Atelier Solidariteit tegen Armoede en Sociale Uitsluiting

normen en vooral routines een doorslaggevende rol, zodat het vermoeden bestaat dat deze
indirecte invloed op gezondheid de meest blijvende is. 7 Willen we een duurzaam effect
hebben op gelijke gezondheidskansen, dan zullen we deze blijvende oorzaken op een
aangepaste manier moeten aanpakken. Klassiek voorbeeld is het veel groter aantal
dagelijkse en zware rokers bij laagopgeleiden, die doorgaans op jongere leeftijd begonnen
zijn. Ook qua voedingspatroon zien we duidelijke verschillen. Gedrag mag je echter nooit op
zich bekijken. Om te weten hoe je van gezond gedrag ‘de gemakkelijkste keuze’ maakt,
moet je vooral werken aan de omgeving. Zo gaat de aanwezigheid van stressfactoren in
bepaalde buurten samen met een grotere kans om te roken. Beschikbare en aantrekkelijke
gezonde maaltijden in het sociaal- of dorpsrestaurant verhogen aanzienlijk het gezonde
voedingspatroon.
Interventiestrategieën
Om de gelijke kansen op gezond (blijven) leven voor alle sociaal zwakke groepen te
vergroten, is vooreerst het verkleinen van de drempels tot de zorg nodig. Maar ook de
oorzaken waarom mensen in armoede meer ziek zijn moeten aangepakt worden. De
verkleining van de verschillen in gezondheid moet daarom tot een officieel beleidsdoel
verheven worden. 8 Een integraal beleid is nodig, dat de curatieve en preventieve
gezondheidszorg met elkaar verbindt, en de middelen voor preventie en
gezondheidsbevordering meer in evenwicht brengt met de investeringen in de zorg.
De toegang tot zorg en preventie kan nog verbeteren door maatregelen voor betaalbare,
bereikbare en kwaliteitsvolle eerstelijnszorg. Deze regelgeving, zoals bijvoorbeeld het
automatisch recht op een derdebetalers regeling, is federale materie en valt buiten het opzet
van deze werkgroep. We dienen overigens breder te kijken dan de medische zorg. Ook een
maximumfactuur voor ouderenzorg zou tegen 2020 ingeburgerd moeten zijn.
Toch kunnen we vanuit de drempels die mensen ervaren nog talloze verbeteringen
aanbrengen binnen de bestaande mogelijkheden van diensten en zorgverstrekkers. Zo
vormen niet-medische kosten - zoals vervoer en kinderopvang voor zieke mensen in
armoede - vaak extra redenen om de zorg die ze nodig hebben stop te zetten. Door
bestaande OCMW-diensten af te stemmen op de medische zorg werk je deze drempels in
praktijk weg. Waar curatieve en preventieve zorg op elkaar afgestemd worden, zoals in
wijkgezondheidscentra, moet extra ondersteuning voorzien worden.
We zien twee structurele voorwaarden. Om te beginnen is er een kanaal nodig waarlangs
sociaal zwakke groepen in hun buurt of gemeente drempels kunnen signaleren aan de
juiste verantwoordelijken. Het sociaal huis in al zijn vormen kan hier een belangrijke
opdracht krijgen. Daarnaast is voor de uitvoering van de verbeteringen een structurele
samenwerking nodig tussen de lokale welzijns- en gezondheidswerkers. Tussen de minder
mobielen centrale en het daghospitaal bijvoorbeeld.
Om niet te dweilen met de kraan open moeten we niet enkel de toegankelijkheid van zorg
vergroten. Er blijven dan immers steeds meer gezondheidsproblemen opduiken, met heel
wat sociale problemen als gevolg. Mensen in armoede hebben evenveel recht op minder
7 De Boyser K. in jaarboek armoede en sociale uitsluiting 2006
8 Koning Boudewijnstichting, Beleidsaanbevelingen voor de Vlaamse gemeenschap. Gezonde, betaalbare en lekkere voeding
voor iedereen, 2008
4