Ketenanalyse: meer dan levenscyclusanalyse alleen

milieuprofiel van het te beoordelen product. Het milieuprofiel bestaat uit de
effectscores voor elk van de onderscheiden effectcategorieën.
3.3 Mogelijkheden en beperkingen van LCA
Alhoewel LCA een breed beeld oplevert, moet hieruit niet worden afgeleid dat
LCA een volledig beeld geeft van de milieuaspecten van een product of dienst.
Wat de uitstoot van schadelijke stoffen betreft geeft LCA alleen een beeld van
emissietotalen. Lokale effecten en risico’s zijn daarnaast ook afhankelijk van
plaatselijke omstandigheden en van de vraag of er al dan niet een bepaalde
drempelwaarde wordt overschreden. Dit moet apart worden beoordeeld met
bijvoorbeeld milieurisicoanalyse (ERA), humane risicoanalyse (HRA) en
milieueffectrapportage (MER). Ook de milieueffecten van eenmalige ingrepen
zijn met LCA vaak niet goed te kwantificeren. Ook aan eenmalige ingrepen in
de levenscyclus dient daarom een aanvullende beoordeling te worden gewijd.
Zonder dergelijke aanvullende beoordelingen is het niet mogelijk aan te geven
of er in milieuopzicht wel of niet over duurzaamheid gesproken kan worden.
3.3.1 LCA en lokale effecten
In LCA worden de effecten per effectcategorie gesommeerd over de levenscyclus.
De beoordeling van die effecten is meestal locatieonafhankelijk. Voor
de beoordeling van milieu-ingrepen zoals de emissie van een bepaalde stof of
het gebruik van een bepaalde hoeveelheid land maakt het niet uit waar die
ingreep plaatsvindt. In de praktijk kunnen de effecten natuurlijk wel degelijk
locatieafhankelijk zijn. Zo zal de emissie van een schadelijke stof in een
kwetsbaar natuurgebied voor ecosystemen meestal ernstiger uitpakken dan
in een stedelijk gebied dat toch al sterk vervuild is. Omgekeerd zal een
dergelijke emissie in het stedelijke gebied meer schade kunnen aanrichten
aan de menselijke gezondheid, omdat daar meer mensen zullen worden
blootgesteld. Met de huidige LCA-methoden wordt dit onderscheid niet
gemaakt. Wanneer er ergens in de levenscyclus sprake is van belangrijke
lokale effecten dienen deze dus met behulp van een aanvullende studie
(bijvoorbeeld MER of HRA) te worden beoordeeld.
3.3.2 LCA en actuele effecten/risico’s
Actuele risico’s zijn afhankelijk van concentraties. Meestal is er geen lineaire
relatie tussen concentratie en effect. Bij humaan-toxische, niet-carcinogene
stoffen is er meestal sprake van een drempelwaarde, zowel voor mensen als
voor ecosystemen. Bij concentraties onder de drempelwaarde is er geen
sprake van (waarneembare) effecten. Wordt de drempelwaarde eenmaal
overschreden, dan zal de ernst van het effect toenemen met de concentratie.
Als de stof zich verspreidt worden in principe meer mensen blootgesteld, en
zullen dus ook meer mensen effecten gaan vertonen, maar blijft de ernst van
de effecten per persoon beperkter. Wanneer de stof door verspreiding zodanig
verdund raakt dat de concentratie lager wordt dan de drempelwaarde worden
er weliswaar relatief veel mensen blootgesteld, maar zullen er geen meetbare
effecten meer optreden.
In tijd kan een soortgelijk ‘verdunningseffect’ optreden. Een bepaalde
hoeveelheid van een toxische stof kan bijvoorbeeld in één keer in het milieu
worden gebracht, of in een aantal kleine porties, verspreid over een flink
aantal dagen. Er van uitgaande dat het om een (goed) afbreekbare stof gaat,
zal de blootstelling in het eerste geval korter maar heftiger zijn dan in het
tweede geval. In het eerste geval is er meer kans dat er sprake zal zijn van de
overschrijding van de drempelwaarde, en is de kans op het optreden van
toxische effecten dus groter.
24 November 2010 2.214.1 – Ketenanalyse: meer dan levenscyclusanalyse alleen