Jaarbericht DELTA N.V. 2013
Description
Description
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
<strong>Jaarbericht</strong><br />
<strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong>
Over dit<br />
verslag<br />
In dit jaarbericht legt <strong>DELTA</strong> verantwoording af over de activiteiten in <strong>2013</strong>.<br />
Voor het eerst zijn dit jaar het maatschappelijke en financiële verslag zoveel<br />
mogelijk geïntegreerd in één verslag. Voor <strong>DELTA</strong> is dat een logisch gevolg van de<br />
samenhang tussen de operationele, financiële en maatschappelijke activiteiten.<br />
<strong>DELTA</strong> werkt aan transparantie en een open dialoog met de stakeholders.<br />
Financiële en maatschappelijke verantwoording<br />
De financiële verantwoording is opgesteld volgens de<br />
International Financial Reporting Standards (IFRS) en de<br />
relevante bepalingen van het Burgerlijk Wetboek (BW).<br />
In <strong>2013</strong> hebben we in de financiële cijfers de nieuwe<br />
regelgeving voor de presentatie van deelnemingen gevolgd.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft een aantal belangrijke activiteiten die samen<br />
met partners in de vorm van een joint venture worden<br />
gedreven. De activiteiten die in een aparte juridische entiteit<br />
worden uitgevoerd, en waar <strong>DELTA</strong> gelijke rechten en<br />
verplichtingen als de partners heeft uit hoofde van<br />
aandeelhouderschap en als afnemer, worden vanaf <strong>2013</strong><br />
anders meegenomen in de geconsolideerde cijfers. In plaats<br />
dat we het aandeel in het vermogen van de betreffende joint<br />
venture op onze balans houden met het aandeel in het<br />
resultaat van de activiteit in de resultatenrekening, tellen we<br />
ons aandeel in alle afzonderlijke activa en passiva, en<br />
opbrengsten en kosten, op bij onze cijfers. Dit geeft meer<br />
inzicht in de opbouw van ons vermogen en resultaat.<br />
De verschillen in de cijfers tussen beide methodes worden<br />
toegelicht in de jaarrekening.<br />
Bij de maatschappelijke verantwoording ligt de nadruk op<br />
de energie-activiteiten van het bedrijf, in het bijzonder<br />
binnen de groepsmaatschappijen en joint ventures.<br />
De afvalverwerkingsactiviteiten zijn volledig ondergebracht<br />
bij dochteronderneming Indaver. Indaver brengt zelf een<br />
MVO-rapportage uit (te downloaden via www.indaver.com).<br />
Ook waterbedrijf Evides, waarin <strong>DELTA</strong> een belang heeft van<br />
50%, is niet meegenomen in dit verslag. Evides brengt via<br />
www.evides.nl zelf verslag uit over het MVO-beleid en de<br />
activiteiten die hieruit voortvloeien. De belangrijkste<br />
informatie over de elektriciteits- productie wordt in dit<br />
verslag samengevat weergegeven. Uitvoeriger informatie<br />
is te vinden op www.epz.nl, www.sloecentrale.nl en<br />
www.bmcmoerdijk.nl.<br />
Transparantiebenchmark <strong>2013</strong><br />
<strong>DELTA</strong> MVO beleid heeft nog niet de structuur, zoals die is<br />
vastgelegd bij met name beursgenoteerde ondernemingen.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft bij het opstellen van dit jaarbericht de criteria van<br />
de Transparantiebenchmark als uitgangspunt genomen. Wij<br />
realiseren ons dat we niet volledig aan deze criteria kunnen<br />
voldoen. In 2014 hebben we de ambitie verder te werken aan<br />
transparante verslaglegging op maatschappelijk gebied.<br />
<strong>Jaarbericht</strong> <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
3
1<strong>Jaarbericht</strong> <strong>2013</strong><br />
4
Inhoudsopgave<br />
<strong>Jaarbericht</strong><br />
1 Jaarverslag <strong>2013</strong> 6<br />
1.1 <strong>DELTA</strong> verbindt toekomstgericht 6<br />
1.2 Profiel en kerncijfers 10<br />
1.3 Toelichting op de financiën 14<br />
1.4 Focus 16<br />
1.5 <strong>DELTA</strong> en MVO 18<br />
1.6 <strong>DELTA</strong> en zijn mensen 22<br />
1.7 <strong>DELTA</strong> en corporate governance 26<br />
1.8 Kansen en risico’s 34<br />
1.9 Energie & MultiMedia 38<br />
1.10 Netwerken 44<br />
1.11 Afvalverwerking 48<br />
1.12 Verklaring Raad van Bestuur 50<br />
2 Jaarrekening <strong>2013</strong> 52<br />
3 Overige gegevens bij de Jaarrekening <strong>2013</strong> 148<br />
4 <strong>DELTA</strong> in cijfers 152<br />
<strong>Jaarbericht</strong> <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
5
1.1<br />
<strong>DELTA</strong> verbindt toekomstgericht<br />
<strong>DELTA</strong> verbindt<br />
toekomstgericht<br />
<strong>2013</strong> stond voor <strong>DELTA</strong> in het teken van verbinden. Intern werden logische<br />
verbindingen gelegd tussen verschillende activiteiten om nog beter in te kunnen<br />
spelen op marktontwikkelingen en het ontzorgen van onze klanten. Extern ging<br />
<strong>DELTA</strong> nieuwe, innovatieve verbindingen aan met partners uit zorg, welzijn en<br />
toerisme en verbond <strong>DELTA</strong> als werkgever, partner, leverancier en organisatie<br />
mensen en activiteiten met elkaar, binnen én buiten Zeeland.<br />
Ook in <strong>2013</strong> hebben wij de robuustheid en stabiliteit van het<br />
multi-utility concept aan kunnen tonen door hoge scores<br />
voor klanttevredenheid en heeft de diversiteit van onze<br />
activiteiten een goed evenwicht gecreëerd tussen risico’s,<br />
rendement en werkgelegenheid én waarborging van de<br />
sociaaleconomische impact in de Zuidwestelijke Delta.<br />
Relatief goed financieel resultaat<br />
Dankzij het diverse karakter van <strong>DELTA</strong> was <strong>2013</strong> een relatief<br />
goed jaar. De energiemarkt heeft nog weinig verandering<br />
laten zien en is zelfs verder verslechterd in <strong>2013</strong>. Structureel<br />
economische herstel is nog uitgebleven met de bijbehorende<br />
negatieve effecten op elektriciteitsproducenten. Groei werd<br />
in <strong>2013</strong> vooral gerealiseerd door de andere <strong>DELTA</strong><br />
activiteiten. We boekten een nettoresultaat van bijna<br />
€ 75 miljoen en realiseerden een netto omzet van<br />
€ 2,1 miljard. Een resultaat waar we gelet op de<br />
marktomstandigheden tevreden mee en trots op zijn.<br />
Per voornaamste activiteit<br />
Bij Multimedia lag de focus op een verdere verschuiving<br />
van analoge naar digitale dienstverlening. In combinatie<br />
met het leggen van nieuwe verbindingen en kansen voor<br />
multimediale oplossingen in diverse sectoren, zorgde dat<br />
voor een positief financieel resultaat in <strong>2013</strong>. Voor betere<br />
synergie tussen de Energie en Multimedia activiteiten, en<br />
voor grotere flexibiliteit in het volgen van de markt, zijn de<br />
activiteiten per 1 juli <strong>2013</strong> samengegaan in één divisie:<br />
Energie & MultiMedia. De waardering voor ons aanbod<br />
kregen we vertaald in een hoge mate van klanttevredenheid<br />
maar ook in het binnenhalen van aan aantal nieuwe klanten<br />
in met name het zakelijke segment.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft een goede mix van energieproductie. Als<br />
gevolg van de diversiteit zijn wij gebalanceerd en goed<br />
gepositioneerd om in te kunnen spelen op de diverse<br />
ontwikkelingen in de markt. Onze productie eenheden<br />
wekken stroom op uit kernenergie (EPZ), gas (ELSTA en Sloe<br />
centrales), kolen (EPZ), wind en kippenmest (BMC).<br />
Ook het <strong>DELTA</strong> netwerkbedrijf en <strong>DELTA</strong> Infra hebben in <strong>2013</strong><br />
goed gepresteerd. In <strong>2013</strong> zijn alle voorbereidingen<br />
getroffen voor het samengaan van deze twee divisies in de<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkgroep die sinds 1 januari 2014 een feit is.<br />
Samengaan van de twee divisies zorgt dat de nieuwe<br />
Netwerkgroep nog effectiever en efficiënter kan werken<br />
en proactief op marktontwikkelingen kan inspelen.<br />
Het afvalverwerkingsbedrijf Indaver, waarin <strong>DELTA</strong><br />
een belang heeft van 75%, heeft een goed jaar gehad.<br />
Ondanks toenemende prijsdruk in de markt, vooral door<br />
kostenbesparingen bij overheden, groeide de omzet en het<br />
klantenbestand in Nederland, België, Duitsland en Ierland.<br />
Indaver heeft zich in <strong>2013</strong> een plek verworven tussen de<br />
belangrijke Europese spelers in afvalverwerking.<br />
Het drink- en industrie-waterbedrijf Evides waar <strong>DELTA</strong> voor<br />
50% eigenaar van is heeft <strong>2013</strong> af weten te sluiten met<br />
indrukwekkende resultaten. Dit is te meer indrukwekkend<br />
omdat wederom in <strong>2013</strong> de tarieven voor drinkwater niet<br />
zijn verhoogd.<br />
‘<strong>2013</strong> was voor <strong>DELTA</strong> een<br />
relatief goed jaar.<br />
We boekten een nettoresulaat<br />
van bijna € 75 miljoen.’<br />
6
<strong>DELTA</strong> en MVO<br />
De MVO strategie van <strong>DELTA</strong> is gebaseerd op drie pijlers:<br />
de energietransitie, het voeren van een verantwoorde<br />
bedrijfsvoering en Zeeuwse betrokkenheid.<br />
Duurzame energie<br />
<strong>DELTA</strong> werkt op allerlei manieren mee aan de transitie naar<br />
een duurzamer energiesysteem, met projecten op het gebied<br />
van wind- en zonne-energie, biomassa en groen gas. <strong>DELTA</strong><br />
is actief betrokken bij de ontwikkeling van projecten op het<br />
gebied van waterkracht en wind (op zee). Voor windenergie<br />
was <strong>2013</strong> een belangrijk jaar, in september nam <strong>DELTA</strong><br />
samen met Eneco, Scheldewind en Winvast, het Windpark<br />
Kreekraksluis in gebruik. Dit windpark vergroot in één klap<br />
de totale windenergiecapaciteit in Zeeland met 25%. Het<br />
<strong>DELTA</strong> deel betreft 16 molens met een opgesteld vermogen<br />
van 42 MWh.<br />
<strong>DELTA</strong>’s ambitie in <strong>2013</strong> was om de kolencentrale om te<br />
bouwen tot een biomassa gestookte centrale. Samen met<br />
een bijdrage van de landelijke overheid wilde <strong>DELTA</strong><br />
bijdragen aan de verdere verduurzaming van de<br />
energieproductie en vermindering van de CO 2-uitstoot.<br />
In het Energieakkoord werd biomassa helaas uitgesloten<br />
waar het grotere toepassingen betreft. <strong>DELTA</strong> blijft in<br />
overleg met betrokken partijen om tot een voor ons bedrijf<br />
uitgebalanceerde uitvoering van het akkoord te komen. Ook<br />
op het vlak van kleinschalige opwekking werd gewerkt aan<br />
vergroting van het aandeel duurzame energie. In het najaar<br />
van 2012 introduceerde <strong>DELTA</strong> ‘Zon Garant’, een aanbod<br />
waarmee consumenten zelf elektriciteit kunnen opwekken.<br />
Ook ziet <strong>DELTA</strong> bewustwording rond energieverbruik als<br />
één van haar maatschappelijke taken. Zo werd in <strong>2013</strong><br />
bijvoorbeeld de <strong>DELTA</strong> Comfort Wijzer voor consumenten<br />
geïntroduceerd die beter inzicht geeft in energieverbruik.<br />
Om reductie van energieverbruik verder te stimuleren<br />
initieerde <strong>DELTA</strong> in <strong>2013</strong> een aantal projecten, waaronder het<br />
<strong>DELTA</strong> Op-maat advies, aansluiting bij platform ‘Meer met<br />
Minder’ en de basisscholierenactie ‘Sjaak zoekt Sjakies’.<br />
Verantwoorde bedrijfsvoering<br />
<strong>DELTA</strong> maakt in zijn bedrijfsvoering, daar waar mogelijk,<br />
verantwoorde keuzes. Deze hebben betrekking op inkoop,<br />
energiegebruik, recycling, en autogebruik. Maar ook op<br />
de manier waarop <strong>DELTA</strong> met zijn medewerkers omgaat,<br />
met aandacht voor thema’s als veiligheid, persoonlijke<br />
ontwikkeling en ziekteverzuim. Persoonlijke veiligheid en<br />
veilige werk- en productieprocessen zijn voor <strong>DELTA</strong><br />
cruciaal. De in onze industrie gebruikelijke maatstaf van<br />
afwezigheidsuren als gevolg van een bedrijfsongeval, de<br />
zogenaamde LTIR <strong>2013</strong> is uitgekomen op 2,30 en is gelijk<br />
aan die van 2012. Dit cijfer willen we verder verbeteren. We<br />
hebben in <strong>2013</strong> een stijgend aantal leermomenten en<br />
de opvolging hiervan mogen waarnemen. Ook is in <strong>2013</strong><br />
de variabele beloningscomponent van leidinggevenden<br />
afhankelijk gemaakt van de bijdrage die zij leveren aan een<br />
veilige organisatie.<br />
In <strong>2013</strong> heeft <strong>DELTA</strong> de reorganisatie ‘Redesign’<br />
doorgevoerd. Voor mensen op functies die hierdoor<br />
kwamen te vervallen is zorgvuldig intern naar andere<br />
vacatures gezocht. Als dit niet lukte zijn zij begeleid door<br />
een reorganisatiebedrijf. Gedurende het proces is zoveel<br />
mogelijk ruimte ingebouwd voor de dialoog met<br />
medewerkers.<br />
‘We zijn betrokken bij<br />
vele maatschappelijke<br />
ontwikkelingen en<br />
activiteiten in de regio’<br />
Betrokken Zeeuwse organisatie<br />
<strong>DELTA</strong> is een Zeeuws bedrijf. Dat uit zich in de grote<br />
betrokkenheid bij vele maatschappelijke ontwikkelingen<br />
en activiteiten in de regio. Samen met veel Zeeuwen en<br />
bezoekers van buiten Zeeland genoten we dit jaar weer van<br />
de <strong>DELTA</strong> Ride for the Roses en Concert at SEA. Maar ook was<br />
<strong>DELTA</strong> ondersteunend aan gemeenschappelijke projecten<br />
met o.a. Welzijn voor Ouderen, Sport Zeeland, SCOOP en de<br />
Zeeuwse Bibliotheek. Vanuit het <strong>DELTA</strong> Zeeland Fonds zijn<br />
ook weer tal van projecten op gebied van kunst & cultuur,<br />
natuur & milieu, sport & vrije tijd en zorg & welzijn in de<br />
regio gerealiseerd.<br />
Blik op de toekomst<br />
Ondanks het goede <strong>DELTA</strong> resultaat in <strong>2013</strong>, is de toekomst<br />
niet zo zeker als wij zouden willen. De vooruitzichten voor de<br />
energiemarkt blijven uitdagend. Wisseling en<br />
onduidelijkheid van subsidiebeleid zorgen voor veel<br />
onzekerheid en verstoring van de marktwerking terwijl we<br />
gezamenlijk invulling proberen te geven aan een verdere<br />
verduurzaming van onze samenleving. Ook de al dan niet<br />
gedwongen splitsing van ons bedrijf blijft een zaak van veel<br />
aandacht. Het afsplitsen van onze netbeheerder is door ons<br />
altijd beschreven als een slechte oplossing voor een niet<br />
bestaand probleem. De procedure bij de rechter loopt nog<br />
steeds.<br />
In de loop van 2014 zal de uitspraak van de Hoge Raad meer<br />
duidelijkheid geven of de netbeheerder zich volledig moet<br />
afsplitsen. <strong>DELTA</strong> blijft op het standpunt staan dat splitsing<br />
niet bijdraagt aan meer concurrentie op de markt, maar wel<br />
zorgt voor een financieel minder gezond bedrijf. Daarnaast<br />
heeft de wet een vergaande scheiding tussen leverancier en<br />
netbeheerder al geregeld en is het toezicht door ACM<br />
optimaal. Ook zijn er nieuwe inzichten over de<br />
netbeheerders die samenwerkend met energie bedrijven<br />
decentrale opwek mogelijk maken. Er is dan ook geen enkele<br />
noodzaak voor splitsing. Voor Zeeland zou splitsing<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
7
<strong>DELTA</strong> verbindt toekomstgericht<br />
uiteindelijk ook slecht zijn voor de werkgelegenheid, omdat<br />
de kans groter is dat een losstaande energieleverancier en<br />
een netbeheerder op termijn in grotere verbanden worden<br />
ondergebracht.<br />
Het is nu zaak de juiste strategie te kiezen die rekening<br />
houdt met de uitdagingen van een snel, en voortdurend,<br />
veranderende energiemarkt. De keuze voor een zelfstandig<br />
<strong>DELTA</strong>, een fusie of (gedeeltelijke) verkoop staat in het<br />
voorjaar van 2014 op de agenda.<br />
<strong>DELTA</strong><br />
In oktober <strong>2013</strong> verliet CEO Rob Frohn <strong>DELTA</strong>. In januari 2014<br />
benoemde de Raad van Commissarissen de nieuwe CEO<br />
Arnoud Kamerbeek. Wij zijn Rob Frohn dankbaar voor de<br />
bijdrage die hij heeft geleverd aan <strong>DELTA</strong>.<br />
Samenvattend kunnen we zeggen dat <strong>DELTA</strong> in <strong>2013</strong>,<br />
ondanks een aantal uitdagingen en voortdurende<br />
onzekerheden, een goed resultaat heeft behaald. Dit is een<br />
collectief resultaat en wij spreken onze dank dan ook uit aan<br />
al onze werknemers en natuurlijk onze trouwe en loyale<br />
klanten. Wij koesteren de sterke verbindingen tussen <strong>DELTA</strong><br />
en zijn omgeving en zien deze als garantie voor een<br />
duurzame toekomst van onze organisatie.<br />
Arnoud Kamerbeek, CEO per 16 januari 2014.<br />
Frank Verhagen, CFO, CEO a.i. tussen 1 november <strong>2013</strong> en<br />
16 januari 2014<br />
<strong>DELTA</strong> momenten <strong>2013</strong><br />
Januari Februari Maart<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf wint Europese<br />
Innovatie Award<br />
Start project Goes proeftuin<br />
100ste opstelpunt WiFi ZEELAND<br />
Indaver start bouw GFT vergister in<br />
Alphen aan den Rijn<br />
HD zenders worden gratis en introductie<br />
Second screen<br />
Introductie nieuwe Alles-in-1 pakketten<br />
RepTrak<br />
April Mei Juni<br />
<strong>DELTA</strong> wint customer centric<br />
Marieke Schöningh nieuw lid Raad van Energiecafé in Zeeuwse Bibliotheek<br />
DNA Award en ZeelandNet beste Commissarissen<br />
provider volgens Consumentenbond<br />
<strong>DELTA</strong> lanceert storings-app en<br />
Comfort Wijzer<br />
Start bouw windturbine van <strong>DELTA</strong><br />
en Kloosterboer<br />
Introductie <strong>DELTA</strong> Comfort Wijzer<br />
<strong>DELTA</strong> Ride for the Roses<br />
en Concert at SEA<br />
Juli Augustus September<br />
<strong>DELTA</strong> krijgt nieuw <strong>DELTA</strong> verbindt logo<br />
Opening Windpark Kreekraksluis<br />
Energieakkoord: <strong>DELTA</strong> blijft inzetten<br />
op biomassa<br />
<strong>DELTA</strong> klantvriendelijkste<br />
energieleverancier van Nederland<br />
Oktober November December<br />
ZeelandNet verhoogt internetsnelheden Sjaak gaat weer op zoek naar Sjakies<br />
Uitbreiding standaard pakket digitale<br />
televisie<br />
ZeelandNet.nl gekozen tot Website van<br />
het Jaar in de sector telecommunicatie<br />
<strong>DELTA</strong> TV krant op de mat bij alle<br />
Zeeuwen<br />
8
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 9
1.2<br />
Profiel en kerncijfers<br />
Profiel<br />
en kerncijfers<br />
<strong>DELTA</strong> is een zelfstandige leverancier van energie – en afval diensten. Het bedrijf<br />
levert energie, afvalverwerking, infrastructuur en digitale diensten. <strong>DELTA</strong> wil het<br />
de klant zo makkelijk mogelijk maken en zoekt voortdurend naar manieren om<br />
toegevoegde waarde te bieden. Het bedrijf is één van de weinige leveranciers van<br />
dergelijke diensten die nog in publieke handen is. De aandelen zijn in het bezit<br />
van Zeeuwse, Brabantse en Zuid-Hollandse gemeenten en de provincie Zeeland<br />
en Noord-Brabant. Het hoofdkantoor van <strong>DELTA</strong> is gevestigd in Middelburg. Het<br />
personeelsbestand van <strong>DELTA</strong> en zijn dochterondernemingen bestaat uit 3.394 fte’s.<br />
1.2.1 Wat we doen<br />
Groepsmaatschappijen<br />
<strong>DELTA</strong><br />
Netwerkgroep<br />
<strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Energie &<br />
Multimedia<br />
Afval<br />
Producten en diensten<br />
<strong>DELTA</strong> wekt elektriciteit op, handelt in energie en levert gas,<br />
elektriciteit en digitale diensten aan particuliere en zakelijke<br />
klanten in Zeeland en daarbuiten. Daarnaast biedt <strong>DELTA</strong><br />
drinkwater en diensten op het gebied van afvalwater via de<br />
deelneming in Evides. De Zeeuwse Reinigingsdienst (ZRD),<br />
dochter van Indaver, exploiteert milieustraten door heel<br />
Zeeland en verzorgt de inzameling van huishoudelijk afval<br />
voor bijna alle Zeeuwse gemeenten.<br />
Zeeuwse<br />
Netwerkholding<br />
<strong>DELTA</strong><br />
Netwerkbedrijf<br />
<strong>DELTA</strong> Infra<br />
<strong>DELTA</strong> Energy<br />
<strong>DELTA</strong> Comfort<br />
Indaver<br />
N.V.<br />
Een overzicht van de geconsolideerde en niet<br />
geconsolideerde deelnemingen is te vinden op pagina XX<br />
van de jaarrekening.<br />
Netwerkgroep<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf B.V. (DNWB) en <strong>DELTA</strong> Infra B.V.<br />
zijn vanaf 1 januari 2014 samengevoegd in de <strong>DELTA</strong><br />
Netwerkgroep. DNWB is de regionale netbeheerder voor<br />
elektriciteit en gas. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het<br />
beheer van de distributienetwerken voor gas en elektriciteit<br />
in Zeeland. <strong>DELTA</strong> Infra B.V. verzorgt de aanleg van en het<br />
onderhoud aan deze netten, evenals het onderhoud en de<br />
aanleg van waterleidingnetten van Evides waterbedrijf en het<br />
kabelnetwerk van <strong>DELTA</strong>. Daarnaast voert <strong>DELTA</strong> Infra B.V.<br />
ook activiteiten uit op het gebied van onder andere<br />
hoogspanning en meettechniek, zowel in Zeeland als<br />
in de rest van Nederland.<br />
10
Afvalverwerking<br />
De bedrijfsactiviteiten van <strong>DELTA</strong> op het gebied van<br />
afvalverwerking zijn samengebracht in dochteronderneming<br />
Indaver N.V., waarvan <strong>DELTA</strong> voor 75% eigenaar is. Indaver<br />
biedt hoogwaardige, duurzame oplossingen voor het<br />
afvalbeheer van industriële bedrijven en overheden. De<br />
focus ligt daarbij steeds op een milieuveilige verwerking van<br />
alle afvalstoffen en maximaal hergebruik van energie en<br />
materialen. Het bedrijf verwerkt afval in eigen installaties,<br />
maar ook in installaties van andere partijen. De onderneming<br />
kiest voor elke soort afval de beste verwerkingstechniek:<br />
recycling, verwerking tot biomassa of Waste-to-Energy<br />
(verbranding).<br />
Indaver groeide de afgelopen jaren uit tot een internationale<br />
speler in Europa, met installaties en activiteiten in België,<br />
Duitsland, Ierland en Nederland. Het bedrijf beheert jaarlijks<br />
zo’n 5 miljoen ton afvalstoffen en heeft zo’n 1.700<br />
medewerkers.<br />
1.2.2 Waar we voor staan<br />
<strong>DELTA</strong> biedt zijn klanten het gemak van duurzame en<br />
innovatieve multi-utility oplossingen. Het bedrijf staat<br />
garant voor continuïteit in aanbod en relatie. <strong>DELTA</strong> is de<br />
vanzelfsprekende partner voor de afnemers van utility<br />
diensten en producten zoals energie, water, digitale<br />
diensten en afvalinzameling en -verwerking, op kleine<br />
én grote schaal.<br />
Ook <strong>DELTA</strong> ziet dat traditionele energiebronnen eindig zijn.<br />
Daarom investeert <strong>DELTA</strong> in het verduurzamen van zijn<br />
processen en technieken. Zowel voor het opwekken van<br />
energie als voor afvalverwerking en water. In een steeds<br />
complexer wordende omgeving zal <strong>DELTA</strong> zijn producten en<br />
diensten verder integreren om in te spelen op de behoefte<br />
aan inzicht en gemak van klanten.<br />
<strong>DELTA</strong> streeft naar een CO 2-neutrale elektriciteitsopwekking<br />
in 2050. Als alle opgewekte energie gemaakt is vanuit<br />
CO 2-vrije opwekkingsmethoden, spreken we van<br />
CO 2-neutraal. Een andere variant bestaat eruit dat<br />
zoveel aanvullende maatregelen zijn genomen die deze<br />
CO 2-uitstoot compenseren. Een volledig duurzame<br />
energiehuishouding is in de komende decennia nog niet<br />
haalbaar. De visie van <strong>DELTA</strong> op energievoorziening is dat<br />
kernenergie nodig om de betrouwbaarheid van de<br />
energievoorziening op peil te houden en om nodeloze<br />
uitstoot van broeikasgassen te vermijden. Kernenergie heeft<br />
bij de opwekking geen CO 2-uitstoot en minder uitstoot van<br />
andere vervuilende stoffen, zoals stikstofoxiden (NO x ),<br />
zwaveldioxide (SO 2 ) en roet. <strong>DELTA</strong> vindt het daarom een<br />
verantwoorde manier van energieopwekking.<br />
1.2.3 De wereld waarin we opereren<br />
<strong>DELTA</strong> is, door zijn publieke aandeelhouders en klanten,<br />
sterk verbonden met de omgeving. Het bedrijf staat<br />
dichtbij de Zeeuwse maatschappij en neemt graag zijn<br />
maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wat goed is voor<br />
<strong>DELTA</strong>, is immers ook goed voor de Zuidwestelijke Delta.<br />
In 2012 is <strong>DELTA</strong> gestart met een reputatieonderzoek onder<br />
het algemeen publiek en stakeholders in Zeeland en<br />
zakelijke klanten in Nederland. Het onderzoek, de RepTrak<br />
wordt verzorgd door het Reputation Institute. Dit instituut<br />
onderzoekt de reputatie van tal van organisaties over de<br />
gehele wereld. In <strong>2013</strong> scoorde <strong>DELTA</strong> 79.2 in de RepTrak.<br />
Deze hoge score is uniek in de branche en geeft aan dat het<br />
algemeen publiek <strong>DELTA</strong> zeer hoog waardeert. In 2014 is de<br />
ambitie deze unieke hoge score minimaal vast te houden.<br />
Naast het ontwikkelen van een KPI-model wordt de reputatie<br />
in plaats van jaarlijks, maandelijks onderzocht. Op deze<br />
manier wil <strong>DELTA</strong> nog beter kunnen sturen op de reputatie.<br />
‘Traditionele<br />
energiebronnen zijn<br />
eindig. Daarom investeren<br />
we in het verduurzamen<br />
van processen en<br />
technieken.’<br />
Het multi-utility concept biedt <strong>DELTA</strong> een stabiele basis.<br />
De spreiding van de activiteiten over verschillende<br />
business-segmenten (energie en multimedia, netwerken<br />
en afvalverwerking) verlaagt het risicoprofiel van de<br />
onderneming en maakt dat <strong>DELTA</strong> minder gevoelig is voor<br />
conjuncturele schommelingen. <strong>DELTA</strong> heeft het schaalnadeel<br />
gecompenseerd door risicospreiding en stabiele<br />
inkomstenbronnen. Daarom zoekt <strong>DELTA</strong> voortdurend<br />
naar manieren om toegevoegde waarde te bieden en<br />
klanten te ontzorgen. Bijvoorbeeld door meerdere<br />
producten te leveren of maatwerkoplossingen te bieden.<br />
De situatie waarin <strong>DELTA</strong> verkeert is complex maar biedt<br />
kansen. <strong>DELTA</strong> moet erin zien te slagen de financiële ratio’s<br />
op een beter niveau te krijgen. Hiervoor zijn een eenduidige,<br />
behoudende strategie en uitvoering van noodzakelijke<br />
maatregelen vereist. Deze maatregelen zullen niet altijd<br />
eenvoudig zijn en het kost tijd ze te implementeren, maar<br />
het is noodzakelijk voor de continuïteit van de onderneming.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
11
Profiel en kerncijfers<br />
Financieel<br />
Financiële highlights (in mln €) <strong>2013</strong> 2012 2011<br />
Netto-omzet 2.104 2.168 2.185<br />
Bruto marge 786 826 636<br />
EBITDA 301 379 282<br />
Netto resultaat 75 81 83<br />
Investeringen in (im)materiele vaste activa 168 141 149<br />
Net Debt 633 630 671<br />
Omzetverdeling (in mln €) <strong>2013</strong> 2012 2011<br />
Levering van en handel in elektriciteit 970 1.046 1.002<br />
Levering van en handel in gas 344 332 424<br />
Transport elektriciteit & gas 118 112 105<br />
Kabel, internet en telecommunicatie 79 75 72<br />
Afvallogistiek en milieudiensten 514 519 499<br />
Overige omzet 79 84 83<br />
Totaal netto omzet 2.104 2.168 2.185<br />
Netto resultaat toekomend aan de aandeelhouders 74,8 81,0 82,7<br />
Maatschappelijk resultaat (in €) <strong>2013</strong> 2012 2011<br />
Dividend 20.000.000,- 40.000.000,- 40.000.000,-<br />
Investeringen in onderwijs 500.000 500.000,- 500.000,-<br />
Roosevelt Academy 398.854 418.950 438.395<br />
Sponsoring en donaties: 900.000,- 928.326,- 1.171.900,-<br />
Milieu<br />
Aandeel CO 2-neutrale en hernieuwbare <strong>2013</strong> 2012 2011<br />
CO 2 -neutraal 27,2% 28,3%<br />
Nucleair 17,3% 18,0%<br />
Hernieuwbaar* 9,9% 10,3%<br />
(*wind/water/biomassa)<br />
CO 2 -uitstoot <strong>DELTA</strong> (g/kWh) <strong>2013</strong> 2012 2011<br />
421,3 376,6<br />
De CO 2<br />
-gegevens voor <strong>2013</strong> met betrekking tot de<br />
brandstofmix zijn ten tijde van de vervaardiging van het<br />
jaarbericht nog niet gereed. De definitieve emissieverslagen<br />
komen pas later dit jaar beschikbaar. Het aandeel CO 2<br />
-<br />
neutrale en hernieuwbare energie daalde in 2012 ten<br />
opzichte van 2011. Deze daling wordt naar verwachting ook<br />
in <strong>2013</strong> doorgezet. Door de huidige economische<br />
omstandigheden draait de Sloecentrale veel minder,<br />
terwijl de Kolencentrale baseload draait. In <strong>2013</strong> heeft<br />
bovendien de kerncentrale een aantal weken stil gelegen,<br />
waardoor er verhoudingsgewijs meer opwek met CO 2<br />
-<br />
uitstoot heeft plaatsgevonden.<br />
De vaststelling van de CO 2<br />
-footprint <strong>2013</strong> wordt in juni van<br />
2014 gedaan.<br />
12
‘Passie voor de klant’ van <strong>DELTA</strong> Energie voor de Klein Zakelijke Markt: die passie deelt <strong>DELTA</strong> met zijn klanten, dat is wat ons verbindt.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 13
1.3<br />
Toelichting op de financiën<br />
Toelichting op de financiën<br />
Veelzijdigheid bedrijfsactiviteiten en scherp financieel<br />
beleid zorgen voor positieve afsluiting <strong>2013</strong><br />
<strong>DELTA</strong> heeft in <strong>2013</strong> dankzij de veelzijdigheid en spreiding aan activiteiten, de<br />
uitvoering van een reorganisatie en scherp financieel beleid, een relatief goed<br />
jaar gekend. Het nettoresultaat bedroeg € 74,8 miljoen en er werd een omzet<br />
gerealiseerd van € 2,1 miljard. De energiemarkt heeft nog weinig verandering<br />
laten zien. Structureel economisch herstel bleef uit, met de bijbehorende<br />
negatieve effecten voor het resultaat van de elektriciteitsproductie. De prijzen voor<br />
elektriciteit zijn in <strong>2013</strong> verder verslechterd. Dankzij de goede resultaten van de<br />
overige onderdelen kijken we toch tevreden terug op <strong>2013</strong>. MultiMedia noteerde<br />
een positief financieel resultaat en ook <strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf, <strong>DELTA</strong> Infra en de<br />
deelnemingen Indaver en Evides presteerden in <strong>2013</strong> goed.<br />
Toepassing IFRS 10, 11, 12, IAS 19 (herzien) en IAS 27<br />
(herzien) en 28 (herzien)<br />
In het verslagjaar zijn de nieuwe regels onder IFRS, alle<br />
endorsed in 2012, toegepast. Hierdoor zijn de deelnemingen<br />
waarin <strong>DELTA</strong> samen met een partner een belang heeft<br />
opnieuw bezien; hierbij is beoordeeld of deze moeten<br />
worden verwerkt als ‘gezamenlijke bedrijfsactiviteit’ (partiële<br />
consolidatie), dan wel als ‘joint venture’ (consolidatie op<br />
basis van de equity methode). De vergelijkende cijfers zijn<br />
volgens de voorschriften in de regelgeving aangepast,<br />
inclusief het verloop tussen de cijfers op basis van de oude<br />
wijze van consolideren en de nieuwe wijze. De onderstaande<br />
toelichting is gebaseerd op de cijfers <strong>2013</strong> en de naar de<br />
nieuwe regels opgestelde cijfers 2012.<br />
Omzet en resultaat<br />
De omzet in het verslagjaar was iets lager dan het niveau van<br />
2012. Het multimedia bedrijf realiseerde een goed resultaat<br />
door goed in te spelen op de verschuiving van analoog naar<br />
digitaal. Ook het netwerkbedrijf en <strong>DELTA</strong> Infra kenden goede<br />
resultaten. Het afvalverwerkingsbedrijf Indaver, waarin<br />
<strong>DELTA</strong> een belang heeft van 75%, heeft een goed jaar gehad<br />
ondanks toenemende prijsdruk in de markt, vooral door<br />
kostenbesparingen bij overheden, groeide het klantenbestand<br />
in Nederland, België, Duitsland en Ierland. Indaver<br />
heeft zich in <strong>2013</strong> een plek verworven tussen de belangrijke<br />
Europese spelers in afvalverwerking. <strong>2013</strong> was ondanks het<br />
uitblijven van een tariefstijging voor drinkwater voor<br />
waterbedrijf Evides waar <strong>DELTA</strong> voor 50% eigenaar van is,<br />
zeer succesvol.<br />
Het netwerksegment zette de lijn van 2012 voort en<br />
profiteerde van de gunstige tarifering van het gereguleerde<br />
transport van elektriciteit en gas. Hierdoor nam de omzet<br />
met 6% in het netwerkbedrijf toe. Het infrabedrijf had een<br />
aantal grote contracten onderhanden en de omzet en<br />
brutomarge bleven op het niveau van 2012. Binnen het<br />
energiesegment daalde het salesvolume, onder andere<br />
door het faillissement van een grote klant medio 2012 en<br />
de vorig jaar ingezette strategie om op toegevoegde<br />
waarde te sturen in plaats van omzet. Verder zorgde<br />
een strikt debiteurenbeheer wederom voor een<br />
aanzienlijke vermindering van het werkkapitaalbeslag.<br />
Afvalverwerkingsbedrijf Indaver behaalde opnieuw een<br />
omzet van boven de € 500 mln. De hoge bezettingsgraad<br />
van de installaties was hiervan de voornaamste oorzaak.<br />
Ten opzichte van het vorig boekjaar is de totale brutomarge<br />
afgenomen met € 50 mln. (- 5,8%). De belangrijkste oorzaak<br />
hiervan was de uitval van de kerncentrale binnen EPZ, waar<br />
een storing in het conventionele gedeelte van de centrale<br />
tot gevolg had dat de centrale 2,5 maand van het net lag.<br />
14
De bedrijfslasten bleven onder controle door het<br />
voortdurende kostenbesparingsprogramma en de<br />
efficiencyverbeteringen. In het verslagjaar is de reorganisatie<br />
‘Redesign’ uitgevoerd die heeft geleid tot een kleinere staf<br />
op Holdingniveau en een verhoogde efficiency in de divisies<br />
door het plaatsen van ondersteunende diensten in de<br />
divisies.<br />
Het aantal medewerkers is gedurende het verslagjaar<br />
licht gedaald. Ultimo <strong>2013</strong> was sprake van 3.394 FTE bij de<br />
verschillende groepsmaatschappijen, ten opzichte van 3.470<br />
eind 2012. Deze cijfers zijn inclusief het voltallige personeel<br />
in de betreffende ‘gezamenlijke bedrijfsactiviteiten’.<br />
De afname is het gevolg van strikt aannamebeleid en<br />
ingevoerde efficiencyprogramma’s.<br />
In <strong>2013</strong> ligt het resultaat uit deelnemingen met € 41,5 mln.<br />
onder het niveau van 2012 (€ 73,2 mln.). De daling wordt<br />
verklaard door de boekwinst in 2012 op de verkoop van de<br />
participatie in N.V. KEMA. Ten opzichte van 2012 is de externe<br />
financieringsbehoefte in het verslagjaar verbeterd met<br />
€ 17,4 mln. De rentedragende schulden onder aftrek van<br />
de beschikbare liquiditeiten namen in het verslagjaar toe<br />
met € 2,6 mln. naar € 632,7 mln. ultimo <strong>2013</strong>. De betaalde<br />
intrestlasten bedroegen € 26,6 mln. in <strong>2013</strong>. De rentedotatie<br />
aan de voorzieningen bleef op niveau met € 18,4 mln,€ 1,5<br />
mln lager dan in 2012. In 2012 werden de financiële baten en<br />
lasten positief beïnvloed door ontvangen gelden uit de zgn.<br />
‘Landsbanki-claim’. Het totaal van de financiële baten en lasten<br />
nam in het verslagjaar toe ten opzichte van afgelopen jaar.<br />
De hoogte van de vennootschapsbelastinglast werd<br />
sterk beïnvloed door een lager fiscaal resultaat in <strong>2013</strong>,<br />
restituties uit voorgaande boekjaren (zowel bij <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
als bij Indaver N.V.) en lagere vpb-last bij de gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteiten EPZ en Sloe.<br />
De nagekomen resultaten verantwoord onder ‘resultaat<br />
na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten’ houden<br />
verband met de verkochte deelneming van <strong>DELTA</strong> Industriële<br />
Reiniging begin <strong>2013</strong><br />
Per saldo wordt <strong>2013</strong> afgesloten met een winst na<br />
belastingen van € 74,8 mln. (2012: € 81,0 mln), toekomende<br />
aan de aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Kasstroom en investeringen<br />
Met uitzondering van het energieproductiesegment zijn<br />
de kasstromen uit de bedrijfsactiviteiten positief.<br />
De operationele kasstroom werd positief beïnvloed door de<br />
beheersing van het werkkapitaal. Vooral in het zakelijke<br />
energiesegment heeft dit tot goede resultaten heeft geleid. In<br />
totaal was sprake van een operationele kasstroom van<br />
€ 224,6 mln. De investeringskasstroom bedroeg € 187,2 mln.<br />
Hiervan heeft € 37,9 mln. betrekking op het segment<br />
Netwerken (uitbreiding en vervanging netwerken en<br />
equipment), exclusief de bijdragen van derden op<br />
deze investeringen, € 39,8 mln. heeft betrekking op<br />
afvalverwerkingsactiviteiten (naast reguliere<br />
vervangingsinvesteringen werd gebouwd aan een<br />
nieuwe vergistingsinstallatie in Nederland), EPZ investeerde<br />
33,7 mln., waarvan circa € 31 mln (onderhouds)investeringen<br />
in de kerncentrale en de bijbehorende conventionele<br />
systemen. De investeringen in het Energie & MultiMediasegment<br />
betroffen Windpark Kreekraksluis, het nieuwe<br />
facturatiesysteem voor de consument en in het kabelnetwerk.<br />
In het verslagjaar waren de uitgaven voor investeringen in<br />
Materiële vaste activa en Immateriële vaste activa in<br />
evenwicht met de afschrijvingen. De verkoopopbrengst van<br />
het minderheidsaandeel KEMA in 2012 is in dat jaar onder<br />
‘vervreemding van groepsmaatschappijen en deelnemingen’<br />
opgenomen.<br />
De vrije kasstroom na betaling van een dividend van € 40<br />
mln. aan onze aandeelhouders bedroeg € 2,6 mln. negatief.<br />
In een jaar waarin de activiteiten op het gebied van<br />
energieproductie sterk onder druk stonden en waarbij<br />
de uitval van een belangrijke centrale voor <strong>DELTA</strong> een<br />
aanvullende kasuitstroom met zich meebracht, is dit<br />
een positief resultaat.<br />
Vermogenspositie en solvabiliteit<br />
Het saldo van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten<br />
in <strong>2013</strong> bedraagt € 79,8 mln. Door de toevoeging van<br />
dit resultaat aan de reserves, de waardetoename van de<br />
putoptie Indaver van € 5,1 mln., en de uitkering van dividend<br />
aan onze aandeelhouders van € 40 mln. is het eigen<br />
vermogen toerekenbaar aan de aandeelhouders van<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. toegenomen tot € 1.213 mln.<br />
De solvabiliteit bedraagt ultimo <strong>2013</strong> 31,8%; dit is een lichte<br />
verbetering ten opzichte van ultimo 2012 toen deze 31,1%<br />
bedroeg.<br />
Het behaalde resultaat in <strong>2013</strong> stelt ons in staat om<br />
€ 20 mln. dividend uit te keren. Dit is minder dan over<br />
2012 omdat de slechte omstandigheden op de energiemarkt<br />
aanhouden en wij onze financiële reserves op peil moeten<br />
houden als buffer voor een onzekere toekomst.<br />
Het dividendvoorstel zal in de aandeelhoudersvergadering<br />
worden gebracht.<br />
Vooruitzichten<br />
De vooruitzichten voor de energiemarkt blijven negatief.<br />
Onduidelijkheid over het subsidiebeleid zorgen voor veel<br />
onzekerheid en verstoring van de marktwerking. Ook de<br />
al dan niet gedwongen splitsing van ons bedrijf blijft een<br />
zaak van veel aandacht.<br />
Directie en RvC stellen zich tot doel de juiste strategie voor<br />
<strong>DELTA</strong> te kiezen, een strategie die rekening houdt met de<br />
uitdagingen van een snel, en voortdurend, veranderende<br />
energiemarkt. Deze keuze voor een zelfstandig <strong>DELTA</strong>, een<br />
fusie of (gedeeltelijke) verkoop staat in het voorjaar van<br />
2014 op de agenda.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
15
1.4<br />
Focus<br />
Focus<br />
De situatie van <strong>DELTA</strong> is complex, maar biedt ook mooie kansen. Om de financiële<br />
ratio’s van <strong>DELTA</strong> in <strong>2013</strong> op een beter niveau te krijgen, is gekozen voor een<br />
eenduidige, behoudende strategie en uitvoering van noodzakelijke maatregelen.<br />
Met als doel een ‘zelfstandig en gezond’ bedrijf.<br />
Voor de totstandkoming van de strategie van <strong>DELTA</strong> in het<br />
jaar <strong>2013</strong> zijn meerdere scenario’s nauwkeurig afgewogen.<br />
Van belang daarbij waren de discussie over zelfstandigheid,<br />
over al dan niet tegenvallende financiële resultaten, de<br />
onzekere economische omstandigheden, de verder onder<br />
druk komende energiemarkt en verdergaande wet- en<br />
regelgeving. Alles in aanmerking nemend was de keuze<br />
voor ‘zelfstandig en gezond’ evident.<br />
Focus van de strategie in <strong>2013</strong> was: behoud van<br />
de robuustheid en stabiliteit van het multi-utility<br />
concept, versterking van de continuïteit van <strong>DELTA</strong>,<br />
een goed evenwicht creëren tussen risico’s,<br />
rendement en werkgelegenheid én waarborging<br />
van de sociaaleconomische impact in de<br />
Zuidwestelijke Delta.<br />
‘In <strong>2013</strong> lag de focus op<br />
‘zelfstandig en gezond’.<br />
Voor de komende jaren<br />
hebben we een aangepaste<br />
strategie nodig.’<br />
In <strong>2013</strong> is versterkt de focus gericht op rendement en<br />
kasstromen, zijn geen grote investeringen gedaan, is de<br />
organisatie in lijn gebracht met de bedrijfseconomische<br />
omstandigheden, zijn divisies efficiënter georganiseerd,<br />
is meer verantwoordelijkheid in de divisies komen te liggen,<br />
is een kleinere holdingstaf in Middelburg gecreëerd, en is<br />
de controle op bedrijfs- en financiële processen verder<br />
geprofessionaliseerd. De specifieke uitwerking van deze<br />
strategie beschrijven we in dit verslag per divisie.<br />
Wil <strong>DELTA</strong> ook in de toekomst rendement voor de<br />
aandeelhouders realiseren, werkgelegenheid in Zeeland<br />
behouden, en zijn maatschappelijke rol vervullen, dan is<br />
een aangepaste strategie nodig voor 2014 en de jaren<br />
daarna. Die strategie is een van de onderwerpen van gesprek<br />
met de aandeelhouders en andere stakeholders. Eind <strong>2013</strong><br />
hebben de aandeelhouders de Raad van Bestuur verzocht<br />
een onderzoek te verrichten naar drie opties: fusie,<br />
overname of verder gaan met als uitgangspunt de<br />
strategie “zelfstandig en gezond”.<br />
16
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 17
1.5<br />
<strong>DELTA</strong> en MVO<br />
<strong>DELTA</strong><br />
en MVO<br />
<strong>DELTA</strong> is onlosmakelijk verbonden met Zeeland. Verbonden door de kabels<br />
en leidingen die Zeeuwen van elektriciteit, gas en internet voorzien, maar ook<br />
doordat <strong>DELTA</strong> één van de grootste werkgevers in de regio is. En door de manier<br />
waarop <strong>DELTA</strong> zijn maatschappelijke taak vervult met het steunen van projecten<br />
en evenementen. Daar wil <strong>DELTA</strong> ook verantwoording over afleggen.<br />
De afgelopen jaren heeft <strong>DELTA</strong> jaarlijks een apart<br />
MVO-verslag uitgebracht. Dit jaar is de MVO verslaglegging<br />
geïntegreerd in het financiële jaarbericht. Voor <strong>DELTA</strong> is<br />
dit een logische stap: maatschappelijk verantwoord<br />
ondernemen is immers integraal onderdeel van de<br />
bedrijfsvoering. Zowel op bedrijfsniveau als in de divisies<br />
is het besef onderdeel te zijn van, en verantwoordelijkheid<br />
te nemen voor de maatschappij, diep geworteld. MVO komt<br />
bij <strong>DELTA</strong> terug op drie gebieden: energietransitie,<br />
verantwoorde bedrijfsvoering en een betrokken Zeeuwse<br />
organisatie. In dit hoofdstuk bespreken we de MVOresultaten<br />
van <strong>DELTA</strong> in <strong>2013</strong> op bedrijfsniveau. De divisies<br />
hebben elk de verantwoordelijkheid voor het vaststellen,<br />
en realiseren van MVO-doelstellingen. Afzonderlijk<br />
MVO resultaten per divisie zijn terug te vinden in de<br />
betreffende hoofdstukken.<br />
<strong>DELTA</strong> realiseert zich dat er op het gebied van MVO nog winst<br />
te behalen is. Bij het werken aan MVO kijkt <strong>DELTA</strong> naar de<br />
ISO-26000 leidraad. De daarin verwoorde zeven belangrijke<br />
principes van maatschappelijke verantwoordelijkheid zijn:<br />
verantwoording afleggen, transparantie, ethisch gedrag,<br />
respect voor stakeholdersbelangen, respect voor de wet,<br />
respect voor internationale gedragsregels en respect voor<br />
mensenrechten.<br />
Communicatie<br />
<strong>DELTA</strong> heeft zijn communicatiekanalen zo ingericht dat<br />
stakeholders altijd met <strong>DELTA</strong> de dialoog kunnen aangaan.<br />
De afdeling Communicatie en Public Affairs verstuurt<br />
informatie over belangrijke gebeurtenissen, rapporteert over<br />
financiën en resultaten en heeft via traditionele en sociale<br />
media, maar ook persoonlijk, contact met stakeholders.<br />
Periodiek kwam het omgevingsblad Zeeland Magazine uit,<br />
dat ook online te lezen was. Vanwege kostenbesparende<br />
maatregelen is de uitgave van het blad in maart <strong>2013</strong><br />
gestopt. Ter vervanging worden nu regelmatig digitale<br />
nieuwsbrieven verstuurd.<br />
Sociaal-economische impact<br />
Onder andere door de hoofdkantoorfunctie en de<br />
consumentenbestedingen van <strong>DELTA</strong>-medewerkers draagt<br />
<strong>DELTA</strong> € 600 miljoen bij aan het Bruto Regionaal Product van<br />
Zeeland. Daarnaast is het dividend voor provincie en<br />
gemeenten een belangrijke financiële motor achter lokale en<br />
regionale beleidsinitiatieven. <strong>DELTA</strong> is daarmee van groot<br />
belang voor de regionale werkgelegenheid en zorgt daarmee<br />
voor een substantiële bijdrage aan de regionale economie.<br />
‘MVO is integraal onderdeel<br />
van onze bedrijfsvoering.<br />
Al realiseren we ons wel dat<br />
er nog winst te behalen is.’<br />
Veranderingen in de energievoorziening<br />
De elektriciteitsmarkt is al jaren sterk in beweging. In<br />
Nederland is er op dit moment sprake van overcapaciteit<br />
door een dalende vraag vanwege de economische situatie.<br />
Het prijsniveau van elektriciteit nivelleert en de prijs van<br />
CO 2-emissierechten is laag. Maar ook buitenlandse<br />
ontwikkelingen hebben steeds meer direct effect op de<br />
Nederlandse elektriciteitsmarkt, denk aan de winning van<br />
schaliegas in Amerika, en de versnelde Energiewende in<br />
Duitsland waardoor (goedkope) Duitse elektriciteit de<br />
Nederlandse markt instroomt.<br />
18
Energieakkoord<br />
In september <strong>2013</strong> is het Energieakkoord gepresenteerd.<br />
Ruim veertig organisaties, waaronder de overheid,<br />
werkgevers, vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties,<br />
andere maatschappelijke organisaties en financiële<br />
instellingen, verbinden zich aan het Energieakkoord voor<br />
duurzame groei. Kern van het akkoord is hoe in 2023 16%<br />
duurzame energie kan worden gerealiseerd, op welke<br />
manier energiebesparing kan worden gestimuleerd en hoe<br />
CO 2-reductie kan worden bereikt. De afspraken uit het<br />
Energieakkoord zijn van invloed op de huidige en<br />
toekomstige bedrijfsvoering van <strong>DELTA</strong>. Meer hierover<br />
leest u in de betreffende hoofdstukken.<br />
Verantwoorde bedrijfsvoering<br />
<strong>DELTA</strong> maakt in zijn bedrijfsvoering, daar waar mogelijk,<br />
verantwoorde keuzes. Deze hebben betrekking op inkoop,<br />
energiegebruik, recycling, en autogebruik. Maar ook op de<br />
manier waarop <strong>DELTA</strong> met zijn medewerkers omgaat,<br />
met aandacht voor thema’s als veiligheid, persoonlijke<br />
ontwikkeling en ziekteverzuim. Meer hierover leest u<br />
in het hoofdstuk <strong>DELTA</strong> en zijn mensen.<br />
1.5.1 CO 2 -footprint<br />
<strong>DELTA</strong> voert al een aantal jaren een CO 2-benchmark uit,<br />
mede om te zien op welke terreinen reductie mogelijk is.<br />
De CO 2-footprint van de kantoororganisatie van <strong>DELTA</strong> is in<br />
2012 voor het laatst gemeten. De footprint van <strong>2013</strong> wordt<br />
in de zomer van 2014 gedaan, de resultaten daarvan zullen<br />
worden meegenomen in het verslag over 2014. <strong>DELTA</strong><br />
probeert zoveel mogelijk te besparen en zijn CO 2-uitstoot te<br />
verminderen. Dit blijft een aandachtspunt, want de uitstoot<br />
van <strong>DELTA</strong> ligt nog altijd 22% hoger dan van de gemiddelde<br />
(vergelijkbare) kantoororganisatie. Vooral de factoren<br />
vervoer en verwarming van een oud monumentaal pand<br />
dragen bij aan de CO 2-footprint. De CO 2-footprint is in 2012<br />
met 5% gestegen ten opzichte van 2011 naar 5.505 ton CO 2.<br />
Het inkopen van groene stroom levert een grote bijdrage<br />
aan het verlagen van de uitstoot. In vergelijking met de<br />
benchmark is er in totaal theoretisch circa 62% te reduceren.<br />
Vanwege beperkte beschikbaarheid van openbaar vervoer in<br />
Zeeland zal deze totale reductie praktisch niet haalbaar zijn.<br />
Wel is er op het gebied van vervoer in 2012 een kleine daling<br />
gerealiseerd door de bescheiden inzet van elektrische auto’s<br />
in het wagenpark van <strong>DELTA</strong>.<br />
1.5.2 In dialoog met de stakeholders<br />
<strong>DELTA</strong> gaat graag het gesprek aan met iedereen die op<br />
wat voor manier dan ook een belang heeft bij de<br />
ontwikkelingen van de organisatie. Op het hoofdkantoor in<br />
Middelburg staat daartoe de deur open. <strong>DELTA</strong> zorgt ervoor<br />
dat de onderneming met al zijn stakeholders de dialoog<br />
aangaat, en dat ieders belang afgewogen wordt bij<br />
beleidskeuzes. <strong>DELTA</strong> is trots op zijn rol en reputatie in de<br />
Zeeuwse samenleving en gaat daar zorgvuldig mee om.<br />
Die zorgvuldigheid uit zich in de vele interacties die de<br />
onderneming heeft met zijn stakeholders. <strong>DELTA</strong> zoekt<br />
‘We gaan graag het<br />
gesprek aan met onze<br />
stakeholders. De deur op<br />
het hoofdkantoor staat<br />
altijd open.’<br />
stakeholders die rechtstreeks betrokken zijn op, zodat ze<br />
mee kunnen praten over een specifiek onderwerp. Daarbij<br />
moeten de stakeholders zelf een duidelijk belang hebben<br />
of behartigen bij een bepaald onderwerp. Belangrijke<br />
(nieuwe) thema’s verkent <strong>DELTA</strong> regelmatig in structureel of<br />
ad hoc overleg met gesprekspartners. <strong>DELTA</strong> zoekt zoveel<br />
mogelijk pro-actief de dialoog op door aanwezig te zijn bij<br />
regionale evenementen op het gebied van sport of cultuur,<br />
of bij vakinhoudelijke bijeenkomsten die een link met de<br />
werkgebieden van <strong>DELTA</strong> hebben of relevant voor de<br />
regio zijn.<br />
<strong>DELTA</strong>’s stakeholders zijn o.a.: klanten (zakelijk en<br />
consumenten), vak-, branche en netwerkorganisaties<br />
(energie, afval, netwerken, multimedia, algemeen),<br />
overheden (regionaal, landelijk en Europees),<br />
maatschappelijke organisaties, leveranciers en<br />
partners, onderwijsinstellingen, (sport, cultuur en<br />
andere) verenigingen, toezichthouders, financiers,<br />
leveranciers en natuurlijk de aandeelhouders. <strong>DELTA</strong><br />
medewerkers zijn een zeer belangrijke groep<br />
stakeholders, informatie hierover staat op pagina 22.<br />
Steenkooldialoog<br />
In juni 2010 nam EnergieNederland het initiatief tot het<br />
opzetten van de ‘Steenkooldialoog’ waarin energiebedrijven,<br />
mijnbouwbedrijven, NGO’s en vakbonden de invulling<br />
van ketenverantwoordelijkheid van Nederlandse<br />
energiebedrijven agendeerden. De aanleiding voor<br />
dit initiatief vormden publicaties over Nederlandse<br />
energiebedrijven die steenkool kopen bij mijnbouwbedrijven<br />
in Colombia en Zuid-Afrika. Deze mijnbouwbedrijven zouden<br />
mogelijk betrokken zijn bij ernstige schendingen van de<br />
mensenrechten. <strong>DELTA</strong> is een van de partijen die meedoet<br />
aan de steenkooldialoog.<br />
Smart Delta Resources<br />
Begin <strong>2013</strong> is <strong>DELTA</strong> de aanjager geweest van een<br />
manifest voor de ombouw van de kolencentrale naar een<br />
Bio-energiecentrale. Vooraanstaande vertegenwoordigers<br />
van acht Zeeuwse organisaties ondertekenden op dinsdag<br />
15 januari <strong>2013</strong> een manifest, waarin zij de politiek<br />
oproepen subsidie mogelijk te maken voor dit voor<br />
Nederland unieke duurzame project. Het manifest heeft<br />
begin 2014 een vervolg gekregen met de oprichting van<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
19
<strong>DELTA</strong> en MVO<br />
het Smart Delta Resources platform. Twaalf energie- en<br />
grondstof-intensieve bedrijven, waaronder <strong>DELTA</strong>, willen<br />
door samenwerking de Zeeuwse industrie versterken.<br />
De deelnemende bedrijven hebben een gezamenlijk<br />
energieverbruik van ongeveer 25% van de totale<br />
Nederlandse gasconsumptie. Dit biedt grote mogelijkheden<br />
voor synergie en innovatie. Ze zoeken gezamenlijk naar<br />
slimme oplossingen voor het huidige internationale<br />
concurrentienadeel en verlies van werkgelegenheid als<br />
gevolg van de nadelige energie- en grondstoffenpositie.<br />
Klantgericht<br />
<strong>DELTA</strong> wil graag weten wat de klant belangrijk vindt en hoe<br />
deze klant de dienstverlening waardeert. Daarvoor gaat het<br />
bedrijf zelf de dialoog met klanten aan via de klantenservice,<br />
de website en in persoonlijke gesprekken. Daarnaast zijn er<br />
in <strong>2013</strong> Advisory Boards gestart. <strong>DELTA</strong> gaat ook serieus om<br />
met alle klachten. In <strong>2013</strong> ontving <strong>DELTA</strong> de Customer<br />
Centric DNA Award in de categorie energie. <strong>DELTA</strong> ontving<br />
deze prijs omdat het van alle energiebedrijven de beste<br />
ontwikkeling op klantgerichtheid liet zien. Dit bleek uit TNO<br />
NIPO onderzoek naar de ervaringen met klantgerichtheid<br />
van o.a. de energiesector onder 10.000 consumenten.<br />
Overheden<br />
Energie beweegt zich op een sterk gereguleerde markt, een<br />
regulering die afkomstig is van de nationale en de Europese<br />
wetgever. De uitdagingen op het gebied van duurzaamheid<br />
en leveringszekerheid staan hoog op de politieke agenda.<br />
Om de posities in deze discussies goed te bepalen en<br />
hierover de politieke en ambtelijke stakeholders te<br />
informeren, heeft <strong>DELTA</strong> een Public Affairs afdeling. De<br />
verantwoordelijkheid van de afdeling is niet alleen landelijk<br />
of Europees, maar ook regionaal. <strong>DELTA</strong> onderhoudt binnen<br />
Zeeland nauw contact met de politieke en ambtelijke<br />
stakeholders. Ook worden samen met de regionale<br />
overheden verschillende projecten uitgevoerd.<br />
Maatschappelijk<br />
In <strong>2013</strong> heeft <strong>DELTA</strong> diverse dialogen met stakeholders<br />
gevoerd. Zo is er gesproken met partijen uit de zorgsector<br />
over het faciliteren met multimedia voorzieningen, die<br />
ouderen helpen langer thuis en zelfstandig te wonen.<br />
<strong>DELTA</strong> is betrokken bij de stichting ‘Vier het Leven’ en<br />
spreekt met ouderenorganisaties over het welzijn van<br />
ouderen. Samen met partijen als de Zeeuwse<br />
Milieufederatie, de Zeeuwse Bibliotheek en de Provincie<br />
is nagedacht over de verspreiding van kennis en het<br />
faciliteren van de dialoog over verduurzaming van energie,<br />
wat resulteerde in ‘Energie in de etalage’, een digitaal<br />
platform over duurzame energie. In <strong>2013</strong> heeft het initiatief<br />
‘Elke stap telt’ van de Zeeuwse vereniging Welzijn Ouderen<br />
en SportZeeland samen met <strong>DELTA</strong> vorm gekregen. Dit is een<br />
laagdrempelig wandelproject voor senioren, waarbij het<br />
opbouwen van de conditie en het stimuleren van sociale<br />
contacten centraal staan.<br />
Kennis<br />
<strong>DELTA</strong> neemt deel aan de dialoog van de Wetenschappelijke<br />
Raad Zeeland (WRZ) over de kennisinfrastructuur in Zeeland,<br />
als motor van innovatie en economische groei voor de regio.<br />
Een nieuwe lichting monteurs heeft de <strong>DELTA</strong> Infra<br />
vakopleiding (DIVO) afgerond. Deze opleiding is in 2012<br />
in samenwerking met opleidingsbedrijf InstallatieWerk<br />
Brabant-Zeeland en het Markiezaat College in Bergen op<br />
Zoom opgezet.<br />
Aandeelhouders<br />
De belangrijkste dialoog die in <strong>2013</strong> gevoerd is, is de<br />
dialoog over de toekomst van <strong>DELTA</strong>. In november heeft de<br />
Provincie, als belangrijkste aandeelhouder, gesproken over<br />
de aandeelhoudersstrategie. Deze is bepalend voor de<br />
toekomst van <strong>DELTA</strong>. Er is gediscussieerd over drie mogelijke<br />
opties: zelfstandig verder gaan, fusie of overname. Besloten<br />
is om deze opties uit te diepen, de dialoog hierover is<br />
gaande tussen <strong>DELTA</strong> en de aandeelhouders.<br />
‘Een belangrijke dialoog<br />
die we in <strong>2013</strong> voerden,<br />
was die over onze<br />
toekomst. Daar gaan we<br />
in 2014 mee verder.’<br />
20
1.5.3 Donaties en sponsoring<br />
<strong>DELTA</strong> is nauw betrokken bij leefbaarheid van de Zeeuwse<br />
maatschappij. Niet alleen voor <strong>DELTA</strong> als werkgever, maar<br />
vooral vanuit maatschappelijke verantwoordelijkheid van<br />
<strong>DELTA</strong>. Eén van de manieren waarop <strong>DELTA</strong> bijdraagt aan de<br />
leefbaarheid is door de financiering van de Stichting het<br />
<strong>DELTA</strong> Zeeland Fonds. Ook in <strong>2013</strong> zijn via dit fonds diverse<br />
vernieuwende initiatieven op het gebied van kunst & cultuur,<br />
natuur & milieu, sport & vrije tijd en zorg & welzijn<br />
gefinancierd.<br />
In <strong>2013</strong> werden 99 aanvragen, die een structurele bijdrage<br />
leveren aan de Zeeuwse maatschappij, gehonoreerd en werd<br />
een bedrag van € 320.100 uitgekeerd. Er wordt gestreefd<br />
naar een goede verdeling van donaties, echter in sommige<br />
categorieën blijven de aanvragen achter. <strong>DELTA</strong> bepaalt niet<br />
zelf aan welk initiatief geld wordt toegekend. Hiervoor<br />
heeft het Fonds een bestuur van zeven leden, waarvan de<br />
vicevoorzitter in dienst is bij <strong>DELTA</strong>. De andere zes komen uit<br />
alle delen van Zeeland en zijn deskundig op tenminste één<br />
van de vier aandachtsvelden.<br />
<strong>2013</strong> 2012 2011<br />
<strong>2013</strong> 2012 2011<br />
Kunst & cultuur 132.850 133.000 131.500<br />
Natuur & milieu 11.500 32.500 43.500<br />
Sport & vrije tijd 99.500 139.576 120.000<br />
Zorg & welzijn 76.250 93.250 87.200<br />
TOTAAL 320.100 398.326 382.200<br />
Sponsoring<br />
<strong>DELTA</strong> sponsorde in <strong>2013</strong> twee grote evenementen in<br />
Zeeland. Dit waren Concert at SEA en de <strong>DELTA</strong> Ride for the<br />
Roses. Doel van de sponsoring van deze twee evenementen<br />
is onder andere om te laten zien welke essentiële producten<br />
<strong>DELTA</strong> voor zo’n groot evenement kan leveren. Bij Concert at<br />
SEA verzorgt <strong>DELTA</strong> de voorzieningen op het gebied van<br />
water, elektriciteit en internet en ruimt het na afloop het<br />
afval op. De opbrengst van alle deelnemers van de vijfde<br />
<strong>DELTA</strong> Ride for the Roses was € 169.760. Doordat <strong>DELTA</strong> de<br />
organisatiekosten verzorgde, kon het hele bedrag worden<br />
overgemaakt aan KWF Kankerbestrijding. Daarnaast steunt<br />
<strong>DELTA</strong> jaarlijks activiteiten die zijn gericht op twee specifieke<br />
groepen: kwetsbare ouderen en jongeren met een beperking.<br />
In <strong>2013</strong> werd onder andere een speeldag voor kinderen<br />
met een beperking georganiseerd. In samenwerking met<br />
Stichting Vier het Leven werd er voor ouderen een filmavond<br />
bij Film by the Sea en een privé concert van Willeke Alberti<br />
georganiseerd.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
21
1.6<br />
<strong>DELTA</strong> en zijn mensen<br />
<strong>DELTA</strong><br />
en zijn mensen<br />
<strong>DELTA</strong> en de Zeeuwse samenleving zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.<br />
Naast de producten en diensten die Zeeuwen bij ons afnemen, is <strong>DELTA</strong> een van<br />
de grootste werkgevers in Zeeland. Het bedrijf creëert voor zijn medewerkers een<br />
goed en veilig werkklimaat, met voldoende ruimte voor loopbaanontwikkeling.<br />
1.6.1 Formatie en bezetting<br />
Het personeelsbestand van <strong>DELTA</strong> (inclusief deelnemingen)<br />
had op 31 december <strong>2013</strong> een omvang van totaal 3.394 fte.<br />
Daarvan behoorde 1.297 fte toe aan de Zeeuwse <strong>DELTA</strong>onderdelen<br />
in Goes, Middelburg en Vlissingen. De sociale<br />
kengetallen van de deelnemingen EPZ en Indaver zijn niet<br />
meegenomen in dit verslag. Zij brengen zelf een verslag uit.<br />
Aantal FTE <strong>DELTA</strong> inclusief deelnemingen<br />
<strong>2013</strong> 2012 2011<br />
Totaal: 3.394 2.954 2.975<br />
Bij de Zeeuwse <strong>DELTA</strong>-onderdelen is 74% van de<br />
medewerkers man. Dat komt vooral door het grote aandeel<br />
technisch personeel. In leidinggevende posities is de<br />
verhouding redelijk gelijkwaardig.. De gemiddelde leeftijd<br />
over <strong>2013</strong> was 44,5 jaar en is ten opzichte van vorig jaar<br />
weer iets gestegen. Op enkele directieleden na, valt iedereen<br />
bij <strong>DELTA</strong> onder de cao voor productie-en leveringsbedrijven.<br />
‘In <strong>2013</strong> vond een redesign<br />
van de organisatie plaats<br />
bij de Zeeuwse <strong>DELTA</strong><br />
divisies en de holdingstaf’<br />
1.6.2 Instroom / uitstroom<br />
Het aantal personeelsleden is bij de Zeeuwse<br />
<strong>DELTA</strong>-onderdelen het afgelopen jaar afgenomen, mede<br />
door de reorganisatie van de divisies en holdingstaf.<br />
In <strong>2013</strong> stroomden 88 personen uit en verwelkomde <strong>DELTA</strong><br />
28 nieuwe medewerkers. Door de afronding van het project<br />
Kompas zijn ook veel inleencontracten beëindigd. <strong>DELTA</strong> kijkt<br />
de komende jaren kritisch naar het inleenbeleid. <strong>DELTA</strong> wil<br />
de doorstroming van medewerkers bevorderen om op die<br />
manier het eigen potentieel zoveel mogelijk te benutten, te<br />
laten groeien en te behouden. Dat biedt medewerkers<br />
kansen en er wordt bespaard, omdat er minder gebruik<br />
gemaakt hoeft te worden van duurdere inleenkrachten.<br />
Door de leeftijdsopbouw verlaat de komende jaren een<br />
relatief grote groep collega’s <strong>DELTA</strong>. Ongeveer 20% van de<br />
medewerkers zal tussen nu en 5 jaar uitstromen. <strong>DELTA</strong> Infra<br />
is daarom in samenwerking met opleidingsbedrijf Installatie-<br />
Werk Brabant-Zeeland en het Markiezaat College in Bergen<br />
op Zoom een programma gestart dat werk en opleiding<br />
combineert. Het doel is om hiermee jonge monteurs te<br />
werven en deze zelf verder op te leiden. In <strong>2013</strong><br />
stroomden op die manier twintig nieuwe monteurs in.<br />
Ook met andere scholen zijn er nauwe contacten. Met de HZ<br />
University of Applied Sciences heeft <strong>DELTA</strong> een convenant<br />
getekend om een betere match voor stageplaatsen te<br />
bewerkstelligen. Jaarlijks organiseert <strong>DELTA</strong> voor potentiele<br />
stagiairs introductiebijeenkomsten. Daarnaast neemt<br />
<strong>DELTA</strong> zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid door<br />
werkervaringsplaatsen aan te bieden aan mensen met een<br />
afstand tot de arbeidsmarkt. <strong>DELTA</strong> is tevens lid van de<br />
commissie Arbeidsmarkt en Opleiding van de Brabants-<br />
Zeeuwse Werkgeversvereniging.<br />
1.6.3 Redesign<br />
In <strong>2013</strong> vond een redesign van de organisatie plaats bij de<br />
Zeeuwse <strong>DELTA</strong> divisies en holdingstaf. Het doel was om<br />
taken en verantwoordelijkheden dieper in de organisatie<br />
neer te leggen en de staf in te richten volgens het ‘lean &<br />
mean-principe’. Allereerst was Middelburg aan de beurt,<br />
waar de divisies Origination, Trade and Supply (OTS),<br />
Consument en Zakelijk en delen van Asset Development &<br />
Operation (AD&O) werden samengevoegd tot één nieuwe<br />
divisie. De corporate staf werd flink verkleind door<br />
(onderdelen van) staffuncties, waaronder ook HR, deels<br />
te decentraliseren in de divisie en deels te reduceren door<br />
22
activiteiten voortaan niet meer te doen. Later in het jaar<br />
zijn in Goes de voorbereidingen in gang gezet voor de<br />
samenvoeging per 1 januari 2014 van <strong>DELTA</strong> Infra en <strong>DELTA</strong><br />
Netwerkbedrijf in de nieuwe <strong>DELTA</strong> Netwerkgroep.<br />
‘Ontplooiingsmogelijkheden<br />
hebben een positieve<br />
invloed op de inzetbaarheid<br />
en bevlogenheid van<br />
medewerkers’<br />
De reorganisatie ging gepaard met het verlies van honderd<br />
arbeidsplaatsen, waarvoor in overleg met de vakbonden een<br />
goed sociaal plan is opgesteld. Dat gaat uit van werk naar<br />
werk. De vertrekpremie is in het sociaal plan versoberd. Het<br />
afspiegelingsbeginsel is toegepast en waar mogelijk zijn<br />
zoveel mogelijk boventalligen herplaatst op andere vacante<br />
functies. In eerste instantie zijn tijdelijke contracten niet<br />
verlengd en inleencontracten waar mogelijk stopgezet,<br />
zodat vaste medewerkers op die posities herplaatst konden<br />
worden. Daarbij is gebruik gemaakt van een matching<br />
methodiek om te kijken of medewerkers ook echt passen<br />
in de nieuwe functie.<br />
Uiteraard gaat een reorganisatie altijd gepaard met<br />
emotionele momenten, omdat medewerkers noodgedwongen<br />
afscheid moeten nemen van hun vertrouwde werkzaamheden.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft het hele proces zo zorgvuldig mogelijk doorlopen.<br />
Er is een bezwarencommissie ingesteld en . een speciale<br />
plaatsingscommissie, bestaande uit een vertegenwoordiger<br />
van de Centrale Ondernemingsraad, het management en<br />
HR-specialisten van <strong>DELTA</strong>, heeft het hele reorganisatieproces<br />
gevolgd en getoetst op zorgvuldige en eenduidige<br />
toepassing van de regels en het sociaal plan.<br />
Naast de reorganisatie vond op onderdelen in <strong>2013</strong> een<br />
versobering van de arbeidsvoorwaarden plaats.<br />
1.6.4 HR Speerpunten<br />
Tijdens de reorganisatie is veel veranderd voor de holdingstafafdeling<br />
HR. Beleid is nog steeds gecentraliseerd in de<br />
holdingstaf, maar de uitvoering van het HR-beleid is nu<br />
ondergebracht in de divisies. Elke divisie heeft een eigen<br />
HR-manager die hiërarchisch rapporteert aan de divisiedirecteur.<br />
Het HR-beleid kende in <strong>2013</strong> drie speerpunten.<br />
Speerpunt Interne Mobiliteit en Duurzame Inzetbaarheid<br />
De actualiteit (het economisch klimaat) en het veiligstellen<br />
van de toekomst van <strong>DELTA</strong> maken interne mobiliteit tot een<br />
belangrijke bouwsteen voor het realiseren van de strategie<br />
in de komende jaren. Ontplooiingsmogelijkheden vormen<br />
een energiebron en hebben een positieve invloed op de<br />
inzetbaarheid en bevlogenheid van medewerkers.<br />
We richten ons op de gehele <strong>DELTA</strong> organisatie, inclusief de<br />
meerderheidsdeelnemingen, bij het door laten stromen van<br />
medewerkers en voorrang geven op vacatures. Zo zijn er met<br />
alle divisies afspraken gemaakt over de uitwisseling van<br />
vacatures en is de samenwerking verder geïntensiveerd<br />
door onder andere het mobiliteitsplatform.<br />
Speerpunt (Persoonlijk) leiderschap<br />
Om medewerkers te faciliteren reikt <strong>DELTA</strong> middelen als<br />
assessments, Persoonlijke Ontwikkelings Plannen en<br />
mogelijkheden voor opleidingen aan. Zo kunnen<br />
medewerkers actief met mobiliteit en ontwikkeling aan de<br />
slag. Naast persoonlijk leiderschap, regie over de eigen,<br />
persoonlijke situatie, vraagt <strong>DELTA</strong> van iedereen in een<br />
leidinggevende positie verantwoordelijkheid te nemen voor<br />
mens en resultaat door richting te geven, te inspireren en te<br />
motiveren en door de samenwerking te zoeken met anderen<br />
binnen en buiten de eigen afdeling/divisie om zo het beste<br />
resultaat voor <strong>DELTA</strong> te realiseren.<br />
Strategische personeelsplanning<br />
Hoogwaardige werkgelegenheid bieden in Zeeland creëert<br />
meerwaarde voor <strong>DELTA</strong>. Naar medewerkers toe wil <strong>DELTA</strong><br />
voor voldoende energiebronnen zorgen en uitdagend werk<br />
bieden, waarbij het welzijn en de sociale en fysieke<br />
veiligheid geborgd zijn. HR ondersteunt deze doelen onder<br />
andere door de inzet van strategische personeelsplanning.<br />
De haalbaarheid van strategische en tactische<br />
bedrijfskeuzes wordt getoetst aan de eventueel<br />
vacante positie en in- en doorstroom mogelijkheden.<br />
In <strong>2013</strong> zijn de speerpunten voor 2014 vastgesteld.<br />
Deze zijn op hoofdlijnen gelijk gebleven, zij het dat er een<br />
accentverschuiving plaatsvindt. Gegeven de hoeveelheid<br />
interne (functie)wijzigingen, reorganisaties, kostenreducties<br />
en inkrimpingen is het zaak om de kwaliteit van<br />
dienstverlening op pijl te houden, dan wel te verbeteren<br />
met een flexibiliteit waarin we kunnen meebewegen met<br />
veranderingen in de markt en wetgeving. In 2014 legt<br />
<strong>DELTA</strong>, nog meer dan in <strong>2013</strong>, het accent op de duurzame<br />
inzetbaarheid, kwaliteit en flexibiliteit van zijn medewerkers.<br />
1.6.5 Tevreden medewerkers<br />
Eens per twee jaar wordt medewerkertevredenheidsonderzoek<br />
gehouden. In <strong>2013</strong> is daarom geen Medewerkertevredenheidsonderzoek<br />
gedaan. Wel is <strong>DELTA</strong> actief aan de slag gegaan<br />
met de belangrijkste resultaten uit het onderzoek van 2012.<br />
Uit dat onderzoek, dat gecombineerd werd met een periodiek<br />
medisch onderzoek en een onderzoek naar de sociale<br />
veiligheid, bleek dat 21% van de medewerkers ‘bevlogen’ en<br />
optimaal inzetbaar is. 29% van de medewerkers kampte met<br />
stressklachten, waarvan 8% risico liep op een burn out. 86%<br />
van de medewerkers was in 2012 tevreden over het werken<br />
bij <strong>DELTA</strong>. De sociale veiligheid kreeg een gemiddeld<br />
rapportcijfer van 7,2.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
23
<strong>DELTA</strong> en zijn mensen<br />
‘Veiligheid staat<br />
bij ons voorop. Het<br />
veiligheidsbewustzijn<br />
is in <strong>2013</strong> nog verder<br />
toegenomen.’<br />
Aantal gemelde veiligheidsincidenten <strong>DELTA</strong><br />
(exclusief deelnemingen)<br />
<strong>2013</strong> 2012 2011<br />
Aantal letsel met verzuim 5 7 9<br />
Aantal letsel zonder verzuim 9 16 14<br />
Totaal 14 23 23<br />
Overige leermomenten 435 238 90<br />
<strong>DELTA</strong> vindt het belangrijk dat medewerkers niet alleen<br />
tevreden, maar ook bevlogen zijn. Bevlogen medewerkers<br />
zijn volgens <strong>DELTA</strong> tot meer in staat en blijven langer<br />
gemotiveerd en vitaal. Elke divisie heeft in <strong>2013</strong> een actieplan<br />
opgesteld om de bevlogenheid te verbeteren. Het belangrijkste<br />
uitgangspunt daarbij is luisteren naar medewerkers. De divisies<br />
organiseerden in <strong>2013</strong> verbetersessies en intervisiegroepen<br />
om meer feedback te krijgen vanuit de medewerkers op hun<br />
energiebronnen en stressoren. Dit zijn randvoorwaarden<br />
voor de mate van bevlogenheid. Daarnaast is er extra<br />
geïnvesteerd om te zorgen dat het management<br />
bevlogenheid bij medewerkers beter kan stimuleren.<br />
1.6.6 Veiligheid<br />
Veiligheid staat bij <strong>DELTA</strong> nadrukkelijk voorop. In <strong>2013</strong> is<br />
vooral ingezet op het voorbeeldgedrag van leidinggevenden.<br />
De variabele beloningscomponent van een grote groep<br />
leidinggevenden is afhankelijk gemaakt van een actieve<br />
bijdrage aan een veiliger organisatie. Bij DNWB en <strong>DELTA</strong><br />
Infra is een veiligheidsverklaring opgesteld waaraan<br />
medewerkers zich moeten conformeren. Uiteraard krijgt<br />
veiligheid vanwege de extra risico’s bij <strong>DELTA</strong> Infra en DNWB<br />
extra aandacht, maar ook binnen de kantoororganisatie<br />
wordt actief gewerkt aan het vergroten van het<br />
veiligheidsbewustzijn. Daar worden bijvoorbeeld<br />
werkplekinspecties en BHV-oefeningen uitgevoerd.<br />
Dat het veiligheidsbewustzijn in <strong>2013</strong> verder is toegenomen,<br />
blijkt onder andere uit het toenemend aantal leermomenten<br />
dat wordt gemeld via de HSE-portal. In totaal zijn er in <strong>2013</strong><br />
via het intranet 449 meldingen gedaan voor leermomenten<br />
(als gevolg van een (potentieel) onveilige situatie). Dit is een<br />
aanzienlijke toename van het aantal meldingen in het jaar<br />
ervoor (261 in 2012). Op basis van de toename lijkt de<br />
veiligheid hard achteruit te gaan, terwijl de stijging<br />
voortkomt uit de campagne om meer leermomenten te<br />
melden. Het aantal veiligheidsincidenten met letsel nam in<br />
<strong>2013</strong> af. Uiteraard blijft het streven nul incidenten.<br />
1.6.7 Sociale veiligheid<br />
Om de sociale veiligheid bij <strong>DELTA</strong> te bevorderen zijn een<br />
aantal jaar geleden vertrouwenspersonen ingesteld. Omdat<br />
daar weinig gebruik van werd gemaakt, is begin <strong>2013</strong> door<br />
de Raad van Bestuur nogmaals benadrukt dat openheid<br />
belangrijk is. Uiteindelijk zijn er in <strong>2013</strong> 32 meldingen<br />
binnen gekomen bij de vertrouwenspersonen die gerelateerd<br />
waren aan sociale veiligheid.<br />
In 2012 is een Gedragscode opgesteld, waarin alle normen<br />
en waarden die gelden bij <strong>DELTA</strong>, zijn opgenomen. In <strong>2013</strong><br />
zijn een aantal nieuwe onderdelen toegevoegd aan de<br />
Gedragscode, waaronder het Alcohol en Drugsbeleid.<br />
6.8 Ziekteverzuim<br />
In <strong>2013</strong> bedroeg het ziekteverzuim bij de Zeeuwse<br />
<strong>DELTA</strong>-onderdelen, net als een jaar eerder, 4,1%.<br />
Dat is onder de vooraf gestelde norm van 4,5%.<br />
Werkgerelateerd psychisch verzuim is in <strong>2013</strong> niet<br />
als zodanig apart geregistreerd. Om burn-outs of stress<br />
gerelateerde klachten te voorkomen, zijn leidinggevenden<br />
in <strong>2013</strong> getraind in het herkennen van stresssignalen.<br />
Preventief gezondheidsmanagement moet bijdragen aan<br />
duurzaam inzetbare medewerkers.<br />
Ziekteverzuim <strong>DELTA</strong> (exclusief deelnemingen)<br />
<strong>2013</strong> 2012 2011 Norm<br />
Ziekteverzuim 4,1% 4,1% 4,2% 4,5%<br />
24
‘Zorgeloos genieten’ met Zon Garant: de Zeeuwse zon is er vrijwel altijd. Met <strong>DELTA</strong> kun je hier zorgeloos van genieten.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 25
1.7<br />
<strong>DELTA</strong> en corporate governance<br />
<strong>DELTA</strong> en<br />
corporate governance<br />
Goed ondernemerschap, integer handelen, respect, toezicht, transparante<br />
verslaglegging en het anderszins afleggen van verantwoording vormen de<br />
belangrijkste leidraad voor het corporate governancebeleid van <strong>DELTA</strong>. <strong>DELTA</strong> volgt<br />
de Nederlandse Corporate Governance Code, die is opgesteld voor in Nederland<br />
aan de beurs genoteerde vennootschappen. De best practice-bepalingen worden<br />
gevolgd voor zover van toepassing op <strong>DELTA</strong>, een naamloze vennootschap<br />
waarvan de aandelen op naam zijn uitgegeven. Dit betekent dat de bepalingen<br />
ten aanzien van beschermingsconstructies niet van toepassing zijn.<br />
Corporate Governance Structuur<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. is een structuurvennootschap in de zin van<br />
artikel 2:154 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek.<br />
De consequenties die het Burgerlijk wetboek hieraan<br />
verbindt wordt in de governance van <strong>DELTA</strong> niet geheel<br />
passend ervaren. De betrokkenheid van de Algemene<br />
Vergadering van Aandeelhouders (AvA) en Raad van<br />
Commissarissen (RvC) bij de gang van zaken van de<br />
onderneming heeft haar weerslag gevonden in statuten en<br />
diverse reglementen. Deze zijn terug te vinden op<br />
www.<strong>DELTA</strong>.nl/RvC. Daarin is ook vastgelegd waar<br />
goedkeuring nodig is van de RvC dan wel de AvA op<br />
voorgenomen directiebesluiten met betrekking tot<br />
investeringen en/of overnames of bij het afstoten van (delen)<br />
van de onderneming. Als het hiermee gemoeide bedrag de<br />
som van vijf miljoen euro te boven gaat, is voor voorgenomen<br />
besluiten de instemming vereist van de RvC. Gaat het om<br />
investeringen met een waarde van meer dan 55 miljoen euro,<br />
dan is de voorafgaande instemming van de aandeelhouders<br />
van <strong>DELTA</strong> vereist.<br />
Aandeelhouders<br />
Statuten<br />
Externe accountant<br />
Raad van Commissarissen<br />
Reglement RvC<br />
-Audit Committee<br />
- Remuneratiecommissie<br />
- Benoemingscommissie<br />
Raad van Bestuur<br />
- Directie reglement<br />
- Besturingskader concernniveau<br />
Divisies<br />
- Besturingskader divisies<br />
- <strong>DELTA</strong> gedragscode<br />
26
Raad van Bestuur<br />
De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad<br />
van Bestuur zijn vastgelegd in het directiereglement.<br />
Hierin zijn onder andere de leden van de Raad van Bestuur<br />
en de diverse bestuurstaken verdeeld, zijn de interne<br />
procuraties geformuleerd, is de besluitvorming binnen<br />
de Raad van Bestuur vormgegeven en zijn de uit de<br />
Nederlandse Corporate Governance Code voortvloeiende<br />
regels neergelegd, zoals regels betreffende tegenstrijdige<br />
belangen van leden van de Raad van Bestuur.<br />
<strong>DELTA</strong> onderschrijft de regelgeving over de evenwichtige<br />
verdeling in de Raad van Bestuur conform art. 391.7 titel 9<br />
Boek 2 BW zoals deze per 1 januari <strong>2013</strong> van kracht<br />
geworden is. In voorkomende gevallen wordt rekening<br />
gehouden met deze richtlijnen.<br />
Raad van Commissarissen<br />
De RvC van <strong>DELTA</strong> houdt toezicht op het totale functioneren<br />
van de onderneming, inclusief de nagestreefde beleidsregels<br />
en de behaalde resultaten door de Raad van Bestuur,<br />
de financiële positie, het risicoprofiel van de vennootschap<br />
en de financiële verslaglegging. Daarnaast vervult de RvC<br />
de rol van sparring partner van de Raad van Bestuur. Om die<br />
rol goed in te vullen, heeft de RvC een profiel dat aansluit bij<br />
dat van de onderneming. De profielschets zoals die in 2010<br />
door de RvC is opgesteld, geeft inzicht in de kwaliteiten die<br />
leden dienen te bezitten, één en ander met inachtneming<br />
van het versterkte voordrachtrecht van de Centrale<br />
Ondernemingsraad (COR).<br />
Ook op het punt van de samenstelling (onafhankelijkheid,<br />
diversiteit naar leeftijd, achtergrond en expertise) voldoet<br />
de RvC aan de Code. Ondanks de benoeming van Marieke<br />
Schöningh als lid van de Raad van Commissarissen blijft<br />
de diversiteit naar geslacht een aandachtspunt. Taken en<br />
bevoegdheden, evenals interne besluitvormingsprocessen<br />
en de rol van de voorzitter van de RvC zijn opgenomen in een<br />
RvC-reglement. Daarin zijn ook zaken neergelegd, zoals de<br />
periodieke evaluatie van het eigen functioneren, conform het<br />
gestelde in de Code.<br />
Audit Committee<br />
De Audit Committee rekent, naast onderwerpen van<br />
financiële en fiscale aard ook het toezicht op de risico’s<br />
die de onderneming wenst te lopen tot zijn taak.<br />
Risicomanagement en rapportage over het gevoerde beleid<br />
staan dan ook regelmatig op de agenda van de Audit<br />
Committee, maar ook op die van de voltallige RvC.<br />
Aandeelhouders<br />
De rol van de aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> en de bevoegdheden<br />
van de Algemene Vergadering zijn vastgelegd in de<br />
statuten. Aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> zijn betrokken en<br />
gedreven, mede ingegeven door hun publieke karakter<br />
(allen zijnde gemeenten of provincies). Zoals de Code<br />
aangeeft, geldt ook voor <strong>DELTA</strong>-aandeelhouders dat zij<br />
bij hun handelen in beginsel hun eigen belang mogen<br />
nastreven, binnen het kader van de wettelijke maatstaven<br />
van redelijkheid en billijkheid. Door de ruime bevoegdheden<br />
die de AvA van <strong>DELTA</strong> krachtens de statuten heeft, is de wijze<br />
waarop aandeelhouders hun stemrecht uitoefenen van grote<br />
invloed op de gang van zaken binnen de onderneming.<br />
‘Aandeelhouders van <strong>DELTA</strong><br />
zijn betrokken en gedreven,<br />
mede ingegeven door hun<br />
publieke karakter’<br />
De commissie-Frijns constateerde dit in bredere zin in tal van<br />
andere vennootschappen in Nederland en beveelt bilaterale<br />
contacten tussen de vennootschap en zijn aandeelhouders<br />
aan. Bij <strong>DELTA</strong> heeft een dergelijk beleid vorm gekregen in<br />
gemaakte afspraken in periodiek, informeel overleg tussen<br />
de Raad van Bestuur en de aandeelhouders, hetgeen met<br />
grote regelmaat in het verslagjaar heeft plaatsgevonden.<br />
Ondernemingsraad<br />
In het geheel van statuten, reglementen en andersoortige<br />
overeenkomsten mag de relatie met de (C)OR van de <strong>DELTA</strong><br />
Groep niet onvermeld blijven. Een relatie die ingegeven is<br />
door wederzijds respect heeft vorm gekregen in een<br />
gestructureerd overleg tussen bestuurder/ondernemer en<br />
de (C)OR. In divisies vindt een gestructureerd overleg plaats<br />
met de op dat niveau ingestelde ondernemingsraden.<br />
Compliance<br />
<strong>DELTA</strong> heeft een door de RvC vastgesteld<br />
‘Klokkenluidersreglement’ dat medewerkers, in aanvulling<br />
op de activiteiten van de compliance officer, de gelegenheid<br />
geeft om vermoedens van een misstand bij de Raad van<br />
Bestuur en/of vertrouwenspersoon te melden zonder het<br />
risico te lopen van enige benadeling in zijn positie als<br />
werknemer. Indien gewenst kan melding bij een externe<br />
functionaris plaats vinden.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
27
<strong>DELTA</strong> en corporate governance<br />
1.7.1 Personalia Raad van Bestuur<br />
De Raad van Bestuur van <strong>DELTA</strong> N.V. werd in <strong>2013</strong> gevormd<br />
door Rob Frohn (CEO) en Frank Verhagen (CFO). Rob Frohn<br />
ging op 31 oktober <strong>2013</strong> uit dienst, waarna Frank Verhagen<br />
de CEO-functie tijdelijk heeft waargenomen.<br />
1.7.2 Verslag Raad van Commissarissen<br />
De Raad van Commissarissen brengt hiermee verslag uit over<br />
de activiteiten die in <strong>2013</strong> zijn ondernomen. Ook over de<br />
manier waarop wij onze toezichthoudende en adviserende<br />
taak hebben ingevuld wordt gerapporteerd.<br />
Samenstelling<br />
De Raad van Commissarissen van <strong>DELTA</strong> bestond in <strong>2013</strong> uit<br />
de volgende leden:<br />
• de heer ir. D. van Doorn (president-commissaris);<br />
• de heer drs. ing. J. Bout;<br />
• de heer J. G. van der Werf;<br />
• de heer B.P.T. de Wit, MA;<br />
• mevrouw M. Schöningh (vanaf 17 mei <strong>2013</strong>)<br />
Dhr. drs. Rob J. Frohn<br />
(1960), CEO<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
Indiensttreding: 1 juni 2012<br />
Uitdiensttreding: 31 oktober <strong>2013</strong><br />
Nevenfuncties:<br />
• Lid RvC Nutreco N.V.<br />
• Lid RvT Hogeschool Arnhem en Nijmegen<br />
• Lid RvC Havenbedrijf Rotterdam N.V.<br />
• Voorzitter Audit Committee genoemde organisaties<br />
Vergaderingen en overige activiteiten Raad van<br />
Commissarissen<br />
De Raad van Commissarissen is in <strong>2013</strong> vijf maal bij elkaar<br />
geweest in aanwezigheid van het statutaire bestuur.<br />
Tijdens deze vergaderingen zijn onder meer de volgende<br />
onderwerpen behandeld.<br />
• Vaststelling van functies binnen de Raad en de<br />
commissies.<br />
De RvC hanteert de filosofie dat vrijwel alle onderwerpen<br />
besproken zullen worden in de voltallige RvC. Vanuit een<br />
collectieve verantwoordelijkheid is in de visie van de RvC<br />
dan ook geen plaats voor tal van commissies samengesteld<br />
uit haar leden die primaire verantwoordelijkheid zouden<br />
dragen op deelterreinen. Een uitzondering heeft de RvC<br />
gemaakt voor de audit commissie in lijn met de<br />
Nederlandse Corporate Governance Code. Ook deelname in<br />
de benoemingscommissie voor de nieuwe CEO is hier een<br />
uitzondering op.<br />
• Op 17 mei <strong>2013</strong> is Mw. Marieke Schöningh benoemd tot<br />
nieuw lid van de RvC. Mevrouw Schöningh heeft vanaf<br />
begin <strong>2013</strong> in de vergaderingen van de RvC geparticipeerd.<br />
Daarom heeft ze de volledige vergoeding voor <strong>2013</strong><br />
ontvangen. De volledige remuneratie is te vinden op pagina<br />
31.<br />
• Financiële onderwerpen, zoals kwartaalrapportages,<br />
de jaarrekening en het ondernemingsplan met de operationele<br />
en financiële doelstellingen van de vennootschap.<br />
Dhr. drs. Frank Verhagen RA<br />
(1961), CFO<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
Indiensttreding: 1 februari 2009, herbenoemd voor<br />
vier jaar tot 1 februari 2017<br />
Nevenfuncties:<br />
• Lid RvT Admiraal de Ruyter Ziekenhuizen<br />
• Bestuurslid werkgeversvereniging WENb<br />
• Strategische kwesties, waaronder acquisities en (des)<br />
investeringen. Naast zaken van strategische aard kwamen<br />
ook de belangrijkste risico’s van het gevoerde beleid ter<br />
sprake.<br />
• Dividendbeleid, investerings- en financieringsbeleid,<br />
risicomanagement en corporate governance.<br />
• Er werd aandacht besteed aan hoe de onderneming de<br />
aandeelhouders kan assisteren bij de formulering van de<br />
aandeelhoudersstrategie, binnen de governance.<br />
28
• Ontwikkelingen in verband met de Wet Onafhankelijk<br />
Netbeheer en gesprekken met aandeelhouders over<br />
ontwikkelingen in verband met het aandeelhouderschap in<br />
waterbedrijf N.V. Evides.<br />
• Ontwikkelingen terzake de inpassing van N.V. EPZ in de<br />
<strong>DELTA</strong> organisatie waarbij vooral aspecten rondom<br />
veiligheid en governance de aandacht kregen.<br />
Buiten aanwezigheid van het statutaire bestuur heeft de<br />
Raad van Commissarissen het eigen functioneren<br />
geëvalueerd. Daarbij werd stilgestaan bij de belangrijkste<br />
taken en verantwoordelijkheden van de Raad (toezicht,<br />
advies) en komen ook cultuur- en gedragsaspecten aan<br />
de orde. De RvC heeft ook een aantal malen buiten<br />
aanwezigheid van de Raad van Bestuur vergaderd.<br />
Jaarrekening<br />
De Raad van Commissarissen heeft met instemming<br />
kennisgenomen van het door het statutaire bestuur<br />
voorgelegde jaarbericht over het boekjaar <strong>2013</strong>, de<br />
jaarrekening en de toelichting daarop. Op grond daarvan is<br />
door de Raad van bestuur de jaarrekening <strong>2013</strong> opgemaakt<br />
en is door de RvC aan de Algemene Vergadering van<br />
Aandeelhouders voorgesteld deze zonder voorbehoud vast te<br />
stellen. Het dividendvoorstel, dat ter goedkeuring aan de<br />
aandeelhouders wordt voorgelegd in de AvA, is om € 20 mln.<br />
uit te keren en het overige deel van de netto winst aan de<br />
reserves toe te voegen.<br />
Namens de Raad van Commissarissen van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Ir. D. van Doorn,<br />
Voorzitter<br />
Audit Committee<br />
Sinds 1 januari 2011 is het aantal vaste comités van de RvC<br />
beperkt tot de Audit Committee. Indien noodzakelijk worden<br />
ad hoc commissies opgericht. Overige onderwerpen worden<br />
plenair in de RvC besproken. De Audit Committee is teruggebracht<br />
naar twee personen en is in het verslagjaar vijf maal<br />
bijeengekomen. De volgende onderwerpen zijn besproken:<br />
management letter, groepsplan, kwartaalrapportages,<br />
halfjaarbericht, jaarrekening, financiële uitkomsten van<br />
projecten en investeringen, risicomanagement, IFRS en<br />
enkele andere (des)investeringsvoorstellen.<br />
De Audit Committee bestaat uit de heer drs. ing. J. Bout en de<br />
heer B.P.T. de Wit, MA. Tevens woonden de Raad van Bestuur<br />
en de manager Group Internal Control, alsmede de externe<br />
accountant de bijeenkomsten bij.<br />
Benoemingscommissie CEO<br />
RvC voorzitter de heer ir. Daan van Doorn maakte deel uit van<br />
de ad hoc benoemingscommissie voor de CEO. Met behulp<br />
van een extern bureau is een voordracht gedaan aan deze<br />
commissie.<br />
Naam<br />
Dhr. D. (Daan) van<br />
Doorn, voorzitter<br />
Dhr. J. (Johan) van der<br />
Werf, vicevoorzitter<br />
Dhr. J. (Jan) Bout, OR<br />
commissaris<br />
Dhr. P. (Peter) de Wit<br />
Mevr. M. (Marieke)<br />
Schöningh<br />
Datum<br />
benoeming<br />
Einde<br />
zittingsperiode<br />
21 juni 2010 20 juni 2014<br />
25 juni 2012 3 juni 2014<br />
13 december<br />
2010<br />
13 december<br />
2010<br />
12 december<br />
2014<br />
12 december<br />
2014<br />
17 mei <strong>2013</strong> 16 mei 2017<br />
Samenstelling Statutair Bestuur<br />
Het statutaire bestuur bestond als gevolg van het vertrek van<br />
de heer Frohn eind <strong>2013</strong> uit de heer drs. F. Verhagen RA.<br />
Bezoldiging Statutair Bestuur<br />
Het beloningsbeleid voor de statutaire bestuurders is<br />
op voorstel van de Raad van Commissarissen vastgesteld<br />
door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.<br />
Het uitgangspunt voor het beloningsbeleid is dat <strong>DELTA</strong><br />
een zodanige beloning toekent dat de juiste mensen<br />
aangetrokken kunnen worden en voor het bedrijf kunnen<br />
worden behouden. De Raad van Commissarissen stelt<br />
jaarlijks, binnen de kaders van het beleid, de bezoldiging<br />
van de statutaire bestuurders vast.<br />
De Raad van Commissarissen stelde binnen de kaders van<br />
het beloningsbeleid de bezoldiging vast voor de beide<br />
statutaire directieleden. De beloning van de nieuwe CEO<br />
werd met de aandeelhouderscommissie afgestemd.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
29
<strong>DELTA</strong> en corporate governance<br />
1.7.3 Personalia Raad van Commissarissen<br />
Dhr. ir. D. (Daan) van Doorn (1948), president-commissaris<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
In functie: 21 juni 2010<br />
Lopende termijn: 20 juni 2014<br />
Beroep/hoofdfunctie: voormalig voorzitter directie VION<br />
Food Group<br />
Nevenfuncties: Voorzitter RvC Brunel International N.V.,<br />
voorzitter Fundraising Committee Universiteit Wageningen,<br />
voorzitter Raad van Advies Science Groep Universiteit<br />
Wageningen, voorzitter Producentenorganisatie Nederlandse<br />
Mosselcultuur, voorzitter Strategic Board Delta regio,<br />
voorzitter RvC Rabobank Oosterschelde, lid RvC A-ware Food<br />
Group<br />
Dhr. J.G. (Johan) van der Werf (1952), vicevoorzitter<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
In functie: sinds 2001<br />
Dhr. B.P.T. (Peter) de Wit, MA (1949)<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
In functie: 1 januari 2011<br />
Lopende termijn: tot eind 2014<br />
Beroep/hoofdfunctie: voormalig President Directeur Shell<br />
Nederland B.V.<br />
Nevenfuncties: non executive board director Caithness<br />
Petroleum, London, lid Raad van Advies van Energy Delta Gas<br />
Research (EDGaR)<br />
Mw. A.M.H. (Marieke) Schöningh (1963)<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
In functie: 17 mei <strong>2013</strong><br />
Lopende termijn: tot 16 mei 2017<br />
Beroep/hoofdfunctie: Program Director Profit Improvement<br />
DSM<br />
Lopende (en laatste) termijn: 3 juni 2014<br />
Beroep/hoofdfunctie: voormalig lid RvB AEGON N.V.<br />
Nevenfuncties: voorzitter RvC Ordina, voorzitter RvT NOS,<br />
voorzitter RvC Blauwtrust Groep, voorzitter RvT UMC Utrecht,<br />
lid RvC De Lotto, lid RvC ONVZ, lid RvA SVB, lid RvT<br />
Nederlands DansTheater<br />
Dhr. drs. ing. J. (Jan) Bout (1946)<br />
Nationaliteit: Nederlandse<br />
In functie: 1 januari 2011<br />
Lopende termijn: tot eind 2014<br />
Beroep/hoofdfunctie: voormalig bestuursvoorzitter Royal<br />
Haskoning<br />
Nevenfuncties: lid van de RvC van Ballast - Nedam N.V.: lid<br />
van de RvC van Brunel International NV, tevens voorzitter van<br />
de Audit Committee; lid van de RvC van de Koninklijke<br />
Haskoning DHV Groep B.V., tevens lid van de Audit<br />
Committee; lid van de RvT van Deltares, tevens lid van de<br />
Audi Committee; vice voorzitter van de Commissie Mer;<br />
Mede oprichter van Bout & Co, Adviesbureau voor<br />
strategische positionering; voorzitter van de Adviesraad voor<br />
duurzame zorg van het UMCN St Radboud; voorzitter van de<br />
High Level Groep Exportfinanciering; lid van het Algemeen<br />
Bestuur van het Ubbo Emmius Fonds.<br />
30
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 31
1.7.4 Verslag van de Ondernemingsraad<br />
<strong>DELTA</strong> vindt medezeggenschap belangrijk. Deze is goed<br />
ingericht, met ondernemingsraden op verschillende niveaus.<br />
De verschillende divisies en stafdiensten van <strong>DELTA</strong><br />
begonnen <strong>2013</strong> met elk een eigen OR. De medezeggenschap<br />
was als volgt georganiseerd:<br />
• Centrale Ondernemingsraad (COR)<br />
- OR Stafdiensten<br />
- OR O.T.S.<br />
- OR Consument en Zakelijk<br />
- OR Netwerkbedrijf<br />
- OR Infra B.V.<br />
- OR EPZ<br />
Vanuit elke OR zaten er in <strong>2013</strong> in totaal dertien<br />
vertegenwoordigers in de Centrale Ondernemingsraad (COR).<br />
Daarnaast kende <strong>DELTA</strong> ook in <strong>2013</strong> een Europese<br />
Ondernemingsraad, met daarin vertegenwoordigers van de<br />
COR en de dochteronderneming Indaver. De organisatieverandering<br />
die in <strong>2013</strong> plaatsvond, heeft ook invloed gehad<br />
op de organisatie van de ondernemingsraden. Redesign<br />
Middelburg heeft tot gevolg gehad dat de divisies OTS en<br />
C&Z samengevoegd zijn, daarmee zijn ook de OR OTS en de<br />
OR C&Z samengevoegd tot één overgangsondernemingsraad<br />
E&M. De ondernemingsraad van de Stafdiensten is<br />
opgeheven. Redesign Goes heeft tot gevolg gehad dat<br />
DNWB en de divisie Infra samengevoegd zijn, daarmee zijn<br />
ook de OR DNWB en Infra samengevoegd tot één overgangsondernemingsraad<br />
DNWG. In mei 2014 worden er vervroegd<br />
ondernemingsraad verkiezingen gehouden.<br />
In <strong>2013</strong> organiseerde iedere OR zes eigen vergaderingen<br />
en zes overleggen met de eigen bestuurder. Daarin werden<br />
onderwerpen behandeld die betrekking hadden op de eigen<br />
divisie. In de COR werden vooral divisie overstijgende<br />
onderwerpen behandeld, of onderwerpen die van invloed<br />
waren op de gehele onderneming. In de faciliteitenregeling<br />
voor de OR is vastgesteld hoeveel vrijstelling een<br />
medewerker krijgt voor taken die hij of zij voor de OR<br />
verricht.<br />
De medezeggenschapsstructuur bij <strong>DELTA</strong> is medio <strong>2013</strong><br />
als volgt gestructureerd:<br />
Europese<br />
Ondernemingsraad<br />
(COR + Indaver)<br />
Centrale<br />
Ondernemingsraad<br />
(COR)<br />
Behandelde onderwerpen<br />
Reorganisatie<br />
Veel aandacht ging uit naar de herinrichting van de<br />
organisatie, die een reductie van het personeelsbestand<br />
tot gevolg had. De ondernemingsraden zijn in een vroeg<br />
stadium door de bestuurders van de verschillende<br />
onderdelen betrokken bij de planvorming. In overleg met<br />
de vakbonden en de bestuurder is een goed sociaal plan<br />
opgesteld, waarbij de herplaatsing van boventallige<br />
medewerkers het belangrijkste uitgangspunt was.<br />
Toekomstdiscussie<br />
Ook de discussie over de toekomst van <strong>DELTA</strong> werd in <strong>2013</strong><br />
door de COR met belangstelling gevolgd. Leden van de COR<br />
en OR-en participeerden in de werkgroepen die de drie<br />
toekomstscenario’s hebben geschetst die in 2014 nader<br />
worden onderzocht.<br />
Gedragscode<br />
<strong>DELTA</strong> heeft in 2012 een Gedragscode vastgesteld voor<br />
alle medewerkers en leidinggevenden. Die is in <strong>2013</strong> verder<br />
uitgewerkt. De ondernemingsraden hebben een adviserende<br />
rol gehad bij het opstellen van die Gedragscode en<br />
controleren of de Gedragscode door iedereen wordt<br />
nageleefd. Op verzoek van de COR heeft <strong>DELTA</strong> in <strong>2013</strong><br />
extra aandacht besteed aan de leiderschapsstijl van de<br />
leidinggevenden.<br />
Vertrek algemeen directeur<br />
De leden van de ondernemingsraden betreurden het besluit<br />
van CEO Rob Frohn om per 31 oktober <strong>2013</strong> <strong>DELTA</strong> te verlaten<br />
en waren in december betrokken bij gesprekken met nieuwe<br />
kandidaten.<br />
Samenstelling Centrale Ondernemingsraad<br />
Dagelijks Bestuur:<br />
Voorzitter Bram Nonnekes Energie & Multimedia<br />
Vicevoorzitter Bart van Houte Energie & Multimedia<br />
Secretaris Harrie Martens Netwerkgroep<br />
Vicesecretaris Huub Knoors EPZ<br />
Overige leden:<br />
Stephan de Beer<br />
Leen Boer<br />
Tonny Jobse –Griep<br />
Martijn Hofman<br />
Peter Maljers<br />
Angelique van Nielen<br />
Theo Nieuwburg<br />
Jan Scheele<br />
Hans van Stel<br />
Energie & Multimedia<br />
Netwerkgroep<br />
EPZ<br />
Netwerkgroep<br />
EPZ<br />
Concern Staf<br />
Netwerkgroep<br />
Energie & Multimedia<br />
Concern Staf<br />
OR Energie &<br />
Multimedia<br />
OR <strong>DELTA</strong><br />
Netwerkgroep<br />
OR EPZ<br />
32
Samenstelling Europese Ondernemingsraad<br />
per 31 december <strong>2013</strong><br />
Werknemersdelegatie:<br />
Stephan de Beer COR <strong>DELTA</strong> N.V. Nederland<br />
Huub Knoors COR <strong>DELTA</strong> N.V. Nederland<br />
Bram Nonnekes COR <strong>DELTA</strong> N.V. Nederland<br />
Karin Aspeslagh OR Indaver Nederland<br />
Christof Kooiman OR Indaver België<br />
Guy Smits OR Indaver België (secretaris)<br />
Rainer Martens OR SAV Duitsland<br />
Rudi Wachtel OR SAV Duitsland<br />
Werkgeversdelegatie:<br />
Frank Verhagen CFO, interim CEO <strong>DELTA</strong> N.V. (voorzitter)<br />
Paul de Bruycker CEO Indaver<br />
Michel van Neutigem Directeur HRM <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Karin Smet<br />
Groups HR Manager Indaver<br />
André van Os Ambtelijk secretaris <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
7.5 Remuneratie<br />
Op basis van het definitief indexcijfer ‘jaargemiddelde<br />
Consumentenprijsindices (CPI) alle huishoudens’ is voor<br />
2012 de indexering op 2,5% vastgesteld. De vergoedingen in<br />
het jaar <strong>2013</strong> bedragen:<br />
Dhr. Daan van Doorn, RvC Voorzitter<br />
€ 42.100,-<br />
Dhr. Jan Bout, RvC lid en lid van het Audit Committee<br />
€ 31.600,-<br />
Dhr. Johan van der Werf, RvC lid<br />
€ 29.500,-<br />
Dhr. Peter de Wit, RvC lid en lid van het Audit Committee<br />
€ 31.600,-<br />
Mw. Marieke Schöningh, RvC lid<br />
€ 26.300,-<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
33
1.8<br />
Kansen en risico’s<br />
Kansen<br />
en risico’s<br />
<strong>DELTA</strong> wil kansen in de markt benutten en de risico’s zoveel mogelijk beperken.<br />
Daarom heeft <strong>DELTA</strong> een intelligent risicomanagementsysteem en wij zien erop<br />
toe dat dit op alle terreinen wordt toegepast en nageleefd. Hierbij houdt <strong>DELTA</strong><br />
rekening met de specifieke kenmerken van de markten waarin op divisieniveau<br />
wordt geopereerd en op bedrijfsniveau wordt geconsolideerd.<br />
<strong>DELTA</strong> Internal Control Framework<br />
De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor het<br />
risicomanagement binnen <strong>DELTA</strong>. De verantwoordelijkheid<br />
begint op divisieniveau, waar medewerkers en<br />
divisiemanagement (de 1e lijn) primair verantwoordelijk<br />
zijn voor een adequate uitvoering van werkzaamheden op<br />
het gebied van risicomanagement en interne beheersing.<br />
Om de divisies te helpen met de invulling van deze<br />
verantwoordelijkheid heeft de stafafdeling Group Internal<br />
Control (2e lijn) een systematiek ontwikkeld: het <strong>DELTA</strong><br />
Internal Control Framework (DICF), gebaseerd op het<br />
COSO-ERM model. Onderdeel van het DICF zijn een jaarlijks<br />
Strategic Risk Assessment (SRA) en meerdere Process Risk<br />
Assessments (PRA). Ontwikkelingen die invloed hebben op<br />
de risico’s worden minstens twee keer per jaar door de<br />
divisiedirecteuren besproken met de Raad van Bestuur.<br />
Group Internal Control helpt bij implementatie en naleving van<br />
dit uitgebreide risicobeheersingssysteem dat is ontwikkeld<br />
om risico’s en kansen te identificeren en te beoordelen Het<br />
risicomanagementsysteem is er op gericht dat:<br />
• <strong>DELTA</strong> tijdig op de hoogte is van de mate waarin<br />
strategische, operationele en financiële doelstellingen<br />
bereikt worden;<br />
• de financiële verslaglegging betrouwbaar is;<br />
• dat <strong>DELTA</strong> handelt in overeenstemming met wet- en<br />
regelgeving;<br />
• bedrijfsmiddelen veilig zijn gesteld;<br />
• <strong>DELTA</strong> zijn verplichtingen goed in beeld heeft;<br />
• er effectieve en efficiënte processen in de hele<br />
onderneming zijn.<br />
Management in Control Statement<br />
Over <strong>2013</strong> verstrekte het management van elke divisie twee<br />
keer een Management in Control Statement aan de Raad van<br />
Bestuur. Daarmee verklaarden zij dat zij daadwerkelijk ‘in<br />
control’ zijn geweest over de betreffende periode.<br />
De Management in Control Statements van de divisies<br />
vormen de basis van de in Control verklaring die is<br />
opgenomen in dit jaarbericht.<br />
Interne audits<br />
De risicobeheersing van de divisies is onderwerp van<br />
periodieke audits die door de onafhankelijke afdeling<br />
Internal Audit (3e lijn) worden uitgevoerd. Hierbij worden<br />
o.a. het kwaliteitsmanagementsysteem, de procedures<br />
rondom risicomanagement, control en compliance<br />
beoordeeld.<br />
Externe accountant<br />
In het kader van de jaarrekeningcontrole beoordeelt de<br />
externe accountant (4e lijn) de opzet, het bestaan en de<br />
werking van maatregelen van interne beheersing gericht op<br />
financiële verslaglegging. Bevindingen en aanbevelingen<br />
die voortkomen uit de controlewerkzaamheden worden<br />
vastgelegd in een jaarlijkse Managementletter en<br />
gerapporteerd aan de Raad van Bestuur, Auditcommissie<br />
en de Raad van Commissarissen. De managementletter<br />
vormt de basis voor verdere aanscherping van processen<br />
door de 1e lijn.<br />
Raad van Commissarissen<br />
De Raad van Bestuur van <strong>DELTA</strong> rapporteert en legt<br />
verantwoording af over de opzet en de effectieve werking<br />
van het systeem van interne risicobeheersing aan de<br />
Auditcommissie en de Raad van Commissarissen (5e lijn).<br />
Externe partijen als de Autoriteit Consument & Markt houden<br />
toezicht op correcte toepassing van wet- en regelgeving.<br />
34
Risico’s en beheersmaatregelen <strong>2013</strong><br />
Het garanderen van energievoorziening, het verwerken van<br />
afval en het bieden van internettoegang zijn belangrijke<br />
maatschappelijke taken. Daarnaast is <strong>DELTA</strong> één van de<br />
belangrijkste werkgevers in Zeeland en een belangrijke<br />
economische partij voor de publieke en private sector.<br />
<strong>DELTA</strong> brengt de risico’s die die taken in gevaar kunnen<br />
brengen daarom zo duidelijk mogelijk in kaart, en beperkt<br />
die waar mogelijk.<br />
<strong>DELTA</strong> handelt op de internationale gas- en elektriciteitsmarkten.<br />
De prijzen op deze markten bewegen sterk.<br />
Door gebruik te maken van financiële instrumenten mitigeert<br />
<strong>DELTA</strong> commodity marktrisico’s, valutarisico’s, renterisico’s,<br />
liquiditeitsrisico’s en kredietrisico’s. De randvoorwaarden<br />
hiervoor zijn vastgelegd in het Risk Policy Document en het<br />
Treasury Statuut.<br />
Het Risk Management Committee heeft – onder<br />
verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur –<br />
algemene procedures en limieten vastgesteld en ziet<br />
er op toe dat de energiehandel- en verkoopactiviteiten<br />
van <strong>DELTA</strong> binnen de gestelde risicomarges blijven.<br />
Hierna wordt een toelichting gegeven op verschillende<br />
soorten risico’s en de wijze waarop <strong>DELTA</strong> daarmee omgaat.<br />
Commodity prijsrisico’s<br />
Marktrisico’s vloeien voort uit prijsbewegingen in de<br />
inkoop- en verkoopmarkten waarin <strong>DELTA</strong> actief is (gas,<br />
elektriciteit, kolen, olie, CO 2, valuta, transportcapaciteit,<br />
import/exportcapaciteit, etc). Het beleid van <strong>DELTA</strong> is erop<br />
gericht om op korte termijn de gevolgen van prijsbewegingen<br />
te beperken en op lange termijn de vigerende marktprijzen te<br />
volgen. Voor deze systematische beheersing bepaalt <strong>DELTA</strong>,<br />
afhankelijk van de verwachte prijsontwikkelingen, de inzet<br />
van zijn activa en welke posities worden ingenomen.<br />
Deze posities worden op dagelijkse basis gevolgd.<br />
Handelsrisico’s worden beperkt door strikte toepassing<br />
van een stelsel van limieten.<br />
Value-at-Risk<br />
<strong>DELTA</strong> hanteert in de commoditymarkten waarin hij<br />
opereert de Value-at-Risk-methodiek (VaR) om de<br />
marktrisico’s te berekenen en te beoordelen. Hierbij<br />
wordt een aantal aannames voor diverse veranderingen<br />
in marktomstandigheden gehanteerd. De VaR geeft,<br />
met een betrouwbaarheid van 95%, de maximale daling<br />
van de waarde van de portefeuille aan als gevolg van<br />
prijsveranderingen over een periode van drie dagen<br />
(derhalve kan in 5% van de gevallen de waardedaling van<br />
de portefeuille de VaR overstijgen). De VaR wordt bepaald<br />
via Monte Carlo simulatie op basis van historische volatiliteit<br />
en correlaties. Doordat portfolio’s tegengestelde posities<br />
bevatten en er een onderlinge correlatie is, is de VaR op de<br />
totale portfolio kleiner dan de som van de individuele<br />
portfolio’s.<br />
Binnen <strong>DELTA</strong> is VaR een belangrijk instrument voor het<br />
beheer van de portfolio’s en deze wordt daarom dagelijks<br />
berekend en gerapporteerd.<br />
Cashflow hedges<br />
<strong>DELTA</strong> gebruikt financiële instrumenten om fluctuaties in<br />
verwachte cashflows zoveel mogelijk te beperken. Om de<br />
risico’s van toekomstige veranderingen in marktprijzen<br />
te beheersen maakt <strong>DELTA</strong> gebruik van derivaten zoals<br />
termijncontracten, opties en swaps. De hedging instrumenten<br />
zijn derivaten in de door <strong>DELTA</strong> verhandelde commodity’s<br />
die afgesloten worden om het cashflow-, prijs- en valutarisico<br />
te beperken. Hedge-accounting wordt toegepast om de<br />
totale waardemutatie van deze derivaten te dempen.<br />
Waar toegestaan neemt <strong>DELTA</strong> deze financiële instrumenten<br />
en fysieke aankoop- en verkoopcontracten boekhoudkundig<br />
op in een cashflow hedge-relatie onder IAS 39.<br />
Valutarisico’s<br />
Valutarisico’s hebben betrekking op het prijsrisico dat<br />
samenhangt met de wijziging van wisselkoersen. Het<br />
risicobeleid van <strong>DELTA</strong> is er op gericht om valutarisico’s<br />
op ingenomen posities in vreemde valuta af te dekken.<br />
Voor het afdekken van de risico’s gebruikt <strong>DELTA</strong> financiële<br />
instrumenten (forward-transacties) om fluctuaties in<br />
verwachte kasstromen zoveel mogelijk te voorkomen.<br />
Ingenomen valutaposities, die voortvloeien uit afgesloten<br />
(commodity)contracten, worden dagelijks gerapporteerd<br />
aan de afdeling Treasury en op groepsniveau afgedekt.<br />
Valutarisico limieten worden periodiek in overleg met de<br />
Risk Management Committee vastgesteld en vervolgens<br />
bewaakt door de afdeling Treasury.<br />
Renterisico’s<br />
Het risicobeleid van <strong>DELTA</strong> met betrekking tot renterisico’s<br />
is er op gericht om de invloed van renteschommelingen te<br />
beperken. Voor het afdekken van de risico’s maakt <strong>DELTA</strong><br />
gebruik van derivaten zoals interest rate swaps. Met behulp<br />
van deze swaps wordt bewerkstelligd dat de variabele rente<br />
wordt omgezet in een vaste rente.<br />
Liquiditeitsrisico<br />
Liquiditeitsrisico is het risico dat <strong>DELTA</strong> onvoldoende<br />
financiële middelen ter beschikking heeft om aan zijn<br />
verplichtingen te voldoen. Het beleid van <strong>DELTA</strong> op het<br />
gebied van kapitaalbeheer is er op gericht om het<br />
aantrekken en aflossen van financiële middelen en het<br />
beheer van de liquide middelen zo veel mogelijk te<br />
centraliseren in de holdingmaatschappij <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Op basis van het ondernemingsplan wordt jaarlijks het<br />
financieringsplan opgesteld dat richting geeft aan de<br />
activiteiten van de afdeling Treasury van <strong>DELTA</strong> N.V. Een<br />
onderdeel hiervan is de jaarlijkse vaststelling van de<br />
verhouding tussen kort en lang vreemd vermogen.<br />
Daarnaast stuurt <strong>DELTA</strong> gericht op het in ruime mate voldoen<br />
aan bancaire ratio’s en ratio’s die gerelateerd zijn aan het<br />
behoud van de corporate credit rating en het optimaliseren<br />
van werkkapitaalbeheer. Bovendien geldt een zeer restrictief<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
35
Kansen en risico’s<br />
beleid ten aanzien van het afgeven van garanties en het<br />
storten van cash collateral.<br />
Om te kunnen voorzien in zijn werkkapitaalbehoefte,<br />
beschikt <strong>DELTA</strong> over een stand-by kredietfaciliteit.<br />
Dit geeft <strong>DELTA</strong> de noodzakelijke flexibiliteit in verband<br />
met seizoensmatige kasfluctuaties, de voorfinanciering<br />
van projecten en eventuele acquisities. Voor zelfstandige<br />
projecten, onderdelen waar <strong>DELTA</strong> geen 100% aandelenbezit<br />
heeft en onderdelen waarvoor dit op basis van vigerende<br />
wetgeving vereist is, zijn zelfstandige kredietlijnen<br />
ingeregeld, zonder regres op <strong>DELTA</strong> NV.<br />
De creditrating van <strong>DELTA</strong> afgegeven door Standard & Poor’s<br />
is ook in <strong>2013</strong> ongewijzigd gebleven: BBB+ met een stable<br />
outlook.<br />
Overzicht van de belangrijkste risico’s<br />
In de onderstaande tabel is een aantal van de belangrijkste<br />
risico’s van <strong>DELTA</strong> beschreven. Tevens is per risico<br />
aangegeven op welke wijze de kans en/of impact van<br />
dat risico wordt verlaagd.<br />
Risicomanagement in 2014<br />
Ook in 2014 zullen de belangrijkste risico’s gevolgd<br />
en gemitigeerd worden voor zover mogelijk en<br />
bedrijfseconomisch verantwoord. Specifieke aandacht<br />
zal gegeven worden aan risico’s in verband met<br />
informatiebeveiliging gezien de toenemende spanning<br />
tussen de groeiende professionaliteit van cybercriminelen<br />
en het wijdverbreide gebruik van informatietechnologie.<br />
Onethisch en frauduleus gedrag van medewerkers vormt een<br />
belangrijk risico. In de <strong>DELTA</strong> Gedragscode is o.a. vastgelegd<br />
hoe we omgaan met onze bedrijfseigendommen en met<br />
bedrijfsinformatie. In <strong>2013</strong> heeft de Raad van Bestuur het<br />
“Beleidsdocument Beheersing Frauderisico” vastgesteld.<br />
In het beleidsdocument wordt o.a. ingegaan op gedragsbevordering,<br />
fraudepreventie, -monitoring, -detectie en<br />
-respons. In 2014 zal hier nadere invulling aan worden<br />
gegeven.<br />
De veiligheidsrisico’s blijven in 2014 onverminderd in focus.<br />
<strong>DELTA</strong> zorgt voor goede werkomstandigheden, robuuste<br />
en betrouwbare bedrijfsprocessen en competente<br />
medewerkers. Binnen <strong>DELTA</strong> geldt:<br />
“ik werk veilig of ik werk niet”.<br />
Belangrijkste risico’s en beheersmaatregelen<br />
Omschrijving risico<br />
Verplichte afsplitsing van het Netwerkbedrijf<br />
De kans bestaat dat het Netwerkbedrijf als gevolg van een<br />
gerechtelijke uitspraak moet worden afgesplitst.<br />
Verdere negatieve ontwikkeling van de spreads bij<br />
elektriciteitsproductie<br />
Als gevolg van dalende verkoopprijzen van elektriciteit<br />
waarbij de inkoopkosten niet evenredig dalen, zal het<br />
rendement op de energiecentrales verder onder druk<br />
komen.<br />
Ongeplande uitval van energiecentrales<br />
Als gevolg van ongeplande uitval van energiecentrales<br />
bestaat de kans dat geplande volumes niet kunnen worden<br />
gerealiseerd waardoor inkomsten wegvallen, reeds<br />
verkochte energie in de markt moet worden teruggekocht<br />
en mogelijk onbalanskosten ontstaan.<br />
Oninbaarheid van vorderingen<br />
Als gevolg van de verslechterde economische situatie<br />
bestaat een verhoogde kans dat klanten niet aan hun<br />
financiële verplichtingen kunnen voldoen waardoor<br />
vorderingen op die klanten oninbaar worden.<br />
Ongunstige wijziging van wetgeving in verband met<br />
afvalverbranding<br />
Als gevolg van wijzigingen in de wetgeving bestaat de kans<br />
dat de opbrengsten uit Groene Stroom Certificaten<br />
verminderen of verdwijnen en / of de hoogte van de<br />
ontvangen gate-fees afneemt.<br />
Beheersmaatregel<br />
<strong>DELTA</strong> laat zich ondersteunen door topjuristen en poogt de<br />
beleidsmakers ervan te overtuigen dat de beoogde effecten<br />
van de splitsingswet niet noemenswaardig zijn en dat de<br />
negatieve effecten daarentegen groot zijn.<br />
Op basis van marktverwachtingen en modellen worden<br />
toekomstige posities gehedged middels lock-in. Hierdoor<br />
wordt het risico op verder dalende spreads gemitigeerd<br />
maar vermindert tevens de mogelijkheid om te profiteren<br />
van gunstige marktontwikkelingen.<br />
Middels adequate onderhoudsprogramma’s, voldoende<br />
spare-parts en benchmarks worden storingen zoveel<br />
mogelijk voorkomen c.q. beperkt. In <strong>2013</strong> is gebleken<br />
dat <strong>DELTA</strong> desondanks met langdurige ongeplande uitval<br />
geconfronteerd kan worden.<br />
<strong>DELTA</strong> hanteert - binnen door het RMC vastgestelde<br />
kaders - strakke procedures t.a.v. kredietlimieten die aan<br />
handelspartijen en klanten worden toegekend. Grote<br />
klanten worden alleen geaccepteerd voor zover de kredietverzekeraar<br />
een limiet afgeeft. Ten slotte wordt het<br />
betaalgedrag van klanten nauwgezet gevolgd en wordt er<br />
direct actie genomen indien nodig.<br />
De directie van Indaver probeert de wetgever ervan te<br />
overtuigen de wetgeving ongewijzigd te laten. Daarnaast<br />
voert zij tevens afval aan ter verbranding in Nederlandse<br />
installaties waardoor de overcapaciteit daar vermindert<br />
en de druk om de (Europese) wetgeving te wijzigen wordt<br />
verminderd.<br />
36
‘Zo Han en Bep, zo <strong>DELTA</strong>’ van <strong>DELTA</strong> Energie voor consumenten: de relatie tussen <strong>DELTA</strong> en zijn klanten is vanzelfsprekend.<br />
<strong>DELTA</strong> kent de klant.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 37
1.9<br />
Energie & MultiMedia<br />
Energie<br />
& MultiMedia<br />
<strong>DELTA</strong> produceert energie met eigen installaties en centrales in gezamenlijk bezit<br />
met partners. <strong>DELTA</strong> handelt daarnaast op verschillende markten in brandstoffen<br />
(gas, kolen, olie), elektriciteit en emissierechten en levert aan zakelijke klanten en<br />
consumenten. Ongeveer driekwart van de omzet van <strong>DELTA</strong> hangt samen met de<br />
energie-activiteiten van het bedrijf.<br />
Op 1 juli <strong>2013</strong> zijn de bedrijfsonderdelen Origination, Trade<br />
and Supply (OTS), Consument en Zakelijk en AD&O (Asset<br />
Development & Operation) samengevoegd tot één nieuwe<br />
divisie: Energie & MultiMedia. De samenvoeging moet meer<br />
synergie opleveren. Ook stafafdelingen als Finance, HR en IT<br />
zijn nu opgenomen in de divisie. Naast energie levert <strong>DELTA</strong><br />
multimediadiensten, zoals internet en telefoniediensten via<br />
dochteronderneming ZeelandNet. <strong>DELTA</strong> biedt via het<br />
kabelnet ook doorgifte van televisie- en radiozenders.<br />
ICT<br />
In <strong>2013</strong> zijn een aantal grote wijzigingen in de IT-structuur<br />
en de administratieve processen doorgevoerd. <strong>DELTA</strong> stapte<br />
over van ICT-dienstverlener ATOS naar Cegeka, waarmee<br />
een nieuw servicecontract werd afgesloten. Om klanten<br />
nog beter te bedienen werd het project Kompas<br />
geïmplementeerd. In een nieuw geautomatiseerd systeem<br />
zijn alle klantgegevens, die voorheen in verschillende<br />
systemen stonden, samengevoegd. Met het systeem kan<br />
<strong>DELTA</strong> ook voldoen aan nieuwe werkwijzen vanuit de sector,<br />
is er beter zicht op de behoeften van de klanten en kan<br />
<strong>DELTA</strong> overzichtelijker factureren.<br />
Daarnaast is de afhandeling van administratieve processen<br />
voor de consumentenmarkt verbeterd, in het kader van het<br />
programma ‘Stroomopwaarts’. Per 1 augustus <strong>2013</strong> is een<br />
belangrijke wetswijziging ingegaan. Met de invoering van<br />
het Verplicht Leveranciersmodel per 1 augustus <strong>2013</strong> krijgen<br />
alle klanten met één of meer kleinverbruikaansluitingen nog<br />
maar één factuur. Dit betekent dat klanten vanaf 1 augustus<br />
<strong>2013</strong> nog maar één factuur ontvangen voor het afgenomen<br />
energieverbruik (elektriciteit als gas) én de netwerkkosten<br />
van de netbeheerder (waaronder de transportkosten en<br />
periodieke aansluitvergoeding). Daarnaast is op 1 augustus<br />
<strong>2013</strong> het Nieuwe Metermarktmodel ingevoerd. Daarmee<br />
neemt <strong>DELTA</strong> als energieleverancier de verantwoordelijkheid<br />
voor het collecteren en vaststellen van de meterstanden over<br />
van de netbeheerder. De systemen zijn daar in de loop van<br />
<strong>2013</strong> op aangepast. Helaas heeft de overgang naar het<br />
nieuwe systeem problemen opgeleverd. Bij zo’n 8.000<br />
huishoudens is door een fout in het systeem in november<br />
en december geen voorschot afgeschreven of te laat<br />
afgeschreven. Begin 2014 is het probleem voor het overgrote<br />
deel opgelost en is met de gedupeerden een regeling<br />
getroffen.<br />
1.9.1 Energie op de zakelijke markt<br />
De energietak had het in <strong>2013</strong> vooral lastig door de hoge<br />
grondstofprijzen, overcapaciteit en de concurrentie van<br />
goedkope gesubsidieerde duurzame energie vanuit<br />
Duitsland. De marges liepen daardoor opnieuw terug en<br />
de omzet daalde iets ten opzichte van 2012. Vooral op<br />
de zakelijke energiemarkt zijn de matige economische<br />
omstandigheden voelbaar. Desondanks wist <strong>DELTA</strong> op de<br />
zakelijke markt in <strong>2013</strong> een stevige positie te handhaven<br />
en nieuwe klanten te werven. Ondanks dat <strong>DELTA</strong> diep<br />
geworteld is in de Zuidwestelijke Delta, komt zo’n 80% van<br />
de zakelijke klanten van buiten de provincie Zeeland. In de<br />
Nederlandse zakelijke elektriciteitsmarkt staat <strong>DELTA</strong> in de<br />
top vier van grootste aanbieders. Net als op de particuliere<br />
markt wordt onderscheidend vermogen op de zakelijke<br />
markt steeds belangrijker. <strong>DELTA</strong> deed dat ook in <strong>2013</strong><br />
door voor zakelijke afnemers een goed serviceniveau te<br />
combineren met vernieuwende dienstverlening, zoals de<br />
in 2012 geïntroduceerde webbased applicatie “<strong>DELTA</strong><br />
Management Informatie”. Daarnaast is er kritisch gekeken<br />
naar de contractvoorwaarden, waardoor de resultaten<br />
binnen het huidige klantenbestand zijn verbeterd. Er is meer<br />
focus op waarde dan op volume, wat ten goede komt aan de<br />
marges. De gemiddelde klanttevredenheid in de zakelijke<br />
markt in <strong>2013</strong> was 7,8. De switchrate voor de zakelijke markt<br />
was 8%. Landelijk was dit in <strong>2013</strong> gemiddeld 12,7%.<br />
1.9.2 Energie op de particuliere markt<br />
Al bijna een eeuw lang zorgt <strong>DELTA</strong> voor een comfortabel<br />
thuis in Zeeland. Het overgrote deel van de Zeeuwen is<br />
38
trouwe klant bij <strong>DELTA</strong>. In <strong>2013</strong> was er zelfs opnieuw sprake<br />
van een lichte stijging, mede door de scherpe tariefstelling<br />
en de sterke inzet op service. De marges op elektriciteit<br />
en gas zijn laag. <strong>DELTA</strong> probeert vooral klanten aan zich<br />
te binden door toegevoegde waarde te bieden.<br />
De klantvriendelijkheid en klantgerichtheid werden in<br />
<strong>2013</strong> beloond met de onafhankelijke Customer Centric DNA<br />
Award <strong>2013</strong>. <strong>DELTA</strong> kwam, op basis van een groot onderzoek<br />
onder 10.000 consumenten, als meest klantgerichte<br />
energieleverancier uit de bus. De jury roemde <strong>DELTA</strong> als<br />
“enige energieleverancier die een dikke acht weet te scoren<br />
op vertrouwen; een stevige pijler onder de krachtige positie<br />
van <strong>DELTA</strong> als regionale speler”. Daarnaast werd <strong>DELTA</strong> door<br />
marktonderzoekbureau MarketResponse uitgeroepen tot de<br />
klantvriendelijkste energieleverancier van Nederland.<br />
De gemiddelde klanttevredenheid in de particuliere markt in<br />
<strong>2013</strong> was 7,7. De switchrate lag met 3,1% ver onder het<br />
landelijke gemiddelde van boven de 10%. Aangezien <strong>DELTA</strong><br />
meer klanten mocht verwelkomen dan er weg gingen, is het<br />
totale klantenbestand in <strong>2013</strong> met 0,5% toegenomen.<br />
‘We proberen onze klanten<br />
vooral toegevoegde<br />
waarde te bieden’<br />
<strong>DELTA</strong> Comfort Wijzer<br />
In mei <strong>2013</strong> introduceerde <strong>DELTA</strong> de <strong>DELTA</strong> Comfort Wijzer.<br />
Het systeem biedt consumenten inzicht in hun<br />
energieverbruik en daarmee de mogelijkheid om gericht<br />
energie te besparen. De hoofdrol speelt de ‘gateway’<br />
die in de meterkast geplaatst wordt. Die verzamelt de<br />
gegevens van de elektriciteit- en gasmeter en de smart plugs<br />
(tussenstekkers die het elektriciteitsverbruik van individuele<br />
apparaten meten). Daarnaast kan de elektriciteit worden<br />
gemeten die met zonnepanelen van bijvoorbeeld <strong>DELTA</strong> Zon<br />
Garant wordt opgewekt. De gateway is verbonden met<br />
internet zodat de klant, via een website of app, alle gegevens<br />
via smartphone, tablet of laptop kan bekijken. Zo worden<br />
feilloos de grootste energieverslinders in de woning<br />
ontmaskerd en kunnen klanten gericht energie besparen.<br />
Bovendien kunnen de apparaten die via smart plugs met<br />
het systeem zijn verbonden via de website of app aan- en<br />
uitgeschakeld en geprogrammeerd worden.<br />
Duurzaam bewustzijn<br />
<strong>DELTA</strong> ziet het vergroten van de bewustwording rondom<br />
energieverbruik als maatschappelijke taak. In <strong>2013</strong> vonden<br />
verschillende projecten en programma’s plaats die daaraan<br />
bijdroegen. Via het <strong>DELTA</strong> Op-maat advies kunnen klanten<br />
hun woning door één van <strong>DELTA</strong>’s gecertificeerde EPAadviseurs<br />
laten toetsen naar de landelijke richtlijnen van het<br />
EPA. Daarnaast is <strong>DELTA</strong> aangesloten bij het platform<br />
‘Meer met Minder’, dat klanten begeleidt bij het vinden<br />
van leveranciers die hen helpen bij het nemen van<br />
energiebesparende maatregelen. Op 4 juni <strong>2013</strong><br />
organiseerde <strong>DELTA</strong> samen met Zeeuwse Bibliotheek/SCOOP,<br />
de ZMf en de Provincie Zeeland in de aula & foyer van de<br />
Zeeuwse Bibliotheek een avondprogramma over duurzaam<br />
en energiezuinig wonen.<br />
Om jonge kinderen bewust te maken van energieverbruik,<br />
vond eind oktober de actie ‘Sjaak zoekt Sjakies’ plaats.<br />
Acht basisscholen in Zeeland gingen de strijd met elkaar aan<br />
om binnen een aantal weken de grootste energiebesparing<br />
te realiseren. De scholen die aan de competitie meedoen,<br />
werden ondersteund met lesmateriaal dat invulling kan<br />
geven aan de vakken van de leergang Natuur en Techniek,<br />
allerlei promotiemateriaal en een eigen webpagina op<br />
sjaakzoektsjakies.nl. Onderdeel van de competitie was<br />
‘Het Groene Huis’: een educatieve online game waarin<br />
kinderen een zo groen mogelijk huis bouwen waarmee<br />
zogenaamde Delta’s verdiend kunnen worden. De jury van<br />
de Dutch Interactive Awards nomineerde ‘Het Groene Huis’<br />
in de categorie Best Campaign.<br />
Met deelname aan de competitie konden scholen € 1.000<br />
verdienen. Zij moesten zich dan wel aantoonbaar inzetten<br />
voor de bewustwording van het belang van energiebesparing.<br />
Aan het eind van de competitie is een spetterend feest<br />
georganiseerd bij de school die de meeste punten in de<br />
game wist te scoren én bij de school die de meest creatieve<br />
inzet toonde tijdens de competitie.<br />
1.9.3 MultiMedia<br />
In een sterk concurrerende consumentenmarkt wist <strong>DELTA</strong> zich<br />
als leverancier van multimedia diensten goed staande te<br />
houden. <strong>DELTA</strong> gelooft dat de kracht van het verbinden de<br />
toekomst is. In plaats van producten en diensten aan te<br />
bieden zoals energie, internet, telefonie en televisie, zoekt<br />
<strong>DELTA</strong> naar totaaloplossingen voor de klant. Door goed te<br />
luisteren naar klanten, bijvoorbeeld in de advisory boards<br />
die in <strong>2013</strong> gestart zijn, ontstaan diensten die het leven<br />
efficiënter of comfortabeler maken. Daarbij staan interactie<br />
en een Zeeuwse identiteit centraal. In <strong>2013</strong> zijn daarvoor<br />
belangrijke stappen gezet. Omdat er onder consumenten<br />
een toenemende behoefte is aan gemak en voordeel,<br />
introduceerden <strong>DELTA</strong> en ZeelandNet in het eerste kwartaal<br />
drie nieuwe Alles-in-1 pakketten voor bellen, tv-kijken en<br />
internet. Klanten die een tweejarig abonnement afsloten,<br />
ontvingen in de actieperiode een gratis tablet. De actie was<br />
een succes; in een week tijd werden er ongeveer 12.000<br />
contracten gesloten. Door het geclusterde aanbod is het voor<br />
consumenten gemakkelijker om dit aanbod met dat van<br />
andere providers - die ook vaak Alles-in-1 pakketten bieden -<br />
te vergelijken.<br />
Eind oktober werden de internetsnelheden bij ZeelandNet<br />
overal in Zeeland opnieuw flink verhoogd, het hoogste<br />
abonnement tot 200 Mb/s.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
39
Energie & MultiMedia<br />
Televisie in HD<br />
Vanaf 1 maart <strong>2013</strong> heeft <strong>DELTA</strong> DIGITALE TV het HDzenderpakket<br />
opgenomen in het Standaardpakket. <strong>DELTA</strong><br />
beschouwt HD-kwaliteit sindsdien als de standaard voor de<br />
meest bekeken zenders en abonnees hoeven nu niet meer<br />
extra te betalen voor de zenders in HD-kwaliteit.<br />
Begin november <strong>2013</strong> is <strong>DELTA</strong> gestart met het aanbieden<br />
van interactieve tv op kanaal 12 van <strong>DELTA</strong> DIGITALE TV.<br />
Op Het Portaal van Zeeland, zoals het interactieve platform<br />
heet, worden diensten (‘applicaties’) aangeboden, zoals<br />
Uitzending Gemist, twee dagelijkse nieuwsflitsen van<br />
Omroep Zeeland, lokale (Zeeuwse) weerberichten,<br />
Buienradar, Videoland, NOS Sport, een televisiefilmgids<br />
en een mogelijkheid om foto's te bekijken die individuele<br />
Zeeuwen via ZeelandNet geüpload hebben.<br />
Second screen<br />
Omdat er steeds meer behoefte bleek aan een ‘second<br />
screen’ in huis, introduceerde <strong>DELTA</strong> begin <strong>2013</strong> zowel voor<br />
gebruikers van Apple als Android een gratis app waarmee<br />
de klant eenvoudig televisie kan kijken op de computer<br />
of smartphone. Via het draadloze thuisnetwerk hebben<br />
Zeelandnet abonnees rechtstreeks toegang tot 12<br />
populaire zenders uit het basispakket.<br />
WiFi in Zeeland<br />
Om aan de vraag naar mobiel internet te kunnen voldoen,<br />
heeft <strong>DELTA</strong> in 2012 met de Provincie Zeeland en Promotie<br />
Zeeland Delta (PZD) de handen ineen geslagen om WiFi te<br />
ontwikkelen voor zogenoemde ‘hotspots’ in Zeeland.<br />
Eind maart <strong>2013</strong> werd alweer het honderdste opstelpunt<br />
voor WiFi ZEELAND geïnstalleerd. Daarmee is WiFi ZEELAND<br />
inmiddels bereikbaar voor inwoners en bezoekers van de<br />
gemeenten Goes, Hulst, Kapelle, Middelburg, Noord-<br />
Beveland, Schouwen-Duiveland, Sluis, Terneuzen, Tholen<br />
en Vlissingen. Begin <strong>2013</strong> maakten gemiddeld maar liefst<br />
3.000 personen per week gebruik van het netwerk.<br />
Daarnaast staat <strong>DELTA</strong> recreatieondernemers die hun klanten<br />
internetvoorzieningen willen bieden met raad en daad<br />
terzijde. In <strong>2013</strong> werd het project ‘Het Kustlicht’ opgeleverd.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft het kabelnetwerk van het recreatiepark in<br />
Zoutelande zodanig aangepast dat het nog beter geschikt<br />
is voor internet en digitale televisie.<br />
Verbinding met de zorg<br />
<strong>DELTA</strong> zocht in <strong>2013</strong> ook actief de verbinding met de zorg.<br />
<strong>DELTA</strong> participeert in het Project Zeeuwse huiskamer, waar in<br />
proefwoningen nieuwe technologie voor zorg op afstand,<br />
energiebesparing en veiligheid worden gecombineerd.<br />
In augustus <strong>2013</strong> werd daarvoor een intentieovereenkomst<br />
getekend, samen met IZ-Zeeland (Innovatie in de Zorg)<br />
en ontwikkelingsmaatschappij Impuls Zeeland.<br />
Goede service<br />
In april <strong>2013</strong> riep de Consumentenbond ZeelandNet, de<br />
internetprovider van <strong>DELTA</strong>, voor de 14e achtereenvolgende<br />
keer uit tot ‘beste provider’. <strong>DELTA</strong>/ZeelandNet kreeg in april<br />
al twee jaar en vier maanden aaneengesloten in Nederland<br />
de hoogste notering als het gaat om klanttevredenheid over<br />
internet, bellen en digitale televisie. Voor alle onderdelen<br />
behaalde <strong>DELTA</strong>/ZeelandNet het rapportcijfer 8,0.<br />
Zeelandnet.nl werd in november voor het derde jaar op<br />
rij gekozen tot Website van het Jaar in de sector<br />
telecommunicatie.<br />
1.9.4 Energieopwekking<br />
Naast fossiele brandstoffen en hernieuwbare energie<br />
gebruikt <strong>DELTA</strong> kernenergie om elektriciteit te produceren.<br />
Ongeveer een derde van de stroom wordt - via joint ventures<br />
in exploitatiemaatschappijen- CO 2-neutraal opgewekt.<br />
Uiteindelijk streeft <strong>DELTA</strong> naar een brandstofmix van ruwweg<br />
1/3 nucleair, 1/3 gas en 1/3 duurzaam, dus 2/3 CO 2<br />
neutraal. <strong>DELTA</strong> streeft ernaar om in 2050 CO 2-neutraal<br />
elektriciteit te produceren. De situatie op de energiemarkt is<br />
op dit moment zeer ongunstig door de hoge inkoopprijzen<br />
voor grondstoffen, overcapaciteit en de recessie. Ook de<br />
opbrengsten van CO 2-emissierechten lopen terug. Dat geheel<br />
maakt dat <strong>DELTA</strong> een conservatief investeringsbeleid moet<br />
voeren.<br />
<strong>DELTA</strong> exploiteert samen met andere partijen onderstaande<br />
centrales en windparken:<br />
• Kolencentrale (Borssele 12)<br />
• Kerncentrale ( Borssele 30)<br />
• Gascentrale (Sloecentrale)<br />
• Warmtekrachtcentrale (Elstacentrale)<br />
• Biomassacentrale (BMC-centrale)<br />
• Windparken<br />
Kolencentrale<br />
In 2012 werd gewerkt aan de plannen om de kolencentrale<br />
van EPZ in Borssele om te bouwen tot een 100% biomassa<br />
gestookte centrale en werden de vergunningsaanvragen<br />
ingediend. Als deze centrale volledig zou draaien op biomassa<br />
komt dat neer op een toename van de Nederlandse duurzame<br />
elektriciteitsproductie met 20%. Daarmee zou de centrale<br />
een belangrijke bijdrage leveren aan de duurzaamheidsdoelstellingen<br />
van de regering, want in 2020 moet het aandeel<br />
duurzame energie 14% bedragen, nu is dat ongeveer 4%. In<br />
<strong>2013</strong> heeft <strong>DELTA</strong> lokaal draagvlak voor dit project gecreëerd<br />
via het manifest ‘Bio-energiecentrale Zeeland’ waarin acht<br />
publieke, private en maatschappelijke Zeeuwse organisaties<br />
hun krachten hebben gebundeld. Een 100% biomassa<br />
gestookte centrale kan bovendien een rol spelen in de<br />
ontwikkeling van de bio-based economy. Medio <strong>2013</strong> werden<br />
de benodigde vergunningen voor een 100% biomassa<br />
gestookte centrale onherroepelijk. Hiernaast heeft <strong>DELTA</strong><br />
verschillende gesprekken gevoerd met het Rijk over financiering<br />
van dit plan. De gevraagde subsidie werd helaas in augustus van<br />
dit jaar onwaarschijnlijk, doordat er in het landelijk Energieakkoord<br />
kwam te staan dat er geen biomassasubsidies verstrekt<br />
worden aan kolencentrales uit de jaren ‘80. <strong>DELTA</strong> is nog in gesprek<br />
met het Ministerie, omdat uitvoering van het akkoord ‘on<br />
hold’ staat sinds de Autoriteit Consument en Markt (ACM) in het<br />
najaar concludeerde dat sluiten van vijf kolencentrales nadelig<br />
is voor de consument en in strijd met concurrentiewetgeving.<br />
40
Ondanks dat de kolencentrale in <strong>2013</strong> geen winst draaide,<br />
viel het uiteindelijke rendement in <strong>2013</strong> mee. Dit kwam<br />
vooral door een lagere inkoopprijs van kolen en kosten<br />
reducerende maatregelen in de bedrijfsvoering.<br />
Kerncentrale<br />
In maart <strong>2013</strong> ging Minister Henk Kamp van Economische<br />
Zaken akkoord met de aanvraag tot wijziging van de kernenergiewetvergunning<br />
in verband met de bedrijfsduurverlenging<br />
van 40 naar 60 jaar. Met gericht onderhoud,<br />
inspecties en vervangingen blijft de kerncentrale Borssele<br />
tot 2034 aantoonbaar bij de 25 procent veiligste kerncentrales<br />
in de westerse wereld behoren – één van de voorwaarden uit<br />
het convenant tussen EPZ, haar aandeelhouders en de Staat<br />
waarbij overeengekomen werd de centrale tot ultimo 2034<br />
open te houden.<br />
Op productiegebied kende de kerncentrale een tegenvaller.<br />
De centrale werd op 13 september <strong>2013</strong> uit bedrijf genomen<br />
wegens schade aan de twee generatorkoelers. De twee defecte<br />
generatorkoelers moesten vervangen worden en de generator<br />
moest worden geïnspecteerd en gereinigd. De generator is<br />
geen nucleair onderdeel van de kerncentrale en is ondergebracht<br />
in het conventioneel gedeelte buiten het reactorgebouw.<br />
Op maandag 2 december kon de centrale weer in<br />
gebruik worden genomen. De maandenlange productiestop<br />
heeft een flinke negatieve invloed op het financiële resultaat.<br />
In februari <strong>2013</strong> kreeg EPZ een onherroepelijke vergunning<br />
om Mengoxide (MOX) splijtstof in te zetten. Mengoxide is<br />
een splijtstof dat is samengesteld uit uranium en plutonium.<br />
Plutonium is een restproduct dat bij het recyclen van gebruikte<br />
splijtstofelementen vrijkomt. Het gebruik van plutonium maakt<br />
EPZ minder afhankelijk van prijsfluctuaties op de markt voor<br />
natuurlijk uranium. Bovendien kan het gebruik van natuurlijk<br />
uraniumerts in de kerncentrale verder worden verminderd.<br />
Daarnaast hoeft EPZ haar Plutonium niet meer over te dragen<br />
aan derden en wordt een bijproduct nuttig hergebruikt.<br />
Medio 2012 werden door middel van een ultrasooninspectie<br />
afwijkingen aangetroffen in het reactorvat van kerncentrale<br />
Doel 3 in België. Bij de inspectie werden veel (8.000)<br />
afwijkingen gerapporteerd. Nader onderzoek toonde aan dat<br />
het ging om scheurtjes die tijdens de fabricage veroorzaakt<br />
zijn door waterstofophoping. Naar aanleiding van deze<br />
gebeurtenis analyseerde EPZ in 2012 en <strong>2013</strong> de bouw-,<br />
onderhouds- en inspectiehistorie (inclusief ultrasoon<br />
onderzoek) van het vat. Mede op basis van de originele<br />
documenten kon worden vastgesteld dat in het reactorvat<br />
van Borssele geen sprake is van het Doel-3 fenomeen.<br />
Daarnaast heeft EPZ een uitgebreide inspectie aan het<br />
reactorvat uitgevoerd. De inspectie van het reactorvat in<br />
Borssele is gedaan door het onafhankelijke geaccrediteerde<br />
inspectiebedrijf NRG uit Arnhem. De inspectie zelf en de<br />
resultaten zijn namens de overheid gecontroleerd door het<br />
expertbureau Lloyd’s Register. Ook toezichthouder KFD<br />
bevestigde in mei <strong>2013</strong> dat er geen sprake is van het ‘Doel-3<br />
fenomeen’ in Borssele.<br />
Gascentrales<br />
De gasgestookte Sloecentrale in Vlissingen-Oost en ELSTA<br />
centrale in Hoek, hebben door de ongunstige marktsituatie<br />
een zwaar jaar achter de rug. De inkoopprijs van gas ligt<br />
relatief hoog, terwijl de opbrengst van stroom door de<br />
overcapaciteit en import van groene stroom uit buurlanden<br />
zoals Duitsland, laag is. Mede daardoor heeft de<br />
Sloecentrale in <strong>2013</strong> regelmatig stil gelegen. De centrale<br />
werd vooral gebruikt als buffer om de energievoorziening<br />
op peil te houden. De rustige periodes worden benut om<br />
de centrale technisch te verbeteren. Ook de ELSTA centrale<br />
draaide in <strong>2013</strong> niet op vol vermogen. Van de drie<br />
gasturbines waren er twee in bedrijf, om de kosten te<br />
reduceren.<br />
Biomassacentrale Moerdijk<br />
De biomassacentrale in Moerdijk (BMC) draaide opnieuw een<br />
goed jaar. Er was sprake van een positieve cashflow en het<br />
rendement werd verbeterd. De biomassacentrale is de enige<br />
centrale op het Europese vasteland die pluimveemest omzet<br />
in groene stroom. In 2017 stopt de MEP-subsidie voor de<br />
centrale, waardoor de rendabiliteit onder druk komt. <strong>DELTA</strong><br />
beraadt zich dan ook volop over een tweede toekomst voor<br />
de centrale.<br />
Windparken<br />
Op vrijdag 27 september <strong>2013</strong> namen <strong>DELTA</strong>, Eneco,<br />
Scheldewind en Winvast officieel ‘Windpark Kreekraksluis’<br />
in Zeeland in gebruik; het grootste windpark in Zeeland.<br />
De bouw van het windpark is veilig, binnen de tijd en binnen<br />
budget gerealiseerd. Windpark Kreekraksluis is met 31<br />
windturbines en een totaal vermogen van 77,5 MegaWatt<br />
uniek in de provincie. In totaal leveren de windturbines<br />
genoeg stroom voor het verbruik van 55.000 huishoudens<br />
per jaar. De realisatie van het park zorgde voor een toename<br />
van 25% van de Zeeuwse capaciteit aan windenergie. Verder<br />
levert het windpark een belangrijke bijdrage aan de<br />
beperking van het broeikaseffect, omdat er 138.000 ton aan<br />
CO 2 reductie wordt gerealiseerd. Dit komt overeen met de<br />
uitstoot van 15.000 huishoudens.<br />
De windturbines hebben een levensduur van ongeveer<br />
20 jaar. Van de 31 windmolens die er nu staan heeft <strong>DELTA</strong><br />
er 16 gebouwd. Eneco 7, Scheldewind 6 en Winvast 2.<br />
In november <strong>2013</strong> werd een windturbine op het terrein van<br />
Kloosterboer in Vlissingen-Oost opgeleverd. De opgewekte<br />
stroom gaat Kloosterboer via het netwerk gebruiken voor het<br />
functioneren van de koelinstallaties ten bate van de koelen<br />
vrieshuizen. De windturbine produceert circa 4.000<br />
Megawattuur per jaar. Er wordt op jaarbasis circa 2.320 ton<br />
CO 2-reductie gerealiseerd. De CO 2-reductie gedurende de<br />
levensduur van de turbine is circa 34.800 ton CO 2.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
41
Energie & MultiMedia<br />
Brandstofmix energieopwekking <strong>DELTA</strong> in <strong>2013</strong><br />
Grondstof GWh %<br />
Aardgas 1.538,7 22,86%<br />
Aardgas cogen 876,6 13,02%<br />
Steenkool 1.698,1 25,23%<br />
Olie - 0,00%<br />
Nucleair 1.916,3 28,47%<br />
Overig - 0,00%<br />
Wind 263,0 3,91%<br />
Zon 2,3 0,03%<br />
Biomassa 436,0 6,48%<br />
Totaal 6.730,9 100,00%<br />
1.9.5 Duurzame projecten uit het Borssele convenant<br />
In 2006 werd het zogenaamde ‘Borssele convenant’ gesloten<br />
door staatssecretaris Van Geel en de eigenaren van de<br />
kerncentrale in Borssele (<strong>DELTA</strong> en Essent). De centrale<br />
kreeg toestemming om nog tot 2034 open te blijven.<br />
In het convenant is afgesproken dat <strong>DELTA</strong> en Essent ieder<br />
minimaal 125 miljoen euro investeren in nieuwe, innovatieve<br />
projecten om meer duurzame energie te produceren en<br />
minder CO 2 uit te stoten. Eind <strong>2013</strong> publiceerden Wise, ZMf<br />
en Stroom naar de Toekomst een onderzoek naar de gelden<br />
die zouden worden geïnvesteerd in het Borssele convenant.<br />
Het rapport concludeerde dat het onduidelijk is in welke<br />
duurzame projecten <strong>DELTA</strong> en Essent investeren.<br />
<strong>DELTA</strong> is druk bezig met de uitvoering van het convenant en<br />
voelt zich verbonden aan de doelstellingen van innovatie en<br />
CO 2 besparing. <strong>DELTA</strong> heeft onder andere al € 25 miljoen<br />
beschikbaar gesteld aan het Sustainable Energy Technology<br />
(SET) fonds en verschillende additionele innovatieve<br />
projecten bij de Commissie AIP (Additionele Innovatieve<br />
Projecten) ingediend. Vanwege concurrentiegevoeligheid<br />
was <strong>DELTA</strong> terughoudend in het aangeven van welke concrete<br />
projecten bij de Commissie AIP zijn ingediend.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft in <strong>2013</strong> besloten meer inzichtelijk te maken<br />
welke projecten ingediend zijn bij de commissie AIP en zijn<br />
goedgekeurd. Een deel hiervan is inmiddels gerealiseerd,<br />
maar het mag duidelijk zijn dat <strong>DELTA</strong> vanwege het<br />
verslechterde economisch klimaat niet alle projecten<br />
heeft kunnen realiseren. In het convenant is immers ook<br />
afgesproken dat projecten economisch rendabel moeten<br />
zijn. Het gaat daarbij om de volgende projecten:<br />
Pyrolyse<br />
project<br />
Windproject<br />
EPZ<br />
STBE project<br />
Solwafer<br />
project<br />
Groen gas<br />
Windpark<br />
Solsilc<br />
Windpark<br />
Kreekraksluis<br />
Zon Garant<br />
Waterkracht<br />
Oosterschelde<br />
Dit project gaat over het ontwikkelen van<br />
een pyrolyse installatie, waarmee veel<br />
biomassa extra bijgestookt kan worden in<br />
de kolencentrale.<br />
Het project betreft het ontwikkelen van<br />
twee grote windturbines op een opslagplaats<br />
voor steenkool in beheer bij OVET<br />
en in eigendom van Zeeland Seaports.<br />
Het project betreft het ontwikkelen en in<br />
de markt zetten van een patent, waarmee<br />
glycerine (restproduct van biodieselproductie)<br />
omgezet wordt in STBE, een<br />
dieselvervanger die kan worden<br />
bijgemengd bij biodiesel.<br />
Het project betreft de ontwikkeling van een<br />
geheel nieuw procedé voor de productie<br />
van zgn. wafers (basis-chip voor zonnecellen).<br />
alsmede de benodigde investering<br />
om tot grootschalige productie te komen<br />
waaronder de bouw en inrichting van een<br />
productiefaciliteit.<br />
Groen Gas is één van de speerpunten van<br />
het transitiebeleid van de overheid.<br />
De ambitie is om in 2020 10% van het<br />
aardgas te vervangen door Groen Gas,<br />
uit vergisting en vergassing van biomassa.<br />
<strong>DELTA</strong> wil hieraan bijdragen met twee<br />
projectvoorstellen.<br />
Het gaat hier om een pilot-project met in<br />
eerste instantie één of twee zeer grote<br />
turbines, en later een groter project met<br />
acht of negen van deze turbines elders in<br />
Zeeland.<br />
Dit project betreft zowel een pilot-project<br />
als een eerste fabriek waarin het halfproduct<br />
voor de zonnecelindustrie op een<br />
nieuwe wijze wordt gemaakt uit speciale<br />
grondstoffen.<br />
Dit project betreft een nieuw windpark op<br />
8 km afstand van vliegbasis Woensdrecht<br />
bestaande uit vier deelparken van <strong>DELTA</strong>,<br />
Eneco, Winvast respectievelijk Scheldewind.<br />
Dit project heeft verder een spin-off<br />
naar andere vliegvelden in Nederland<br />
waardoor potentiële windprojecten in de<br />
toekomst een gunstiger business case<br />
zullen kennen.<br />
Dit project betreft de verhuur van Zon-PV<br />
systemen aan consumenten in Zeeland in<br />
combinatie met een Energie Management<br />
Systeem, actieve monitoring en<br />
‘ontzorgen’ van de klant.<br />
Het gaat hier om een pilot met drie<br />
turbines bevestigd aan de stormvloedkering<br />
in de Oosterschelde. De energie<br />
wordt opgewekt zowel uit de horizontale<br />
(stroming) als verticale (golf) bewegingen.<br />
42
Controle op herkomst steenkool<br />
In juni 2010 nam EnergieNederland het initiatief tot het opzetten van de ‘Steenkooldialoog’ waarin energiebedrijven,<br />
mijnbouwbedrijven, NGO’s en vakbonden de invulling van ketenverantwoordelijkheid van Nederlandse energiebedrijven<br />
agendeerden. De aanleiding voor dit initiatief vormden publicaties over Nederlandse energiebedrijven die steenkool<br />
kopen bij mijnbouwbedrijven in Colombia en Zuid-Afrika die mogelijk betrokken zouden zijn bij ernstige schendingen<br />
van de mensenrechten.<br />
De kolencentrale van EPZ gebruikt gemiddeld twee en een half miljoen kilo steenkolen per dag. De brandstof wordt per<br />
schip aangevoerd en opgeslagen op het 'kolenpark' in het Sloegebied.<br />
De vraag om helderheid over de herkomst van de steenkool die EPZ gebruikt, en het effect van de winning van deze<br />
brandstof op de omgeving, neemt <strong>DELTA</strong> uiterst serieus. Binnen de Nederlandse kolendialoog heeft EPZ samen met<br />
Nederlandse energieproducenten aangegeven transparantie te geven over de herkomst van de kolen welke toegepast<br />
worden voor de opwekking van elektriciteit met de Nederlandse kolencentrales. Deze transparantie wordt gegeven door<br />
middel van een top 5 van mijnen van waaruit het grootste volume aan steenkool in een betreffend jaar geleverd is aan<br />
Nederlandse kolencentrales van de genoemde bedrijven.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
43
1.10<br />
Netwerken<br />
Netwerken<br />
<strong>2013</strong> was een druk jaar voor <strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf (DNWB) en <strong>DELTA</strong> Infra.<br />
Beide organisaties, gevestigd in Goes, werkten toe naar een samenvoeging.<br />
Op 1 januari 2014 zijn beide bedrijven samengevoegd onder de naam <strong>DELTA</strong><br />
Netwerkgroep. De organisatieverandering was nodig om meer synergie te<br />
bereiken en efficiënter te kunnen werken. Het werk ging in de tussentijd<br />
natuurlijk wel gewoon door. Succesvol, want opnieuw lag het aantal<br />
storingsminuten in Zeeland, vergeleken met het landelijk gemiddelde, laag.<br />
Van 2 naar 1<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf (DNWB) heeft binnen <strong>DELTA</strong><br />
een eigen status die wettelijk is vastgelegd.<br />
Als netbeheerder zorgt DNWB voor veilig,<br />
betrouwbaar en efficiënt beheer van de gas- en<br />
elektriciteitsnetten. De Raad van Commissarissen<br />
van DNWB houdt toezicht. <strong>DELTA</strong> Infra zorgt voor de<br />
uitvoering van het onderhoud aan deze netten en<br />
legt nieuwe voorzieningen aan. Daarnaast verzorgt<br />
<strong>DELTA</strong> Infra het onderhoud van het waterleiding- en<br />
het kabelnetwerk in Zuidwest-Nederland. <strong>DELTA</strong> Infra<br />
levert ook diensten aan onder andere industriële<br />
opdrachtgevers, ook buiten de regio.<br />
DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra hebben een goed jaar achter de rug.<br />
De Autoriteit Consument & Markt kondigde wel begin<br />
oktober <strong>2013</strong> aan dat de netbeheerders de tarieven, die zij<br />
in rekening brengen aan consumenten voor het transport van<br />
energie, de komende drie jaar sterk moeten verlagen. In<br />
<strong>2013</strong> werden minder nieuwe huisaansluitingen aangelegd,<br />
een gevolg van de haperende woningmarkt. <strong>DELTA</strong> Infra<br />
haalde wel een aantal mooie nieuwe opdrachten binnen.<br />
Bij Zeeland Refinery in Vlissingen-Oost werd binnen de<br />
gestelde tijd en budget en zonder ongevallen een nieuw<br />
transformator schakelstation gebouwd. Daarnaast heeft<br />
<strong>DELTA</strong> Infra in <strong>2013</strong> een belangrijke bijdrage geleverd aan<br />
het project World Class Wind Turbine Maintenance. In dit<br />
project van het Dutch Institute World Class Maintenance<br />
(DI-WCM) werken 23 grote en kleine bedrijven, kennisinstellingen<br />
en scholen samen aan een onafhankelijk,<br />
hoogwaardig onderhoudsprogramma voor windturbines.<br />
Leveringsbetrouwbaarheid<br />
Net als voorgaande jaren was de leveringsbetrouwbaarheid<br />
goed. Het aantal storingsminuten lag onder de vooraf<br />
gestelde norm en ruim onder het landelijk gemiddelde.<br />
Helaas vonden er wel twee grote gasstoringen plaats.<br />
Jaarlijkse uitvalduur elektriciteit<br />
DNWB<br />
Realisatie<br />
DNWB<br />
Norm<br />
Landelijk<br />
<strong>2013</strong> 17,6 21 22,4 (voorlopig)<br />
2012 19,4 21 26,0<br />
De jaarlijkse uitvalduur (in minuten) = gemiddelde<br />
onderbrekingsduur (in minuten) x onderbrekingsfrequentie<br />
Redesign Goes<br />
Veel aandacht ging in <strong>2013</strong> uit naar de voorbereidingen voor<br />
de samenvoeging van DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra in de <strong>DELTA</strong><br />
Netwerkgroep. De klant krijgt door de samenvoeging een<br />
betere en snellere dienstverlening en <strong>DELTA</strong> Infra kan nog<br />
scherpere tarieven hanteren. Redesign Goes is vlot verlopen.<br />
Vooraf is zorgvuldig getoetst of samenvoeging wettelijk<br />
toegestaan is. Vrijwel alle boventallige medewerkers<br />
zijn intern herplaatst. Werkprocessen zijn afgestemd op<br />
elkaar en eind <strong>2013</strong> is een traject opgestart om tot een<br />
gezamenlijke cultuur en identiteit te komen. Uit het<br />
Medewerkertevredenheidsonderzoek van 2012 bleek dat<br />
vooral oudere medewerkers soms gevoeliger zijn voor<br />
stressoren tijdens de werkzaamheden. In <strong>2013</strong> zijn<br />
verschillende workshops met medewerkers georganiseerd,<br />
waarin actief gezocht is naar oplossingsrichtingen.<br />
44
Splitsingswet<br />
Met veel interesse werd in <strong>2013</strong> de discussie rondom de Wet<br />
onafhankelijk netbeheer (splitsingswet) gevolgd. <strong>DELTA</strong> voert<br />
een juridische procedure tegen deze eigendomssplitsing.<br />
Het Europees Hof van Justitie heeft de zaak in <strong>2013</strong><br />
behandeld. De Hoge Raad moet nu een definitief oordeel<br />
geven. Op verzoek van <strong>DELTA</strong> N.V. heeft PwC in <strong>2013</strong><br />
onderzoek gedaan naar wat de invoering van de Wet<br />
onafhankelijk netbeheer heeft opgeleverd. <strong>DELTA</strong> wil<br />
daarmee inhoud geven aan een discussie die al zeven jaar<br />
duurt over de voor- en nadelen van splitsing. Het onderzoek<br />
richtte zich vooral op de zogenaamde eigendomssplitsing:<br />
het verbod voor netbeheerders enerzijds en producenten,<br />
handelaren en leveranciers van elektriciteit en gas<br />
anderzijds, om niet langer tot dezelfde (juridische) groep te<br />
mogen behoren. Het onderzoek onderschrijft de stelling van<br />
<strong>DELTA</strong> dat het ver doorgevoerde Nederlandse beleid niet<br />
noodzakelijk is voor een goed functionerende energiemarkt.<br />
Digitale toepassingen<br />
De overheid heeft besloten dat de komende jaren, tot 2020,<br />
alle huidige gas- en elektriciteitsmeters in Nederland<br />
vervangen worden door slimme meters. Op de digitale<br />
slimme meter kunnen meterstanden op afstand worden<br />
uitgelezen. De energiemeter maakt het mogelijk dat de klant,<br />
zonder meteropnemer of meterstandenkaart, beter inzicht<br />
krijgt in het energieverbruik. In Zeeland moeten voor 2020<br />
zo’n 200.000 slimme meters worden geïnstalleerd. Vanaf 1<br />
januari 2012 is <strong>DELTA</strong> hier kleinschalig mee gestart. In <strong>2013</strong><br />
zijn bijna 30.000 slimme meters geplaatst bij klanten.<br />
In 2014 begint de grootschalige uitrol.<br />
Aantal geïnstalleerde slimme meters (gas en elektriciteit)<br />
in <strong>2013</strong><br />
Doelstelling Resultaat<br />
Aantal slimme meters 27.400 29.200<br />
Voor klanten met een smartphone introduceerde <strong>DELTA</strong><br />
Netwerkbedrijf in <strong>2013</strong> een nieuwe speciale app. Met de<br />
gratis storings-app kunnen klanten 24 uur per dag nagaan of<br />
er in Zeeland een storing is in het elektriciteits- of gasnet en<br />
wat de oorzaak daarvan is.<br />
In januari werd in Londen bekend gemaakt dat DNWB een<br />
Europese Innovatie Award heeft gewonnen met de mobiele<br />
app SMARAPP (Smart Meter Administrative Roll-out<br />
APPlication). De app helpt de monteurs van DNWB bij een<br />
efficiëntere administratieve dataverwerking bij de plaatsing<br />
van slimme meters. De administratie en registratie van<br />
adresgegevens, meterstanden en serienummers bij de<br />
plaatsing van slimme meters gebeurt tot nu toe gedeeltelijk<br />
handmatig met behulp van een laptop. Deze methode is<br />
gevoelig voor fouten, tijdrovend en daardoor duurder.<br />
Dankzij SMARAPP kan dit proces vrijwel volledig<br />
geautomatiseerd worden uitgevoerd. De app kreeg een<br />
prijs in de categorie ‘roll out innovation <strong>2013</strong>’.<br />
Duurzame bedrijfsvoering<br />
DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra hebben in <strong>2013</strong> op verschillende<br />
manieren de bedrijfsprocessen verduurzaamd. Er werden<br />
nieuwe, zuinigere bedrijfswagens aangeschaft. Die<br />
vervanging van het wagenpark heeft een besparing<br />
opgeleverd van 5.761 kg CO 2. Deze zet zich naar verwachting<br />
de komende jaren door tot een totale besparing van 37.443<br />
kg CO 2. Medewerkers van DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra die veel<br />
onderweg zijn, kregen in <strong>2013</strong> een cursus defensief rijden<br />
aangeboden. Die levert naar verwachting een<br />
brandstofbesparing op van ongeveer vijf procent.<br />
Veilig voor mens en milieu<br />
<strong>DELTA</strong> voerde in <strong>2013</strong> concernbreed preventieve maatregelen<br />
in om de veiligheid te bevorderen, zoals werkplekinspecties.<br />
Om het veiligheidsbewustzijn van de medewerkers van<br />
DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra nog verder te vergroten, hebben alle<br />
buiten medewerkers van <strong>DELTA</strong> Infra in <strong>2013</strong> het certificaat<br />
‘Veiligheidsbewust Persoon Energiebranche’ van DEKRA<br />
behaald. Daarnaast is er een veiligheidsverklaring opgesteld<br />
en ondertekend door het managementteam, met als titel<br />
‘Ik werk veilig of ik werk niet’. De verklaring bevat tien<br />
veiligheidsregels die gelden voor alle medewerkers van<br />
DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra. De regels worden eens per jaar<br />
geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Ze zijn onderdeel<br />
van de RGA cyclus, waardoor elke medewerker zich<br />
committeert aan de regels.<br />
Top 10 veiligheidsregels DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra<br />
1 Ik denk bij alle werkzaamheden (vooraf) na over<br />
veiligheid en overzie de gevolgen van mijn<br />
handelen<br />
2 Ik signaleer onveilig gedrag, spreek anderen<br />
hierop aan en anderen mogen mij hierop<br />
aanspreken<br />
3 Ik maak veiligheid bespreekbaar<br />
4 Ik heb een voorbeeldfunctie als het gaat om<br />
veiligheid<br />
5 Ik gebruik de voorgeschreven persoonlijke<br />
beschermingsmiddelen en goedgekeurde<br />
gereedschappen<br />
6 Ik ben zelf verantwoordelijk voor het creëren<br />
van veilige werkomstandigheden<br />
7 Ik houd mijn werkplek schoon en overzichtelijk<br />
en voorkom schade aan het milieu<br />
8 Ik respecteer anderen en handel op basis van<br />
openheid en oprechtheid<br />
9 Ik durf gemaakte fouten toe te geven,<br />
bespreekbaar te maken en er lering uit te trekken<br />
10 Ik kies in geval van twijfel altijd eerst voor<br />
veiligheid<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
45
Netwerken<br />
Het meldingssysteem van ongewenste HSE-situaties op het<br />
intranet is in <strong>2013</strong> volop gebruikt. Alle voorvallen, van<br />
ongevallen met verzuim tot kleine leermomenten en<br />
verbetervoorstellen, worden daarin geregistreerd zodat er<br />
lering uit kan worden getrokken. In <strong>2013</strong> kwamen 384<br />
leermomenten binnen. Ruimschoots meer dan de vooraf<br />
gestelde doelstelling van 200. De LTIR (aantal ongevallen<br />
met verzuim per 1 miljoen gewerkte uren) kwam in <strong>2013</strong> uit<br />
op 6,52. De doelstelling van 5 werd helaas niet behaald.<br />
Er zijn 15 milieu-gerelateerde meldingen opgevoerd.<br />
Aantal voorvallen en ingediende leermomenten bij DNWB<br />
en <strong>DELTA</strong> Infra<br />
Voorval met verzuim 5<br />
Voorval zonder verzuim 7<br />
Voorval met aangepast werk<br />
1 (derde partij)<br />
Voorval met materiële schade 23<br />
Leermomenten / verbetervoorstellen 348<br />
Ook in <strong>2013</strong> stond DNWB als wettelijke beheerder van<br />
het elektriciteits- en gasnet in Zeeland onder toezicht<br />
van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en de<br />
rijksinspectiedienst Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).<br />
Daarnaast hebben voor verschillende certificeringen audits<br />
plaatsgevonden. Deze zijn allemaal goed doorlopen.<br />
Overzicht van behaalde en gestopte accreditaties/<br />
certificeringen<br />
Behouden<br />
DNWB:<br />
• ISO 9001<br />
• ISO 27001<br />
• NTA8120<br />
<strong>DELTA</strong> Infra:<br />
• ISO 9001<br />
• VCA **<br />
• CKB<br />
• Meterpool<br />
Gestopt<br />
DNWB:<br />
• VCO; de reden hiervan is dat DNWB<br />
en Delta Infra zijn opgegaan in 1<br />
organisatie. Daardoor is deze<br />
certificering voor DNWB als<br />
opdrachtgever naar Infra overbodig<br />
geworden. Wel worden belangrijke<br />
elementen uit VCO geborgd binnen<br />
de bedrijfsvoering van de nieuwe<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkgroep.<br />
Nieuwe aanwas<br />
Om ook in de toekomst voldoende goed geschoold technisch<br />
personeel te kunnen krijgen, is <strong>DELTA</strong> Infra in 2012 in<br />
samenwerking met opleidingsbedrijf InstallatieWerk<br />
Brabant-Zeeland en het Markiezaat College in Bergen op<br />
Zoom een eigen tweejarige vakopleiding gestart:<br />
de <strong>DELTA</strong> Infra vakopleiding (DIVO). Ook in <strong>2013</strong> zijn weer<br />
een aantal nieuwe studenten van start gegaan met deze<br />
‘on-the-job-training’, zodat de oude garde tijdig kennis<br />
kan overdragen op de jonge monteurs in spé.<br />
Daarnaast waren er bij DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra in <strong>2013</strong> weer<br />
een aantal werkervaringsplekken voor mensen met een<br />
afstand tot de arbeidsmarkt.<br />
Toekomst<br />
Sinds 1 januari 2014 zijn DNWB en <strong>DELTA</strong> Infra<br />
samengevoegd in de <strong>DELTA</strong> Netwerkgroep (DNWG).<br />
De relatief kleine organisatie maakt het mogelijk om snel<br />
te schakelen en te anticiperen op marktontwikkelingen.<br />
DNWG is en blijft een smart follower. Vanwege de beperkte<br />
omvang is het niet mogelijk om voorop te lopen op het<br />
gebied van innovatie. Toch probeert DNWG trends en<br />
innovaties zo goed mogelijk te volgen, vooral om de<br />
betrouwbaarheid van de dienstverlening te verbeteren.<br />
In de toekomst verandert de netwerkbehoefte in Nederland.<br />
De opwekking van energie gaat steeds meer decentraal<br />
plaatsvinden, bij de klant. Bijvoorbeeld via zonnepanelen of<br />
windturbines. Het bestaande netwerk is er echter juist op<br />
gebouwd om energie naar de klant te brengen. Van 380 kV,<br />
via midden- en laagspanningsnetten, naar de voordeur. De<br />
veranderingen stellen hoge eisen aan de infrastructuur: het<br />
net wordt intensiever belast en er is meer sprake van<br />
tweerichtingsverkeer. Daardoor wordt het steeds complexer<br />
om vraag en aanbod van elektriciteit in balans te houden en<br />
moeten er manieren worden gezocht om stroom op te slaan.<br />
<strong>DELTA</strong> speelt nu al in op die toekomstige ontwikkelingen en<br />
houdt in de meerjarenplannen rekening met grote<br />
aanpassingen die moeten plaatsvinden in het netwerk.<br />
Daarnaast participeert <strong>DELTA</strong> in lokale initiatieven voor<br />
decentrale energieopwekking die plaatsvinden binnen de<br />
gereguleerde kaders. Een voorbeeld daarvan is de Proeftuin<br />
in Goes, waarin DNWB en <strong>DELTA</strong> met een aannemer en een<br />
woningcorporatie experimenteert met de energievoorziening<br />
van de toekomst.<br />
‘De netwerkbehoefte in<br />
Nederland verandert.<br />
Opwekking gaat<br />
steeds meer decentraal<br />
plaatsvinden.’<br />
46
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 47
1.11<br />
Afvalverwerking<br />
Afvalverwerking<br />
De bedrijfsactiviteiten van <strong>DELTA</strong> op het gebied van afvalbeheer en -verwerking<br />
zijn samengebracht in dochteronderneming Indaver N.V., waarvan <strong>DELTA</strong> voor 75%<br />
aandeelhouder is. Indaver biedt hoogwaardige, duurzame oplossingen voor het<br />
afvalbeheer van industriële bedrijven en openbare overheden.<br />
Twee dienstverleningsconcepten<br />
Indaver onderscheidt twee dienstverleningsconcepten.<br />
In het segment Industrieel & Gevaarlijk<br />
afval neemt het bedrijf een leidende positie in op de<br />
Noordwest-Europese markt met het Total Waste<br />
Management-concept en de thermische verwerking<br />
van gevaarlijk afval. Dat concept houdt in dat een<br />
totaalpakket wordt geboden dat begint bij advies en<br />
preventie van afval en eindigt bij verwerking en,<br />
desgewenst, volledige exploitatie van installaties.<br />
In verschillende typen installaties wordt zoveel als<br />
mogelijk materiaal teruggewonnen. Public waste<br />
PartnershipS is het dienstverleningsconcept<br />
waarmee de markt voor huishoudelijk en<br />
vergelijkbaar bedrijfsafval wordt benaderd.<br />
In België, Nederland en Ierland is Indaver op dit<br />
terrein een belangrijke partner voor overheden.<br />
De belangrijkste verwerkingsmethoden binnen<br />
dit segment zijn recycling en verbranding in<br />
combinatie met energieproductie.<br />
Indaver heeft een goed jaar achter de rug. Het bedrijf<br />
behaalde een omzet van 520 miljoen euro en boekte een<br />
hoge nettowinst. De omzet en afzet was mooi verdeeld over<br />
de vier belangrijkste regio’s waar het bedrijf actief is:<br />
Nederland, België, Duitsland en Ierland. Indaver is<br />
daarmee een belangrijke Europese speler op de<br />
afvalverwerkingsmarkt geworden.<br />
De markt waarin Indaver opereert, had het lastig in <strong>2013</strong>.<br />
Dit resulteerde in een sterke prijsdruk, vooral vanwege<br />
de kostenbesparende maatregelen die belangrijke<br />
overheidsklanten moesten nemen. Toch heeft Indaver goed<br />
standgehouden en het klantenbestand uit weten te breiden.<br />
Een poging om de Nederlandse afvalverwerker Attero over<br />
te nemen, mislukte.<br />
De doelstellingen op het gebied van afvalverwerking werden<br />
in Nederland, België en Ierland behaald. In Duitsland werd<br />
een deel van de doelstellingen gehaald. Enkele installaties<br />
in Duitsland hadden namelijk te kampen met een lagere<br />
beschikbaarheid vanwege technische problemen. Daarnaast<br />
was er bij Indaver in Duitsland, waar voornamelijk<br />
installaties staan voor de verwerking van industrieel afval,<br />
sprake van een lagere aanvoer van industrieel afval uit<br />
Zuid-Europa. Om de installaties op orde te brengen en een<br />
hogere aanvoer te realiseren is een actieplan opgesteld,<br />
waarvan eind <strong>2013</strong> de eerste positieve resultaten zichtbaar<br />
werden.<br />
Ook Indaver verbindt<br />
<strong>2013</strong> stond voor Indaver in het teken van een verdere<br />
consolidatie. Het bedrijf is erin geslaagd om in alle regio’s<br />
waarin het bedrijf actief is, Indaver als één sterk merk neer<br />
te zetten. Alle bedrijfsonderdelen opereren nu dus onder de<br />
naam Indaver. De verschillende bedrijfsonderdelen zijn<br />
daarnaast meer en meer gaan werken volgens één<br />
Indaver-gedachte. In een cooperation agreement zijn de<br />
rechten en plichten van de bedrijfsonderdelen ten opzichte<br />
van de groep en vice versa helder weergegeven. Ook<br />
onderlinge werkafspraken tussen de verschillende<br />
bedrijfsonderdelen zijn in dat cooperation agreement<br />
opgenomen. Daarnaast is voor de gehele Indaver-groep een<br />
geïntegreerd managementsysteem ingevoerd, zodat alle<br />
bedrijfsonderdelen met een vergelijkbare leiderschapsstijl<br />
werken. Die gaat uit van 3 C’s:<br />
• Care: ondernemen met respect voor mensen<br />
• Connect: ondernemen met een team<br />
• Coach: help elkaar om doelstellingen te bereiken.<br />
Duurzame oplossingen<br />
Indaver wil toonaangevend zijn in duurzaam afvalbeheer.<br />
Het bedrijf werkte in <strong>2013</strong> dan ook hard aan een verdere<br />
verduurzaming van zijn eigen bedrijfsprocessen en die van<br />
zijn klanten. Het is voor Indaver moeilijk om doelstellingen<br />
te formuleren voor bijvoorbeeld de vermindering van de<br />
CO 2-uitstoot, omdat die uitstoot sterk afhankelijk is van het<br />
aanbod afval dat verwerkt moet worden. Het bedrijf zocht<br />
daarom voor alle afvalstoffen die het verwerkte naar de<br />
meest duurzame route om dat te doen. Uitgangspunt daarbij<br />
is het maximaal hergebruik van de materialen, zonder<br />
kwaliteitsverlies. Wanneer dat niet mogelijk is, wordt<br />
gekozen voor waste-to-energy. Indaver wil voorkomen dat<br />
48
verontreinigde stoffen terug in de kringloop komen.<br />
De restanten van gevaarlijke afvalstoffen die niet verwerkt<br />
kunnen worden, slaat het bedrijf op een veilige manier<br />
op zodat ze geen gevaar op kunnen leveren voor mens<br />
en milieu.<br />
naar efficiencywinst. Het streven is om alle installaties op<br />
volle capaciteit te laten draaien en het klantenbestand<br />
verder uit te breiden. Daarbij dient de financieringsstructuur<br />
in lijn te worden gebracht met de strategische doelstellingen<br />
voor de toekomst.<br />
In <strong>2013</strong> werd ongeveer 40% van de verwerkte afvalstoffen<br />
hergebruikt zonder kwaliteitsverlies, 40% van de<br />
afvalstoffen werd omgezet in energie, waarvan 50%<br />
groene energie, en 20% werd verwerkt (vernietigd of<br />
opgeslagen). De vrijgekomen warmte bij de processen<br />
wordt op veel locaties hergebruikt, bijvoorbeeld door ze via<br />
warmteleidingen af te voeren naar nabijgelegen bedrijven.<br />
‘Indaver zoekt altijd naar<br />
de meest duurzame<br />
route om afvalstoffen te<br />
verwerken’<br />
In <strong>2013</strong> werd op de bestaande GFT-composteringslocatie<br />
in Alphen aan den Rijn gestart met de bouw van een<br />
vergistingsinstallatie voor een duurzame verwerking<br />
van GFT-afval. Bij vergisting wordt uit ‘natte’ organische<br />
afvalstromen biogas gemaakt. In Alphen aan den Rijn wordt<br />
het biogas omgezet in groen gas met dezelfde kwaliteit<br />
als aardgas. Het groene gas wordt ingevoerd in het<br />
aardgasnetwerk. De locatie met vergister en compostering<br />
heeft een capaciteit van 75 kton per jaar en gaat jaarlijks<br />
circa 4 miljoen m3 groen gas produceren.<br />
Veiligheidsinspanningen<br />
Indaver heeft in <strong>2013</strong> volop geïnvesteerd in veiligheid, vooral<br />
door de inzet van een uitgebreide veiligheidscampagne.<br />
Die moest het veiligheidsbewustzijn onder de medewerkers<br />
en contractors nog verder vergroten. Met succes.<br />
De veiligheidsprestaties waren in <strong>2013</strong> goed. Helaas was<br />
er begin <strong>2013</strong> wel sprake van een dodelijk ongeval op de<br />
vestiging van Indaver in Beveren, België. Een chauffeur<br />
kwam bekneld te zitten onder zijn gekantelde afvalwagen.<br />
Ondanks dat het niet om een vaste contractor ging, voelt<br />
Indaver zich sterk betrokken bij het ongeval. Naar aanleiding<br />
van de treurige gebeurtenis heeft Indaver in de sector<br />
aangedrongen op scherpere veiligheidsmaatregelen.<br />
Toekomst<br />
Indaver wil ook de komende jaren op zoek gaan naar nieuwe<br />
innovatieve oplossingen voor afvalbeheer. Het bedrijf<br />
onderscheidt zich daarin van concurrenten door met<br />
hoogopgeleide mensen en innovatieve assets op<br />
projectmatige basis maatwerk te bieden aan de klant.<br />
In 2014 ligt de focus op het samen met de klant zoeken<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
49
1.12<br />
Verklaring Raad van Bestuur<br />
Verklaring<br />
Raad van Bestuur<br />
In control verklaring<br />
Als Raad van Bestuur zijn we verantwoordelijk voor de<br />
inrichting en effectieve werking van ons systeem van<br />
risicomanagement en interne beheersing: het <strong>DELTA</strong> Internal<br />
Control Framework (DICF). Wij hebben de opzet en werking<br />
gedurende <strong>2013</strong> geëvalueerd mede op basis van de<br />
Management in Control Statements van de divisies, de<br />
Internal Audit rapportage en de verklaring van externe<br />
accountant.<br />
Risico’s nemen is onlosmakelijk verbonden met ondernemen<br />
en met het uitvoeren van de strategie. Het DICF stelt <strong>DELTA</strong><br />
in staat ondernemingsrisico’s te onderkennen, beheerst<br />
te nemen, actief te volgen en daar waar nodig passende<br />
actie te nemen. Wij streven ernaar de kans op en de<br />
impact van fouten, verkeerde beslissingen en onvoorziene<br />
omstandigheden zoveel mogelijk te reduceren. Wij realiseren<br />
ons dat het geen absolute zekerheid biedt voor het<br />
realiseren van bedrijfsdoelstellingen, noch kan het alle<br />
onjuistheden, verlies, fraude en overtredingen van wetten<br />
en regels geheel voorkomen.<br />
Bestuursverklaringen<br />
Voor zover ons bekend,<br />
• geeft de jaarrekening een betrouwbaar beeld van de activa,<br />
de passiva, de financiële positie en de winst van <strong>DELTA</strong><br />
N.V.;<br />
• geeft de additionele informatie, zoals opgenomen in dit<br />
jaarbericht, een goed beeld over de toestand op<br />
31 december <strong>2013</strong> en de gang van zaken gedurende het<br />
boekjaar <strong>2013</strong> van <strong>DELTA</strong> N.V.;<br />
• zijn in het jaarbericht in het hoofdstuk Kansen en Risico’s<br />
de wezenlijke risico’s waarmee <strong>DELTA</strong> N.V. zou kunnen<br />
worden geconfronteerd, beschreven.<br />
Middelburg, 26 maart 2014<br />
De Raad van Bestuur<br />
Arnoud Kamerbeek, voorzitter Raad van Bestuur CEO<br />
Frank Verhagen, lid Raad van Bestuur CFO<br />
In het kader van de jaarrekeningcontrole <strong>2013</strong> beoordeelde<br />
de externe accountant de opzet, het bestaan en de werking<br />
van maatregelen van interne beheersing gericht op<br />
financiële verslaggeving. De externe accountant<br />
rapporteerde zijn bevindingen aan de Raad van Bestuur,<br />
Audit Committee en de Raad van Commissarissen.<br />
Met inachtneming van het bovenstaande is de Raad van<br />
Bestuur van mening dat het risicomanagement en interne<br />
beheersing in <strong>2013</strong> naar behoren heeft gewerkt en een<br />
redelijke mate van zekerheid geeft dat de jaarrekening over<br />
het verslagjaar geen onjuistheden van materieel belang<br />
bevat.<br />
De Raad van Bestuur zal ook in 2014 toezien op een verdere<br />
versterking en professionalisering van het DICF.<br />
50
‘Straks thuis, lekker warm’ van <strong>DELTA</strong> Comfort Wijzer: Op afstand apparaten in en uitschakelen én mogelijkheden om energie te<br />
besparen, dat biedt een comfortabel thuis.<br />
Jaarverslag <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 51
2Jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Jaarrekening<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
52
Inhoudsopgave<br />
Jaarrekening<br />
Geconsolideerde jaarrekening<br />
Geconsolideerde balans per 31 december <strong>2013</strong> 54<br />
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 55<br />
Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten 56<br />
Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen 60<br />
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 59<br />
Grondslagen voor de financiële verslaglegging 60<br />
Toelichting op de geconsolideerde balans 80<br />
Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 116<br />
Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht 127<br />
Gebeurtenissen na balansdatum 127<br />
Geconsolideerde deelnemingen 128<br />
Niet geconsolideerde deelnemingen 130<br />
Vennootschappelijke Jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Vennootschappelijke balans per 31 december <strong>2013</strong> 134<br />
Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening 134<br />
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening 135<br />
Toelichting op de vennootschappelijke balans 136<br />
Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening 146<br />
Aanpassing vergelijkende cijfers in de jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Als gevolg van wijzigingen in de IFRS-regelgeving en de betreffende voorschriften over<br />
presentatie van deze wijzigingen zijn de vergelijkende cijfers in deze jaarrekening aangepast<br />
naar de nieuwe standaarden. Bovendien heeft op grond van de IFRS-voorschriften<br />
aanpassing van de cijfers per 1 januari 2012 plaatsgevonden. De aangepaste cijfers zijn<br />
in de jaarrekening aangeduid met 2012 A, 01-01-2012 A en 31-12-2012 A.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
53
Geconsolideerde balans per 31 december <strong>2013</strong> (voor resultaatverdeling)<br />
(Bedragen x EUR 1.000) REF. NR. 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012 A 01-01-2012 A<br />
VASTE ACTIVA<br />
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA 1 473.189 480.919 489.454<br />
MATERIËLE VASTE ACTIVA 2 1.783.584 1.780.017 1.810.100<br />
Joint ventures, geassocieerde en overige deelnemingen 3 412.522 391.642 402.353<br />
Leningen u/g deelnemingen 4 15.366 14.352 14.370<br />
Uitgestelde belastingvorderingen 4 90.670 89.094 95.246<br />
Overige financiële vaste activa 4 89.725 78.281 11.881<br />
Derivaten 5 88.080 101.402 68.007<br />
FINANCIËLE VASTE ACTIVA 696.363 674.771 591.857<br />
TOTAAL VASTE ACTIVA 2.953.136 2.935.707 2.891.411<br />
VLOTTENDE ACTIVA<br />
VOORRADEN 6 87.445 87.212 72.691<br />
Handelsvorderingen 7 384.408 371.275 395.247<br />
Actuele belastingvorderingen 7 24.814 1.815 6.583<br />
Overige vorderingen 7 52.760 81.579 47.002<br />
Derivaten 5 141.856 137.165 230.250<br />
TOTAAL VORDERINGEN 603.838 591.834 679.082<br />
ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP 24 143 1.743 2.647<br />
TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA 691.426 680.789 754.420<br />
LIQUIDE MIDDELEN 8 174.115 194.068 257.545<br />
TOTAAL ACTIVA 3.818.677 3.810.564 3.903.376<br />
Eigen vermogen 1.093.289 1.051.656 1.046.221<br />
Netto resultaat lopend jaar 74.788 80.963 82.690<br />
VERMOGEN TOEREKENBAAR AAN AANDEELHOUDERS <strong>DELTA</strong> N.V. 1.168.077 1.132.619 1.128.911<br />
Minderheidsbelang derden 45.352 52.521 53.570<br />
GROEPSVERMOGEN 1.213.429 1.185.140 1.182.481<br />
Voorzieningen 9 592.393 633.409 597.531<br />
Pensioenverplichting 9 31.322 27.012 16.763<br />
Langlopende financiële verplichtingen 10 616.361 630.024 798.459<br />
Uitgestelde belastingverplichtingen 11 60.689 53.705 59.028<br />
Vooruitontvangen omzet 11 87.381 77.286 70.999<br />
Overige langlopende verplichtingen 11 198.578 198.117 37.840<br />
Derivaten 5 115.839 137.635 104.838<br />
LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN 1.702.563 1.757.188 1.685.458<br />
Handelscrediteuren 12 341.048 303.614 332.507<br />
Actuele belastingverplichtingen 12 100.548 88.574 73.279<br />
Vooruitontvangen omzet 12 15.130 19.391 19.911<br />
Kortlopend deel van voorzieningen 12 15.301 12.254 15.876<br />
Overige kortlopende verplichtingen 12 148.344 170.078 257.117<br />
Bankkrediet 12 120.998 125.803 101.762<br />
Derivaten 5 160.555 146.861 230.535<br />
SUBTOTAAL VLOTTENDE PASSIVA 901.924 866.575 1.030.987<br />
PASSIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP 24 761 1.661 4.450<br />
VLOTTENDE PASSIVA 902.685 868.236 1.035.437<br />
TOTAAL PASSIVA 3.818.677 3.810.564 3.903.376<br />
54
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening<br />
(Bedragen x EUR 1.000) REF. NR. <strong>2013</strong> 2012 A<br />
NETTO OMZET 13 2.103.593 2.167.709<br />
INKOOPWAARDE VAN DE OMZET 14 (1.317.921) (1.341.936)<br />
OPERATIONELE BRUTO MARGE 785.672 825.773<br />
Overige bedrijfsopbrengsten 15 24.676 39.375<br />
Reële waardemutatie handelsportefeuille 16 (683) (5.002)<br />
BRUTO MARGE 809.665 860.146<br />
Diensten van derden 17 287.786 302.410<br />
Personeelskosten 18 256.725 243.146<br />
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 19 174.262 208.970<br />
Overige bedrijfskosten 20 9.337 28.664<br />
TOTAAL NETTO BEDRIJFSLASTEN 728.110 783.190<br />
BEDRIJFSRESULTAAT 81.555 76.956<br />
Resultaat deelnemingen 21 41.548 73.245<br />
OPERATIONEEL RESULTAAT 123.103 150.201<br />
Financiële baten en lasten 22 (39.584) (32.184)<br />
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN 83.519 118.017<br />
Vennootschapsbelasting 23 (3.278) (28.847)<br />
RESULTAAT NA BELASTINGEN UIT VOORTGEZETTE BEDRIJFSACTIVITEITEN 80.241 89.170<br />
Resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten 24 (705) (1.385)<br />
RESULTAAT IN HET JAAR 79.536 87.785<br />
RESULTAAT TOE TE REKENEN AAN:<br />
Minderheidsbelangen 4.748 6.822<br />
AANDEELHOUDERS VAN <strong>DELTA</strong> N.V. 74.788 80.963<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
55
Geconsolideerd overzicht van gerealiseerde en<br />
niet-gerealiseerde resultaten<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012 A<br />
RESULTAAT IN HET JAAR NA<br />
VENNOOTSCHAPSBELASTING<br />
NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN:<br />
- ITEMS DIE NIET NAAR DE<br />
WINST-EN-VERLIESREKENING<br />
ZULLEN WORDEN OVERGEBOEKT<br />
79.536 87.785<br />
Overige wijzigingen in het pensioensaldo bij<br />
toegezegd pensioenregelingen (remeasurements)<br />
Overige wijzigingen in het pensioensaldo<br />
bij toegezegd pensioenregelingen (3.409) (9.850)<br />
(Uitgestelde) winstbelastingen 1.000 3.162<br />
TOTAAL NIET-GEREALISEERDE<br />
RESULTATEN DIE NIET NAAR DE<br />
WINST-EN-VERLIESREKENING<br />
ZULLEN WORDEN OVERGEBOEKT<br />
- ITEMS DIE NAAR DE WINST-EN-<br />
VERLIESREKENING KUNNEN<br />
WORDEN OVERGEBOEKT<br />
(2.409) (6.688)<br />
Effectieve deel van winsten en<br />
verliezen op afdekkingsinstrumenten<br />
in een kasstroomafdekking<br />
Energiederivaten (bruto) (14.737) 3.706<br />
Herclassificatie van niet-gerealiseerd<br />
naar gerealiseerd resultaat 2.112 177<br />
(12.625) 3.883<br />
Rentederivaten (bruto) 22.011 (3.209)<br />
Herclassificatie van niet-gerealiseerd<br />
naar gerealiseerd resultaat (9.235) (3.831)<br />
12.776 (7.040)<br />
(Uitgestelde) winstbelastingen (97) 713<br />
54 (2.444)<br />
Aandeel in niet gerealiseerde<br />
resultaten van joint ventures en<br />
geassocieerde deelnemingen<br />
Aandeel in niet gerealiseerde<br />
resultaten van joint ventures en<br />
geassocieerde deelnemingen 2.597 (7.603)<br />
Herclassificatie van niet-gerealiseerd<br />
naar gerealiseerd resultaat - -<br />
2.597 (7.603)<br />
(Uitgestelde) winstbelastingen - -<br />
2.597 (7.603)<br />
TE TRANSPORTEREN 2.651 (2.409) 79.536 (10.047) (6.688) 87.785<br />
56
TRANSPORT 2.651 (2.409) 79.536 (10.047) (6.688) 87.785<br />
Translatiereserve verschillen<br />
Translatiereserve verschillen (10) 4<br />
Herclassificatie van niet-gerealiseerd<br />
naar gerealiseerd resultaat - -<br />
(10) 4<br />
(Uitgestelde) winstbelastingen - -<br />
(10) 4<br />
Overige mutaties<br />
Overige mutaties - -<br />
Herclassificatie van niet-gerealiseerd<br />
naar gerealiseerd resultaat - (22.891)<br />
- (22.891)<br />
(Uitgestelde) winstbelastingen - -<br />
- (22.891)<br />
Niet gerealiseerde resultaten activa<br />
aangehouden voor verkoop - -<br />
TOTAAL NIET-GEREALISEERDE<br />
RESULTATEN DIE NAAR DE<br />
WINST-EN-VERLIESREKENING<br />
KUNNEN WORDEN OVERGEBOEKT<br />
2.641 (32.934)<br />
Totaal van niet gerealiseerde<br />
resultaten 232 (39.622)<br />
TOTAAL VAN GEREALISEERDE EN<br />
NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN 79.768 48.163<br />
TOTAAL VAN GEREALISEERDE EN<br />
NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN<br />
TOE TE REKENEN AAN:<br />
Minderheidsbelangen 4.310 4.455<br />
AANDEELHOUDERS VAN <strong>DELTA</strong> N.V. 75.458 43.708<br />
Voor toelichting van de mutaties in energie- en rentederivaten wordt verwezen naar hoofdstuk 5.<br />
De mutatie met betrekking tot IAS19 (herzien) heeft volledig betrekking op mutaties bij Indaver N.V..<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
57
Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL GESTORT<br />
AANDELEN-<br />
KAPITAAL<br />
WETTELIJKE<br />
RESERVE<br />
HEDGE HERWAAR-<br />
RESERVE DERINGS<br />
RESERVE<br />
DEELNEMING<br />
OVERIGE<br />
RESERVES<br />
ONVER-<br />
DEELD<br />
RESULTAAT<br />
AANDEEL<br />
DERDEN<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER<br />
2011<br />
1.179.820 6.937 202.007 (6.044) 23.115 942.546 (42.832) 54.091<br />
Aanpassing a.g.v. IAS 19 2.661 3.182 (521)<br />
Aanpassing a.g.v. IFRS 11 - 24.628 (24.628)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER<br />
2011<br />
1.182.481 6.937 226.635 (30.672) 23.115 945.728 (42.832) 53.570<br />
Resultaatverdeling 2011 - - - - - (42.832) 42.832 -<br />
Dividendbetaling (40.000) - - - - (40.000) - -<br />
Overige mutaties - - (1.849) - - 1.849 - -<br />
Overboeking naar verplichtingen (5.504)) - - - - - - (5.504)<br />
a.g.v. putopties<br />
Totaal van gerealiseerde en<br />
48.163 - (6.084) (3.645) (23.115) (4.411) 80.963 4.455<br />
niet-gerealiseerde resultaten<br />
Resultaatverdeling 2012 - - 7.126 - - - (7.126) -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER<br />
2012<br />
1.185.140 6.937 225.828 (34.317) - 860.334 73.837 52.521<br />
Resultaatverdeling 2012 - - - - - 73.837 (73.837) -<br />
Dividendbetaling (40.000) - - - - (40.000) - -<br />
Overige mutaties (4.900) - - - - - - (4.900)<br />
Overboeking naar verplichtingen (6.579) - - - - - - (6.579)<br />
a.g.v. putopties<br />
Totaal van gerealiseerde en<br />
79.768 - 2.603 (341) - (1.592) 74.788 4.310<br />
niet-gerealiseerde resultaten<br />
Resultaatverdeling <strong>2013</strong> - - (13.565) - - - 13.565 -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER<br />
<strong>2013</strong><br />
1.213.429 6.937 214.866 (34.658) - 892.597 88.353 45.352<br />
De wettelijke reserve betreft de niet-uitgekeerde winsten van<br />
deelnemingen; dientengevolge is de wettelijke reserve niet<br />
vrij uitkeerbaar. Dit geldt evenzeer voor de hedge-reserve welke<br />
in relatie moet worden gezien met de niet-gerealiseerde<br />
resultaten uit de reële waardemutatie van de derivaten,<br />
gebruikt voor hedge-doeleinden.<br />
De veranderingen in de reële waarde na belastingen van de<br />
derivaten vormen onderdeel van de hedge-reserve; dit is een<br />
niet vrij uitkeerbare reserve. Voor nadere toelichting zie 5.<br />
Grondslagen voor de waardering van financiële instrumenten<br />
en 5.1.3. van de Toelichting op de geconsolideerde balans.<br />
De overige reserves omvatten met name de winstreserves.<br />
De overboeking naar verplichtingen als gevolg van putopties<br />
in <strong>2013</strong> heeft betrekking op het minderheidsbelang van derden<br />
in Indaver N.V. Aan deze aandeelhouders, die 25% van de<br />
aandelen Indaver N.V. bezitten, is een putoptie verstrekt.<br />
Deze is opgenomen onder langlopende verplichtingen.<br />
Het aandeel derden in het geconsolideerde eigen vermogen<br />
van <strong>DELTA</strong> N.V. heeft met name betrekking op het minderheidsbelang<br />
van NEIF (NIBC European Infrastructure Fund) in het<br />
Duitse afvalverwerkingsbedrijf Indaver Deutschland GmbH.<br />
58
Geconsolideerd kasstroomoverzicht<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012 A<br />
UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN<br />
Bedrijfsresultaat 81.555 76.956<br />
Reële waardemutaties handelsportefeuille 682 5.002<br />
Correctie vooruitontvangen omzet 2.263 3.776<br />
Afschrijvingen en waardeverminderingen 174.262 208.970<br />
Voorzieningen (62.657) (21.876)<br />
Voorraden/Onderhanden werk (4.038) (10.919)<br />
Handelsvorderingen (13.133) 23.972<br />
Handelsschulden 37.434 (28.893)<br />
Overige vorderingen/schulden 8.823 (5.062)<br />
Overige mutaties (3.812) 128<br />
UIT BEDRIJFSACTIVITEITEN 221.379 252.054<br />
Kasstromen voortvloeiend uit ontvangen dividenden uit deelnemingen 33.975 46.205<br />
Kasstromen voortvloeiend uit financiële baten en lasten (20.991) (12.604)<br />
Kasstromen voortvloeiend uit winstbelastingen (9.728) (18.533)<br />
KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN 224.635 267.122<br />
UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN<br />
Investeringen en desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (167.751) (141.071)<br />
Investeringen en desinvesteringen in groepsmaatschappijen en<br />
deelnemingen (na aftrek van verworven liquide middelen) (10.765) (2.739)<br />
Vervreemding van groepsmaatschappijen en deelnemingen<br />
(na aftrek van afgestane liquide middelen) (77) 22.735<br />
Overige financiële vaste activa (8.610) (65.462)<br />
KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN (187.203) (186.537)<br />
UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN<br />
Bankkrediet (4.805) 24.041<br />
Opgenomen leningen 47.257 239.722<br />
Aflossingen op leningen (59.837) (367.825)<br />
Uitgekeerde dividenden (40.000) (40.000)<br />
KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN (57.385) (144.062)<br />
ONTWIKKELING KASPOSITIE IN HET JAAR (19.953) (63.477)<br />
Saldo liquide middelen begin boekjaar 194.068 257.545<br />
Ontwikkeling kaspositie in het jaar (19.953) (63.477)<br />
Eindsaldo liquide middelen volgens balans 174.115 194.068<br />
VRIJE KASSTROOM VOOR DIVIDEND 37.432 80.585<br />
MUTATIE NET DEBT (2.568) 40.585<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
59
Grondslagen<br />
voor de financiële verslaglegging<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. is een naar Nederlands recht opgerichte naamloze<br />
vennootschap en is de moedermaatschappij van een aantal<br />
groepsmaatschappijen die zich bezig houden met:<br />
• opwekken, transporteren, handelen in en leveren van<br />
energie;<br />
• verrichten van milieudiensten m.b.t. afvalverwerking;<br />
• leveren van kabeldiensten, zowel met betrekking tot<br />
analoge en digitale televisie alsook internet, mobiele<br />
en digitale telefonie;<br />
• ontwikkelen en produceren van duurzame energie,<br />
onder andere op het gebied van windenergie,<br />
wateractiviteiten.<br />
Mede in dit kader heeft de groep belangen in een aantal<br />
gezamenlijke overeenkomsten, geassocieerde deelnemingen<br />
en overige deelnemingen.<br />
De aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> N.V. zijn de provincie Zeeland,<br />
de Zeeuwse gemeentes, enige Zuid-Hollandse en Noord-<br />
Brabantse gemeentes en de provincies Zuid-Holland en<br />
Noord-Brabant.<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. is statutair gevestigd in Middelburg aan de<br />
Poelendaelesingel 10.<br />
In <strong>2013</strong> hebben de volgende wijzigingen zich voorgedaan in<br />
de groep:<br />
1. PVNED UK Ltd is per 1 februari <strong>2013</strong> opgericht;<br />
2. <strong>DELTA</strong> Mourik Industrial Services vof is per 22 april<br />
<strong>2013</strong> ontbonden;<br />
3. Partners Vliegveld Zeeland B.V. is per 1 juli <strong>2013</strong><br />
ontbonden; <strong>DELTA</strong> neemt per 27 juni <strong>2013</strong> rechtstreeks<br />
deel in Zeeland Airport B.V.;<br />
4. <strong>DELTA</strong> Personeel B.V. is per 9 juli <strong>2013</strong> opgericht;<br />
5. Zeeuwgrond B.V. is per 15 augustus <strong>2013</strong> verkocht;<br />
6. Vedis Reiniging B.V. is ontbonden per 20 december<br />
<strong>2013</strong>;<br />
7. <strong>DELTA</strong> COM B.V. is per 30 december <strong>2013</strong> opgericht;<br />
<strong>DELTA</strong> Comfort B.V. is per 31 december <strong>2013</strong> verhangen<br />
van <strong>DELTA</strong> Energy B.V. naar <strong>DELTA</strong> COM B.V..<br />
Zowel <strong>DELTA</strong> Energy B.V. als <strong>DELTA</strong> Comfort B.V. vallen<br />
daardoor rechtstreeks onder <strong>DELTA</strong> COM B.V.;<br />
<strong>DELTA</strong> Infra B.V. valt per 31 december <strong>2013</strong> rechtstreeks<br />
onder Zeeuwse Netwerkholding N.V.;<br />
8. Als gevolg van de juridische fusie tussen Indaver<br />
Nederland B.V. en <strong>DELTA</strong> Milieu B.V. per 1 januari <strong>2013</strong><br />
zijn de statutaire namen van diverse Indaver<br />
dochterondernemingen aangepast.<br />
De functionele valuta is de Euro. Alle bedragen zijn,<br />
tenzij anders vermeld, opgenomen in duizenden Euro’s.<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. heeft gebruik gemaakt van de optie in Titel 9<br />
Boek 2 BW om de vennootschappelijke jaarrekening op te<br />
stellen volgens de IFRS grondslagen die worden gehanteerd<br />
in de geconsolideerde jaarrekening, met uitzondering van<br />
de groepsmaatschappijen en deelnemingen die worden<br />
gewaardeerd op netto vermogenswaarde.<br />
De vennootschappelijke winst-en-verliesrekening is op<br />
basis van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW in beknopte vorm<br />
weergegeven.<br />
Deze jaarrekening <strong>2013</strong> is op 26 maart 2014 ondertekend<br />
en vrijgegeven voor publicatie door de Raad van<br />
Commissarissen. De Raad van Commissarissen zal de<br />
jaarrekening ter vaststelling voorleggen aan de Algemene<br />
Vergadering van Aandeelhouders op 16 mei 2014.<br />
60
1A. Overeenstemmingverklaring IFRS en samenvatting<br />
van wijzigingen in de waarderingsregels IFRS<br />
De geconsolideerde jaarrekening van de vennootschap is<br />
opgesteld in overeenstemming met de International Financial<br />
Reporting Standards (IFRS), uitgegeven door de International<br />
Accounting Standards Board (IASB), en de interpretaties<br />
uitgegeven door het IFRS Interpretations Committee (IFRS IC)<br />
van de IASB die door Europese Commissie (EC) zijn<br />
goedgekeurd tot en met 31 december <strong>2013</strong>.<br />
Ten opzichte van het voorgaande boekjaar zijn de volgende<br />
nieuwe richtlijnen of aanvullingen/verbeteringen door de<br />
IASB uitgegeven en door de EC goedgekeurd voor gebruik<br />
binnen de Europese Unie. De nog niet door de EC<br />
goedgekeurde wijzigingen zijn niet in onderstaand overzicht<br />
meegenomen.<br />
1A.1 De volgende richtlijnen en verbeteringen zijn<br />
door <strong>DELTA</strong> toegepast in de jaarrekening <strong>2013</strong><br />
1) IAS 1 Presentatie van de jaarrekening – Presentatie van<br />
posten van niet-gerealiseerde resultaten<br />
De wijzigingen moeten de presentatie van het toenemende<br />
aantal posten van niet-gerealiseerde resultaten verduidelijken<br />
en gebruikers van jaarrekeningen helpen bij het maken van<br />
een onderscheid tussen de posten van niet-gerealiseerde<br />
resultaten die daarna naar winst of verlies kunnen worden<br />
overgeboekt en die welke nooit naar winst of verlies zullen<br />
worden overgeboekt.<br />
2) IAS 19 Personeelsbeloningen<br />
IAS 19 is herzien. De wijzigingen in IAS 19 moeten gebruikers<br />
van jaarrekeningen een beter inzicht helpen verwerven in de<br />
wijze waarop toegezegd-pensioenregelingen de financiële<br />
positie, financiële prestatie en kasstromen van een entiteit<br />
beïnvloeden.<br />
De belangrijkste wijzigingen zijn:<br />
a) Het uitstellen van de verwerking van actuariële winsten<br />
en/of verliezen middels de corridor methodiek is niet<br />
langer toegestaan; deze dienen nu direct te worden<br />
verwerkt in het eigen vermogen (niet-gerealiseerde<br />
resultaten);<br />
b) ‘Interest costs’ en ‘Expected return on assets’<br />
verdwijnen uit de pensioenlast en worden vervangen<br />
door één post: ‘Net interest’. Deze post is gebaseerd<br />
op de IAS 19 discount rate en de (un)funded status;<br />
c) In het algemeen is het gemakkelijker geworden om<br />
onder IAS 19 (herzien) een pensioenregeling te kunnen<br />
classificeren als toegezegde-bijdrageregeling;<br />
d) In de bepaling van de pensioenverplichting mogen ook<br />
componenten meegenomen worden die zien op<br />
risicodeling en gedeelde financiering.<br />
3) IAS 12 Winstbelastingen – uitgestelde belastingen:<br />
realisatie van onderliggende activa<br />
Doel van de wijzigingen in IAS 12 is in een uitzondering op<br />
het in IAS 12 vastgelegde waarderingsprincipe te voorzien in<br />
de vorm van een weerlegbaar vermoeden dat de boekwaarde<br />
van een tegen reële waarde gewaardeerde vastgoedbelegging<br />
via verkoop zou worden gerealiseerd en dat de entiteit van<br />
het op de verkoop van het onderliggende actief toepasselijke<br />
belastingtarief zou moeten gebruikmaken.<br />
4) IFRS 13 Waardering tegen reële waarde<br />
IFRS 13 bevat één enkel IFRS-kader voor het bepalen van de<br />
reële waarde en een uitvoerige leidraad voor de waardering<br />
tegen reële waarde van zowel financiële en niet-financiële<br />
activa en verplichtingen. IFRS 13 is van toepassing wanneer<br />
een andere IFRS waarderingen tegen reële waarde of<br />
informatieverschaffingen over waarderingen tegen reële<br />
waarde voorschrijft of toestaat.<br />
5) IFRS 7 Wijzigingen in IFRS 7 Financiële instrumenten:<br />
informatieverschaffing – Saldering van financiële vaste<br />
activa en financiële verplichtingen<br />
Met de wijziging van IFRS 7 wordt beoogd de verstrekking<br />
van aanvullende kwantitatieve informatie verplicht te stellen,<br />
zodat gebruikers de uit hoofde van de IFRS verstrekte gegevens<br />
en de uit hoofde van de Generally Accepted Accounting<br />
Principles van de Verenigde Staten verstrekte gegevens beter<br />
met elkaar kunnen vergelijken en op elkaar kunnen doen<br />
aansluiten.<br />
6) IFRS 1 Wijzigingen in IFRS 1 Eerste toepassing van<br />
International Financial Reporting Standards –<br />
Overheidsleningen<br />
Deze wijzigingen in IFRS 1 hebben betrekking op leningen<br />
die van overheden zijn ontvangen tegen een rente onder de<br />
marktrente en het doel ervan is aan eerste toepassers van de<br />
IFRS bij overgang naar de IFRS ontheffing van volledige<br />
retroactieve toepassing te verlenen.<br />
7) Verbeteringen in International Financial Reporting<br />
Standards cyclus 2009 - 2011<br />
Drie verbeteringen (bijlage D van IFRS 1 met betrekking tot<br />
financieringskosten, IAS 16 met betrekking tot reserveonderdelen,<br />
reserveapparatuur en onderhoudsbenodigdheden<br />
en IAS 34 met betrekking tot gesegmenteerde informatie) zijn<br />
verduidelijkingen of verbeteringen. Drie andere verbeteringen<br />
(IFRS 1 betreft situaties waarin een entiteit die tijdens een<br />
voorafgaande verslagperiode IFRS heeft toegepast, maar<br />
waarvan de recentste voorafgaande jaarrekening geen<br />
expliciete en onvoorwaardelijke verklaring van overeenstemming<br />
met IFRSs bevatte, IAS 1 met betrekking tot verduidelijking<br />
van de vereisten voor vergelijkende informatie en IAS 32 met<br />
betrekking tot belastinginvloeden op uitkeringen aan<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
61
aandeelhouders) omvatten veranderingen in de bestaande<br />
vereisten of bijkomende leidraden betreffende de uitvoering<br />
van die leidraden.<br />
1A.2 De richtlijnen IFRS 10, IFRS 11, IFRS 12 en IAS 27<br />
(herzien) en IAS 28 (herzien) zijn met ingang van<br />
de jaarrekening <strong>2013</strong> toegepast door <strong>DELTA</strong> en<br />
zijn onderstaand toegelicht<br />
1) IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening<br />
Doel van IFRS 10 is in één enkel consolidatiemodel te<br />
voorzien waarbij zeggenschap als grondslag voor de<br />
consolidatie van alle soorten entiteiten wordt vastgesteld.<br />
IFRS 10 vervangt IAS 27 Geconsolideerde jaarrekening en<br />
enkelvoudige jaarrekening en interpretatie SIC 12<br />
Consolidatie – Voor een bijzonder doel opgerichte entiteiten.<br />
2) IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten<br />
IFRS 11 stelt grondslagen vast voor de financiële verslaggeving<br />
door partijen bij een gezamenlijke overeenkomst en vervangt<br />
IAS 31 Belangen in joint ventures en interpretatie SIC 13<br />
Entiteiten waarover gezamenlijke zeggenschap wordt<br />
uitgeoefend / Niet- monetaire bijdragen door deelnemers in<br />
een joint-venture.<br />
3) IFRS 12 Informatieverschaffing over belangen in andere<br />
entiteiten<br />
IFRS 12 combineert, versterkt en vervangt de voor dochterondernemingen,<br />
gezamenlijke overeenkomsten, geassocieerde<br />
deelnemingen en niet-geconsolideerde gestructureerde<br />
entiteiten geldende eisen inzake informatieverschaffing.<br />
4) IAS 27 Enkelvoudige jaarrekening<br />
Als gevolg van de nieuwe IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 is IAS 27<br />
herzien.<br />
5) IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen<br />
en joint ventures<br />
Als gevolg van de nieuwe IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 is IAS 28<br />
herzien.<br />
6) IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 Overgangsleidraden<br />
IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening, IFRS 11 Gezamenlijke<br />
overeenkomsten en IFRS 12 Informatieverschaffing over<br />
belangen in andere entiteiten worden gewijzigd. Doel is het<br />
verduidelijken van de eerste toepassingsleidraad in IFRS 10.<br />
De wijzigingen verlenen tevens additionele overgangsondersteuning<br />
voor IFRS 10, IFRS 11 en IFRS 12 en beperken<br />
het vereiste om slechts aan de vorige vergelijkende periode<br />
aangepaste vergelijkende informatie te verschaffen. Voorts<br />
wordt als gevolg van de wijzigingen voor informatieverstrekking<br />
betreffende niet-geconsolideerde gestructureerde entiteiten<br />
het vereiste geschrapt om vergelijkende informatie in te<br />
dienen voor perioden vóór toepassing van IFRS 12.<br />
1A.3 De volgende richtlijnen en verbeteringen zijn door<br />
<strong>DELTA</strong> nog niet toegepast in de jaarrekening <strong>2013</strong><br />
(officieel van toepassing vanaf 1 januari 2014 of later)<br />
1) Wijzigingen in IAS 32 Financiële instrumenten:<br />
presentatie – Saldering van financiële vaste activa en<br />
financiële verplichtingen<br />
IAS 32 is gewijzigd om aanvullende leidraden te verschaffen,<br />
zodat de standaard minder inconsequent wordt toegepast in<br />
de praktijk. Wij verwachten hiervan geen materiële invloed<br />
op de cijfers.<br />
2) Wijzigingen in IFRS 10 Geconsolideerde jaarrekening,<br />
IFRS 12 Informatieverschaffing over belangen in andere<br />
entiteiten en IAS 27 (herzien) Enkelvoudige<br />
jaarrekening – Beleggingsentiteiten<br />
IFRS 10 is gewijzigd om beter aan te sluiten bij het bedrijfsmodel<br />
van beleggingsentiteiten. Op grond van deze standaard<br />
zijn beleggingsentiteiten verplicht hun dochterondernemingen<br />
te waarderen tegen reële waarde met verwerking van<br />
waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening in<br />
plaats van hen te consolideren. IFRS 12 is gewijzigd om de<br />
verschaffing van specifieke informatie over dergelijke<br />
dochterondernemingen van beleggingsentiteiten verplicht<br />
te stellen. Als gevolg van de wijzigingen in IAS 27 (herzien)<br />
beschikken beleggingsondernemingen tevens niet meer<br />
over de mogelijkheid om investeringen in bepaalde<br />
dochterondernemingen ofwel tegen kostprijs, ofwel tegen<br />
reële waarde in hun enkelvoudige jaarrekening te waarderen.<br />
Wij verwachten hiervan geen invloed op de cijfers door het<br />
ontbreken van beleggingsentiteiten binnen de Groep.<br />
3) Wijzigingen in IAS 36 Bijzondere waardeverminderingen<br />
van activa – Informatieverschaffing over de<br />
realiseerbare waarde van niet-financiële activa<br />
Met de wijzigingen wordt beoogd te verduidelijken dat het<br />
toepassingsgebied van de informatieverschaffing over de<br />
realiseerbare waarde van activa beperkt blijft tot activa die<br />
een bijzondere waardevermindering hebben ondergaan,<br />
wanneer deze realiseerbare waarde op de reële waarde<br />
minus vervreemdingskosten is gebaseerd. Toepassing van<br />
deze IAS heeft geen invloed op de cijfers.<br />
4) Wijzigingen in IAS 39 Financiële instrumenten; opname<br />
en waardering – Novatie van derivaten en voortzetting<br />
van hedge accounting<br />
Deze wijzigingen willen uitkomst bieden in situaties waarin<br />
een centrale tegenpartij als gevolg van wet- of regelgeving<br />
in het kader van een novatie de plaats inneemt van een<br />
tegenpartij bij een derivaat dat als afdekkingsinstrument is<br />
aangewezen. Op die manier kan de hedge accounting<br />
ondanks de novatie toch worden voortgezet, wat zonder de<br />
wijziging niet zou zijn toegestaan. Wij verwachten hiervan<br />
geen materiële invloed op de cijfers.<br />
62
1B. Belangrijkste waarderingswijzigingen in balans en winst-en-verliesrekening 2012<br />
1B.1 IAS 19 (herzien) Personeelsbeloningen<br />
In de gewijzigde IAS 19 is de corridorbenadering komen te<br />
vervallen en worden bepaalde herwaarderingen van toegezegdpensioenregelingen<br />
in de niet-gerealiseerde resultaten verwerkt.<br />
1B.2 IFRSs 10, 11 en 12 en IAS 27 (herzien) en<br />
28 (herzien): Classificatie deelnemingen<br />
In kader van de eerste toepassing van de IFRSs 10 en 11 en<br />
IAS 27 (herzien) en 28 (herzien) heeft <strong>DELTA</strong> de deelnemingen<br />
behorend binnen de Groep opnieuw beoordeeld op de wijze<br />
van verantwoording in de geconsolideerde cijfers. Voor een<br />
aantal materiële deelnemingen is geconstateerd dat deze op<br />
grond van IFRS 11 (gezamenlijke overeenkomsten)<br />
classificeren als gezamenlijke bedrijfsactiviteit. Op grond<br />
hiervan kan niet langer de equity methode van waardering<br />
toegepast worden, maar dat moet worden overgegaan naar<br />
een partiële consolidatie van de betrokken deelnemingen.<br />
Hieronder volgt een toelichting op de belangrijkste<br />
overwegingen tot classificatie van een deelneming in de<br />
vorm van een gezamenlijke overeenkomst, als gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteit dan wel als joint venture.<br />
In mei 2011 is door de IASB de richtlijn IFRS 11 uitgevaardigd;<br />
samenvattend heeft deze richtlijn tot gevolg dat niet meer de<br />
juridische structuur doorslaggevend voor verslaglegging in de<br />
jaarrekening zal zijn maar de economische realiteit: ‘substance<br />
over form’. IFRS 11 is in december 2012 door de Europese<br />
Commissie goedgekeurd voor toepassing binnen de EU.<br />
Voor de juiste classificatie of sprake is van een gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteit, danwel een van joint venture is leidend<br />
hoe de afspraken tussen aandeelhouders en andere<br />
belanghebbenden ten aanzien van de bedrijfsactiviteiten<br />
(de ‘gezamenlijke overeenkomst’) zijn geregeld. Daarbij is<br />
zeggenschap van belang, met name ten aanzien van de rechten<br />
op de activa en de verplichtingen ter zake van de passiva en<br />
de mogelijkheden die de aandeelhouder/belanghebbende<br />
heeft voor input- en output sturing en resultaat beïnvloeding,<br />
i.e. de mate waarin de (partiële) aandeelhouder in control is<br />
aangaande de betreffende vennootschap. Vooral het al of<br />
niet bestaan van unanimiteit in besluitvorming is in eerste<br />
instantie leidend voor het classificeren van gezamenlijke<br />
overeenkomsten ofwel ‘joint arrangements’.<br />
Van alle gezamenlijke overeenkomsten is apart nagegaan of<br />
sprake is van een gezamenlijke bedrijfsactiviteit dan wel van<br />
een joint venture onder de voorschriften van IFRS 11.<br />
Hieronder zijn de belangrijkste overwegingen weergegeven<br />
voor de verschillende gezamenlijk met een partner of met<br />
meerdere partners gedreven ondernemingen om deze<br />
deelnemingen te classificeren als gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteit dan wel joint venture.<br />
1B.3 Toelichting overwegingen classificatie<br />
belangrijkste gezamenlijke overeenkomsten<br />
1. Gezamenlijke bedrijfsactiviteiten<br />
Sloe Centrale Holding B.V. / Sloe Centrale B.V.<br />
Bij Sloe Centrale Holding B.V. bestaat gezamenlijke<br />
zeggenschap; er is unanimiteit voor relevante besluiten<br />
benodigd en de aandeelhouders zijn middels een tollingovereenkomst<br />
de enige afnemers van de geproduceerde<br />
elektriciteit. De aandeelhouders/tollers hebben geen<br />
primaire verantwoordelijkheid voor de aangetrokken<br />
project-financiering; deze is op het niveau van Sloe Centrale<br />
B.V. aangetrokken en wordt geserviced door de tollingfees<br />
van beide tollers.<br />
N.V. Elektriciteit-Productiemaatschappij Zuid-Nederland (EPZ)<br />
Bij N.V. EPZ bestaat gezamenlijke zeggenschap voor<br />
belangrijke besluiten die vooraf gedefinieerd zijn; er is<br />
unanimiteit voor relevante besluiten (buiten de vooraf<br />
overeengekomen) benodigd en de aandeelhouders zijn<br />
middels een tollingovereenkomst de enige afnemers van<br />
de geproduceerde elektriciteit.<br />
SLECO Centrale nv<br />
Bij SLECO Centrale nv is sprake van gezamenlijke<br />
zeggenschap over de installatie en belangrijke besluiten<br />
over de bedrijfsvoering. De beide aandeelhouders garanderen<br />
de aanvoer van afval voor de installatie. De hiervoor te betalen<br />
gate fee wordt in gezamenlijkheid bepaald. Verkoop van de<br />
opgewekte energie vindt plaats aan een derde partij middels<br />
een gezamenlijk contract. Deze opbrengsten zijn echter<br />
ondergeschikt aan de andere voordelen uit de overeenkomst<br />
voor de aandeelhouders.<br />
SVEX nv<br />
De werkzaamheden van SVEX nv worden enkel uitgevoerd<br />
ten behoeve van het exploitatie en het onderhoud van<br />
specifieke installaties van de aandeelhouders. SVEX nv<br />
verstrekt geen diensten aan derden. De doelstelling van het<br />
bedrijf is om te opereren op break-even basis. Omdat de<br />
activiteiten in dermate belangrijke wijze zijn verbonden met<br />
de activiteiten van SLECO Centrale nv wordt SVEX nv<br />
eveneens beschouwd als een gezamenlijke bedrijfsactiviteit.<br />
2. Joint ventures<br />
Evides N.V.<br />
Bij Evides N.V. bestaat gezamenlijke zeggenschap, er is<br />
unanieme goedkeuring nodig voor belangrijke besluiten die<br />
het mandaat van de directie en de Raad van Commissarissen<br />
te boven gaan. Beide aandeelhouders delen voor gelijke<br />
delen in het dividend van de vennootschap. De afnemers van<br />
Evides N.V. zijn consumenten en bedrijven in met name de<br />
Provincies Zuid-Holland en Zeeland.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
63
ELSTA B.V. & Co. C.V.<br />
Bij ELSTA B.V. & Co. C.V. bestaat gezamenlijke zeggenschap,<br />
er is unanieme goedkeuring nodig voor belangrijke besluiten.<br />
Een gedeelte van de output bestaande uit stoom (volledig)<br />
en elektriciteit wordt geleverd aan één afnemer, niet zijnde<br />
een aandeelhouder. Het restant van de opgewekte<br />
elektriciteit wordt geleverd aan twee van de drie vennoten.<br />
De vennootschap is niet volledig afhankelijk van de vennoten<br />
voor het voldoen van zijn financieringsverplichtingen omdat<br />
er meerdere afnemende partijen zijn.<br />
1B.4 Gevolgen voor de wijziging van verantwoording<br />
in de <strong>DELTA</strong>-cijfers<br />
IAS 19 (herzien)<br />
In de gewijzigde IAS 19 is de corridorbenadering komen te<br />
vervallen en worden bepaalde herwaarderingen van<br />
toegezegd-pensioenregelingen in de niet-gerealiseerde<br />
resultaten verwerkt.<br />
IFRSs 10, 11 en 12 en IAS 27 (herzien) en 28 (herzien):<br />
Classificatie deelnemingen<br />
De deelnemingen die met ingang van toepassing van IFRS 11<br />
als gezamenlijke bedrijfsactiviteit worden gekwalificeerd<br />
worden vanaf het boekjaar <strong>2013</strong> als zodanig verantwoord.<br />
Voor vergelijkingsdoeleinden zijn de vergelijkende cijfers<br />
2012 eveneens aangepast. Bovendien heeft op grond van<br />
IFRS 11 en IAS 1 aanpassing van de cijfers per 1 januari 2012<br />
plaatsgevonden. De aangepaste cijfers zijn in dit hoofdstuk<br />
aangeduid met 2012 A, 01-01-2012 A en 31-12-2012 A.<br />
De belangrijkste wijzigingen zijn de volgende:<br />
Balans<br />
De bedrijven die vóór toepassing van IFRS 11 als ‘joint<br />
ventures’ binnen de financiële vaste activa werden<br />
verantwoord en nu als gezamenlijke bedrijfsactiviteit zijn<br />
gereclassificeerd, zijn partieel geconsolideerd. Dit heeft tot<br />
gevolg dat de afzonderlijke activa en passiva voor het<br />
evenredige percentage van het belang in de betreffende<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteit zijn opgenomen in de<br />
geconsolideerde cijfers.<br />
Immateriële vaste activa<br />
De toename van de immateriële vaste activa wordt onder<br />
andere verklaard door de verantwoording van de goodwill<br />
van de onder IFRS 11 als gezamenlijke bedrijfsactiviteit<br />
geclassificeerde deelneming in SLECO Centrale nv. Deze<br />
goodwill was voorheen geclassificeerd bij de joint venture in<br />
de financiële vaste activa. Daarnaast is sprake van opname<br />
van het evenredige deel van de ICT-systemen zoals verantwoord<br />
onder de immateriële vaste activa van Sloecentrale.<br />
Materiële vaste activa<br />
Het materiële vaste activa wordt verhoogd met het evenredige<br />
deel in het belang in de boekwaarde van de terreinen,<br />
gebouwen, centrales en installaties en overige materieel vast<br />
actief van de gezamenlijke bedrijfsactiviteiten die vóór<br />
toepassing van IFRS 11 binnen de jont ventures verantwoord<br />
waren. Bovendien wordt onder deze noemer de fair value<br />
verantwoord die <strong>DELTA</strong> heeft toegekend aan de kerncentrale<br />
EPZ bij aankoop van het 20% belang in 2010; deze was<br />
voorheen geclassificeerd binnen de financiële vaste activa.<br />
Financiële vaste activa<br />
De joint ventures die vóór toepassing van IFRS 11 onder de<br />
FVA waren verantwoord en onder IFRS 11 als gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteit zijn gereclassificeerd, worden verwerkt naar<br />
de onderscheidende posten in de activa en passiva van de<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteiten. In de financiële vaste<br />
activa muteert verder het fonds voor de beheergelden voor<br />
de ontmanteling van kerncentrale, het evenredige deel van<br />
de minderheids-deelnemingen van de voormalige joint<br />
ventures en overige langlopende vorderingen (o.a.<br />
belastinglatenties) van Sloe Centrale B.V., N.V. EPZ en SLECO<br />
Centrale nv.<br />
Kortlopende activa en passiva<br />
De vlottende activa en passiva muteren eveneens met het<br />
evenredige deel van de toegevoegde gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteiten. De onderlinge groepsverhoudingen zijn<br />
volledig geëlimineerd.<br />
Eigen Vermogen van <strong>DELTA</strong><br />
Het eigen vermogen muteert niet als gevolg van de toepassing<br />
van IFRS11.<br />
Voorzieningen<br />
De toevoegingen aan de voorzieningen betreffen hoofdzakelijk<br />
de voorzieningen die betrekking hebben op amovering van de<br />
centrales en installaties van de gezamenlijke bedrijfsactiviteiten.<br />
Bovendien wordt de voorziening Opslag- en opwerkkosten met<br />
betrekking tot de kerncentrale Borssele hieronder verantwoord.<br />
Langlopende schulden<br />
De langlopende schulden worden voornamelijk verhoogd<br />
met de het evenredige deel van de aangetrokken bancaire<br />
financiering door de gezamenlijke bedrijfsactiviteiten.<br />
Winst-en-verliesrekening<br />
De netto omzet muteert door de eliminatie van de leveringen<br />
aan de voormalige joint ventures die vóór toepassing van<br />
IFRS 11 waren verantwoord als externe omzet en nu<br />
onderlinge leveringen betreffen. De omzet omvat in de cijfers<br />
ná toepassing van IFRS 11 de aanvullende externe omzet die<br />
de gezamenlijke bedrijfsactiviteiten maken op klanten die<br />
niet verbonden zijn aan de gezamenlijke bedrijfsactiviteit als<br />
aandeelhouder.<br />
De omzet van en de inkoop bij de ondernemingen die vóór<br />
toepassing van IFRS 11 als joint venture werden geclassificeerd<br />
vallen onder de nieuwe regelgeving zelfstandig voor hun<br />
respectievelijke belang in de omzet resp. inkoopcijfers.<br />
Daardoor vervallen de inkoopkosten die <strong>DELTA</strong> voorheen<br />
verantwoordde door productie af te nemen bij de betreffende<br />
64
joint ventures. De bruto marge stijgt na toepassing van IFRS 11<br />
als gevolg van de hierboven beschreven verwerking van het<br />
evenredige deel van de omzet en inkoopkosten van de<br />
gemeenschappelijke bedrijfsovereenkomst die in de<br />
consolidatie betrokken zijn na toepassing van IFRS 11.<br />
De bedrijfslasten nemen toe met het evenredige belang in<br />
de kosten van de gezamenlijke bedrijfsactiviteit.<br />
Het netto resultaat is ongewijzigd; het verschafte inzicht voor<br />
gebruikers van de jaarrekening is evenwel verbeterd door de<br />
afzonderlijke evenredige opname van de cijfers van de<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteiten in de geconsolideerde<br />
cijfers van <strong>DELTA</strong> N.V..<br />
Voor de algemene grondslagen voor de consolidatie,<br />
balanswaardering en de resultaatbepaling wordt verwezen<br />
naar de betreffende hoofdstukken.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
65
1B.5 Invloed op de winst-en-verliesrekening als gevolg van toepassing IFRS 11 en IAS 19R<br />
(Bedragen x EUR 1.000) REF. NR. 2012 IAS 19R IFRS 11 2012 A<br />
NETTO OMZET 13 2.171.793 - (4.084) 2.167.709<br />
INKOOPWAARDE VAN DE OMZET 14 (1.551.017) - 209.081 (1.341.936)<br />
OPERATIONELE BRUTO MARGE 620.776 - 204.997 825.773<br />
Overige bedrijfsopbrengsten 15 33.431 - 5.944 39.375<br />
Reële waardemutatie handelsportefeuille 16 (5.002) - - (5.002)<br />
BRUTO MARGE 649.205 - 210.941 860.146<br />
Diensten van derden 17 240.862 - 61.548 302.410<br />
Personeelskosten 18 204.054 219 38.873 243.146<br />
Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 19 131.835 - 77.135 208.970<br />
Overige bedrijfskosten 20 17.113 - 11.551 28.664<br />
TOTAAL NETTO BEDRIJFSLASTEN 593.864 219 189.107 783.190<br />
BEDRIJFSRESULTAAT 55.341 (219) 21.834 76.956<br />
Resultaat deelnemingen 21 77.674 (16) (4.413) 73.245<br />
OPERATIONEEL RESULTAAT 133.015 (235) 17.421 150.201<br />
Financiële baten en lasten 22 (29.783) - (2.401) (32.184)<br />
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN 103.232 (235) 15.020 118.017<br />
Vennootschapsbelasting 23 (13.901) 74 (15.020) (28.847)<br />
RESULTAAT NA BELASTINGEN UIT VOORTGEZETTE<br />
BEDRIJFSACTIVITEITEN<br />
89.331 (161) 0 89.170<br />
Resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten 24 (1.385) - - (1.385)<br />
RESULTAAT IN HET JAAR 87.946 (161) 0 87.785<br />
RESULTAAT TOE TE REKENEN AAN:<br />
Minderheidsbelangen 6.862 (40) - 6.822<br />
AANDEELHOUDERS VAN <strong>DELTA</strong> N.V. 81.084 (121) - 80.963<br />
66
1B.6 Invloed op de balans per 1 januari 2012<br />
(Bedragen x EUR 1.000) REF. NR. 01-01-2012 IAS 19R IFRS 11 01-01-2012 A<br />
VASTE ACTIVA<br />
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA 1 394.801 - 94.653 489.454<br />
MATERIËLE VASTE ACTIVA 2 1.035.754 - 774.346 1.810.100<br />
Joint ventures, geassocieerde en overige deelnemingen 3 867.809 443 (465.899) 402.353<br />
Leningen u/g deelnemingen 4 14.370 - - 14.370<br />
Uitgestelde belastingvorderingen 4 75.851 (13) 19.408 95.246<br />
Overige financiële vaste activa 4 9.305 - 2.576 11.881<br />
Derivaten 5 68.007 - - 68.007<br />
FINANCIËLE VASTE ACTIVA 1.035.342 430 (443.915) 591.857<br />
TOTAAL VASTE ACTIVA 2.465.897 430 425.084 2.891.411<br />
VLOTTENDE ACTIVA<br />
VOORRADEN 6 17.303 - 55.388 72.691<br />
Handelsvorderingen 7 390.303 - 4.944 395.247<br />
Actuele belastingvorderingen 7 7.324 - (741) 6.583<br />
Overige vorderingen 7 46.629 (1.246) 1.619 47.002<br />
Derivaten 5 230.250 - - 230.250<br />
TOTAAL VORDERINGEN 674.506 (1.246) 5.822 679.082<br />
ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP 24 2.647 - - 2.647<br />
TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA 694.456 (1.246) 61.210 754.420<br />
LIQUIDE MIDDELEN 8 52.390 - 205.155 257.545<br />
TOTAAL ACTIVA 3.212.743 (816) 691.449 3.903.376<br />
Eigen vermogen 1.043.039 3.182 - 1.046.221<br />
Netto resultaat lopend jaar 82.690 - - 82.690<br />
VERMOGEN TOEREKENBAAR AAN AANDEELHOUDERS <strong>DELTA</strong> N.V. 1.125.729 3.182 - 1.128.911<br />
Minderheidsbelang derden 54.091 (521) - 53.570<br />
GROEPSVERMOGEN 1.179.820 2.661 - 1.182.481<br />
Voorzieningen 9 236.824 (1.433) 362.140 597.531<br />
Pensioenverplichting 9 21.869 (4.879) (227) 16.763<br />
Langlopende financiële verplichtingen 10 588.606 - 209.853 798.459<br />
Uitgestelde belastingverplichtingen 11 57.470 1.774 (216) 59.028<br />
Vooruitontvangen omzet 11 70.999 - - 70.999<br />
Overige langlopende verplichtingen 11 25.472 - 12.368 37.840<br />
Derivaten 5 77.149 - 27.689 104.838<br />
LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN 1.078.389 (4.538) 611.607 1.685.458<br />
Handelscrediteuren 12 324.381 - 8.126 332.507<br />
Actuele belastingverplichtingen 12 59.191 - 14.088 73.279<br />
Vooruitontvangen omzet 12 13.401 - 6.510 19.911<br />
Kortlopend deel van voorzieningen 12 15.876 - - 15.876<br />
Overige kortlopende verplichtingen 12 247.082 1.061 8.974 257.117<br />
Bankkrediet 12 66.429 - 35.333 101.762<br />
Derivaten 5 223.724 - 6.811 230.535<br />
SUBTOTAAL VLOTTENDE PASSIVA 950.084 1.061 79.842 1.030.987<br />
PASSIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP 24 4.450 - - 4.450<br />
VLOTTENDE PASSIVA 954.534 1.061 79.842 1.035.437<br />
TOTAAL PASSIVA 3.212.743 (816) 691.449 3.903.376<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
67
1B.7 Invloed op de balans per 31 december 2012<br />
(Bedragen x EUR 1.000) REF. NR. 31-12-2012 IAS 19R IFRS 11 31-12-2012 A<br />
VASTE ACTIVA<br />
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA 1 390.232 - 90.687 480.919<br />
MATERIËLE VASTE ACTIVA 2 1.010.059 - 769.958 1.780.017<br />
Joint ventures, geassocieerde en overige deelnemingen 3 826.459 18 (434.835) 391.642<br />
Leningen u/g deelnemingenen 4 14.352 - - 14.352<br />
Uitgestelde belastingvorderingen 4 63.122 3 25.969 89.094<br />
Overige financiële vaste activa 4 9.337 - 68.944 78.281<br />
Derivaten 5 101.232 - 170 101.402<br />
FINANCIËLE VASTE ACTIVA 1.014.502 21 (339.752) 674.771<br />
TOTAAL VASTE ACTIVA 2.414.793 21 520.893 2.935.707<br />
VLOTTENDE ACTIVA<br />
VOORRADEN 6 16.916 - 70.296 87.212<br />
Handelsvorderingen 7 370.792 - 483 371.275<br />
Actuele belastingvorderingen 7 2.949 - (1.134) 1.815<br />
Overige vorderingen 7 71.212 (1.427) 11.794 81.579<br />
Derivaten 5 136.557 - 608 137.165<br />
TOTAAL VORDERINGEN 581.510 (1.427) 11.751 591.834<br />
ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP 24 1.743 - - 1.743<br />
TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA 600.169 (1.427) 82.047 680.789<br />
LIQUIDE MIDDELEN 8 48.931 - 145.137 194.068<br />
TOTAAL ACTIVA 3.063.893 (1.406) 748.077 3.810.564<br />
Eigen vermogen 1.052.889 (1.233) - 1.051.656<br />
Netto resultaat lopend jaar 81.084 (121) - 80.963<br />
VERMOGEN TOEREKENBAAR AAN AANDEELHOUDERS<br />
1.133.973 (1.354) - 1.132.619<br />
<strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Minderheidsbelang derden 53.892 (1.371) - 52.521<br />
GROEPSVERMOGEN 1.187.865 (2.725) - 1.185.140<br />
Voorzieningen 9 230.088 - 403.321 633.409<br />
Pensioenverplichting 9 22.158 4.502 352 27.012<br />
Langlopende financiële verplichtingen 10 429.087 - 200.937 630.024<br />
Uitgestelde belastingverplichtingen 11 51.939 (1.266) 3.032 53.705<br />
Vooruitontvangen omzet 11 77.286 - - 77.286<br />
Overige langlopende verplichtingen 11 177.691 (1.917) 22.343 198.117<br />
Derivaten 5 101.283 - 36.352 137.635<br />
LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN 1.089.532 1.319 666.337 1.757.188<br />
Handelscrediteuren 12 311.725 - (8.111) 303.614<br />
Actuele belastingverplichtingen 12 73.414 - 15.160 88.574<br />
Vooruitontvangen omzet 12 13.172 - 6.219 19.391<br />
Kortlopend deel van voorzieningen 12 12.254 - - 12.254<br />
Overige kortlopende verplichtingen 12 136.623 - 33.455 170.078<br />
Bankkrediet 12 98.303 - 27.500 125.803<br />
Derivaten 5 139.344 - 7.517 146.861<br />
SUBTOTAAL VLOTTENDE PASSIVA 784.835 - 81.740 866.575<br />
PASSIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP 24 1.661 - - 1.661<br />
VLOTTENDE PASSIVA 786.496 - 81.740 868.236<br />
TOTAAL PASSIVA 3.063.893 (1.406) 748.077 3.810.564<br />
68
1B.8 Invloed op activa, passiva en eigen vermogen op 31 december <strong>2013</strong> als gevolg van toepassing<br />
van de herziene standaard IAS 19<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong><br />
Deelnemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (199)<br />
Langlopende verplichtingen uit hoofde van vergoedingen na uitdiensttreding (3.121)<br />
Overige langlopende verplichtingen (Putoptie Indaver) 528<br />
Uitgestelde belastingverplichtingen 907<br />
IMPACT OP NETTO-ACTIVA (1.885)<br />
Minderheidsbelang 302<br />
Winst (Verlies) van het boekjaar -<br />
Overige ingehouden winsten (overgedragen verliezen) 1.583<br />
Ingehouden winsten (overgedragen verliezen) 1.583<br />
IMPACT OP EIGEN VERMOGEN 1.885<br />
1B.9 Invloed op de kasstroom 2012 als gevolg van toepassing IFRS 11<br />
2012<br />
Kasstroom uit operationele activiteiten 45.074<br />
Kasstroom uit investeringsactiviteiten (88.820)<br />
Kasstroom uit financieringsactiviteiten (16.272)<br />
ONTWIKKELING KASPOSITIE IN HET JAAR (60.018)<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
69
2. Algemene grondslagen<br />
2.1 Schattingen en veronderstellingen<br />
Het opstellen van een jaarrekening brengt met zich mee dat<br />
gebruik wordt gemaakt van schattingen en veronderstellingen<br />
die zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en op<br />
factoren die naar het oordeel van het management<br />
aanvaardbaar zijn. Deze schattingen hebben voornamelijk<br />
betrekking op de opbrengsten uit levering en transport van<br />
elektriciteit en gas aan kleinverbruikers in verband met<br />
gespreide meteropname, op uitgestelde belastingvorderingen,<br />
de hoogte van voorzieningen.<br />
Deze schattingen en veronderstellingen hebben invloed op<br />
de jaarrekeninggegevens, waarbij de werkelijke gegevens<br />
kunnen afwijken. De effecten van schattingswijzigingen<br />
worden prospectief verwerkt in de winst-en-verliesrekening.<br />
Schattingswijzigingen kunnen eveneens leiden tot<br />
wijzigingen in activa en verplichtingen of in componenten<br />
van het eigen vermogen. Dergelijke schattingswijzigingen<br />
worden verwerkt in de periode waarin een schattingswijziging<br />
heeft plaatsgevonden.<br />
Bij de toelichtingen van de balans en winst-en-verliesrekening<br />
zijn eventuele bijzonderheden met betrekking tot schattingen<br />
en veronderstellingen apart vermeld.<br />
2.2 Bijzondere waardevermindering van activa<br />
Gedurende het verslagjaar wordt beoordeeld of er aanwijzingen<br />
zijn voor een bijzondere waardevermindering van activa.<br />
Indien dit het geval is, wordt een schatting gemaakt van de<br />
realiseerbare waarde van het actief; deze is gelijk aan de<br />
hoogste van de reële waarde minus verkoopkosten (fair value<br />
less costs to sell) en de bedrijfswaarde (value in use). Als de<br />
reële waarde minus verkoopkosten leidt tot niet vermijdbare<br />
uitgaven, zal hiervoor een verplichting worden opgenomen.<br />
De bedrijfswaarde wordt bepaald door de contante waarde<br />
van de geschatte toekomstige kasstromen, gebaseerd op de<br />
intern opgestelde en door de statutaire directie goedgekeurde<br />
ondernemingsplannen, gebruik makend van een disconteringsvoet<br />
vóór belastingen die onder andere de actuele marktrente<br />
weergeeft. Specifieke risico’s met betrekking tot het actief of<br />
de kasstroomgenererende unit zijn in de geschatte toekomstige<br />
kasstromen opgenomen. Ten aanzien van verantwoorde<br />
goodwill wordt jaarlijks een impairmentberekening opgemaakt.<br />
Een bijzondere waardevermindering wordt verwerkt indien<br />
de boekwaarde van een actief of de kasstroomgenererende<br />
eenheid waartoe het actief behoort, hoger is dan de<br />
realiseerbare waarde.<br />
Bijzondere waardeverminderingen van aan kasstroomgenererende<br />
eenheden toegewezen activa worden eerst in<br />
mindering gebracht op de boekwaarde van aan kasstroomgenererende<br />
eenheden (of groepen van eenheden) toegerekende<br />
goodwill en vervolgens naar rato in mindering gebracht op<br />
de boekwaarde van de overige activa van de eenheid (groep<br />
van eenheden). De betreffende activa worden niet lager<br />
gewaardeerd dan de eigen (individuele) realiseerbare waarde.<br />
Een bijzondere waardevermindering wordt teruggenomen<br />
indien vastgesteld wordt dat de uitgangspunten zijn veranderd<br />
op basis waarvan in het verleden de realiseerbare waarde is<br />
bepaald. Een bijzondere waardevermindering wordt alleen<br />
teruggenomen voor zover de resterende boekwaarde van het<br />
actief niet hoger is dan de boekwaarde die, na aftrek van<br />
afschrijvingen, zou zijn bepaald in de veronderstelling dat<br />
geen bijzondere waardevermindering had plaatsgevonden.<br />
Een bijzondere waardevermindering of terugname hiervan wordt<br />
ten laste of ten gunste van het resultaat gebracht. Bijzondere<br />
waardeverminderingen van goodwill worden niet teruggenomen.<br />
2.3 Waardering financiële instrumenten<br />
Tenzij anders aangegeven bij de toelichting op de<br />
afzonderlijke posten in de jaarrekening is het management<br />
van oordeel dat de boekwaarde van financiële instrumenten<br />
een redelijke benadering vormt van de reële waarde van het<br />
financieel instrument.<br />
2.4 Overheidssubsidies<br />
Overheidssubsidies worden opgenomen zodra het redelijkerwijs<br />
zeker is dat aan de voorwaarden voor verkrijging is of wordt<br />
voldaan en dat de subsidies zijn of zullen worden ontvangen.<br />
Bij activering van investeringsprojecten worden ontvangen<br />
subsidies, evenals ontvangen bijdragen in de aanlegkosten,<br />
in mindering gebracht op de aanschafwaarde van de activa.<br />
Exploitatiesubsidies worden opgenomen onder de opbrengsten.<br />
Fiscale subsidieregelingen worden opgenomen bij de<br />
berekening van de belastingplicht.<br />
2.5 Vreemde valuta<br />
De activa en passiva die in vreemde valuta worden gehouden,<br />
worden omgerekend tegen de valutakoersen welke gelden<br />
aan het einde van de verslagperiode. De verschillen die verband<br />
houden met de wijziging van valutakoersen worden verwerkt<br />
in de winst-en-verliesrekening voor zover deze geen betrekking<br />
hebben op de netto investering in buitenlandse deelnemingen;<br />
deze laatste leiden als onderdeel van de niet-gerealiseerde<br />
resultaten tot een mutatie in het eigen vermogen.<br />
In de winst-en-verliesrekening zijn de kosten en opbrengsten<br />
luidend in vreemde valuta, omgerekend naar Euro’s tegen de<br />
koers op het moment van de transactie.<br />
70
3. Grondslagen voor de consolidatie<br />
De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële<br />
gegevens van <strong>DELTA</strong> N.V. en zijn groepsmaatschappijen.<br />
Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen<br />
waarin zeggenschap terzake van het bestuur en<br />
het operationele en financiële beleid wordt uitgeoefend.<br />
Volgens IFRS 10 wordt zeggenschap uitgeoefend als de<br />
investeerder blootgesteld is aan of rechten heeft op<br />
veranderlijke opbrengsten uit hoofde van zijn betrokkenheid<br />
bij de deelneming, en over de mogelijkheid beschikt deze<br />
opbrengsten via zijn macht over de deelneming te beïnvloeden.<br />
Bij de bepaling of er sprake is van zeggenschap worden de<br />
bestaande en potentiële stemrechten, die op balansdatum<br />
uitoefenbaar of converteerbaar zijn, meegewogen. Daarnaast<br />
wordt hierbij beoordeeld in hoeverre andere overeenkomsten<br />
aanwezig zijn die <strong>DELTA</strong> N.V. de mogelijkheid bieden het<br />
operationele en financiële beleid te bepalen.<br />
Groepsmaatschappijen worden in de consolidatie betrokken<br />
vanaf het moment waarop van zeggenschap sprake is.<br />
Anderzijds wordt vanaf de datum waarop van zeggenschap<br />
geen sprake meer is, de consolidatie beëindigd.<br />
De groepsmaatschappijen zijn geconsolideerd volgens de<br />
integrale methode, waarbij vermogen en resultaat voor<br />
100% in de consolidatie worden opgenomen. In het geval<br />
dat het belang in een groepsmaatschappij minder bedraagt<br />
dan 100% wordt het aandeel van derden afzonderlijk in de<br />
balans en de winst-en-verliesrekening tot uiting gebracht.<br />
Gezamenlijke overeenkomsten (Joint arrangements) worden<br />
verantwoord voor het aandeel dat <strong>DELTA</strong> (of een van zijn<br />
groepsmaatschappijen) heeft in de overeenkomst indien het<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteiten betreft. Ze worden betrokken<br />
in de consolidatie vanaf het moment waarop de overeenkomst<br />
tot stand gekomen is. Anderzijds wordt de consolidatie<br />
beëindigd vanaf de datum waarop de overeenkomst tot<br />
beëindiging is gekomen.<br />
Gezamenlijke overeenkomsten die in de vorm van ‘gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteiten’ worden gevoerd, worden geconsolideerd<br />
volgens de partiële methode.<br />
Hierbij verwerkt de investeerder zijn belang als volgt in zijn<br />
geconsolideerde jaarrekening:<br />
• Activa waarop de investeerder directe rechten heeft,<br />
verwerkt de investeerder volledig in de jaarrekening;<br />
• Schulden waar de investeerder direct voor<br />
verantwoordelijk is, verwerkt de investeerder volledig in<br />
de jaarrekening;<br />
• De opbrengsten uit de verkoop van de output van de<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteit door de gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteit zelf, en waarop de investeerder recht<br />
heeft, verwerkt de investeerder volledig in de jaarrekening<br />
(de gezamenlijke bedrijfsactiviteit is zelfstandig<br />
verantwoordelijk voor de verkoop van de output);<br />
• De opbrengsten van de verkoop van de output van de<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteit waarop de investeerder<br />
recht heeft, en waar de investeerder zelf voor gezorgd<br />
heeft, verwerkt de investeerder volledig in de jaarrekening;<br />
• De kosten die direct aan de investeerder kunnen<br />
worden toegerekend verwerkt de investeerder volledig<br />
in de jaarrekening;<br />
• Activa, schulden, opbrengsten en kosten die niet direct<br />
aan de investeerders kunnen worden toegerekend,<br />
worden op indirecte wijze aan de investeerders toegekend<br />
op basis van hun relatieve aandeel in het belang in de<br />
gezamenlijke bedrijfsactiviteit.<br />
Gezamenlijke overeenkomsten die in de vorm van een ‘joint<br />
venture’ worden uitgeoefend, worden volgens de equitymethode<br />
gewaardeerd.<br />
Ook Geassocieerde deelnemingen wordt volgens de equitymethode<br />
gewaardeerd.<br />
Purchase accounting wordt toegepast bij de verwerking van<br />
verwerving van groepsmaatschappijen. De waarderingsgrondslagen<br />
van groepsmaatschappijen worden, indien nodig,<br />
aangepast teneinde een uniforme toepassing binnen <strong>DELTA</strong><br />
te realiseren. In het geval van putopties wordt het hiermee<br />
samenhangende minderheidsbelang geclassificeerd onder<br />
langlopende dan wel kortlopende verplichtingen.<br />
De uitoefening van de putoptie (verworven in 2007) wordt<br />
gezien als onderdeel van de acquisitieprijs, waardoor<br />
uiteindelijk de goodwill zal muteren.<br />
Reikwijdte van de consolidatie<br />
De gezamenlijke bedrijfsactiviteiten die onder IFRS 11<br />
partieel in de consolidatie betrokken moeten worden waren<br />
tot vóór toepassing van IFRS gewaardeerd op basis van de<br />
equity methode. In <strong>2013</strong> zijn er geen andere wijzigingen<br />
opgetreden in de consolidatiekring.<br />
In deze jaarrekening is separaat een overzicht opgenomen<br />
van de belangrijkste dochterondernemingen, deelnemingen<br />
en joint ventures, inclusief de betreffende kapitaalbelangen.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
71
4. Grondslagen voor de balanswaardering<br />
De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten,<br />
met uitzondering van de waardering op reële waarde van<br />
derivaten (financiële instrumenten) en hieronder aangegeven<br />
verschillen. Alle transacties in financiële instrumenten<br />
worden verantwoord op transactiedatum.<br />
4.1 Immateriële vaste activa<br />
De immateriële vaste activa hebben betrekking op betaalde<br />
goodwill, ontwikkelingskosten, software, klantenbestanden<br />
alsmede gekochte transportrechten.<br />
Goodwill<br />
De goodwill vertegenwoordigt het positieve verschil tussen<br />
de verwervingsprijs van groepsmaatschappijen en de reële<br />
waarde van de verwerving.<br />
Goodwill betaald bij de overname van groepsmaatschappijen<br />
en gezamenlijke overeenkomsten wordt verantwoord onder<br />
immateriële vaste activa. Goodwill betaald bij de overname<br />
van een joint venture of geassocieerde deelneming wordt<br />
inbegrepen in de verkrijgingprijs van de betreffende<br />
deelnemingen. Indien de overnameprijs lager is dan de reële<br />
waarde van de overgenomen identificeerbare activa,<br />
verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen (negatieve<br />
goodwill), dan wordt dit verschil direct in het resultaat verwerkt.<br />
De boekwaarde van goodwill omvat de historische kostprijs<br />
verminderd met de cumulatieve bijzondere waardeverminderingen.<br />
Op goodwill wordt niet afgeschreven.<br />
Jaarlijks wordt door middel van impairmenttests vastgesteld of<br />
sprake is van noodzaak tot een bijzondere waardevermindering<br />
van goodwill. Bij het uitvoeren van de impairmenttests wordt<br />
goodwill toegewezen aan kasstroomgenererende eenheden.<br />
Indien een transactie kan worden aangemerkt als een<br />
transactie tussen aandeelhouders, zal het verschil tussen de<br />
aankoopprijs en de reële waarde worden verwerkt in het<br />
eigen vermogen.<br />
Ontwikkelingskosten<br />
Ontwikkelingskosten worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs<br />
en worden afgeschreven over een periode van 10 jaar<br />
volgens het patroon van de extra kasstromen die<br />
gegenereerd worden door de verworven proceskennis.<br />
Software<br />
De geactiveerde software is gewaardeerd tegen historische<br />
kostprijs onder aftrek van afschrijvingen. Zij wordt in<br />
beginsel over een periode van 5 jaar lineair afgeschreven.<br />
De gebruiksduur wordt jaarlijks beoordeeld. Eventuele<br />
aanpassingen worden prospectief verwerkt.<br />
Klantcontracten<br />
Klantcontracten zijn gewaardeerd tegen verkrijgingprijs en<br />
worden afgeschreven volgens het patroon van de extra<br />
kasstromen, die gegenereerd worden door de overgenomen<br />
klantcontracten.<br />
Transportrechten<br />
Transportrechten zijn gewaardeerd tegen verkrijgingprijs en<br />
worden lineair afgeschreven over een periode van 20 jaar. De<br />
gebruiksduur wordt jaarlijks beoordeeld. Eventuele<br />
aanpassingen worden prospectief verwerkt.<br />
4.2 Materiële vaste activa<br />
De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs,<br />
onder aftrek van gecumuleerde lineaire afschrijvingen op<br />
basis van een geschatte levensduur, welke op technischeconomische<br />
maatstaven wordt bepaald, rekening houdend<br />
met een geschatte restwaarde en onder aftrek van (eventuele)<br />
gecumuleerde bijzondere waardeverminderingen.<br />
Op terreinen wordt niet afgeschreven.<br />
Ontvangen bijdragen van derden in aanlegkosten van vaste<br />
bedrijfsmiddelen zijn, in navolging van IFRIC 18, met<br />
terugwerking naar 1 januari 2009 niet meer in mindering<br />
gebracht op de waarde van de activa maar gepassiveerd als<br />
vooruitontvangen omzet.<br />
Onder de materiële vaste activa is ook opgenomen het<br />
gedisconteerde bedrag dat naar verwachting benodigd is<br />
voor eindafdichting van de stortplaatsen aan het einde van<br />
de stortperiode. De afschrijving is gebaseerd op de werkelijk<br />
in de periode verbruikte stortcapaciteit. Wijzigingen in de<br />
eindwaarde als gevolg van technische of economische<br />
ontwikkelingen en gevolgen van hantering van een gewijzigde<br />
disconteringsvoet worden gemuteerd onder de vaste activa<br />
en worden via de afschrijvingen in de toekomstige jaren ten<br />
gunste/laste van het resultaat gebracht. Indien het activum<br />
is afgeschreven wordt het verschil direct in het resultaat<br />
verantwoord.<br />
Kosten van externe financiering van activa (bouwrente)<br />
worden in de kostprijs opgenomen indien deze rechtstreeks<br />
aan het activum kunnen worden toegerekend.<br />
Als een actief uit meerdere componenten met verschillende<br />
afschrijvingstermijnen en restwaarden bestaat, worden deze<br />
componenten afzonderlijk verantwoord. Investeringen voor<br />
vervanging van componenten worden geactiveerd onder<br />
gelijktijdige afwaardering van de te vervangen componenten.<br />
De geschatte levensduur en de geschatte restwaarde worden<br />
jaarlijks ten tijde van het opstellen van het ondernemingsplan<br />
beoordeeld. Indien op basis van impairmentberekeningen<br />
72
sprake is van een bijzondere waardevermindering, wordt de<br />
waardering aangepast.<br />
De materiële vaste activa in aanbouw zijn in de balans<br />
opgenomen tegen de per balansdatum bestede kosten van<br />
materiaal en diensten, kosten van directe manuren,<br />
een passend gedeelte van de direct toerekenbare overheadkosten<br />
en de rechtstreeks aan het activum toe te kennen<br />
financieringskosten.<br />
Indaver N.V. heeft in 1999 een cross border lease overeenkomst<br />
afgesloten met een Amerikaanse investeerder met betrekking<br />
tot het gebruik van lijn 1 en 2 van de verbrandingsoven in<br />
Doel. In deze transacties is het juridische en economisch<br />
eigendom bij de vennootschap behouden gebleven.<br />
Deze activa zijn dus in de geconsolideerde jaarrekening<br />
opgenomen overeenkomstig de waarderingsgrondslagen die<br />
worden toegepast voor de materiële vaste activa.<br />
4.3 Financiële vaste activa<br />
Algemeen<br />
Een bedrijfscombinatie is het samenbrengen van afzonderlijke<br />
entiteiten of bedrijfsactiviteiten in één verslaggevende<br />
entiteit. Een bedrijfscombinatie die in het toepassingsgebied<br />
valt wordt verwerkt volgens de overnamemethode, waarbij de<br />
volgende stappen genomen worden:<br />
1. Identificatie van de overnemende partij;<br />
2. Bepalen van de kostprijs van de bedrijfscombinatie;<br />
3. Toerekenen van de kostprijs van de bedrijfscombinatie<br />
op de overnamedatum.<br />
De kostprijs van een bedrijfscombinatie is het totaal van de<br />
reële waarde, op de datum van de ruil, van afgestane activa,<br />
aangegane of overgenomen verplichtingen en door de<br />
overnemende partij uitgegeven eigen vermogen instrumenten.<br />
Hieraan werden onder IFRS 3 (goedgekeurd in 2004 door de<br />
EU) de rechtstreeks aan de bedrijfscombinatie toe te schrijven<br />
kosten toegevoegd. Sinds de herziening van IFRS 3 (vanaf<br />
2009 toegepast) worden de rechtstreeks aan de verwerving<br />
toe te rekenen kosten niet langer verwerkt als onderdeel van<br />
de kostprijs van de bedrijfscombinatie, maar direct ten laste<br />
van het resultaat gebracht. Goodwill wordt gewaardeerd als<br />
de waarde waarmee de kostprijs van de bedrijfscombinatie<br />
het belang van de overnemende partij in de netto reële<br />
waarde van de identificeerbare activa, verplichtingen en<br />
voorwaardelijke verplichtingen overschrijdt.<br />
Negatieve goodwill wordt direct in de winst-enverliesrekening<br />
opgenomen en minderheidsbelangen in<br />
het eigen vermogen.<br />
Joint ventures, geassocieerde deelnemingen en overige<br />
deelnemingen<br />
Joint ventures zijn gezamenlijke overeenkomsten waarbij<br />
de partijen die gezamenlijke zeggenschap over de<br />
overeenkomst hebben rechten hebben op de netto activa van<br />
de overeenkomst. Deze partijen worden deelnemers in een<br />
joint venture genoemd.<br />
Een gezamenlijke bedrijfsactiviteit is een gezamenlijke<br />
overeenkomst waarbij de partijen die gezamenlijke<br />
zeggenschap over de overeenkomst hebben (waaronder <strong>DELTA</strong><br />
N.V. of een van zijn dochtermaatschappijen), rechten hebben<br />
op de activa en aansprakelijk zijn voor de verplichtingen die<br />
verband houden met de overeenkomst. Deze partijen worden<br />
deelnemers in een gezamenlijke bedrijfsactiviteit genoemd.<br />
<strong>DELTA</strong> neemt bij een gezamenlijke bedrijfsactiviteit zijn<br />
activa en verplichtingen, opbrengsten en lasten voor zijn<br />
aandeel in de gezamenlijke bedrijfsactiviteit op; het aandeel<br />
in het eigen vermogen van de gezamenlijke bedrijfsactiviteit<br />
vormt daarmee geen Financieel vast actief.<br />
Geassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waarin<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. direct of indirect invloed van betekenis heeft,<br />
maar geen beslissende zeggenschap. In het algemeen is<br />
hiervan sprake indien <strong>DELTA</strong> N.V. tussen 20% en 50% van<br />
de stemrechten kan uitoefenen.<br />
Overige deelnemingen zijn niet-geassocieerde deelnemingen<br />
waarin <strong>DELTA</strong> N.V. een belang heeft dat kleiner is dan 20%.<br />
In de jaarrekening is een overzicht opgenomen van de<br />
belangrijkste gezamenlijke overeenkomsten en deelnemingen.<br />
Waardering Joint ventures en (geassocieerde) deelnemingen<br />
Investeringen in joint ventures en geassocieerde deelnemingen<br />
worden in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt volgens<br />
de ‘equity methode’. Volgens deze methode vindt de initiële<br />
waardering plaats tegen kostprijs, i.e. de reële waarde van<br />
de onderliggende activa en passiva, waarbij derhalve ook de<br />
betaalde goodwill in dit bedrag is opgenomen. Indien de<br />
reële waarde hoger is dan de kostprijs, wordt het positieve<br />
resultaat bij de deelneming verantwoord. Jaarlijks wordt het<br />
aandeel in het resultaat bij- of afgeboekt en worden<br />
dividenduitkeringen op de waardering in mindering gebracht.<br />
Indien de (gecumuleerde) verliezen van de joint venture en/<br />
of geassocieerde deelneming zouden leiden tot een negatieve<br />
boekwaarde, dan worden deze verliezen niet meer verwerkt,<br />
tenzij <strong>DELTA</strong> N.V. de verplichting heeft, of betalingen heeft<br />
gedaan, om deze verliezen aan te zuiveren.<br />
Mutaties in overige deelnemingen worden geboekt in de<br />
niet-gerealiseerde resultaten tenzij sprake is van een<br />
duurzame waardevermindering, deze wordt direct ten laste<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
73
van het resultaat geboekt. Indien onvoldoende informatie<br />
beschikbaar is vindt waardering plaats tegen kostprijs.<br />
Niet-uitgekeerde resultaten van joint ventures en<br />
geassocieerde deelnemingen alsmede rechtstreekse<br />
vermogensvermeerderingen betreffende deelnemingen<br />
waarvan uitkering niet zonder beperking kan worden<br />
bewerkstelligd, worden toegevoegd aan de wettelijke reserve.<br />
De waarderingsgrondslagen van joint ventures en<br />
deelnemingen worden indien nodig aangepast om een<br />
consistente toepassing van waarderingsgrondslagen<br />
binnen de <strong>DELTA</strong>-groep te realiseren.<br />
Leningen u/g overige deelnemingen<br />
Verstrekte leningen aan deelnemingen of aan externe partijen<br />
worden bij eerste waardering gewaardeerd tegen de reële<br />
waarde en vervolgens tegen de geamortiseerde kostprijs.<br />
Door de korte looptijd is de geamortiseerde kostprijs in de<br />
regel gelijk aan de nominale waarde van de lening. Waar nodig<br />
wordt een voorziening getroffen in verband met mogelijke<br />
oninbaarheid, die in mindering wordt gebracht op deze waarde.<br />
Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen<br />
Onder financiële vaste activa zijn ook uitgestelde<br />
belastingvorderingen opgenomen. Deze zijn een gevolg van<br />
het verschil in commerciële en fiscale waardering, alsmede<br />
verrekenbare verliezen. Uitgestelde belastingvorderingen en<br />
-verplichtingen worden tegen nominale waarde gewaardeerd<br />
op basis van vennootschapsbelastingtarieven waarvan het<br />
wetgevingsproces materieel is afgesloten per balansdatum.<br />
Uitgestelde belastingvorderingen worden opgenomen als<br />
redelijkerwijs kan worden aangenomen dat verrekening kan<br />
plaatsvinden met toekomstige fiscale resultaten. Jaarlijks<br />
wordt een herbeoordeling gedaan voor de opname van de<br />
uitgestelde belastingvordering.<br />
4.4 Voorraden<br />
Voorraden worden gewaardeerd tegen een gewogen<br />
gemiddelde kostprijs, gebaseerd op basis van de FIFO-methode<br />
(first in first out) of tegen de netto opbrengstwaarde als deze<br />
lager is, onder aftrek van een voorziening voor incourantheid.<br />
De waardeverminderingen op voorraden worden ten laste<br />
van het resultaat geboekt en afzonderlijk vermeld.<br />
4.5 Vorderingen<br />
De handelsvorderingen worden bij eerste opname verwerkt<br />
tegen reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen<br />
geamortiseerde kostprijs, onder aftrek van bijzondere<br />
waardeverminderingen. Door de korte looptijd is de<br />
geamortiseerde kostprijs in de regel gelijk aan de nominale<br />
waarde van de vorderingen.<br />
4.6 Onderhanden projecten in opdracht van derden<br />
<strong>DELTA</strong> hanteert de methode ‘percentage of completion’ voor<br />
de onderhanden projecten in opdracht van derden om de<br />
kosten en opbrengsten te bepalen die in het resultaat van de<br />
verslagperiode worden verwerkt. Voor het bepalen van het<br />
stadium van voltooiing worden de productiemetingen gebruikt.<br />
Onderhanden projecten in opdracht van derden worden<br />
gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening<br />
voor waarschijnlijke verliezen en reeds gefactureerde<br />
termijnen. Indien de gerealiseerde winst naar rato van de<br />
voortgang van het project betrouwbaar kan worden<br />
vastgesteld, wordt deze opgenomen in de waardering.<br />
4.7 Vaste activa aangehouden voor verkoop en<br />
bedrijfsbeëindiging<br />
<strong>DELTA</strong> classificeert een actief (of een groep van activa) als<br />
aangehouden voor verkoop indien de boekwaarde<br />
hoofdzakelijk door een verkooptransactie zal worden<br />
gerealiseerd en niet door het voortgezette verbruik ervan.<br />
Hiervoor dient het actief in de huidige staat onmiddellijk<br />
beschikbaar te zijn voor verkoop en de verkoop dient ook<br />
zeer waarschijnlijk te zijn en naar verwachting binnen één<br />
jaar plaats te vinden.<br />
Bij de (voorgenomen) afstotingen van een groep van activa<br />
zullen ook de rechtstreeks daaraan verbonden verplichtingen<br />
worden opgenomen in de waardering. Direct na de classificatie<br />
als aangehouden voor verkoop wordt de waardering van de<br />
activa gesteld op de laagste waarde van de boekwaarde en<br />
de reële waarde minus verkoopkosten en wordt de<br />
afschrijving stopgezet. Bijzondere waardeverminderingen<br />
worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening.<br />
4.8 Liquide middelen<br />
Onder de liquide middelen worden niet alleen de geldmiddelen<br />
opgenomen maar ook kasequivalenten, die zonder materieel<br />
risico van waardeverandering in liquide middelen kunnen<br />
worden omgezet. Liquide middelen worden gewaardeerd<br />
tegen reële waarde.<br />
4.9 Eigen vermogen<br />
In het mutatieoverzicht eigen vermogen wordt het verloop<br />
van het eigen vermogen toegelicht.<br />
Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt<br />
EUR 9.080.000 en is verdeeld in 20.000 aandelen met een<br />
nominale waarde van elk EUR 454,-. Per 31 december <strong>2013</strong><br />
is EUR 6.937.120,- geplaatst en volgestort. Dividenden worden<br />
opgenomen als een verplichting in de periode waarover ze<br />
worden toegekend. Gedurende het verslagjaar is hierin<br />
geen wijziging opgetreden. Alle aandelen kennen geen<br />
voorkeursrechten of beperkingen.<br />
74
4.10 Voorzieningen<br />
Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare<br />
feitelijke verplichtingen welke samenhangen met de<br />
bedrijfsactiviteiten. De voorzieningen worden opgenomen<br />
tegen de contante waarde van de te verwachten uitgaven.<br />
De contante waarde wordt berekend met behulp van een<br />
disconteringsvoet vóór belasting waarin de actuele marktbeoordeling<br />
van de tijdswaarde van geld tot uitdrukking komt.<br />
De verwachte uitgaven binnen één jaar na balansdatum<br />
worden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen.<br />
4.11 Personeelsverplichtingen<br />
Daar waar deze voorzieningen betrekking hebben op<br />
pensioenverplichtingen en ziektekosten, zijn deze berekend<br />
op basis van actuariële grondslag. Deze verplichtingen worden<br />
apart zichtbaar gemaakt op de balans.<br />
Dit is alleen het geval bij de groepsmaatschappij Indaver.<br />
Indaver voorziet in vergoedingen na uitdiensttreding voor de<br />
meeste van zijn medewerkers. Deze vergoedingen worden<br />
verstrekt onder toegezegde-bijdrageregelingen en toegezegdpensioenregelingen<br />
via een verzekeringsplan of via een<br />
ongefinancierde regeling. De betaalde bijdrage op basis van<br />
de toegezegde bijdrageregeling wordt onmiddellijk in de<br />
winst-en-verliesrekening opgenomen.<br />
De voorziening uit hoofde van de toegezegde pensioenregeling<br />
wordt afzonderlijk bepaald, waarbij gebruik gemaakt wordt<br />
van de actuariële ‘Projected Unit Credit’ waarderingmethode.<br />
aflossingsverplichtingen op langlopende verplichtingen<br />
worden opgenomen onder de kortlopende verplichtingen.<br />
Bij financiële leases (alle aan het eigendom verbonden<br />
voordelen en risico’s zijn voor rekening van de lessee) wordt<br />
bij aanvang van een leaseperiode de financiële lease als<br />
activum en de verplichtingen onder de passiva opgenomen<br />
tegen de reële waarde. De afschrijving van het actief wordt<br />
bepaald conform de geldende regels voor materiële vaste<br />
activa.<br />
Bij operationele lease (alle aan het eigendom verbonden<br />
voordelen en risico’s zijn voor rekening van de lessor) worden<br />
de leasebetalingen op tijdsevenredige basis in de winst-enverliesrekening<br />
opgenomen.<br />
Het langlopende deel van de vooruit ontvangen omzet wordt<br />
onder langlopende verplichtingen geclassificeerd. Het gedeelte<br />
dat het eerstvolgende jaar vrijvalt wordt onder de kortlopende<br />
verplichtingen opgenomen. Het gedeelte dat betrekking<br />
heeft op het huidige verslagjaar is verwerkt in de omzet.<br />
4.13 Putopties<br />
Putopties worden tegen reële waarde opgenomen,<br />
toekomend aan de desbetreffende putoptiehouder,<br />
minus eventueel uitgekeerd dividend. Deze waarde wordt<br />
gebaseerd op de indirecte opbrengstwaarde van het<br />
desbetreffende minderheidsbelang.<br />
De jaarlijkse pensioenkosten zijn opgebouwd uit:<br />
• kosten voor de jaarlijkse pensioenopbouw (service<br />
costs);<br />
• netto financieringskosten of -inkomsten op het<br />
pensioensaldo (net interest);<br />
• overige wijzigingen in het pensioensaldo<br />
(remeasurements).<br />
De kosten voor de jaarlijkse pensioenopbouw inclusief de<br />
lasten over verstreken diensttijd worden verwerkt in de<br />
winst-en-verliesrekening. De netto financieringskosten of<br />
-inkomsten op het pensioensaldo worden verwerkt winsten-verliesrekening.<br />
Overige wijzigingen zoals actuariële<br />
resultaten, afwijkingen tussen het rendement en het<br />
verwachte rendement op beleggingen en wijzigingen in het<br />
effect van de limiet van de op te nemen pensioenvordering,<br />
worden verwerkt via de niet-gerealiseerde resultaten.<br />
Verschillen als gevolg van ‘remeasurements’ komen<br />
onmiddellijk tot uiting via de niet-gerealiseerde resultaten<br />
in het eigen vermogen en zullen ook in toekomstige jaren<br />
niet via de winst-en-verliesrekening lopen.<br />
4.12 Langlopende verplichtingen<br />
De langlopende verplichtingen worden gewaardeerd tegen<br />
geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve<br />
rentemethode. De binnen één jaar vervallende<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
75
5. Grondslagen voor de waardering van financiële instrumenten<br />
5.1 Financiële instrumenten<br />
<strong>DELTA</strong> maakt gebruik van financiële instrumenten om de<br />
normale marktrisico’s die samenhangen met zijn energie-,<br />
valuta- en renteposities te beheersen en te optimaliseren.<br />
<strong>DELTA</strong> past de richtlijnen IAS 32 ‘Financial Instruments:<br />
Presentation’ en IAS 39 ‘Financial Instruments: Recognition<br />
and Measurement’ toe. Op grond van deze richtlijnen worden<br />
derivaten (afgeleide financiële instrumenten) gewaardeerd<br />
tegen reële waarde (fair value) en worden handelscontracten<br />
in de winst-en-verliesrekening verwerkt op basis van ‘fair<br />
value through P&L’.<br />
Definiëring<br />
Een derivaat is een financieel instrument of ander contract<br />
dat binnen het toepassingsgebied van IAS 39 valt en dat de<br />
drie volgende kenmerken bezit:<br />
• de waarde verandert als gevolg van veranderingen in<br />
een bepaalde rentevoet, prijs van een financieel<br />
instrument, commodityprijs, valutakoers, index van<br />
prijzen of rentevoeten of andere variabele, mits,<br />
in geval van een niet-financiële variabele, de variabele<br />
niet specifiek voor een contractpartij geldt<br />
(soms ‘de onderliggende waarde’ genoemd);<br />
• er is geen of slechts een geringe netto aanvangsinvestering<br />
benodigd in verhouding tot andere soorten<br />
contracten die op vergelijkbare wijze reageren op<br />
veranderingen in marktfactoren;<br />
• de afwikkeling vindt in de toekomst plaats.<br />
5.2 Derivaten<br />
<strong>DELTA</strong> handelt in contracten voor gas, elektriciteit, kolen,<br />
olie, CO 2<br />
-certificaten en valuta voor het lopende kalenderjaar<br />
plus de vijf eerstvolgende jaren. <strong>DELTA</strong> beschouwt de<br />
markten voor deze producten als liquide voor deze periode:<br />
hiervoor zijn betrouwbare prijzen beschikbaar via brokers,<br />
beurzen en dataleveranciers. Zo nodig worden deze<br />
gepubliceerde prijzen aangevuld met een seizoens- of<br />
uurpatroon op basis van historische verhoudingen. De reële<br />
waarde van commodity-contracten wordt bepaald via de<br />
DCF-methode op basis van deze prijzen; er wordt geen<br />
gebruik gemaakt van eigen waarderingsmodellen. De reële<br />
waarde van rentederivaten wordt eveneens via de DCF-methode<br />
bepaald op basis van een yieldcurve uitgaande van op ECB<br />
(Europese Centrale Bank) data gebaseerde noteringen.<br />
Rubricering en saldering<br />
Derivaten worden onder de kortlopende, respectievelijk<br />
langlopende activa geclassificeerd indien de reële waarde<br />
positief is en onder de kort-, respectievelijk langlopende<br />
verplichtingen indien de reële waarde negatief is.<br />
Vorderingen en verplichtingen uit hoofde van derivaten voor<br />
verschillende transacties met dezelfde tegenpartij worden<br />
gesaldeerd indien er een contractueel of juridisch recht tot<br />
saldering bestaat en <strong>DELTA</strong> de desbetreffende kasstromen<br />
eveneens op gesaldeerde basis verrekent.<br />
Verwerking reële waarde mutaties<br />
Onder IAS 39 worden energie commodity-contracten<br />
(elektriciteit, gas, kolen, olie en CO 2<br />
-certificaten alsmede de<br />
daaraan gerelateerde posities in vreemde valuta) en<br />
renteswap contracten als derivaat aangemerkt. Onder IAS 32<br />
en 39 en onder IFRS 7 worden alle derivaten vanaf eerste<br />
opname gewaardeerd tegen reële waarde.<br />
Als algemeen uitgangspunt geldt dat aanpassingen in de<br />
reële waarde van derivaten in het resultaat dienen te worden<br />
verwerkt. Ten aanzien van dit algemene uitgangspunt<br />
bestaan twee uitzonderingen:<br />
1. Own use behandeling: voor commodity-contracten voor<br />
eigen gebruik, productie en in- en verkoopcontracten<br />
die bestemd zijn voor fysieke levering aan eindgebruikers<br />
past <strong>DELTA</strong> accrual accounting toe, hetgeen<br />
impliceert dat tussentijdse waardestijgingen niet in het<br />
resultaat worden verwerkt. Dergelijke transacties<br />
worden op het moment van effectuering tegen de dan<br />
geldende prijzen verwerkt als aan- of verkoop;<br />
2. Hedge-accounting: dit biedt de mogelijkheid om het<br />
effect van fair value mutaties op het resultaat te<br />
beperken, doordat bij hedge-accounting rekening wordt<br />
gehouden met tegengestelde effecten op het resultaat<br />
van fair value mutaties van de hedge-transacties en van<br />
de afgedekte positie; de fair value mutaties van<br />
derivaten worden in dit geval (via het overzicht van de<br />
niet-gerealiseerde resultaten) in het eigen vermogen<br />
verwerkt tot het moment dat de afgedekte positie/<br />
transactie wordt afgewikkeld.<br />
Hedge-accounting<br />
<strong>DELTA</strong> maakt gebruik van derivaten om prijs- en valutarisico’s<br />
die voortvloeien uit energie commodity-contracten (elektriciteit,<br />
gas, kolen en olie) af te dekken. Door afgesloten renteswaps<br />
wordt het risico van fluctuaties in de kasstroom als gevolg<br />
van rentemutaties afgedekt.<br />
<strong>DELTA</strong> past hiervoor cashflow hedging (kasstroomafdekking)<br />
toe, waarbij door middel van hedge-transacties het risico van<br />
schommelingen in (toekomstige) kasstromen die het<br />
resultaat kunnen beïnvloeden, worden afgedekt. De hedges<br />
zijn toewijsbaar aan een specifiek risico dat is gerelateerd<br />
aan een balanspost of een toekomstige transactie die hoogst<br />
waarschijnlijk is. Het effectieve deel van de wijzigingen in de<br />
reële waarde wordt (via het overzicht van de niet-gerealiseerde<br />
resultaten) in het eigen vermogen onder de hedge-reserves<br />
76
verwerkt. Het niet-effectieve deel wordt verwerkt in het resultaat.<br />
De cumulatieve bedragen die in het eigen vermogen zijn<br />
verwerkt, worden overgeheveld naar het resultaat in<br />
dezelfde periode waarin de afgedekte transactie in het<br />
resultaat wordt verwerkt.<br />
Criteria voor toepassing van hedge-accounting<br />
Voor het toepassen van hedge-accounting gelden strikte regels<br />
ten aanzien van noodzakelijke documentatie en effectiviteitmeting.<br />
Een derivaat kan onder hedge-accounting worden<br />
gebracht indien het voldoet aan de volgende criteria:<br />
1. bij het aangaan van de transactie dient het derivaat<br />
formeel als hedge te worden aangemerkt en moeten de<br />
hedge-relatie, de doelstellingen van de hedge en de<br />
risicomanagement strategie worden gedocumenteerd;<br />
2. voor cashflow hedges geldt dat ingedekte verwachte<br />
toekomstige transacties hoogst waarschijnlijk dienen te<br />
zijn en dat voornoemde verwachte toekomstige transacties<br />
de onderneming blootstellen aan schommelingen in<br />
(toekomstige) kasstromen, die invloed op het resultaat<br />
kunnen hebben;<br />
3. de effectiviteit van de hedge-transactie kan betrouwbaar<br />
worden vastgesteld;<br />
4. de hedge-transactie is naar verwachting in hoge mate<br />
effectief;<br />
5. de hedge-transactie wordt periodiek beoordeeld op<br />
effectiviteit.<br />
Effectiviteitmeting van hedges<br />
<strong>DELTA</strong> beoordeelt formeel, zowel bij het aangaan van de<br />
hedge-relatie als gedurende de looptijd daarvan, of de<br />
derivaten waarvan gebruik is gemaakt ten behoeve van<br />
hedge-transacties, effectief zijn voor het opvangen van<br />
veranderingen in de reële waarde of kasstromen van de<br />
afgedekte positie. Hiertoe beoordeelt en bepaalt <strong>DELTA</strong> of<br />
veranderingen in de reële waarde of kasstromen van de<br />
afgedekte positie worden gecompenseerd door<br />
veranderingen in de reële waarde of kasstromen van het<br />
hedge-instrument.<br />
Hierbij wordt een bandbreedte van 80% tot 125% gehanteerd.<br />
Het ineffectieve deel van een hedge-relatie wordt bepaald<br />
door de mate waarin de veranderingen in de reële waarde<br />
van het derivaat verschillen van de veranderingen in de reële<br />
waarde van de afgedekte positie in een reële waarde hedge<br />
of de mate waarin veranderingen in de reële waarde van het<br />
derivaat afwijken van de reële waardeverandering van de<br />
verwachte kasstroom in een kasstroom hedge.<br />
Ineffectieve hedges en winsten en verliezen op componenten<br />
van een derivaat die bij de beoordeling van de effectiviteit<br />
van de hedge-transactie buiten beschouwing worden<br />
gelaten, worden direct in het resultaat verwerkt. <strong>DELTA</strong><br />
beëindigt de hedge-accounting indien de hedge-relatie niet<br />
langer effectief is of indien niet langer verwacht wordt dat<br />
deze effectief zal blijven.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
77
6. Grondslagen voor de resultaatbepaling<br />
6.1 Netto omzet<br />
Onder de netto omzet worden de direct toerekenbare<br />
opbrengsten verantwoord van aan derden geleverde<br />
goederen en diensten, onder aftrek van kortingen en over<br />
de omzet geheven en af te dragen belastingen zoals de<br />
omzetbelasting en energiebelasting.<br />
Opbrengsten worden opgenomen als de wezenlijke risico’s<br />
en voordelen van eigendom van de goederen zijn overgedragen<br />
aan de koper. Opbrengsten van diensten worden opgenomen<br />
naar rato van de verrichte prestaties aan het einde van de<br />
verslagperiode.<br />
De verantwoording van de opbrengsten uit hoofde van<br />
transportdiensten en levering van elektriciteit en gas is<br />
gebaseerd op de verrichte leveringen in het kalenderjaar.<br />
De opbrengst van leveringen aan kleinverbruikers is voor een<br />
deel geraamd in verband met de over het jaar gespreide<br />
meteropnames.<br />
Voor de verantwoording van de omzet van elektriciteit wordt er<br />
van de promesse uitgegaan dat de geproduceerde elektriciteit<br />
uit de eigen productiemiddelen (incl. gezamenlijke<br />
overeenkomsten) aan derden wordt verkocht, terwijl de aan<br />
eindverbruikers geleverde elektriciteit volledig bij derden<br />
wordt ingekocht.<br />
Inkoop- en verkoopwaarden van handelscontracten met<br />
betrekking tot gas en elektriciteit die geen fysieke levering<br />
betreffen zijn gesaldeerd, mits dit contractueel<br />
overeengekomen is.<br />
De omzet die wordt verantwoord onder telecommunicatie<br />
betreft naast de abonnementsgelden voor signaallevering<br />
ook de opbrengsten uit internetdiensten en overige<br />
datatransmissieactiviteiten.<br />
De baten binnen het afval segment worden toegerekend aan<br />
de periode waarin de activiteiten plaatsvinden.<br />
Opbrengsten uit projecten in opdracht van derden worden in<br />
het resultaat verwerkt volgens de methode van winstneming<br />
naar rato van de verrichte prestaties.<br />
6.2 Netto bedrijfslasten<br />
De netto bedrijfslasten worden bepaald op basis van verkregen<br />
prestaties en op basis van de hiervoor reeds gememoreerde<br />
grondslagen met betrekking tot waardering en afschrijving.<br />
De kosten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij<br />
betrekking hebben. Winsten worden verantwoord in het jaar<br />
waarin zij daadwerkelijk worden geëffectueerd; verliezen<br />
worden genomen in het jaar waarin zij voorzienbaar zijn.<br />
6.3 Financiële baten en lasten<br />
De financiële baten en lasten worden toegerekend aan de<br />
periode waarop zij betrekking hebben volgens de effectieve<br />
rente methode. Kosten van externe financiering, gerelateerd<br />
aan de vervaardiging of verwerving van vaste activa (bouwrente)<br />
worden door <strong>DELTA</strong> in voorkomende gevallen geactiveerd.<br />
6.4 Vennootschapsbelasting<br />
Vennootschapsbelasting over het resultaat wordt berekend<br />
door toepassing van het nominaal geldende tarief op het in<br />
de jaarrekening getoonde resultaat voor belasting, rekening<br />
houdend met permanente verschillen tussen dit resultaat en<br />
het resultaat op basis van fiscale grondslagen.<br />
Per 31 december <strong>2013</strong> is de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. gesplitst in twee fiscale eenheden.<br />
Binnen beide fiscale eenheden van <strong>DELTA</strong> N.V. wordt de<br />
no-settlement methode gehanteerd; dit met uitzondering<br />
voor de verrekening van voorvoegingsverliezen. Voor het<br />
netwerkbedrijf wordt vanwege het speciaal toezichtregiem<br />
de separate return approach gevolgd.<br />
6.5 Beëindigde bedrijfsactiviteiten<br />
In de winst-en-verliesrekening zijn alle financiële consequenties<br />
die voortvloeien uit de definitieve besluitvorming met<br />
betrekking tot de verkoop en beëindiging van activiteiten,<br />
alsmede het reguliere resultaat over <strong>2013</strong>, verantwoord onder<br />
‘resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten’.<br />
78
7. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht<br />
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte<br />
methode en op basis van de werkelijke balansmutaties.<br />
Onderscheid is aangebracht tussen de operationele,<br />
investerings- en financieringsactiviteiten. Het kortlopend<br />
deel van de langlopende verplichtingen is in de balans<br />
opgenomen als onderdeel van de overige (kortlopende)<br />
verplichtingen, de mutatie op het kortlopende deel van de<br />
langlopende verplichtingen is in het kasstroomoverzicht echter<br />
verantwoord onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten.<br />
Kasstromen, gerelateerd aan minderheidsdeelnemingen<br />
(uitkering van dividenden), financiële baten en lasten en<br />
winstbelastingen (belastingaanslagen) zijn gebaseerd op<br />
de werkelijke ontvangsten en betalingen.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
79
Toelichting<br />
op de geconsolideerde balans<br />
1. Immateriële vaste activa<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL GOODWILL SOFTWARE KLANT<br />
CONTRACTEN<br />
TRANSPORT<br />
RECHTEN<br />
OVERIG<br />
2012<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2012 489.454 433.417 40.055 3.732 7.809 4.441<br />
Investeringen 13.284 - 13.284 - - -<br />
Afschrijvingen (17.165) - (15.676) (478) (1.011) -<br />
Bijzondere waardeverminderingen (4.286) (4.286) - - - -<br />
Desinvesteringen (402) - - - - (402)<br />
Earn Out 620 620 - - - -<br />
Wijziging consolidatiekring 298 298 - - - -<br />
Overige mutaties (884) - (884) - - -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 480.919 430.049 36.779 3.254 6.798 4.039<br />
Cumulatieve afschrijvingen en impairments 325.397 103.744 167.639 22.238 12.510 19.266<br />
Aanschafwaarde per 31 december 2012 806.317 533.793 204.418 25.492 19.308 23.306<br />
<strong>2013</strong><br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI <strong>2013</strong> 480.919 430.049 36.779 3.254 6.798 4.039<br />
Investeringen 7.365 - 7.365 - - -<br />
Afschrijvingen (14.308) - (12.691) (435) (1.182) -<br />
Desinvesteringen (87) - - - - (87)<br />
Earn Out (9) (9)<br />
Overige mutaties (691) - (691) - - -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 473.189 430.040 30.762 2.819 5.616 3.952<br />
Cumulatieve afschrijvingen en impairments 339.705 103.744 180.330 22.673 13.692 19.266<br />
Aanschafwaarde per 31 december <strong>2013</strong> 812.894 533.784 211.092 25.492 19.308 23.218<br />
Afschrijvingstermijnen in jaren nvt 5 divers 20 divers<br />
Algemeen<br />
In <strong>2013</strong> hebben, net als in 2012, geen noemenswaardige afwaarderingen plaatsgevonden.<br />
GOODWILL PER KASSTROOM GENERERENDE EENHEID 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Indaver 418.807 418.816<br />
Kreekraksluis 1.390 1.390<br />
ZeelandNet 9.843 9.843<br />
TOTAAL GOODWILL 430.040 430.049<br />
80
Goodwill<br />
IFRS schrijft voor dat voor die groepsmaatschappijen waarvoor<br />
in het verleden goodwill is betaald, jaarlijks een berekening<br />
van de bedrijfswaarde dient te worden gemaakt om vast te<br />
stellen of een impairment op de geactiveerde goodwill dient<br />
plaats te vinden.<br />
Indaver<br />
Met betrekking tot de activiteiten van Indaver zijn impairmentberekeningen<br />
gemaakt op het niveau van diens Kasstroom<br />
Genererende Eenheden. Het management heeft de kasstroomvoorspellingen<br />
daarbij gebaseerd op de ondernemingsplannen<br />
voor de jaren 2014-2016 en in enkele gevallen voor een langere<br />
zichtperiode. Na de zichtperiode is een eeuwigdurende reeks<br />
gehanteerd. Hierbij is rekening gehouden met de beschikbare<br />
informatie met betrekking tot marktontwikkelingen. Er is geen<br />
gebruik gemaakt van extrapolaties met groeipercentages<br />
welke uitgaan boven inflatie.<br />
De impairmentberekeningen zijn uitgevoerd op basis van<br />
een disconteringsvoet per entiteit. Rekening houdend met<br />
de verhoudingen eigen vermogen/vreemd vermogen welke<br />
gebruikelijk zijn in de markt en de risicopercepties per land<br />
en per branche, is met betrekking tot de disconteringvoet<br />
een aantal scenario’s uitgewerkt; hierbij is uitgegaan van<br />
een disconteringsvoet per entiteit in een range van 7,6% tot<br />
9,1% vóór belastingen. Vanuit deze berekeningen is er geen<br />
aanleiding tot een impairment gebleken.<br />
Om de risico’s ten aanzien van de waardering te beoordelen<br />
is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd bij een disconteringsvoet<br />
die per entiteit 0,5% hoger is, respectievelijk een inflatie<br />
die 0,75% lager is. In beide gevallen is er geen aanleiding<br />
tot een impairment.<br />
De toename in geactiveerde goodwill ten opzichte van de in<br />
2012 vóór toepassing van IFRS 11 gerapporteerde cijfers<br />
bedraagt geheel de betaalde goodwill voor het belang in de<br />
SLECO Centrale nv ten tijde van de verwerving van Indaver<br />
N.V. (EUR 89,4 mln., waarbij rekening is gehouden met<br />
bijzondere waardeverminderingen in voorgaande jaren).<br />
Vóór toepassing van IFRS 11 was de goodwill op SLECO<br />
Centrale nv begrepen in de equity waardering van de joint<br />
venture.<br />
Software<br />
In <strong>2013</strong> is het nieuwe klantregistratie- en facturatie systeem<br />
voor de retailmarkt ‘Kompas’ in gebruik genomen. In het<br />
kader van uitbreiding, vervanging en samenvoeging van<br />
enkele belangrijke software applicaties, zowel met betrekking<br />
tot de commerciële als de netwerkactiviteiten, heeft in <strong>2013</strong><br />
versnelde afschrijving van ICT plaatsgevonden.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
81
2. Materiële vaste activa<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL GEBOUWEN<br />
EN<br />
TERREINEN<br />
MACHINES<br />
EN<br />
INSTALLATIES<br />
ANDERE VASTE<br />
BEDRIJFS-<br />
MIDDELEN<br />
ACTIVA IN<br />
AANBOUW<br />
BIJDRAGE<br />
VAN DERDEN<br />
2012<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2012 1.810.100 272.656 1.535.763 30.232 125.613 (154.163)<br />
Investeringen 129.625 1.073 30.040 22 100.920 (2.429)<br />
Geactiveerde financieringskosten 513 - - - 513 -<br />
Afschrijvingen (165.261) (20.058) (144.079) (7.390) - 6.265<br />
Bijzondere waardeverminderingen (23.950) (673) (24.507) (789) - 2.019<br />
Desinvesteringen (4.363) (339) (1.116) (2.908) - -<br />
Wijziging consolidatiekring (846) 7 (853) - -<br />
Naar activa aangehouden voor verkoop (1.600) - - (1.600) - -<br />
Overige mutaties/Activeringen 35.800 43.294 102.099 23.930 (135.946) 2.422<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 1.780.017 295.960 1.497.347 41.497 91.099 (145.886)<br />
BOEKWAARDE VOOR AFTREK BIJDRAGEN 1.925.903 295.960 1.497.347 41.497 91.099<br />
Cumulatieve afschrijvingen en impairments 1.497.908 183.810 1.245.114 64.507 4.478<br />
Aanschafwaarde per 31 december 2012 3.423.812 479.770 2.742.461 106.004 95.577<br />
<strong>2013</strong><br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI <strong>2013</strong> 1.780.017 295.960 1.497.347 41.497 91.099 (145.886)<br />
Investeringen 162.379 1.578 30.354 21 132.424 (1.997)<br />
Geactiveerde financieringskosten 364 - - - 364 -<br />
Afschrijvingen (159.409) (19.632) (135.098) (10.705) - 6.026<br />
Bijzondere waardeverminderingen (545) (545) - - - -<br />
Desinvesteringen (2.116) (369) (1.526) (18) (203) -<br />
Overige mutaties/Activeringen 2.893 (3.097) 123.777 33.830 (154.448) 2.832<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 1.783.584 273.895 1.514.854 64.625 69.236 (139.025)<br />
BOEKWAARDE VOOR AFTREK BIJDRAGEN 1.922.609 273.895 1.514.854 64.625 69.236<br />
Cumulatieve afschrijvingen en impairments 1.663.888 203.987 1.380.212 75.211 4.478<br />
Aanschafwaarde per 31 december <strong>2013</strong> 3.586.497 477.882 2.895.065 139.836 73.714<br />
Afschrijvingstermijnen in jaren 0 - 40 7 - 40 5 - 15 nvt<br />
82
Het investeringsniveau is ten opzichte van <strong>2013</strong> hoger dan in<br />
2012; dit is mede het gevolg van de investeringen in<br />
Windpark Kreekraksluis (Zeeland) dat eind september <strong>2013</strong><br />
is opgeleverd. Deze investering is verantwoord onder ‘machines<br />
en installaties’. Daarnaast hadden de investeringen in<br />
machines en installaties (inclusief de mutaties in activa in<br />
aanbouw) met name betrekking op de uitbreiding en<br />
vervanging in elektriciteit- en gasnetwerken (netwerkbedrijf)<br />
en de uitbreiding en renovatie van de afvalverwerkingsinstallaties<br />
en de bouw van een vergistingsinstallatie in<br />
Alpen aan den Rijn (Indaver) en de investeringen in de<br />
kerncentrale bij EPZ. De ‘andere vaste bedrijfsmiddelen’<br />
betreffen investeringen bij EPZ.<br />
Het niveau van de investeringen per onderdeel is als volgt:<br />
Netwerken<br />
EUR 37,9 mln<br />
Indaver<br />
EUR 39,8 mln<br />
EPZ<br />
EUR 33,7 mln<br />
Energie & Multimedia EUR 53,2 mln<br />
De verkrijgingsprijs van de tollingrechten verkregen bij<br />
acquisities wordt afgeschreven over de resterende<br />
levensduur van de betreffende activiteiten. Dit heeft in het<br />
verslagjaar geleid tot een afschrijvingslast van EUR 16 mln.<br />
In 2012 was deze last EUR 20 mln.<br />
In 2012 heeft een bijzondere waardevermindering plaats<br />
gevonden door de afwaardering van warmtekracht koppelingen<br />
(WKK) en de afwaardering van een transportaansluiting van<br />
een industrieel bedrijventerrein. Op basis van de portfolio<br />
van de WKK’s, met bijbehorende contractuele looptijden en<br />
de verwachte ontwikkeling van de energieprijzen is in <strong>2013</strong><br />
beoordeeld of de afwaardering van deze WKK’s kon worden<br />
teruggenomen; dit was ultimo <strong>2013</strong> niet het geval. Ook de<br />
impairment van de transportaansluiting als gevolg van een<br />
sterk verminderde afname door de bedrijven op het<br />
betreffende industrieel bedrijventerrein blijft gehandhaafd.<br />
Voor beide beoordelingen is een disconteringsvoet van 7,8%<br />
vóór belastingen gehanteerd.<br />
Conform IFRIC 18 worden met ingang van 1 januari 2009 de<br />
in het kader van aanleg van vaste bedrijfsmiddelen<br />
ontvangen bijdragen van derden niet meer in mindering<br />
gebracht op de activa (waarvoor de bijdrage is ontvangen),<br />
maar verantwoord als vooruit ontvangen omzet.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
83
3. Joint ventures, geassocieerde deelnemingen en<br />
overige deelnemingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL JOINT VENTURES GEASSOCIEERDE<br />
DEELNEMINGEN<br />
OVERIGE<br />
DEELNEMINGEN<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2012 402.354 309.419 52.869 40.066<br />
Acquisities 16 9 7 -<br />
Investeringen/ Verkopen (22.663) - - (22.663)<br />
Ontvangen dividenden (46.205) (29.686) (6.726) (9.793)<br />
Resultaat 56.043 23.409 6.618 26.016<br />
IAS 39 mutatie (23.115) - - (23.115)<br />
Overige mutaties 25.212 23.203 (145) 2.154<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 391.642 326.354 52.623 12.665<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI <strong>2013</strong> 391.642 326.354 52.623 12.665<br />
Acquisities 492 265 227 -<br />
Investeringen/ Verkopen 3.817 143 - 3.674<br />
Ontvangen dividenden (33.975) (25.621) (8.104) (250)<br />
Resultaat 41.548 33.411 8.884 (747)<br />
Overige mutaties 8.998 9.054 (254) 198<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 412.522 343.606 53.376 15.540<br />
De ontvangsten uit hoofde van dividenduitkeringen zijn met<br />
name toe te rekenen aan het waterbedrijf Evides, aan enkele<br />
kleinere joint ventures en geassocieerde deelnemingen op<br />
het gebied van energieproductie die werken op basis van<br />
een tollingovereenkomst met onder andere <strong>DELTA</strong>, netwerken<br />
en afvalverwerking.<br />
De overige mutaties hebben met name betrekking op een<br />
verandering in het eigen vermogen van een joint venture en<br />
de verrichte stortingen en waardeontwikkeling gedurende<br />
het jaar in het SET (Sustainable Energy Technology) Fund C.V.<br />
en SET Fund II C.V..<br />
De afronding van de verkoop van de aandelen N.V. KEMA<br />
heeft in 2012 geleid tot afboeking van het belang en boeking<br />
van de gerealiseerde verkoopwaarde. Deze posten zijn in dat<br />
verslagjaar verwerkt onder ‘Overige Deelnemingen’.<br />
84
3.1 Joint Ventures<br />
Samenvattende balans- en resultaatinformatie met betrekking tot de joint ventures (op basis van 100%).<br />
EVIDES N.V.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vlottende activa 68.096 59.083<br />
Vaste activa 1.025.661 1.021.124<br />
Vlottende passiva (154.133) (338.985)<br />
Langlopende verplichtingen (500.555) (317.024)<br />
<strong>2013</strong> 2012<br />
Omzet 295.303 271.295<br />
Netto resultaat uit voortgezette activiteiten 56.802 73.117<br />
Netto resultaat uit beëindigde activiteiten - -<br />
Netto resultaat 56.802 73.117<br />
Niet-gerealiseerde resultaten - -<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten 56.802 73.117<br />
Ontvangen dividend door <strong>DELTA</strong> 23.550 28.250<br />
BOVENSTAANDE WINST-EN-VERLIESREKENING BEVAT HET VOLGENDE:<br />
Afschrijvingen en bijzondere waardevermindering 65.837 64.121<br />
Totaal van rentelasten en -baten 9.286 8.720<br />
Vennootschapsbelasting 1.321 621<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vermogen 439.069 424.198<br />
Aandelenbelang 50% 50%<br />
Goodwill 95.502 95.502<br />
BOEKWAARDE 315.037 307.601<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
85
ELSTA B.V. & CO. C.V.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vlottende activa 79.269 53.358<br />
Vaste activa 100.069 118.210<br />
Vlottende passiva (35.590) (31.644)<br />
Langlopende verplichtingen (84.680) (99.706)<br />
<strong>2013</strong> 2012<br />
Omzet 73.205 73.011<br />
Netto resultaat uit voortgezette activiteiten 25.883 23.728<br />
Netto resultaat uit beëindigde activiteiten - -<br />
Netto resultaat 25.883 23.728<br />
Niet-gerealiseerde resultaten - -<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten 25.883 23.728<br />
Ontvangen dividend door <strong>DELTA</strong> - -<br />
BOVENSTAANDE WINST-EN-VERLIESREKENING BEVAT HET VOLGENDE:<br />
Afschrijvingen en bijzondere waardevermindering 18.928 18.816<br />
Totaal van rentelasten en -baten 7.539 9.251<br />
Vennootschapsbelasting - -<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vermogen 59.068 33.185<br />
Aandelenbelang 25% 25%<br />
Goodwill - -<br />
Overig 1.938 1.753<br />
BOEKWAARDE 16.557 9.966<br />
OVERIGE JOINT VENTURES<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Netto resultaat uit voortgezette activiteiten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. (1.396) (19.023)<br />
Netto resultaat uit beëindigde activiteiten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. - -<br />
Niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. - -<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. (1.396) (19.023)<br />
TOTALE BOEKWAARDE 12.012 8.786<br />
86
3.2 Geassocieerde deelnemingen<br />
Samenvattende balans- en resultaatinformatie met betrekking tot de geassocieerde deelnemingen (op basis van 100%).<br />
AZN HOLDING B.V.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vlottende activa niet beschikbaar 32.676<br />
Vaste activa niet beschikbaar 256.303<br />
Vlottende passiva niet beschikbaar (68.789)<br />
Langlopende verplichtingen niet beschikbaar (88.392)<br />
<strong>2013</strong> 2012<br />
Omzet niet beschikbaar 142.303<br />
Netto resultaat uit voortgezette activiteiten 24.148 24.359<br />
Netto resultaat uit beëindigde activiteiten - -<br />
Netto resultaat 24.148 24.359<br />
Niet-gerealiseerde resultaten - -<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten 24.148 24.359<br />
Ontvangen dividend door <strong>DELTA</strong> 2.341 1.984<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vermogen 138.553 139.214<br />
Aandelenbelang 20% 20%<br />
Goodwill - -<br />
Overig 11.861 10.906<br />
BOEKWAARDE 39.572 38.749<br />
IHM CVBA<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vlottende activa 10.032 10.784<br />
Vaste activa 30.379 30.312<br />
Vlottende passiva (1.999) (3.677)<br />
Langlopende verplichtingen (6.765) (7.194)<br />
<strong>2013</strong> 2012<br />
Omzet 8.130 8.502<br />
Netto resultaat uit voortgezette activiteiten 1.421 1.779<br />
Netto resultaat uit beëindigde activiteiten - -<br />
Netto resultaat 1.421 1.779<br />
Niet-gerealiseerde resultaten - -<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten 1.421 1.779<br />
Ontvangen dividend 457 463<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vermogen 31.647 30.226<br />
Aandelenbelang 30% 30%<br />
Goodwill - -<br />
Overig (11) 456<br />
BOEKWAARDE 9.483 9.524<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
87
Overige geassocieerde deelnemingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Netto resultaat uit voortgezette activiteiten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. 3.628 1.212<br />
Netto resultaat uit beëindigde activiteiten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. - -<br />
Niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. - -<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. 3.628 1.212<br />
TOTALE BOEKWAARDE 4.321 4.350<br />
3.3 Overige deelnemingen<br />
Alle participaties die gerapporteerd worden onder de overige<br />
deelnemingen zijn opgenomen in het overzicht van<br />
niet-geconsolideerde deelnemingen.<br />
In het licht van het Borssele convenant is in 2007 het<br />
Sustainable Energy Technology Fund opgericht (SET Fund C.V.),<br />
waarin de toenmalige energiebedrijven <strong>DELTA</strong> (via <strong>DELTA</strong><br />
Investeringsmaatschappij B.V. als stille vennoot) en Essent<br />
(huidig onderdeel van RWE) beide voor 50% participeren.<br />
Gelet op de statuten van dit fonds en de gewijzigde aandelenverhouding<br />
in N.V. EPZ is per 23 december 2011 een nieuw<br />
fonds, SET Fund II C.V., opgericht. In SET Fund II C.V. participeert<br />
<strong>DELTA</strong> voor 69,65% en Essent (RWE) voor 29,85% in het initieel<br />
kapitaal van EUR 10 mln. Gezien de beperkte zeggenschap<br />
worden beide ondernemingen gekwalificeerd als ‘financiële<br />
instrumenten’ en gewaardeerd tegen reële waarde.<br />
3.4 Transacties met verbonden partijen<br />
Hieronder zijn de transacties met verbonden partijen<br />
opgenomen voorzover de waarde van de verbonden partij<br />
materieel is in de <strong>DELTA</strong> jaarcijfers en de verkoop- en<br />
inkooptransacties, debiteuren en crediteuren en de<br />
verstrekte leningen niet minder bedragen dan EUR 5 mln.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) VERKOCHTE GOEDEREN INGEKOCHTE GOEDEREN DEBITEUREN<br />
Elsta B.V & Co C.V. 24,75%<br />
Elsta B.V. 25,00%<br />
% Deelneming <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
}<br />
- 103 25.315 25.065 12 12<br />
BMC Moerdijk B.V. 50,00% 1.767 1.732 5.829 5.819 136 484<br />
Zebra Gasnetwerk B.V. 33,33% - 786 495 3.360 - 397<br />
IHM cvba 30,00% 983 856 401 166 379 178<br />
Evides N.V. 50,00% 29.621 27.148 - - 2.690 1.536<br />
TOTAAL 32.371 30.625 32.040 34.410 3.217 2.607<br />
(Bedragen x EUR 1.000) CREDITEUREN VERSTREKTE LENINGEN BETAALDE RENTE<br />
Elsta B.V & Co C.V. 24,75%<br />
Elsta B.V. 25,00%<br />
% Deelneming 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012 <strong>2013</strong> 2012<br />
}<br />
2.664 2.481 - 132 - -<br />
BMC Moerdijk B.V. 50,00% 1.000 1.137 12.703 14.320 2.550 1.552<br />
Zebra Gasnetwerk B.V. 33,33% 9 - - - - -<br />
IHM cvba 30,00% 150 61 - - - -<br />
Evides N.V. 50,00% 821 - - - - -<br />
TOTAAL 4.644 3.679 12.703 14.452 2.550 1.552<br />
Transacties met Elsta zijn gebaseerd op tollingovereenkomsten<br />
(cost-plus methodiek).<br />
De overige transacties zijn marktconform.<br />
Ten behoeve van de vorderingen op verbonden partijen zijn<br />
geen voorzieningen voor oninbaarheid opgenomen omdat<br />
hier geen noodzaak toe bestaat.<br />
De aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> (provincies en gemeentes) zijn<br />
weliswaar verbonden partijen maar er vinden geen significante<br />
transacties plaats tussen <strong>DELTA</strong> en zijn aandeelhouders.<br />
De vergoedingen aan Raad van Bestuur en Commissarissen<br />
zijn toegelicht onder de personeelskosten en de overige<br />
bedrijfskosten.<br />
88
3.5 Geconsolideerde deelneming met materieel minderheidsbelang<br />
INDAVER N.V.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Vlottende activa 173.656 162.890<br />
Vaste activa 694.834 707.900<br />
Vlottende passiva (281.001) (273.838)<br />
Langlopende verplichtingen (238.076) (274.709)<br />
Eigen vermogen toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. 228.046 202.292<br />
Eigen vermogen toe te rekenen aan derden 121.367 119.952<br />
<strong>2013</strong> 2012<br />
Omzet 514.661 519.292<br />
Kosten (472.609) (488.051)<br />
NETTO RESULTAAT 42.052 31.241<br />
Resultaat toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. 31.539 23.431<br />
Resultaat toe te rekenen aan derden 10.513 7.810<br />
Netto resultaat 42.052 31.241<br />
Niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. (1.284) (3.979)<br />
Niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan derden (438) (2.368)<br />
NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN (1.722) (6.347)<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan <strong>DELTA</strong> N.V. 30.255 19.452<br />
Totaal van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten toe te rekenen aan derden 10.075 5.442<br />
TOTAAL VAN GEREALISEERDE EN NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN 40.330 24.894<br />
Dividend betaald aan derden 1.500 1.250<br />
Kasstroom uit operationele activiteiten 79.632 67.427<br />
Kasstroom uit investeringsactiviteiten (37.488) (38.572)<br />
Kasstroom uit financieringsactiviteiten (41.250) (32.243)<br />
ONTWIKKELING KASPOSITIE IN HET JAAR 894 (3.388)<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
89
4. Overige financiële vaste activa<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL LENINGEN U/G<br />
DEELNEMINGEN<br />
UITGESTELDE<br />
BELASTING<br />
VORDERINGEN<br />
OVERIGE<br />
FINANCIËLE<br />
VASTE ACTIVA<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2012 121.497 14.370 95.246 11.881<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte 814 3.350 - (2.536)<br />
Nieuwe vorderingen 70.823 1.685 - 69.138<br />
Resultaat (10.423) - (10.423) -<br />
Ontvangen aflossingen (1.229) (618) - (611)<br />
Ten gunste van eigen vermogen i.v.m. hedgereserve 184 - 184 -<br />
Overige mutaties 4.086 (450) 4.087 449<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 185.751 18.337 89.094 78.321<br />
Kortlopend gedeelte (4.025) (3.985) - (40)<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI <strong>2013</strong> (LANGLOPEND) 181.726 14.352 89.094 78.281<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte 4.025 3.985 - 40<br />
Nieuwe vorderingen 11.702 1.257 - 10.445<br />
Resultaat (9.351) - (9.351) -<br />
Ontvangen aflossingen (3.342) (2.643) - (699)<br />
Ten gunste van eigen vermogen i.v.m. hedgereserve (235) - (235) -<br />
Overige mutaties 12.971 - 11.163 1.808<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 197.496 16.951 90.670 89.875<br />
Kortlopend gedeelte (1.735) (1.585) - (150)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> (LANGLOPEND) 195.761 15.366 90.670 89.725<br />
4.1 Leningen u/g deelnemingen<br />
De vorderingen op deelnemingen betreffen leningen u/g aan<br />
joint ventures, geassocieerde deelnemingen en overige<br />
deelnemingen. De leningen zijn gewaardeerd op nominale<br />
waarde. Voor een bedrag van EUR 14,1 mln. is sprake van<br />
achtergestelde leningen.<br />
De gewogen gemiddelde rentevoet bedraagt per ultimo<br />
<strong>2013</strong>: 6,9% (2012: 7,2%).<br />
4.2 Uitgestelde belastingvorderingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
(Im)materiële vaste activa 29.419 (8.455)<br />
Financiële vaste activa 6.352 5.565<br />
Voorzieningen 18.986 59.157<br />
Verrekenbare verliezen 27.177 20.307<br />
Hedgereserve ingevolge IAS 39/derivaten 8.723 12.381<br />
Overig 13 139<br />
TOTAAL 90.670 89.094<br />
90
De latente belastingvorderingen hebben betrekking op de<br />
waardering van (im)materiële vaste activa en gevormde<br />
voorzieningen.<br />
De vordering inzake (im)materiële vaste activa is voor een<br />
belangrijk deel het gevolg van de tijdelijke verschillen die<br />
zijn ontstaan door de verschillen tussen de fiscale<br />
waardering en de bedrijfseconomische boekwaarde in de<br />
jaarrekening per 1 januari 1998 (fiscale openingsbalans<br />
voor <strong>DELTA</strong>). Voorts is voor verrekenbare verliezen die naar<br />
verwachting in de komende jaren kunnen worden<br />
gecompenseerd, een uitgestelde belastingvordering<br />
opgenomen. Met de Belastingdienst is overleg gaande<br />
over het vaststellen van de omvang van deze verrekenbare<br />
verliezen. Afhankelijk van de uitkomst van deze gesprekken<br />
kan de latente belastingvordering wijzigen. De uitgestelde<br />
belastingvorderingen inzake verliescompensatie worden<br />
jaarlijks beoordeeld en worden opgenomen voor zover naar<br />
verwachting verrekening kan plaatsvinden met toekomstige<br />
fiscale resultaten. Voor <strong>DELTA</strong> N.V. zijn aanslagen vennootschapsbelasting<br />
tot en met 2009 definitief vastgesteld.<br />
Sinds 2006 wordt een hedge-reserve gevormd voor<br />
niet-gerealiseerde waardemutaties op derivaten en<br />
handelscontracten ingevolge IAS 39/32. Voor deze<br />
ongerealiseerde resultaten wordt eveneens een<br />
belastinglatentie gevormd. Ultimo <strong>2013</strong> is de betreffende<br />
hedge-reserve negatief (debet), hetgeen resulteert in een<br />
toename van de (uitgestelde) belastingvordering.<br />
Ultimo <strong>2013</strong> is een latente belastingvordering ten bedrage<br />
van EUR 27,4 mln. niet in de balans opgenomen vanwege het<br />
feit dat het onzeker is of en op welke termijn de (in binnenen<br />
buitenland) compensabele verliezen c.q. de belastingvoordelen<br />
gerealiseerd kunnen worden. Van de in verband<br />
met compensabele verliezen gevormde latentie vervalt<br />
EUR 8,8 mln. binnen 5 jaar; het restant heeft een<br />
compensatieperiode van langer dan 5 jaar.<br />
Ultimo <strong>2013</strong> is de voorheen bestaande fiscale eenheid<br />
vennootschapsbelasting <strong>DELTA</strong> N.V. opgesplitst.<br />
De opsplitsing zorgt ervoor dat een deel van de voorheen in<br />
deze paragraaf gerapporteerde latentie vanaf de jaarrekening<br />
<strong>2013</strong> wordt gerapporteerd onder de latente belastingschulden.<br />
De verschuiving is in <strong>2013</strong> verantwoord onder<br />
overige mutaties.<br />
4.3 Overige financiële vaste activa<br />
De overige financiële activa bestaan ultimo <strong>2013</strong> voornamelijk<br />
uit vooruitbetalingen. Daarnaast is onder de financiële vaste<br />
activa de Stichting opgenomen die de financiële zekerheid<br />
biedt die de Kernenergiewet vereist omtrent het aanwezig<br />
zijn van voldoende financiële middelen voor ontmanteling<br />
van de Kerncentrale na de verwachte sluitingsdatum.<br />
Doordat de gelden in een aparte stichting vallen, wordt het<br />
risico’s gedekt dat bij een faillissement van de vergunninghouder<br />
de beschikbare gelden in de boedel vallen.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
91
5. Derivaten en risicomanagement<br />
<strong>DELTA</strong> handelt in contracten voor gas, elektriciteit, kolen,<br />
olie, CO 2<br />
-certificaten en valuta voor het lopende kalenderjaar<br />
plus de vier daaropvolgende jaren. <strong>DELTA</strong> beschouwt de<br />
markten voor deze producten als liquide voor deze periode:<br />
hiervoor zijn betrouwbare prijzen beschikbaar via brokers,<br />
beurzen en dataleveranciers. De reële waarde van<br />
commodity-contracten worden bepaald op basis van deze<br />
gepubliceerde prijzen; er wordt geen gebruik gemaakt van<br />
eigen waarderingsmodellen. De gepubliceerde maand-,<br />
kwartaal- en jaarprijzen worden slechts bewerkt om aan<br />
te sluiten op de relatieve perioden in de trade-systemen.<br />
Voor het afdekken van de renterisico’s maakt <strong>DELTA</strong> gebruik<br />
van derivaten zoals interest rate swaps. Met behulp van deze<br />
swaps wordt bewerkstelligd dat de variabele rente wordt<br />
omgezet in een vaste rente.<br />
In dit hoofdstuk worden de volgende onderdelen behandeld:<br />
5.1 Derivaten<br />
5.1.1 Samenhang derivaten in de jaarrekening<br />
5.1.2 Derivatenpositie<br />
5.1.3 Verloop van de hedge-reserve<br />
5.1.4 Hiërarchie van financiële instrumenten<br />
5.2 Risicomanagement<br />
5.2.1 Risicobeheer<br />
5.2.2 Marktrisico’s<br />
5.2.3 Liquiditeitsrisico<br />
5.2.4 Kredietrisico’s<br />
5.1 Derivaten<br />
5.1.1 Samenhang derivaten in de jaarrekening <strong>2013</strong><br />
(Bedragen x EUR 1.000) STAND DERIVATEN MUTATIE DERIVATEN<br />
activa<br />
<strong>2013</strong><br />
activa<br />
2012<br />
Passiva<br />
<strong>2013</strong><br />
Passiva<br />
2012<br />
Mutatie<br />
<strong>2013</strong><br />
activa<br />
Mutatie<br />
<strong>2013</strong><br />
passiva<br />
DERIVATEN OP DE BALANS (ZIE 5.1.2)<br />
Vaste activa 88.080 101.402 (13.322)<br />
Belastinglatentie (zie 5.1.3) 11.915 12.012 (97)<br />
Vlottende activa 141.856 137.165 4.691<br />
241.851 250.579 (8.728)<br />
Langlopende Verplichting 115.839 137.635 (21.796)<br />
Kortlopende Verplichting 160.555 146.861 13.694<br />
276.394 284.496 (8.102)<br />
OVERIGE BALANSPOSITIES GERELATEERD AAN DERIVATEN<br />
Hedge-reserve (zie 5.1.3) (34.657) (34.316) (341)<br />
Minderheidsbelang i.v.m. swaps (zie 5.1.3) (556) (951) 395<br />
SUBTOTAAL (35.213) (35.267) 54<br />
Rentederivaten netwerkbedrijf 2.250 2.250 -<br />
Gecumuleerde ineffectiviteit (2.104) (2.106) 2<br />
Gecumuleerde ineffectiviteit (Market-to-Market) 524 1.206 (682)<br />
(34.543) (33.917) (626)<br />
TOTAAL 241.851 250.579 241.851 250.579 (8.728) (8.728)<br />
92
5.1.2 Derivatenpositie<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
ACTIVA<br />
Vaste activa<br />
Vlottende activa<br />
<strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012<br />
COMMODITY CONTRACTEN<br />
Gas 33.532 24.774 43.946 52.123<br />
Elektriciteit 51.502 57.358 75.770 57.528<br />
Kolen - 1.805 4.398 1.596<br />
Olie - 1.243 2.981 4.037<br />
Overige - 2.847 - 5.205<br />
OVERIGE DERIVATEN<br />
Valuta contracten 2.827 13.061 14.715 16.367<br />
Renteswaps 219 314 46 309<br />
TOTAAL 88.080 101.402 141.856 137.165<br />
(Bedragen x EUR 1.000) VERPLICHTINGEN PER SALDO<br />
Langlopend<br />
Kortlopend<br />
<strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012<br />
COMMODITY CONTRACTEN<br />
Gas (30.577) (37.335) (50.923) (56.284) (4.022) (16.722)<br />
Elektriciteit (47.898) (39.918) (64.146) (47.781) 15.227 27.187<br />
Kolen (2.337) (3.168) (13.285) (8.228) (11.224) (7.995)<br />
Olie - - (84) (709) 2.897 4.571<br />
Overige (1.239) (10.440) (7.261) (14.193) (8.500) (16.581)<br />
OVERIGE DERIVATEN<br />
Valuta contracten (6.886) (8.262) (17.408) (10.694) (6.752) 10.472<br />
Renteswaps (26.902) (38.512) (7.448) (8.972) (34.084) (46.861)<br />
TOTAAL (115.839) (137.635) (160.555) (146.861) (46.458) (45.929)<br />
Van de waardemutaties is een bedrag van EUR 0,2 mln.<br />
positief (2012: EUR 3,2 mln. negatief) verwerkt via de<br />
hedge-reserve.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
93
5.1.2a Saldering van financiële activa<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
ACTIVA<br />
Vaste activa<br />
Vlottende activa<br />
Bruto Netting Netto Bruto Netting Netto<br />
<strong>2013</strong><br />
COMMODITY CONTRACTEN<br />
Gas 50.526 16.994 33.532 94.866 50.920 43.946<br />
Elektriciteit 254.531 203.029 51.502 622.935 547.165 75.770<br />
Kolen 1.064 1.064 - 45.036 40.638 4.398<br />
Olie - - - 6.127 3.146 2.981<br />
Overige 2.455 2.455 - 7.061 7.061 -<br />
OVERIGE DERIVATEN<br />
Valuta contracten 2.827 - 2.827 14.715 - 14.715<br />
Renteswaps 219 - 219 46 - 46<br />
TOTAAL 311.622 223.542 88.080 790.786 648.930 141.856<br />
5.1.2b Saldering van financiële passiva<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
VERPLICHTINGEN<br />
Langlopend<br />
Kortlopend<br />
Bruto Netting Netto Bruto Netting Netto<br />
<strong>2013</strong><br />
COMMODITY CONTRACTEN<br />
Gas (47.571) (16.994) (30.577) (101.842) (50.919) (50.923)<br />
Elektriciteit (250.928) (203.030) (47.898) (611.312) (547.166) (64.146)<br />
Kolen (3.401) (1.064) (2.337) (53.923) (40.638) (13.285)<br />
Olie - - - (3.230) (3.146) (84)<br />
Overige (3.694) (2.455) (1.239) (14.321) (7.060) (7.261)<br />
OVERIGE DERIVATEN<br />
Valuta contracten (6.886) - (6.886) (17.408) - (17.408)<br />
Renteswaps (26.902) - (26.902) (7.448) - (7.448)<br />
TOTAAL (339.382) (223.543) (115.839) (809.484) (648.929) (160.555)<br />
94
5.1.3 Verloop van de hedge-reserve<br />
De veranderingen in de reële waarde na belastingen van<br />
de derivaten vormen onderdeel van de hedge-reserve; dit<br />
is een niet vrij uitkeerbare reserve.<br />
De hedge-reserve vertoonde het volgende verloop over de<br />
afgelopen twee jaar.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) COMMODITY CONTRACTEN SWAPS<br />
Gas<br />
Elektriciteit<br />
Kolen Olie CO 2<br />
Valuta Totaal Rente<br />
swaps<br />
Totaal<br />
2012<br />
HEDGE-RESERVE 1-1-2012 BRUTO 1.109 2.275 (3.808) 2.906 (21.512) 14.876 (4.154) (39.968) (44.122)<br />
MUTATIES 2012<br />
Opgenomen in Eigen Vermogen (4.875) 11.478 (5.755) 3.213 (4.552) 4.197 3.706 (3.209) 497<br />
Vrijval naar resultaat (7.367) 5.244 2.723 (107) 7.532 (7.848) 177 (3.831) (3.654)<br />
TOTAAL MUTATIES 2012 (12.242) 16.722 (3.032) 3.106 2.980 (3.651) 3.883 (7.040) (3.157)<br />
HEDGE-RESERVE 31-12-2012 BRUTO (11.133) 18.997 (6.840) 6.012 (18.532) 11.225 (271) (47.008) (47.279)<br />
Uitgestelde belasting 2.783 (4.815) 1.710 (1.503) 4.633 (2.806) 2 12.010 12.012<br />
Minderheid (121) (121) 1.072 951<br />
HEDGE-RESERVE 31-12-2012 (8.350) 14.061 (5.130) 4.509 (13.899) 8.419 (390) (33.926) (34.316)<br />
<strong>2013</strong><br />
HEDGE-RESERVE 1-1-<strong>2013</strong> BRUTO (11.133) 18.997 (6.840) 6.012 (18.532) 11.225 (271) (47.008) (47.279)<br />
MUTATIES <strong>2013</strong><br />
Opgenomen in Eigen Vermogen 1.994 33 (9.818) 2.060 (1.563) (7.443) (14.737) 22.011 7.274<br />
Vrijval naar resultaat 1.872 (5.287) 6.718 (5.844) 10.811 (6.158) 2.112 (9.235) (7.123)<br />
TOTAAL MUTATIES <strong>2013</strong> 3.866 (5.254) (3.100) (3.784) 9.248 (13.601) (12.625) 12.776 151<br />
HEDGE-RESERVE 31-12-<strong>2013</strong> BRUTO (7.267) 13.743 (9.940) 2.228 (9.284) (2.376) (12.896) (34.232) (47.128)<br />
Uitgestelde belasting 1.817 (3.438) 2.485 (557) 2.321 594 3.222 8.693 11.915<br />
Minderheid (5) (5) 561 556<br />
HEDGE-RESERVE 31-12-<strong>2013</strong> (5.450) 10.300 (7.455) 1.671 (6.963) (1.782) (9.679) (24.978) (34.657)<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
95
De opbouw van de bruto hedge-reserve ultimo <strong>2013</strong> met<br />
betrekking tot de commodities kan als volgt worden<br />
toegewezen aan de komende jaren:<br />
Stand Hedge-reserve commodities bruto<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
COMMODITIES<br />
Gas Elektriciteit Kolen Olie CO 2<br />
Valuta Totaal<br />
2014 (7.463) 7.920 (8.094) 2.228 (7.711) (1.673) (14.793)<br />
2015 (453) 5.060 (1.846) - (1.573) (703) 485<br />
2016 649 763 - - - 1.412<br />
2017 - - - - - - -<br />
TOTAAL (7.267) 13.743 (9.940) 2.228 (9.284) (2.376) (12.896)<br />
De vrijval uit de hedge-reserve naar het resultaat komt ten<br />
gunste van de operationele bruto marge.<br />
De verwachte kasstromen vallen niet altijd samen met het<br />
moment van opname in het resultaat. De reden hiervoor is<br />
dat in sommige hedges een zogenaamd tijdsverschuivend<br />
effect zit. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de meeste<br />
gashedges waarbij de gasprijs voor het eerste kwartaal van<br />
een jaar bepaald kan worden door de gemiddelde olie prijs<br />
over het halve jaar voorafgaand aan dat kwartaal. De waarde<br />
van de swaps die gebruikt worden in zo'n hedge-relatie en<br />
die settelen in het halve jaar voorafgaande aan het kwartaal<br />
van levering, wordt tot het kwartaal van levering meegenomen<br />
in de hedge-reserve en wordt ten gunste of ten laste van het<br />
resultaat gebracht ten tijde van het eerste kwartaal van<br />
levering. De maximale tijdsverschuiving bij contracten die in<br />
een hedge-relatie worden gebracht, bedraagt 9 maanden.<br />
Er is in het afgelopen jaar geen sprake geweest van hedgerelaties<br />
die gediscontinueerd zijn in verband met het niet<br />
doorgaan van een verwachte transactie.<br />
5.1.4 Hiërarchie van financiële instrumenten<br />
De financiële instrumenten betreffen uitsluitend<br />
terugkerende waarderingen, gewaardeerd tegen reële<br />
waarde, en zijn geclassificeerd volgens onderstaande<br />
hiërarchie zoals vereist door IFRS 13 Waardering tegen reële<br />
waarde:<br />
Niveau 1: Inputs van niveau 1 zijn op actieve markten<br />
genoteerde prijzen (niet gecorrigeerd) voor identieke activa<br />
of verplichtingen, waartoe de entiteit toegang heeft op de<br />
waarderingsdatum.<br />
Niveau 2: Inputs van niveau 2 zijn andere inputs dan in<br />
niveau 1 opgenomen genoteerde prijzen die direct of indirect<br />
voor het actief of de verplichting waarneembaar zijn.<br />
Inputs op niveau 2 omvatten:<br />
a) Op actieve markten genoteerde prijzen voor<br />
soortgelijke activa of verplichtingen;<br />
b) Op niet-actieve markten genoteerde prijzen voor<br />
identieke of soortgelijke activa of verplichtingen;<br />
c) Andere inputs dan genoteerde prijzen die voor het<br />
actief of de verplichting waarneembaar zijn,<br />
bijvoorbeeld:<br />
i) rentevoeten en rentecurves die regelmatig worden<br />
gepubliceerd<br />
ii) impliciete volatiliteiten en<br />
iii) creditspreads (renteverschillen);<br />
d) Door de markt onderbouwde inputs.<br />
Niveau 3: Inputs van niveau 3 zijn niet-waarneembare inputs<br />
voor het actief of de verplichting.<br />
96
Activa en Passiva gewaardeerd tegen reële waarde<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
REËLE WAARDE HIËRACHIE<br />
Totaal 31 december Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3<br />
<strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012<br />
ACTIVA<br />
Derivaten 229.936 238.567 - - 229.936 238.567 - -<br />
Gedeelte van Overige deelnemingen en overige<br />
financiële vaste activa 95.566 80.004 - - - - 95.566 80.004<br />
TOTAAL ACTIVA 325.502 318.571 - - 229.936 238.567 95.566 80.004<br />
PASSIVA<br />
Derivaten 276.394 284.496 - - 276.394 284.496 - -<br />
Put optie 156.905 151.826 - - - - 156.905 151.826<br />
TOTAAL PASSIVA 433.299 436.322 - - 276.394 284.496 156.905 151.826<br />
De mutatie in <strong>2013</strong> van ‘Gedeelte van overige deelnemingen<br />
en overige financiële vaste activa’ bedraagt EUR 15,6 mln.<br />
Hiervan is EUR 14,4 mln. Investeringen/nieuwe vorderingen<br />
en EUR 1,2 mln. resultaat.<br />
Tot de overige deelnemingen behoren o.a. de participaties in<br />
SET Fund C.V. en SET Fund II C.V. (zie ook toelichting 3.3).<br />
Onder de overige financiële vaste activa is o.a. opgenomen<br />
Stichting beheer ontmantelingsgelden kerncentrale Borssele<br />
(zie onder ook toelichting 4.3).<br />
De reële waarden zijn gebaseerd op:<br />
• waardering in overeenstemming met International<br />
Private Equity and Venture Capital Guidelines<br />
uitgegeven door International Private Equity and<br />
Venture Capital (IPEVC) en goedgekeurd door European<br />
Private Equity and Venture Capital Association (EVCA);<br />
• speciaal opgerichte vermogensfondsen met een eigen<br />
marktwaarde per participatie.<br />
5.2 Risicomanagement<br />
5.2.1 Risicobeheer<br />
<strong>DELTA</strong> handelt op de internationale gas- en elektriciteitsmarkten.<br />
De prijzen op deze markten bewegen sterk. Door gebruik te<br />
maken van financiële instrumenten mitigeert <strong>DELTA</strong> commodity<br />
marktrisico’s, valutarisico’s, renterisico’s, liquiditeitsrisico en<br />
kredietrisico’s. Hiervoor zijn de randvoorwaarden vastgelegd<br />
in het Risk Policy Document en in het Treasury Statuut.<br />
De Risk Management Committee heeft -onder<br />
verantwoordelijkheid van het statutair bestuur- algemene<br />
procedures en limieten vastgesteld en ziet er op toe dat de<br />
energiehandel- en verkoopactiviteiten van <strong>DELTA</strong> binnen de<br />
gestelde risicomarges blijven.<br />
Hierna worden de verschillende soorten risico’s en de wijze<br />
waarop <strong>DELTA</strong> daarmee omgaat toegelicht.<br />
De putopties zijn verstrekt aan de minderheidsaandeelhouder<br />
in het kader van de overname van Indaver in 2007 en kunnen<br />
worden uitgeoefend gedurende het kalenderjaar 2015.<br />
Het aan de minderheidsaandeelhouders in Indaver toe te rekenen<br />
aandeel in het resultaat van de vennootschap wordt toegerekend<br />
aan de verplichtingen met betrekking tot de putopties.<br />
De uitoefenprijs van de opties is te bepalen op basis van een<br />
discounted cashflow methodiek, waarbij diverse schattingen<br />
aan de orde zijn. Om deze reden hanteert <strong>DELTA</strong> een<br />
bandbreedte ten aanzien van de bepaling van de fair value<br />
van de putopties. De waardering van de putopties per<br />
balansdatum past binnen deze bandbreedte.<br />
Er hebben gedurende <strong>2013</strong> geen herclassificaties plaatsgevonden<br />
tussen de drie niveaus van de reële waardehiërarchie.<br />
5.2.2 Marktrisico’s<br />
5.2.2.1 Commodity prijsrisico’s<br />
Marktrisico’s vloeien voort uit prijsbewegingen in de inkoopen<br />
verkoopmarkten waarin <strong>DELTA</strong> actief is (gas, elektriciteit,<br />
kolen, olie, CO 2<br />
, valuta, transportcapaciteit, import/<br />
exportcapaciteit, etc). Het beleid van <strong>DELTA</strong> is erop gericht<br />
om op korte termijn de gevolgen van prijsbewegingen te<br />
beperken en op lange termijn de vigerende marktprijzen te<br />
volgen. Voor deze systematische beheersing bepaalt <strong>DELTA</strong>,<br />
afhankelijk van de verwachte prijsontwikkelingen, de inzet<br />
van zijn activa en welke posities worden ingenomen. Deze<br />
posities worden op dagelijkse basis gevolgd. Handelsrisico’s<br />
worden beperkt door strikte toepassing van een stelsel van<br />
limieten.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
97
5.2.2.2 Value-at-Risk<br />
<strong>DELTA</strong> hanteert in de commoditymarkten waarin zij opereert<br />
de Value-at-Risk-methodiek (VaR) om de marktrisico’s te<br />
berekenen en te beoordelen. Hierbij wordt een aantal<br />
aannames voor diverse veranderingen in marktomstandigheden<br />
gehanteerd. Binnen <strong>DELTA</strong> is de VaR een belangrijk instrument<br />
voor de toetsing van het marktrisico. De VaR geeft, met een<br />
betrouwbaarheid van 95%, de maximale daling van de waarde<br />
van de portefeuille aan als gevolg van prijsveranderingen<br />
over een periode van drie dagen (derhalve kan in 5% van de<br />
gevallen de waardedaling van de portefeuille de VaR<br />
overstijgen). De VaR wordt bepaald via Monte Carlo simulatie<br />
op basis van historische volatiliteit en correlaties.<br />
Doordat portfolio’s tegengestelde posities bevatten en er<br />
een onderlinge correlatie is, is de VaR op de totale portfolio<br />
kleiner dan de som van de individuele portfolio’s.<br />
Value at Risk<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Asset Book 8.539 12.977<br />
Trade Books 1.137 2.546<br />
Diversificatie over Books (1.837) (2.665)<br />
TOTAAL 7.839 12.858<br />
Binnen <strong>DELTA</strong> is VaR een belangrijk instrument voor het<br />
beheer van de portfolio’s en deze wordt daarom dagelijks<br />
berekend en gerapporteerd. De VaR voor het Asset Book en<br />
voor de totale portfolio wordt wel dagelijks gerapporteerd<br />
maar is geen sturingsparameter. Het Asset Book wordt<br />
gehedged via een vooraf vastgesteld afbouwschema om de<br />
gemiddelde marktwaarde te incasseren. Afwijkingen van dit<br />
afbouwschema vallen binnen de Trade Books, waarvoor VaR<br />
wel de leidende risicomaatstaf is.<br />
5.2.2.3 Cashflow hedges<br />
<strong>DELTA</strong> gebruikt financiële instrumenten om fluctuaties in<br />
verwachte cashflows zoveel mogelijk te beperken. Om de<br />
gevolgen van toekomstige veranderingen in marktprijzen te<br />
beheersen maakt <strong>DELTA</strong> gebruik van derivaten zoals termijncontracten,<br />
opties en swaps. De hedging instrumenten zijn<br />
derivaten in de door <strong>DELTA</strong> verhandelde commodities welke<br />
afgesloten worden om het cashflow-, prijs- en valutarisico te<br />
beperken. Hedge-accounting wordt toegepast om de totale<br />
waardemutatie van deze derivaten te dempen.<br />
Waar toegestaan neemt <strong>DELTA</strong> deze financiële instrumenten<br />
en fysieke aankoop- en verkoopcontracten boekhoudkundig<br />
op in een cashflow hedge-relatie onder IAS 39. Hierbij is het<br />
hedged item de toekomstige aankooptransactie (centrales,<br />
lange termijn sourcing) of verkooptransactie (sales) van gas<br />
of elektriciteit.<br />
98
Cash flow hedges<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
2014 2015 2016 2017<br />
en later<br />
CASHFLOW HEDGES<br />
Totaal<br />
Gemiddelde<br />
prijs<br />
Contract<br />
waarde<br />
<strong>2013</strong><br />
Gas forwards (8.752) (15) 163 - (8.605) 0,266 (226.135)<br />
Elektriciteit forwards 6.887 3.252 577 - 10.716 48,395 (460)<br />
Kolen swaps (9.264) (2.183) - - (11.447) 68,622 (100.669)<br />
Olie swaps 2.981 - - - 2.981 626,694 (33.841)<br />
CO 2<br />
forwards (4.565) (2.649) - - (7.214) 6,832 (27.219)<br />
Valutaswaps 1.525 (871) - - 654 0,899 (263.676)<br />
TOTAAL (11.189) (2.466) 740 - (12.914)<br />
<strong>2013</strong> 2014 2015 2016 en later Totaal Gemiddelde<br />
prijs<br />
Contract<br />
waarde<br />
2012<br />
Gas forwards (1.484) (11.075) (1.023) - (13.582) 0,266 (268.713)<br />
Elektriciteit forwards 3.168 9.742 1.612 - 14.522 53,461 98.521<br />
Kolen swaps (3.216) (758) - - (3.974) 82,993 (29.304)<br />
Olie swaps 2.860 1.243 - - 4.103 660,307 (106.573)<br />
CO 2<br />
forwards (10.294) (4.458) (815) - (15.567) 11,015 (40.975)<br />
Valutaswaps 3.993 7.471 740 - 12.204 0,921 (291.213)<br />
TOTAAL (4.973) 2.165 514 - (2.294)<br />
In de hedge-reserve is de waardeontwikkeling van<br />
onderliggende derivaten opgenomen in de periode dat deze<br />
opgenomen zijn in een effectieve hedge-relatie. De in het<br />
overzicht ‘cash flow hedges’ weergegeven derivaten<br />
betreffen de derivaten die per balansdatum opgenomen zijn<br />
in een hedge-relatie.<br />
Een mismatch ontstaat doordat:<br />
• in het overzicht ‘cash flow hedges’ ook het ineffectieve<br />
deel van de hedge-instrumenten is opgenomen;<br />
• de waardeontwikkeling in de hedge-instrumenten tot<br />
het aangaan van een hedge relatie ook is opgenomen in<br />
het overzicht ‘cashflow hedges’;<br />
• in de hedge-reserve de waardeontwikkeling is<br />
opgenomen van de hedge-instrumenten welke in het<br />
verleden waren opgenomen in een hedge-relatie, doch<br />
per einde boekjaar niet daarin zijn opgenomen.<br />
De in de hedge-reserve gerapporteerde waarden houden<br />
rekening met de toewijzingsdatum van een instrument in een<br />
hedge-relatie; deze kan afwijken van de handelsdatum.<br />
Daarnaast wordt in de hedge-reserve alleen het effectieve<br />
gedeelte van de totale in de hedge toegewezen reële waarde<br />
van de hedge- instrumenten meegenomen.<br />
5.2.2.4 Valutarisico’s<br />
Valutarisico’s hebben betrekking op het prijsrisico dat<br />
samenhangt met de wijziging van wisselkoersen.<br />
Het risicobeleid van <strong>DELTA</strong> is er op gericht om valutarisico’s<br />
op ingenomen posities in vreemde valuta af te dekken.<br />
Voor het afdekken van de risico’s gebruikt <strong>DELTA</strong> financiële<br />
instrumenten (forward-transacties) om fluctuaties in<br />
verwachte kasstromen zoveel mogelijk te voorkomen.<br />
Ingenomen valutaposities, welke voortvloeien uit afgesloten<br />
(commodity)contracten, worden dagelijks gerapporteerd aan<br />
de afdeling Treasury en op groepsniveau aldaar afgedekt.<br />
Valutarisico limieten worden periodiek in overleg met de Risk<br />
Management Comittee vastgesteld en vervolgens bewaakt<br />
door de afdeling Treasury.<br />
Ten behoeve van de omrekening van in de balans begrepen<br />
valuta-posities zijn de volgende koersen ten opzichte van de<br />
Euro gebruikt:<br />
MIDDENKOERSEN 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Amerikaanse dollar 1,3770 1,3175<br />
Britse pond 0,8322 0,8150<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
99
5.2.2.5 Renterisico’s<br />
Het risicobeleid van <strong>DELTA</strong> met betrekking tot renterisico’s is<br />
er op gericht om de invloed van renteschommelingen te<br />
beperken. Voor het afdekken van de risico’s maakt <strong>DELTA</strong><br />
gebruik van derivaten zoals interest rate swaps.<br />
Afgedekte leningen<br />
<strong>DELTA</strong> heeft een aantal renteswaps. Deze swaps zijn alle<br />
effectief per balansdatum. De gevoeligheid is berekend door<br />
de floating spot met 10% te verhogen respectievelijk te<br />
verlagen. Enkele van deze rentederivaten zijn te classificeren<br />
als optiecontracten waarvoor de uitzondering genoemd in<br />
IAS 39, alinea 74, geldt. De verandering in de intrinsieke<br />
waarde wordt verwerkt in de hedge-reserve, de verandering<br />
in de tijdswaarde wordt verwerkt in de winst-en-verliesrekening.<br />
In de tabel is het verschil van de 10% stijging,<br />
dan wel 10% daling weergegeven ten opzichte van de<br />
boekwaarde per 31 december <strong>2013</strong>. Over de rente derivaten<br />
wordt geen Value-at-Risk (VaR) berekend.<br />
Gevoeligheidsanalyse renterisico’s<br />
(Bedragen x EUR 1.000) STIJGING 10% DALING 10%<br />
Positie 31<br />
december<br />
Waarde t.o.v.<br />
yieldcurve<br />
Waardestijging<br />
t.o.v. actuele<br />
balans<br />
Waarde t.o.v.<br />
yieldcurve<br />
Waardedaling t.o.v.<br />
actuele balans<br />
<strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012<br />
DERIVAAT<br />
Derivaat (34.084) (46.861) (31.400) (44.516) 2.684 2.345 (36.768) (49.245) (2.684) (2.384)<br />
Uitgestelde belasting 8.693 12.010 8.014 11.430 (679) (580) 9.372 12.601 679 591<br />
TOTAAL (25.391) (34.851) (23.386) (33.086) 2.005 1.765 (27.396) (36.644) (2.005) (1.793)<br />
RENTESWAPS<br />
Hedgereserve 24.978 33.926 22.982 32.238 (1.996) (1.688) 26.972 35.645 1.994 1.719<br />
Minderheid 561 1.072 536 1.037 (25) (35) 586 1.105 25 33<br />
TOTAAL 25.539 34.998 23.518 33.275 (2.021) (1.723) 27.558 36.750 2.019 1.752<br />
RESULTAAT SWAPS 2.104 2.106 2.118 2.061 14 (45) 2.088 2.144 (16) 38<br />
De rentederivaten laten per 31 december <strong>2013</strong> een schuldpositie<br />
zien. Bij een hogere yieldcurve neemt deze<br />
schuldpositie af.<br />
De hedge-reserve in verband met renteswaps heeft per 31<br />
december <strong>2013</strong> een debetstand binnen het eigen vermogen.<br />
Bij een hogere yieldcurve ontstaat een lagere debetstand<br />
binnen het eigen vermogen.<br />
Niet afgedekte leningen<br />
Als de interestpercentages op niet afgedekte rentedragende<br />
leningen met een variabele rente 10% hoger dan wel lager<br />
zouden zijn dan de stand op 31 december <strong>2013</strong> en alle<br />
andere variabelen constant worden gehouden, zou het<br />
resultaat (voor minderheidsbelangen) dalen respectievelijk<br />
stijgen met EUR 0,6 mln. per jaar.<br />
5.2.3. Liquiditeitsrisico<br />
Liquiditeitsrisico is het risico dat <strong>DELTA</strong> onvoldoende<br />
financiële middelen ter beschikking heeft om aan zijn<br />
verplichtingen te voldoen.<br />
Het beleid van <strong>DELTA</strong> op het gebied van kapitaalbeheer is er<br />
op gericht om het aantrekken en aflossen van financiële<br />
middelen en het beheer van de liquide middelen zo veel<br />
mogelijk te centraliseren in de holdingmaatschappij <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Op basis van het ondernemingsplan wordt jaarlijks het<br />
financieringsplan opgesteld dat richting geeft aan de<br />
activiteiten van de afdeling Treasury van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Een onderdeel hiervan is de jaarlijkse vaststelling van de<br />
verhouding tussen kort en lang vreemd vermogen.<br />
Daarnaast stuurt <strong>DELTA</strong> gericht op het in ruime mate voldoen<br />
aan bancaire ratio’s en ratio’s die gerelateerd zijn aan het<br />
behoud van de corporate credit rating en het optimaliseren<br />
van werkkapitaalbeheer. Daarnaast geldt een zeer restrictief<br />
beleid ten aanzien van het afgeven van garanties en het<br />
aangaan van verplichtingen met een liquiditeitsrisico.<br />
100
<strong>DELTA</strong> heeft in maart <strong>2013</strong> de Revolving Credit Facility<br />
geherfinancierd voor een periode van vijf jaar tot maart 2018.<br />
De hoogte van de RCF bedraagt EUR 450 mln. Middels een<br />
accordeon optie welke is opgenomen in de faciliteit, kan de<br />
hoofdsom met EUR 50 mln. worden verhoogd. De RCF is<br />
deels een standby faciliteit en wordt deels gebruikt voor de<br />
financiering van werkkapitaal en het opvangen van seizoen<br />
fluctuaties. Investeringen in langlopende activa worden<br />
gefinancierd middels langlopende leningen. In 2012 zijn<br />
voor EUR 180 mln. langlopende onderhandse leningen<br />
afgesloten op <strong>DELTA</strong> N.V. niveau.<br />
Een aantal onderdelen van de <strong>DELTA</strong> Groep hebben een eigen<br />
financieringslijn, te weten:<br />
1. Indaver beschikt over kredietlijnen voor de financiering<br />
van de werkkapitaalbehoefte. De projectfinancieringen<br />
voor Indaver Duitsland zijn in <strong>2013</strong> volledig<br />
geherfinancierd door Indaver. Indaver heeft ultimo<br />
<strong>2013</strong> EUR 170 mln. opgenomen onder de bestaande<br />
kredietlijnen;<br />
2. <strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf B.V. heeft, in overeenstemming<br />
met de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON), eigen<br />
faciliteiten ter grootte van EUR 190 mln. per balansdatum.<br />
Inmiddels is hier in <strong>2013</strong> EUR 40 mln. op afgelost;<br />
3. Sloe Centrale B.V. is gefinancierd middels<br />
projectfinanciering ad EUR 202 mln. (obv 50%-belang);<br />
4. De financiering bij Sleco Centrale nv bedraagt per jaar<br />
ultimo EUR 22 mln. (obv 50%-belang).<br />
De creditrating van <strong>DELTA</strong> afgegeven door Standard & Poor’s<br />
is in <strong>2013</strong> ongewijzigd gebleven: BBB+ met een stable<br />
outlook.<br />
Om inzicht te verschaffen in het liquiditeitsrisico zijn in de<br />
volgende tabel de contractuele looptijden weergegeven van<br />
de financiële verplichtingen:<br />
Contractuele looptijd van financiële verplichtingen ultimo <strong>2013</strong><br />
(Bedragen x EUR 1.000) < 1 JAAR 1-5 JAAR > 5 JAAR TOTAAL<br />
Crediteuren 341.048 - - 341.048<br />
Rentedragende leningen 285.799 277.570 243.436 806.805<br />
Derivaten 160.555 115.839 - 276.395<br />
Overige 208.243 286.696 1.658 496.597<br />
TOTAAL 995.645 680.105 245.094 1.920.845<br />
Te betalen rente 11.033 26.239 5.581 42.833<br />
Contractuele looptijd van financiële verplichtingen ultimo 2012<br />
(Bedragen x EUR 1.000) < 1 JAAR 1-5 JAAR > 5 JAAR TOTAAL<br />
Crediteuren 303.614 - - 303.614<br />
Rentedragende leningen 220.975 348.382 255.245 824.602<br />
Derivaten 146.861 137.635 - 284.496<br />
Overige 220.422 276.192 1.973 498.587<br />
TOTAAL 891.872 762.209 257.218 1.911.299<br />
Te betalen rente 11.620 30.799 8.436 50.855<br />
De contractuele looptijd van de financiële verplichtingen<br />
geeft de te verwachten uitgaande kasstromen weer met<br />
betrekking tot de op de balansdatum uitstaande schulden.<br />
Onder de post overige zijn met name de vooruit ontvangen<br />
omzet, de actuele belastingen en de putoptie Indaver<br />
verwerkt.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
101
5.2.4. Kredietrisico’s<br />
Kredietrisico betreft het verlies dat zou kunnen ontstaan<br />
indien een tegenpartij in gebreke blijft bij het voldoen aan de<br />
contractuele verplichting. <strong>DELTA</strong> heeft kredietlimieten<br />
opgesteld met betrekking tot zijn externe tegenpartijen<br />
teneinde het kredietrisico te beperken. Een intern kredietbeoordelingssysteem<br />
stelt voor elke externe tegenpartij een<br />
kredietlimiet vast. Dit interne beoordelingssysteem is<br />
gebaseerd op beschikbare, gepubliceerde informatie over<br />
de betreffende onderneming of de garantsteller daarvan<br />
(jaarverslagen, creditratings, etc.). Indien de creditrating<br />
van een externe tegenpartij of de garantsteller daarvoor niet<br />
(langer) Investment grade is, wordt geen (additioneel)<br />
kredietrisico geaccepteerd. Dit is gedurende <strong>2013</strong> voor<br />
meerdere externe tegenpartijen opgetreden.<br />
Ultimo <strong>2013</strong> ziet de procentuele verdeling van de<br />
creditrating van de externe tegenpartijen van <strong>DELTA</strong> over<br />
de verschillende ratingklassen er als volgt uit:<br />
35%<br />
30%<br />
25%<br />
20%<br />
15%<br />
10%<br />
5%<br />
0%<br />
AA+ AA AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- BB+<br />
■ <strong>2013</strong><br />
■ 2012<br />
Naast de hierop gebaseerde kredietlimieten hanteert <strong>DELTA</strong><br />
verschillende instrumenten om kredietrisico’s te beheersen,<br />
waaronder het handelen onder standaardcontracten en<br />
voorwaarden, het handelen via beurzen, het diversifiëren naar<br />
eindgebruikers en het vragen van aanvullende zekerheden.<br />
Voor eindgebruikers waaraan door <strong>DELTA</strong> energie wordt<br />
geleverd, wordt de kredietwaardigheid bepaald op basis van<br />
gegevens van externe informatieleveranciers. Bij bestaande<br />
klanten is ook het historische betaalgedrag een afweging<br />
voor het al dan niet aangaan van een leveringscontract. Voor<br />
een deel van de zakelijke eindgebruikers is het debiteurenrisico<br />
afgedekt door middel van een kredietverzekering.<br />
Zo nodig worden aanvullende zekerheden in de vorm van<br />
bankgarantie, waarborgsom of vooruitbetaling gevraagd.<br />
102
6. Voorraden<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Grondstoffen 71.347 71.784<br />
Hulpmateriaal 5.883 6.398<br />
Eindprodukt 6.241 6.292<br />
Handelsgoederen 4.582 3.390<br />
TOTAAL 88.053 87.864<br />
af: Voorziening incourante voorraden (608) (652)<br />
TOTAAL VOORRADEN 87.445 87.212<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
103
7. Vorderingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Handelsdebiteuren 384.408 371.275<br />
Actuele belastingvorderingen 24.814 1.815<br />
Onderhanden projecten voor derden 202 -<br />
Liquide middelen niet direct opeisbaar 26.739 49.300<br />
Kortlopend deel langlopende uitgegeven gelden 1.735 4.025<br />
Overige en overlopende activa 24.084 28.254<br />
Totaal overige vorderingen 52.558 81.579<br />
TOTAAL VORDERINGEN (EXCLUSIEF DERIVATEN) 461.982 454.669<br />
De liquide middelen die niet direct opeisbaar zijn, betreffen<br />
aangehouden geldmiddelen in het kader van de handelsactiviteiten<br />
op beurzen.<br />
Op de vorderingen op handelsdebiteuren is een voorziening<br />
in verband met mogelijke oninbaarheid in mindering<br />
gebracht van EUR 20,1 mln. (2012: EUR 20,2 mln.).<br />
Ouderdomsanalyse Handelsdebiteuren<br />
OUDERDOM (DAGEN) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
< 30 364.254 343.667<br />
31-60 13.228 17.049<br />
61-90 2.966 6.791<br />
91-120 2.450 3.948<br />
> 120 21.593 20.068<br />
OPERATIONELE DEBITEUREN (BRUTO) 404.491 391.523<br />
Voorziening voor dubieuze debiteuren (20.083) (20.248)<br />
OPERATIONELE DEBITEUREN (NETTO) 384.408 371.275<br />
In de categorie ‘< 30 dagen’ is voor een bedrag van EUR<br />
166,5 mln. (in 2012: EUR 145,9 mln.) vorderingen<br />
voortvloeiend uit handelsactiviteiten op beurzen<br />
opgenomen. Deze debiteurenposities worden altijd binnen<br />
een maand tussen de partijen vereffend.<br />
Mutaties in voorziening voor dubieuze debiteuren<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
VOORZIENING PER 1 JANUARI 20.248 13.794<br />
Onttrekking wegens oninbare vorderingen (2.781) (1.711)<br />
Dotaties/vrijval 2.616 8.165<br />
VOORZIENING PER 31 DECEMBER 20.083 20.248<br />
In 2012 zijn meerdere bedragen gedoteerd aan de<br />
voorziening als gevolg van het faillissement van een<br />
belangrijke multi-utility klant.<br />
104
8. Liquide middelen<br />
Onder de liquide middelen zijn niet alleen de geldmiddelen<br />
opgenomen, maar ook kasequivalenten die zonder materieel<br />
risico van waardeverandering in liquide middelen kunnen<br />
worden omgezet.<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Deposito's 77.130 123.559<br />
Kas/Bank 96.985 70.509<br />
TOTAAL LIQUIDE MIDDELEN 174.115 194.068<br />
De bedragen welke op deposito zijn geplaatst vallen vrij<br />
binnen een termijn van 3 maanden.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
105
9. Voorzieningen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL MILIEU<br />
GERELA-<br />
TEERD<br />
ONREN-<br />
DABELE<br />
CONTRACTEN<br />
PERSO-<br />
NEELS<br />
KOSTEN<br />
AMOVERING<br />
VOOR-<br />
ZIENING<br />
OVERIGE<br />
VOOR-<br />
ZIENINGEN<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2012 597.531 62.845 165.560 5.500 174.592 189.034<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen 15.876 9.710 - 830 3.474 1.862<br />
Dotaties 91.311 4.256 27.021 1.093 34.467 24.474<br />
Rentedotaties 19.909 2.846 6.758 92 4.485 5.728<br />
Vrijval (48.431) - (46.788) (63) (2.104) 524<br />
Onttrekkingen (29.338) (484) - (1.163) - (27.691)<br />
Overige mutaties (1.196) (885) - (86) - (225)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 645.662 78.288 152.551 6.203 214.914 193.706<br />
Kortlopend gedeelte van voorzieningen (12.253) (9.299) - (461) (1.370) (1.123)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 633.409 68.989 152.551 5.742 213.544 192.583<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen 12.253 9.299 - 461 1.370 1.123<br />
Dotaties 28.777 89 6.482 5.282 (329) 17.253<br />
Rentedotaties 18.398 2.970 5.765 150 4.999 4.514<br />
Vrijval (48.573) (44) (46.755) - (4) (1.770)<br />
Onttrekkingen (40.900) (1.238) - (784) - (38.878)<br />
Overige mutaties 4.330 4.329 - - - 1<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 607.694 84.394 118.043 10.851 219.580 174.826<br />
Kortlopend gedeelte van voorzieningen (15.301) (10.199) - (2.910) (1.366) (826)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 592.393 74.195 118.043 7.941 218.214 174.000<br />
De vrijval van de voorzieningen die binnen een jaar is gepland<br />
ad EUR 15,3 mln. (2012: EUR 12,3 mln.) is opgenomen onder<br />
de kortlopende verplichtingen.<br />
Hieronder volgt een toelichting op de voorzieningen voor<br />
zover deze meer dan EUR 5 mln. bedragen:<br />
Milieu gerelateerde kosten<br />
Binnen Indaver zijn voorzieningen gevormd voor de<br />
eindafdichting en nazorg van de afvalbergingen welke<br />
thans in gebruik zijn. Er wordt verwacht dat gedurende de<br />
eerstvolgende 5 jaar een bedrag van ca. EUR 25,4 mln. aan<br />
de voorziening onttrokken zal worden. De kosten worden<br />
door het management geraamd volgens de ‘best estimate’<br />
methode op basis van de huidige technologie en de kennis<br />
aangaande technologische ontwikkelingen. Discontering<br />
heeft plaatsgevonden op basis van 4,0% (2012: 4,67%,<br />
5,0% en 5,1%) over de regio’s heen.<br />
Het kortlopend gedeelte van de voorziening heeft met name<br />
betrekking op de in 2005 gesloten afvalberging Koegorspolder.<br />
Binnen Indaver zijn voor EUR 4,2 mln. voorzieningen<br />
opgenomen voor verwachte kosten als gevolg van<br />
vastgestelde verontreinigingen op bepaalde locaties.<br />
Onrendabele contracten<br />
In het licht van de huidige marktprijzen voor elektriciteit die<br />
onder druk staan als gevolg van de economische ontwikkeling<br />
in relatie tot de beschikbare productiecapaciteit en anderzijds<br />
de stijging van de brandstofprijzen als gevolg van de wereldwijd<br />
toenemende vraag, zijn enkele in het verleden afgesloten<br />
energie inkoop/verkoopcontracten niet meer renderend.<br />
Daarom is ter afdekking van het onrendabele deel van enkele<br />
contracten een voorziening voor onrendabele contracten<br />
getroffen. Jaarlijks worden onttrekkingen gedaan ten gunste<br />
van de opgelopen negatieve bruto marge. Het eventuele<br />
resultaat van een betrokken productie-eenheid wordt jaarlijks<br />
toegevoegd aan deze voorziening, vanwege het causaal<br />
verband tussen het resultaat van de deelneming en de<br />
vorming van de voorziening. De voorzieningen worden ieder<br />
jaar opnieuw beoordeeld in het licht van de ontwikkelingen<br />
op de elektriciteits- en brandstofmarkten, de relevante<br />
wetgeving en de contractuele afspraken. De prijsontwikkelingen<br />
van elektriciteit en brandstofcomponenten zijn gebaseerd op<br />
de onafhankelijke Pöyry (mid) prijscurves.<br />
De disconteringsvoet voor berekening van deze voorziening<br />
bedraagt 4,25% (2012: 4,25%).<br />
De ultimo <strong>2013</strong> resterende voorziening heeft voornamelijk<br />
betrekking op contracten met een gezamenlijke<br />
bedrijfsactiviteit en een joint venture.<br />
106
Personeelskosten<br />
Deze voorzieningen zijn gevormd om aan bestaande<br />
toekomstige financiële verplichtingen te kunnen voldoen.<br />
De voorziening kent op basis van CAO-afspraken een diensttijdgebonden<br />
uitkering toe aan personeelsleden. Vanaf het<br />
moment van indiensttreding wordt voor deze uitkeringen een<br />
voorziening gevormd op basis van verstreken dienstjaren,<br />
verwachte prijs- en salarisstijgingen en kansen op ontslag,<br />
invaliditeit en sterfte.<br />
Daarnaast is in het kader van de overgangsmaatregel m.b.t. de<br />
ziektekostenverzekering van IZA/IZR voor ex-medewerkers<br />
een voorziening gevormd. Deze maatregel is in 2006 met de<br />
sociale partners overeengekomen voor een periode van<br />
10 jaar. Verder wordt onder deze post een voorziening voor<br />
te betalen ziekengeld opgenomen, wanneer er sprake is van<br />
meer dan 2 jaar ziekte (per ultimo <strong>2013</strong> is dit niet het geval).<br />
Ook de verplichting voor reeds ingegane uitkeringen op grond<br />
van de werkloosheidswet maakt deel uit van deze voorziening.<br />
De disconteringsvoet bedraagt 4,5% (2012: 4,5%). Vanwege<br />
het langlopende karakter van deze verplichtingen is de<br />
disconteringsvoet niet gewijzigd.<br />
Amovering energieproductie-eenheden<br />
Deze voorziening is bestemd om in de toekomst de amovering<br />
van de buiten bedrijf te stellen eenheden te kunnen bekostigen.<br />
De verwachte uiteindelijke amoveringskosten zijn gebaseerd<br />
op de uitkomsten van periodieke studies, vermeerderd met<br />
de benodigde aanpassing voor prijsontwikkelingen, eventuele<br />
actuele inzichten en een inschatting van mogelijke<br />
milieuconsequenties. De voorziening voor amovering van de<br />
kerncentrale is zodanig opgebouwd dat -overeenkomstig de<br />
afspraken met de Rijksoverheid in het Convenant kerncentrale<br />
Borssele- amovering van de kernenergie-eenheid kan plaatsvinden<br />
direct nadat de exploitatie is beëindigd in 2034.<br />
De voorzieningen zijn contant gemaakt met een<br />
disconteringsvoet van 4,5% (2012: 4,5%).<br />
Overige voorzieningen<br />
Onder de Overige voorzieningen is begrepen:<br />
Voorziening voor opwerkings- en opslagkosten<br />
Deze voorziening is gevormd in het kader van de huidig<br />
bestaande verplichtingen en is bepaald als de contante<br />
waarde van de geraamde bedragen voor de toekomstige<br />
opwerkings- en opslagkosten, verminderd met de geschatte<br />
contante waarde van de in de toekomst vrijkomende<br />
restproducten en het saldo van de betaalde, respectievelijk<br />
ontvangen bedragen. De disconteringsvoet bedraagt 4,5%<br />
(2012: 4,5%).<br />
liggen de actuariële en beleggingsrisico’s nagenoeg volledig<br />
bij de deelnemers. Bij deze regeling aangesloten werkgevers<br />
hebben geen verplichting tot het voldoen van aanvullende<br />
bijdragen als sprake is van een tekort bij het fonds.<br />
Onze verplichtingen bestaan uit het voldoen van de door het<br />
fonds vastgestelde premie. Het bestuur van ABP stelt deze<br />
premie jaarlijks vast, op basis van eigen bestandsgegevens<br />
en met inachtneming van de door de toezichthouder van ABP<br />
(de Nederlandsche Bank) voorgeschreven parameters en<br />
vereisten. De premieplicht komt voort uit de aansluiting bij<br />
het fonds in het betreffende jaar en niet uit de aansluiting in<br />
voorgaande jaren. De ABP-regeling classificeert verslaggevingtechnisch<br />
als een toegezegde-bijdrageregeling. Uit dien<br />
hoofde zijn de premies verantwoord als last en zijn verdere<br />
toelichtingen niet vereist.<br />
Pensioenverplichtingen in het buitenland<br />
Indaver voert een ‘defined benefit plan’ voor medewerkers<br />
van Indaver Holding en sommige deelnemingen die voor<br />
31 december 2007 onderdeel uitmaakten van de Indaver<br />
groep. Het betreft twee polissen afgesloten bij verschillende<br />
verzekeringsmaatschappijen.<br />
Daarnaast kent Indaver ‘unfunded defined benefit plans’<br />
voor de medewerkers van Indaver Deutschland GmbH.<br />
Voor nieuwe medewerkers die na 1 januari 2008 in dienst<br />
zijn getreden bij de Holding en bij sommige deelnemingen<br />
in België en voor de medewerkers van Indaver Ierland voert<br />
Indaver ‘defined contribution plans’.<br />
Op basis van deze uitgangspunten resulteren voor Indaver<br />
onderstaande lange termijn verplichtingen:<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Pensioenverplichtingen 31.322 27.012<br />
TOTAAL 31.322 27.012<br />
Daarnaast zijn onder kortlopende schulden pensioenverplichtingen<br />
opgenomen voor een bedrag van EUR 0,8 mln.<br />
(2012: EUR 1,0 mln.).<br />
Pensioenverplichtingen<br />
Pensioenverplichtingen in Nederland<br />
Nagenoeg alle werknemers van de Nederlandse vestigingen<br />
van de <strong>DELTA</strong> Groep zijn voor hun pensioenregeling<br />
aangesloten bij Stichting Pensioenfonds ABP (ABP). De ABPregeling<br />
is een Multi-employer regeling. In deze regeling<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
107
Pensioenvoorzieningen buiten Nederland (Indaver)<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
België Duitsland België Duitsland<br />
1 NETTO VERPLICHTING<br />
Contante waarde van de bruto verplichting 38.416 16.792 32.835 15.594<br />
Reële waarde van de fondsbeleggingen (24.114) (1.549) (21.352) (1.427)<br />
CONTANTE WAARDE VAN DE NETTO VERPLICHTINGEN 14.302 15.243 11.483 14.167<br />
Actuariële winsten of verliezen 1.968 - 1.572 -<br />
Toegezegde bijdrage regeling met eenvoudige actuariële berekening 457 190 268 483<br />
NETTO VERPLICHTING OPGENOMEN IN DE BALANS 16.727 15.433 13.323 14.650<br />
2 WIJZIGINGEN IN DE CONTANTE WAARDE<br />
Verplichting per 1 januari 32.835 15.594 24.951 12.794<br />
Betaalde bijdragen 2.264 316 1.817 254<br />
Interestkosten 1.354 650 1.321 688<br />
Herwaardering (winsten)/verliezen 2.567 835 6.314 2.513<br />
aanpassingen op basis van ervaringen (653) (464) 941 113<br />
act. (winsten)/verliezen uit veranderingen demografische assumpties 627 - - (2)<br />
act. (winsten)/verliezen uit veranderingen in financiële assumpties 2.593 1.299 5.373 2.402<br />
Bijdragen door deelnemers 282 - 281 -<br />
Betaalde kosten (83) - (59) -<br />
Betaalde premies (306) - (300) -<br />
Betaalde vergoedingen (497) (603) (1.472) (613)<br />
Netto transfer in/uit - - - (42)<br />
Inperkingen en afwikkelingen - - (18) -<br />
VERPLICHTING PER 31 DECEMBER 38.416 16.792 32.835 15.594<br />
3 WIJZIGINGEN IN DE REËLE WAARDE<br />
Reële waarde per 1 januari 21.352 1.427 20.393 1.246<br />
Rendement op fondsbeleggingen 1.276 30 976 34<br />
verwacht rendement 938 62 1.146 13<br />
winst/(verlies) 338 (32) (170) 21<br />
Bijdragen door werkgever 2.090 92 1.485 147<br />
Bijdragen door deelnemers 282 - 281 -<br />
Betaalde kosten (83) - (59) -<br />
Betaalde premies (306) - (300) -<br />
Betaalde vergoedingen (497) - (1.472) -<br />
Afwikkelingen - - (13) -<br />
Overige - - 61 -<br />
REËLE WAARDE PER 31 DECEMBER 24.114 1.549 21.352 1.427<br />
4 PENSIOENKOSTEN<br />
Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten 2.264 315 1.817 254<br />
Netto rentekosten op ‘toegezegd penisoen-regeling’ 416 576 175 662<br />
OPGENOMEN IN PERSONEELSKOSTEN 2.680 891 1.992 916<br />
108
5 ACTUARIËLE VERONDERSTELLINGEN<br />
Verplichtingen voor personeelsbeloningen<br />
Disconteringsvoet 3,75% 3,75% 4,25% 4,25%<br />
Verwacht rendement 3,75% 3,75% 4,30% 4,30%<br />
Toekomstige loonsverhogingen 3,50% 2,00% 3,50% 2,00%<br />
Ontwikkeling medische kosten (inflatiepercentage) 3,00% 3,00%<br />
6 EFFECTIEF RENDEMENT OP FONDSBELEGGINGEN<br />
Het effectief rendement van de fondsbeleggingen in <strong>2013</strong> was EUR 1,3 mln. (2012: EUR 1,0 mln.).<br />
7 SENSITIVITEIT<br />
1% stijging van:<br />
Discontovoet (5.934) (2.366) (5.285) (2.117)<br />
Toekomstige salarisverhogingen 3.555 91 3.075 86<br />
Toekomstige stijging in medische kosten 349 nvt 230 nvt<br />
1% daling van:<br />
Discontovoet 5.281 3.036 4.486 2.692<br />
Toekomstige salarisverhogingen (4.739) (85) (4.311) (82)<br />
Toekomstige stijging in medische kosten (266) nvt (180) n.v.t<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
109
10. Mutatieoverzicht van langlopende<br />
financiële verplichtingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
WAARDE PER 1 JANUARI 701.149 829.590<br />
Opgenomen leningen 47.257 239.722<br />
Mutaties CBL (367) (338)<br />
Aflossingen (59.837) (367.825)<br />
688.202 701.149<br />
Aflossingen in het volgend boekjaar (71.841) (71.125)<br />
TOTAAL 616.361 630.024<br />
De schulden betreffen verplichtingen aan kredietinstellingen.<br />
Van dit saldo heeft EUR 226 mln. een looptijd van meer dan<br />
vijf jaar. De gemiddelde rentevoet van de schuld per<br />
31 december <strong>2013</strong> was 1,7% (2012: 1,9%).<br />
<strong>DELTA</strong> heeft met een vijftal banken een corporate stand-by<br />
kredietfaciliteit ter grootte van EUR 450 mln. Voor deze<br />
faciliteit zijn geen zekerheden verstrekt.<br />
Als waarborg voor de negatieve fair value van de intrest rate<br />
swaps die in voorgaande jaren zijn aangegaan door Indaver<br />
Duitsland zijn zekerheden ter hoogte van EUR 1,8 mln.<br />
verstrekt.<br />
110
11. Overige langlopende verplichtingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Uitgestelde belastingverplichtingen 60.689 53.705<br />
Vooruitontvangen omzet 87.381 77.286<br />
Putoptie Indaver 156.905 151.826<br />
Overige langlopende verplichtingen 41.673 46.291<br />
TOTAAL 346.648 329.108<br />
Uitgestelde belastingverplichting<br />
De uitgestelde belastingverplichting heeft betrekking op<br />
waarderingsverschillen tussen de commerciële en fiscale<br />
balans. De latente belastingverplichting vloeit met name<br />
voort uit acquisities in het verleden. Bij de verwerving van<br />
een aandelenbelang worden de materiële en immateriële<br />
activa gewaardeerd tegen reële waarde. Aanpassingen naar<br />
reële waarde worden fiscaal niet erkend. Vandaar dat in relatie<br />
tot deze aanpassingen naar reële waarde van (im)materiële<br />
vaste activa een uitgestelde belastingverplichting wordt<br />
gevormd. Deze belastingverplichting neemt af naar rato van<br />
de afschrijvingen op de reële waarde aanpassingen, dit met<br />
uitzondering van de reële waarde aanpassingen op grond.<br />
Daarnaast wordt het tijdelijke verschil, ontstaan doordat de<br />
commercieel in aanmerking genomen voorziening voor<br />
onrendabele contracten fiscaal niet is gevormd, in de<br />
uitgestelde belastingverplichting betrokken.<br />
Door opsplitsing van de fiscale eenheid vennootschapsbelasting<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. heeft ultimo <strong>2013</strong> een overboeking<br />
vanuit de latente belastingvordering plaats gevonden naar<br />
de latente belastingverplichting. Door de overboeking<br />
worden de afzonderlijke latente belastingverplichtingen en<br />
vordering van de fiscale eenheden separaat gerapporteerd.<br />
De overboeking heeft een toename van de latente<br />
belastingverplichting tot gevolg.<br />
Evenzo wordt bij de vorming van een voorziening een<br />
uitgestelde belastingvordering opgenomen; deze muteert<br />
naar rato van de onttrekkingen aan de voorzieningen.<br />
De uitgestelde belastingverplichting vloeit voort uit:<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Immaterieel vast actief 2.347 2.943<br />
Materieel vast actied 95.638 52.342<br />
Overige activa (37.296) (1.580)<br />
TOTAAL 60.689 53.705<br />
Vooruitontvangen omzet<br />
De vooruitontvangen omzet heeft deels betrekking op<br />
ontvangen vergoedingen voor nog te verwerken afval bij<br />
Indaver. De toename van de vooruit ontvangen omzet wordt<br />
zowel in <strong>2013</strong> als in 2012 veroorzaakt door de ontvangen<br />
bijdragen van derden voor nieuwe investeringen binnen het<br />
netwerkbedrijf (conform IFRIC 18).<br />
Putoptie Indaver<br />
<strong>DELTA</strong> heeft in 2008 zijn belang in Indaver uitgebreid naar<br />
75%. Aan de minderheidsaandeelhouders zijn in het kader<br />
van de overname van Indaver in 2007 putopties verstrekt;<br />
deze kunnen worden uitgeoefend gedurende het jaar 2015.<br />
Om deze reden is de putoptie ultimo <strong>2013</strong> opgenomen onder<br />
langlopende verplichtingen. Waardering heeft<br />
plaatsgevonden tegen reële waarde per 31 december.<br />
Het aan de minderheidsaandeelhouders in Indaver toe te<br />
rekenen aandeel in het resultaat van de vennootschap en<br />
overige mutaties in de equity value worden toegerekend aan<br />
de verplichtingen met betrekking tot de putoptie.<br />
De uitoefenprijs van de optie is bepaald op basis van een<br />
discounted cashflow methodiek, waarbij diverse schattingen<br />
aan de orde zijn. Het management heeft de kasstroomvoorspellingen<br />
gebaseerd op de ondernemingsplannen voor<br />
de jaren 2014-2016 en in enkele gevallen voor een langere<br />
zichtperiode.<br />
Na de zichtperiode is een eeuwigdurende reeks gehanteerd.<br />
Hierbij is rekening gehouden met de beschikbare informatie<br />
met betrekking tot marktontwikkelingen. Er is geen gebruik<br />
gemaakt van extrapolaties met groeipercentages welke<br />
uitgaan boven inflatie.<br />
Vanwege diverse schattingen die hierbij aan de orde zijn<br />
hanteert <strong>DELTA</strong> een bandbreedte ten aanzien van de bepaling<br />
van de reële waarde van de putoptie. De waardering van de<br />
putoptie per balansdatum past binnen deze bandbreedte.<br />
Overige langlopende verplichtingen<br />
Hieronder is de verplichting van N.V. EPZ opgenomen van de<br />
kosten ter dekking van de Iaatste splijtstoflading welke bij<br />
beëindiging van de Ievensduur van de kernenergie-eenheid<br />
nog in de kern van de reactor aanwezig zal zijn.<br />
De opgenomen verplichting is gebaseerd op de ultimo <strong>2013</strong><br />
bekende splijtstofkosten met betrekking tot de Iaatste<br />
splijtstoflading, welke is bepaald als de contante waarde<br />
met een disconteringsvoet van 4,5% van de geraamde<br />
bedragen voor toekomstige waarde van de restkern,<br />
inclusief opwerkings- en opslagkosten.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
111
11.2 Mutatieoverzicht Overige langlopende verplichtingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
WAARDE PER 1 JANUARI 329.108 167.867<br />
Mutatie uitgestelde belastingverplichtingen 6.984 (5.323)<br />
Vrijval vooruitontvangen omzet (via resultaat) (8.577) (8.143)<br />
Vooruitontvangen omzet 18.672 14.430<br />
Mutatie putoptie Indaver 5.079 151.826<br />
Overige mutaties (4.618) 8.451<br />
TOTAAL 346.648 329.108<br />
112
12. Kortlopende verplichtingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Handelscrediteuren 341.048 303.614<br />
Actuele vennootschapsbelasting 6.122 19.170<br />
Overige actuele belastingverplichtingen 94.426 69.404<br />
Vooruitontvangen omzet 15.130 19.391<br />
Onderhanden projecten voor derden - 3.603<br />
Kortlopend deel van voorzieningen 15.301 12.254<br />
Kortlopend deel van de langlopende verplichtingen 71.841 71.125<br />
Overlopende passiva 76.503 95.350<br />
Overige kortlopende verplichtingen 148.344 166.475<br />
Bankkrediet 120.998 125.803<br />
TOTAAL KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN (EXCLUSIEF DERIVATEN) 741.369 719.714<br />
De overige actuele belastingverplichtingen bestaan voor het<br />
grootste deel uit nog af te dragen omzetbelasting.<br />
Verder bestaan de actuele belastingverplichtingen uit te<br />
betalen loonbelasting en sociale lasten, vennootschapsbelasting<br />
en af te dragen energiebelasting.<br />
Onder kortlopende verplichtingen zijn naast de overige<br />
kortlopende schulden en transitorische posten, ook de voor<br />
2014 geplande aflossingen op langlopende leningen en<br />
onttrekkingen aan voorzieningen opgenomen.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
113
Niet uit de balans<br />
blijkende rechten en verplichtingen<br />
Hieronder is een overzicht opgenomen van de niet uit de<br />
balans blijkende rechten en verplichtingen, voor zover deze<br />
naar de inschatting van <strong>DELTA</strong> een impact van EUR 5 mln. op<br />
het resultaat overschrijden.<br />
A. Operationeel<br />
Portfolio handelscontracten <strong>DELTA</strong> Energy B.V.<br />
Het risicobeleid van <strong>DELTA</strong> is erop gericht om de uit de<br />
productieactiva en lange termijn inkoopcontracten resulterende<br />
risicoposities actief te beheersen. Uit handelstransacties<br />
voortvloeiende posities worden door middel van een strikt<br />
toegepast systeem van limieten in omvang beperkt. Daarbij<br />
wordt gebruik gemaakt van zowel financiële als<br />
energiederivaten, waaronder swaps, opties en forwards.<br />
De in de portfolio opgenomen verkoopcontracten hangen<br />
samen met de energieleveringen aan eindverbruikers en<br />
handelspartijen en de daaraan gerelateerde financiële<br />
instrumenten. Op balansdatum bedraagt de waarde van de<br />
verkoopcontracten EUR 1.314 mln. (2012: EUR 1.040 mln.).<br />
De in de portfolio opgenomen inkoopcontracten hebben<br />
betrekking op de productie- en inkoopovereenkomsten met<br />
handelspartijen en daaraan gerelateerde contracten aangaande<br />
financiële instrumenten. Op balansdatum bedraagt de<br />
waarde van de inkoopcontracten ultimo <strong>2013</strong> EUR 3.329 mln.<br />
(2012: EUR 3.238 mln.).<br />
De waardering van de financiële instrumenten wordt in<br />
samenhang met transacties die zijn afgesloten in het kader<br />
van de fysieke goederenhandel op basis van marktwaarden<br />
vastgesteld.<br />
Lange termijn contracten voor de verwerking van afval<br />
Indaver heeft diverse lange termijn contracten afgesloten<br />
voor de verwerking van afval. Deze worden gedekt door<br />
up-front betalingen. Deze betalingen zijn opgenomen op de<br />
balans (<strong>2013</strong>: EUR 39,9 mln.; 2012: EUR 44,8 mln.).<br />
In enkele gevallen is aan klanten een putoptie toegekend die<br />
het recht verleent om een gedeelte van deze rechten terug te<br />
verkopen aan Indaver. Hiervoor wordt geen verplichting<br />
opgenomen, aangezien het niet aannemelijk wordt geacht<br />
dat deze putopties worden uitgeoefend.<br />
Investeringsverplichtingen<br />
Ultimo <strong>2013</strong> is de vennootschap financiële verplichtingen<br />
aangegaan voor een bedrag van ca. EUR 55,5 mln.<br />
(2012: EUR 120,7 mln.) met betrekking tot nog uit te voeren<br />
investeringswerken.<br />
Borssele convenant<br />
In 2006 is met de landelijke overheid een convenant gesloten<br />
met betrekking tot de openstelling van de kerncentrale tot<br />
ultimo 2033. In dit kader zijn ook afspraken gemaakt ten<br />
aanzien van de inspanningen welke <strong>DELTA</strong> (en Essent) zich<br />
zal getroosten om nieuwe ontwikkelingen op het gebied van<br />
duurzame energie technisch en financieel ter hand te nemen<br />
en te ondersteunen.<br />
Naast participatie in Sustainable Energy Technology (SET)<br />
Fund C.V. betreft dit verplichtingen aangaande investeringen<br />
in Additionele Innovatieve Projecten. In 2012 is ook een<br />
participatie genomen in Sustainable Energy Technology<br />
(SET) Fund II C.V.<br />
Cross border lease verbrandingsoven<br />
Op 17 augustus 1999 heeft Indaver een cross border lease<br />
overeenkomst afgesloten met een Amerikaanse investeerder<br />
met betrekking tot het gebruik van lijn 1 en 2 van de<br />
verbrandingsoven in Doel. De initiële leasetermijn heeft een<br />
looptijd van 25,4 jaar met de optie voor een onderhoudscontract<br />
voor een extra termijn van 13 jaar. Onder de<br />
afspraken van deze lease heeft Indaver op de ingangsdatum<br />
van de lease een bedrag ad USD 135 mln. ontvangen en<br />
hiervan USD 129,4 mln. op deposito geplaatst. Met het<br />
geplaatste deposito is bij banken met een hoge credit rating<br />
een vrijwel volledig gedekte betalingsovereenkomst<br />
afgesloten. In 2011 is een additionele bankgarantie gesteld<br />
ten behoeve van de Amerikaanse tegenpartij.<br />
114
B. Zekerheden en garanties<br />
<strong>DELTA</strong> heeft financiële zekerheden verstrekt en ontvangen als<br />
waarborg voor aangegane transacties:<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
TERMIJN IN JAREN<br />
< 1 jaar 1 - 5 jaren > 5 jaar Totaal<br />
VERSTREKTE ZEKERHEDEN<br />
Zekerheden verstrekt voor geassocieerde deelnemingen en joint ventures 21.709 11.447 9.533 42.690<br />
Overige verstrekte zekerheden 83.777 11.255 62.701 157.734<br />
TOTAAL VERSTREKTE ZEKERHEDEN 105.486 22.703 72.235 200.424<br />
TERMIJN IN JAREN<br />
< 1 jaar 1 - 5 jaren > 5 jaar Totaal<br />
ONTVANGEN ZEKERHEDEN<br />
Ontvangen zekerheden voor geassocieerde deelnemingen en joint venturess - - - -<br />
Overige ontvangen zekerheden 23.393 40.799 117.368 181.561<br />
TOTAAL ONTVANGEN ZEKERHEDEN 23.393 40.799 117.368 181.561<br />
Belangrijkste verstrekte zekerheden<br />
<strong>DELTA</strong> heeft zich borg gesteld ten behoeve van de provincie<br />
Zeeland voor de financiële verplichtingen die samenhangen<br />
met de eindafdichting van de afvalbergingen Koegorspolder<br />
en Noord en Midden Zeeland; deze borgtocht bedraagt in<br />
totaliteit EUR 22,3 mln. Evenzo heeft <strong>DELTA</strong> zich ten behoeve<br />
van de provincie Zuid-Holland borg gesteld tot financiële<br />
zekerheid voor de eindafdichting van de Afvalberging Derde<br />
Merwedehaven te Dordrecht; deze borgtocht bedraagt<br />
EUR 24,6 mln.<br />
Indaver heeft voor een bedrag van EUR 112,3 mln. bankgaranties<br />
uitgegeven, waarvan EUR 64,6 mln. samenhangt met<br />
transport en behandeling van afvalstromen en EUR 35,5 mln.<br />
met een cross border lease die in het verleden is aangegaan.<br />
Ook heeft Indaver zich garant gesteld voor haar aandeel in<br />
de bankleningen aangegaan door SLECO Centrale nv.<br />
Per 31 december <strong>2013</strong> bedraagt deze garantie EUR 22 mln.<br />
C. Juridische procedures en claims<br />
Splitsingsplan – Wet Onafhankelijke Netwerkbedrijven (WON)<br />
De Minister heeft op 2 december 2009 het splitsingsplan<br />
goedgekeurd. Het Gerechtshof in ’s-Gravenhage heeft op<br />
22 juni 2010 de Splitsingswet op onderdelen onverbindend<br />
verklaard. In het licht van dit vonnis is de splitsing niet<br />
geëffectueerd; wel is zoveel mogelijk en zover als<br />
noodzakelijk voldaan aan de voorwaarden gesteld door de<br />
Minister. Tegen de uitspraak is cassatie ingesteld door de<br />
Staat. Op 24 februari 2012 heeft de Hoge Raad de zaak<br />
doorverwezen naar het Hof van Justitie van de Europese Unie<br />
in Luxemburg. Op 14 januari <strong>2013</strong> vond mondelinge<br />
toelichting van de casus door partijen plaats bij het Hof.<br />
De uitspraak van het Europese Hof op de gestelde vragen<br />
volgde eind <strong>2013</strong> en vervolgens is de zaak terugverwezen<br />
naar de Hoge Raad. Naar verwachting zal de Hoge Raad in<br />
2014 arrest wijzen.<br />
Belangrijkste ontvangen zekerheden<br />
De ontvangen zekerheden hebben voor een bedrag van EUR<br />
151,2 mln. betrekking op ontvangen garanties voor<br />
handelsactiviteiten van <strong>DELTA</strong>.<br />
Indaver heeft bankgaranties ontvangen van klanten en<br />
leveranciers voor een bedrag van EUR 11,6 mln.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
115
Toelichting<br />
op de geconsolideerde<br />
winst-en-verliesrekening<br />
13. Netto omzet<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
Levering van en handel in elektriciteit 970.030 1.045.684<br />
Levering van en handel in gas 343.938 331.560<br />
Transport elektriciteit en gas 118.270 111.677<br />
Kabel, internet en telecommunicatie 78.995 75.076<br />
Afvallogistiek en milieudiensten 514.441 519.292<br />
Overige omzet 77.919 84.420<br />
TOTAAL 2.103.593 2.167.709<br />
De levering en handel van elektriciteit was lager in het verslagjaar<br />
doordat de levering aan een grote afnemer is weggevallen<br />
als gevolg van diens faillissement in medio 2012. Van de<br />
totale omzet elektriciteit en gas is een deel geraamd in relatie<br />
tot de over het kalenderjaar gespreide meteropneming bij de<br />
kleinverbruikers. Binnen het energiesegment nam het<br />
handelsvolume toe. Ondanks toenemende prijsdruk bleef de<br />
bezetting van de installaties bij Indaver op peil, en bleef de<br />
omzet boven EUR 500 mln. Door de introductie van nieuwe<br />
diensten en de toename van het aandeel digitale tv-kijkers<br />
steeg de omzet in het kabelsegment met 5%.<br />
De omzet kan als volgt worden gespecificeerd naar<br />
geografie:<br />
(Bedragen x EUR 1.000)<br />
OMZET NAAR LAND<br />
<strong>2013</strong> 2012<br />
Nederland 1.333.067 1.399.133<br />
België 242.068 208.461<br />
Groot-Brittannië & Ierland 314.276 355.370<br />
Duitsland 168.955 173.193<br />
Overig EU 40.117 28.723<br />
Buiten EU 5.110 2.831<br />
TOTAAL 2.103.593 2.167.709<br />
De omzet per land bestaat uitsluitend uit externe<br />
opbrengsten. De omzet buiten Nederland wordt vrijwel<br />
geheel gerealiseerd binnen de segmenten Energie en Afval.<br />
116
14. Inkoopwaarde van de omzet<br />
Een deel van de benodigde elektriciteit wordt ingekocht<br />
bij verbonden partijen Elsta en BMC Moerdijk<br />
(beide verantwoord als joint ventures), waarin <strong>DELTA</strong> een<br />
kapitaalbelang heeft. Deze inkoop vindt grotendeels plaats<br />
op cost-plus basis. Daarnaast is enkele weken sprake<br />
geweest van uitval van een belangrijke productie-unit,<br />
waardoor er elektriciteit ingekocht moest worden.<br />
15. Overige bedrijfsopbrengsten<br />
De overige opbrengsten bestaan voornamelijk uit vergoeding<br />
door derde partijen voor verleende diensten en uitgekeerde<br />
vergoedingen vanwege schades.<br />
16. Waardering reële waardemutatie handelsportefeuille<br />
<strong>DELTA</strong> maakt gebruik van derivaten om prijs- en valutarisico’s<br />
die voortvloeien uit energie commodity-contracten<br />
(elektriciteit, gas, kolen en olie) af te dekken. <strong>DELTA</strong> past<br />
hiervoor cashflow-hedging (kasstroom afdekking) toe,<br />
waarbij door middel van hedge-transacties het risico van<br />
schommelingen in (toekomstige) kasstromen die het<br />
resultaat kunnen beïnvloeden, wordt afgedekt.<br />
De hedges zijn toewijsbaar aan een specifiek risico dat is<br />
gerelateerd aan een balanspost dan wel een toekomstige<br />
transactie die hoogst waarschijnlijk is. Het effectieve deel<br />
van de wijzigingen in de reële waarde van de hedge-reserve<br />
wordt in het eigen vermogen onder de hedge-reserve verwerkt.<br />
De cumulatieve bedragen die in het eigen vermogen zijn<br />
verwerkt, worden overgeheveld naar het resultaat in dezelfde<br />
periode als waarin de afgedekte transactie in het resultaat<br />
wordt verwerkt.<br />
Het gedeelte van de waardemutatie van de contractenportfolio<br />
dat niet is afgedekt door hedge-contracten (de niet-effectieve<br />
hedges) wordt als reële waardemutatie in de resultatenrekening<br />
opgenomen.<br />
De prijsontwikkelingen op de energiemarkten hebben in <strong>2013</strong><br />
geleid tot een negatieve ontwikkeling van de reële waarde van<br />
de contractenportfolio van EUR 13,3 mln., waarvan EUR 0,7 mln.<br />
ten laste van het resultaat is gekomen en EUR 12,6 mln. ten<br />
laste van het eigen vermogen.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
117
17. Diensten van derden, materiaalkosten<br />
en andere externe kosten<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
Werkzaamheden en diensten van derden 184.751 205.551<br />
Materiaalverbruik 65.909 65.191<br />
Andere externe kosten 37.126 31.668<br />
TOTAAL 287.786 302.410<br />
De overige werkzaamheden van derden betreffen<br />
voornamelijk kosten in verband met elektriciteits-, gas- en<br />
digitale infrastructuur. Ook zijn de ICT-kosten onder<br />
werkzaamheden en diensten van derden opgenomen.<br />
Een groot deel van de externe kosten is gerelateerd aan de<br />
operationele activiteiten van Indaver, EPZ en Sloe. De kosten<br />
voor materiaalverbruik door Indaver, EPZ en Sloe bedragen<br />
EUR 62,4 mln. in <strong>2013</strong>, de kosten voor werkzaamheden en<br />
diensten van derden EUR 119,8 mln. en overige externe<br />
kosten EUR 17,2 mln.<br />
118
18. Personeelskosten<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
Salarissen 187.109 184.642<br />
Sociale lasten 31.633 30.151<br />
Pensioenlasten 21.089 20.101<br />
Overige personeelskosten 20.437 14.656<br />
PERSONEELSKOSTEN 260.268 249.550<br />
Geactiveerde personeelskosten (3.543) (6.404)<br />
TOTAAL 256.725 243.146<br />
Aantal medewerkers (FTE) per 31 december <strong>2013</strong> resp. 2012 3.216 3.413<br />
FTE m.b.t. beëindigde bedrijfsactivteiten/aangehouden voor verkoop - 128<br />
Aantal FTE gerelateerd aan bovenstaande personeelskosten 3.216 3.285<br />
Gemiddeld aantal FTE (gerelateerd aan bovenstaande personeelskosten) 3.256 3.282<br />
Het aantal FTE’s dat werkzaam is bij <strong>DELTA</strong> inclusief het volledig<br />
aantal FTE bij de gezamenlijke overeenkomsten (N.V. EPZ, Sloe<br />
Centrale B.V., SLECO Centrale nv en Svex nv) bedraagt 3.394.<br />
(2012: 3.470).<br />
De FTE’s gerelateerd aan beëindigde bedrijfsactiviteiten<br />
hebben betrekking op <strong>DELTA</strong> Industriële Reiniging B.V.<br />
FTE gemiddeld per segment <strong>2013</strong><br />
Energie + Corporate 698<br />
EPZ 379<br />
Afval 1.537<br />
Netwerken 642<br />
TOTAAL 3.256<br />
FTE gemiddeld geografisch <strong>2013</strong><br />
Nederland 1.990<br />
Buiten Nederland 1.266<br />
TOTAAL 3.256<br />
De pensioenlasten betreffen voor een bedrag van EUR 3,57 mln. ‘defined benefit regelingen’ (2012: 2,91 mln.).<br />
Bezoldiging statutaire bestuurders <strong>DELTA</strong> N.V. conform<br />
inschrijving Kamer van Koophandel<br />
Het beloningsbeleid voor de statutaire bestuurders is op<br />
voorstel van de Raad van Commissarissen vastgesteld door<br />
de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.<br />
Het uitgangspunt voor het beloningsbeleid is dat <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
een zodanige beloning toekent dat de mensen die beschikken<br />
over de juiste kennis en ervaring uit de markt aangetrokken<br />
kunnen worden, en voor <strong>DELTA</strong> N.V. kunnen worden behouden.<br />
De statutaire bestuurders hebben een arbeidsovereenkomst<br />
voor onbepaalde tijd en worden statutair voor een periode van<br />
vier jaar benoemd. Het arbeidscontract is daarop afgestemd en<br />
bevat naast een opzegtermijn een geclausuleerde beëindigingvergoeding<br />
van maximaal één jaar conform de Governance Code.<br />
De Raad van Commissarissen stelt jaarlijks de bezoldiging<br />
van de statutaire bestuurders vast. Vanaf 2010 geldt hiervoor<br />
het M-niveau van de bestuurdersmarkt in Nederland als het<br />
ijkpunt voor het vaststellen van het bruto vast salaris;<br />
dit betekent dat de helft van de vergelijkbare functies<br />
(middels een Hay waardering) in de markt hoger wordt<br />
beloond en de helft lager.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
119
De jaarlijkse beloning kent ook een variabel deel; dit wordt<br />
gerelateerd aan de realisatie van een aantal overeengekomen<br />
doelstellingen binnen het lopende jaar. Het maximum van<br />
deze variabele beloning bedraagt 30% van het bruto vast<br />
jaarsalaris.<br />
Jaarlijks worden de in dit kader te behalen doelstellingen<br />
door de Raad van Commissarissen en de CEO geformuleerd<br />
en vastgesteld; deels zijn deze doelstellingen van financiële<br />
aard (netto resultaat en kasstromen) en deels gerelateerd<br />
aan persoonlijke doelstellingen, het persoonlijk functioneren<br />
en het leveren aan een bijdrage aan bedrijfs-brede HR<br />
doelstellingen.<br />
De statutaire bestuurders nemen ook deel aan de voor alle<br />
werknemers van de onderneming geldende pensioenregeling<br />
(Stichting Pensioenfonds ABP).<br />
Specificatie bezoldiging bestuurders <strong>2013</strong><br />
(Bedragen in EUR)<br />
R.J. FROHN<br />
CEO<br />
F. VERHAGEN<br />
CFO<br />
Bruto vast jaarsalaris 312.500 280.000<br />
Belaste onkostenvergoeding 17.708 9.630<br />
Pensioenlasten werkgever 91.455 81.300<br />
Vervullen ad interim positie CEO - 23.750<br />
Variabele beloning - 63.000<br />
TOTAAL 421.663 457.680<br />
Per 1 november <strong>2013</strong> heeft de heer Frohn afscheid genomen<br />
als CEO van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
De variabele beloning betreft het over <strong>2013</strong> toegekende<br />
bedrag. Frank Verhagen heeft op grond van vooraf gemaakte<br />
afspraken recht op 30% variabele beloning. In overleg is,<br />
gezien de economische omstandigheden en positie van<br />
<strong>DELTA</strong> in de moeilijke markt, besloten de variabele bonus te<br />
maximeren op het target niveau van 22,5%. Daarnaast heeft<br />
de heer Verhagen over <strong>2013</strong> een extra variabele bedrag<br />
toegekend gekregen voor het vervullen van de positie van<br />
ad interim CEO. De variabele beloning is betaalbaar gesteld<br />
in het volgende boekjaar.<br />
De crisisheffing is verschuldigd ten behoeve van bestuurders<br />
als gevolg van de in 2012 in werking getreden ‘Wet<br />
uitwerking fiscale maatregelen Begrotingsakkoord <strong>2013</strong>’;<br />
de éénmalig geachte heffing is voor een extra jaar doorgezet<br />
en bedraagt voor <strong>2013</strong> EUR 61.885,-<br />
(2012: EUR 32.672,-). Gezien de aard van deze heffing is dit<br />
bedrag niet opgenomen in de post ‘bezoldiging bestuurders’.<br />
De bezoldiging bestuurders bedroeg in 2012 in totaal<br />
EUR 892.423.<br />
120
19. Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA<br />
Afschrijvingen op immateriële vaste activa 14.308 17.165<br />
Bijzondere waardeverminderingen - 4.286<br />
MATERIËLE VASTE ACTIVA<br />
Afschrijvingen op materiële vaste activa 165.435 171.526<br />
Bijzondere waardeverminderingen 545 23.950<br />
Vrijval bijdragen van derden (ontvangen voor 2009) (6.026) (6.265)<br />
Naar resultaat uit beëindigde bedrijfsactiviteiten - (1.692)<br />
TOTAAL 174.262 208.970<br />
De bijzondere waardevermindering op materiële vaste activa<br />
in 2012 heeft met name betrekking op een afwaardering van<br />
warmtekracht koppeling (WKK) installaties en de<br />
afwaardering van een transportaansluiting van een<br />
industrieel bedrijventerrein. In <strong>2013</strong> hebben er geen<br />
noemenswaardige waardeverminderingen plaatsgevonden.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
121
20. Overige bedrijfskosten<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
Dotatie voorziening debiteuren 2.616 8.165<br />
Overige bedrijfskosten 3.004 3.252<br />
Dotaties overige voorzieningen 3.717 17.247<br />
TOTAAL 9.337 28.664<br />
De belangrijkste reden voor extra dotatie aan de voorziening<br />
debiteuren in 2012 is het faillissement van een belangrijke<br />
multi-utility klant.<br />
Onder de overige bedrijfskosten worden ook de honoraria<br />
die zijn uitgekeerd aan de leden van de Raad van<br />
Commissarissen van de vennootschap verantwoord.<br />
De dotaties aan de overige voorzieningen betreffen met<br />
name dotaties aan voorzieningen van EPZ in verband met de<br />
kerncentrale.<br />
Beloning Raad van Commissarissen <strong>2013</strong><br />
Vanaf 1 januari 2011 bestaat de Raad van Commissarissen<br />
(RvC) uit de voorzitter en vier commissarissen.<br />
De bezoldiging bedraagt op jaarbasis:<br />
Voorzitter RvC EUR 42.100,-<br />
Lid RvC EUR 26.300,-<br />
Lid Audit Committee EUR 5.300,-<br />
De totale vergoeding aan de leden van de RvC bedroeg in<br />
<strong>2013</strong> EUR 161.100,- (2012: EUR 169.000,-).<br />
122
21. Resultaat uit deelnemingen<br />
Het resultaat uit deelnemingen betreft het resultaat dat<br />
toekomt aan <strong>DELTA</strong> vanuit de participatie in joint ventures<br />
en geassocieerde deelnemingen.<br />
In <strong>2013</strong> ligt het resultaat uit deelnemingen met EUR 41,5 mln.<br />
onder het niveau van 2012 (EUR 73,2 mln.). Dit wordt met<br />
name verklaard door de boekwinst die in 2012 is<br />
gerealiseerd op de verkoop van de participatie in N.V. KEMA.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
123
22. Financiële baten en lasten<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
Financieringsbaten 3.709 19.932<br />
Financieringslasten (26.602) (33.900)<br />
Rentedotatie aan voorzieningen (18.398) (19.910)<br />
Overige financiele baten en lasten 1.343 1.181<br />
(39.948) (32.697)<br />
Geactiveerde rente 364 513<br />
TOTAAL (39.584) (32.184)<br />
De financieringslasten zijn met EUR 26,2 mln. ongeveer<br />
EUR 7,3 mln. lager dan in 2012. Dit wordt met name<br />
veroorzaakt door de lagere schuldpositie in <strong>2013</strong> en<br />
betaalde (afkoop)kosten aan een renteswap in 2012.<br />
De renteopbrengsten zijn in 2012 significant hoger dan in<br />
<strong>2013</strong>, dit wordt met name verklaard door een uitkering en<br />
een herwaardering van de Landsbanki-gelden bij EPZ.<br />
Het gehanteerde rentepercentage voor activering van de<br />
bouwrente bedroeg in <strong>2013</strong> 1,9% (2012: 1,9%).<br />
124
23. Vennootschapsbelasting<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
VENNOOTSCHAPSBELASTING<br />
Vennootschapsbelasting over boekjaar (1.834) (20.892)<br />
Mutaties uitgestelde belastingvorderingen/-verplichtingen (953) (7.253)<br />
TOTAAL BELASTINGEN (2.787) (28.145)<br />
Waarvan gerapporteerd onder beëindigde bedrijfsactiviteiten 491 702<br />
BELASTINGEN GERAPPORTEERD IN DE WINST-EN-VERLIESREKENING (3.278) (28.847)<br />
EFFECTIEVE BELASTINGDRUK (INCLUSIEF BEËINDIGDE BEDRIJFSACTIVITEITEN) 3,3% 27,2%<br />
VENNOOTSCHAPSBELASTING OVER BOEKJAAR<br />
De aansluiting tussen het resultaat voor belastingen en het feitelijk belastbaar bedrag<br />
met de hieruit voortvloeiende belastinglast is als volgt:<br />
Resultaat voor belastingen (incl. beëindigde bedrijfsactiviteiten) 83.519 103.395<br />
Deelnemingsvrijstelling (98.422) (133.545)<br />
Tijdelijke verschillen in verband met waardering van activa en voorzieningen (incl. VAMIL) (38.094) 3.695<br />
Overige verschillen 1.577 646<br />
BELASTBAAR BEDRAG BINNENLAND (51.420) (25.809)<br />
Vigerende belastingtarief Nederland vanaf 2011 25,00% 25,00%<br />
Belasting in het boekjaar - -<br />
Correctie voorgaande jaren 8.267 1.890<br />
Belasting binnenlandse gezamenlijk bedrijfsactiviteiten (joint operations conform IFRS 11) (3.744) (9.218)<br />
Belasting buitenlandse geconsolideerde (inclusief partieel geconsolideerde) deelnemingen (6.356) (13.564)<br />
VENNOOTSCHAPSBELASTING OVER BOEKJAAR (1.833) (20.892)<br />
MUTATIES UITGESTELDE BELASTINGVORDERINGEN/-VERPLICHTINGEN<br />
De bate vloeit voort uit verschillen tussen de commerciële en fiscale winstberekening alsmede uit toekomstige verliescompensatie.<br />
Toepasbare verliescompensatie 6.317 6.452<br />
Tijdelijke verschillen (8.957) (4.697)<br />
Mutaties in de latentie voor verrekenbare verliezen 643 (10.757)<br />
Correctie voorgaande jaren 1.594<br />
Mutaties belastingvoorzieningen bij binnenlandse gezamenlijke bedrijfsactiviteiten (joint operations<br />
conform IFRS 11) (1.284) (606)<br />
Mutaties belastingvoorzieningen bij buitenlandse geconsolideerde (inclusief partieel<br />
geconsolideerde) deelnemingen 2.328 761<br />
MUTATIES IN DE BELASTINGVOORZIENINGEN (953) (7.253)<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
125
24. Activiteiten aangehouden voor verkoop en beëindigde<br />
bedrijfsactiviteiten<br />
Op 6 maart 2012 heeft de Raad van Bestuur van <strong>DELTA</strong><br />
besloten om de activiteiten van <strong>DELTA</strong> Industriële Reiniging<br />
B.V. niet langer te continueren binnen de <strong>DELTA</strong> groep.<br />
Op 1 februari <strong>2013</strong> heeft de closing van de verkoop van de<br />
activiteiten plaatsgevonden. In <strong>2013</strong> zijn nog kosten<br />
gemaakt om niet in de verkoop betrokken activa en passiva<br />
af te wikkelen.<br />
In totaal is de operationele kasstroom van de beëindigde<br />
bedrijfsactiviteiten ongeveer EUR 1 mln. negatief.<br />
Deze uitgaven zijn verwerkt op de lijn ‘overige mutaties’.<br />
Daarnaast zijn onder de beëindigde bedrijfsactiviteiten nog<br />
enkele nagekomen opbrengsten verantwoord van de in 2012<br />
verkochte deelneming Fesil Sunergy AS.<br />
Op basis van bovenstaande ontwikkelingen zijn alle hieruit<br />
voortvloeiende financiële gevolgen in kaart gebracht;<br />
deze zijn in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder<br />
‘resultaat na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten’<br />
en op de balans onder ‘activa/passiva aangehouden voor<br />
verkoop’.<br />
24.1 Winst-en-verliesrekening<br />
Het gecombineerde resultaat van bovengenoemde activiteiten<br />
op de winst-en-verliesrekening van <strong>DELTA</strong> kan als volgt<br />
worden weergegeven:<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012<br />
Resultaat voor belastingen (1.196) (2.087)<br />
Vennootschapsbelasting 491 702<br />
NETTO RESULTAAT (705) (1.385)<br />
Het grootste aandeel in het negatieve resultaat uit<br />
beëindigde bedrijfsactiviteiten in <strong>2013</strong> is toe te rekenen<br />
aan de afwikkeling van de activa en passiva van <strong>DELTA</strong><br />
Industriële Reiniging B.V.<br />
24.2 Balans<br />
De waarde van de ‘activa, aangehouden voor verkoop’ is<br />
conform IFRS 5 per saldo vastgesteld op ongeveer EUR 0,1 mln.<br />
Dit bedrag is een inschatting van de directe<br />
opbrengstwaarde, rekening houdend met verkoopkosten.<br />
24.3 Kasstroomoverzicht<br />
In het geconsolideerde kasstroomoverzicht van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
zijn de volgende bedragen opgenomen voor bovengenoemde<br />
activiteiten:<br />
126
Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht<br />
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte<br />
methode. Gezien het feit dat enkele posten in de winst-enverliesrekening<br />
en de balans geen directe kasstroom<br />
effecten genereren, is voor deze bestanddelen de kasstroom<br />
geneutraliseerd. Dit betreft met name een drietal onderdelen:<br />
• Behandeling derivaten<br />
De reële waardemutatie van handelscontracten leidt enerzijds<br />
tot (langlopende en kortlopende) mutaties op zowel de activa<br />
als op de passivazijde van de balans. Anderzijds worden deze<br />
mutaties deels verwerkt in het bedrijfsresultaat en deels in<br />
de hedge-reserve, als onderdeel van het Groepsvermogen.<br />
Geen van deze wijzigingen heeft echter een directe kasstroom<br />
tot gevolg. Daarom zijn alle mutaties binnen de operationele<br />
kasstroom verwerkt, waardoor de positieve en negatieve<br />
mutaties elkaar neutraliseren;<br />
• Resultaat uit deelnemingen<br />
Het resultaat uit deelnemingen wordt slechts gedeeltelijk<br />
uitgekeerd in de vorm van dividenden; het gedeelte dat niet<br />
wordt uitgekeerd leidt tot een toename van het eigen vermogen<br />
van de betreffende onderneming en daarmee tot een<br />
balans-mutatie van de financiële vaste activa bij <strong>DELTA</strong>.<br />
Dientengevolge is er voor gekozen om in de kasstroom alleen<br />
de werkelijke dividendontvangsten te verwerken;<br />
• Vennootschapsbelasting<br />
In het resultaat is niet alleen rekening gehouden met de te<br />
betalen vennootschapsbelasting, gerelateerd aan het<br />
belastbaar resultaat, maar ook met de latente belastingvorderingen<br />
en -verplichtingen welke voortvloeien uit<br />
compensabele verliezen en de overeenkomst met de<br />
Belastingdienst ten aanzien van de fiscale waardering van<br />
de openingsbalans 1998. Daar de mutaties in de latenties<br />
niet leiden tot een daadwerkelijke kasstroom zijn de<br />
mutaties in de latente belastingvorderingen en schulden<br />
uit de kasstroom geëlimineerd.<br />
De kasstroom uit bedrijfsactiviteiten is ondanks een<br />
verbeterde werkkapitaalpositie lager dan in 2012, dit is met<br />
name het gevolg van een ongeplande uitval in het<br />
conventionele deel van de kerncentrale die een aantal weken<br />
aanhield in het tweede halfjaar.<br />
De investeringsuitgaven voor materieel en immaterieel vast<br />
actief zijn in <strong>2013</strong> hoger dan in 2012; dit is mede het gevolg<br />
van de investeringen in Windpark Kreekraksluis (Zeeland) en<br />
een vergistingsinstallatie in Alphen aan den Rijn.<br />
Gebeurtenissen na balansdatum<br />
Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum te vermelden.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
127
Geconsolideerde deelnemingen<br />
DEELNEMING<br />
HOOFD-<br />
ACTIVITEIT<br />
VESTIGINGS-<br />
PLAATS<br />
AANDEEL IN DE<br />
DEELNEMING<br />
STEM<br />
RECHTEN<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Zeeuwse Netwerkholding N.V. Netwerk Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf B.V. Netwerk Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Personeel B.V. Overige Middelburg 100% n.v.t. 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Infra B.V. Infrastructureel Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Energy B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Ficus Holding B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Pipe B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
Deltius B.V. Energie Ritthem 100% 100% 100%<br />
Windpark Kreekraksluis B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Tolling Sloe B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Saefthinge N.V. Energie Doel, België 99,9% 99,9% 99,9%<br />
Limo Energie Nederland B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
Litro Energie Nederland B.V. Energie Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Energy Belgium N.V. Energie Doel, België 99,9% 99,9% 99,9%<br />
<strong>DELTA</strong> Comfort B.V. Multi-media Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Kabelcomfort Netten B.V. Multi-media Middelburg 100% 100% 100%<br />
ZeelandNet B.V. Multi-media Kamperland 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> COM B.V. Energie Middelburg 100% n.v.t. 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Industriële Reiniging B.V. Bergen op Zoom 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Investerings Maatschappij B.V. Overige Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Onroerend Goed Ontwikkelingsmaatschappij B.V. Overige Middelburg 100% 100% 100%<br />
Stichting <strong>DELTA</strong> Zeeland Fonds Overige Middelburg 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Development & Water B.V. Middelburg 100% 100% 100%<br />
Triqua B.V. Wageningen 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Biovalue B.V. (in staat van faillissement) Eemshaven 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Biovalue Nederland B.V. (in staat van<br />
Eemshaven 100% 100% 100%<br />
faillissement)<br />
<strong>DELTA</strong> Biopat B.V. (in staat van faillissement) Eemshaven 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Solar B.V. Middelburg 100% 100% 100%<br />
Sunergy Investco B.V. Middelburg 100% 100% 100%<br />
Het aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming is vermeld.<br />
128
DEELNEMING<br />
HOOFD-<br />
ACTIVITEIT<br />
VESTIGINGS-<br />
PLAATS<br />
AANDEEL IN DE<br />
DEELNEMING<br />
STEM<br />
RECHTEN<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Indaver N.V. Waste België 75% 75% 75%<br />
Indaver Participaties N.V. Overige België 99,9% 99,9% 99,9%<br />
Indaver Logistics N.V. Waste en Transport België 99,9% 99,9% 99,9%<br />
Indaver Medical Services N.V. Overige België 99,9% 99,9% 99,9%<br />
Indaver Italia S.R.L. Waste Italië 100% 100% 100%<br />
Indaver Ireland Ltd Waste Ierland 100% 100% 100%<br />
Indaver Energy Ltd Overige Ierland 100% 100% 100%<br />
Indaver Nederland B.V. Overige Nederland 100% 100% 100%<br />
Indaver Gevaarlijk Afval B.V. Waste Nederland 100% 100% 100%<br />
Indaver Personeel B.V. Overige Nederland 100% 100% 100%<br />
Indaver ARP B.V. 1) Waste Nederland 100% 100% 100%<br />
<strong>DELTA</strong> Milieu B.V. Terneuzen n.v.t. 100% n.v.t.<br />
Indaver Compost & Biomassa B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Bio Energie B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Groencompost B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Compost B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Impex B.V. 1) Waste ‘s-Gravenpolder 100% 100% 100%<br />
Zeeuwse Reinigingsdienst B.V. Waste Terneuzen 99% 99% 99%<br />
Indaver Verwerking B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Recycling B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Perex B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Afvalberging B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Derde Merwedehaven B.V. Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Stortplaats Koegorspolder B.V. Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Stortplaats Noord en Midden Zeeland B.V. Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Waste to Energy B.V. 1) Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Depmer B.V. Waste Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Afval & Milieu Personeel B.V. 1) Overige Terneuzen 100% 100% 100%<br />
Indaver Portugal SA Waste Portugal 100% 100% 100%<br />
Indaver Schweiz AG Overige Zwitserland 100% 100% 100%<br />
Indaver UK Ltd Waste Groot-Brittannië 100% 100% 100%<br />
Indaver Deutschland GmbH Overige Duitsland 51% 51% 51%<br />
SAV Zweite Beteiligungs GmbH & Co. KGHIM GmbH Overige Duitsland 94,90% 94,90% 94,90%<br />
AVG Abfall-Verwertungs-Gesellschaft GmbH Waste Duitsland 99,74% 99,74% 99,74%<br />
Gareg Umwelt-Logistik GmbH Waste en Transport Duitsland 100% 100% 100%<br />
HIM GmbH Waste Duitsland 93,83% 93,83% 93,83%<br />
Panse Wetzlar Entsorgung GmbH Waste en Transport Duitsland 100% 100% 100%<br />
GEZAMENLIJKE OVEREENKOMSTEN<br />
Gezamenlijke bedrijfsactiviteiten (partieel geconsolideerd):<br />
<strong>DELTA</strong> Energy B.V.:<br />
N.V. EPZ Energie Borssele 70% 70% 70%<br />
Sloe Centrale Holding B.V. Energie Vlissingen 50% 50% 50%<br />
Sloe Centrale B.V. Energie Vlissingen 100% 100% 100%<br />
Indaver N.V.:<br />
SLECO Centrale nv Waste België 50% 50% 50%<br />
Svex nv Waste België 50% 50% 50%<br />
Het aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming is vermeld.<br />
1)<br />
A.g.v. de juridische fusie tussen Indaver Nederland B.V. en <strong>DELTA</strong> Milieu B.V. per 1-1-<strong>2013</strong> zijn van deze vennootschappen de<br />
statutaire namen aangepast.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
129
Niet geconsolideerde deelnemingen<br />
DEELNEMING<br />
HOOFD-<br />
ACTIVITEIT<br />
VESTIGINGS-<br />
PLAATS<br />
AANDEEL IN DE<br />
DEELNEMING<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
STEM<br />
RECHTEN<br />
Gezamenlijke overeenkomsten<br />
Joint Ventures<br />
<strong>DELTA</strong> Energy B.V.:<br />
Sloewind B.V. Energie Middelburg 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Windpark Distridam vof Energie Terneuzen 50,00% 50,00% 50,00%<br />
PVNed Holding B.V. Energie Middelburg 50,00% 50,00% 50,00%<br />
PVNed B.V. Energie Middelburg 100,00% 100,00% 100,00%<br />
Arbel N.V. (België) Energie Mechelen, België 99,90% 99,90% 99,90%<br />
PVNed UK Ltd Energie Groot-Brittannië 100,00% n.v.t 100,00%<br />
BMC Moerdijk B.V. Energie Moerdijk 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Sloe Centrale 3 B.V. Energie Middelburg 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Windpark Kloosterboer B.V. Energie Middelburg 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Indaver N.V.:<br />
Wips N.V. Waste België 50,00% 50,00% 50,00%<br />
HIM GmbH:<br />
Gesellschaft fur die Verwertung von<br />
Sonderabfallen mbH& Co. KG<br />
Waste Duitsland 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Indaver Afvalberging B.V.:<br />
Zeeuwgrond B.V. Waste Nieuwdorp n.v.t 50,00% n.v.t<br />
Indaver Bio Energie B.V.:<br />
Ecofuels B.V. Waste Well, Limburg 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Laarakker Landbouw B.V. Waste Well, Limburg 100,00% 100,00% 100,00%<br />
<strong>DELTA</strong> N.V.:<br />
Evides N.V. Water Rotterdam 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Elsta B.V. Energie Middelburg 25,00% 25,00% 25,00%<br />
Elsta B.V. & Co C.V. Energie Middelburg 24,75% 24,75% 24,75%<br />
Het aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming is vermeld.<br />
GEASSOCIEERDE DEELNEMINGEN<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf B.V.:<br />
Zebra GasNetwerk B.V. Netwerk Middelburg 33,33% 33,33% 33,33%<br />
Zebra Activa B.V. Netwerk Middelburg 100,00% 100,00% 100,00%<br />
Zebra Pijpleiding vof Netwerk Middelburg 33,33% 33,33% 33,33%<br />
Entrade Pipe B.V. Netwerk Vught 100,00% 100,00% 100,00%<br />
Zebra Pijpleiding vof Netwerk Middelburg 66,67% 66,67% 66,67%<br />
<strong>DELTA</strong> Energy B.V.:<br />
Windpark Neeltje-Jans B.V. Energie Veere 40,00% 40,00% 40,00%<br />
130
DEELNEMING<br />
HOOFD-<br />
ACTIVITEIT<br />
VESTIGINGS-<br />
PLAATS<br />
AANDEEL IN DE<br />
DEELNEMING<br />
STEM<br />
RECHTEN<br />
31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Windpark Zeeland 1 B.V. Energie Vlissingen/ 40,00% 40,00% 40,00%<br />
Kapelle-Schore<br />
NPG Willebroek N.V. Energie België 49,00% 49,00% 49,00%<br />
WT I B.V. Overige Amersfoort 40,00% 40,00% 40,00%<br />
<strong>DELTA</strong> N.V.:<br />
Partners Vliegveld Zeeland B.V. Overige Middelburg n.v.t 40,91% n.v.t<br />
Zeeland Airport B.V. Overige Middelburg n.v.t 46,00% n.v.t<br />
Indaver N.V.:<br />
IHM cvba Waste België 30,00% 30,00% 30,00%<br />
Ibogem cvba Waste België 35,12% 35,12% 35,12%<br />
Intercommunale vereniging Verko N.V. Waste België 39,90% 39,90% 39,90%<br />
Ecowest N.V. Overige België 42,61% 42,61% 42,61%<br />
Indaver Participaties N.V.<br />
Sita Decontamination Services N.V. Waste België 26,00% 26,00% 26,00%<br />
Ecov N.V. Overige België 50,00% 50,00% 50,00%<br />
Ivago cvba Waste België 50,00% 50,00% 50,00%<br />
N.V. Brussel Compost Waste België 40,00% 40,00% 40,00%<br />
Indaver Nederland B.V.:<br />
AZN Holding B.V. Waste Wijster 20,00% 20,00% 20,00%<br />
B.V. Grondbezit AVI Moerdijk Overige Moerdijk 100,00% 100,00% 100,00%<br />
B.V. Grondbezit AVI Moerdijk II Overige Moerdijk 100,00% 100,00% 100,00%<br />
N.V. AZN Waste Moerdijk 100,00% 100,00% 100,00%<br />
OVERIGE DEELNEMINGEN<br />
<strong>DELTA</strong> Netwerkbedrijf B.V.:<br />
Energie Data Services Nederland B.V. Netwerk Nederland 1,65% 1,65% 1,65%<br />
<strong>DELTA</strong> N.V.:<br />
Synergia Capital Partners B.V. Overige Nederland 5,00% 5,00% 5,00%<br />
<strong>DELTA</strong> Investerings Maatschappij B.V.<br />
Sustainable Energy Technology Fund C.V. Overige Nederland 49,93% 49,93% 49,93%<br />
Sustainable Energy Technology Fund II C.V. Overige Nederland 60,28% 60,28% 60,28%<br />
Business Park Terneuzen B.V. Overige Nederland 15,00% 15,00% 15,00%<br />
Zeeland Airport B.V. Overige Nederland 18,80% n.v.t 18,80%<br />
N.V. EPZ:<br />
B.V. NEA Energie Arnhem 28,50% 28,50% 28,50%<br />
Electrorisk Verzekeringsmaatschappij N.V. Energie Arnhem 4,13% 4,13% 4,13%<br />
Vliegasunie B.V. Energie Nieuwegein 14,29% 14,29% 14,29%<br />
KSG Kraftwerks-Simulator-Gesellschaft mbH Energie Duitsland 2,05% 2,05% 2,05%<br />
GfS Gesellschaft für Simulatorschulung mbH Energie Duitsland 2,05% 2,05% 2,05%<br />
Indaver N.V.:<br />
Vlar Papier N.V. Waste België 34,96% 34,96% 34,96%<br />
Ecowest N.V.<br />
IVIO cvba Waste België 1,50% 1,50% 1,50%<br />
Ivvo cvba Waste België 3,46% 3,46% 3,46%<br />
Het aandelenbelang van de moederonderneming in de dochteronderneming is vermeld.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
131
132
Vennootschappelijke<br />
Jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
133
Vennootschappelijke balans per 31 december <strong>2013</strong> (voor resultaatverdeling)<br />
(Bedragen x EUR 1.000) REF. NR. 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012 A<br />
ACTIVA<br />
VASTE ACTIVA<br />
Immateriële vaste activa 1 1.515 2.397<br />
Materiële vaste activa 2 22.287 24.584<br />
Financiële vaste activa<br />
Deelnemingen in groepsmaatschappijen 3 952.987 1.028.770<br />
Andere deelnemingen 3 332.052 318.001<br />
Vorderingen op groepsmaatschappijen 3 60.619 -<br />
Leningen u/g overige deelnemingen 3 457 600<br />
Overige leningen 3 9 288<br />
Uitgestelde belastingvorderingen 4 50.903 51.174<br />
1.397.027 1.398.833<br />
1.420.829 1.425.814<br />
VLOTTENDE ACTIVA<br />
Vorderingen op groepsmaatschappijen 177.762 127.415<br />
Overige vorderingen 5 4.141 2.742<br />
181.903 130.157<br />
LIQUIDE MIDDELEN 7.676 5.407<br />
1.610.408 1.561.378<br />
PASSIVA<br />
EIGEN VERMOGEN<br />
Eigen vermogen 6 1.093.289 1.051.656<br />
Netto Resultaat 6 74.788 80.963<br />
1.168.077 1.132.619<br />
Voorzieningen 7 3.493 2.920<br />
LANGLOPENDE VERPLICHTINGEN<br />
Schulden aan groepsmaatschappijen - 7.080<br />
Overige langlopende verplichtingen 8 240.624 209.805<br />
240.624 216.885<br />
KORTLOPENDE VERPLICHTINGEN<br />
Schulden aan groepsmaatschappijen 130.093 168.701<br />
Overige schulden 9 68.121 40.253<br />
198.214 208.954<br />
1.610.408 1.561.378<br />
Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012 A<br />
Resultaat uit eigen bedrijfsvoering (637) (36.405)<br />
Resultaat deelnemingen 75.425 117.368<br />
RESULTAAT 74.788 80.963<br />
134
Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. is een naar Nederlands recht opgerichte<br />
houdstermaatschappij van een aantal groepsmaatschappijen<br />
die zich bezig houden met het opwekken, transporteren en<br />
leveren van energie alsmede het verrichten van milieu en<br />
kabeldiensten. De functionele valuta is de Euro. Alle bedragen<br />
zijn, tenzij anders vermeld, opgenomen in duizenden Euro’s.<br />
<strong>DELTA</strong> heeft gebruik gemaakt van de optie in Titel 9 Boek 2<br />
BW om de vennootschappelijke jaarrekening op te stellen<br />
volgens de IFRS grondslagen die worden gehanteerd in de<br />
geconsolideerde jaarrekening met uitzondering van de<br />
groepsmaatschappijen en deelnemingen welke worden<br />
gewaardeerd op netto vermogenswaarde. De vennootschappelijke<br />
winst-en-verliesrekening is op basis van artikel<br />
402 Titel 9 Boek 2 BW in beknopte vorm weergegeven.<br />
Waarderingsgrondslagen en grondslagen voor de<br />
resultaatbepaling<br />
De deelnemingen worden gewaardeerd volgens de equity<br />
methode; deze is bepaald op basis van de netto<br />
vermogenswaarde (op basis van de IFRS-grondslagen die<br />
worden gehanteerd in de geconsolideerde jaarrekening)<br />
gecorrigeerd voor de waarde van de betaalde goodwill bij<br />
overname, verminderd met eventuele bijzondere<br />
waardeverminderingsverliezen op goodwill. Tevens wordt<br />
geen rekening gehouden met een minderheidsbelang<br />
derden en de putoptie Indaver, die in de geconsolideerde<br />
jaarrekening is opgenomen onder de overige langlopende<br />
verplichtingen. Dit wordt gecorrigeerd op de waarde van<br />
de desbetreffende groepsmaatschappij.<br />
Voor de overige grondslagen wordt verwezen naar de<br />
toelichtingen bij de geconsolideerde jaarrekening.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
135
Toelichting op de vennootschappelijke balans<br />
1. Immateriële vaste activa<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL SOFTWARE<br />
2012<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 3.470 3.470<br />
Investeringen 427 427<br />
Afschrijvingen (1.500) (1.500)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2.397 2.397<br />
<strong>2013</strong><br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 2.397 2.397<br />
Afschrijvingen (464) (464)<br />
Herrubricering/overige mutaties (418) (418)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 1.515 1.515<br />
Afschrijvingstermijn in jaren 5<br />
136
2. Materiële vaste activa<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL GEBOUWEN<br />
EN TERREINEN<br />
MACHINES EN<br />
INSTALLATIES<br />
ANDERE VASTE<br />
BEDRIJFSMIDDELEN<br />
ACTIVA IN<br />
AANBOUW<br />
BIJDRAGE<br />
VAN DERDEN<br />
2012<br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 26.681 19.108 6.245 1.290 756 (718)<br />
Investeringen 28 6 - 22 - -<br />
Afschrijvingen (789) (658) - (131) - -<br />
Desinvesteringen (12) - - (12) - -<br />
Overige mutaties (1.324) (455) (661) (99) (159) 50<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 24.584 18.001 5.584 1.070 597 (668)<br />
BOEKWAARDE VOOR AFTREK BIJDRAGEN 25.252 18.001 5.584 1.070 597<br />
Cumulatieve afschrijvingen en impairment 97.809 26.126 51.815 19.868<br />
AANSCHAFWAARDE PER 31 DECEMBER 123.061 44.127 57.399 20.938 597<br />
<strong>2013</strong><br />
BOEKWAARDE PER 1 JANUARI 24.584 18.001 5.584 1.070 597 (668)<br />
Investeringen 91 - - - 91 -<br />
Afschrijvingen (693) (637) - (56) - -<br />
Desinvesteringen - - - - - -<br />
Overige mutaties (1.695) (450) (644) (52) (597) 48<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 22.287 16.914 4.940 962 91 (620)<br />
BOEKWAARDE VOOR AFTREK BIJDRAGEN 22.907 16.914 4.940 962 91<br />
Cumulatieve afschrijvingen en impairment 98.502 26.763 51.815 19.924<br />
AANSCHAFWAARDE PER 31 DECEMBER 121.408 43.677 56.755 20.886 91<br />
Afschrijvingstermijnen in jaren 0 - 40 7 - 40 5 - 15 nvt<br />
Onder materiële vaste activa worden met name investeringen<br />
in huisvesting verantwoord. In <strong>2013</strong> hebben geen noemenswaardige<br />
investeringen of desinvesteringen plaatsgevonden.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
137
3. Financiële vaste activa (excl. belastingvorderingen)<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL DEEL-<br />
NEMINGEN<br />
IN GROEPS-<br />
MAAT-<br />
SCHAPPIJEN<br />
ANDERE<br />
DEEL-<br />
NEMINGEN<br />
VORDE-<br />
RINGEN OP<br />
GROEPS-<br />
MAAT-<br />
SCHAPPIJEN<br />
VORDE-<br />
RINGEN OP<br />
ANDERE<br />
DEEL-<br />
NEMINGEN<br />
OVERIGE<br />
VORDE-<br />
RINGEN<br />
STAND PER 31 DECEMBER 2011 1.385.150 996.808 327.997 59.567 418 360<br />
Aanpassingen IAS 19 (1.233) (1.233)<br />
Terugboeking/opboeking kortlopend gedeelte 165 - - - 165 -<br />
Aankoop/uitgegeven leningen 2.280 - - 1.670 610 -<br />
Resultaat 117.368 52.295 65.073 - - -<br />
Verkoop/aflossing/dividend (119.214) (5.000) (52.223) (61.237) (143) (611)<br />
Mutatie hedge-reserve (8.545) (8.545) - - - -<br />
Overige mutaties (28.312) (5.555) (22.846) - (450) 539<br />
STAND PER 31 DECEMBER 2012 1.347.659 1.028.770 318.001 - 600 288<br />
Terugboeking/opboeking kortlopend gedeelte (110) - - - - (110)<br />
Aankoop/uitgegeven leningen 50.205 - - 50.200 - 5<br />
Resultaat 75.425 40.341 35.084 - - -<br />
Verkoop/aflossing/dividend (124.841) (110.808) (23.610) 10.419 (143) (699)<br />
Mutatie hedge-reserve (5.305) (5.305) - - - -<br />
Overige mutaties 3.091 (12) 2.578 - - 525<br />
STAND PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 1.346.124 952.987 332.052 60.619 457 9<br />
De hedge-reserve laat een negatieve ontwikkeling zien in<br />
het jaar <strong>2013</strong>. De mutatie is exclusief de bijbehorende<br />
belastinglatentie.<br />
138
4. Uitgestelde belastingvorderingen<br />
De uitgestelde belastingvorderingen zijn ontstaan als gevolg<br />
van verschillen tussen de boekwaarde in de jaarrekening<br />
enerzijds en de fiscale boekwaarde anderzijds. Tevens zijn<br />
bedragen opgenomen in verband met compensabele verliezen.<br />
<strong>DELTA</strong> vormt daarnaast een hedge-reserve voor niet<br />
gerealiseerde waardemutaties op derivaten/handelscontracten<br />
ingevolge IAS 39/32.<br />
5. Overige vorderingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Handelsdebiteuren 631 717<br />
Actuele overige belastingen 2.348 1.109<br />
Overige en overlopende activa 727 591<br />
Kortlopend deel langlopende uitgegeven gelden 435 325<br />
Overige vorderingen 1.162 916<br />
TOTAAL 4.141 2.742<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
139
6. Mutatieoverzicht van het eigen vermogen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL GESTORT<br />
AANDELEN<br />
KAPITAAL<br />
WET-<br />
TELIJKE<br />
RESERVE<br />
HEDGE<br />
RESERVE<br />
HER-<br />
WAAR-<br />
DERINGS<br />
RESERVE<br />
OVERIGE<br />
RESERVES<br />
ONVER-<br />
DEELDE<br />
WINST<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2011 1.125.729 6.937 202.007 (6.044) 23.115 942.546 (42.832)<br />
Aanpassing a.g.v. IAS 19 3.182 - - - - 3.182 -<br />
Aanpassing a.g.v. IFRS 11 - - 24.628 (24.628) - - -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2011 1.128.911 6.937 226.635 (30.672) 23.115 945.728 (42.832)<br />
Resultaatverdeling 2011 - - - - - (42.832) 42.832<br />
Dividendbetaling (40.000) - - - - (40.000) -<br />
Overige mutaties (33.610) - (7.933) (23.115) (2.562) -<br />
Mutaties in hedgereserve energiederivaten (4.331) - - (4.331) - - -<br />
Muaties in hedgereserve rentederivaten 1.965 - - 1.965 - - -<br />
Vpb-effect (1.279) - - (1.279) - - -<br />
Netto Resultaat 2012 80.963 - 7.126 - - - 73.837<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 1.132.619 6.937 225.828 (34.317) - 860.334 73.837<br />
Resultaatverdeling 2012 - - - - - 73.837 (73.837)<br />
Dividendbetaling (40.000) - - - - (40.000) -<br />
Overige mutaties 1.011 - 2.603 - - (1.592) -<br />
Mutaties in hedgereserve energiederivaten (3.321) - - (3.321) - - -<br />
Vpb-effect 2.980 - - 2.980 - - -<br />
Netto Resultaat <strong>2013</strong> 74.788 - (13.565) - - - 88.353<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 1.168.077 6.937 214.866 (34.658) - 892.579 88.353<br />
De wettelijke reserve betreft de niet uitgekeerde winsten van<br />
deelnemingen; dientengevolge is de wettelijke reserve niet<br />
vrij uitkeerbaar. Dit geldt evenzeer voor de hedge-reserve welke<br />
in relatie moet worden gezien met de niet gerealiseerde<br />
resultaten uit de reële waardemutatie van de derivaten,<br />
gebruikt voor hedge-doeleinden. Voor een verklaring van de<br />
mutaties in het eigen vermogen wordt verwezen naar de<br />
geconsolideerde jaarrekening.<br />
In tegenstelling tot de geconsolideerde jaarrekening is het<br />
minderheidsbelang per groepsmaatschappij rechtstreeks in<br />
mindering gebracht op de betreffende groepsmaatschappijen<br />
conform de equity value methode.<br />
140
7. Voorzieningen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) TOTAAL BMAP PERSONEELS-<br />
VOORZIENINGEN<br />
OVERIGE<br />
VOORZIENINGEN<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2011 2.822 595 2.227 -<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen 4.704 400 830 3.474<br />
Dotaties 883 - 883 -<br />
Rentedotaties 97 5 92 -<br />
Vrijval (2.167) - (63) (2.104)<br />
Onttrekkingen (1.657) (1.000) (657) -<br />
Overige mutaties 57 - 57 -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 4.739 - 3.370 1.370<br />
Kortlopend gedeelte van voorzieningen (1.819) - (449) (1.370)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER 2012 2.920 - 2.920 -<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte van voorzieningen 1.819 449 1.370<br />
Dotaties 1.336 1.336 -<br />
Rentedotaties 150 150 -<br />
Vrijval (4) - (4)<br />
Onttrekkingen (621) (621) -<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 5.600 4.234 1.366<br />
Kortlopend gedeelte van voorzieningen (2.107) (741) (1.366)<br />
BOEKWAARDE PER 31 DECEMBER <strong>2013</strong> 3.493 3.493 -<br />
De langlopende voorzieningen bestaan ultimo <strong>2013</strong> alleen<br />
nog uit personeelsvoorzieningen.<br />
De BMAP-voorziening (2012) betreft een voorziening in het<br />
kader van het Bedrijfsmilieuactieplan (BMAP); in de jaren<br />
1991 t/m 1999 werd aan bepaalde categorieën verbruikers<br />
over de elektriciteit en gasleveringen een milieutoeslag in<br />
rekening gebracht welke de grondslag vormt voor deze<br />
voorziening. Resterende verplichtingen, voortvloeiend uit<br />
activiteiten welke in het verleden ten laste van de BMAP zijn<br />
uitgevoerd, worden op deze voorziening in mindering<br />
gebracht. Ultimo 2012 zijn er geen verplichtingen meer uit<br />
hoofde van BMAP.<br />
Als gevolg van de invoering van het nieuwe ziektekostenstelsel<br />
per 1-1-2006 zijn de verplichtingen die ten grondslag<br />
liggen aan de voorziening ziektekosten substantieel<br />
gewijzigd. Van de voorziening die in het verleden is gevormd<br />
resteert nog een bedrag van EUR 0,2 mln.<br />
Daarnaast kent <strong>DELTA</strong> als gevolg van CAO-bepalingen<br />
diensttijdgebonden uitkeringen toe aan personeelsleden.<br />
Vanaf het moment van indiensttreding wordt voor deze<br />
uitkeringen een voorziening gevormd op basis van verstreken<br />
dienstjaren, verwachte prijs- en salarisstijgingen (gemiddeld<br />
2%), kansen op ontslag, invaliditeit en sterfte. De<br />
desbetreffende disconteringsvoet bedraagt 4,5% (2012: 4,5%).<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
141
8. Langlopende verplichtingen<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
WAARDE PER 1 JANUARI 216.885 306.533<br />
Terugboeking kortlopend gedeelte 1.818 2.301<br />
Opgenomen leningen 75.000 180.000<br />
Aflossingen (1.818) (277.301)<br />
Overige mutaties (9.443) 7.170<br />
282.442 218.703<br />
Aflossingen in het volgend boekjaar (41.818) (1.818)<br />
TOTAAL 240.624 216.885<br />
142
9. Overige schulden<br />
(Bedragen x EUR 1.000) 31-12-<strong>2013</strong> 31-12-2012<br />
Handelscrediteuren 9.461 3.448<br />
Actuele belastingverplichtingen 4.700 6.731<br />
Kortlopend deel van de langlopende schulden 41.818 1.818<br />
Kortlopend deel van de voorzieningen 2.107 1.819<br />
Overlopende passiva 6.035 13.346<br />
TOTAAL OVERIGE SCHULDEN 49.960 16.983<br />
Bankkrediet 4.000 13.091<br />
TOTAAL 68.121 40.253<br />
Onder overige schulden zijn onder andere het kortlopende<br />
gedeelte van de voorzieningen, het kortlopende gedeelte<br />
van de opgenomen gelden en de uitstaande crediteurenpositie<br />
verantwoord. Onder de actuele belastingverplichtingen<br />
zijn de te betalen omzetbelasting en energiebelasting<br />
opgenomen.<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
143
Niet uit de balans<br />
blijkende verplichtingen<br />
Hieronder staan de niet uit de balans blijkende<br />
verplichtingen, voor zover deze naar de inschatting van<br />
<strong>DELTA</strong> een impact van EUR 5 mln. op het resultaat hebben.<br />
Splitsingsplan – Wet Onafhankelijke Netwerkbedrijven (WON)<br />
De Minister heeft op 2 december 2009 het splitsingsplan<br />
goedgekeurd. Het Gerechtshof in ’s-Gravenhage heeft op<br />
22 juni 2010 de Splitsingswet op onderdelen onverbindend<br />
verklaard. In het licht van dit vonnis is de splitsing niet<br />
geëffectueerd; wel is zoveel mogelijk en zover als<br />
noodzakelijk voldaan aan de voorwaarden gesteld door de<br />
Minister. Tegen de uitspraak is cassatie ingesteld door de<br />
Staat. Op 24 februari 2012 heeft de Hoge Raad de zaak<br />
doorverwezen naar het Hof van Justitie van de Europese Unie<br />
in Luxemburg. Op 14 januari <strong>2013</strong> vond mondelinge<br />
toelichting van de casus door partijen plaats bij het Hof.<br />
De uitspraak van het Europese Hof op de gestelde vragen<br />
volgde eind <strong>2013</strong> en vervolgens is de zaak terugverwezen<br />
naar de Hoge Raad. Naar verwachting zal de Hoge Raad in<br />
2014 arrest wijzen.<br />
Fiscale eenheid<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. vormde in <strong>2013</strong> met een aantal dochterbedrijven<br />
een fiscale eenheid voor zowel de omzetbelasting als de<br />
vennootschapsbelasting, en is als zodanig verantwoordelijk<br />
voor de diverse belastingverplichtingen van deze bedrijven.<br />
403-Verklaringen<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. heeft per balansdatum een verklaring zoals<br />
bedoeld in artikel 2:403 BW bij de Kamer van Koophandel<br />
gedeponeerd waarbij <strong>DELTA</strong> N.V. zich hoofdelijk<br />
aansprakelijk stelt voor de uit de rechtshandelingen van<br />
onderstaande dochterbedrijven voortvloeiende schulden.<br />
• <strong>DELTA</strong> Comfort B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Energy B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Ficus Holding B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Infra B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Kabelcomfort Netten B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Onroerend Goed Ontwikkelingsmaatschappij B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Pipe B.V.<br />
• <strong>DELTA</strong> Tolling Sloe B.V.<br />
• DELTIUS B.V.<br />
• LIMO Energie Nederland B.V.<br />
• LITRO Energie Nederland B.V.<br />
• ZeelandNet B.V.<br />
Op grond hiervan en van jaarlijks bij de Kamer van Koophandel<br />
te deponeren instemmingverklaringen van de aandeelhouders<br />
zijn deze vennootschappen vrijgesteld van de voorgeschreven<br />
inrichtingsvoorschriften voor de jaarrekening.<br />
Putopties<br />
<strong>DELTA</strong> N.V. heeft putopties verstrekt aan<br />
minderheidsaandeelhouders van Indaver.<br />
144
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong> 145
Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening<br />
Het gemiddelde aantal medewerkers (FTE) in dienst van <strong>DELTA</strong><br />
N.V. bedraagt 1.155 FTE in <strong>2013</strong> (2012: 1.203 FTE).<br />
Voor een toelichting op de bezoldiging van de statutaire<br />
bestuurders van <strong>DELTA</strong> N.V. wordt verwezen naar toelichting<br />
18. (Personeelskosten) van de geconsolideerde jaarrekening.<br />
Voor een toelichting op de beloning van de Raad van<br />
Commissarissen van <strong>DELTA</strong> N.V. wordt verwezen naar<br />
toelichting 20. (Overige bedrijfskosten) van de<br />
geconsolideerde jaarrekening.<br />
Honoraria accountant<br />
In <strong>2013</strong> heeft <strong>DELTA</strong> N.V. de volgende honoraria uitgegeven<br />
voor vennootschappen opgenomen in de consolidatie:<br />
(Bedragen x EUR 1.000) DELOITTE ACCOUNTANTS BV OVERIGE ONDERDELEN<br />
DELOITTE NETWERK NLD<br />
TOTAAL<br />
<strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012 <strong>2013</strong> 2012<br />
Onderzoek van de jaarrekeningen <strong>DELTA</strong> Groep 486 550 - - 486 550<br />
Andere controle-opdrachten 35 76 8 8 43 84<br />
Adviesdiensten op fiscaal terrein - - 50 5 50 5<br />
Andere niet-controlediensten 37 33 209 89 246 122<br />
TOTAAL 558 659 267 102 825 761<br />
Er is geen sprake van resultaatafhankelijke honoraria.<br />
146
Voor akkoord:<br />
Statutair bestuur<br />
Raad van Commissarissen<br />
Ir. A. Kamerbeek, CEO . Ir. D. van Doorn, Voorzitter<br />
Drs. F. Verhagen RA, CFO<br />
Drs. Ing. J. Bout<br />
J.G. van der Werf<br />
B.P. de Wit, MA<br />
Mw. Drs. A.M.H. Schöningh<br />
Jaarrekening <strong>DELTA</strong> N.V. <strong>2013</strong><br />
147
3Overige gegevens bij de jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Overige gegevens bij de jaarrekening <strong>2013</strong><br />
Winstbestemming<br />
Statutaire bepalingen inzake de winstbestemming<br />
In artikel 39 van de statuten zijn de volgende bepalingen<br />
opgenomen inzake de winstbestemming.<br />
1. Indien de winst-en-verliesrekening, welke van de<br />
vastgestelde jaarrekening deel uitmaakt, een bedrag<br />
aanwijst als verlies, zal dit verlies ten laste worden<br />
gebracht van de algemene reserve.<br />
Indien deze reserve daartoe niet toereikend is, zal het<br />
resterende verlies ten laste komen van de winsten van<br />
volgende jaren.<br />
2. Indien de winst en-verliesrekening, welke van de<br />
vastgestelde jaarrekening deel uitmaakt, een bedrag<br />
aanwijst als winst, kan de Raad van Commissarissen<br />
ten laste van die winst bedragen toevoegen aan de<br />
algemene reserves. De resterende winst staat ter<br />
beschikking van de Algemene Vergadering van<br />
Aandeelhouders.<br />
3. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders is<br />
bevoegd tot uitkering van één of meer<br />
interimdividenden en/of andere interim uitkeringen te<br />
besluiten, mits aan het vereiste van artikel 2:105 lid 2<br />
Burgerlijk Wetboek is voldaan blijkens een tussentijdse<br />
vermogensopstelling als bedoeld in artikel 2:105 lid 4<br />
Burgerlijk Wetboek.<br />
Voorstel winstverdeling<br />
(Bedragen x EUR 1.000) <strong>2013</strong> 2012 A<br />
Resultaat 74.788 80.963<br />
Onttrekking/(toevoeging) aan de wettelijke reserve 13.565 (7.126)<br />
VOOR WINSTVERDELING BESCHIKBAAR RESULTAAT 88.353 73.837<br />
Toevoeging aan de algemene reserve 68.353 33.837<br />
VOORGESTELD DIVIDEND 20.000 40.000<br />
148
Overige gegevens 149
Controleverklaring<br />
Deloitte Accountants B.V.<br />
Park Veldzigt 25<br />
4336 DR Middelburg<br />
Postbus 7056<br />
4330 GB Middelburg<br />
Nederland<br />
Tel: 088 288 2888<br />
Fax: 088 288 9895<br />
www.deloitte.nl<br />
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant<br />
Aan: de aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Verklaring betreffende de jaarrekening<br />
Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening <strong>2013</strong> van <strong>DELTA</strong> N.V. te Middelburg<br />
gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De<br />
geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december <strong>2013</strong>, het<br />
geconsolideerde overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten, het<br />
mutatieoverzicht eigen vermogen en het kasstroomoverzicht over <strong>2013</strong> en de toelichting waarin<br />
opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en<br />
andere toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31<br />
december <strong>2013</strong> en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over <strong>2013</strong> met de toelichting,<br />
waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving<br />
en overige toelichtingen.<br />
Verantwoordelijkheid van het bestuur<br />
Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die<br />
het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International<br />
Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2<br />
van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het<br />
jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Het bestuur is tevens verantwoordelijk<br />
voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de<br />
jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude<br />
of fouten.<br />
Verantwoordelijkheid van de accountant<br />
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze<br />
controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht,<br />
waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons<br />
geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een<br />
redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel<br />
belang bevat.<br />
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie<br />
over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn<br />
afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het<br />
inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg<br />
van fraude of fouten.<br />
Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te<br />
Rotterdam onder nummer 24362853.<br />
Member of<br />
Deloitte Touche Tohmatsu Limited<br />
3113431420/2212<br />
150
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in<br />
aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld<br />
daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de<br />
omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot<br />
uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een<br />
controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor<br />
financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap<br />
gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.<br />
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om<br />
een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.<br />
Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening<br />
Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en<br />
samenstelling van het vermogen van <strong>DELTA</strong> N.V. per 31 december <strong>2013</strong> en van het resultaat en<br />
de kasstromen over <strong>2013</strong> in overeenstemming met International Financial Reporting Standards<br />
zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW.<br />
Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening<br />
Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en<br />
samenstelling van het vermogen van <strong>DELTA</strong> N.V. per 31 december <strong>2013</strong> en van het resultaat<br />
over <strong>2013</strong> in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.<br />
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen<br />
Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn<br />
gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen<br />
beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder<br />
b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag,<br />
voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel<br />
2:391 lid 4 BW.<br />
Middelburg, 26 maart 2014<br />
Deloitte Accountants B.V.<br />
Was getekend: W.A. de Leeuw RA<br />
3113431420/2212<br />
Overige gegevens<br />
151
4<strong>DELTA</strong> in cijfers<br />
<strong>DELTA</strong> in cijfers, geconsolideerd<br />
(Bedragen x EUR 1,0 mln.) <strong>2013</strong> 2012<br />
ACTIVA<br />
Immateriële vaste activa 473 481<br />
Materiële vaste activa 1.784 1.780<br />
Financiële vaste activa 696 675<br />
Vlottende activa 690 681<br />
Liquide middelen 174 194<br />
3.819 3.811<br />
PASSIVA<br />
Groepsvermogen 1.213 1.185<br />
Voorzieningen 592 633<br />
Schulden op lange termijn 1.110 1.124<br />
Schulden op korte termijn 903 869<br />
3.819 3.811<br />
OPBRENGSTEN<br />
Elektriciteit 970 1.046<br />
Gas 344 332<br />
Transport elektriciteit en gas 118 112<br />
Telecommunicatie 79 75<br />
Afvallogistiek en milieudiensten 514 519<br />
Diversen 78 84<br />
TOTAAL OPBRENGSTEN 2.104 2.168<br />
KOSTEN<br />
Inkoopwaarde netto omzet 1.318 1.342<br />
Reële waardemutatie handelsportefeuille 1 5<br />
Overige opbrengsten (25) (39)<br />
Netto bedrijfslasten 728 783<br />
TOTAAL OPERATIONELE KOSTEN 2.023 2.091<br />
Bedrijfsresultaat 81 77<br />
Resultaat deelnemingen 42 73<br />
OPERATIONEEL RESULTAAT 123 150<br />
Saldo van financiële baten en lasten (40) (32)<br />
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN 83 118<br />
Vennootschapsbelasting (3) (29)<br />
Resultaat uit beëindigde bedrijfsactiviteiten (1) (1)<br />
Aandeel derden (5) (7)<br />
NETTO RESULTAAT TOEKOMEND AAN DE AANDEELHOUDERS VAN <strong>DELTA</strong> N.V. 75 81<br />
Voorgesteld dividend 20 40<br />
152
<strong>DELTA</strong> kengetallen<br />
(Bedragen x EUR 1,0 mln.) <strong>2013</strong> 2012<br />
NETTO-OMZET 2.103,6 2.167,7<br />
waarvan:<br />
Elektriciteit 970,1 1.045,7<br />
Gas 343,9 331,5<br />
Transport elektriciteit en gas 118,3 111,7<br />
Telecommunicatie 79,0 75,1<br />
Afvallogistiek en milieudiensten 514,4 519,3<br />
Diversen 77,9 84,4<br />
FINANCIEEL<br />
Brutomarge 809,7 860,1<br />
Operationeel resultaat 123,1 150,2<br />
Resultaat voor vennootschapsbelasting 83,5 118,0<br />
Netto resultaat 74,8 81,0<br />
EBITDA 301,1 379,1<br />
Groepsvermogen (Na dividend) 1.213,4 1.185,1<br />
Balanstotaal 3.818,7 3.810,6<br />
RATIO'S<br />
Rentabiliteit geïnvesteerd vermogen 4,6% 6,2%<br />
Rentabiliteit vermogen toekomend aan aandeelhouders 6,4% 7,1%<br />
Solvabiliteit 31,8% 31,1%<br />
Interest Coverage Ratio 13,2 27,1<br />
<strong>DELTA</strong> in cijfers<br />
153
Berekeningswijze financiële ratio's<br />
RENTABILITEIT VAN HET GEÏNVESTEERD VERMOGEN (ROIC)<br />
Bedrijfsresultaat + rentebaten uit financiële vaste activa +<br />
resultaat uit deelnemingen gedeeld door het geïnvesteerd<br />
vermogen x 100%.<br />
GEÏNVESTEERD VERMOGEN<br />
Som van vaste activa en netto werkkapitaal op balansdatum.<br />
RENTABILITEIT VAN HET EIGEN VERMOGEN (REV)<br />
Netto resultaat toe te rekenen aan de aandeelhouders van <strong>DELTA</strong><br />
N.V., gedeeld door het eigen vermogen toe te rekenen aan de<br />
aandeelhouders van <strong>DELTA</strong> N.V..<br />
SOLVABILITEIT<br />
Groepsvermogen gedeeld door het balanstotaal x 100%.<br />
INTEREST COVERAGE RATIO<br />
Operationeel resultaat + afschrijvingskosten + rentebaten<br />
gedeeld door het saldo van externe rentelasten en rentebaten.<br />
154
Colofon<br />
Dit jaarbericht over <strong>2013</strong> is een uitgave van de<br />
afdeling Corporate Communicatie en Public Affairs<br />
van <strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Redactie: Lievens Communicatie, Middelburg<br />
Eindredactie: Ilona Wielemaker - Schroevers,<br />
Arendo Schreurs, Mark Dijk<br />
Vormgeving<br />
& drukwerk: 10uur, Zierikzee<br />
Voor het jaarbericht <strong>2013</strong> maken we gebruik van<br />
bestaande fotografie. De foto’s zijn gemaakt voor<br />
verschillende campagnes die in <strong>2013</strong> hebben<br />
plaatsgevonden. Voor de campagnes maken we<br />
gebruik van ‘gewone’ mensen, bij voorkeur Zeeuwen.<br />
Voor vragen, opmerkingen of suggesties kunt u<br />
contact opnemen met de afdeling Corporate<br />
Communicatie en Public Affairs via telefoonnummer<br />
0118 882000 of via info@<strong>DELTA</strong>.nl.<br />
Het jaarbericht <strong>2013</strong> is te raadplegen via<br />
www.<strong>DELTA</strong>.nl/jaarbericht<strong>2013</strong>.<br />
<strong>DELTA</strong> N.V.<br />
Afdeling Corporate Communicatie<br />
en Public Affairs<br />
T.a.v. Ilona Wielemaker - Schroevers<br />
Poelendaelesingel 10<br />
4335 JA Middelburg<br />
<strong>DELTA</strong> in cijfers<br />
155