Zorgorganisaties in beeld - Kenniscentrum CrossOver
Zorgorganisaties in beeld - Kenniscentrum CrossOver
Zorgorganisaties in beeld - Kenniscentrum CrossOver
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Zorgorganisaties</strong> <strong>in</strong> <strong>beeld</strong><br />
<strong>Zorgorganisaties</strong> <strong>in</strong> <strong>beeld</strong> rond jongeren met<br />
Titel Trebuchet bold 18 pt<br />
een beperk<strong>in</strong>g<br />
Een beschrijv<strong>in</strong>g van actoren en samenhang<br />
met de wereld van onderwijs en arbeid<br />
Jeannette Paul<br />
Februari 2011<br />
1
Colofon<br />
Kennis- en Innovatiecentrum <strong>CrossOver</strong><br />
Schouwstede 1a<br />
3431 JA Nieuwege<strong>in</strong><br />
030-6035424<br />
Jeannette Paul met medewerk<strong>in</strong>g van John Wismans, Neeltje Huvenaars, Ankie Verlaan en Yolan<br />
Koster
INHOUDSOPGAVE<br />
1. INLEIDING ......................................................................................................... 5<br />
2. ZORGORGANISATIES EN JONGEREN MET EEN BEPERKING ............................................... 7<br />
2.1 De rol van zorgorganisaties voor jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
2.1.1 Zorgaanbieders, gidsorganisaties en andere dienstverleners<br />
2.1.2 Organisaties die de toegang tot zorg bepalen<br />
2.1.3 Regieorganisaties<br />
2.1.4 Organisaties voor beleid, toezicht, advies en kennis<br />
2.1.5 Organisaties met meerdere rollen<br />
2.2 Bepaalde zorgorganisaties van meer belang?<br />
3. DE WERELDEN VAN ZORG, ONDERWIJS EN ARBEID..................................................... 12<br />
3.1 De werelden <strong>in</strong> <strong>beeld</strong><br />
3.2 Bepaalde organisaties van meer belang?<br />
4. SAMENWERKEN TUSSEN ZORG, ONDERWIJS EN ARBEID ................................................ 17<br />
4.1 De samenwerk<strong>in</strong>g kan beter<br />
4.2 Samenwerken op <strong>in</strong>itiatief van de rijksoverheid<br />
4.3 Samenwerken vanuit de uitvoer<strong>in</strong>g<br />
4.4 Nog een aantal voor<strong>beeld</strong>en van samenwerk<strong>in</strong>g<br />
4.5 En, wat heeft de jongere er aan?<br />
BIJLAGEN ............................................................................................................ 22<br />
Bijlage 1: ................................................................................................... Bronnen<br />
Bijlage 2a: .................................................................................. Orden<strong>in</strong>g van de zorg<br />
Bijlage 2b: ..................................................................... Beroepsbeoefenaren <strong>in</strong> de zorg<br />
Bijlage 3: ............................................................................ Overzicht zorgorganisaties<br />
Tabel A1: .................................................................................... Zorgaanbieders<br />
Tabel A2: ..................... Samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden / verschijn<strong>in</strong>gsvormen zorgaanbieders<br />
Tabel A3: ................................................................................... Gidsorganisaties<br />
Tabel A4: ................................................ Andere dienstverleners dan zorgaanbieders<br />
Tabel B: ................................................ Organisaties die de toegang tot zorg bepalen<br />
Tabel C: ................................................................................... Regieorganisaties<br />
Tabel D: ...................................... Organisaties voor beleid, toezicht en (beleids)advies<br />
Tabel E: ...................................... Organisaties voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g en/of –transfer<br />
Bijlage 4: ..................................................................... Overzicht onderwijsorganisaties<br />
Bijlage 5: ........................................................ De werelden van zorg, onderwijs en arbeid<br />
De wereld van ZORG<br />
De wereld van ONDERWIJS<br />
De wereld van ARBEID<br />
3
Bijlage 6: .......................................................... Categorieën jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
Bijlage 7: ................................. Aanbieders zorg, onderwijs en arbeid per categorie jongeren<br />
Bijlage 8: ................................................. Door het rijk geïnitieerde organisatienetwerken
1. INLEIDING<br />
Jongeren met een beperk<strong>in</strong>g hebben te maken met een groot aantal organisaties en professionals<br />
op het terre<strong>in</strong> van zorg, onderwijs, werk en wonen. Voor de jongeren en hun ouders of verzorgers<br />
is het belangrijk te weten wie welke taak heeft. Wie is die ander? Welke formele taak heeft die<br />
ander? Deze <strong>in</strong>formatie is ook essentieel voor organisaties en professionals die zich beroepsmatig<br />
bezig houden met deze jongeren.<br />
Het vergroten van de arbeidsparticipatie van jongeren met een beperk<strong>in</strong>g is al jaren een politiek<br />
speerpunt. De SER stelt <strong>in</strong> haar recente ontwerpadvies „De w<strong>in</strong>st van maatwerk‟ (november 2009)<br />
dat “…ook <strong>in</strong> de zorg voorbereid<strong>in</strong>g op participatie vanzelfsprekend moet worden”. Maar, wie is<br />
„de zorg‟? Welke zorgorganisaties en -professionals spelen een rol <strong>in</strong> het leven van jongeren met<br />
een beperk<strong>in</strong>g? Wat is de positie van deze zorgorganisaties <strong>in</strong> de organisatienetwerken rond<br />
jongeren met een beperk<strong>in</strong>g? En wie heeft welke taak als het gaat om zorg, onderwijs en arbeid?<br />
Deze vragen bepalen het onderwerp van dit rapport.<br />
Verhelder<strong>in</strong>g noodzakelijk<br />
Het veld heeft last van een complexe en ondoorzichtige praktijk. Dit komt mede door<br />
de voortdurende verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> beleid, regel<strong>in</strong>gen en uitvoerende organisaties.<br />
Zoals:<br />
- de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van marktwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de zorg, ontwikkel<strong>in</strong>gen als ketenzorg, fusies<br />
van <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en wijzig<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de dekk<strong>in</strong>g door het basispakket van de<br />
zorgverzeker<strong>in</strong>g;<br />
- recente wijzig<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de AWBZ, de WMO en de Wet publieke gezondheid;<br />
- de kab<strong>in</strong>etsvisie „Perspectief voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>‟ uit april 2010 over de toekomst<br />
van de ondersteun<strong>in</strong>g van en zorg voor jeugdigen en hun ouders;<br />
- de market<strong>in</strong>g die <strong>in</strong> het kielzog van de marktwerk<strong>in</strong>g haar <strong>in</strong>trede deed <strong>in</strong> de zorg.<br />
Veel zorgaanbieders voeren namen waaruit zorgaanbod noch doelgroep blijkt,<br />
zoals Philadelphia en Spirit.<br />
Dit rapport wil:<br />
1. een helder overzicht geven van organisaties die een (belangrijke) rol spelen <strong>in</strong> de zorg voor<br />
jongeren met een beperk<strong>in</strong>g;<br />
2. een beschrijv<strong>in</strong>g geven van de positie van deze organisaties <strong>in</strong> het organisatienetwerk rond<br />
jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. Het perspectief hierbij is het bevorderen en behouden van<br />
onderwijs en werk door en voor deze jongeren.<br />
Hiermee bouwt dit rapport verder op de publicatie „Organisatienetwerken rond jongeren met een<br />
arbeidshandicap of beperk<strong>in</strong>g‟ uit het voorjaar van 2008.<br />
Het is de ambitie van <strong>CrossOver</strong> toegankelijke <strong>in</strong>formatie te verstrekken aan professionals <strong>in</strong> de<br />
uitvoer<strong>in</strong>g, beleidsmakers en – last but not least – jongeren met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
5
Wat betekent zorg?<br />
Het begrip zorg kent <strong>in</strong> de praktijk vele betekenissen. De gezondheidszorg schaart<br />
veel van haar dienstverlen<strong>in</strong>g onder zorg.<br />
Het onderwijs refereert aan speciaal onderwijs als zorg en noemt k<strong>in</strong>deren die gebruik<br />
maken van dit onderwijs, of van een rugzakje, „zorgk<strong>in</strong>deren‟. De notitie „Kwaliteit<br />
Passend Onderwijs‟ (19/11/2008) omschrijft een zorgleerl<strong>in</strong>g als een leerl<strong>in</strong>g die extra<br />
ondersteun<strong>in</strong>g nodig heeft. De website www.zat.nl gebruikt de term zorg voor hulp bij<br />
gedragsproblemen, ontwikkel<strong>in</strong>gsproblemen en leerproblemen.<br />
Jongeren met een beperk<strong>in</strong>g hebben een eigen perceptie van zorg 1 . Zij verstaan onder<br />
zorg voornamelijk de medische en lijfgebonden zorg. Begeleid<strong>in</strong>g en hulp,<br />
bijvoor<strong>beeld</strong> bij een <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor jeugd- en opvoedhulp, zien zij niet als zorg. Aan<br />
de andere kant noemt men vrijwel alle hulp en ondersteun<strong>in</strong>g aan jongeren met een<br />
verstandelijke beperk<strong>in</strong>g, zorg.<br />
Met zorgorganisaties bedoelt dit document alle organisaties die nodig of van <strong>in</strong>vloed<br />
zijn op het krijgen van gezondheidszorg door jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. Alle andere<br />
organisaties die zorg, hulp of ondersteun<strong>in</strong>g bieden op levensterre<strong>in</strong>en als onderwijs<br />
en arbeid duiden wij met hun oorspronkelijke naam en komen aan de orde bij de<br />
besprek<strong>in</strong>g van onderwijsorganisaties en organisaties voor arbeid.<br />
De aanpak<br />
De <strong>in</strong>formatie voor dit rapport is verzameld door onderzoek van literatuur, <strong>in</strong>formatie op websites<br />
en digitale databanken. Ook is gericht <strong>in</strong>formatie <strong>in</strong>gewonnen bij organisaties.<br />
De bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen zijn lopende het onderzoek (november 2009 – juli 2010) periodiek besproken <strong>in</strong> een<br />
gezamenlijk overleg van het <strong>Kenniscentrum</strong> <strong>CrossOver</strong>, de projectafdel<strong>in</strong>g Cultuuromslag Wajong<br />
van het M<strong>in</strong>isterie van SZW en het programma Wajong van het UWV.<br />
De opbouw van dit document<br />
Met welke zorgorganisaties hebben jongeren met een beperk<strong>in</strong>g te maken? En wat is de rol van<br />
deze organisaties vanuit het perspectief van deze jongeren en hun ouders/verzorgers? Daarover<br />
gaat hoofdstuk 2.<br />
Dat jongeren naast organisaties uit de wereld van zorg, ook te maken hebben met organisaties uit<br />
de wereld van onderwijs en arbeid komt aansprekend <strong>in</strong> <strong>beeld</strong> <strong>in</strong> hoofdstuk 3. Dat die werelden er<br />
niet voor iedere jongere met een beperk<strong>in</strong>g hetzelfde uitzien, wordt ook daarbij ook helder.<br />
De samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties uit de wereld van zorg, onderwijs en arbeid komt aan de<br />
orde <strong>in</strong> het laatste hoofdstuk met als afsluit<strong>in</strong>g “En, wat heeft de jongere er aan?”.<br />
1 Het begrip zorg wordt – als het gaat om begeleid<strong>in</strong>g en hulp – door mensen met een beperk<strong>in</strong>g als<br />
betuttelend ervaren; de voorkeur gaat uit naar het begrip „hulp‟. (Perceptie jongeren op basis van een<br />
persoonlijk gesprek met Wil Verlaan, KCCO)<br />
6
2. ZORGORGANISATIES EN JONGEREN MET EEN BEPERKING<br />
Een groot aantal zorgorganisaties en professionals is betrokken bij de zorg voor jongeren met een<br />
beperk<strong>in</strong>g. Zij worden beschreven <strong>in</strong> bijlage 3. Dit wordt ondersteund door een toelicht<strong>in</strong>g op:<br />
- de orden<strong>in</strong>g van de gezondheidszorg <strong>in</strong> Nederland (bijlage 2a);<br />
- de beroepsbeoefenaren <strong>in</strong> de zorg (bijlage 2b).<br />
Dit hoofdstuk beschrijft de rol die zorgorganisaties (kunnen) spelen <strong>in</strong> het leven van jongeren met<br />
een beperk<strong>in</strong>g en hun ouders/verzorgers.<br />
2.1 De rol van zorgorganisaties voor jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
De rol van zorgorganisaties en professionals wordt omschreven vanuit het perspectief van de<br />
jongeren. Met welke organisaties hebben zij direct te maken? En wat is de rol van deze<br />
organisaties? Dit perspectief leidt tot de volgende categorieën:<br />
- organisaties die de jongeren zorg bieden;<br />
- organisaties die voor jongeren de toegang tot zorg bepalen;<br />
- organisaties die regie voeren op de zorgverlen<strong>in</strong>g aan jongeren.<br />
Daarnaast zijn er organisaties waarmee de jongeren niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komen, maar die wel<br />
<strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren direct <strong>in</strong> contact staan. Dit zijn:<br />
- organisaties die regie voeren op het lokale of regionale aanbod van gezondheidszorg;<br />
- organisaties voor beleid, toezicht of (beleids)advies;<br />
- organisaties voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g en/of -transfer.<br />
Figuur geeft een <strong>beeld</strong> van de zorgorganisaties rond jongeren met een beperk<strong>in</strong>g .<br />
7
In de paragrafen 2.1.1 t/m 2.1.5 worden de verschillende categorieën toegelicht 2.<br />
2.1.1 Zorgaanbieders, gidsorganisaties en andere dienstverleners<br />
De organisaties die jongeren zorg bieden, kunnen worden onderscheiden <strong>in</strong> drie categorieën:<br />
zorgaanbieders, gidsorganisaties en andere dienstverleners.<br />
Zorgaanbieders zijn „enkelvoudige‟ leveranciers van zorg, zoals de huisarts, het ziekenhuis en de<br />
GGZ-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g. Daarnaast zijn er samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden en „verschijn<strong>in</strong>gsvormen‟ van<br />
zorgaanbieders, zoals gezondheidscentra, zorggroepen en zorgketens.<br />
Gidsorganisaties zijn organisaties die jongeren met een beperk<strong>in</strong>g kunnen ondersteunen <strong>in</strong> hun<br />
zoektocht naar een zorgaanbieder, zoals de huisarts, MEE of het centrum voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>.<br />
Naast zorgaanbieders en gidsorganisaties zijn er andere dienstverleners die zich veelal richten op<br />
het verstrekken van <strong>in</strong>formatie. Dit zijn bijvoor<strong>beeld</strong> patiënten- en consumentenorganisaties.<br />
De zorgaanbieders, gidsorganisaties en andere dienstverleners worden omschreven <strong>in</strong> bijlage 3<br />
(tabellen A1 t/m A4).<br />
2.1.2 Organisaties die de toegang tot zorg bepalen<br />
Organisaties die de toegang tot zorg bepalen, doen dit op verschillende manieren:<br />
- door al dan niet te verwijzen van de eerste lijn (de algemene, vrij toegankelijke zorg) naar de<br />
tweede lijn (de specialistische zorg waarvoor <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe een verwijz<strong>in</strong>g nodig is) of b<strong>in</strong>nen de<br />
tweede lijn: verwijzers;<br />
- door al dan niet een <strong>in</strong>dicatie af te geven die recht geeft op - specifiek omschreven – zorg:<br />
<strong>in</strong>dicatiestellers;<br />
- door met het <strong>in</strong>kopen van zorg het concrete zorgaanbod te bepalen: zorg<strong>in</strong>kopers. De<br />
zorg<strong>in</strong>kopers bepalen welke zorg „<strong>in</strong> natura‟ beschikbaar is bij een bepaald recht op zorg.<br />
De <strong>in</strong>dicatiestellers en zorg<strong>in</strong>kopers per f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsbron (zie bijlage 2a) staan <strong>in</strong> onderstaande<br />
tabel. Deze laat ook zien of een jongere zelf zorg mag <strong>in</strong>kopen, zodat hij zelf bepaalt wie de zorg<br />
levert.<br />
F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsbron Indicatiesteller Zorg<strong>in</strong>koper Zelf <strong>in</strong>kopen<br />
mogelijk?<br />
ZVW<br />
(Zorgverzeker<strong>in</strong>gswet)<br />
Verzekeraar op basis van polis<br />
én verzekeraarspecifieke<br />
uitvoer<strong>in</strong>g<br />
Verzekeraars<br />
Ja, restitutiepolis<br />
AWBZ<br />
(Algemene wet<br />
bijzondere<br />
ziektekosten)<br />
Centrum Indicatiestell<strong>in</strong>g Zorg<br />
(CIZ)<br />
Zorgkantoor 3<br />
Ja, met een<br />
persoonsgebonden<br />
budget (PGB).<br />
De bested<strong>in</strong>g van<br />
het budget moet<br />
verantwoord<br />
worden aan het<br />
zorgkantoor.<br />
2 Verander<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de organisatie van de zorg leidt tot het verander<strong>in</strong>gen van actoren per categorie. Zo stelt<br />
de kab<strong>in</strong>etsvisie „Perspectief voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>‟ van april 2010 een verschuiv<strong>in</strong>g voor van jeugdzorgtaken<br />
naar (andere) actoren.<br />
3 Het Handboek Zorgregistratie AWBZ december 2009 noemt dit „toewijzen van zorg‟.<br />
8
WMO<br />
(Wet<br />
maatschappelijke<br />
ondersteun<strong>in</strong>g)<br />
Gemeente (vaak uitbesteed<br />
aan CIZ)<br />
Gemeente<br />
Ja, met een<br />
persoonsgebonden<br />
budget (PGB) .<br />
De organisatie aan<br />
wie het budget<br />
verantwoord moet<br />
worden, hangt af<br />
van de procedure<br />
van de <strong>in</strong>dividuele<br />
gemeente.<br />
Prov<strong>in</strong>ciale Jeugdzorg Bureaus Jeugdzorg Prov<strong>in</strong>cie Neen<br />
Openbare Jeugdzorg<br />
Openbare jeugdzorg bemoeit<br />
zich op vaste momenten met<br />
het leven van iedere jongere<br />
(ondermeer: monitor<strong>in</strong>g,<br />
vacc<strong>in</strong>atie en advies). Een<br />
<strong>in</strong>dicatie is dus niet van<br />
toepass<strong>in</strong>g.<br />
Gemeente<br />
Neen<br />
Iets m<strong>in</strong>der direct, maar wel degelijk van <strong>in</strong>vloed op de toegang tot zorg zijn:<br />
- de organisaties (zoals het zorgkantoor) aan wie verantwoord<strong>in</strong>g moet worden afgelegd over de<br />
bested<strong>in</strong>g van het persoongebonden budget (PGB); de goedkeur<strong>in</strong>g van de bekostig<strong>in</strong>g van de<br />
<strong>in</strong>gekochte zorg bepaalt de toegang tot deze zorg;<br />
- het CAK (Centraal Adm<strong>in</strong>istratie Kantoor) en het LBIO (Landelijk Bureau Inn<strong>in</strong>g<br />
Onderhoudsbijdragen). Het CAK berekent en <strong>in</strong>casseert de eigen bijdragen voor de AWBZ en de<br />
WMO. Ook compenseert het CAK het eigen risico ZVW voor rechthebbenden. Het LBIO berekent<br />
en <strong>in</strong>t de ouderbijdragen van ouders die k<strong>in</strong>deren die uit huis geplaatst zijn <strong>in</strong> geïndiceerde<br />
jeugdzorg. De kosten die voor reken<strong>in</strong>g van de jongere komen, bepalen de toegang tot zorg.<br />
De verwijzers, <strong>in</strong>dicatiestellers, zorg<strong>in</strong>kopers, de organisaties aan wie bested<strong>in</strong>g van het PGB moet<br />
worden verantwoord en het CAK en LBIO zijn beschreven <strong>in</strong> bijlage 3 (tabel B).<br />
2.1.3 Regieorganisaties<br />
Organisaties met een regietaak heten <strong>in</strong> dit rapport regieorganisaties. De regie kan betrekk<strong>in</strong>g<br />
hebben op:<br />
- de zorgverlen<strong>in</strong>g aan een <strong>in</strong>dividuele jongere;<br />
- het lokale / regionale voorzien<strong>in</strong>genniveau;<br />
- de lokale/regionale afstemm<strong>in</strong>g van zorgorganisaties.<br />
Vanuit het perspectief van de jongere is dit onderscheid van belang. Hij heeft namelijk direct te<br />
maken met regieorganisaties die regie voeren op de zorg die aan hem geleverd wordt. Met het<br />
andere type regieorganisaties heeft de jongere zelden direct te maken. Bij een organisatie die<br />
„regie voert‟, is het dus van belang scherp te krijgen waar de organisatie precies regie op voert en<br />
met welke bevoegdheden zij dit doet.<br />
9
2.1.4 Organisaties voor beleid, toezicht, advies en kennis<br />
Organisaties waarmee de jongere veelal niet direct te maken heeft, maar die wel de<br />
randvoorwaarden bepalen voor bovengenoemde organisaties zijn:<br />
- organisaties voor beleid, toezicht en (beleids)advies;<br />
- organisaties voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g en /of –transfer.<br />
Deze organisaties zijn beschreven <strong>in</strong> bijlage 3 (tabellen D en E).<br />
2.1.5 Organisaties met meerdere rollen<br />
Diverse organisaties hebben verschillende rollen. Dit geldt tenm<strong>in</strong>ste voor:<br />
- Zorgaanbieders <strong>in</strong> de eerste lijn: zij zijn zorgaanbieder en verwijzer.<br />
- Bureau Jeugdzorg: zij zijn <strong>in</strong>dicatiesteller en voeren regie op het zorgaanbod aan <strong>in</strong>dividuele<br />
jongeren.<br />
- Centra voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>: zij zijn gidsorganisatie en voeren regie op het lokale zorgaanbod<br />
voor de jeugd.<br />
- Zorgkantoor: zij zijn beoordelaar van het persoonsgebonden budget voor AWBZ-zorg en<br />
bepalen het regionale zorgbeleid 4 voor AWBZ-zorg.<br />
- Gemeenten: zij zijn <strong>in</strong>dicatiesteller, zorg<strong>in</strong>koper, regievoerder op lokale zorgaanbieders en<br />
bepalen het lokale beleid rond openbare jeugdgezondheidszorg en zorg op basis van de WMO.<br />
- Prov<strong>in</strong>cies: zij zijn zorg<strong>in</strong>koper, regievoerder op het regionale aanbod van jeugdzorg en<br />
bepalen het regionale beleid rond jeugdzorg.<br />
Een volledig overzicht van de rollen van zorgorganisaties staat <strong>in</strong> bijlage 5 <strong>in</strong> „De wereld van Zorg‟.<br />
Voor veel jongeren en hun ouders/verzorgers is het onvoldoende helder welke rol zorgorganisaties<br />
precies hebben. Het is vaak onbekend dat bepaalde organisaties verschillende rollen hebben.<br />
Hierdoor is niet altijd duidelijk „met welke pet op‟ een zorgorganisatie handelt.<br />
2.2 Bepaalde zorgorganisaties van meer belang?<br />
Heeft iedere jongere met een beperk<strong>in</strong>g te maken met dezelfde zorgorganisaties? Nee, natuurlijk<br />
niet. De ziekte, aandoen<strong>in</strong>g of stoornis bepaalt sterk het type organisatie en professional met wie<br />
de jongere <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt. Ook de leeftijd en de levensfase/levensloop zijn hierop van <strong>in</strong>vloed.<br />
Ziekte, aandoen<strong>in</strong>g of stoornis<br />
Jongeren met een beperk<strong>in</strong>g zijn jongeren met een lichamelijke aandoen<strong>in</strong>g, verstandelijke<br />
beperk<strong>in</strong>g, chronische ziekte of andere stoornis, stoornis <strong>in</strong> het autismespectrum en emotionele en<br />
gedragsproblemen. Bijlage 6 laat zien dat iedere categorie een wezenlijk onderdeel uitmaakt van<br />
de groep „jongeren met een beperk<strong>in</strong>g‟. De ziekte, aandoen<strong>in</strong>g of stoornis bepaalt <strong>in</strong> sterke mate<br />
met welke zorgorganisaties de jongere te maken heeft. Om dit te illustreren zijn <strong>in</strong> bijlage 7 de<br />
aanbieders 5 van zorg genoemd voor de verschillende categorieën jongeren.<br />
Transities<br />
Naast de aard van de ziekte, aandoen<strong>in</strong>g of stoornis bepaalt ook de levensfase van de jongere de<br />
organisaties waarmee hij te maken heeft. In de zorg krijgt de jongere bij het ouder worden te<br />
maken met de overgang van k<strong>in</strong>derzorg naar volwassenenzorg. De overdracht van de k<strong>in</strong>derarts<br />
4 Beleidsplan opstellen, zorg contracteren, overleg voeren met zorgaanbieders en patiënten /<br />
cliëntenorganisaties.<br />
5 De illustratie richt zich op zorgaanbieders en niet op gidsorganisaties, andere dienstverleners, verwijzers,<br />
<strong>in</strong>dicatiestellers, zorg<strong>in</strong>kopers of regieorganisaties.<br />
10
naar de medisch specialist is een voor<strong>beeld</strong>. Deze transitie is veelal leeftijdsafhankelijk. Het<br />
<strong>in</strong>itiatief „Op Eigen Benen‟ focust zich specifiek op – het goed laten verlopen van - deze transities<br />
(www.opeigenbenen.nu).<br />
De werelden van Sander Oord<br />
Sander moest vanwege MS stoppen als zelfstandig ondernemer<br />
Sander heeft het idee dat de werelden van zorg, onderwijs en arbeid onderl<strong>in</strong>g<br />
geheel los staan van elkaar. “ Ik heb geen samenwerk<strong>in</strong>g gezien. Ik zeg altijd;<br />
Je bent zelf verantwoordelijk en zoekt je weg door die werelden heen.”<br />
Wereld van zorg<br />
In de wereld van zorg heeft Sander het gevoel zo ongeveer iedereen gezien te<br />
hebben. Dat kwam met name door een trage diagnosestell<strong>in</strong>g. Vanaf zijn zestiende<br />
kwam hij via zijn huisarts terecht bij de ene na de andere specialist. Totdat <strong>in</strong> 2009<br />
e<strong>in</strong>delijk de juiste diagnose werd gesteld; Multiple Sclerose, oftwel MS. Door zijn<br />
beperk<strong>in</strong>g kwam Sander ook <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g met andere spelers <strong>in</strong> de wereld van zorg.<br />
Zo werd hij gevraagd voor het bestuur van de Multiple Sclerose Verenig<strong>in</strong>g<br />
Nederland regio Twente.<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wereld van onderwijs<br />
Sander volgde regulier basis en voortgezet onderwijs en startte met een hbo mode<br />
opleid<strong>in</strong>g, waar hij zelfs al tijdens zijn opleid<strong>in</strong>g begon als zelfstandig ondernemer<br />
<strong>in</strong> de mode branche. En toen werd hij ziek…<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wereld van arbeid<br />
“Ik had twee bedrijven toen ik <strong>in</strong> augustus 2009 te horen kreeg dat ik MS had. Stress<br />
is dan een hele negatieve factor en mijn neuroloog adviseerde me om te stoppen als<br />
zelfstandig ondernemer. Daardoor werd alles stil gezet. Ik kwam bij het UWV<br />
terecht en daar voelde ik me absoluut niet gehoord. Ik moest het Wajong- traject <strong>in</strong><br />
terwijl ik gewoon wilde werken. Met een uitker<strong>in</strong>g kostte ik de gemeente Almelo<br />
geld, met een Wajong-uitker<strong>in</strong>g zou ik geld krijgen uit een landelijk potje. Dat werd<br />
ook zo gezegd. Dan voel je je echt een nummer, „zo zijn de regels, zo doen we het‟.<br />
In het beoordel<strong>in</strong>gsrapport schreef de arbo-arts overigens dat ik ME had. Foutje.<br />
Via MEE werd ik beter geholpen, zij gaven me de handvatten die ik nodig had. Het<br />
bleek dat ik recht had op een jobcoach, voor het maximale percentage, via het<br />
UWV. Dat had het UWV niet zelf gemeld, want dat kost geld. Wel raar, maar zo is de<br />
wereld tegenwoordig. Voorlopig werk ik bij het reclamebureau van mijn zwager, en<br />
daar heb ik het goed naar mijn z<strong>in</strong>. Maar het liefste zou ik toch weer voor mezelf<br />
beg<strong>in</strong>nen.”<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
11
3. DE WERELDEN VAN ZORG, ONDERWIJS EN ARBEID<br />
Jongeren met een beperk<strong>in</strong>g leven <strong>in</strong> verschillende werelden: de wereld van zorg, de wereld van<br />
onderwijs en de wereld van arbeid 6 . Een jongere is patiënt, leerl<strong>in</strong>g en werknemer. Iedere wereld<br />
heeft haar eigen organisaties en professionals, structuur, cultuur, jargon en dynamiek. Bij het<br />
ouder worden, en bij overgangen van school, naar stage en werk krijgt de jongere te maken met<br />
andere organisaties. Voor jongeren en hun ouders/verzorgers is het vaak lastig om grip te krijgen<br />
om de complexiteit en dynamiek, en om de onderl<strong>in</strong>ge verbanden te overzien en samenhang te<br />
organiseren.<br />
6 Het programma Op eigen benen onderscheidt 9 dome<strong>in</strong>en: ik, zorg, relaties, studie, werk, wonen, vervoer,<br />
vrije tijd, sport.<br />
12
3.1 De werelden <strong>in</strong> <strong>beeld</strong><br />
In hoofdstuk 2 is beschreven welke zorgorganisaties een rol (kunnen) spelen <strong>in</strong> het leven van<br />
jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. De organisaties die een rol spelen <strong>in</strong> de wereld van arbeid en<br />
onderwijs zijn beschreven <strong>in</strong> het rapport 'Organisatienetwerken rond jongeren met een beperk<strong>in</strong>g‟.<br />
Een aanvull<strong>in</strong>g hierop voor de wereld van onderwijs staat <strong>in</strong> bijlage 4.<br />
Voor alle drie de werelden zijn de organisaties nu geduid vanuit hetzelfde perspectief: de<br />
betekenis, de rol van organisaties voor jongeren met een beperk<strong>in</strong>g 7 . Is een organisatie een:<br />
- aanbieder van zorg, onderwijs of arbeid?<br />
- een gidsorganisatie <strong>in</strong> de wereld van zorg, onderwijs of arbeid?<br />
- toegangspoort tot zorg, onderwijs of arbeid<br />
- een andersoortige dienstverlener?<br />
De werelden worden vanuit dit perspectief <strong>in</strong> <strong>beeld</strong> gebracht <strong>in</strong> de <strong>in</strong>ternetapplicatie „Alle spelers<br />
<strong>in</strong> <strong>beeld</strong>‟, die beg<strong>in</strong> 2011 operationeel zal zijn<br />
Met wie heeft de jongere nu concreet te maken als aanbieder of toegangspoort? Afhankelijk van de<br />
beperk<strong>in</strong>g en levensfase van de jongere kan dit gaan om tientallen organisaties; een jongere moet<br />
hier zijn weg <strong>in</strong> v<strong>in</strong>den (zie bijlage 5). Opvallend is dat bijna alle organisaties actief zijn <strong>in</strong> één<br />
wereld, en niet <strong>in</strong> twee of drie werelden. Dit betekent dat een jongere – bijvoor<strong>beeld</strong> als het gaat<br />
om de toegangspoort – <strong>in</strong> iedere wereld te maken krijgt met andere organisaties. De<br />
<strong>in</strong>ternetapplicatie „Alle spelers <strong>in</strong> <strong>beeld</strong>‟ geeft dit overzicht en <strong>in</strong>zicht op eenvoudige wijze, door<br />
per wereld en per rol van de organisaties, een lijst met relevante spelers organisaties te<br />
presenteren.<br />
7 Het perspectief van de jongeren is het orden<strong>in</strong>gspr<strong>in</strong>cipe. Niet de logica en orden<strong>in</strong>gspr<strong>in</strong>cipes van de<br />
werelden zelf.<br />
13
De taken, toegankelijkheid, f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g en beroepsbeoefenaren per organisatie zijn gedetailleerd<br />
beschreven <strong>in</strong> bijlage 3 en 4 van dit rapport en <strong>in</strong> het rapport „Organisatienetwerken rond<br />
jongeren met een beperk<strong>in</strong>g‟ uit 2008. De <strong>in</strong>ternetapplicatie „Alle spelers <strong>in</strong> <strong>beeld</strong>‟ verschaft deze<br />
<strong>in</strong>formatie ook.<br />
3.2 Bepaalde organisaties van meer belang?<br />
Met welke zorgorganisaties een jongere te maken krijgt, wordt grotendeels bepaald door zijn<br />
ziekte, aandoen<strong>in</strong>g of stoornis en zijn leeftijd. Dit is toegelicht <strong>in</strong> paragraaf 2.2. Of dit ook geldt<br />
voor de organisaties uit de wereld van onderwijs en arbeid, komt hieronder aan de orde.<br />
Ziekte/aandoen<strong>in</strong>g/stoornis, beperk<strong>in</strong>gen en participatie<br />
Jongeren met een beperk<strong>in</strong>g zijn niet over één kam te scheren. Zij hebben verschillende ziekten,<br />
aandoen<strong>in</strong>gen of stoornissen. Ook hun functioneren – beperk<strong>in</strong>gen en participatieproblemen <strong>in</strong><br />
onderwijs en arbeid – verschilt (zie bijlage 6).<br />
De participatiemogelijkheden van een jongere aan onderwijs – kan hij meedoen aan het reguliere<br />
onderwijs – bepaalt of de jongere <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g komt voor speciaal onderwijs of voor een<br />
leerl<strong>in</strong>ggebonden budget <strong>in</strong> het reguliere onderwijs. Bij de keuze voor speciaal onderwijs bepaalt<br />
zijn ziekte/aandoen<strong>in</strong>g op welk schooltype b<strong>in</strong>nen het speciaal onderwijs hij terecht kan komen.<br />
Het speciaal onderwijs is met de clusters 1 t/m 4 georganiseerd op basis van de<br />
ziekte/aandoen<strong>in</strong>g/stoornis 8 .<br />
De wereld van arbeid is primair georganiseerd langs de lijn van participatie: de<br />
participatiemogelijkheden van een jongere aan arbeid - kan een jongere zelfstandig bij een<br />
regulier bedrijf werken en een <strong>in</strong>komen genereren met arbeid of niet – bepaalt met welke<br />
organisaties hij te maken krijgt <strong>in</strong> de wereld van arbeid. Bij wie de jongere aan de slag gaat<br />
(reguliere werkgever, sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g, dagbested<strong>in</strong>g), <strong>in</strong> welk werk en met ondersteun<strong>in</strong>g<br />
van wie (zoals een jobcoach) wordt beïnvloed door de beperk<strong>in</strong>gen van de jongere.<br />
8 Cluster 1 zijn de onderwijs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor visueel gehandicapte leerl<strong>in</strong>gen. Cluster 2 zijn de scholen voor<br />
auditief en communicatief gehandicapte leerl<strong>in</strong>gen. Cluster 3 zijn scholen voor verstandelijk of lichamelijk<br />
gehandicapte leerl<strong>in</strong>gen (ZMLK-, ZLK-, Mythyl- en Tyltylscholen. Cluster 4 zijn scholen voor leerl<strong>in</strong>gen met<br />
ernstige ontwikkel<strong>in</strong>gspsychopathologie, gedragsproblemen, met ontwikkel<strong>in</strong>gsproblemen of psychiatrische<br />
problemen (ZMOK).<br />
14
Bijlage 7 illustreert de aanbieders 9 van zorg en onderwijs voor verschillende categorieën jongeren.<br />
Zo is de kans groot dat:<br />
- een jongere met een visuele beperk<strong>in</strong>g te maken krijgt met een (gespecialiseerde) <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
voor gehandicaptenzorg (Bartimeus, Sensis, Visio) en een cluster 1 school;<br />
- een jongere met een chronische ziekte te maken krijgt met het ziekenhuis, de specialisten, en<br />
de „gewone‟ school, ondersteund door consulenten van Ziezon;<br />
- een slechthorende jongere te maken krijgt met een audiologisch centrum, een<br />
gespecialiseerde <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de gehandicaptenzorg (zoals Viataal) en een cluster 2 school;<br />
- een jongere met een verstandelijke beperk<strong>in</strong>g te maken krijgt met een (gespecialiseerde)<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor gehandicaptenzorg (zoals orthopedagogische behandelcentra) en een cluster 3<br />
school;<br />
- een jongere met emotionele- en gedragsproblemen te maken krijgt met een eerstelijns<br />
psycholoog, bureau Jeugdzorg, een <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor jeugd- en opvoedhulp, een <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor<br />
Jeugd GGZ en een cluster 4 school.<br />
Transities<br />
Naast de ziekte/aandoen<strong>in</strong>g/stoornis, de beperk<strong>in</strong>gen en participatie(problemen), bepaalt ook de<br />
levensfase van de jongere met welke organisaties hij te maken heeft. In de zorg krijgt de jongere<br />
bij het ouder worden te maken met de transitie van k<strong>in</strong>derzorg naar volwassenenzorg. In de<br />
school- en werkloopbaan krijgt de jongere te maken met overgangen tussen de verschillende<br />
schoolsoorten, naar stages, werk en ander werk. Deze transities zijn afhankelijk van de levensfase<br />
van de jongere. Bij overgangen krijgen de jongeren te maken met andere, voor hen nieuwe,<br />
organisaties. Een enkele organisatie biedt ook specifiek steun bij transities. Bij de overgang van<br />
school naar werk is dit bijvoor<strong>beeld</strong> de jobcoach (<strong>in</strong> de laatste fase van school).<br />
De werelden van Marieke de Kon<strong>in</strong>g<br />
Marieke de Kon<strong>in</strong>g is spastisch en gebruikt vaak een rolstoel.<br />
Ze werkt bij kenniscentrum <strong>CrossOver</strong>.<br />
In feite komt het erop neer dat Marieke een „pesthekel‟ heeft aan <strong>in</strong>stanties die<br />
haar leven willen bepalen, de regie willen overnemen. “Dat werkt gewoon niet. Je<br />
moet zelf de regisseur zijn. Daarbij zou het fijn zijn als de verschillende werelden<br />
reken<strong>in</strong>g hielden met omgev<strong>in</strong>gsfactoren. Hogescholen bijvoor<strong>beeld</strong> houden zich<br />
alleen bezig met zaken die direct met de studie te maken hebben. Maar ze kunnen<br />
er veel profijt van hebben als ze als ze zich <strong>in</strong>spannen voor goede<br />
randvoorwaarden als wonen en zorg. Wanneer die goed zijn heeft dat vaak juist<br />
een positieve <strong>in</strong>vloed op de studie.”<br />
9 De illustratie richt zich op de aanbieders en niet op gidsorganisaties, andere dienstverleners,<br />
toegangspoorten of regieorganisaties.<br />
15
Wereld van zorg<br />
Van k<strong>in</strong>ds af aan is Marieke veel <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g gekomen met de wereld van zorg. Ze<br />
v<strong>in</strong>dt het lastig dat de wereld van zorg op zichzelf staat; er is we<strong>in</strong>ig aandacht<br />
voor andere elementen <strong>in</strong> haar leven. Dat komt bijvoor<strong>beeld</strong> heel duidelijk naar<br />
voren <strong>in</strong> het maken van afspraken. “Afspraken <strong>in</strong>plannen bij de eerste lijns zorg,<br />
zoals de huisarts gaat gemakkelijk, je plant ze zelf <strong>in</strong>. Gaat het om afspraken <strong>in</strong> het<br />
ziekenhuis of het revalidatiecentrum dan wordt het een stuk moeilijker, want deze<br />
worden voor je <strong>in</strong>gepland. Met tentamens of colleges houden ze geen reken<strong>in</strong>g.<br />
Daardoor is het moeilijk regie op je eigen leven te houden. Je wordt geleefd door<br />
de agenda van het ziekenhuis.”<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wereld van onderwijs<br />
Marieke volgde zowel regulier basis-, als voortgezet onderwijs om daarna via het<br />
hbo naar de universiteit gegaan. “ Ik discussieer weleens met een vriend<strong>in</strong> die<br />
alleen speciaal onderwijs heeft gedaan. Ik v<strong>in</strong>d het speciaal onderwijs<br />
beschermend en heb het idee dat het geen goede voorbereid<strong>in</strong>g is op de echte<br />
wereld. Op het speciaal onderwijs heeft iedereen een beperk<strong>in</strong>g, terwijl dit <strong>in</strong> het<br />
dagelijks leven niet zo is. Daar ben je als jongere met een beperk<strong>in</strong>g een<br />
uitzonder<strong>in</strong>g. Je zult veel onverwachte h<strong>in</strong>dernissen tegenkomen. Dan is enige<br />
creativiteit <strong>in</strong> het v<strong>in</strong>den van een oploss<strong>in</strong>g wel handig.”<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wereld van arbeid<br />
Ook <strong>in</strong> de wereld van arbeid is het volgens Marieke belangrijk om zelf regie te<br />
voeren. Na het afronden van haar hbo studie Voed<strong>in</strong>g & Diëtetiek klopte ze aan bij<br />
het UWV en diverse re-<strong>in</strong>tegratiebedrijven. Daar is Marieke volledig afgekeurd en<br />
<strong>in</strong> de Wajong beland omdat ze destijds zonder aanpass<strong>in</strong>gen niet kon werken. “In<br />
het re-<strong>in</strong>tegratietraject werd weer veel bij mij uit handen genomen. In het zoeken<br />
naar een baan heeft dit naar mijn idee averechts gewerkt. Wie wil er nu een<br />
hoogopgeleide werknemer die veel d<strong>in</strong>gen door anderen laat oplossen. Uite<strong>in</strong>delijk<br />
heb ik het heft weer <strong>in</strong> eigen handen genomen door te kiezen voor een tweede<br />
studie. Daardoor kon ik verder.” En dat bleek: ze werkt nog steeds bij het bedrijf<br />
waar ze voor de universiteit is afgestudeerd.<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
16
4. SAMENWERKEN TUSSEN ZORG, ONDERWIJS EN ARBEID<br />
In 2008 beschreef <strong>CrossOver</strong> organisatienetwerken 10 rond jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. Indertijd is<br />
vooral aandacht besteed aan organisaties uit de wereld van arbeid en aan de scholen maar niet<br />
aan organisaties uit de zorg.<br />
Conclusies 2008<br />
Het onderzoek „Organisatienetwerken rond jongeren met een arbeidshandicap of<br />
beperk<strong>in</strong>g‟ liet zien dat:<br />
- netwerken lokaal, regionaal en landelijk georganiseerd zijn;<br />
- netwerken ontstaan vanuit diverse bestuurslagen (lokaal, regionaal, rijk),<br />
organisaties<br />
(zoals patiënten- en gehandicaptenorganisaties) en <strong>in</strong>itiatieven zoals<br />
projectsubsidies;<br />
- ieder netwerk zijn eigen focus en doel heeft zoals een maatschappelijk doelstell<strong>in</strong>g<br />
(bijvoor<strong>beeld</strong> schooluitval) of een bepaalde aandoen<strong>in</strong>g (bijvoor<strong>beeld</strong> categorale<br />
netwerken voor autistische jongeren);<br />
- de deelnemende organisaties en werkwijze van lokale en regionale netwerken<br />
kunnen<br />
verschillen;<br />
- er nauwelijks verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g is tussen regionale organisatienetwerken en categorale<br />
organisaties of netwerken.<br />
- „het‟ organisatienetwerk rond een jongere niet bestaat;<br />
- een jongere te maken heeft met verscheidene organisatienetwerken.<br />
Dit hoofdstuk gaat over de samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties en professionals uit de wereld van<br />
zorg, onderwijs en arbeid. Hoe krijgt die vorm? De focus ligt op samenwerk<strong>in</strong>g die zich (mede)<br />
richt op het verwerven en behouden van studie en werk door jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. Deze<br />
focus past bij de ambitie van <strong>CrossOver</strong>: een zo groot mogelijke economische zelfstandigheid van<br />
deze jongeren.<br />
4.1 De samenwerk<strong>in</strong>g kan beter<br />
Het onderzoek „Comb<strong>in</strong>aties van zorg bij jeugdigen‟ (Berg, 2009) constateert dat de <strong>in</strong>tersectorale<br />
samenwerk<strong>in</strong>g 11 onvoldoende ontwikkeld is. In hetzelfde jaar constateert het Integraal Toezicht<br />
Jeugdzaken (ITJ) dat bij geen van de zes onderzochte gemeenten sprake is van effectieve<br />
ketensamenwerk<strong>in</strong>g bij het voorkomen en aanpakken van maatschappelijke problemen van<br />
jongeren. ITJ schrijft: “Hoewel het onderzochte maatschappelijke probleem per gemeente<br />
10 Een organisatienetwerk is <strong>in</strong> 2008 gedef<strong>in</strong>ieerd als “een aantal organisaties en de relaties tussen deze<br />
organisaties”. De „bril‟ bepaalt welke organisaties tot het netwerk behoren en welke organisaties daarbuiten<br />
vallen. In het rapport uit 2008 is gekeken met de bril „het verwerven en behouden van betaald werk door<br />
jongeren met een arbeidshandicap‟. Van een relatie is sprake bij een bepaalde cont<strong>in</strong>uïteit, frequentie en<br />
betrokkenheid; niet bij ieder contact tussen organisaties is sprake van een relatie.<br />
11 Berg (2009) keek naar prov<strong>in</strong>ciale jeugdzorg, jeugd-ggz, jeugd-lvg, Justitiële Jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen, Wajong,<br />
speciaal onderwijs, persoonsgebonden budgetten AWBZ en Zorgverzeker<strong>in</strong>gswet en TOG (Tegemoetkom<strong>in</strong>g<br />
Onderhoudskosten Thuiswonende gehandicapte k<strong>in</strong>deren).<br />
17
verschillend is, komen de bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen en conclusies van de onderzoeken op cruciale punten die de<br />
ketensamenwerk<strong>in</strong>g betreffen, overeen.”<br />
Als het gaat om het verwerven en behouden van werk door jongeren met een beperk<strong>in</strong>g illustreren<br />
ook de volgende waarnem<strong>in</strong>gen het ontbreken van samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties uit zorg,<br />
onderwijs en arbeid:<br />
- <strong>in</strong> de GGZ is <strong>in</strong> het behandeltraject van jongeren we<strong>in</strong>ig aandacht voor de rol van arbeid en<br />
onderwijs (<strong>CrossOver</strong> en het Landelijk Platform GGZ, Werk <strong>in</strong> Behandel<strong>in</strong>g, 2009);<br />
- bij <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen om jongeren met een beperk<strong>in</strong>g aan het werk te houden b<strong>in</strong>nen bedrijven<br />
lijken de arbodiensten – de huisleveranciers van gezondheidszorg <strong>in</strong> de bedrijven – geen rol te<br />
spelen. Het zijn de jobcoach en het UWV die gaan over de match tussen werk en werknemer;<br />
- er is we<strong>in</strong>ig structurele samenwerk<strong>in</strong>g tussen <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen uit de gehandicaptenzorg, de GGZ,<br />
de zorgboerderijen en de SW bedrijven (Research voor Beleid, 2006).<br />
4.2 Samenwerken op <strong>in</strong>itiatief van de rijksoverheid<br />
Het rijk <strong>in</strong>itieert een groot aantal netwerken. Deze worden eerst toegelicht. Vervolgens wordt<br />
beargumenteerd waarom deze centraal aangestuurde samenwerk<strong>in</strong>g niet effectief is.<br />
Bestaande organisatienetwerken<br />
Het rijk heeft diverse organisatienetwerken geïnitieerd rond jongeren. Dit zijn ondermeer het<br />
UWV-preventief netwerk, de zorg- en adviesteams (ZAT), de Regionale Meld- en Coörd<strong>in</strong>atiepunten<br />
(RMC), de Centra voor Jeugd en Gez<strong>in</strong> (CJG) en de Veiligheidshuizen.<br />
Deze samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden zijn beschreven <strong>in</strong> bijlage 8. Hieruit blijkt dat organisaties uit zorg,<br />
onderwijs en arbeid – <strong>in</strong> verschillende mate – betrokken zijn bij de genoemde netwerken. Het<br />
UWV-preventief netwerk richt zich expliciet op het verwerven en behouden van studie en werk<br />
door jongeren met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Ieder netwerk is <strong>in</strong>gericht vanuit een specifieke doelstell<strong>in</strong>g. De bestaande netwerken zijn niet<br />
(primair) <strong>in</strong>gericht om de jongere meer grip te geven op de complexe werelden van zorg,<br />
onderwijs en arbeid. De bestaande netwerken helpen de jongere met een beperk<strong>in</strong>g dan ook niet<br />
om de werelden van zorg, onderwijs en arbeid op een soepele wijze met elkaar te kunnen<br />
verenigen.<br />
Grenzen aan samenwerken op rijks<strong>in</strong>itiatief<br />
Verkoker<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de werelden van zorg, onderwijs en arbeid heeft geleid tot de roep om<br />
samenwerk<strong>in</strong>g. Dit was de aanleid<strong>in</strong>g tot tenm<strong>in</strong>ste de hiervoor besproken rijks<strong>in</strong>itiatieven tot het<br />
<strong>in</strong>richten van organisatienetwerken. Het grote aantal organisatienetwerken bedreigt echter het<br />
(effectief) functioneren van deze netwerken. Het appel op <strong>in</strong>dividuele organisaties wordt te groot;<br />
veel organisaties kunnen niet voor alle netwerken mankracht en tijd vrijmaken. Bij het rijk lijkt<br />
dit besef wisselend aanwezig. Het m<strong>in</strong>isterie van OCW meldde <strong>in</strong> de zomer van 2009 dat de<br />
voorgenomen vorm<strong>in</strong>g van regionale netwerken voor Passend Onderwijs 12 tot te veel bestuurlijke<br />
drukte leidt. Daarom is besloten te wachten met wetgev<strong>in</strong>g rondom deze regionale netwerken.<br />
Daarentegen heeft de rijksoverheid recent zelfs opgeroepen tot de samenwerk<strong>in</strong>g van<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden 13 . Samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de overtreffende trap dus.<br />
12 De voorgenomen regionale netwerken voor passend onderwijs bestaan ondermeer uit scholen voor regulier<br />
en speciaal onderwijs, zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, maatschappelijk werk en de lokale overheid. Het doel is te komen tot<br />
een landelijk dekkende <strong>in</strong>frastructuur van regionale netwerken.<br />
13 Rijksoverheid, Jeugdketens sluitend verb<strong>in</strong>den. De samenwerk<strong>in</strong>g Zorg- en adviesteam, Centrum voor Jeugd<br />
en Gez<strong>in</strong>, Veiligheidshuis; juni 2010.<br />
18
De RMO (2008) stelt dat door de rijksoverheid aangestuurde samenwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de uitvoer<strong>in</strong>g (als<br />
maatregel om verkoker<strong>in</strong>g te bestrijden) niet werkt. De realiteit <strong>in</strong> de uitvoer<strong>in</strong>g is daarvoor te<br />
complex en te divers. De ambitie om sectorale verkoker<strong>in</strong>g (bijvoor<strong>beeld</strong> <strong>in</strong> zorg – onderwijs –<br />
arbeid) te doorbreken ten behoeve van een <strong>in</strong>tegrale benader<strong>in</strong>g voor een „categorale‟<br />
doelstell<strong>in</strong>g (zoals jongeren met een beperk<strong>in</strong>g) leidt tot vele <strong>in</strong>tegrale afstemm<strong>in</strong>gsverplicht<strong>in</strong>gen,<br />
een opeenstapel<strong>in</strong>g van coörd<strong>in</strong>atielagen en m<strong>in</strong>der handel<strong>in</strong>gsvrijheid op uitvoer<strong>in</strong>gsniveau.<br />
4.3 Samenwerken vanuit de uitvoer<strong>in</strong>g<br />
De Raad voor Maatschappelijk Ontwikkel<strong>in</strong>g (RMO) stelt <strong>in</strong> het rapport „De ontkoker<strong>in</strong>g voorbij‟ uit<br />
2008 dat verkoker<strong>in</strong>g niet te voorkomen is en beschouwd moet worden als een gegeven. De RMO<br />
erkent dat het fenomeen problematische aspecten heeft, maar wijst ook op de z<strong>in</strong>volle effecten.<br />
De RMO beargumenteert dat samenwerk<strong>in</strong>g van professionals en organisaties <strong>in</strong> de uitvoer<strong>in</strong>g een<br />
aantal problematische aspecten van verkoker<strong>in</strong>g kan helpen verlichten. Een effectieve<br />
samenwerk<strong>in</strong>g kan ontstaan door professionals dit op uitvoer<strong>in</strong>gsniveau zelf vorm te laten geven.<br />
Faciliteren van samenwerk<strong>in</strong>g rond een concrete hulpvraag<br />
De (landelijke) verwijs<strong>in</strong>dex is een ICT-toepass<strong>in</strong>g die organisaties en professionals wijst op<br />
anderen die betrokken zijn bij de hulp en zorg voor jongeren. Het gaat alleen om een meld<strong>in</strong>g<br />
„dat‟ een organisatie betrokken is, en niet over de <strong>in</strong>houd (het „wat‟). Organisaties en<br />
professionals uit de werelden van zorg, onderwijs, arbeid en <strong>in</strong>komen, politie en justitie kunnen<br />
een meld<strong>in</strong>g doen aan de verwijs<strong>in</strong>dex (zie details op www.verwijs<strong>in</strong>dex.nl) en dus ook een<br />
meld<strong>in</strong>g ontvangen. Zo blijven jongeren <strong>in</strong> <strong>beeld</strong> en kunnen professionals elkaar <strong>in</strong>formeren over<br />
de <strong>in</strong>dividuele jongere, met elkaar afstemmen en waar nodig samenwerken. Op deze manier<br />
worden de relevante organisaties en professionals met elkaar <strong>in</strong> contact gebracht op het moment<br />
dat dit nodig is, rond een specifieke jongere. Deze toepass<strong>in</strong>g kan de samenwerk<strong>in</strong>g tussen<br />
professionals <strong>in</strong> de uitvoer<strong>in</strong>g faciliteren en versterken.<br />
Meld<strong>in</strong>g verwijs<strong>in</strong>dex<br />
Een meld<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de verwijs<strong>in</strong>dex zou gemaakt moeten worden bij “problemen die de<br />
persoonlijke ontwikkel<strong>in</strong>g van jongeren bedreigen en hen buiten de maatschappij<br />
dreigen te plaatsen”. Om professionals te ondersteunen bij de besliss<strong>in</strong>g te melden (of<br />
niet) is recent de „Handreik<strong>in</strong>g Meldcriteria‟ gepubliceerd op www.meldcriteria.nl.<br />
Voor<strong>beeld</strong>en van criteria zijn: “De jeugdige heeft problemen of een stoornis op het<br />
gebied van het emotionele en/of sociale functioneren of gedrag” en “De jeugdige<br />
heeft problemen <strong>in</strong> het cognitief functioneren en de schoolprestaties”.<br />
4.4 Nog een aantal voor<strong>beeld</strong>en van samenwerk<strong>in</strong>g<br />
Het aantal vormen van samenwerk<strong>in</strong>g tussen zorg – onderwijs – arbeid is <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe one<strong>in</strong>dig.<br />
Overleg tussen veldprofessionals en afstemm<strong>in</strong>g tussen organisaties zijn allemaal vormen van<br />
samenwerk<strong>in</strong>g. Ter illustratie nog drie voor<strong>beeld</strong>en:<br />
Virtueel netwerk<br />
Professionals uit zorg, onderwijs en arbeid werken via een virtueel netwerk aan ontschott<strong>in</strong>g<br />
(www.werkenmetrisicojongeren.nl).<br />
Onder één dak<br />
Voor jongeren met een visuele beperk<strong>in</strong>g, auditieve beperk<strong>in</strong>g en verstandelijke beperk<strong>in</strong>g zijn er<br />
diverse <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen waar<strong>in</strong> zorg en (het bevorderen en behouden van) onderwijs en arbeid zijn<br />
samengebracht onder één dak. Voor<strong>beeld</strong>en zijn:<br />
- Viataal voor doven en slechthorenden (zie www.viataal.nl)<br />
- Bartimeus voor slechtzienden en bl<strong>in</strong>den (zie www.bartimeus.nl)<br />
19
- Abrona voor mensen met een verstandelijke beperk<strong>in</strong>g (zie www.abrona.nl)<br />
Een ander voor<strong>beeld</strong> van „onder één dak‟ is:<br />
- Altra, een <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor jeugdzorg en speciaal onderwijs <strong>in</strong> de regio Amsterdam (zie<br />
www.altra.nl).<br />
Categorale netwerken <strong>in</strong> regio / land<br />
Voor jongeren met een specifieke aandoen<strong>in</strong>g zijn er specifieke organisatienetwerken tussen zorg,<br />
onderwijs en arbeid. Een voor<strong>beeld</strong> zijn de regionale <strong>in</strong>tersectorale autismenetwerken (zie<br />
www.convenantautisme.nl). De regionale netwerken vormen samen een landelijk dekkend<br />
netwerk. De focus <strong>in</strong> dit netwerk ligt op zorg. Naast zorg moeten de netwerken afstemmen met<br />
activiteiten <strong>in</strong> andere sectoren (zoals onderwijs) en regionale samenwerk<strong>in</strong>g bij de<br />
arbeidstoeleid<strong>in</strong>g van jongeren met autisme. Hier werken onderwijs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, UWV, re<strong>in</strong>tegratiebedrijven,<br />
zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, SW-bedrijven, de gemeente en CWI samen. Het<br />
organisatienetwerk verschilt per regio. Een ander voor<strong>beeld</strong> is het project van de sticht<strong>in</strong>g Worden<br />
Wie We zijn (WWWZ), waar<strong>in</strong> drie netwerkkr<strong>in</strong>gen tot stand zijn gebracht rond mensen met een<br />
psychische beperk<strong>in</strong>g: voor zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, voor onderwijsorganisaties en voor werkgevers. De<br />
<strong>in</strong>tensieve communicatie en samenwerk<strong>in</strong>g tussen de kr<strong>in</strong>gen moet mensen met een functionele<br />
beperk<strong>in</strong>g aan een baan helpen.<br />
4.5 En, wat heeft de jongere er aan?<br />
Uite<strong>in</strong>delijk is de hamvraag bij iedere samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties en professionals “En, wat<br />
heeft onze – jonge – patiënt, leerl<strong>in</strong>g, werknemer hier aan?” en “Wat merkt de jongere – of zijn<br />
ouders/verzorgers - er van?”. Een criterium kan hierbij zijn of het jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
helpt om:<br />
- grip te krijgen om de complexiteit en dynamiek van de wereld van zorg, onderwijs en arbeid;<br />
- de onderl<strong>in</strong>ge verbanden te overzien;<br />
- hier<strong>in</strong> samenhang te organiseren;<br />
zodat zij optimaal worden ondersteund bij het verwerven en behouden van studie en werk.<br />
De werelden van Marnix Brockmeier<br />
Marnix Brockmeier studeerde Informatiemanagement en liep stage<br />
bij Publicis Consultant/Van Sluis <strong>in</strong> Amsterdam. Hij zit <strong>in</strong> een rolstoel.<br />
Marnix heeft het idee dat de wereld van de zorg los staat van de werelden van<br />
onderwijs en arbeid. “In de zorg ben ik nooit <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g gekomen met andere<br />
werelden. Op school werd ik wel gestimuleerd om na te denken over werk, en op<br />
het hbo moesten we verschillende stages doen.”<br />
Wereld van zorg<br />
Marnix is spastisch geboren en heeft als k<strong>in</strong>d veel ziekenhuizen van b<strong>in</strong>nen gezien.<br />
“De laatste jaren is mijn ziekenhuisbezoek gelukkig afgenomen. Ik zie alleen nog<br />
revalidatieartsen die mij een aantal keer per jaar controleren. Ik heb daar wel veel<br />
aan. Ze geven aan wat een goede houd<strong>in</strong>g is en hoe je het beste kunt bewegen.<br />
--------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wereld van onderwijs<br />
Marnix heeft met het speciaal en het regulier onderwijs te maken gehad.<br />
20
“Eigenlijk wilde ik naar de Montessorischool waar mijn broers en zussen ook op<br />
zaten. Maar het was al snel duidelijk dat ik daar niet mee zou kunnen komen . Dus<br />
de keuze voor speciaal onderwijs was snel gemaakt. Ik ben daar eigenlijk wel blij<br />
mee. Ik denk dat leerl<strong>in</strong>gen er meer openstonden voor mijn beperk<strong>in</strong>g. Ik voelde<br />
me daar wel thuis.” Na de havo studeerde Marnix aan een reguliere hbo-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
Informatiemanagement. Dat g<strong>in</strong>g goed. Ik kwam goed mee, ook omdat ik met een<br />
coörd<strong>in</strong>ator een speciaal pad had uitgestippeld waardoor ik over bepaalde vakken<br />
langer mocht doen.<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
Wereld van arbeid<br />
“Ik heb het idee dat ik vooral zelf heb genavigeerd <strong>in</strong> de wereld van arbeid. Het<br />
UWV probeert je wel te helpen, maar je komt verder als je zelf gewoon actief<br />
bent. In de zomer van 2009 ben ik afgestudeerd. Het valt dan niet mee om werk te<br />
v<strong>in</strong>den. Ik schreef me <strong>in</strong> bij Valid People, een vacaturebank voor mensen met een<br />
beperk<strong>in</strong>g, maar uite<strong>in</strong>delijk vond ik een stageplek via een nicht. Zij werkte bij<br />
Publicis en sprak haar baas aan. Helaas was er na mijn stageperiode geen toekomst<br />
voor mij bij Publicis. Dit betekent dat ik weer op zoek ben naar een nieuwe<br />
uitdag<strong>in</strong>g. Ik heb mijn profielen op Monsterboard en Nationale Vacaturebank<br />
bijgewerkt en ik kijk ook weer rond bij Valid People. Ik heb al veel gesolliciteerd en<br />
vaak krijg je gewoon geen antwoord. Misschien wel omdat ze lezen dat ik <strong>in</strong> een<br />
rolstoel zit, dat zet ik er namelijk wel altijd bij. Of ze schrijven: „Sorry, ons<br />
gebouw is niet aangepast.”<br />
-------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />
21
BIJLAGE 1:BRONNEN<br />
ISBN boeken<br />
Bohn, Stafleu, van Loghum, Sociale kaart Jeugdzorg 2010, Houten, 2009<br />
Boot, J.M.D. Organisatie van de gezondheidszorg, 2007, Van Gorcum, Assen<br />
Boot, J.M. en M.H.J.M. Knapen. De Nederlandse gezondheidszorg, Bohn Stafleu Van Loghum,<br />
Houten 2005<br />
Caris, Jo. Zorg bedrijven; dynamisch organiseren en competent leid<strong>in</strong>ggeven, Bohn Stafleu Van<br />
Loghum, Houten 2007<br />
Lans, Jos van der, Ontregelen; de herover<strong>in</strong>g van de werkvloer, Uitgeverij Augustus,<br />
Amsterdam – Antwerpen<br />
Poorthuis et al. Ketens en netwerken. Een zoektocht naar samenhang. Uitgeverij LEMMA BV,<br />
Utrecht, 2003.<br />
Zwikker, Niels en Harry Hens, Jeugdzorg <strong>in</strong> kaart. Wettelijke kaders, voorzien<strong>in</strong>gen, beroepen<br />
en functies <strong>in</strong> de jeugdzorg, NJi, Utrecht, 2008, Uitgeverij SWP, Amsterdam<br />
Zijden, Q. van der et al. Indicatiestell<strong>in</strong>g voor jeugd. Vijf modellen vergeleken vanuit het<br />
perspectief van f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g, professionals en cliënten. Utrecht, NJi, 2009.<br />
Publicaties<br />
Algemene Rekenkamer. Zorg voor jeugdigen met een licht verstandelijke handicap en/of<br />
psychiatrische probleem. Den Haag, Sdu, 2007.<br />
Berg, York van den, en Peter van der Loos. Comb<strong>in</strong>aties van zorg bij jeugdigen. Den Haag, B&A<br />
Consult<strong>in</strong>g, 2009.<br />
Bessel<strong>in</strong>g, J. et al. Toename gebruik ondersteun<strong>in</strong>g voor jongeren met een<br />
gezondheidsbeperk<strong>in</strong>g, Hoofddorp, TNO, 2007.<br />
Cardol, Mieke en Marieke Speet. Anders of toch niet: Deelname aan de samenlev<strong>in</strong>g van<br />
mensen met een lichte of matige verstandelijke beperk<strong>in</strong>g. Utrecht, Nivel, 2005.<br />
Elders, L.A.M. Kl<strong>in</strong>ische arbeidsgeneeskunde: meer aandacht voor de factor arbeid <strong>in</strong> de<br />
kl<strong>in</strong>iek. TBV, nr. 10, december 2009<br />
FCB, Beroepengids k<strong>in</strong>deropvang, jeugdzorg, welzijn en maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g,<br />
Utrecht, 2009.<br />
Integraal Toezicht Jeugdzaken, Werkende Ketens? Utrecht, juli 2009<br />
L<strong>in</strong>ders, Lilian, Ike Bouma en Jan Steyart, Nieuw beleid, nieuwe professionals; implicaties voor<br />
de Wmo voor hulpverleners, mei 2008.<br />
M<strong>in</strong>isterie voor jeugd en gez<strong>in</strong>, Professionals <strong>in</strong> het Centrum voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>, 2009.<br />
Ojen, C, van, Jeugdzorg: samen sterk! Een <strong>in</strong>ventariserend onderzoek naar varianten en<br />
knelpunten <strong>in</strong> de <strong>in</strong>tersectorale jeugdzorg; Beverwijk, 31 juli 2009.<br />
Raad voor Maatschappelijke Ontwikkel<strong>in</strong>g (RMO), De ontkoker<strong>in</strong>g voorbij; slim organiseren voor<br />
meer regelruimte. Uitgeverij SWP, Amsterdam, 2008<br />
Research voor Beleid, Arbeidsmatige dagbested<strong>in</strong>g; een verkennend onderzoek naar aard en<br />
omvang, Sonja van der Kemp en Félicie van Vree, Leiden, 16 februari 2006<br />
Rijksoverheid, Jeugdketens sluitend verb<strong>in</strong>den. de samenwerk<strong>in</strong>g Zorg- en adviesteams,<br />
centrum voor jeugd en Gez<strong>in</strong>, Veiligheidshuis; B-2832, juni 2010<br />
RIVM, WHO-FIC Collaborat<strong>in</strong>g Centre, brochure ICF: International Classification of Function<strong>in</strong>g,<br />
Disability en Health<br />
RIVM, WHO-FIC Collaborat<strong>in</strong>g Centre, Nederlandse vertal<strong>in</strong>g van de „International<br />
Classification of Function<strong>in</strong>g, Disability an Health‟, 2002<br />
SER, De w<strong>in</strong>st van maatwerk; je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn; advies over de participatie<br />
van jongeren met ontwikkel<strong>in</strong>gs- of gedragsstoornissen, Den Haag, november 2009<br />
Tierof, Bas en Dick Oudenampsen. Gehandicapte k<strong>in</strong>deren <strong>in</strong> tel. Utrecht, Verwey-Jonker,<br />
2009<br />
M<strong>in</strong>isterie van VWS. Handboek Zorgregistratie AWBZ, Den Haag, oktober 2004.<br />
UWV, Kwartaal Verkenn<strong>in</strong>g 2010-I.<br />
Vlaar, P., M. van Hattum, C van Dam, C. Klaar voor de Toekomst. Een nieuwe<br />
beroepenstructuur voor de branches welzijn en maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g,<br />
gehandicaptenzorg, jeugdzorg en k<strong>in</strong>deropvang, 2006.<br />
22
W<strong>in</strong>dt, W. (Willem) van der, R.C.K.H. (Raymond) Smeets en E.J.E. (Elsbeth) Arnold,<br />
Regiomarge 2008: De arbeidsmarkt van verpleegkundigen, verzorgenden en sociaalagogen<br />
2008-2012, Utrecht, Prismant, 2008.- 110 p.<br />
Wiss<strong>in</strong>k, C.E., L. Mallee en M. van Leer. Ervar<strong>in</strong>gen van werkgevers met Wajongers. Onderzoek<br />
onder werkgevers naar de mogelijkheden voor verbeter<strong>in</strong>g van de arbeidsparticipatie van<br />
Wajongers. Den Haag, RWI, 2009<br />
Brieven aan de Tweede Kamer<br />
<br />
<br />
<br />
Stand van zaken gesloten jeugdzorg, 9 maart 2010 (Kenmerk JZ/GJ-2983950)<br />
Voortgang nieuwe koers passend onderwijs, 25 januari 2010 (JOZ/185184)<br />
Onderzoek comb<strong>in</strong>aties van zorg, 12 juni 2009 (Kenmerk DJenG/SenS-2930589)<br />
Presentaties<br />
Zorggroepen ZonMw evaluatie, RIVM. Presentatie op congres „Een zorg ontketend‟, 2009.<br />
Multimorbiditeit: ontketen de zorg! Prof. dr. Francois Schellevis, Nivel & huisartsgeneeskunde<br />
/ EMGO VUmc. Presentatie op congres „Een zorg ontketend‟, 2009.<br />
Websites<br />
Websites m<strong>in</strong>isteries VWS, OCW, SZW, Jeugd en Gez<strong>in</strong>, Justitie<br />
Websites brancheorganisaties zoals www.Actiz.nl en www.MOgroep.nl en www.zn.nl<br />
Websites beroepsverenig<strong>in</strong>gen zoals www.psynip.nl en www.phorza.nl<br />
Websites <strong>in</strong>dividuele zorgorganisaties<br />
Websites gidsorganisaties zoals www.mee.nl en www.centrumjeugdengez<strong>in</strong>.nl<br />
Websites van organisaties voor de toegang tot zorg bepalen zoals www.ciz.nl<br />
Websites van organisaties voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g en transfer zoals www.nji.nl<br />
Website Verenig<strong>in</strong>g van Nederlandse Gemeenten (www.vng.nl)<br />
Nationaal Kompas Volksgezondheid: www.nationaalkompas.nl<br />
Nationale Atlas Volksgezondheid: http://www.rivm.nl/vtv/object_document/o4236n21143.html<br />
Centraal Bureau voor de Statistiek (www.cbs.nl : StatL<strong>in</strong>e CBS databank en themadossiers<br />
Arbeidsmarkt<strong>in</strong>formatie zorg en welzijn: www.azw<strong>in</strong>fo.nl<br />
Postbus 51: www.rijksoverheid.nl<br />
Alles over zorg en gezondheid voor de consument: www.kiesbeter.nl<br />
Informatie van zorgaanbieders voor de consument: www.zichtbarezorg.nl en<br />
www.ziekenhuizentransparant.nl<br />
Landelijk steunpunt zorgadviesteams: www.zat.nl<br />
Jeugdgezondheid: http://www.rivm.nl/jeugdgezondheid/<br />
Centra voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>: www.jeugdengez<strong>in</strong>.nl<br />
23
BIJLAGE 2A: ORDENING VAN DE ZORG<br />
De gezondheidszorg hanteert diverse perspectieven om de (gezondheids)zorg te ordenen en te<br />
beschrijven. Zeven 14 populaire perspectieven zijn:<br />
- de toegankelijkheid van de zorg;<br />
- de <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g <strong>in</strong> zorggebieden;<br />
- de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsbron;<br />
- de plaats waar zorg geboden wordt;<br />
- de <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g <strong>in</strong> sectoren;<br />
- de <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g naar doelgroepen;<br />
- de actoren: organisaties en beroepsbeoefenaren.<br />
De actoren b<strong>in</strong>nen de gezondheidszorg zijn dus slechts één perspectief. Het is van belang om –<br />
voordat <strong>in</strong> bijlage 3 deze actoren worden beschreven – alle zeven perspectieven de revue te laten<br />
passeren. Een korte beschrijv<strong>in</strong>g is opgenomen <strong>in</strong> de paragrafen B2.1 t/m B2.7. De bijlage wordt<br />
afgesloten met de betekenis van de verschillende orden<strong>in</strong>gsperspectieven voor de beschrijv<strong>in</strong>g van<br />
de actoren (paragraaf B2.8).<br />
B2.1 Toegankelijkheid<br />
Een gangbare <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g van zorg is het onderscheid <strong>in</strong> eerstelijns- en tweedelijnszorg 15 :<br />
- Eerstelijnsgezondheidszorg is de algemene, vrij toegankelijke zorg zoals die aangeboden wordt<br />
door de huisarts, de eerstelijnspsycholoog, de maatschappelijk werker en de paramedicus<br />
zoals de fysiotherapeut.<br />
- Tweedelijnsgezondheidszorg is de specialistische zorg waarvoor <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe verwijz<strong>in</strong>g uit de<br />
eerste lijn nodig is.<br />
Over de precieze afbaken<strong>in</strong>g van de eerstelijnszorg en tweedelijnszorg bestaan verschillende<br />
visies 16 .<br />
B2.2 Zorggebieden<br />
Klassiek is de <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g van de zorg 17 <strong>in</strong> drie zorggebieden:<br />
- Cure: het behandelen en genezen<br />
- Care: het verplegen en verzorgen<br />
- Preventie: het beschermen van de gezondheid en voorkomen van ziekte<br />
B2.3 F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsbron<br />
De zorg wordt gef<strong>in</strong>ancierd uit een zorgverzeker<strong>in</strong>gsstelsel en een openbaar stelsel.<br />
Het zorgverzeker<strong>in</strong>gsstelsel heeft drie compartimenten: de zware medische risico‟s, de<br />
basismedische zorg en de m<strong>in</strong>der noodzakelijk geachte zorg. Dit leidt tot onderscheid <strong>in</strong>: AWBZzorg<br />
en Zorgverzeker<strong>in</strong>gswet (ZVW)-zorg:<br />
- AWBZ-zorg: De zware medische risico‟s zijn verzekerd <strong>in</strong> de Algemene Wet Bijzondere<br />
Ziektekosten. Voor een <strong>in</strong>dividu zijn de kosten van deze risico‟s onbetaalbaar; daarom is de<br />
AWBZ een volksverker<strong>in</strong>g; iedereen betaalt mee. De AWBZ omvat gehandicaptenzorg,<br />
langdurige geestelijke gezondheidszorg, verpleeghuiszorg en thuiszorg (met uitzonder<strong>in</strong>g van<br />
de huishoudelijke zorg die voor reken<strong>in</strong>g komt van de WMO);<br />
14 De zeven beschreven perspectieven zijn het meest gebruikt; ongetwijfeld bestaan er meer.<br />
15<br />
Naast eerste- en tweedelijnszorg wordt ook wel gesproken van derde- en nuldelijnszorg. Derdelijnszorg zijn<br />
de hooggespecialiseerde <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen zoals revalidatie-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en de dienstverlen<strong>in</strong>g waarop professionals<br />
een beroep kunnen doen. Nuldelijnszorg is het aanbieden van zorg door niet-professionals, zoals<br />
zelfhulpgroepen.<br />
16 In vijf bronnen worden vier verschillende beschrijv<strong>in</strong>gen van eerste- en tweedelijnszorg gegeven (Boot 2007;<br />
Caris 2007; website m<strong>in</strong>isterie VWS; www.kiesbeter.nl; www.nationaleatlasvolksgezondheid.nl ). De<br />
gemeenschappelijke deler is “vrije toegankelijkheid” bij de eerste lijn en “verwijz<strong>in</strong>g nodig” voor de tweede<br />
lijn.<br />
17 De term „welzijn‟ lijkt van het toneel verdwenen; de huidige naam is „maatschappelijke zorg‟. Alleen <strong>in</strong> de<br />
naam van het m<strong>in</strong>isterie van VWS is het begrip welzijn nog terug te v<strong>in</strong>den.<br />
24
- Basis ZVW-zorg18: Een basispakket met alle noodzakelijk geachte zorg wordt wettelijk<br />
vastgesteld <strong>in</strong> de Zorgverzeker<strong>in</strong>gswet. Iedereen moet zich bij een zorgverzekeraar verzekeren<br />
voor dit basispakket (basisverzeker<strong>in</strong>g). De verzekeraar heeft een acceptatieplicht.<br />
- Aanvullende ZVW-zorg: In aanvull<strong>in</strong>g op het basispakket kunnen mensen zich bij<br />
zorgverzekeraars verzekeren voor aanvullende – m<strong>in</strong>der noodzakelijk geachte - zorg. Dit is niet<br />
verplicht; de verzekeraar heeft dan ook geen acceptatieplicht.<br />
In het openbaar stelsel f<strong>in</strong>anciert de overheid:<br />
- de openbare gezondheidszorg (gemeenten);<br />
- prov<strong>in</strong>ciale jeugdzorg (prov<strong>in</strong>cies);<br />
- de zorg uit de Wet Maatschappelijke Ondersteun<strong>in</strong>g 19 (gemeenten).<br />
Zorg die buiten de beschreven stelsels valt, moeten mensen zelf betalen.<br />
B2.4 De plaats waar zorg geboden wordt<br />
Zorg wordt op verschillende plaatsen geboden, wat veelal samenhangt met de <strong>in</strong>tensiteit van de<br />
zorg. Een veelgebruikte <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g is:<br />
- Extramurale zorg: de jongere woont niet <strong>in</strong> een zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g, maar ontvangt wel zorg van een<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g (ambulante hulp tijdens korte bezoeken aan de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g);<br />
- Semimurale zorg: de jongere woont niet <strong>in</strong> een zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g, maar verblijft daar (overdag)<br />
regelmatig voor zorg (dagbehandel<strong>in</strong>g);<br />
- Intramurale zorg: de jongere verblijft dag en nacht <strong>in</strong> een zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g (residentiële zorg).<br />
Daarnaast kent het zorgjargon de „transmurale zorg‟: dit staat voor samenwerk<strong>in</strong>g tussen actoren<br />
over de „muren van <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen‟ heen. Deze term hoort feitelijk niet thuis <strong>in</strong> het rijtje extra-,<br />
semi- en <strong>in</strong>tramuraal en komt aan de orde <strong>in</strong> bijlage 3, tabel A2 (samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden en<br />
verschijn<strong>in</strong>gsvormen van zorgaanbieders).<br />
B2.5 Sectoren<br />
De <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g van de gezondheidszorg <strong>in</strong> sectoren kent verschillende varianten. Het CBS hanteert <strong>in</strong><br />
de zorgreken<strong>in</strong>gen de volgende sectoren:<br />
- Openbare gezondheidszorg en preventie<br />
- Eerstelijnszorg<br />
- Ziekenhuiszorg en medisch specialistische zorg<br />
- Ouderenzorg<br />
- Gehandicaptenzorg<br />
- Geestelijke gezondheidszorg<br />
- Genees- en hulpmiddelen, lichaamsmaterialen<br />
- Ambulancezorg en vervoer<br />
- Overige zorgaanbieders waaronder bedrijfsgezondheidszorg<br />
- Welzijnszorg<br />
B2.6 Doelgroepen<br />
De (gezondheids)zorg wordt vaak ook <strong>in</strong>gedeeld naar doelgroepen: jeugdzorg, gehandicaptenzorg<br />
en ouderenzorg. Dit komt deels overeen met de <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g <strong>in</strong> sectoren (zie paragraaf B2.5). Zwikker<br />
(2008) verstaat onder jeugdzorg de zorg die zich richt op k<strong>in</strong>deren en/of jongeren <strong>in</strong> de leeftijd<br />
van 0 tot en met 23 jaar met een psychosociale problematiek.<br />
18 De overheid betaalt de premies voor de ZVW voor jeugd (
De SER (2009) onderscheidt <strong>in</strong> de jeugdzorg vier kolommen 20 : jeugd-ggz, zorg voor licht<br />
verstandelijk gehandicapte jeugdigen (lvg), prov<strong>in</strong>ciale jeugdzorg en justitiële zorg. Rouvoet<br />
noemt dit <strong>in</strong> een brief van 12 juni 2009 aan de Tweede Kamer „geïndiceerde Jeugdzorg‟.<br />
Volgens Caris (2007) bestaat de jeugdzorg uit:<br />
- de openbare jeugdgezondheidszorg;<br />
- het „medische circuit‟ van huisarts, k<strong>in</strong>derarts, psychiater en therapeuten;<br />
- het „welzijnscircuit‟ van Bureau Jeugdzorg, pedagogen en psychologen;<br />
- het „justitiële circuit‟ van Bureau Jeugdzorg, k<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g, k<strong>in</strong>derrechter,<br />
gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g en voogdij.<br />
Het boek „Sociale Kaart Jeugdzorg 2010‟ (Bohn, Stafleu, Van Lochum) bespreekt zonder nadere<br />
duid<strong>in</strong>g van de afbaken<strong>in</strong>g van de Jeugdzorg, de gehandicaptenzorg, de jeugdzorg, de geestelijke<br />
gezondheidszorg, gezondheid en welzijn en speciaal onderwijs. De publicatie geeft geen expliciet<br />
kader voor wat zij verstaat onder jeugdzorg.<br />
Het NJI beschrijft op haar website het jeugdzorgstelsel. Dit stelsel richt zich op opvoeden en<br />
opgroeien.<br />
B2.7 Actoren: organisaties en beroepsbeoefenaren<br />
In praktijk hebben jongeren te maken met de huisarts en jeugdarts/schoolarts en niet met de<br />
„eerstelijnszorg‟. Zij hebben te maken met het CIZ die een <strong>in</strong>dicatie stelt voor de AWBZ en de<br />
zorgaanbieders die ondersteun<strong>in</strong>g bieden en niet met „de AWBZ‟. Wie verlenen de zorg? Wie spelen<br />
een rol <strong>in</strong> de zorg voor jongeren met een functiebeperk<strong>in</strong>g? Dit zijn:<br />
- Instell<strong>in</strong>gen / organisaties<br />
- Beroepsbeoefenaren / professionals<br />
Ook zij hebben vertegenwoordigers / belangenbehartigers, respectievelijk:<br />
- Brancheorganisaties<br />
- Beroepsverenig<strong>in</strong>gen<br />
Deze vertegenwoordigers zijn zelf ook actoren.<br />
B2.8 Betekenis van de zeven perspectieven voor de beschrijv<strong>in</strong>g van organisaties<br />
Dit rapport richt zich op de actoren: organisaties en professionals (het perspectief van paragraaf<br />
B2.7). Deze worden beschreven <strong>in</strong> hoofdstuk 2, bijlage 2b en bijlage 3. In de beschrijv<strong>in</strong>g <strong>in</strong> bijlage<br />
3 is geprobeerd een verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g te leggen met de andere perspectieven waarmee de zorg<br />
beschreven kan worden door:<br />
- de zorgaanbieders te clusteren naar sector (perspectief paragraaf B2.5);<br />
- per actor de toegankelijkheid te benoemen (via wie kun je bij de actor komen) (perspectief<br />
paragraaf B2.1);<br />
- per actor de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g te benoemen 21 (met wie heb je te maken bij de bekostig<strong>in</strong>g)<br />
(perspectief paragraaf B2.3);<br />
- per actor de plaats van de zorgverlen<strong>in</strong>g te benoemen (perspectief paragraaf B2.4).<br />
20 Hiermee lijkt de SER de openbare jeugdgezondheidszorg niet onder de jeugdzorg te scharen; de JGZ wordt<br />
alleen opgevoerd als v<strong>in</strong>dplaats van de jongeren.<br />
21 Het benoemen van de bekostig<strong>in</strong>g betreft een <strong>in</strong>dicatie van waaruit de zorg voornamelijk wordt betaald. De<br />
voorschriften over bekostig<strong>in</strong>g zijn zo complex, gedetailleerd en situationeel dat alleen <strong>in</strong> een concrete<br />
situatie een sluitend antwoord kan worden gegeven.<br />
26
BIJLAGE 2B: BEROEPSBEOEFENAREN IN DE ZORG<br />
In de zorg werken diverse beroepsbeoefenaren / zorgprofessionals 22 . Zij werken <strong>in</strong><br />
zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, maar ook als vrije beroepsbeoefenaars. De zorg wordt geboden <strong>in</strong> de relatie<br />
tussen een professional en de jongere 23 . Daarom is gekeken naar de zorgprofessionals /<br />
beroepsbeoefenaren met wie de jongere contact heeft. Wie zijn die beroepsbeoefenaren precies?<br />
En welke beroepsbeoefenaren zijn bij uitstek betrokken bij de zorg voor jongeren met een<br />
beperk<strong>in</strong>g 24 ?<br />
Groot aantal functies<br />
Het aantal functies <strong>in</strong> de zorg is groot. Zo heeft de jeugdzorg meer dat 70 functies (FCB 2009)<br />
waarvan alleen al 41 sociaalagogische beroepen en functies (Zwikker 2008). De sector welzijn en<br />
maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g heeft bijvoor<strong>beeld</strong> meer dan 50 functies (FCB 2009). Deze<br />
diversiteit maakt een overzicht van beroepsbeoefenaren niet eenvoudig.<br />
Geregistreerde en erkende beroepsbeoefenaren<br />
De zorg kent diverse geregistreerde / erkende beroepsbeoefenaren. Deze zijn geregistreerd <strong>in</strong> de<br />
volgende registers:<br />
- BIG-register voor Beroepsbeoefenaren <strong>in</strong> de Nederlandse Gezondheidszorg (BIG 2008) voor<br />
ondermeer artsen, psychotherapeuten, gezondheidszorgpsychologen, verpleegkundigen en<br />
verzorgenden.<br />
- Register NIP (Nederlands Instituut van Psychologen) voor psychologen, zoals k<strong>in</strong>der- en<br />
jeugdpsychologen NIP en eerstelijnspsychologen NIP.<br />
- Beroepsregister BAMw (Beroepsregister van Agogisch en Maatschappelijk werkers): voor<br />
geregistreerde maatschappelijk werkers en sociaal agogen.<br />
Voor de professionals <strong>in</strong> deze registers bestaat een heldere relatie tussen:<br />
- functienaam / rolomschrijv<strong>in</strong>g;<br />
- competentieprofiel / beroepsprofiel;<br />
- opleid<strong>in</strong>gseisen;<br />
- registratie / erkenn<strong>in</strong>g beroep.<br />
Professionaliser<strong>in</strong>g<br />
De relatie tussen functienaam, competentieprofiel, opleid<strong>in</strong>g en geregistreerd beroepsbeoefenaar<br />
is niet <strong>in</strong> alle gezondheidszorgsectoren al helder geregeld. Een aantal sectoren werkt aan<br />
professionaliser<strong>in</strong>g, zoals <strong>in</strong> de (prov<strong>in</strong>ciale) Jeugdzorg 25 . Het opstellen van competentieprofielen<br />
en beroepsprofielen maakt hier onderdeel van uit. Die profielen moeten hun beslag weer krijgen <strong>in</strong><br />
het onderwijs en EVC (erkenn<strong>in</strong>g verworven competenties), en uite<strong>in</strong>delijk <strong>in</strong> registers voor<br />
beroepsbeoefenaren.<br />
De sociale partners <strong>in</strong> de branches k<strong>in</strong>deropvang, welzijn en maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g,<br />
jeugdzorg en gehandicaptenzorg hebben een vernieuwde beroepenstructuur ontwikkeld en<br />
beschreven. Deze is aangeboden aan het middelbaar en hoger beroepsonderwijs om als basis te<br />
dienen voor de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van beroepsopleid<strong>in</strong>gen. In de komende jaren zullen de gezamenlijke<br />
partijen de beroepenstructuur <strong>in</strong>zetten als <strong>in</strong>strument bij de voortgaande professionaliser<strong>in</strong>g van<br />
de dienstverlen<strong>in</strong>g <strong>in</strong> zorg en welzijn.<br />
22 Bruikbare bronnen over welke beroepsbeoefenaar <strong>in</strong> welke zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g werkt, zijn: Statl<strong>in</strong>e van CBS,<br />
www.azw<strong>in</strong>fo.nl (Arbeidsmarkt<strong>in</strong>formatie zorg en welzijn / Prismant) en „Jeugdzorg <strong>in</strong> kaart‟ van Zwikker<br />
2008. Er is telefonisch navraag gedaan bij Prismant en Trimbos.<br />
23 Wat is „de zorg‟? Jos van der Lans (2008) omschrijft - als nieuw paradigma - “de kle<strong>in</strong>st denkbare<br />
organisatorische eenheid” van de zorg: de relatie tussen de burger (hier: de jongere met een beperk<strong>in</strong>g) en de<br />
professional. In die relatie wordt zorg, ondersteun<strong>in</strong>g en hulp geboden.<br />
24 De focus ligt op de beroepsbeoefenaren die werken <strong>in</strong> het primaire zorgproces.<br />
25 Tijdens het schrijven van dit werkdocument verscheen het persbericht van het m<strong>in</strong>isterie van Jeugd en<br />
Gez<strong>in</strong> met de aankondig<strong>in</strong>g dat het werken <strong>in</strong> de jeugdzorg professioneler georganiseerd zal worden en het<br />
beroep „jeugdzorgwerker en gedragswetenschapper‟ - wettelijk wordt erkend via een register. Zie ook<br />
www.Nji.nl het dossier „Professionaliser<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de jeugdzorg‟.<br />
27
Invloed maatschappelijke ontwikkel<strong>in</strong>gen<br />
Functies, beroepsprofielen en opleid<strong>in</strong>gen (curricula) zijn niet statisch. Nieuwe (maatschappelijke)<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gen vragen om nieuwe kennis, vaardigheden en competenties van professionals. Dit is<br />
ondermeer beschreven <strong>in</strong>:<br />
- Professionals <strong>in</strong> het Centrum voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>, M<strong>in</strong>isterie voor jeugd en gez<strong>in</strong>, 2009<br />
- Nieuw beleid, nieuwe professionals; implicaties van de Wmo voor hulpverleners, Lilian L<strong>in</strong>ders,<br />
Ike Bouma en Jan Steyaert, mei 2008.<br />
Informatie over beroepsbeoefenaren <strong>in</strong> bijlage 3 (Overzicht zorgorganisaties)<br />
In de beschrijv<strong>in</strong>g van de zorgorganisaties <strong>in</strong> bijlage 3 zijn ook de beroepsbeoefenaren genoemd<br />
met wie jongeren met een beperk<strong>in</strong>g vaak te maken hebben.<br />
Onze ambitie was om gedetailleerd te beschrijven welke professionals het meeste contact hebben<br />
met de jongeren, wie e<strong>in</strong>dverantwoordelijke is voor de zorg en welke professional vooral van<br />
belang is als het gaat om (aandacht voor, activer<strong>in</strong>g tot) onderwijs en/of arbeid. Deze gegevens<br />
zijn echter niet beschikbaar, omdat dit nooit is onderzocht. Daarnaast zijn de aard van de<br />
beperk<strong>in</strong>g en de persoonlijke situatie van de jongere van <strong>in</strong>vloed op zijn / haar zorgvraag en<br />
medebepalend voor de zorgprofessional met wie de jongere te maken krijgt.<br />
Het was wel mogelijk om per type zorgorganisatie de belangrijkste beroepsbeoefenaren uit het<br />
primaire zorgproces te benoemen; deze opsomm<strong>in</strong>g is niet uitputtend en beoogt dit ook niet te<br />
zijn.<br />
28
BIJLAGE 3: OVERZICHT ZORGORGANISATIES<br />
In de tabellen worden per type organisatie de voornaamste primaire taken beschreven <strong>in</strong> de zorg<br />
voor jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. Vervolgens wordt per soort zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g beschreven:<br />
- de landelijke verenig<strong>in</strong>g van deze organisaties: de brancheorganisatie(s);<br />
- de regionale en lokale organisatie / structuur (mits relevant);<br />
- het aantal zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen;<br />
- verschillende typen zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen (mits relevant);<br />
- de professionals <strong>in</strong> de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen;<br />
- de beroepsorganisaties van deze professionals.<br />
Tabel A1: Zorgaanbieders (<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen / organisaties)<br />
Deze tabel beschrijft de „enkelvoudige‟ zorgaanbieders waarbij gestart wordt met de aanbieders <strong>in</strong><br />
de eerstelijnszorg, gevolgd door de aanbieders per sector.<br />
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Actoren<br />
Eerstelijnszorg<br />
Huisartsenpraktijken - Het bieden van het eerste<br />
aanspreekpunt voor mensen met<br />
vragen of problemen over<br />
gezondheid en ziekte.<br />
- De huisarts biedt diagnostische,<br />
therapeutische en preventieve<br />
medische zorg.<br />
Ook:<br />
- Verwijzer (zie tabel B)<br />
Toegankelijkheid<br />
De huisartsenpraktijk is direct<br />
toegankelijk; er is geen verwijz<strong>in</strong>g<br />
nodig.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Zorgverzekeraar uit het – wettelijk<br />
verplichte - basispakket van de<br />
zorgverzeker<strong>in</strong>g.<br />
Niveaus:<br />
- Landelijke Huisartsen<br />
Verenig<strong>in</strong>g (LHV)<br />
- Centrale huisartsenposten<br />
(HAP) (n=127) en<br />
huisartsendienstenstructur<br />
en (HDS) (n=54) voor<br />
huisartsenzorg buiten<br />
kantooruren.<br />
- Aantal<br />
huisartspraktijken 26 : circa<br />
8.500 huisartsen waarvan<br />
25% solopraktijken, 30%<br />
duopraktijken en 45%<br />
groepspraktijken<br />
- Professionals: huisarts,<br />
praktijkondersteuner<br />
(POH), praktijkassistente<br />
- Beroepsverenig<strong>in</strong>g:<br />
Nederlands<br />
Huisartsengenootschap<br />
(NHG); V&VN<br />
Praktijkverpleegkundigen<br />
en Praktijkondersteuners.<br />
Praktijken van<br />
eerstelijnspsychologe<br />
n<br />
Het ondersteunen van het<br />
aanpakken van (veel voorkomende)<br />
psychische klachten.<br />
Ook:<br />
- Verwijzer (zie tabel B)<br />
- Landelijke Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Eerstelijnspsychologen<br />
(LVE).<br />
- Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
van Vrijgevestigde<br />
Psychologen &<br />
26 Bron: Nationaal kompas volksgezondheid<br />
29
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Toegankelijkheid<br />
De praktijk voor<br />
eerstelijnspsychologen is direct<br />
toegankelijk; er is geen verwijz<strong>in</strong>g<br />
nodig.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Zorgverzekeraar uit het - wettelijk<br />
verplichte - basispakket van de<br />
zorgverzeker<strong>in</strong>g. 27<br />
Actoren<br />
Psychotherapeuten (NVVP)<br />
- Eerstelijnspsychologen<br />
(circa 1250 28 ) werken als<br />
zelfstandige, <strong>in</strong> een<br />
groepspraktijk of <strong>in</strong> een<br />
multidiscipl<strong>in</strong>air<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverband<br />
zoals gezondheidscentra<br />
(zie tabel A2).<br />
Organisaties voor<br />
algemeen<br />
maatschappelijk<br />
werk (AMW) /<br />
AMW-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
- Het ondersteunen van mensen<br />
bij het oplossen van<br />
psychosociale problemen zoals<br />
opvoed<strong>in</strong>gsproblemen en<br />
f<strong>in</strong>anciële problemen; vaak gaat<br />
het om een comb<strong>in</strong>atie van<br />
materiële en immateriële<br />
problemen.<br />
Ook:<br />
- Verwijzer (zie tabel B)<br />
Specifieke vormen van<br />
maatschappelijk werk zijn:<br />
- jeugdmaatschappelijk werk<br />
- schoolmaatschappelijk werk<br />
- bedrijfsmaatschappelijk werk<br />
- ziekenhuismaatschappelijk werk<br />
- schuldhulpverlen<strong>in</strong>g<br />
- slachtofferhulp<br />
Toegankelijkheid<br />
- Professional:<br />
eerstelijnspsycholoog 29<br />
- Nederlands Instituut van<br />
Psychologen (NIP) 30 , de<br />
beroepsverenig<strong>in</strong>g van<br />
psychologen.<br />
Niveaus:<br />
- MOgroep Welzijn &<br />
Maatschappelijke<br />
dienstverlen<strong>in</strong>g<br />
- Aantal AMW-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen:<br />
circa 110 31 met een<br />
veelvoud aan bureaus en<br />
spreekuurposten:<br />
- Vrijgevestigde<br />
Maatschappelijk Werkers<br />
- Professionals:<br />
maatschappelijk werker32.<br />
- NVMW: Nederlandse<br />
Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Maatschappelijk werkers<br />
(beroepsverenig<strong>in</strong>g)<br />
- VVMW: Verenig<strong>in</strong>g voor<br />
Vrijgevestigde<br />
Maatschappelijk werkers<br />
27 Maximale vergoed<strong>in</strong>g voor 8 gesprekken + een eigen bijdrage; de beperkte vergoed<strong>in</strong>g is prikkel om de<br />
behandel<strong>in</strong>g via de GGZ te laten lopen.<br />
28 Bron: www.kiesbeter.nl<br />
29 De geregistreerde eerstelijnspsycholoog heeft de (postdoctorale) opleid<strong>in</strong>g tot gezondheidszorgpsycholoog<br />
gevolgd, is <strong>in</strong> het BIG-register opgenomen en heeft de kwalificatieroute van het NIP gevolgd.<br />
30 Het NIP heeft vier sectoren. De sectoren Gezondheidszorg en Jeugd zijn relevant voor dit rapport. De sector<br />
gezondheidszorg kent acht secties (waaronder mensen met een verstandelijk handicap, GGZ en revalidatie) en<br />
de sector Jeugd vijf (waaronder auditief gehandicapten, Jeugdzorg en Schoolpsychologen).<br />
31 Bron: kiesbeter.nl gaf op 25 november 2009 113 <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor algemeen maatschappelijk werk.<br />
32 Professionals worden geregistreerd <strong>in</strong> het Beroepsregister van Agogisch en Maatschappelijk werkers: BAMw<br />
Het BAMw onderscheidt geregistreerd maatschappelijk werker (met specialisaties geregistreerd<br />
bedrijfsmaatschappelijk werker en geregistreerd GGZ-agoog) en geregistreerd agoog (met specialisaties<br />
geregistreerd orthopedagoog en geregistreerd GGZ-agoog). Uit het onderzoek van W<strong>in</strong>dt (2008) blijkt dat<br />
naast opgeleiden maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g ook veel mensen met de opleid<strong>in</strong>g Sociaal Pedagogisch<br />
Werk (niveau 3 en 4) <strong>in</strong> de sector welzijn en maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g werken; deze sector is wel<br />
breder dan het AMW.<br />
30
Organisaties<br />
Jeugd- en<br />
jongerenwerk<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Het algemeen maatschappelijk werk<br />
is direct toegankelijk; er is geen<br />
verwijz<strong>in</strong>g nodig.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Gemeenten vanuit de WMO.<br />
- Het helpen van jongeren die<br />
thuis niet voldoende<br />
ondersteund en opgevoed<br />
worden, met opgroeien,<br />
sporten, huiswerk doen.<br />
Actoren<br />
Niveaus:<br />
- MOgroep Welzijn &<br />
Maatschappelijke<br />
dienstverlen<strong>in</strong>g<br />
Professionals:<br />
jongerenwerker 33<br />
Zorgaanbieders die niet verder zijn uitgewerkt (beperkte relevante voor jongeren met een<br />
beperk<strong>in</strong>g):<br />
- Fysiotherapiepraktijken<br />
- Praktijken voor Cesar, ergotherapie, logopedie, mensendieck, podotherapie, sportmedisch<br />
advies,<br />
- Verloskundigenpraktijken<br />
- Openbare apotheken<br />
- Tandartspraktijken en praktijken mondhygiëne<br />
Ziekenhuiszorg en medisch specialistische zorg<br />
Ziekenhuizen /<br />
Behandelcentra /<br />
specialisten<br />
praktijken<br />
- Het bieden van diagnostiek,<br />
behandel<strong>in</strong>g, verpleg<strong>in</strong>g en<br />
verzorg<strong>in</strong>g van medischspecialistische<br />
zorg.<br />
Toegankelijkheid<br />
Ziekenhuizen / behandelcentra zijn<br />
alleen toegankelijk na verwijz<strong>in</strong>g<br />
van een zorgverlener uit de<br />
eerstelijnszorg, m.u.v. de<br />
spoedeisende hulp.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Zorgverzekeraar uit het – wettelijk<br />
verplichte - basispakket van de<br />
zorgverzeker<strong>in</strong>g.<br />
- Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
van Ziekenhuizen (NVZ)<br />
- Nederlandse Federatie van<br />
universitair medische<br />
centra (UMC's) (NFU)<br />
- Revalidatie Nederland<br />
(RN), de verenig<strong>in</strong>g van<br />
revalidatiecentra <strong>in</strong><br />
Nederland.<br />
Ziekenhuizen 34 :<br />
- Algemene ziekenhuizen<br />
(circa 105)<br />
- Categorale ziekenhuizen<br />
(circa 70) /<br />
gespecialiseerde centra:<br />
- Astmacentra<br />
- Audiologische centra<br />
- Dialysecentra<br />
33 Het profiel Jongerenwerker is een van de profielen die is ontwikkeld <strong>in</strong> de nieuwe beroepenstructuur <strong>in</strong> de<br />
branches welzijn en maatschappelijke dienstverlen<strong>in</strong>g, gehandicaptenzorg, jeugdzorg en k<strong>in</strong>deropvang. Zij<br />
vormt de basis voor het beroepsonderwijs en is beschreven <strong>in</strong> de publicatie “Klaar voor de toekomst”. Zie ook<br />
de publicatie: “Het gezicht van jongerenwerk”<br />
34 Bron voor aantallen = Statl<strong>in</strong>e, CBS:<br />
http://statl<strong>in</strong>e.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=71545ned&D1=0&D2=989-<br />
990,992&D3=0&D4=l&HD=091125-1235&HDR=T,G2,G3&STB=G1<br />
31
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Actoren<br />
- Epilepsiecentra<br />
- Kl<strong>in</strong>isch genetisch centra<br />
- Oncologische centra<br />
- Radiotherapeutisch<br />
centrum<br />
- Revalidatiecentra<br />
- Universitair medische<br />
centra (8 volgens NFU, 10<br />
volgens Stal<strong>in</strong>e)<br />
- Buitenpolikl<strong>in</strong>ieken<br />
- Zelfstandige<br />
behandelcentra (ZBC)<br />
Diverse ziekenhuizen hebben:<br />
- een k<strong>in</strong>derziekenhuis;<br />
- centrum / polikl<strong>in</strong>iek voor<br />
k<strong>in</strong>der- en<br />
jeugdpsychiatrie (zie bij<br />
Geestelijke<br />
gezondheidszorg)<br />
- Professionals: artsen,<br />
k<strong>in</strong>derarts,<br />
verpleegkundigen, k<strong>in</strong>derverpleegkundige<br />
- Orde van Medisch<br />
Specialisten.<br />
- Nederlandse verenig<strong>in</strong>g<br />
van k<strong>in</strong>dergeneeskunde<br />
(NVK)<br />
- Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Revalidatieartsen (VRA)<br />
- Beroepsverenig<strong>in</strong>g V&VN<br />
(Verpleegkundigen en<br />
Verzorgenden Nederland)<br />
Geestelijke gezondheidszorg<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor<br />
geestelijke<br />
gezondheidszorg<br />
(GGZ)<br />
Het bieden van geestelijke<br />
gezondheidszorg - diagnose,<br />
behandel<strong>in</strong>g en begeleid<strong>in</strong>g - voor<br />
complexere psychische problemen,<br />
bijvoor<strong>beeld</strong> ADHD, ernstige<br />
depressie of ernstige<br />
persoonlijkheidsproblemen.<br />
Bijna negentig procent van alle ggz<br />
wordt aangeboden vanuit<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor geestelijke<br />
gezondheidszorg.<br />
- GGZ Nederland is de<br />
verenig<strong>in</strong>g van <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
voor geestelijke<br />
gezondheidszorg en<br />
verslav<strong>in</strong>gszorg.<br />
- Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
van Vrijgevestigde<br />
Psychologen &<br />
Psychotherapeuten (NVVP)<br />
- Soorten <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen 35 :<br />
o Geïntegreerde GGZ<br />
35 Website GGZ Nederland: In 2007 waren er <strong>in</strong> Nederland 37 geïntegreerde ggz-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor volwassenen<br />
en 10 <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die zich richten op k<strong>in</strong>der- en jeugdpsychiatrie. Daarnaast zijn er psychiatrische<br />
ziekenhuizen (8) en aparte kl<strong>in</strong>ieken voor verslav<strong>in</strong>gszorg (11 <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen).<br />
32
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Toegankelijkheid<br />
- Voor ggz is een verwijz<strong>in</strong>g nodig<br />
van een zorgverlener uit de<br />
eerste- of tweedelijnszorg<br />
(huisarts, schoolarts, k<strong>in</strong>derarts<br />
en psychiater).<br />
- Ook Bureau Jeugdzorg kan<br />
verwijzen naar de jeugd-ggz.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
De zorgverzekeraar vergoedt de<br />
extramurale GGZ en het eerste jaar<br />
van de <strong>in</strong>tramurale GGZ uit het<br />
basispakket van de zorgverzeker<strong>in</strong>g.<br />
Het zorgkantoor betaalt op basis van<br />
de AWBZ het verblijf en de<br />
behandel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> een GGZ-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
die langer dan een jaar duurt.<br />
Actoren<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
o Algemene<br />
psychiatrische<br />
ziekenhuizen (APZ)<br />
o Categoriale<br />
psychiatrisch<br />
ziekenhuizen met<br />
functie k<strong>in</strong>der- en<br />
jeugdpsychiatrische<br />
voorzien<strong>in</strong>gen (CPZ-<br />
KJP)<br />
o Vrijgevestigde<br />
psychiaters en<br />
psychotherapeuten<br />
o Psychiatrische<br />
afdel<strong>in</strong>gen van<br />
algemene en<br />
academische<br />
ziekenhuizen (PAAZ /<br />
PAAC)<br />
o Jeugdafdel<strong>in</strong>gen<br />
Riagg 36<br />
o RGC‟s (Regionale GGZcentra)<br />
- Jeugd GGZ is regionaal<br />
verschillend<br />
georganiseerd: als<br />
jeugdafdel<strong>in</strong>g / polikl<strong>in</strong>iek<br />
k<strong>in</strong>d- en jeugdpsychiatrie<br />
van een „brede‟ ggz<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
of als<br />
zelfstandige organisatie<br />
- ACT-team:<br />
multidiscipl<strong>in</strong>air team met<br />
een teamleider,<br />
casemanagers<br />
(psychiatrisch<br />
verpleegkundigen), een<br />
trajectbegeleider, een<br />
woonbegeleider, een<br />
psychiater,<br />
verslav<strong>in</strong>gsdeskundige(n)<br />
en een sociaal<br />
psychiatrisch<br />
verpleegkundige.<br />
- Professionals:<br />
gezondheidszorgpsycholoo<br />
g, kl<strong>in</strong>isch psycholoog,<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gspsycholoog,<br />
psychiater,<br />
psychotherapeut,<br />
vaktherapeut, sociaal<br />
psychiatrisch<br />
36 De Riagg staat voor Regionale Instell<strong>in</strong>gen voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg.<br />
33
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Actoren<br />
verpleegkundige,<br />
maatschappelijk werker.<br />
Voor jeugdigen zijn er<br />
k<strong>in</strong>der- en<br />
jeugdpsychologen en<br />
k<strong>in</strong>der- en<br />
jeugdpsychiaters.<br />
Beroepsorganisaties<br />
- Psychologen: Voor alle<br />
psychologen is er één<br />
gezamenlijke<br />
beroepsverenig<strong>in</strong>g: het<br />
Nederlands Instituut van<br />
Psychologen (NIP).<br />
- Voor psychotherapeuten<br />
zijn er diverse<br />
beroepsverenig<strong>in</strong>gen 37 ,<br />
afhankelijk van de<br />
methode waar<strong>in</strong> ze<br />
opgeleid zijn. De<br />
overkoepelende verenig<strong>in</strong>g<br />
(van de<br />
beroepsverenig<strong>in</strong>gen) is de<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>gen<br />
voor Psychotherapie (NVP).<br />
- De beroepsverenig<strong>in</strong>g van<br />
Psychiaters is de<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
voor Psychiatrie (NVvP)38.<br />
- Federatie<br />
vaktherapeutische<br />
beroepen (FVB) 39 .<br />
- V&VN, afdel<strong>in</strong>g GGZverpleegkunde<br />
- NVMW: Nederlandse<br />
Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Maatschappelijk werkers<br />
(beroepsverenig<strong>in</strong>g)<br />
Gehandicaptenzorg<br />
37 De beroepsverenig<strong>in</strong>gen zijn:<br />
Verenig<strong>in</strong>g voor K<strong>in</strong>der- en Jeugdpsychotherapie (VKJP)<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Relatie- en Gez<strong>in</strong>stherapie (NVRG)<br />
Verenig<strong>in</strong>g voor Cliëntgerichte Psychotherapie (VCgP)<br />
Verenig<strong>in</strong>g voor Gedragstherapie en Cognitieve therapie (VGCt)<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Psychoanalytische Psychotherapie (NVPP)<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Psychoanalyse (NVPA)<br />
Nederlands Psychoanalytisch Genootschap (NPG)<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Groepspsychotherapie (NVGP)<br />
38 NVvP en NVVP niet verwarren!<br />
39 www.vaktherapie.nl<br />
34
Organisaties<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor<br />
gehandicaptenzorg<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Het voor mensen met een<br />
verstandelijke, lichamelijke,<br />
z<strong>in</strong>tuiglijke of meervoudige<br />
beperk<strong>in</strong>g bieden van:<br />
- zorg met woon- of<br />
logeerfaciliteiten. Dit wordt ook<br />
„zorg met verblijf‟ of „wonen<br />
met zorg‟ genoemd. Het kan<br />
gaan om wonen <strong>in</strong> groepen<br />
(sociowon<strong>in</strong>gen of fasehuizen),<br />
<strong>in</strong>dividueel geclusterd wonen<br />
(met gemeenschappelijke<br />
voorzien<strong>in</strong>gen zoals het<br />
gez<strong>in</strong>svervangend tehuis GVT of<br />
de dependance) of het begeleid<br />
zelfstandig wonen (BZW).<br />
- zorg thuis via een „volledig<br />
pakket thuis‟ of PGB. Dit heet<br />
ook „zorg zonder verblijf‟ of<br />
„ambulante ondersteun<strong>in</strong>g /<br />
begeleid<strong>in</strong>g.<br />
- faciliteiten / locaties voor<br />
werken, leren of dag<strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g<br />
Toegankelijkheid:<br />
- CIZ<br />
- De <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g voor<br />
hulpverlen<strong>in</strong>g voor jeugdigen<br />
met een lichte verstandelijke<br />
beperk<strong>in</strong>g is <strong>in</strong> 2008 overgegaan<br />
van het CIZ naar Bureau<br />
Jeugdzorg.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
Zorgkantoren uit AWBZ<br />
Actoren<br />
- Verenig<strong>in</strong>g<br />
Gehandicaptenzorg<br />
Nederland (VGN),<br />
Verenig<strong>in</strong>g<br />
Orthopedagogische<br />
Behandelcentra (VOBC)<br />
- Aantal <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor<br />
gehandicaptenzorg: 87 met<br />
666 won<strong>in</strong>gen, 202<br />
producten voor ambulante<br />
ondersteun<strong>in</strong>g en 372<br />
dagactiviteitencentra /<br />
werkprojecten. 40<br />
Veel <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen zijn<br />
gespecialiseerd naar handicap<br />
(verstandelijk handicap,<br />
visuele handicap, auditieve<br />
handicap, lichamelijk<br />
handicap) en leeftijd. Zo<br />
richten orthopedagogische<br />
behandelcentra zich op<br />
k<strong>in</strong>deren en jongeren met een<br />
licht verstandelijke handicap<br />
en opvoed<strong>in</strong>gs- en/of<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gsproblemen.<br />
- Professionals 41 | 42 :<br />
(ambulant) begeleider,<br />
verzorgende en<br />
verplegende<br />
(verstandelijke<br />
gehandicaptenzorg),<br />
gedragskundige, arts (voor<br />
verstandelijk<br />
gehandicapten).<br />
- Beroepsverenig<strong>in</strong>g:<br />
- Phorza is de<br />
beroepsorganisatie van<br />
professionals <strong>in</strong> sociale en<br />
(ortho)pedagogische<br />
functies;<br />
40 http://www.vgn.org/vgn/artikelen/raadplegen.asp?display=2&atoom=6719&atoomsrt=2&actie=2<br />
41 De sector kent een competentiebox met acht competentieprofielen. De profielen kennen een onderl<strong>in</strong>ge<br />
samenhang. Aan de basis liggen de twee beroepscompetentieprofielen voor beroepskrachten op mbo- en hboniveau.<br />
Vanuit deze profielen zijn verdiepende competentieprofielen ontwikkeld voor beroepskrachten die<br />
met een specifieke doelgroep werken. Er zijn <strong>in</strong> totaal zes verdiepende profielen ontwikkeld. Er zijn profielen<br />
voor beroepskrachten die ondersteun<strong>in</strong>g bieden aan cliënten met ernstig meervoudige beperk<strong>in</strong>gen, cliënten<br />
met niet aangeboren hersenletsel, cliënten met een z<strong>in</strong>tuiglijke handicap, k<strong>in</strong>deren van 0 tot 6 jaar met een<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gsachterstand, cliënten met een licht verstandelijke beperk<strong>in</strong>g met gedragsproblematiek en<br />
cliënten met autisme spectrum stoornissen.<br />
42 Regiomare 2008, Prismant, 2008: In de gehandicaptenzorg is het aandeel verplegenden, verzorgenden en<br />
sociaal agogen t.o.v. het totaal personeel rond de 75%. Dit zijn vooral mensen met sociaal pedagogisch werk<br />
(niveau 3 en 4), verpleegkundigen (niveau 4) en mensen met een opleid<strong>in</strong>g tot sociaal pedagogische<br />
hulpverlen<strong>in</strong>g (niveau 5).<br />
35
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Actoren<br />
- V&VN (verplegenden en<br />
verzorgenden) afdel<strong>in</strong>g<br />
verstandelijk<br />
gehandicaptenzorg;<br />
- De Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
van Artsen voor<br />
Verstandelijk<br />
Gehandicapten (NVAVG).<br />
Jeugdzorg<br />
Bureaus jeugdzorg - Het bieden van <strong>in</strong>formatie,<br />
advies, hulp, behandel<strong>in</strong>g en<br />
begeleid<strong>in</strong>g van k<strong>in</strong>deren,<br />
jongeren en hun ouders bij<br />
problemen met opgroeien en<br />
opvoeden.<br />
- Het uitvoeren van<br />
jeugdbescherm<strong>in</strong>gsmaatregelen<br />
bij Onder Toezicht Stell<strong>in</strong>g<br />
(OTS): begeleid<strong>in</strong>g en toezicht<br />
(voogdij, gez<strong>in</strong>svoogdij).<br />
- Het uitvoeren van de taken van<br />
het Advies en Meldpunt<br />
K<strong>in</strong>dermishandel<strong>in</strong>g (AMK).<br />
- Het uitvoeren van de taken van<br />
jeugdreclasser<strong>in</strong>g: het<br />
begeleiden van jeugdigen tussen<br />
12 en 18 jaar, die met de politie<br />
<strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g zijn gekomen en<br />
een proces verbaal hebben<br />
gekregen.<br />
Ook:<br />
- Verwijzer / <strong>in</strong>dicatiesteller (zie<br />
tabel B)<br />
- Regieorganisatie (zie tabel C)<br />
Toegankelijkheid<br />
De Bureau Jeugdzorg is direct<br />
toegankelijk; er is geen verwijz<strong>in</strong>g<br />
nodig.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Prov<strong>in</strong>cies op basis van Wet op de<br />
Jeugdzorg.<br />
- MO-groep 43 Jeugdzorg<br />
- Eén bureau per prov<strong>in</strong>cie<br />
(12) / grootstedelijke regio<br />
(3: Amsterdam, Rotterdam<br />
en Haaglanden);<br />
- Vaak vestig<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
verschillende gemeenten<br />
- Elk bureau heeft als<br />
onderdeel:<br />
- Advies- en Meldpunt<br />
k<strong>in</strong>dermishandel<strong>in</strong>g (AMK)<br />
Professionals 44 :<br />
Jeugdzorgwerker<br />
(jeugdhulpverlener,<br />
jeugdbeschermer,<br />
jeugdreclasser<strong>in</strong>gswerker),<br />
(gez<strong>in</strong>s)voogd,<br />
vertrouwensarts,<br />
maatschappelijk werker,<br />
gedragswetenschapper<br />
Beroepsorganisatie:<br />
- Phorza is de<br />
beroepsorganisatie van<br />
professionals <strong>in</strong> sociale en<br />
(ortho)pedagogische<br />
functies.<br />
- De Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
van Maatschappelijk<br />
Werkers (NVMW)<br />
- De Verenig<strong>in</strong>g<br />
Vertrouwensartsen<br />
43 De brancheorganisatie MOgroep zal per 1 januari 2011 worden opgeheven. De huidige brancheafdel<strong>in</strong>gen<br />
zullen dan verdergaan als zelfstandige brancheverenig<strong>in</strong>gen.<br />
44 Bureau Jeugdzorg Utrecht zoekt regelmatig deze vijf professionals en vraagt HBO Maatschappelijke<br />
dienstverlen<strong>in</strong>g voor jeugdhulpverlener en jeugdbeschermer; een HBO sociale sector voor<br />
jeugdreclasser<strong>in</strong>gswerker; HBO maatschappelijk werk voor maatschappelijk werker; een academische<br />
opleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> een van de gedragswetenschappen voor de gedragswetenschapper. Het Nji heeft <strong>in</strong> het kader van<br />
de professionaliser<strong>in</strong>g van de Jeugdzorg <strong>in</strong> november 2009 twee nieuwe beroepsprofielen geïntroduceerd: de<br />
jeugdzorgwerker en de gedragswetenschapper <strong>in</strong> de jeugdzorg.<br />
36
Organisaties<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor<br />
jeugd- en<br />
opvoedhulp 46<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Het bieden van hulpverlen<strong>in</strong>g voor<br />
de aanpak van ernstige, complexe<br />
problemen bij opgroeien en<br />
opvoeden. De vormen van deze hulp<br />
zijn:<br />
- ambulante behandel<strong>in</strong>g<br />
- dagbehandel<strong>in</strong>g<br />
- pleegzorg<br />
- residentiële opname<br />
Toegankelijkheid<br />
Verwijz<strong>in</strong>g door Bureaus Jeugdzorg<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Prov<strong>in</strong>cie/grootstedelijke regio<br />
waar<strong>in</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g gevestigd is<br />
Actoren<br />
K<strong>in</strong>dermishandel<strong>in</strong>g (VVAK)<br />
- De Nederlandse verenig<strong>in</strong>g<br />
van Pedagogen en<br />
Onderwijskundigen<br />
(NVO)45<br />
- Het Nederlands Instituut<br />
van Psychologen (NIP)<br />
- MOgroep Jeugdzorg<br />
- 58 organisaties voor Jeugd<br />
& Opvoedhulp47<br />
- Professionals 48 :<br />
jeugdzorgwerker,<br />
gedragswetenschapper,<br />
maatschappelijk werker<br />
- Beroepsorganisaties:<br />
Phorza (beroepsorganisatie<br />
van professionals <strong>in</strong> sociale<br />
en (ortho)pedagogische<br />
functies); de Nederlandse<br />
Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Maatschappelijk Werkers<br />
(NVMW).<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor<br />
gesloten jeugdzorg /<br />
jeugdzorgplus<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen 49 - Het zorgen voor en behandelen<br />
van jongeren met ernstige<br />
opgroei- of<br />
opvoed<strong>in</strong>gsproblemen. Onder<br />
gesloten jeugdzorg vallen<br />
gedwongen opname, gesloten<br />
verblijf en gedwongen<br />
behandel<strong>in</strong>g.<br />
De jeugdzorgplus <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen zien –<br />
als dat mogelijk is – schol<strong>in</strong>g en<br />
werktoeleid<strong>in</strong>g als onderdeel van<br />
het zorgtraject waarvan gesloten<br />
jeugdzorg maar één fase is.<br />
- MOgroep Jeugdzorg<br />
- 14 <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor<br />
jeugdzorgplus (e<strong>in</strong>d 2009)<br />
(www.jeugdzorgplus.nl)<br />
- Vijf zorggebieden (met<br />
comb<strong>in</strong>aties van drie<br />
prov<strong>in</strong>cies en/of<br />
grootstedelijke regio‟s).<br />
- Professionals 50 :<br />
groepsleider,<br />
gedragswetenschapper,<br />
psychiater en arts.<br />
- Beroepsorganisatie:<br />
Phorza, NVvP,<br />
45 Het NVO kent diverse netwerkgroepen: per sector (b.v. gesloten Jeugdzorg), aandoen<strong>in</strong>g (b.v.<br />
verstandelijke beperk<strong>in</strong>g) of ontwikkel<strong>in</strong>g (b.v. passend onderwijs).<br />
46 In Wet op de jeugdzorg wordt Jeugd en Opvoedhulp aangeduid met de term: zorgaanbieders.<br />
47 Alle <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen staan met naam en vestig<strong>in</strong>gsplaats genoemd <strong>in</strong> de brochure „Jeugd & Opvoedhulp; als<br />
opgroeien niet vanzelf gaat‟ van de MOgroep Jeugdzorg.<br />
48 Bij het vervullen van vacatures is <strong>in</strong> de ram<strong>in</strong>g van de vraag anno 2008 vooral vraag naar Maatschappelijke<br />
dienstverlener (MD) niveau 5, Sociaal Pedagogische Hulpverlen<strong>in</strong>g (SPH) niveau 5, Sociaal Pedagogisch Werk<br />
(SPW) niveau 4 (Prismant, Regiomarge 2008).<br />
49 Met <strong>in</strong>gang van 1 januari 2010 mogen jongeren met een machtig<strong>in</strong>g voor gesloten jeugdzorg niet meer <strong>in</strong> een<br />
justitiële jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g (JJI) verblijven.<br />
50 Zie publicatie “Aanbieders van gesloten jeugdzorg; verslag van de kenniskr<strong>in</strong>g, NJi, Utrecht, 2007” waar<strong>in</strong><br />
aandacht wordt besteed aan de competenties van personeel <strong>in</strong> de gesloten jeugdzorg en de opleid<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het<br />
MBO en HBO.<br />
37
Organisaties<br />
Justitiële<br />
jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen<br />
(JJI)<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Toegankelijkheid<br />
Op <strong>in</strong>dicatie van Bureau Jeugdzorg<br />
en een machtig<strong>in</strong>g door de<br />
k<strong>in</strong>derrechter voor gesloten<br />
jeugdzorg.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Budget van m<strong>in</strong>isterie Jeugd &<br />
Gez<strong>in</strong>, <strong>in</strong> ieder geval tot 1 januari<br />
2013.<br />
- Het bieden van verblijf, zorg en<br />
begeleid<strong>in</strong>g van jongeren met<br />
een strafrechtelijke<br />
veroordel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de leeftijd van<br />
12 tot 18 jaar, met een uitloop<br />
naar maximaal 23 jaar.<br />
- Over zorg en begeleid<strong>in</strong>g:<br />
http://www.dji.nl/Onderwerpe<br />
n/Jongeren-<strong>in</strong>-detentie/Zorgen-begeleid<strong>in</strong>g/<br />
Toegankelijkheid<br />
Jongeren komen vanaf 2010 alleen<br />
<strong>in</strong> een JJI als ze iets gedaan hebben<br />
waarvoor ze straf verdienen<br />
(strafrechtelijk).<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Justitie<br />
Actoren<br />
- Dienst Justitiële<br />
Inricht<strong>in</strong>gen, M<strong>in</strong>isterie<br />
van Justitie<br />
- MOgroep Jeugdzorg 51<br />
- Aantal JJI: 12<br />
- Specifieke afdel<strong>in</strong>gen voor<br />
jongeren met bijzondere<br />
behoeften, waaronder:<br />
- Forensische Observatie- en<br />
Begeleid<strong>in</strong>gsafdel<strong>in</strong>g<br />
(FOBA) voor jongeren<br />
- Licht verstandelijk<br />
gehandicapten afdel<strong>in</strong>g<br />
(LVG)<br />
- Very Intensive Care (VICafdel<strong>in</strong>g)<br />
voor jongeren<br />
met een psychiatrische<br />
stoornis of<br />
persoonlijkheidsstoornis<br />
- Professionals:<br />
Groepsleider, pedagogisch<br />
medewerker. Het bredere<br />
team:<br />
http://www.ennujij.nl/te<br />
am/<br />
- Beroepsverenig<strong>in</strong>g: Phorza,<br />
beroepsorganisatie voor<br />
sociale,<br />
(ortho)pedagogische, en<br />
hulpverlenende functies<br />
Openbare gezondheidszorg<br />
Organisaties voor<br />
openbare<br />
jeugdgezondheidszor<br />
g (JGZ), zoals de<br />
Gemeentelijke<br />
Het bieden van<br />
jeugdgezondheidszorg aan k<strong>in</strong>deren<br />
van 0 - 19 jaar. JGZ53 is preventieve<br />
gezondheidszorg waarbij de<br />
gezondheid, groei, en ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
- GGD-Nederland =<br />
verenig<strong>in</strong>g van alle GGD‟en<br />
<strong>in</strong> Nederland<br />
- ActiZ: organisatie voor<br />
zorgondernemers<br />
51 Blijven er JJI‟s na 1 januari 2010 onder MOgroep Jeugdzorg vallen? Nu JJI <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
Jeugdzorgplus<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen zijn geworden, zou dit wel eens kunnen veranderen.<br />
38
Organisaties<br />
Gezondheidsdienst<br />
(GGD) 52 of andere -<br />
door gemeenten<br />
gecontracteerde –<br />
zorgorganisaties<br />
zoals<br />
thuiszorgorganisaties<br />
.<br />
(Veelal wordt het<br />
consultatiebureau<br />
voor 0- tot 4-jarigen<br />
verzorgd door een<br />
thuiszorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g en<br />
de JGZ van 4- tot 19-<br />
jarigen door de GGD)<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
van het k<strong>in</strong>d gevolgd wordt,<br />
waaronder:<br />
- consultatiezorg – op de<br />
consultatiebureaus - voor baby‟s<br />
en peuters waaronder de<br />
hielprik voor screen<strong>in</strong>g op<br />
erfelijke ziekten;<br />
- het volgen van leerl<strong>in</strong>gen – door<br />
een schoolarts - op de<br />
basisschool en het voortgezet<br />
onderwijs (m<strong>in</strong>imaal 3<br />
momenten);<br />
- opvoedondersteun<strong>in</strong>g voor<br />
ouders, opvoeders en scholen.<br />
De GGD speelt ook een rol <strong>in</strong> het<br />
signaleren en opsporen van<br />
„zorgmijders‟ als onderdeel van het<br />
gemeentelijk beleid van de<br />
openbare geestelijke<br />
gezondheidszorg (OGGZ).<br />
Toegankelijkheid:<br />
Alle <strong>in</strong>woners van een gemeente<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
Gemeente<br />
Actoren<br />
- Aantal aanbieders: 28<br />
GGD‟en<br />
- Samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden<br />
met brandweer en politie<br />
onder de naam<br />
„hulpverlen<strong>in</strong>gsdienst‟.<br />
- Professionals: jeugdartsen<br />
(schoolartsen),<br />
jeugdverpleegkundigen<br />
- Beroepsorganisaties: De<br />
AJN (Artsen<br />
Jeugdgezondheidszorg<br />
Nederland) en de V&VN,<br />
fractie JGZ voor<br />
jeugdverpleegkundigen. 54<br />
Ouderenzorg 55 ► VVT: Verpleg<strong>in</strong>g, Verzorg<strong>in</strong>g, Thuiszorg<br />
Thuiszorgorganisaties<br />
/ -<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
Alternatieve<br />
benam<strong>in</strong>g:<br />
- Aanbieder van<br />
- Het bieden van verpleg<strong>in</strong>g 56,<br />
persoonlijke verzorg<strong>in</strong>g en/of<br />
huishoudelijke verzorg<strong>in</strong>g bij<br />
mensen thuis bij een zorgvraag<br />
wegens ziekte, handicap of<br />
ouderdom.<br />
- ActiZ: organisatie voor<br />
zorgondernemers<br />
- Branchebelang Thuiszorg<br />
Nederland (BTN)<br />
- Aantal<br />
thuiszorgorganisaties:<br />
53 Het basispakket Jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar (BTP) bevat een uniform deel en een maatwerkdeel. Het<br />
uniforme deel met ruim vijftig activiteiten wordt aan alle k<strong>in</strong>deren aangeboden. Gemeenten hebben keuze <strong>in</strong><br />
de mate en de wijze waarop het maatwerkdeel wordt aangeboden, afgestemd op de <strong>in</strong>dividuele behoefte van<br />
het k<strong>in</strong>d of de specifieke lokale situatie. Het basispakket wordt aangeboden op grond van de Wet Collectieve<br />
Preventie Volksgezondheid (WCPV) en het Besluit Jeugdgezondheidszorg. (www.rivm.nl/jeugdgezondheid/)<br />
52 De Gemeentelijke GezondheidsDienst (GGD) wordt soms ook GG&GD genoemd. De G staat afwisselend voor<br />
gemeentelijke, gewestelijke of gemeenschappelijk.<br />
54 Deze fractie is ontstaan uit een samenwerk<strong>in</strong>gsverband van jeugdverpleegkundigen b<strong>in</strong>nen de V&VN<br />
afdel<strong>in</strong>gen Eerstelijnsverpleegkundigen en Verpleegkundigen Openbare Gezondheidszorg (VOGZ).<br />
55 Klassiek wordt onderscheid gemaakt tussen thuiszorg en verpleg<strong>in</strong>g- en verzorg<strong>in</strong>gshuizen. Steeds vaker<br />
wordt gesproken over VVT-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen: verpleg<strong>in</strong>g, verzorg<strong>in</strong>g en thuiszorg. S<strong>in</strong>ds 2008 is er een gezamenlijke<br />
CAO voor de VVT.<br />
56 Verzorg<strong>in</strong>g richt zich op ADL terwijl verpleg<strong>in</strong>g rechtstreeks verband houdt met ziekte en beperk<strong>in</strong>gen.<br />
39
Organisaties<br />
zorg zonder<br />
verblijf<br />
Verpleeg- en<br />
verzorg<strong>in</strong>gshuizen 58<br />
Alternatieve<br />
benam<strong>in</strong>gen:<br />
- <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor<br />
verpleg<strong>in</strong>g en<br />
verzorg<strong>in</strong>g<br />
- aanbieders van<br />
zorg, met of<br />
zonder verblijf<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Toegankelijkheid:<br />
Indicatie CIZ (verpleg<strong>in</strong>g en<br />
persoonlijke verzorg<strong>in</strong>g) en<br />
gemeenten (huishoudelijke<br />
verzorg<strong>in</strong>g)<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
- Verpleg<strong>in</strong>g en persoonlijke<br />
verzorg<strong>in</strong>g door het zorgkantoor<br />
op basis van de AWBZ<br />
- Huishoudelijke verzorg<strong>in</strong>g door<br />
de gemeente op basis van de<br />
WMO.<br />
- Verzorg<strong>in</strong>gshuis / zorgcentrum:<br />
het bieden van verblijf<br />
(permanent of tijdelijke),<br />
verzorg<strong>in</strong>g, verpleg<strong>in</strong>g en<br />
begeleid<strong>in</strong>g van mensen die <strong>in</strong><br />
pr<strong>in</strong>cipe zelfstandig kunnen<br />
wonen maar wel 24 uur per dag<br />
een beroep op de zorg kunnen<br />
doen. Verzorg<strong>in</strong>gshuiszorg kan<br />
ook thuis worden geboden.<br />
- Verpleeghuis: het bieden van<br />
verblijf, verpleg<strong>in</strong>g en<br />
verzorg<strong>in</strong>g van mensen die niet<br />
meer <strong>in</strong> staat zijn zelfstandig<br />
het eigen leven te leiden.<br />
Verpleeghuiszorg kan ook thuis<br />
worden geboden.<br />
Toegankelijkheid:<br />
Indicatie CIZ<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
Verpleg<strong>in</strong>g en verzorg<strong>in</strong>g door het<br />
zorgkantoor op basis van de AWBZ<br />
Actoren<br />
circa 150 (www.Actiz.nl)<br />
- Zelfstandigen die thuiszorg<br />
leveren: circa 10.000 ZZPers,<br />
voor 7.500 fte 57<br />
- Professionals:<br />
wijkverpleegkundigen,<br />
wijkziekenverzorgenden en<br />
gez<strong>in</strong>sverzorgers,<br />
Gespecialiseerde<br />
gez<strong>in</strong>sverzorgenden bij de<br />
begeleid<strong>in</strong>g en opvoed<strong>in</strong>g<br />
van gehandicapte k<strong>in</strong>deren<br />
- Beroepsorganisaties:<br />
Verpleegkundigen &<br />
Verzorgenden Nederland<br />
(V&VN), afdel<strong>in</strong>g<br />
eerstelijnsverpleegkundige<br />
n sectie wijkverpleg<strong>in</strong>g<br />
- ActiZ: organisatie voor<br />
zorgondernemers<br />
- Aantal verzorg<strong>in</strong>gshuizen:<br />
ruim 1350 59<br />
- Aantal verpleeghuizen:<br />
bijna 350 60<br />
- Er is een groot aantal<br />
woonzorgconcepten<br />
waaronder de<br />
kangeroewon<strong>in</strong>gen en de<br />
woonzorgcomplexen; zie<br />
http://www.kcwz.nl/tren<br />
ds/feiten_cijfers<br />
(<strong>Kenniscentrum</strong> Wonen-<br />
Zorg). Er zijn enkele<br />
<strong>in</strong>itiatieven voor jongeren<br />
met een<br />
verpleeghuis<strong>in</strong>dicatie.<br />
- Afdel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
verzorg<strong>in</strong>gshuizen:<br />
Meerzorg afdel<strong>in</strong>g voor mensen<br />
die extra zorg nodig hebben<br />
- Professionals:<br />
Verzorgenden en<br />
Verpleegkundigen<br />
- Beroepsorganisaties:<br />
Verpleegkundigen &<br />
Verzorgenden Nederland<br />
(V&VN)<br />
57 Antwoord Kamervragen 12 maart 2010, m<strong>in</strong>isterie VWS<br />
58 Het verschil tussen verpleeg- en verzorg<strong>in</strong>gshuizen zal op termijn verdwijnen. Wozoco wordt het alternatief<br />
voor het verzorg<strong>in</strong>gshuis.<br />
59 Bron: Nationale Atlas Volksgezondheid, RIVM<br />
60 Bron: Nationale Atlas Volksgezondheid, RIVM<br />
40
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Actoren<br />
Bedrijfsgezondheidszorg<br />
Arbodiensten 61 - Het aanbieden van<br />
bedrijfsgezondheidszorg,<br />
waaronder verzuimbegeleid<strong>in</strong>g<br />
en adviser<strong>in</strong>g over veilig en<br />
gezond werken<br />
Toegankelijkheid:<br />
Iedere werknemer heeft recht op<br />
toegang tot een arbodeskundige, op<br />
een manier die is afgesproken <strong>in</strong> de<br />
bedrijfsspecifieke risico<strong>in</strong>ventarisatie<br />
en –evaluatie.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
Door de werkgever.<br />
- Boaborea;<br />
brancheorganisatie voor<br />
arbodiensten,<br />
<strong>in</strong>terventiebedrijven,<br />
outplacement en<br />
loopbaanadviesbureau's,<br />
re-<strong>in</strong>tegratiebedrijven en<br />
Jobcoachorganisaties<br />
- Aantal arbodiensten: circa<br />
100 arbodiensten en<br />
arboadviesbureaus<br />
(Statl<strong>in</strong>e)<br />
- Professionals:<br />
bedrijfsartsen,<br />
arboverpleegkundigen,<br />
arbeidshygiënisten,<br />
veiligheidskundige,<br />
arbeids- en<br />
organisatiedeskundigen<br />
- Beroepsverenig<strong>in</strong>gen:<br />
NVAB (bedrijfsartsen), BAV<br />
(arboverpleegkundige),<br />
NVAA (arbeidshygiënisten),<br />
NVVK (veiligheidskundige),<br />
BA&O (arbeids- en<br />
organisatiedeskundigen)<br />
Tot slot<br />
Zorgboerderijen - Het bieden van dagbested<strong>in</strong>g,<br />
sociale activer<strong>in</strong>g,<br />
arbeidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>g of (begeleid)<br />
werk <strong>in</strong> een agrarisch bedrijf<br />
voor mensen met een zorg- of<br />
hulpvraag.<br />
- Het bieden van woon- en<br />
logeerfaciliteiten.<br />
Toegankelijkheid:<br />
Indicatie door CIZ als het gaat om<br />
AWBZ-zorg; bij zorg <strong>in</strong> natura moet<br />
de zorgboerderij als AWBZ-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
erkend zijn. Bij AWBZ-PGB kan bij<br />
alle zorgboerderijen zorg worden<br />
<strong>in</strong>gekocht.<br />
- Verenigde Zorgboeren<br />
(www.landbouwzorg.nl)<br />
- Zelfstandige boerderijen,<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsboerderijen<br />
(boerderij is eigendom van<br />
een zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g) en<br />
tussenvarianten. E<strong>in</strong>d 2009<br />
zijn er ruim 700<br />
zorgboerderijen 62 .<br />
- Professionals: begeleider,<br />
gedragskundige,<br />
verpleegkundige,<br />
verzorgende. De zorg<br />
wordt geleverd door de<br />
61 De afgelopen jaren is de scheid<strong>in</strong>g tussen arbodienstverlen<strong>in</strong>g, re-<strong>in</strong>tegratiedienstverlen<strong>in</strong>g en<br />
<strong>in</strong>terventiedienstverlen<strong>in</strong>g (zoals conflictbemiddel<strong>in</strong>g en bedrijfsfysiotherapie) langzaamaan verdwenen.<br />
62 Bron: www.zorgboeren.nl<br />
41
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
Door zorgkantoor op basis van AWBZ<br />
Actoren<br />
zorgboer- en boer<strong>in</strong>, door<br />
de zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g waar een<br />
zorgvrager woont of door<br />
een vast team van<br />
begeleiders (bij een<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsboerderij).<br />
- Beroepsorganisaties:<br />
Phorza, NVMW, V&VN<br />
Hulpmiddelenleveran<br />
ciers<br />
Informele<br />
zorgleveranciers:<br />
ouders, vrienden,<br />
kennissen<br />
(die onbetaald zorg<br />
leveren of op basis<br />
van een PGB)<br />
- Het aanbieden van<br />
hulpmiddelen.<br />
Toegankelijkheid<br />
Indicatie gemeente of<br />
<strong>in</strong>dicatieorgaan dat gemeente<br />
hiervoor heeft <strong>in</strong>geschakeld (op<br />
basis van WMO) of via verzekeraar<br />
(op basis van ZVW). Leveranciers<br />
zijn ook direct toegankelijk.<br />
Bekostig<strong>in</strong>g<br />
Via WMO, ZVW of zelf betalen.<br />
- Het bieden van persoonlijke<br />
en/of huishoudelijke zorg,<br />
onbetaald of vergoed vanuit een<br />
persoonsgebonden budget<br />
(Zie bv. Nationaal Kompas<br />
Volksgezondheid, pag<strong>in</strong>a Informele<br />
Zorg, Vraag & Gebruik)<br />
- Diverse<br />
brancheorganisaties voor<br />
hulpmiddelen 63 waaronder:<br />
Firevaned, FHI voor<br />
medische technologie,<br />
Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Orthopedisch<br />
Schoentechnici en de<br />
Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g<br />
Van Orthopaedisten en<br />
Bandagisten.<br />
Informele zorgleveranciers<br />
PGB-houders<br />
- Naar-Keuze is de<br />
verenig<strong>in</strong>g voor ouders en<br />
familieleden die het<br />
persoonsgebonden budget<br />
(PGB) besteden aan zorg<br />
en begeleid<strong>in</strong>g voor<br />
mensen met een<br />
verstandelijke handicap,<br />
lichamelijke handicap<br />
en/of autistische stoornis.<br />
- Per Saldo is de<br />
belangenverenig<strong>in</strong>g van<br />
mensen met een<br />
persoonsgebonden budget.<br />
63 Gezien het diversiteit aan hulpmiddelen (van rolstoel tot spraakherkenn<strong>in</strong>g) worden deze geleverd door<br />
diverse leveranciers die weer zijn aangesloten bij diverse brancheorganisaties.<br />
42
Tabel A2: Samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden / verschijn<strong>in</strong>gsvormen zorgaanbieders<br />
Tabel A1 beschrijft de enkelvoudige zorgaanbieders, zoals de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor algemeen<br />
maatschappelijk werk en de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen voor jeugd- en opvoedhulp. De praktijk laat een grote<br />
verscheidenheid aan samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden en verschijn<strong>in</strong>gsvormen zien.<br />
Samenwerk<strong>in</strong>g kent diverse vormen, waarbij voor de (gezondheids)zorg de belangrijksten zijn<br />
(Caris 2007):<br />
- het <strong>in</strong>formeel overleg;<br />
- het samenwerk<strong>in</strong>gsverband 64 ;<br />
- de ketenvorm<strong>in</strong>g 65 ;<br />
- de fusie van <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />
Voor de jeugdzorg onderscheidt Ojen (2009) de volgende samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden:<br />
- <strong>in</strong>formatie- en dossieroverdracht;<br />
- afstemm<strong>in</strong>g van (volgtijdelijk) aanbod en behandelplan;<br />
- <strong>in</strong>tersectorale66 situatiebeoordel<strong>in</strong>g en/of <strong>in</strong>dicer<strong>in</strong>g;<br />
- <strong>in</strong>tegraal behandelplan;<br />
- gelijktijdige <strong>in</strong>tegrale behandel<strong>in</strong>g onder verantwoordelijkheid van één <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g;<br />
Daarnaast signaleert hij <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen die de expertise van andere sectoren b<strong>in</strong>nen de muren van de<br />
eigen <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g hebben gehaald.<br />
Samenwerk<strong>in</strong>g van zorgaanbieders (organisaties en professionals) kent diverse motieven,<br />
waaronder (Caris 2007):<br />
- de ambitie van de samenwerkende organisaties de zorgvrager kwaliteit te bieden;<br />
- de ambitie van de samenwerkende organisaties een maatschappelijk doel te realiseren;<br />
- een wederzijds belang van de zorgaanbieders bijvoor<strong>beeld</strong> <strong>in</strong> profiler<strong>in</strong>g naar de markt;<br />
- efficiëntievoordelen voor de zorgaanbieders;<br />
- schaalvergrot<strong>in</strong>g voor meer stabiliteit bij fluctuaties <strong>in</strong> vraag of <strong>in</strong>grepen <strong>in</strong> de markt;<br />
- vergrot<strong>in</strong>g van de machtspositie, bijvoor<strong>beeld</strong> <strong>in</strong> de onderhandel<strong>in</strong>gen met zorgverzekeraars;<br />
- het voldoen aan wet- en regelgev<strong>in</strong>g als deze samenwerk<strong>in</strong>g oplegt zoals bij de Centra voor<br />
Jeugd en Gez<strong>in</strong>;<br />
Onderstaande tabel beschrijft een aantal veelvoorkomende samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden b<strong>in</strong>nen de<br />
zorg <strong>in</strong> het organisatienetwerk van jongeren met een functiebeperk<strong>in</strong>g.<br />
Vaak zitten zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> meerdere samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden (Caris, 2007).<br />
64 Samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties met elkaar aanvullende diensten heet verticale samenwerk<strong>in</strong>g.<br />
Samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties met vergelijkbare diensten heeft horizontale samenwerk<strong>in</strong>g.<br />
65 Bij ketenvorm<strong>in</strong>g gaat het om dienstverlen<strong>in</strong>g aan dezelfde doelgroep. Bij verticale ketens gaat het om<br />
opvolgende dienstverlen<strong>in</strong>g (overdracht) en bij horizontale ketens over dienstverlen<strong>in</strong>g die gelijktijdig door<br />
verschillende zorgaanbieders wordt geleverd.<br />
66 Met <strong>in</strong>tersectoraal doelt Ojen op de samenwerk<strong>in</strong>g tussen jeugd-GGZ, jeugd-LVG, gesloten jeugdzorg,<br />
justitiële jeugdzorg en speciaal onderwijs.<br />
43
Samenwerk<strong>in</strong>gsverban<br />
den /<br />
verschijn<strong>in</strong>gsvormen<br />
Gezondheidscentra /<br />
wijkzorgcentra<br />
Teams voor Integrale<br />
Vroeghulp (IV-teams)<br />
of Vroegtijdige<br />
Onderkenn<strong>in</strong>g IVteams<br />
(VTO-teams)<br />
Zorgketens,<br />
ondermeer voor COPD<br />
of NAH<br />
Taken<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Het aanbieden van<br />
eerstelijnszorg<br />
Integrale vroeghulp richt<br />
zich <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe op 0 tot<br />
4/5-jarigen met meestal<br />
gecompliceerdere<br />
problematiek, die al <strong>in</strong> de<br />
hulpverlen<strong>in</strong>g bekend<br />
zijn. Het IV-team helpt<br />
met het afstemmen en<br />
organiseren van hulp en<br />
regelt zo nodig aanvullend<br />
onderzoek. Het woord<br />
'<strong>in</strong>tegraal' wil zeggen dat<br />
alle discipl<strong>in</strong>es<br />
gecoörd<strong>in</strong>eerd met elkaar<br />
samenwerken bij de<br />
diagnose, begeleid<strong>in</strong>g,<br />
observatie en adviser<strong>in</strong>g.<br />
Deze organisatie wil dat<br />
jonge k<strong>in</strong>deren en hun<br />
ouders <strong>in</strong> een zo vroeg<br />
mogelijk stadium hulp<br />
krijgen.<br />
VTO richt(te) zich op<br />
k<strong>in</strong>deren van 0 tot 7<br />
jaar en hun ouders met<br />
vragen, zorgen of twijfels<br />
over de ontwikkel<strong>in</strong>g van<br />
hun k<strong>in</strong>d. Het VTO-team<br />
adviseert over te nemen<br />
stappen, helpt bij<br />
verwijz<strong>in</strong>g maar<br />
behandelt niet zelf.<br />
Het opeenvolgend<br />
aanbieden van<br />
verschillende soorten zorg<br />
Actoren<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Landelijke Verenig<strong>in</strong>g<br />
Georganiseerde eerste lijn<br />
(LVG)<br />
Regionale<br />
ondersteun<strong>in</strong>gsstructuren<br />
(ROS) 67<br />
Samenwerk<strong>in</strong>gsverband<br />
van<br />
eerstelijnszorgaanbieders<br />
waarbij het zorgaanbod<br />
afhankelijk is van het<br />
zorggebied. Het kan gaan<br />
om de huisarts,<br />
fysiotherapeut, thuiszorg,<br />
psychosociale zorg,<br />
verloskundigen en<br />
apotheker.<br />
Landelijk platform<br />
<strong>in</strong>tegrale vroeghulp<br />
De Landelijke sticht<strong>in</strong>g<br />
IV+VO<br />
Regionale teams voor<br />
<strong>in</strong>tegrale vroeghulp (n=38)<br />
= samenwerk<strong>in</strong>g van<br />
hulpverleners van<br />
verschillende <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
<strong>in</strong> het team Integrale<br />
vroeghulp. In team<br />
Utrecht zijn bijvoor<strong>beeld</strong><br />
actief MEE Utrecht Gooi &<br />
Vecht, Amerpoort,<br />
Revalidatiecentrum de<br />
Hoogstraat, Meander<br />
Medisch Centrum,<br />
Re<strong>in</strong>aerde. MEE<br />
coörd<strong>in</strong>eert de Integrale<br />
vroeghulp.<br />
Organisaties die de<br />
(regionale) ketenzorg<br />
stimuleren en<br />
67 De Regionale ondersteun<strong>in</strong>gsstructuren (ROS) stimuleren en ondersteunen de eerstelijnszorgaanbieders bij<br />
de <strong>in</strong>tegratie en samenwerk<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen de eerstelijnszorg. De brancheorganisatie is de Landelijke Verenig<strong>in</strong>g<br />
Georganiseerde eerstelijn. Er zijn 20 ROS werkgebieden.<br />
44
Samenwerk<strong>in</strong>gsverban<br />
den /<br />
verschijn<strong>in</strong>gsvormen<br />
Taken<br />
aan patiënten, waarbij de<br />
zorgaanbieders<br />
gezamenlijk zorgen voor<br />
een vloeiend verloop. Het<br />
<strong>in</strong>houdelijk en<br />
organisatorisch<br />
afstemmen van zorg voor<br />
specifieke aandoen<strong>in</strong>gen<br />
en doelgroepen tussen<br />
verschillende<br />
beroepsbeoefenaren en<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />
Zorggroep Overkoepelende<br />
organisatie (<strong>in</strong>tegratie,<br />
fusie of samenwerk<strong>in</strong>g)<br />
van verschillende<br />
zorgaanbieders uit eerste<br />
en/of tweede lijn. Zij<br />
spelen een belangrijke rol<br />
bij het <strong>in</strong> praktijk brengen<br />
van de geïntegreerde<br />
aanpak <strong>in</strong> de zorg.<br />
Actoren<br />
<br />
ondersteunen zoals<br />
www.skiketenzorgen<strong>in</strong>novatie.nl/<br />
een <strong>in</strong>itiatief <strong>in</strong> de Gooien<br />
Vechtstreek<br />
Regionale en aandoen<strong>in</strong>g<br />
gebonden transmurale<br />
afspraken.<br />
Inmiddels bestaan er meer<br />
dan 100 zorggroepen. Ter<br />
illustratie: de zorggroep<br />
Almere omvat de gehele<br />
eerstelijns gezondheidszorg<br />
alsook de gehele <strong>in</strong>tra- en<br />
semimurale zorg aan chronisch<br />
zieken en ouderen.<br />
Een evaluatie van het RIVM 68<br />
van zorggroepen rond diabetes<br />
laat zien dat zorggroepen veel<br />
soorten en maten kent.<br />
68 Workshop “Het ABC van Zorggroepen”, congres “Een zorg ontketend”, 2009.<br />
45
Tabel A3: Gidsorganisaties<br />
Organisaties die jongeren met een arbeidsbeperk<strong>in</strong>g en/of hun ouders en verzorgers de weg<br />
kunnen wijzen <strong>in</strong> de zorg heten hier gidsorganisaties.<br />
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
Huisarts “Huisartsen zijn een<br />
persoonlijke gids voor wie<br />
door ziekte een langlopend<br />
proces van zorg doorloopt<br />
bij tal van <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en<br />
specialisten.” (website<br />
LHV)<br />
Ook:<br />
Zorgaanbieder (zie tabel<br />
A1)<br />
Verwijzer (zie tabel B)<br />
MEE-organisaties69 Het geven van <strong>in</strong>formatie,<br />
advies en ondersteun<strong>in</strong>g<br />
aan mensen met een<br />
handicap, functiebeperk<strong>in</strong>g<br />
of chronische ziekte, op<br />
alle terre<strong>in</strong>en van het<br />
dagelijkse leven waaronder<br />
zorg, wonen, onderwijs en<br />
participatie. De<br />
dienstverlen<strong>in</strong>g is<br />
onafhankelijk en heeft een<br />
kortcyclisch karakter. Voor<br />
langdurige ondersteun<strong>in</strong>g<br />
wordt doorverwezen naar<br />
een zorgaanbieder.<br />
Actoren<br />
Zie tabel A1<br />
Niveaus:<br />
o Verenig<strong>in</strong>g MEE Nederland,<br />
o 22 MEE-organisaties met <strong>in</strong><br />
totaal 70 locaties<br />
o<br />
Professionals: consulenten<br />
(voornamelijk met HBOopleid<strong>in</strong>g<br />
sociaal<br />
pedagogische hulpverlen<strong>in</strong>g,<br />
maatschappelijk werk,<br />
sociaal juridische<br />
dienstverlen<strong>in</strong>g) 70<br />
Toegankelijkheid:<br />
Vrij toegankelijk voor alle<br />
mensen met een lichamelijke<br />
of verstandelijke handicap,<br />
functiebeperk<strong>in</strong>g of chronische<br />
ziekte.<br />
Centra voor jeugd en<br />
gez<strong>in</strong> (CJG)<br />
In 2011 moet iedere<br />
gemeente een CJG<br />
hebben<br />
Bekostig<strong>in</strong>g:<br />
De MEE-organisaties worden<br />
betaald door een subsidie uit<br />
de AWBZ.<br />
Het geven van <strong>in</strong>formatie<br />
en advies.<br />
Het coörd<strong>in</strong>eren van hulp.<br />
Het – waar nodig –<br />
doorverwijzen.<br />
Ook:<br />
Regieorganisatie (zie tabel<br />
<br />
<br />
Verenig<strong>in</strong>g Nederlandse<br />
Gemeenten (VNG);<br />
De <strong>in</strong>dividuele gemeenten,<br />
want zij zijn<br />
verantwoordelijk voor de<br />
realisatie van en regie op de<br />
CJG.<br />
69 De MEE-organisaties zijn voortgekomen uit de voormalige Sociaal Pedagogische Diensten (SPD). Deze<br />
reorganisatie is <strong>in</strong> 2006 afgerond.<br />
70 Er bestaan duale opleid<strong>in</strong>gen tot consulent MEE samen met Hogeschool INHolland Den Haag (Opleid<strong>in</strong>g<br />
Maatschappelijk Werk en Dienstverlen<strong>in</strong>g).<br />
46
Organisaties<br />
Taken, toegankelijkheid en<br />
bekostig<strong>in</strong>g<br />
C)<br />
Toegankelijkheid:<br />
De Centra voor Jeugd en Gez<strong>in</strong><br />
zijn het eerste aanspreekpunt<br />
voor ouders en zijn voor hen<br />
vrij toegankelijk. Dat geldt ook<br />
voor jongeren tot 23 jaar.<br />
F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g:<br />
Gemeenten<br />
Actoren<br />
<br />
De centra voor Jeugd en<br />
gez<strong>in</strong>: ruim 150 centra (stand<br />
maart 2010)<br />
Professionals 71 : jeugdartsen,<br />
jeugdverpleegkundigen,<br />
doktersassistenten /<br />
consultatiebureau assistenten,<br />
gedragswetenschappers<br />
(psychologen en<br />
(ortho)pedagogen) en (school)<br />
maatschappelijk werkers.<br />
Welke professionals <strong>in</strong> dienst<br />
zijn bij het CJG en welke<br />
professionals <strong>in</strong> dienst zijn van<br />
partnerorganisaties van het CJG –<br />
zoals thuiszorgorganisaties, GGD<br />
of <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor<br />
maatschappelijk werk - hangt af<br />
van de lokale organisatie van het<br />
CJG. Het karakter van het CJG<br />
vraagt – naast vak<strong>in</strong>houdelijke<br />
competenties - vijf specifieke<br />
competenties: vraaggericht<br />
werken, klantversterkend<br />
werken, omgev<strong>in</strong>gsgericht<br />
werken, samenwerk<strong>in</strong>gsgericht<br />
werken en werken <strong>in</strong> een<br />
netwerkorganisatie.<br />
71 Publicatie “Professionals <strong>in</strong> het Centrum voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>”, Den Haag, 2010.<br />
47
Tabel A4: Andere dienstverleners dan zorgaanbieders<br />
Organisaties Taken Actoren<br />
Patiënten- en<br />
consumentenorganisaties<br />
Kennis- en<br />
expertisecentra<br />
- Het geven van<br />
<strong>in</strong>formatie en advies,<br />
het organiseren van<br />
lotgenotencontact en<br />
het behartigen van de<br />
<strong>in</strong>dividuele en<br />
collectieve belangen<br />
van de doelgroep.<br />
De organisaties richten<br />
zich op de zorggebruikers,<br />
gehandicapten,<br />
consumenten, direct<br />
betrokkenen (zoals<br />
ouders).<br />
Zij richten zich op diverse<br />
levensterre<strong>in</strong>en<br />
waaronder zorg,<br />
huisvest<strong>in</strong>g, werk,<br />
vervoer, welzijn en<br />
f<strong>in</strong>anciën.<br />
Het geven van <strong>in</strong>formatie<br />
aan patiënten /<br />
zorggebruikers en hun<br />
familie<br />
Nederland heeft ruim 200<br />
patiënten- en<br />
consumentenorganisaties.<br />
De meeste organisaties<br />
richten zich op een<br />
specifieke ziekte of<br />
aandoen<strong>in</strong>g (categoriale<br />
organisaties). Verder zijn er<br />
gehandicaptenorganisaties,<br />
organisaties voor GGZcliënten,<br />
familieorganisaties<br />
en regionale<br />
Zorgbelangorganisaties. Een<br />
aantal organisaties richten<br />
zich op een specifiek thema<br />
(bijvoor<strong>beeld</strong> het<br />
persoonsgebonden budget).<br />
<br />
<br />
<br />
Landelijke koepels zijn<br />
Nederlandse Patiënten<br />
Consumenten Federatie<br />
(NPCF), Chronisch zieken en<br />
Gehandicaptenraad<br />
Nederland (CG-Raad) en<br />
Zorgbelang Nederland<br />
Regionaal zijn patiënten- en<br />
gehandicaptenorganisaties<br />
veelal aangesloten bij<br />
Zorgbelangorganisaties of<br />
soortgelijke prov<strong>in</strong>ciale of<br />
regionale<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden.<br />
Lokaal zijn platforms van<br />
gehandicapten en chronisch<br />
zieken actief.<br />
De <strong>in</strong>dividuele P/Gorganisaties.<br />
Voor<strong>beeld</strong>en:<br />
- <strong>Kenniscentrum</strong> bipolaire<br />
stoornissen<br />
- Expertisecentrum<br />
mantelzorg<br />
- Expertisecentrum bl<strong>in</strong>de en<br />
slechtziende mensen (Visio)<br />
En websites als:<br />
www.kiesbeter.nl<br />
www.kcco.nl<br />
48
Tabel B: Organisaties die de toegang tot zorg bepalen<br />
De <strong>in</strong>troductie op de manier waarop organisaties de toegang tot zorg bepalen is beschreven <strong>in</strong><br />
paragraaf 2.1. Hier wordt voor de organisaties die de toegang tot zorg bepalen beschreven of het<br />
gaat om:<br />
- een verwijzer;<br />
- een <strong>in</strong>dicatiesteller;<br />
- een zorg<strong>in</strong>koper;<br />
- een beoordelaar PGB;<br />
- een verrekenaar eigen bijdrage / risico.<br />
Organisaties Taken Actoren<br />
Zorgaanbieders uit Verwijzer<br />
Zie tabel A1<br />
de eerste lijn<br />
waaronder de<br />
- Het doorverwijzen naar<br />
specialistische zorg.<br />
huisarts 72 , de Ook:<br />
eerstelijnspsycholo<br />
og en het algemeen<br />
- Zorgaanbieder (zie tabel<br />
A1)<br />
maatschappelijk<br />
werk<br />
- Gidsorganisatie (huisarts)<br />
(zie tabel A3)<br />
Zorgverzekeraars<br />
CIZ (Centrum<br />
Indicatiestell<strong>in</strong>g<br />
Zorg)<br />
Indicatiesteller (op basis van<br />
polis) en zorg<strong>in</strong>koper (ZVW)<br />
De dekk<strong>in</strong>g van de verzeker<strong>in</strong>g<br />
en de afspraken tussen<br />
zorgverzekeraar en<br />
zorgaanbieders bepalen de<br />
toegang tot (gef<strong>in</strong>ancierde)<br />
zorg:<br />
- Bij naturapolissen moet de<br />
verzekerde <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe de<br />
zorg afnemen van een<br />
zorgverlener die door zijn<br />
verzekeraar is<br />
gecontracteerd.<br />
- Bij een restitutiepolis<br />
(zorgverzeker<strong>in</strong>g zonder<br />
gecontracteerde<br />
zorgverleners) kan de<br />
verzekerde voor zijn zorg<br />
<strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe naar alle<br />
zorgverleners gaan.<br />
Indicatiesteller (AWBZ) Als<br />
gemeente daar opdracht toe<br />
geeft: <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g WMO)<br />
- Het beoordelen van de<br />
<strong>in</strong>dicatie voor „AWBZ-zorg‟<br />
voor de functies:<br />
Niveaus:<br />
- Zorgverzekeraars Nederland<br />
(ZN)<br />
- De zorgverzekeraars:<br />
tientallen volgens<br />
www.kiesbeter.nl<br />
- (Mobiele) w<strong>in</strong>kels, kantoren,<br />
loketten van <strong>in</strong>dividuele<br />
zorgverzekeraars.<br />
Niveaus:<br />
- het hoofdkantoor van het<br />
CIZ,<br />
- zes districten en tientallen<br />
lokale vestig<strong>in</strong>gen,<br />
Landelijk werken er ongeveer<br />
72 43% van de verwijz<strong>in</strong>gen naar de jeugd-GGZ worden gedaan door de huisarts tegenover 20% door de Bureaus<br />
Jeugdzorg (Bron: Onrust SA (Trimbos-<strong>in</strong>stituut), Meijer S (RIVM). Door wie worden k<strong>in</strong>deren en jongeren naar<br />
de ggz doorverwezen? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenn<strong>in</strong>g, Nationaal Kompas Volksgezondheid.<br />
Bilthoven: RIVM, Nationaal Kompas Volksgezondheid\ Gezondheidszorg\<br />
Geestelijke gezondheidszorg\ Ggz voor k<strong>in</strong>deren en jongeren, 16 juni 2010.)<br />
49
Organisaties Taken Actoren<br />
Persoonlijke Verzorg<strong>in</strong>g, 3000 medewerkers bij het CIZ.<br />
Verpleg<strong>in</strong>g, Begeleid<strong>in</strong>g,<br />
Behandel<strong>in</strong>g en Verblijf.<br />
- Het op verzoek van - Professionals:<br />
gemeenten verzorgen van <strong>in</strong>dicatiestellers ((para-)<br />
<strong>in</strong>dicaties voor de WMO. medische achtergrond n<br />
geschoold <strong>in</strong> stellen<br />
<strong>in</strong>dicaties) en medisch<br />
adviseurs<br />
(medische/specialistische<br />
achtergrond).<br />
Zorgkantoor<br />
Gemeenten<br />
Zorg<strong>in</strong>koper (AWBZ) en<br />
beoordelaar PGB (AWBZ)<br />
- Het uitvoeren van de AWBZ<br />
en de PGB-regel<strong>in</strong>g.<br />
Zorgverzekeraars zijn het<br />
uitvoer<strong>in</strong>gsorgaan van de<br />
AWBZ. De verzekeraars<br />
mandateren daartoe<br />
regionaal een zorgkantoor.<br />
Met een <strong>in</strong>dicatiebesluit van<br />
het CIZ of Bureau Jeugdzorg:<br />
- wijst het zorgkantoor de<br />
zorg toe; hierbij kan<br />
gebruik gemaakt worden<br />
van de zorgaanbieder(s)<br />
waarmee het zorgkantoor<br />
een contract heeft;<br />
- als een cliënt zelf zorg<br />
<strong>in</strong>koopt met een<br />
Persoonsgebonden Budget<br />
(PGB) moet over de PGBuitgaven<br />
verantwoord<strong>in</strong>g<br />
worden afgelegd aan het<br />
zorgkantoor;<br />
Verder geeft het zorgkantoor<br />
<strong>in</strong>formatie over AWBZ-zorg.<br />
Ook:<br />
- Regieorganisatie (zie tabel<br />
C)<br />
- Beleidsmaker (zie tabel D)<br />
Indicatiesteller (WMO) en<br />
zorg<strong>in</strong>koper (WMO en JGZ)<br />
- De gemeente verzorgt de<br />
<strong>in</strong>dicatie voor de Wet<br />
maatschappelijke<br />
ondersteun<strong>in</strong>g (WMO) voor<br />
mensen met een<br />
beperk<strong>in</strong>g, een chronisch<br />
psychisch probleem of een<br />
psychosociaal probleem73.<br />
Veel gemeenten besteden<br />
de <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g uit aan<br />
het CIZ.<br />
- Het selecteren - veelal na<br />
een aanbested<strong>in</strong>g – van<br />
organisaties voor het<br />
Niveaus:<br />
- Zorgverzekeraars Nederland<br />
- 29 zelfstandig werkende<br />
zorgkantoren (nauw gelieerd<br />
aan de zorgverzekeraars <strong>in</strong><br />
de regio)<br />
Zie tabel D<br />
73 De WMO biedt ook voorzien<strong>in</strong>gen voor mantelzorgers en vrijwilligers.<br />
50
Organisaties Taken Actoren<br />
leveren van WMOactiviteiten74.<br />
- Het contracteren van<br />
aanbieders van openbare<br />
jeugdgezondheidszorg (de<br />
GGD of een andere<br />
zorgaanbieder).<br />
Ook:<br />
- Regieorganisatie (zie tabel<br />
C)<br />
- Beleidsmaker (zie tabel D)<br />
Bureaus<br />
Jeugdzorg 75<br />
Prov<strong>in</strong>cie<br />
Centraal<br />
Adm<strong>in</strong>istratie<br />
Kantoor (CAK) 76<br />
Verwijzer / <strong>in</strong>dicatiesteller<br />
(geïndiceerde jeugdzorg)<br />
Bureau Jeugdzorg (BJZ) heeft<br />
een rol als <strong>in</strong>dicatiesteller op<br />
het gebied van:<br />
- geïndiceerde jeugdzorg, zoals<br />
gesloten jeugdzorg;<br />
- AWBZ-zorg voor k<strong>in</strong>deren<br />
(jongeren dan 18 jaar en alleen<br />
bij psychiatrische<br />
problematiek);<br />
- hulpverlen<strong>in</strong>g aan jeugdigen<br />
met een licht verstandelijke<br />
beperk<strong>in</strong>g.<br />
Daarnaast heeft BJZ een rol als<br />
verwijzer naar het Advies- en<br />
Meldpunten k<strong>in</strong>dermishandel<strong>in</strong>g<br />
(AMK), de jeugdbescherm<strong>in</strong>g<br />
(civiel rechterlijke justitiële<br />
jeugdzorg) en jeugd-GGZ.<br />
Ook:<br />
- Regieorganisatie (zie tabel<br />
C)<br />
Zorg<strong>in</strong>koper (bepaalde<br />
geïndiceerde jeugdzorg)<br />
- Het contracteren van<br />
zorgaanbieders op basis<br />
van de Wet op de<br />
Jeugdzorg.<br />
Ook:<br />
- Regieorganisatie (tabel C)<br />
- Beleidsmaker (tabel D)<br />
Verrekenaar eigen bijdragen/<br />
risico (AWBZ, WMO, ZVW)<br />
- Het berekenen en<br />
Zie tabel A1<br />
Zie tabel D<br />
1 vestig<strong>in</strong>g met 800 medewerkers<br />
74 Deze WMO-activiteiten zijn ondermeer:<br />
• voorzien<strong>in</strong>gen voor gehandicapten zodat zij zelfstandig kunnen blijven wonen;<br />
• huishoudelijke hulp;<br />
• ondersteun<strong>in</strong>g voor ouders bij de opvoed<strong>in</strong>g van hun k<strong>in</strong>deren en het wegwerken van<br />
onderwijsachterstanden;<br />
• vervoersvoorzien<strong>in</strong>gen voor hen die zich niet lokaal kunnen verplaatsen;<br />
• rolstoelvoorzien<strong>in</strong>g bij verplaats<strong>in</strong>gsproblemen <strong>in</strong> of rondom de won<strong>in</strong>g;<br />
• woonvoorzien<strong>in</strong>gen bij problemen bij het gebruik van de won<strong>in</strong>g;<br />
openbare geestelijke gezondheidszorg (ggz) zoals zwerfjongeren en bemoeizorg voor zorgmijders.<br />
75 In Bureaus Jeugdzorg zijn bij de komst van de nieuwe Wet op de jeugdzorg opgenomen: de kortdurende<br />
ambulante jeugdzorg, advies- en meldpunten k<strong>in</strong>dermishandel<strong>in</strong>g (AMK), (gez<strong>in</strong>s)voogdij en jeugdreclasser<strong>in</strong>g.<br />
51
Organisaties Taken Actoren<br />
<strong>in</strong>casseren van de eigen<br />
bijdragen voor Algemene<br />
Wet Bijzondere<br />
Ziektekosten (AWBZ) en de<br />
WMO.<br />
- Het uitvoeren van<br />
compensaties van het<br />
eigen risico<br />
zorgverzeker<strong>in</strong>gswet voor<br />
diverse rechthebbenden.<br />
Landelijk Bureau<br />
Inn<strong>in</strong>g<br />
Onderhoudsbijdrag<br />
e (LBIO)<br />
Verrekenaar eigen bijdragen<br />
(bepaalde geïndiceerde<br />
jeugdzorg)<br />
- Het vaststellen en <strong>in</strong>nen<br />
van de ouderbijdragen<br />
Jeugdzorg; het gaat om<br />
bijdragen van ouders die<br />
k<strong>in</strong>deren (uithuis)geplaatst<br />
hebben <strong>in</strong> bijvoor<strong>beeld</strong> een<br />
pleeggez<strong>in</strong> of <strong>in</strong>ternaat.<br />
Tabel C: Regieorganisaties<br />
76 Het CAK heeft 6 wettelijke taken:<br />
1. Het CAK draagt namens de zorgverzekeraars <strong>in</strong> Nederland zorg voor de centrale betal<strong>in</strong>g aan AWBZ<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />
Hier gaat circa € 21 miljard per jaar <strong>in</strong> om.<br />
2. Het CAK heeft een <strong>in</strong>termediaire taak bij de eigen bijdrage Zorg met Verblijf (<strong>in</strong>tramurale zorg).<br />
Hiertoe wisselt het CAK gegevens uit met de zorgkantoren, de <strong>in</strong>houd<strong>in</strong>gsorganen en de<br />
Belast<strong>in</strong>gdienst.<br />
3. Het CAK is verantwoordelijk voor het <strong>in</strong>nen van de eigen bijdrage Zorg zonder Verblijf (extramurale<br />
zorg). Deze eigen bijdrage wordt vastgesteld met behulp van gegevens van de zorgaanbieders, de<br />
Gemeentelijke Basisadm<strong>in</strong>istratie (GBA) en de Belast<strong>in</strong>gdienst.<br />
4. Het CAK is verantwoordelijk voor de vaststell<strong>in</strong>g, oplegg<strong>in</strong>g en <strong>in</strong>n<strong>in</strong>g van de eigen bijdrage Wet<br />
maatschappelijke ondersteun<strong>in</strong>g (Wmo). De eigen bijdrageregel<strong>in</strong>g Wmo voert het CAK uit namens de<br />
gemeenten.<br />
5. Het CAK is verantwoordelijk voor de compensatie van het eigen risico zorgverzeker<strong>in</strong>gswet. Deze<br />
compensatie wordt voor het eerst uitgekeerd aan rechthebbenden <strong>in</strong> het vierde kwartaal van 2008<br />
6. Het uitvoeren van de maatregelen rond de eigen bijdrage regel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de wet tegemoetkom<strong>in</strong>g<br />
chronisch zieken en gehandicapten en het uitbetalen van de forfaitaire regel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> 2010.<br />
52
Een aantal organisaties heeft als taak regie te voeren op de zorgverlen<strong>in</strong>g aan <strong>in</strong>dividuele cliënten.<br />
Anderen hebben een regietaak <strong>in</strong> het lokale / regionale voorzien<strong>in</strong>genniveau en/of de<br />
lokale/regionale afstemm<strong>in</strong>g van zorgorganisaties.<br />
Twee van deze organisaties – de gemeenten en de prov<strong>in</strong>cies – hebben ook een taak als<br />
zorg<strong>in</strong>koper; voor hen liggen de regie- en <strong>in</strong>kooptaken (deels) <strong>in</strong> elkaars verlengde.<br />
Organisaties Taken Actoren<br />
Bureaus Jeugdzorg 77 Het coörd<strong>in</strong>eren van de Zie tabel A1<br />
(jeugd)zorg aan een<br />
jeugdige en het gez<strong>in</strong>.<br />
Regie op het<br />
zorgaanbod<br />
(geïndiceerde<br />
jeugdzorg) voor een<br />
<strong>in</strong>dividuele jongere<br />
Centra voor Jeugd en<br />
Gez<strong>in</strong><br />
Regie op het lokale<br />
zorgaanbod jeugd<br />
Ook:<br />
Zorgaanbieder (tabel<br />
A1)<br />
Verwijzer /<br />
<strong>in</strong>dicatiesteller (tabel B)<br />
Het bundelen en<br />
coörd<strong>in</strong>eren van alle<br />
lokale functies en taken<br />
gericht op gezondheid,<br />
opgroeien en opvoeden<br />
van jongeren tot 23 jaar<br />
en hun ouders.<br />
Ook:<br />
Gidsorganisaties (tabel<br />
A3)<br />
Zie tabel A3<br />
Gemeenten<br />
Regie op lokale<br />
afstemm<strong>in</strong>g en<br />
samenwerk<strong>in</strong>g lokale<br />
zorgaanbieders<br />
In het Basismodel CJG moet<br />
het volgende aanbod worden<br />
gebundeld:<br />
1. Jeugdgezondheidszorg<br />
2. Vijf WMO-functies:<br />
- <strong>in</strong>formatie en advies<br />
- signaler<strong>in</strong>g<br />
- toeleid<strong>in</strong>g naar hulp<br />
- licht pedagogische hulp<br />
- coörd<strong>in</strong>atie van zorg<br />
(onder andere<br />
maatschappelijk werk,<br />
gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g en<br />
opvoedondersteun<strong>in</strong>g)<br />
3. Schakel met bureau<br />
Jeugdzorg<br />
4. Schakel met Zorg- en<br />
Adviesteams<br />
Het voeren van regie<br />
over de lokale<br />
afstemm<strong>in</strong>g tussen<br />
partijen die betrokken<br />
zijn bij het lokale<br />
gezondheids- en<br />
zorgbeleid.<br />
Het voeren van regie <strong>in</strong><br />
de samenwerk<strong>in</strong>g tussen<br />
zorgaanbieders aan<br />
jongeren die door de<br />
verwijs<strong>in</strong>dex worden<br />
Zie tabel D<br />
77 In Bureaus Jeugdzorg zijn bij de komst van de nieuwe Wet op de jeugdzorg opgenomen: de kortdurende<br />
ambulante jeugdzorg, advies- en meldpunten k<strong>in</strong>dermishandel<strong>in</strong>g, (gez<strong>in</strong>s)voogdij en jeugdreclasser<strong>in</strong>g.<br />
53
Organisaties Taken Actoren<br />
gefaciliteerd.<br />
Prov<strong>in</strong>cies<br />
Regie op regionale<br />
aanbod jeugdzorg<br />
Zorgkantoor<br />
Regie op regionale<br />
aanbod AWBZ zorg<br />
Ook:<br />
Indicatiesteller en<br />
zorg<strong>in</strong>koper (tabel B)<br />
Beleidsmaker (tabel D)<br />
Het <strong>in</strong>richten en<br />
functioneren van het<br />
prov<strong>in</strong>ciale aanbod van<br />
zorgaanbieders voor de<br />
jeugdzorg.<br />
Ook:<br />
Zorg<strong>in</strong>koper (tabel B)<br />
Beleidsmaker (tabel D)<br />
Het vormgeven van het<br />
regionale aanbod van<br />
zorgaanbieders voor<br />
AWBZ zorg door<br />
zorg<strong>in</strong>koop<br />
Ook:<br />
Zorg<strong>in</strong>koper (tabel B)<br />
Beleidsmaker (tabel D)<br />
Zie tabel D<br />
Zie tabel B<br />
54
Tabel D: Organisaties voor beleid, toezicht, (beleids)advies<br />
Organisaties Taken Actoren<br />
De Rijksoverheid<br />
Beleid (landelijk)<br />
Het vaststellen van<br />
wet- en regelgev<strong>in</strong>g<br />
m.b.t. zorg en het<br />
zorgstelsel.<br />
<br />
Het vaststellen van de<br />
hoofdlijnen van het<br />
landelijke beleid.<br />
Het m<strong>in</strong>isterie van VWS (over<br />
zorg en welzijn)<br />
Programmam<strong>in</strong>isterie voor Jeugd<br />
en Gez<strong>in</strong> (over jeugdzorg)<br />
M<strong>in</strong>isterie van Justitie (o.a. over<br />
k<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g en Justitiële<br />
Jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen)<br />
M<strong>in</strong>isterie van SZW (o.a. over<br />
Wajong en<br />
bedrijfsgezondheidszorg)<br />
<br />
De professionals b<strong>in</strong>nen de<br />
rijksoverheid zoals<br />
beleidsmedewerkers.<br />
Prov<strong>in</strong>cies en<br />
grootstedelijke regio‟s<br />
Beleid (prov<strong>in</strong>ciaal en<br />
grootstedelijk)<br />
Gemeenten<br />
Beleid (lokaal)<br />
Zorgkantoor<br />
(zorgverzekeraars)<br />
Beleid (regionaal)<br />
Het vaststellen van het<br />
prov<strong>in</strong>ciale<br />
gezondheids- en<br />
zorgbeleid.<br />
Het <strong>in</strong>richten en<br />
functioneren van het<br />
Bureau Jeugdzorg en<br />
prov<strong>in</strong>ciale aanbod van<br />
jeugdzorg.<br />
Ook:<br />
Zorg<strong>in</strong>koper (tabel B)<br />
Regieorganisatie (tabel<br />
C)<br />
Het vaststellen van het<br />
gemeentelijke beleid<br />
voor WMO en<br />
jeugdgezondheidszorg.<br />
Het totstandbrengen<br />
van Centra voor Jeugd<br />
en Gezien (CJG) en het<br />
met de CJG verzorgen<br />
van een gebundeld<br />
aanbod van opvoed- en<br />
gez<strong>in</strong>sondersteun<strong>in</strong>g.<br />
Ook:<br />
Indicatiesteller en<br />
zorg<strong>in</strong>koper (tabel B)<br />
Regieorganisatie (tabel<br />
C)<br />
<br />
Het opstellen van het<br />
regionaal zorgbeleid<br />
AWBZ (opstellen<br />
beleid, contracteren<br />
zorg, overleg<br />
stakeholders zoals<br />
zorgaanbieders en<br />
patiënten- en<br />
Niveaus:<br />
Interprov<strong>in</strong>ciaal Overleg<br />
(IPO)<br />
Twaalf prov<strong>in</strong>cies en drie<br />
grootstedelijke regio‟s<br />
(Amsterdam, Rotterdam en<br />
Haaglanden)<br />
<br />
De professionals b<strong>in</strong>nen de<br />
prov<strong>in</strong>cies zoals<br />
beleidsmedewerkers.<br />
Niveaus:<br />
de Verenig<strong>in</strong>g van<br />
Nederlandse Gemeenten<br />
(VNG).<br />
samenwerk<strong>in</strong>g van<br />
gemeenten <strong>in</strong> regioverband,<br />
de <strong>in</strong>dividuele gemeenten<br />
(bijna 500);<br />
gemeenteloketten.<br />
<br />
<br />
De professionals b<strong>in</strong>nen de<br />
gemeenten zoals<br />
functionarissen WMO en<br />
functionarissen educatie.<br />
Zie tabel B<br />
55
Organisaties Taken Actoren<br />
cliëntenorganisaties).<br />
Ook:<br />
Zorg<strong>in</strong>koper en<br />
beoordelaar PGB (tabel<br />
B)<br />
Cliëntenraden<br />
Beleid<br />
Inspectie voor de<br />
gezondheidszorg (IGZ)<br />
Toezicht<br />
<br />
<br />
Het (gevraagd en<br />
ongevraagd) adviseren<br />
over het beleid<br />
(medezeggenschap) op<br />
basis van de Wet<br />
medezeggenschap<br />
cliënten<br />
zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
(WMCZ).<br />
Het – onafhankelijk van<br />
de m<strong>in</strong>ister – houden<br />
van toezicht op de<br />
nalev<strong>in</strong>g van de weten<br />
regelgev<strong>in</strong>g op het<br />
gebied van de<br />
volksgezondheid.<br />
Cliëntenraden zijn<br />
georganiseerd op landelijk,<br />
prov<strong>in</strong>ciaal, regionaal,<br />
gemeentelijk en<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gsniveau.<br />
Landelijke koepels<br />
cliëntraden zijn Landelijk<br />
cliëntenforum Jeugdzorg<br />
(LCFJ), LOC (GGZ,<br />
maatschappelijke opvang,<br />
thuiszorg, verpleg<strong>in</strong>g &<br />
verzorg<strong>in</strong>g, verslav<strong>in</strong>gszorg<br />
en welzijn), LSR<br />
(gehandicaptenzorg en<br />
curatieve zorg).<br />
Hoofd<strong>in</strong>spectie<br />
Regionale diensten (4)<br />
Inspectie Jeugdzorg<br />
Toezicht<br />
Nederlandse<br />
Zorgautoriteit (Nza)<br />
Toezicht<br />
Raad voor de<br />
Volksgezondheid en<br />
Zorg (RVZ)<br />
Advies<br />
Circa 45 fte<br />
Het – onafhankelijk van<br />
Jeugdzaken (ITJ) 78<br />
de m<strong>in</strong>ister – houden<br />
van toezicht op de<br />
nalev<strong>in</strong>g de kwaliteit<br />
van de jeugdzorg.<br />
Coörd<strong>in</strong>atie van het<br />
<strong>in</strong>tegraal toezicht<br />
Het houden van<br />
toezicht op het stelsel<br />
van marktwerk<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
de gezondheidszorg op<br />
basis van de Wet<br />
Marktwerk<strong>in</strong>g<br />
Gezondheidszorg<br />
(WMG).<br />
Het adviseren van het De RVZ bestaat uit<br />
gezondheidszorgbeleid 79 ondersteund door een<br />
m<strong>in</strong>isterie van VWS over de (maximaal) negen<br />
hoofdlijnen van het<br />
onafhankelijke deskundigen,<br />
secretariaat<br />
De raad werkt met<br />
78 Het programma Vernieuw<strong>in</strong>g toezicht bevordert effectieve en efficiënte <strong>in</strong>specties. Op een aantal terre<strong>in</strong>en<br />
werken <strong>in</strong>specties samen om de toezichtslast b<strong>in</strong>nen <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen te verm<strong>in</strong>deren. In Integraal Toezicht<br />
Jeugdzaken werken vijf <strong>in</strong>specties samen: Inspectie jeugdzorg (IJZ), de Inspectie voor de Gezondheidszorg<br />
(IGZ), Inspectie van het Onderwijs (IvhO), Inspectie jeugdzorg (IJZ), Inspectie Openbare Orde en Veiligheid<br />
(IOOV) en Inspectie Werk en Inkomen (IWI). Het programmabureau van ITJ is ondergebracht bij de <strong>in</strong>spectie<br />
jeugdzorg, meer <strong>in</strong>formatie is te v<strong>in</strong>den op www.jeugd<strong>in</strong>specties.nl<br />
79 In september 2009 brachten de RVZ samen met de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkel<strong>in</strong>g (RMO) een<br />
advies uit aan het m<strong>in</strong>isterie van Jeugd en Gez<strong>in</strong>: Investeren rondom k<strong>in</strong>deren.<br />
56
Organisaties Taken Actoren<br />
commissies die adviezen<br />
moeten voorbereiden.<br />
Gezondheidsraad<br />
Advies<br />
College voor<br />
Zorgverzeker<strong>in</strong>gen<br />
(CVZ)<br />
Zelfstandig<br />
bestuursorgaan (ZBO)<br />
van het m<strong>in</strong>isterie van<br />
VWS<br />
Het adviseren van reger<strong>in</strong>g<br />
en parlement over de stand<br />
van de wetenschap van<br />
vraagstukken op het gebied<br />
van volksgezondheid 80 De gezondheidsraad werkt<br />
met commissies die<br />
afhankelijk van de<br />
<br />
Het adviseren over de<br />
samenstell<strong>in</strong>g van het<br />
basispakket en<br />
verduidelijken wat<br />
daartoe behoort.<br />
adviesaanvraag worden<br />
samengesteld uit leden van<br />
de raad (circa 200 leden),<br />
aangevuld met externe<br />
deskundigen.<br />
Het CVZ is gevestigd op 1 locatie,<br />
heeft 15 afdel<strong>in</strong>gen en ongeveer<br />
400 medewerkers.<br />
Het CVZ neemt een<br />
onafhankelijke positie <strong>in</strong> tussen<br />
het m<strong>in</strong>isterie van VWS,<br />
zorgverzekeraars, zorgaanbieders<br />
en patiënten(verenig<strong>in</strong>gen)<br />
CIBG 81<br />
Uitvoer<strong>in</strong>gsorganisatie<br />
VWS<br />
<br />
Het registreren,<br />
beheren, beoordelen,<br />
bewerken en<br />
genereren van<br />
(vertrouwelijke)<br />
zorggegevens voor o.a.<br />
registers van<br />
beroepsbeoefenaren<br />
en vergunn<strong>in</strong>gen voor<br />
zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen.<br />
<br />
Het CIBG bestaat uit 7 units,<br />
waaronder:<br />
- RIBIZ voor registratie en<br />
<strong>in</strong>formatie<br />
beroepsbeoefenaren <strong>in</strong><br />
de zorg<br />
- Toelat<strong>in</strong>g van<br />
zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
- Fonds PGO: Fonds voor<br />
Patiënten,<br />
Gehandicapten- en<br />
Ouderenorganisaties<br />
80 In september 2009 bracht de Gezondheidsraad het advies uit: Autismespectrumstoornissen: een leven lang<br />
anders. Den Haag: Gezondheidsraad, 2009; publicatienr. 2009/09. ISBN 978-90-5549-760-7<br />
81 CIBG is begonnen als het Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg (CIBG); het CIBG heeft nu als<br />
uitvoer<strong>in</strong>gsorganisatie meer taken.<br />
57
Tabel E: Organisaties 82 voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g en/of -transfer<br />
Organisaties Taken Actoren<br />
Onderzoeks- en<br />
Het – voor opdrachtgevers – Voor<strong>beeld</strong>en:<br />
adviesbureaus 83<br />
ontwikkelen en verspreiden Prismant<br />
van kennis en geven van Vilans<br />
Categorie:<br />
advies<br />
MOVISIE<br />
zakelijke dienstverleners<br />
Het Trimbos-<strong>in</strong>stituut<br />
Van<br />
Montfoort/Collegio<br />
Kwaliteits<strong>in</strong>stituut<br />
voor de<br />
Gezondheidszorg CBO<br />
Captise met de<br />
zorgmedia-bibliotheek<br />
en het JGZportaal<br />
(www.jgz.captise.nl)<br />
Onderzoeks- en<br />
Voor<strong>beeld</strong>en:<br />
adviesbureaus<br />
Categorie:<br />
deels gef<strong>in</strong>ancierd door<br />
basissubsidie rijksoverheid<br />
met daarnaast andere<br />
geldstromen<br />
Nederlands<br />
Jeugd<strong>in</strong>stituut<br />
(<strong>Kenniscentrum</strong> is<br />
rijksgef<strong>in</strong>ancieerd en<br />
Centra voor<br />
Praktijkontwikkel<strong>in</strong>g<br />
is zakelijke<br />
dienstverlener)<br />
NIVEL (Nederlands<br />
Instituut voor<br />
onderzoek van de<br />
Gezondheidszorg)<br />
Onderzoeksbureaus/kennisen<br />
<strong>in</strong>novatie centra 84<br />
Categorie:<br />
volledige f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g door<br />
de rijksoverheid<br />
Kenniscentra<br />
Categorie:<br />
F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g door andere<br />
partijen dan de overheid<br />
(zoals fondsen, P/Gorganisaties,<br />
branche- of<br />
beroepsorganisaties)<br />
TNO<br />
Voor<strong>beeld</strong>en:<br />
<br />
<br />
Kennis- en<br />
<strong>in</strong>novatiecentrum<br />
<strong>CrossOver</strong><br />
<strong>Kenniscentrum</strong> van<br />
het NJi<br />
ZonMw 85<br />
<br />
RIVM/Centrum<br />
Jeugdgezondheid (o.a.<br />
webportaal centrum<br />
jeugdgezondheid)<br />
Voor<strong>beeld</strong>en:<br />
<br />
<br />
Landelijk<br />
kenniscentrum voor<br />
k<strong>in</strong>der- en<br />
jeugdpsychiatrie<br />
<strong>Kenniscentrum</strong><br />
rehabilitatie GGZ<br />
82 De tabel bevat organisaties die zich dom<strong>in</strong>ant richten op de zorg. Inmiddels bestaan <strong>in</strong>itiatieven voor<br />
kennisontwikkel<strong>in</strong>g en –transfer op de raakvlakken van levensdome<strong>in</strong>en zoals het Aedes–Actiz kenniscentrum<br />
Wonen-Zorg.<br />
83 De onderzoeks- en adviesbureaus zijn non-profit dienstverleners en commerciële dienstverleners. Een aantal<br />
organisaties heeft een publieke kennisorganisaties als voorloper (zoals NIZW Zorg die is opgegaan <strong>in</strong> Vilans) of<br />
heeft de Rijksoverheid als voornaamste opdrachtgever (zoals het M<strong>in</strong>isterie van VWS voor Zon-Mw).<br />
84 De kenniscentra ZonMW, NJi en RIVM/Centrum Jeugdzorg hebben een samenwerk<strong>in</strong>gsconvenant<br />
Kennisprogramma Jeugd<br />
85 Hoofdopdrachtgevers VWS en NWO<br />
58
Organisaties Taken Actoren<br />
Landelijk<br />
Expertisecentrum<br />
Verpleg<strong>in</strong>g &<br />
Verzorg<strong>in</strong>g<br />
Landelijk<br />
kenniscentrum LVG<br />
Anders:<br />
Centraal<br />
adm<strong>in</strong>istratiekantoor (CAK)<br />
Het CAK registreert centraal<br />
de landelijke gegevens. Het<br />
CAK kan hierdoor op elk<br />
niveau <strong>in</strong>formatie<br />
aanleveren. Het CAK levert<br />
<strong>in</strong>formatie en diensten aan<br />
bijvoor<strong>beeld</strong> het College<br />
voor zorgverzeker<strong>in</strong>gen<br />
(CVZ), het M<strong>in</strong>isterie van<br />
Volksgezondheid, Welzijn en<br />
Sport (VWS),<br />
Zorgverzekeraars Nederland<br />
(ZN), Actiz, het Centraal<br />
Bureau voor de Statistiek<br />
(CBS) en aan diverse<br />
onderzoeks<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen,<br />
zorgaanbieders en<br />
zorgverzekeraars.<br />
59
Bijlage 4: Overzicht onderwijsorganisaties<br />
In 2008 beschreef <strong>CrossOver</strong> organisatienetwerken rond jongeren met een beperk<strong>in</strong>g. Indertijd is –<br />
naast aandacht voor organisaties uit de wereld van arbeid – aandacht besteed aan de scholen. Een<br />
bredere beschrijv<strong>in</strong>g van onderwijsorganisaties vanuit het perspectief van jongeren met een<br />
beperk<strong>in</strong>g is <strong>in</strong>dertijd niet gemaakt. Daarom beschrijft deze bijlage kort de onderwijsorganisaties,<br />
volgens het stramien van hoofdstuk 2:<br />
- aanbieders van onderwijs<br />
- gidsorganisaties <strong>in</strong> onderwijs<br />
- andere dienstverleners <strong>in</strong> onderwijs<br />
- organisaties die de toegang tot onderwijs bepalen<br />
- regieorganisaties<br />
- organisaties voor beleid, toezicht en (beleids)advies<br />
- organisaties voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g en -transfer<br />
Tabel I: Onderwijsaanbieders<br />
Onderwijsaanbieders Taken Wie? 86<br />
Scholen voor primair<br />
onderwijs<br />
(basisonderwijs)<br />
- scholen<br />
basisonderwijs<br />
- scholen speciaal<br />
basisonderwijs<br />
Scholen bieden<br />
basisonderwijs aan 4 tot 12<br />
jarigen ter voorbereid<strong>in</strong>g op<br />
het voortgezet onderwijs<br />
Niveaus:<br />
- De brancheorganisaties<br />
(zoals PO-raad en WECraad)<br />
- Samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden<br />
zoals de Brede school<br />
- Individuele scholen<br />
De <strong>in</strong>dividuele professionals<br />
b<strong>in</strong>nen de scholen zoals<br />
leerkrachten, klassenassistent<br />
en ambulant begeleider.<br />
Scholen voor<br />
voortgezet onderwijs:<br />
- VMBO, waaronder<br />
LWOO<br />
- Praktijkonderwijs<br />
(PrO)<br />
- HAVO<br />
- VWO<br />
Scholen voor<br />
middelbaar<br />
beroepsonderwijs<br />
- Regionale<br />
Opleid<strong>in</strong>gscentra<br />
(ROC‟s)<br />
- Agrarische<br />
Opleid<strong>in</strong>gscentra<br />
(AOC‟s) (groene<br />
opleid<strong>in</strong>gen)<br />
- Vakscholen<br />
(technische en<br />
creatieve<br />
beroepen)<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor Hoger<br />
Onderwijs:<br />
- Instell<strong>in</strong>gen hoger<br />
beroepsonderwijs<br />
Scholen bieden beroeps- en<br />
volwasseneneducatie<br />
VMBO biedt:<br />
- theoretische leerweg<br />
- basisberoepsgerichte<br />
leerweg<br />
- kaderberoepsgerichte<br />
leerweg<br />
- gemengde leerweg<br />
Scholen voor VMBO bieden<br />
ook LWOO =<br />
leerwegondersteunend<br />
onderwijs = b<strong>in</strong>nen VMBO<br />
leerweg. Dit is onderwijs<br />
voor leerl<strong>in</strong>gen met<br />
beperk<strong>in</strong>g maar mét<br />
capaciteit tot diploma.<br />
Scholen voor<br />
praktijkonderwijs (PrO)<br />
bieden onderwijs voor<br />
leerl<strong>in</strong>gen zonder uitzicht op<br />
VMBO diploma.<br />
Scholen voor middelbaar<br />
beroepsonderwijs bieden:<br />
- beroepsopleidende<br />
Niveaus:<br />
- De brancheorganisaties<br />
(zoals VO-raad, MBO-raad,<br />
AOC-raad, HBO-raad,<br />
VSNU)<br />
- Samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden<br />
VO en specifieke<br />
werkverbanden zoals de<br />
Verenig<strong>in</strong>g Landelijk<br />
Werkverband<br />
Praktijkonderwijs, Sticht<strong>in</strong>g<br />
platforms VMBO, Het<br />
Platform Beroepsonderwijs<br />
(HPBO).<br />
- De <strong>in</strong>dividuele scholen.<br />
--------<br />
De <strong>in</strong>dividuele professionals<br />
b<strong>in</strong>nen de scholen zoals<br />
docenten, studieadviseurs,<br />
trajectbegeleiders,<br />
studentendecanen,<br />
praktijkbegeleiders en<br />
stagebegeleiders<br />
[Als leerl<strong>in</strong>g extra<br />
ondersteun<strong>in</strong>g nodig heeft dan<br />
86 De kop „Niveaus‟ staat voor de organisatieniveaus (branche, samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden, <strong>in</strong>dividuele<br />
organisaties, professionals) en moet niet verward worden met de onderwijsniveaus.<br />
60
Onderwijsaanbieders Taken Wie? 86<br />
(HBO) en<br />
wetenschappelijk<br />
leerweg (BOL) (meer<br />
school dan praktijk)<br />
onderwijs<br />
(universiteiten)<br />
- beroepsbegeleidende<br />
leerweg (BBL) (meer<br />
praktijk dan school)<br />
Anders:<br />
Vakcollege: leerroute<br />
b<strong>in</strong>nen het VMBO/MBO<br />
en bedrijfsleven.<br />
Scholen / <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
voor voortgezet<br />
speciaal onderwijs<br />
- Scholen<br />
voortgezet<br />
speciaal onderwijs<br />
(cluster 1 t/m<br />
cluster 4),<br />
geclusterd <strong>in</strong> REC<br />
(Regionale<br />
Expertise Centra 87 )<br />
Vakcolleges bieden een<br />
zesjarige opleid<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen<br />
het VMBO/MBO (tot niveau 2<br />
– 3 van het MBO). Het is<br />
onderwijs met een<br />
baangarantie en een soepele<br />
overgangen tussen leren,<br />
stages en werk om uitval te<br />
voorkomen. Daarnaast wordt<br />
ook een zorgcollege<br />
overwogen.<br />
REC / VSO-school: het bieden<br />
van onderwijs en speciale,<br />
op het k<strong>in</strong>d afgestemde hulp<br />
en begeleid<strong>in</strong>g.<br />
Momenteel wordt nagedacht<br />
over schoolvormen voor<br />
(speciaal) onderwijs die zich<br />
richten op de transitie van<br />
onderwijs naar werk<br />
(zorgcolleges, vakcolleges,<br />
werkscholen).<br />
schakelt leerkracht bij:<br />
- <strong>in</strong>terne leerl<strong>in</strong>gbegeleider<br />
en/of de <strong>in</strong>terne<br />
zorgcommissie<br />
- Zorg Advies Team (ZAT) en<br />
via hen professionals als het<br />
schoolmaatschappelijk<br />
werker, orthopedagoog,<br />
remedial teacher<br />
- Regionale<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverband met<br />
regionale<br />
verwijz<strong>in</strong>gscommissie<br />
(RVC)]<br />
Niveaus:<br />
De brancheorganisaties (zoals<br />
WEC-raad, landelijke<br />
verenig<strong>in</strong>gen cluster 1 t/m 4 of<br />
handicap specifieke<br />
brancheorganisaties zoals Siméa<br />
voor onderwijs en zorg aan<br />
communicatief beperkten,<br />
slechthorenden en doven)<br />
Samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden zoals<br />
REC als samenwerk<strong>in</strong>gsverband<br />
van scholen voor speciaal<br />
onderwijs<br />
In totaal 34 REC‟s, van<br />
wisselende omvang en<br />
<strong>in</strong>tensiteit van samenwerk<strong>in</strong>g<br />
De <strong>in</strong>dividuele scholen.<br />
De <strong>in</strong>dividuele professionals<br />
b<strong>in</strong>nen de scholen zoals<br />
leerkrachten en begeleiders.<br />
REA-College Nederland<br />
en Eega Plus<br />
REA college: het leveren van<br />
speciaal beroepsonderwijs op<br />
VMBO- of MBO-niveau voor<br />
leerl<strong>in</strong>gen met ernstige<br />
schol<strong>in</strong>gsbelemmer<strong>in</strong>gen<br />
Eega = bieden / regelen<br />
comb<strong>in</strong>atie reguliere<br />
onderwijsaanbod ROC‟s,<br />
AOC‟s en leerwerkbedrijven<br />
REA college op 6 plaatsen <strong>in</strong><br />
Nederland<br />
Eega op 1 plaats <strong>in</strong> Nederland<br />
(Deventer)<br />
Samenwerk<strong>in</strong>g met reguliere<br />
scholen voor beroepsonderwijs<br />
<strong>in</strong>tensiveert.<br />
De <strong>in</strong>dividuele professionals<br />
87 REC heeft groot aantal taken vanuit Wet op Expertise Centra (WEC) en vervult daarmee diverse rollen. De<br />
taken zijn:<br />
- Het <strong>in</strong>richten en <strong>in</strong> stand houden van een Commissie voor Indicatiestell<strong>in</strong>g (CvI)<br />
- Het coörd<strong>in</strong>eren van de ambulante begeleid<strong>in</strong>g voor k<strong>in</strong>deren met een rugzak<br />
- Het coörd<strong>in</strong>eren van de onderzoeksactiviteiten van (V)SO-scholen <strong>in</strong> de regio ten behoeve van de<br />
<strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g<br />
- Desgevraagd ouders ondersteunen bij het aanvragen van een <strong>in</strong>dicatie<br />
- Desgevraagd ouders ondersteunen bij het zoeken van een geschikte school<br />
-<br />
61
Onderwijsaanbieders Taken Wie? 86<br />
en extra begeleid<strong>in</strong>g.<br />
[speciaal beroepsonderwijs<br />
en begeleid<strong>in</strong>g naar werk]<br />
b<strong>in</strong>nen de scholen zoals<br />
leerkrachten en begeleiders.<br />
Tabel II Gidsorganisaties<br />
Gidsorganisaties Taken Wie?<br />
REC<br />
Het ondersteunen van ouders<br />
bij het zoeken van een<br />
geschikte school<br />
MEE Het helpen bij vragen over –<br />
ondermeer – onderwijs<br />
Zie bij VSO-school / REC<br />
(tabel I op pag<strong>in</strong>a 55)<br />
Zie bij MEE (tabel A3 op<br />
pag<strong>in</strong>a 40)<br />
Tabel III Andere dienstverleners<br />
Andere<br />
dienstverleners<br />
VSO-school / REC<br />
Orthopedagogische<br />
didactische centra<br />
(OPDC) 89<br />
Taken<br />
Het leveren van ambulante<br />
begeleid<strong>in</strong>g voor leerl<strong>in</strong>gen<br />
mét rugzakje die leren op<br />
reguliere onderwijs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g;<br />
ondersteun<strong>in</strong>g is gericht op<br />
leerl<strong>in</strong>g én school. 88<br />
Het bieden van ondersteun<strong>in</strong>g<br />
aan leerl<strong>in</strong>gen die (dreigen)<br />
vast te lopen <strong>in</strong> het onderwijs.<br />
Het gaat om leerl<strong>in</strong>gen met<br />
leerproblemen, sociaalemotionele<br />
problemen en/of<br />
gedragsproblemen.<br />
De ondersteun<strong>in</strong>g wordt<br />
geboden door het bieden van<br />
onderwijs <strong>in</strong> kle<strong>in</strong>e klassen.<br />
Veelal is het doel dat de<br />
leerl<strong>in</strong>gen na verloop van tijd<br />
naar het reguliere onderwijs<br />
gaan.<br />
De OPDC zijn ook<br />
verantwoordelijk voor de<br />
reboundvoorzien<strong>in</strong>gen.<br />
Wie?<br />
Zie bij VSO-school / REC (tabel<br />
I op pag<strong>in</strong>a 55)<br />
Niveaus:<br />
Landelijk werkverband OPDC<br />
Gerelateerd aan een van de 81<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden van<br />
voortgezet onderwijs (Sociale<br />
kaart jeugdzorg 2010).<br />
Aan OPDC‟s is vaak ook een<br />
expertisecentrum verbonden<br />
88 Dit verandert bij <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van het Passend Onderwijs. Het Leerl<strong>in</strong>ggebonden budget (rugzakje) vervalt dan<br />
en de scholen krijgen dan een budget; de scholen nemen dan – zo is de bedoel<strong>in</strong>g – nieuw personeel aan dat<br />
bepaalde taken op zich neemt.<br />
89 Een OPDC voorziet <strong>in</strong> de juiste begeleid<strong>in</strong>g van leerl<strong>in</strong>gen die om welke reden dan ook (tijdelijk) niet mee<br />
kunnen <strong>in</strong> het reguliere voortgezet onderwijs en die (nog) niet <strong>in</strong> het speciaal onderwijs kunnen worden<br />
opgevangen. De OPDC's bieden het voortgezet onderwijs aan b<strong>in</strong>nen een kle<strong>in</strong>schalige sett<strong>in</strong>g. Soms <strong>in</strong> een<br />
eigen gebouw, soms onder gebracht <strong>in</strong> of nabij een school voor voortgezet onderwijs. De groepen zijn kle<strong>in</strong>er<br />
dan <strong>in</strong> een reguliere school, maar de leerstof wordt gewoon aangeboden, bij voorkeur door een vakdocent.<br />
Hét OPDC bestaat niet, <strong>in</strong> die z<strong>in</strong> dat alle OPDC's <strong>in</strong> hun verschijn<strong>in</strong>gsvorm of organisatie van elkaar<br />
verschillen. Wat wel sterk overeenkomt zijn de leerl<strong>in</strong>gkenmerken van de doelgroep. Het zijn leerl<strong>in</strong>gen die <strong>in</strong><br />
bepaalde mate meer begeleid<strong>in</strong>g nodig hebben dan b<strong>in</strong>nen de zorgbreedte van een school voor voortgezet<br />
onderwijs (VO) kan worden aangeboden. De leer- en opvoedvragen zijn echter niet (altijd) van dien aard dat<br />
een <strong>in</strong>dicatie voor speciaal onderwijs haalbaar is, of dat een jeugdhulpverlen<strong>in</strong>gstraject per sé moet worden<br />
<strong>in</strong>gezet.<br />
62
Andere<br />
dienstverleners<br />
Advies commissie<br />
toelat<strong>in</strong>g en<br />
begeleid<strong>in</strong>g (ACTB)<br />
Handicap + Studie<br />
Taken<br />
Leerl<strong>in</strong>gen die de veiligheid<br />
van school <strong>in</strong> gevaar brengen<br />
worden hier tijdelijk<br />
opgevangen met het doel<br />
terug te keren naar de eigen<br />
school.<br />
Het adviseren over of<br />
behandelen van klachten<br />
rondom toelat<strong>in</strong>g of<br />
(uitvoer<strong>in</strong>g) van een<br />
handel<strong>in</strong>gsplan <strong>in</strong> het primair<br />
onderwijs of voortgezet<br />
onderwijs.<br />
Het adviseren van studenten<br />
met een handicap of<br />
chronische ziekte aan<br />
hogeschool of universiteit<br />
Tabel IV Organisaties die toegang tot onderwijs bepalen<br />
Wie?<br />
Het ACTB is een landelijke<br />
onafhankelijke<br />
adviescommissie<br />
Handicap + studie is een<br />
expertisecentrum voor<br />
onderwijs en handicap<br />
Organisaties Taken Wie?<br />
Basisschool / school<br />
voortgezet onderwijs<br />
Regionale<br />
verwijz<strong>in</strong>gscommissies<br />
voor het voortgezet<br />
onderwijs (RVC-VO)<br />
Het adviseren over / bepalen<br />
van toegang tot het regulier<br />
vervolgonderwijs na het<br />
basisonderwijs / doorstromen<br />
na de brugklas<br />
Het bepalen van toegang tot<br />
leerwegondersteunend<br />
onderwijs (LWOO) of<br />
praktijkonderwijs (PRO) op<br />
reguliere school voor (V)MBO<br />
(ROC).<br />
Leraar basisschool/brugklas<br />
(mede op basis van CITOtoets)<br />
- Verenig<strong>in</strong>g RVC-VO<br />
landelijk<br />
- 16 regionale<br />
verwijz<strong>in</strong>gscommissies<br />
http://www.rvc-vo.nl/<br />
Commissie voor<br />
Indicatiestell<strong>in</strong>g (CvI)<br />
Bezwaar Advies<br />
Commissie (BAC)<br />
UWV<br />
DUO (Dienst Uitvoer<strong>in</strong>g<br />
Onderwijs)<br />
(voorheen: Informatie<br />
Het bepalen van toegang tot:<br />
- onderwijs op een<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g voor speciaal<br />
onderwijs;<br />
- een rugzakje (officieel:<br />
Leerl<strong>in</strong>g Gebonden<br />
f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g) b<strong>in</strong>nen<br />
regulier onderwijs,<br />
ondermeer voor<br />
ambulante begeleid<strong>in</strong>g.<br />
Het beoordelen van een<br />
beroep bij een negatieve<br />
<strong>in</strong>dicatie door CvI<br />
Bepalen toegang tot speciaal<br />
beroepsonderwijs door REA<br />
College Nederland en Eega.<br />
Bepalen of leerl<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
aanmerk<strong>in</strong>g komt voor<br />
voorzien<strong>in</strong>gen voor het volgen<br />
van onderwijs (zoals<br />
vervoersvoorzien<strong>in</strong>g, laptops<br />
en gehoorapparaten).<br />
Bepalen toegang tot<br />
f<strong>in</strong>anciële middelen om<br />
onderwijs te kunnen volgen.<br />
CvI zijn gekoppeld aan REC<br />
maar werken onafhankelijk<br />
van de scholen<br />
BAC is een commissie van de<br />
WEC-raad.<br />
BAC is verdeeld <strong>in</strong> drie<br />
kamers, 1 voor elke van de<br />
clusters 2, 3 en 4<br />
Arbeidsdeskundige<br />
(b<strong>in</strong>nenkort heet de<br />
professional senior<br />
werkcoach).<br />
63
Organisaties Taken Wie?<br />
Beheer Groep)<br />
Beslissen over f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g en<br />
termijnen bij<br />
studievertrag<strong>in</strong>g, -switch of -<br />
uitval wegens medische<br />
omstandigheden.<br />
Zorgverzekeraar Het bepalen of voorzien<strong>in</strong>gen<br />
verstrekt worden die zowel<br />
thuis als op school te<br />
gebruiken zijn.<br />
CIZ<br />
Het bepalen van toegang tot<br />
(<strong>in</strong>diceren van) extra<br />
begeleid<strong>in</strong>g, verpleg<strong>in</strong>g en<br />
verzorg<strong>in</strong>g voor k<strong>in</strong>deren met<br />
ernstige handicap of stoornis<br />
(b<strong>in</strong>nen reguliere<br />
onderwijs<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g als<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g speciaal onderwijs)<br />
(AWBZ-middelen)<br />
= wereld van ZORG (zie tabel<br />
B pag<strong>in</strong>a 43)<br />
= wereld van ZORG (zie tabel<br />
B pag<strong>in</strong>a 43)<br />
Tabel V Regieorganisaties<br />
Regieorganisaties Taken Wie?<br />
Gemeenten<br />
Regie op samenhang en<br />
aanbod van basisonderwijs,<br />
voorgezet onderwijs en<br />
speciaal onderwijs.<br />
Via Regionale Meld en<br />
Coörd<strong>in</strong>atiepunten (RMC) is er<br />
regie op de schoolloopbaan<br />
van voortijdige<br />
schoolverlaters.<br />
Niveaus<br />
- Regionale<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverbanden<br />
van gemeenten<br />
- Individuele gemeenten<br />
- RMC‟s (zie bijlage 8)<br />
Tabel VI Organisaties voor beleid, toezicht en beleidsadvies<br />
Organisaties Taken Wie?<br />
Rijksoverheid<br />
Het ontwikkelen van landelijk M<strong>in</strong>isterie OCW, LNV en SZW<br />
beleid over onderwijs:<br />
- OCW over algemeen kader;<br />
- LNV over agrarisch<br />
onderwijs;<br />
- SZW over REA-<strong>in</strong>stituten en<br />
voorzien<strong>in</strong>gen tijdens<br />
schol<strong>in</strong>g.<br />
Inspectie van het<br />
onderwijs<br />
<br />
De <strong>in</strong>spectie werkt vanuit één<br />
locatie (Utrecht).<br />
<br />
Het houden van toezicht op<br />
de wet- en regelgev<strong>in</strong>g,<br />
kwaliteit, de f<strong>in</strong>anciën van<br />
scholen/schoolbesturen.<br />
Het gevraagd en<br />
ongevraagd rapporteren<br />
over ontwikkel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen<br />
het onderwijs<br />
Bij de onderwijs<strong>in</strong>spectie<br />
werken ruim 500 mensen. De<br />
leid<strong>in</strong>g is <strong>in</strong> handen van een<br />
<strong>in</strong>specteur generaal en twee<br />
hoofd<strong>in</strong>specteurs.<br />
64
Gemeente Het houden van toezicht op<br />
de nalev<strong>in</strong>g van de<br />
leerplichtwet.<br />
Onderwijsraad Het gevraagd en<br />
ongevraagd adviseren van<br />
de reger<strong>in</strong>g en kamer over<br />
de hoofdlijnen van het<br />
beleid en de wetgev<strong>in</strong>g op<br />
het gebied van onderwijs<br />
Evaluatie- en advies<br />
Commissie Passend<br />
Onderwijs (ECPO)<br />
Commissie Gelijke<br />
Behandel<strong>in</strong>g (CGB)<br />
Het evalueren van de<br />
experimenten en<br />
veld<strong>in</strong>itiatieven rond<br />
passend onderwijs<br />
Het adviseren van de<br />
staatssecretaris van OCW<br />
over de vormgev<strong>in</strong>g van<br />
Passend Onderwijs.<br />
Onderdeel van deze taakstell<strong>in</strong>g<br />
is het adviseren over de<br />
<strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g voor speciaal<br />
onderwijs.<br />
Het beoordelen van de<br />
rechtsgeldigheid van besluiten<br />
rond rondom (ongelijke)<br />
behandel<strong>in</strong>g op basis van<br />
chronische ziekte of handicap<br />
<strong>in</strong> het MBO.<br />
Iedere gemeente moet<br />
tenm<strong>in</strong>ste één<br />
leerplichtambtenaar <strong>in</strong> dienst<br />
hebben.<br />
De raad telt tenm<strong>in</strong>ste acht en<br />
ten hoogste negentien leden.<br />
Zij worden voor een periode<br />
van maximaal vier jaar<br />
benoemd.<br />
De commissie bestaat uit 6<br />
personen en wordt<br />
ondersteund door een kle<strong>in</strong><br />
bureau.<br />
De CGB is een landelijke<br />
onafhankelijke<br />
adviescommissie<br />
Tabel VII Organisaties voor kennisontwikkel<strong>in</strong>g & -transfer<br />
Organisaties Taken Wie?<br />
Onderzoeks- en adviesbureaus<br />
Bijvoor<strong>beeld</strong>:<br />
- KPC groep<br />
- CPS<br />
- APS<br />
- SLO<br />
Ziezon; landelijk netwerk ziek<br />
zijn & onderwijs<br />
LIESA = Landelijke Informatieen<br />
Steunpunt<br />
Arbeidstoeleid<strong>in</strong>g<br />
Onderwijsadviesbureaus /<br />
onderwijsbegeleid<strong>in</strong>gsdiensten<br />
Primair: Het<br />
<strong>in</strong>formeren, adviseren<br />
en ondersteunen van<br />
scholen bij het<br />
onderwijs aan hun<br />
zieke leerl<strong>in</strong>gen.<br />
Ook: Het <strong>in</strong>formeren<br />
en/of adviseren van<br />
ouders als deze daar<br />
actief om vragen.<br />
Organisatie die zich<br />
richt op transitie van<br />
speciaal onderwijs<br />
naar arbeid<br />
Het adviseren van<br />
scholen over ICT en<br />
onderwijs,<br />
kwaliteitszorg,<br />
onderwijskansen,<br />
omgaan met<br />
verschillen en<br />
120 consulenten verspreid <strong>in</strong><br />
Nederland<br />
Liesa is onderdeel VSO<br />
EDventure = verenig<strong>in</strong>g van<br />
onderwijsadviesbureaus<br />
65
Organisaties Taken Wie?<br />
personeelsbeleid.<br />
Kenniscentra<br />
Het ontwikkelen en<br />
delen van kennis voor<br />
het MBO.<br />
Diverse organisaties<br />
Het aanbieden van<br />
kennis over onderwijs<br />
en jongeren, met<br />
speciale aandacht voor<br />
jongeren met een<br />
beperk<strong>in</strong>g.<br />
Bijvoor<strong>beeld</strong>: Ecabo, Kenteq.<br />
Colo is de overkoepelende<br />
organisatie<br />
www.onderwijsenhandicap.nl<br />
www.50tien.nl<br />
www.begeleidleren.nl<br />
66
Bijlage 5: De werelden van zorg, onderwijs en arbeid<br />
Deze bijlage geeft een schematisch overzicht van organisaties:<br />
- die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g: aanbieder, gids, toegangspoort, andere dienstverlener<br />
- waarmee de jongeren niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komen, maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op de organisaties waarmee de jongeren <strong>in</strong> contact staan<br />
Het overzicht is gemaakt voor 3 werelden: zorg, onderwijs en arbeid. Het overzicht is zo opgebouwd dat makkelijk te zien is als organisaties meerdere rollen<br />
vervullen vanuit het perspectief van de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
De wereld van ZORG<br />
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Zorgaanbieder<br />
(tabel A1)<br />
Huisartsenpraktijk<br />
Praktijk van eerstelijnspsychologen<br />
Organisaties AMW<br />
Jeugd- en<br />
jongerenwerk<br />
Ziekenhuizen /<br />
behandelcentra<br />
Instell<strong>in</strong>gen GGZ<br />
Instell<strong>in</strong>gen<br />
gehandicaptenzorg<br />
Bureaus Jeugdzorg<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor<br />
jeugd- en<br />
Gidsorganisatie<br />
(tabel A3)<br />
Huisarts<br />
Gids <strong>in</strong> de zorg<br />
Andere<br />
dienstverlener<br />
(tabel A4)<br />
Toegangspoort<br />
(tabel B)<br />
Huisartsenpraktijk:<br />
Verwijzer<br />
Praktijk van eerstelijns<br />
psychologen:<br />
Verwijzer<br />
Organisaties AMW:<br />
Verwijzer<br />
Bureaus Jeugdzorg:<br />
Verwijzer /<br />
<strong>in</strong>dicatiesteller<br />
Regie<br />
(tabel C)<br />
Bureaus Jeugdzorg<br />
Regie op<br />
zorgaanbod <strong>in</strong>dividu<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
(tabel C)<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
(tabel D)<br />
67
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Zorgaanbieder<br />
(tabel A1)<br />
opvoedhulp<br />
Jeugdzorgplus<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
JJI<br />
Organisaties voor<br />
openbare JGZ<br />
Thuiszorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>ge<br />
n<br />
Verpleeg- en<br />
verzorg<strong>in</strong>gshuizen<br />
Arbodiensten<br />
Zorgboerderijen<br />
Hukpmiddelenlevera<br />
nciers<br />
Informele<br />
zorgleveranciers<br />
Gidsorganisatie<br />
(tabel A3)<br />
MEE-organisaties<br />
CJG<br />
Andere<br />
dienstverlener<br />
(tabel A4)<br />
Patiënten- en<br />
consumentenorganisaties<br />
Kennis- en<br />
expertisecentra<br />
Toegangspoort<br />
(tabel B)<br />
Zorgverzekeraar:<br />
Indicatiesteller<br />
+ Zorg<strong>in</strong>koper<br />
CIZ:<br />
Regie<br />
(tabel C)<br />
CJG<br />
Regie op lokale<br />
zorgaanbod jeugd<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
(tabel C)<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
(tabel D)<br />
68
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Zorgaanbieder<br />
(tabel A1)<br />
Gidsorganisatie<br />
(tabel A3)<br />
Andere<br />
dienstverlener<br />
(tabel A4)<br />
Toegangspoort<br />
(tabel B)<br />
Indicatiesteller<br />
Zorgkantoor:<br />
Zorg<strong>in</strong>koper +<br />
Beoordelaar PGB<br />
Gemeenten:<br />
Indicatiesteller<br />
+ Zorg<strong>in</strong>koper<br />
Prov<strong>in</strong>cie:<br />
Zorg<strong>in</strong>koper<br />
CAK :<br />
Verrekenaar eigen<br />
bijdragen / risico<br />
LBIO:<br />
Verrekenaar eigen<br />
bijdrage<br />
geïndiceerde<br />
jeugdzorg<br />
Regie<br />
(tabel C)<br />
Zorgkantoor<br />
Regie op regionale<br />
aanbod AWBZ<br />
Gemeenten<br />
Regie op lokale<br />
zorgaanbieders<br />
Prov<strong>in</strong>cie<br />
Regie op regionale<br />
aanbod jeugdzorg<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
(tabel C)<br />
Zorgkantoor<br />
Regionaal beleid<br />
Gemeenten<br />
Lokaal beleid<br />
Prov<strong>in</strong>cie<br />
Regionaal beleid<br />
Rijksoverheid<br />
Cliëntraden<br />
Inspectie<br />
gezondheidszorg<br />
Inspectie jeugdzorg<br />
Nederlandse<br />
Zorgautoriteit<br />
Raad voor<br />
Volksgezondheid en<br />
Zorg<br />
Gezondheidsraad<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
(tabel D)<br />
69
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Zorgaanbieder<br />
(tabel A1)<br />
Gidsorganisatie<br />
(tabel A3)<br />
Andere<br />
dienstverlener<br />
(tabel A4)<br />
Toegangspoort<br />
(tabel B)<br />
Regie<br />
(tabel C)<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
(tabel C)<br />
College voor<br />
Zorgverzeker<strong>in</strong>gen<br />
CIBG<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
(tabel D)<br />
Onderzoeks- en<br />
adviesbureaus<br />
Kenniscentra<br />
70
De wereld van ONDERWIJS<br />
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Onderwijsaanbieder Gidsorganisatie Andere<br />
dienstverlener<br />
Toegang tot<br />
onderwijs<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>ge<br />
n/of -transfer<br />
Scholen primair<br />
onderwijs:<br />
- scholen<br />
basisonderwijs;<br />
- scholen speciaal<br />
onderwijs<br />
Scholen voor<br />
voortgezet<br />
onderwijs:<br />
- VMBO,<br />
waaronder<br />
LWOO<br />
- Praktijkonderwi<br />
js (PrO)<br />
- HAVO<br />
- VWO<br />
Scholen voor<br />
middelbaar<br />
beroepsonderwijs:<br />
• ROC‟s<br />
• AOC‟s<br />
• Vakscholen<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor<br />
Hoger Onderwijs:<br />
- Instell<strong>in</strong>gen<br />
hoger<br />
beroepsonderwi<br />
js (HBO) en<br />
71
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Onderwijsaanbieder Gidsorganisatie Andere<br />
dienstverlener<br />
Toegang tot<br />
onderwijs<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>ge<br />
n/of -transfer<br />
wetenschappeli<br />
jk onderwijs<br />
(universiteiten)<br />
Vakcollege:<br />
leerroute b<strong>in</strong>nen<br />
het VMBO/MBO en<br />
bedrijfsleven.<br />
Scholen voortgezet<br />
speciaal onderwijs<br />
(VSO), geclusterd <strong>in</strong><br />
regionale expertise<br />
centra (REC)<br />
REA-College<br />
Nederland en Eega<br />
Plus<br />
REC<br />
Helpen ouders bij<br />
zoeken geschikte<br />
school<br />
MEE<br />
VSO-school / REC<br />
Ambulante<br />
begeleid<strong>in</strong>g ll mét<br />
rugzakje <strong>in</strong> regulier<br />
school<br />
Orthopedagogische<br />
didactische centra<br />
(OPDC)<br />
Advies commissie<br />
toelat<strong>in</strong>g en<br />
begeleid<strong>in</strong>g (ACTB)<br />
Handicap + Studie<br />
Basisschool / school<br />
voortgezet<br />
onderwijs (VO)<br />
Adviseert over<br />
vervolgonderwijs +<br />
72
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Onderwijsaanbieder Gidsorganisatie Andere<br />
dienstverlener<br />
Toegang tot<br />
onderwijs<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>ge<br />
n/of -transfer<br />
doorstrom<strong>in</strong>g<br />
Regionale<br />
verwijz<strong>in</strong>gscommissi<br />
e voor VO (RVC-VO)<br />
Indiceert toegang<br />
LWOO of PRO op<br />
ROC<br />
Commissie voor<br />
Indicatiestell<strong>in</strong>g<br />
(CvI)<br />
Indiceert toegang<br />
tot <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
speciaal onderwijs<br />
of tot rugzakje (te<br />
gebruiken op<br />
reguliere school)<br />
Bezwaar advies<br />
commissie (BAC)<br />
Beoordeelt beroep<br />
bij negatieve<br />
<strong>in</strong>dicatie door CvI<br />
UWV<br />
Bepaalt toegang tot<br />
REA College<br />
Nederland en Eega<br />
+ bepaalt toegang<br />
tot voorzien<strong>in</strong>gen<br />
voor het volgen van<br />
onderwijs.<br />
Zorgverzekeraar<br />
73
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Onderwijsaanbieder Gidsorganisatie Andere<br />
dienstverlener<br />
Toegang tot<br />
onderwijs<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>ge<br />
n/of -transfer<br />
Bepaalt toegang tot<br />
voorzien<strong>in</strong>gen die<br />
ook op school<br />
gebruikt mogen<br />
worden.<br />
DUO<br />
Bepaalt toegang tot<br />
f<strong>in</strong>anciële middelen<br />
om onderwijs te<br />
kunnen volgen<br />
CIZ<br />
Bepaalt extra<br />
begeleid<strong>in</strong>g /<br />
verpleg<strong>in</strong>g /<br />
verzorg<strong>in</strong>g op school<br />
Gemeente<br />
Regie op samenhang<br />
en aanbod <strong>in</strong> de<br />
gemeente / regio<br />
Regie – via RMC – op<br />
schoolloopbaan<br />
voortijdige<br />
schoolverlaters<br />
Gemeente<br />
Toezicht op<br />
nalev<strong>in</strong>g<br />
leerplichtwet<br />
M<strong>in</strong>isterie OCW, LNV<br />
en SZW<br />
Landelijk beleid<br />
Inspectie van het<br />
onderwijs<br />
Toezicht<br />
74
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Onderwijsaanbieder Gidsorganisatie Andere<br />
dienstverlener<br />
Toegang tot<br />
onderwijs<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>ge<br />
n/of -transfer<br />
Onderwijsraad<br />
Advies hoofdlijnen<br />
beleid en wetgev<strong>in</strong>g<br />
onderwijs<br />
Evaluatie- en advies<br />
Commissie Passend<br />
Onderwijs (ECPO)<br />
Adviser<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g<br />
Commissie Gelijke<br />
Behandel<strong>in</strong>g (CGB)<br />
Onderzoeks- en<br />
adviesbureaus<br />
Ziezon<br />
LIESA<br />
Onderwijsadviesbur<br />
eaus / begeleid<strong>in</strong>gsdiensten<br />
Kenniscentra<br />
Diverse organisaties<br />
die websites „<strong>in</strong> de<br />
lucht‟ houden<br />
75
De wereld van ARBEID / INKOMEN<br />
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Aanbieder arbeid Gidsorganisatie Dienstverleners Toegang tot arbeid<br />
/ <strong>in</strong>komen<br />
Werkgevers<br />
(bedrijven en<br />
organisaties)<br />
Bieden regulier<br />
werk,<br />
werkervar<strong>in</strong>gsplaats<br />
en, begeleid<br />
werken,<br />
vrijwilligerswerk<br />
SW-bedrijven<br />
(dag)activiteitencentra<br />
(DAC‟s)<br />
Zelf(standig<br />
ondernemerschap)<br />
MEE-organisaties<br />
Vakbonden<br />
SW-bedrijven<br />
Ondersteun<strong>in</strong>g bij<br />
Begeleid werken<br />
Vakbonden<br />
Re<strong>in</strong>tegratiebedrijven<br />
Jobcoachorganisatie<br />
s / Begeleid Werken<br />
organisaties<br />
Arbeidstra<strong>in</strong><strong>in</strong>gscentra<br />
(ATC‟s)<br />
Patiënten- en<br />
gehandicaptenorgan<br />
isaties<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
76
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Aanbieder arbeid Gidsorganisatie Dienstverleners Toegang tot arbeid<br />
/ <strong>in</strong>komen<br />
Kennis- en<br />
expertisecentra<br />
(Gemeenten<br />
Voor jongeren op<br />
wachtlijst WSW en<br />
Wajongers die<br />
wachten op traject<br />
UWV)<br />
UWV<br />
Beoordeelt recht<br />
op Wajong en<br />
toegang tot<br />
voorzien<strong>in</strong>gen<br />
UWV WERKbedrijf<br />
Beoordeelt <strong>in</strong>dicatie<br />
SW-bedrijf (WSW)<br />
en recht WW of<br />
bijstand<br />
Centrum<br />
Indicatiestell<strong>in</strong>g<br />
Zorg (CIZ)<br />
Beoordeelt <strong>in</strong>dicatie<br />
DAC<br />
Regie<br />
Gemeente<br />
Verantwoordelijk<br />
voor sluitend<br />
aanbod schol<strong>in</strong>g en<br />
arbeid aan jongeren<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Gemeente<br />
Verantwoordelijk<br />
voor lokale<br />
arbeidsmarktbeleid<br />
Rijksoverheid<br />
Wet- en regelgev<strong>in</strong>g<br />
en toezicht UWV en<br />
UWV WERKbedrijf<br />
Werkgevers- en<br />
werknemersorganisaties<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
Kennis- en<br />
expertisecentra<br />
77
Organisaties die <strong>in</strong> direct contact staan met de jongere met een beperk<strong>in</strong>g.<br />
Rollen vanuit het perspectief van de jongere<br />
Organisaties waarmee de jongere niet direct <strong>in</strong> aanrak<strong>in</strong>g komt,<br />
maar die wel <strong>in</strong>vloed hebben op organisaties waarmee jongeren<br />
contact hebben<br />
Aanbieder arbeid Gidsorganisatie Dienstverleners Toegang tot arbeid<br />
/ <strong>in</strong>komen<br />
Regie<br />
Beleid, toezicht en<br />
(beleids)advies<br />
Flankerend<br />
arbeidsmarktbeleid<br />
Landelijke<br />
cliëntenraad<br />
Kennisontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en/of -transfer<br />
Onderzoeks- en<br />
adviesbureaus<br />
78
Bijlage 6: Categorieën jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
Aantal jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
Diverse onderzoeken 90 gaan <strong>in</strong> op het aantal jongeren met beperk<strong>in</strong>gen. Een vrij compleet en<br />
recent overzicht is van TNO 91 . TNO constateert dat 3,5% van de Nederlandse k<strong>in</strong>deren van 0 t/m 18<br />
jaar een beperk<strong>in</strong>g heeft:<br />
Leeftijd<br />
Aantal<br />
k<strong>in</strong>deren<br />
% met<br />
beperk<strong>in</strong>g<br />
Aantal k<strong>in</strong>deren<br />
met beperk<strong>in</strong>g<br />
0 t/m 3 jaar 780.000 2,5% 19.500 k<strong>in</strong>deren 20%<br />
4 t/m 12 1.800.000 3,5% 63.000 k<strong>in</strong>deren 30%<br />
jaar<br />
13 t/m 18 1.200.000 4% 48.000 k<strong>in</strong>deren 50%<br />
jaar<br />
Totaal 3.780.000 3,5% 132.300<br />
k<strong>in</strong>deren<br />
Aandeel met een<br />
gedrags /<br />
psychiatrische<br />
beperk<strong>in</strong>g<br />
Medisch-biologisch perspectief en sociaal perspectief 92<br />
In de werelden van zorg, onderwijs en arbeid bestaan verschillende perspectieven (lees: brillen)<br />
om naar beperk<strong>in</strong>gen bij jongeren te kijken:<br />
- het medisch-biologisch perspectief: het hebben van een medisch-biologische aandoen<strong>in</strong>g,<br />
ziekte of stoornis;<br />
- het sociaal perspectief: het hebben van beperk<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen de heersende normen en<br />
waarden, cultuur en tijdgeest.<br />
Categorieën vanuit medisch-biologisch perspectief<br />
TNO (2007) onderscheidt vijf categorieën k<strong>in</strong>deren en geeft per categorie de beschikbare cijfers<br />
over het aantal k<strong>in</strong>deren:<br />
Categorieën volgens TNO<br />
K<strong>in</strong>deren met een lichamelijke beperk<strong>in</strong>g<br />
(motorische beperk<strong>in</strong>g, visuele beperk<strong>in</strong>g,<br />
auditieve beperk<strong>in</strong>g)<br />
K<strong>in</strong>deren met een verstandelijke beperk<strong>in</strong>g<br />
K<strong>in</strong>deren met een chronische ziekte of ander<br />
stoornis<br />
K<strong>in</strong>deren met een stoornis <strong>in</strong> het<br />
autismespectrum<br />
Aantal k<strong>in</strong>deren<br />
4 á 5 % <strong>in</strong> groep tussen 4 en 15 jaar.<br />
24.585 personen jonger dan 20 jaar.<br />
500.000 k<strong>in</strong>deren (14% van de k<strong>in</strong>deren)<br />
hebben een chronische ziekte. Zo heeft<br />
<strong>in</strong> groep van 0-14 jarigen:<br />
- bijna 10% astma;<br />
- circa 2% een ernstige darmstoornis<br />
Ook krijgt 1 op de 7000 k<strong>in</strong>deren per<br />
jaar kanker (<strong>in</strong>cidentie).<br />
28 op elke 10.000 k<strong>in</strong>deren heeft een<br />
autismespectrum stoornis, waarvan:<br />
- 10 een autistische stoornis;<br />
- 15 PDD-NOS;<br />
- 2 á 3 het Syndroom van Asperger.<br />
Dit betekent dat voor 4 miljoen jonge<br />
mensen tot 20 jaar m<strong>in</strong>imaal 11.000<br />
90 Verwey-Jonker 2009 (Gehandicapten k<strong>in</strong>deren <strong>in</strong> tel); Nivel 2005 (Anders of toch niet: deelname aan de<br />
samenlev<strong>in</strong>g van mensen met een lichte of matige verstandelijk beperk<strong>in</strong>g); B&A 2009 (Comb<strong>in</strong>aties van zorg<br />
bij jeugdigen); Rekenkamer 2007 (Kopzorgen: zorg voor jeugdigen met een licht verstandelijke handicap en/of<br />
psychi(atri)sch probleem); UWV 2010 (kwartaalverkenn<strong>in</strong>gen 2010-1); SER 2009 (De w<strong>in</strong>st van maatwerk).<br />
91 TNO, Toename gebruik ondersteun<strong>in</strong>g voor jongeren met een gezondheidsbeperk<strong>in</strong>g, maart 2007, Jan<br />
Bessel<strong>in</strong>g en anderen, Hoofddorp<br />
92 Het RIVM (2002) onderscheidt het medische en sociale model. De modellen verschillen <strong>in</strong> de veronderstelde<br />
samenhang van een ziekte/aandoen<strong>in</strong>g (stoornis), beperk<strong>in</strong>gen en participatiemogelijkheden.<br />
79
Categorieën volgens TNO<br />
K<strong>in</strong>deren met emotionele en gedragsmatige<br />
problemen<br />
Aantal k<strong>in</strong>deren<br />
k<strong>in</strong>deren een autismespectrumstoornis<br />
hebben. Noot TNO: op basis van recent<br />
buitenlands onderzoek kunnen dit er<br />
ook 25.000 zijn.<br />
- 1 tot 3% van de k<strong>in</strong>deren heeft<br />
volgens de jeugdgezondheidszorg<br />
zware emotionele en/of<br />
gedragsmatige problemen.<br />
- De prevalentie van emotionele en<br />
gedragsmatig problemen die leidt<br />
tot ervaren functionele beperk<strong>in</strong>g is<br />
11% (bij k<strong>in</strong>deren uit groep 5,6 en 7<br />
<strong>in</strong> lage SES-buurten); hiervan is 9%<br />
gedragsmatig (met 7% ADHD) en 2%<br />
emotioneel.<br />
- Adolescenten: iets m<strong>in</strong>der dan 10%<br />
heeft psychische problemen die<br />
leidt tot een functionele beperk<strong>in</strong>g.<br />
Categorieën vanuit andere perspectieven<br />
ICF – een standaardtaal en schema van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) – biedt een<br />
alternatief voor het beschrijven van (categorieën) jongeren met een beperk<strong>in</strong>g vanuit één<br />
perspectief. ICF beschrijft het menselijke functioneren vanuit drie verschillende perspectieven:<br />
1. de mens als organisme: de bouw en werk<strong>in</strong>g van het lichaam. B<strong>in</strong>nen dit perspectief zijn<br />
stoornissen afwijk<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> of verlies van functies of anatomische eigenschappen;<br />
2. het menselijk handelen: wat doet iemand, wat kan iemand doen, welke activiteiten voert<br />
iemand uit, of zou iemand kunnen uitvoeren. B<strong>in</strong>nen dit perspectief zijn beperk<strong>in</strong>gen<br />
moeilijkheden die iemand heeft met het uitvoeren van activiteiten.<br />
3. participatie: kan iemand meedoen aan het maatschappelijke leven op alle levensterre<strong>in</strong>en<br />
(zoals school en werk) en doet iemand ook daadwerkelijk mee. Participatieproblemen zijn<br />
problemen die iemand heeft met het deelnemen aan het maatschappelijk leven.<br />
(zie voor meer <strong>in</strong>formatie over ICF: www.rivm.nl/who-fic/icf.htm)<br />
Het bestaan van deze verschillende perspectieven is ook terug te zien <strong>in</strong> de verschillende<br />
<strong>in</strong>valshoeken / parameters die <strong>in</strong> onderzoek 93 gebruikt worden.<br />
Op basis van deze drie perspectieven kunnen – naast de categorieën op basis van<br />
ziekte/aandoen<strong>in</strong>g/stoornis jongeren ook <strong>in</strong> categorieën worden <strong>in</strong>gedeeld op basis van hun<br />
beperk<strong>in</strong>gen of participatiemogelijkheden en -problemen. Bij de <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g voor speciaal<br />
onderwijs 94 en <strong>in</strong>komensvoorzien<strong>in</strong>g gebeurt dit feitelijk ook. De criteria voor <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g zijn<br />
(mede) gebaseerd op de beperk<strong>in</strong>gen en participatie(mogelijkheden en -problemen).<br />
93 Invalshoeken die <strong>in</strong> verschillende onderzoeken gehanteerd worden:<br />
- prevalentie jongeren met ziekten, aandoen<strong>in</strong>gen, stoornissen en beperk<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> de bevolk<strong>in</strong>g;<br />
- gebruik zorg (al dan niet geïndiceerd);<br />
- volume <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>gen en gebruik voorzien<strong>in</strong>gen: positieve <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>gen (geïndiceerde zorg,<br />
speciaal onderwijs, SW/DAC, uitker<strong>in</strong>g) en gebruik geïndiceerd onderwijs(ondersteun<strong>in</strong>g), plaats<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
geïndiceerde arbeid (SW en DAC) en gebruik uitker<strong>in</strong>g (Wajong, TOG, leerl<strong>in</strong>genvervoer, Wvgvervoer/wonen).<br />
94 Om tot een <strong>in</strong>dicatie te komen voor het speciaal onderwijs of leerl<strong>in</strong>g-gebonden budget beoordeelt de<br />
Commissie voor Indicatiestell<strong>in</strong>g (CvI) ondermeer de ernst van de stoornissen en de beperk<strong>in</strong>gen, de ernst van<br />
de beperk<strong>in</strong>g van de deelname aan het onderwijs en de mogelijkheden van de reguliere zorgstructuur (van<br />
onderwijs en zorg).<br />
80
Bijlage 7 Aanbieders zorg, onderwijs en arbeid per categorie jongeren<br />
De ziekte/aandoen<strong>in</strong>g,beperk<strong>in</strong>gen en participatie(problemen) 95 van een jongere bepalen met wie<br />
deze jongere te maken krijgt <strong>in</strong> de wereld van zorg, onderwijs en arbeid. Op hoofdlijnen<br />
Wereld van<br />
Zorg<br />
Onderwijs<br />
Arbeid<br />
De ziekte/aandoen<strong>in</strong>g van de jongere bepaalt met wie hij te maken<br />
krijgt <strong>in</strong> de wereld van zorg. Deze wereld is namelijk voornamelijk<br />
georganiseerd op basis van de ziekte/aandoen<strong>in</strong>g. De volgende tabel<br />
illustreert dit.<br />
De participatiemogelijkheden van een jongere aan onderwijs<br />
– kan hij meedoen aan het reguliere onderwijs – bepaalt of de<br />
jongere <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g komt voor speciaal onderwijs of een<br />
leerl<strong>in</strong>ggebonden budget. Vervolgens bepaalt zijn ziekte/aandoen<strong>in</strong>g<br />
op welk schooltype b<strong>in</strong>nen het speciaal onderwijs hij terecht komt.<br />
Het speciaal onderwijs is met de cluster 1 t/m 4 scholen<br />
georganiseerd langs de lijn van de ziekte/aandoen<strong>in</strong>g.<br />
De participatiemogelijkheden van een jongere aan arbeid - kan een<br />
jongere zelfstandig bij een regulier bedrijf werken en een <strong>in</strong>komen<br />
genereren met arbeid of niet – bepaalt met wie hij te maken krijgt <strong>in</strong><br />
de wereld van arbeid. De wereld van arbeid is primair georganiseerd<br />
langs de lijn van participatie. Bij wie de jongere aan de slag gaat 96<br />
(reguliere werkgever, sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g, dagbested<strong>in</strong>g), <strong>in</strong><br />
welk werk en met ondersteun<strong>in</strong>g van wie (zoals een jobcoach) wordt<br />
beïnvloed door de beperk<strong>in</strong>gen van de jongere.<br />
Voor<strong>beeld</strong>en van aanbieders van zorg en onderwijs voor jongeren met een specifieke<br />
ziekte/aandoen<strong>in</strong>g/stoornis<br />
Categorieën jongeren<br />
conform <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g TNO<br />
(zie bijlage 6)<br />
Zorgaanbieders<br />
(zie ook bijlage 3, tabel A1)<br />
Allen:<br />
Huisarts<br />
AMW<br />
Consultatiebureau / GGD<br />
K<strong>in</strong>deren met een Ziekenhuiszorg en medisch<br />
lichamelijke beperk<strong>in</strong>g specialistische zorg<br />
K<strong>in</strong>derziekenhuis<br />
Thuiszorgorganisatie<br />
motorische beperk<strong>in</strong>g Revalidatiecentra<br />
Instell<strong>in</strong>gen<br />
gehandicaptenzorg<br />
visuele beperk<strong>in</strong>g Oogziekenhuis<br />
Gespecialiseerde <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
gehandicaptenzorg (zoals<br />
Bartimeus)<br />
auditieve beperk<strong>in</strong>g<br />
Audiologische centra<br />
Gespecialiseerde <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
gehandicaptenzorg (zoals<br />
Viataal)<br />
Onderwijsaanbieder<br />
Allen:<br />
Regulier onderwijs<br />
<br />
Cluster 3 scholen<br />
Cluster 1 scholen<br />
Cluster 2 scholen<br />
K<strong>in</strong>deren met een Instell<strong>in</strong>gen Cluster 3 scholen<br />
95 De begrippen aandoen<strong>in</strong>g/ziekte, beperk<strong>in</strong>gen en participatieproblemen worden toegelicht <strong>in</strong> bijlage 6.<br />
96 Tenm<strong>in</strong>ste de volgende bronnen geven <strong>in</strong>formatie over hoe veel jongeren met een beperk<strong>in</strong>g werken en bij<br />
wie: M. Cardol, Anders of toch niet, 2005; UWV, Kwartaal Verkenn<strong>in</strong>g 2010-I, RWI, Complexiteit uitvoer<strong>in</strong>g<br />
belemmer<strong>in</strong>g voor aannemen Wajonger, 2009.<br />
81
Categorieën jongeren<br />
conform <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g TNO<br />
(zie bijlage 6)<br />
verstandelijke<br />
beperk<strong>in</strong>g.<br />
K<strong>in</strong>deren met een<br />
chronische ziekte of<br />
ander stoornis.<br />
K<strong>in</strong>deren met een<br />
stoornis <strong>in</strong> het<br />
autismespectrum.<br />
K<strong>in</strong>deren met<br />
emotionele en<br />
gedragsmatige<br />
problemen<br />
Zorgaanbieders<br />
(zie ook bijlage 3, tabel A1)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
gehandicaptenzorg<br />
(waaronder<br />
orthopedagogische<br />
behandelcentra)<br />
Ziekenhuiszorg en medisch<br />
specialistische zorg<br />
- Astmacentra<br />
- Dialysecentra<br />
- Epilepsiecentra<br />
- Oncologische centra<br />
- Revalidatiecentra<br />
- K<strong>in</strong>derziekenhuis<br />
Thuiszorgorganisatie<br />
RIAGG<br />
Gespecialiseerd<br />
autismeteam of<br />
zorgprogramma<br />
Praktijken<br />
eerstelijnspsychologen<br />
Bureau Jeugdzorg<br />
Instell<strong>in</strong>gen jeugd- en<br />
opvoedhulp<br />
Instell<strong>in</strong>gen gesloten<br />
jeugdzorg<br />
Instell<strong>in</strong>gen (jeugd)GGZ<br />
Onderwijsaanbieder<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Regionale onderwijs<br />
begeleid<strong>in</strong>gsdiensten<br />
(met consulenten<br />
Ziezon)<br />
Cluster 4 scholen<br />
Orthopedagogische<br />
didactische centra<br />
Regionale onderwijs<br />
begeleid<strong>in</strong>gsdiensten<br />
Cluster 4 scholen<br />
Orthopedagogische<br />
didactische centra<br />
Regionale onderwijs<br />
begeleid<strong>in</strong>gsdiensten<br />
Aanbieders van arbeid voor jongeren met een beperk<strong>in</strong>g<br />
Lang niet alle jongeren met een beperk<strong>in</strong>g werken. Zo werkt 25% van de wajongers, waarvan 11%<br />
bij een reguliere werkgever en 14% <strong>in</strong> de WSW (UWV 2010).<br />
De ziekte/aandoen<strong>in</strong>g/stoornis heeft wel enige <strong>in</strong>vloed op de plaats waar men werkt – en met wie<br />
de jongere dus te maken heeft -, maar de <strong>in</strong>vloed is beperkt:<br />
- wajongers met een lichamelijke beperk<strong>in</strong>g werken vaker dan wajongers met een<br />
psychische beperk<strong>in</strong>g of een psychiatrische stoornis (RWI, 2009);<br />
- de „diagnosegroep‟ van de wajongers beïnvloedt waar zij werken (UWV, 2010):<br />
Werkend Reguliere<br />
werkgever<br />
Sociale<br />
werkvoorzien<strong>in</strong>g<br />
Ontwikkel<strong>in</strong>gsstoornissen 29% 13% 16%<br />
Psychische ziekte<strong>beeld</strong>en 13% 8% 5%<br />
Somatische ziekte<strong>beeld</strong>en 25% 11% 14%<br />
Diagnose onbekend 22% 3% 19%<br />
- Er is een zwakke relatie tussen de mate van verstandelijke beperk<strong>in</strong>g en arbeid. Van<br />
mensen met een verstandelijke beperk<strong>in</strong>g werkt 20% bij een reguliere werkgever, 35% bij<br />
de sociale werkvoorzien<strong>in</strong>g (SW) en 40% bij het dagactiviteitencentrum. Mensen met een<br />
lichte verstandelijke beperk<strong>in</strong>g werken vaker bij een reguliere werkgever (20%), vaker bij<br />
de SW (50%) en m<strong>in</strong>der vaak bij het activiteitencentrum (25%) (Cardol, 2005).<br />
82
Bijlage 8 Door het rijk geïnitieerde organisatienetwerken<br />
De rijksoverheid heeft de afgelopen jaren rond jongeren tenm<strong>in</strong>ste vijf organisatienetwerken geïnitieerd.<br />
Deze zijn kort beschreven <strong>in</strong> bijgevoegde tabel en besproken <strong>in</strong> paragraaf 4.2.<br />
Primaire focus /<br />
beleidsdome<strong>in</strong><br />
organisatienetwerk<br />
„Geografische‟<br />
werk<strong>in</strong>gssfeer<br />
Specifiek voor<br />
jongeren met een<br />
beperk<strong>in</strong>g<br />
UWV- preventief Zorgadviesteams (ZAT) 98 Regionale Meld en<br />
netwerk 97 Coörd<strong>in</strong>atiepunten<br />
(RMC) 99<br />
Participatie Wajongers,<br />
voorkomen <strong>in</strong>stroom <strong>in</strong><br />
de Wajong<br />
Leerl<strong>in</strong>genzorg bij<br />
gedrags-, ontwikkel<strong>in</strong>gen<br />
leerproblemen<br />
Voortijdig<br />
schoolverlaten<br />
Centra voor Jeugd en<br />
Gez<strong>in</strong> (CJG) 100<br />
Opvoeden, opgroeien<br />
Veiligheidshuizen<br />
Terugdr<strong>in</strong>gen<br />
crim<strong>in</strong>aliteit<br />
Regionaal / Lokaal B<strong>in</strong>nen scholen Regionaal Lokaal Lokaal<br />
ja (vooral jongeren met<br />
een mogelijk recht op<br />
Wajong)<br />
Initiatief M<strong>in</strong>isterie SZW M<strong>in</strong>isterie VWS en OCW.<br />
Afspraken met VNG en<br />
IPO.<br />
nee nee nee nee<br />
M<strong>in</strong>isterie OCW<br />
Coörd<strong>in</strong>ator / regie UWV 89 School Contact-gemeente <strong>in</strong><br />
regio<br />
Betrokken<br />
organisaties bij<br />
organisatienetwerk<br />
Uit wereld zorg<br />
Eventueel:<br />
Regionale<br />
zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g(en)<br />
JJI‟s<br />
Kern:<br />
Bureau Jeugdzorg<br />
Jeugdarts/jeugdverplee<br />
g-kundige (JGZ)<br />
Maatschappelijk werk<br />
Lokaal maatwerk:<br />
CJG<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor jeugden<br />
opvoedhulp<br />
Instell<strong>in</strong>gen voor GGZ<br />
Programmam<strong>in</strong>isterie<br />
Jeugd & Gez<strong>in</strong><br />
Gemeente<br />
Kern:<br />
Jeugdgezondheidszorg:<br />
GGD en<br />
consultatiebureaus<br />
Schakel met Bureau<br />
jeugdzorg<br />
M<strong>in</strong>isterie van Justitie<br />
Gemeente(n <strong>in</strong> regio)<br />
Kern:<br />
-<br />
Eventueel:<br />
Maatschappelijk werk<br />
Bureau Jeugdzorg<br />
97 Anno april 2010 wordt de toekomstvisie op de preventieve netwerken door UWV uitgewerkt. Een van de uitgangspunten hierbij is dat de scholen verantwoordelijk zijn voor het<br />
toerusten van leerl<strong>in</strong>gen voor de arbeidsmarkt / participatie. Doel van de preventieve netwerken is een vloeiende overgang naar de arbeidsmarkt bewerkstelligen voor leerl<strong>in</strong>gen van<br />
VSO en PrO, liefst zonder Wajong, als het niet anders kan met Wajong.<br />
98 Op www.zat.nl staan <strong>in</strong>strumenten en materialen voor de opricht<strong>in</strong>g en werkwijze van zorgadviesteams.<br />
99 De “Wegwijzer Regionale Samenwerk<strong>in</strong>g Leerplicht en RMC”, DSA, 8 oktober 2008 geeft handvatten voor het praktisch op gang helpen van regionale samenwerk<strong>in</strong>g.<br />
100 Op www.samenwerkenvoordejeugd.nl staan documenten (handleid<strong>in</strong>gen en gereedschapskist) voor de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van Centra voor Jeugd en Gez<strong>in</strong>.<br />
83
Uit wereld onderwijs<br />
Uit wereld arbeid /<br />
<strong>in</strong>komen<br />
Anders<br />
UWV- preventief<br />
netwerk 97 Zorgadviesteams (ZAT) 98 Regionale Meld en<br />
Coörd<strong>in</strong>atiepunten<br />
(RMC) 99<br />
Eventueel:<br />
Jeugd-GGZ<br />
Orthopedagoog / GZpsycholoog<br />
Verslav<strong>in</strong>gszorg<br />
Kern:<br />
Scholen VSO en PrO<br />
Kern:<br />
UWV Werkbedrijf<br />
Eventueel:<br />
MEE<br />
RMC<br />
Gemeente<br />
Eventueel:<br />
REC<br />
Kern:<br />
Leerplichtambtenaar<br />
Eventueel:<br />
MEE<br />
RMC<br />
Politie<br />
Scholen<br />
Lokaal maatwerk:<br />
CWI, jongerenloket<br />
Gemeenten:<br />
Leerplichtambtenaar<br />
Trajectbegeleider RMC<br />
Eventueel:<br />
Politie<br />
Justitie<br />
Centra voor Jeugd en<br />
Gez<strong>in</strong> (CJG) 100<br />
(leverancier 5 WMOfuncties<br />
101)<br />
Lokaal maatwerk:<br />
Eerstelijnszorg (bv.<br />
huisarts)<br />
Maatschappelijk werk<br />
K<strong>in</strong>deropvang<br />
Jongerenwerk<br />
Jeugd GGZ<br />
Kern:<br />
Schakel met ZAT-teams<br />
Lokaal maatwerk:<br />
Jeugdloket gemeente<br />
W&I<br />
Lokaal maatwerk:<br />
Leerplichtcontrole<br />
Schuldhulpverlen<strong>in</strong>g<br />
Politie<br />
Justitie<br />
Veiligheidshuizen<br />
GGZ<br />
-<br />
-<br />
Kern:<br />
Gemeenten<br />
Openbaar m<strong>in</strong>isterie<br />
Politie<br />
Raad k<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g<br />
(jeugd)Reclasser<strong>in</strong>g<br />
Eventueel:<br />
Halt<br />
Bureau slachtofferhulp<br />
DJI<br />
Uit de voetnoten bij ZAT, RMC en CJG blijkt dat er voor iedere vorm van samenwerk<strong>in</strong>g wel een <strong>in</strong>strument, protocol of hulpmiddel bestaat om deze samenwerk<strong>in</strong>g<br />
vorm te geven.<br />
101 De WMO-functies: Informatie & Advies, Signaler<strong>in</strong>g, Toeleid<strong>in</strong>g naar hulp, Licht pedagogische hulp, Coörd<strong>in</strong>atie van zorg, o.a. maatschappelijk werk, gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g en<br />
opvoedondersteun<strong>in</strong>g.<br />
84