Supporter 32 - Sport Development

KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKING jaargang 7 / 12-2008 

een uitgave van 

CLARENCE SEEDORF: de WINNAAR MET EEN MISSIE 

////// TOM VAN ’T HEK// WK VOETBAL 2010//////////// 

LEVENDE LEGENDE: TSHABALALA //Bert Koenders////////

INHOUD 

Supporter 32 

INTERVIEWS 

Dodô Ferreira de Oliveira Dodô’s dromen 

‘Guerrero’, noemen ze hem in de Braziliaanse sloppenwijk waar hij geboren is: ‘krijger’. 

“Omdat ik strijd voor mijn kansen.” De sportinstructeur, die tot januari stage loopt in 

Amsterdam, is de eerste van zijn familie met een academische opleiding. 

6 

Stanley Tshabalala Een paspoort tot alles 

“Zwarte spelers hebben een natuurlijke flair. Maak dat niet kapot.” Zuid-Afrika’s eerste 

voetbalbondscoach van na de apartheid adviseert de huidige bondscoach. En kijkt 

terug op zijn gestokte carrière. “Voetballen was het enige wat ik kon.” 

26 

fotoREPORTAGE 

Toeva Allemaal doorzetters 

In het onherbergzame, arme en uiterst criminele Toeva is worstelen net zo gewoon 

als straatvoetbal in Nederland. Worstelkampioen Mongush Radislav traint jongeren. 

“Geen kinderen uit harmonieuze of rijke gezinnen.” 

12 

Nederland “Hij dóet het gewoon” 

“Niet grote woorden, maar daden zijn belangrijk”, zei Clarence Seedorf bij 

ontvangst van de Millenniumschoen Award 2008. Minister Koenders loofde die 

no nonsense-houding. 

21 

ACHTERGROND 

WK2010 Geïnspireerd door Mandela 

Het is één van de opmerkelijkste initiatieven in aanloop naar het WK Voetbal: een 

stichting die mensen oproept om per goal van hun favoriete team een bedrag te doneren 

aan het goede doel. Goal4Africa investeert dit geld in sport en onderwijs in Afrika. 

24 

COLOFON 

Het kwartaalblad Supporter wordt uitgegeven 

door het programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking 

van NCDO (Nationale Commissie 

voor Internationale Samenwerking en Duurzame 

Ontwikkeling). Meningen die in artikelen worden 

weergegeven zijn niet per definitie de meningen 

van het programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking. 

Hoofdredactie: NCDO-programma Sport & OS 

(www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken 

Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf tekst 

en meer (www.schrijf-schrijf.nl), Jens Middel 

Redactieraad: Frank van Eekeren, Helga van 

Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers 

Medewerkers: ANP, Arita Baaijens, Miriam 

Bruinooge, Ghislaine van Drunen, Gallo Images, 

Eric de Frel, Ton Koene, Jens Middel, Olivier 

Rijcken, Edwin Schoon, Martien Versteegh. 

Redactieadres: 

NCDO, Tessa Kocken 

Mauritskade 63 

1092 AD Amsterdam 

T: (020) 568 87 88 

E: t.kocken@ncdo.nl 

SSN 1562-7726 

Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp 

(www.pirana.nl) 

Druk: Artoos (www.artoos.nl) 

© NCDO 2008. Niets uit deze uitgave mag 

worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt 

door middel van druk, fotokopie, microfilm of 

welke andere wijze dan ook, zonder 

voor afgaande schriftelijke toestemming van de 

uitgever. 

Coverfoto: Topvoetballer Clarence Seedorf won 

onlangs de Millenniumschoen Award voor zijn 

inzet voor sport & ontwikkelingssamenwerking. 

Lees meer over zijn winst op pagina's 5 en 23. 

Foto: ANP. 

2

RUBRIEKEN 

Merchandise 

Van sportief ondergoed voor het goede doel tot superoriginele shirts van fairtrade 

katoen. Hier vind je tips om verantwoord sportief door het leven te gaan. 

4 

Tribune 

Reacties van lezers over artikelen uit de vorige Supporter: “Vissers vergelijkt 

paralympiërs met de plaatselijke grapjas in het café en olympiërs met Youp van ‘t 

Hek. Dat is onzinnig natuurlijk.” 

Club 

“De wereld is groter dan onze vereniging”, aldus voetbalclub Union. Vandaar de 

betrokkenheid van Union bij de voetballers van de Keniaanse sport & ontwikkelingsorganisatie 

MYSA. 

Bond 

Sport inzetten om de maatschappij te ontwikkelen. Dat is waar de Nederlandse Sport 

Alliantie (NSA) zich mee bezig houdt. “En dat brengt ons tot ver over de eigen 

landsgrenzen.” 

Positiespel 

Reageer op de nieuwe stelling en win een spectaculair fotoalbum! Lees ook de 

winnende reactie op de stelling uit de vorige Supporter! 

Veld 

Nieuws over het bezoek van Zimbabwaanse sportleiders aan Haarlem, de rol die 

Nelson Mandela rugby gaf en andere wetenswaardigheden. 

11 

18 

17 

10 

20 

COLUMNS 

De Wissel HART 

In deze wisselcolumn blikt oud-tophockeyer Tom van ‘t Hek terug op zijn 

jurylidmaatschap voor de Millenniumschoen Award 2008. “Steun aan goede 

doelen moet geen marketingtruc zijn.” 

5 

De Libero ZO 2008 

Zouden de organisatoren van het WK Voetbal doorhebben dat overmatig klinken 

met champagne in vijfsterrenhotels not done is, als er luttele kilometers verderop 

mensen wonen zonder stromend water in hun huis? Van Eekeren vraagt het zich af. 

31 

3

MERCHANDISE 

Onderbroekenlol 

Dé hit in Engeland: de Pants to Poverty. De broekjes zijn nu ook voor 

Hollandse billen verkrijgbaar. Klein, dus fijn voor onder je sportkleren. 

En in de kleedkamer goed voor je zorgvuldig onderhouden imago van 

milieubewuste wereldburger! De makers gebruiken immers enkel 

ecologisch katoen en laten zich inspireren door het Holi-festival in India. 

De namen zijn al even blijmoedig als de dartele kleuren: radical reds, 

yummy yellows, pouting pinks, groovy greens en ballistic blues. Heren: 

niet getreurd, ze zijn er ook voor mannen. En zelfs in de 

onderbroekenbranche staat de tijd niet stil: er is zelfs een 

onderbroek met een opbergzakje voor condooms. 

Prijs: € 12,95 

Te koop via www.pantstopoverty.com en 

www.lotika.nl 

4 

Kippenvel 

Naar de sportschool? Laat dat saaie dertien-in-een-dozijn shirt toch eens 

thuis. En kleed je met het Franse merk Monsieur Poulet (‘Meneer Kip’). 

Monsieur Poulets T-shirts worden in kleine oplages van honderd stuks 

geproduceerd. De prints worden geselecteerd via een ontwerpwedstrijd. 

Creatievelingen uit de hele wereld leveren printontwerpen aan waarop 

iedereen kan stemmen. De shirts zijn gemaakt van fairtrade katoen (Max 

Havelaar-keurmerk) en worden bedrukt met ecologische inkt. Mogelijke 

opdrukken: ‘pioupioucotcot’, ‘Tuit-Tuit’ en ‘Save water...drink champagne!’ 

Origineel, democratisch, ecologisch én grappig dus; wie krijgt daar geen 

kippenvel van? 

Prijs: € 35,- 

Te koop via www.monsieurpoulet.com en www.lotika.nl 

Nog even snel...! 

De tijd dat vrouwen zonder make-up sporten, is voorbij. Niemand kijkt tegenwoordig 

meer op als een atlete vlak voor de wedstrijd nog even snel haar lippen stift. Het zal 

niet lang meer duren voordat degene die haar make-up vergeet bij te werken, 

buiten de boot valt. Vandaar dat Lotika met een sportief make-uptasje komt. 

Gemaakt van organisch katoen in naaiatelier Mumbay Maharashtra India. Dit 

atelier heeft beloofd dat er geen kinderarbeid aan te pas komt, noch discriminatie 

op basis van geloof of etnische afkomst. De werknemers zijn verzekerd en krijgen 

zelfs een pensioen. Het EKO-keurmerk Skal heeft dan ook zijn zegen uitgesproken 

over deze (ook nog eens fraaie!) tasjes. 

Prijs: € 10,- 

Te koop via www.monsieurpoulet.com en www.lotika.nl

DE WISSEL 

Hart 

Dit jaar mocht ik voor de tweede keer meebepalen 

wie de winnaar van de Millenniumschoen Award 

zou worden. Hoe zoiets gaat? Er was een 

voorselectie gedaan van zestien kandidaten die 

zich erg verdienstelijk hadden gemaakt op het 

gebied van sport & ontwikkelingssamenwerking. 

Ik kreeg een stapel rapporten thuisgestuurd met 

daarin al het goede werk van deze kanshebbers 

op de Award. Die rapporten heb ik doorgespit 

met een lijstje criteria in de hand. Maar voor mij 

was de belangrijkste vraag: ‘Hoe écht is dit?’ Niet 

dat het antwoord bij iemand slecht uitviel; ze 

waren niet voor niets genomineerd. Wel vielen 

sommige kandidaten bijzonder op. Zoals de atlete 

Lornah Kiplagat. Die kreeg vorig jaar de Award 

omdat ze heel mooi werk doet in haar vaderland 

Kenia. Het zou niet eens gek zijn geweest om 

haar dit jaar opníeuw de prijs te geven. Maar er 

was een andere sporter die ’m ook heel erg 

verdiende: Clarence Seedorf. 

Wie Seedorf kent, zal niet verbaasd zijn over deze 

keuze. Hij werkt al vele jaren aan sportprojecten in 

ontwikkelingslanden en is daarbij persoonlijk 

intensief betrokken. Het kost niet veel moeite om 

te zien dat het recht uit zijn hart komt. Dat viel me 

op toen ik hem tijdens een bijeenkomst voor jeugd 

en sport op het podium hoorde vertellen over zijn 

projecten. Zijn grote betrokkenheid en kennis van 

zaken waren onmiskenbaar. Dit was geen 

verwende vedette die even iets kwam mompelen 

over goede doelen. Nee, daar stond een sporter 

met hart voor de zaak die anderen enthousiast 

wilde maken. 

Ik vind het geweldig dat we die inzet met de 

Millenniumschoen Award hebben kunnen 

belonen. Zodat Seedorf in oktober niet alleen naar 

Nederland hoefde te vliegen om met AC Milan in 

een UEFA-duel Heerenveen onder de grasmat te 

spelen. Maar dat hij de dag erna in Amsterdam op 

een podium de Millenniumschoen Award omhoog 

mocht houden. En iets kon vertellen over wat hij 

doet als hij níet op het veld staat. Hoewel, zelfs 

tijdens het scoren is Seedorf nog liefdadig. Zo 

speelde hij met andere voetbalsterren een 

benefietwedstrijd voor het initiatief Goal4Africa. 

Het motto van Seedorf: niet lullen maar poetsen. 

Die instelling spreekt me aan. Steun aan goede 

doelen moet geen marketingtruc zijn. Niet iets van 

managers die tegen hun sterren zeggen: “Het zou 

goed zijn als jij je eens van je filantropische kant 

liet zien.” Zo hoort het niet te werken. Gelukkig 

zijn er veel sporters, al of niet wereldberoemd, die 

de behoefte hebben hun positie te gebruiken voor 

iets opbouwends. Het is bevredigend om één van 

hen in de schijnwerpers te kunnen zetten en te 

bedanken voor zijn inzet. Goede voorbeelden zijn 

er nooit genoeg. 

Tom van ’t Hek is een 

voormalig Nederlands tophockeyer. 

Van 1994 tot 2000 was hij 

bondscoach van het Nederlandse 

vrouwenhockeyteam. Ook 

verwierf hij bekendheid als 

presentator van de radioprogramma’s 

Langs de Lijn, Radio 

Tour de France en Het Hek van de 

Dam. Hij is jurylid voor de 

Millenniumschoen Award. 

5

interview 

Dodo’s ^ dromen 

Voor zijn familie. Voor zijn sloppenwijk Pirambú. 

Voor de sportende kinderen in badplaats Fortaleza. 

Voor de lokale organisatie ARCA. Voor de Nederlandse 

stichting Todos. En voor de Amsterdamse sportacademie 

waar hij tot en met januari stage loopt. De 

Braziliaanse surfen sportinstructeur José Dorian 

‘Dodô’ Ferreira de Oliveira (27) is een voorbeeld voor 

bijna iedereen in zijn leven. En zo wil hij het ook. 

De eerste golf: familie 

“Ik herinner me de slechte dagen. De periode waarin we thuis 

weinig te eten hadden, mijn vader dronken was en ruzie maakte met 

mijn moeder. Ik wilde iets doen om die situatie te verbeteren. Het 

maakte niet uit wat. Dus begon ik op mijn 8e fruit te verkopen. Op 

straat. Later probeerde ik geld te verdienen als zanger. En als 

voetballer. Misschien had daar meer in gezeten. Maar om als 

voetballer door te breken, heb je in mijn land invloedrijke mensen 

nodig. Mensen die je op het juiste moment steunen. Die kende ik 

niet. Uiteindelijk heb ik nog tig baantjes gehad en werd ik presentator 

bij de wijkradio. Daar zou mijn leven in de stroom terecht komen 

die me uiteindelijk naar Nederland voerde. 

Ik wilde mijn broertjes en zusjes laten zien dat een beter leven 

mogelijk is. Dat ze nooit bij de pakken neer moesten zitten, ook al 

woonden ze in een sloppenwijk, een favela. Dat was van jongs af 

aan mijn drive. En dat is het nog steeds. Ik ben de op-één-na 

oudste van tien kinderen en heb me altijd verantwoordelijk gevoeld 

voor de anderen. Met de baantjes die ik vond, de kansen die ik 

greep, zorgde ik er voor dat ze naar school konden. Inmiddels 

werken er vier. Zij betalen nu ook een deel van onze woon- en 

leefkosten; we wonen nog allemaal thuis. Aangezien ik niets verdien 

in de zes maanden dat ik in Nederland studeer, moeten sommige 

van mijn andere broertjes en zusjes ook werken. Dat doet ze goed. 

Noodzaak maakt mensen zelfstandig.” 

6 

De tweede golf: Fortaleza 

“Mijn grote liefde is surfen. En ik heb er altijd van gedroomd iets met 

die liefde te doen. Ik ben nooit een topsurfer geweest, maar dat 

doet niets af aan mijn passie voor de sport of voor de cultuur erom 

heen: de open en ontspannen, maar toch actieve manier waarop 

mensen met elkaar omgaan. Surfen is populair in Fortaleza. Niet 

alleen onder toeristen, maar ook onder jongeren in mijn favela 

– zelfs al hebben ze geen geld voor echte surfboards en gebruiken 

ze daarom houten planken. Sowieso is het strand één van de 

weinige plekken in Pirambú waar jongeren echt plezier kunnen 

hebben. 

De meeste inwoners van mijn favela zijn warme, vrolijke mensen. 

Maar door de armoede is er ook veel wantrouwen ten opzichte van 

elkaar. De ander zou je wel eens een poot kunnen uitdraaien. 

Mensen vertrouwen ook zichzelf niet echt: ze kijken tv en zien daar 

de wereld buiten hun wijk, zelfs buiten Brazilië. Maar ze denken niet 

dat dat ooit hún wereld kan zijn. Zo groeien kinderen op: zonder 

geloof in een betere toekomst. Al toen ik bij de lokale radio werkte, 

liep ik rond met het idee om voor die kinderen een surfschool te 

beginnen. Zo kon ik ze laten zien dat ze iets konden leren. Zo kon ik 

hun zelfvertrouwen vergroten.” 

De derde golf: Todos 

“Mijn collega’s bij de radio wisten van mijn surfschoolidee. Toen zij 

een brief ontvingen van de Nederlandse organisatie Tio Loiro, >>>

Dodô op de ALO in Amsterdam 

^ 

De golven van Dodo 

“Om als surfer een golf te kunnen bedwingen, moet je leren op de 

juiste manier te peddelen, goed op de plank te staan, correct te 

bewegen. Daar kun je jezelf in trainen. En naarmate je beter wordt, 

bereid je je voor op steeds hogere golven. Zo is het ook buiten de zee. 

De grote golven kunnen je leven veranderen – maar om die kansen te 

grijpen, moet je wel eerst met hart en ziel hebben geoefend op de 

kleinere golven.” 

Zo legt Dodô de kinderen in zijn wijk uit hoe hij in het leven staat. Om 

ze te stimuleren elke kans te omarmen en geduldig vooruit te blijven 

kijken. “Dodô is een groot voorbeeld van wat mogelijk is voor 

inwoners van de favelas. Van wat mogelijk is als je, zoals wij bij hem, 

duurzaam investeert in iemand die zijn kansen weet te grijpen en 

keihard werkt. Ik herinner me dat Dodô overdag een baan had, ’s 

avonds zijn lessen aan de universiteit voorbereidde en zaterdags 

Engels studeerde. Dodô is de eerste die we zó nauw begeleid hebben. 

Het resultaat maakt dat we dat nu ook met drie anderen willen 

proberen.” Aan het woord is Onno Raadsen, oprichter van Toekomst 

door sport (Todos, Portugees voor ‘Allemaal’). Todos gaat in 

Nederland met een speciale sportbus langs scholen, festivals en 

sportevenementen. Daar geeft ze voorlichting over de rol die sport 

kan spelen in de persoonlijke ontwikkeling van kinderen in favelas. 

Raadsen, die zelf sinds 1999 in het Braziliaanse Fortaleza woont: “Je 

zou denken dat alle inwoners van favelas zijn zoals Dodô. Dat ze 

denken: ‘We hebben al zo weinig kansen, laten we degene die 

langskomen grijpen.’ Maar zo werkt het niet. Dat denken ze niet. 

Daarvoor hebben ze te weinig vertrouwen in hun mogelijkheden. In 

zichzelf.” 

Bezoek de website van Todos: www.todos.nl 

7

interview 

tegenwoordig Todos, die educatieve sportprojecten in de sloppenwijken 

van Fortaleza wilde opstarten, waarschuwden ze mij direct. 

Ik was 18 jaar en ontmoette de oprichter van Todos, Onno 

Raadsen. Mijn idee viel in goede aarde. Misschien ook wel omdat ik 

vertelde dat ik op dat moment al dertig jongens kende die geïnteresseerd 

waren in surflessen. In 2001 werd ARCA opgericht: een 

sport & ontwikkelingsorganisatie voor lokale jongeren, met speciale 

aandacht voor surfen. 

Ik werd aangenomen als werknemer, deed aanvankelijk kleine 

administratieve klussen op kantoor en kreeg van ARCA training in 

het geven van sportlessen. Dat had ik allemaal nog nooit gedaan. 

Maar ik was erop gebrand alles te leren, meer te weten, door te 

groeien. Dus wilde ik naast mijn baan ook een sportopleiding volgen 

aan de universiteit. Daarvoor kreeg ik financiële steun van Todos en 

ARCA, tot die universiteit me na een jaar mijn huidige studiebeurs 

toezegde. Bij ARCA kreeg ik ondertussen steeds meer een coördinerende 

rol naast Milza Gomes, de directrice [en vrouw van 

Todos-oprichter Raadsen, red].” 

De vierde golf: ARCA 

“Mijn promotie tot coördinator was een belangrijke stap voor me. 

Maar ik had nog meer dromen. Door de jaren heen hadden veel 

toeristen ARCA bezocht. En meer dan vijftig sportacademiestudenten 

uit Nederland hadden bij ons stage gelopen. Waarom zou ook ik 

niet naar het buitenland, naar Nederland kunnen? In al die internationale 

contacten had ik vooral mijn Engels aangescherpt en had ik 

ook de Nederlandse omgangsvormen leren kennen. Bijvoorbeeld 

hoe jullie in het eerste contact met mensen vaak wat afstandelijker 

zijn dan Brazilianen, maar daarna steeds opener en toegankelijker 

worden – tot er geen sprake meer is van afstand. 

Ik deelde mijn wens om een tijdje in Nederland te studeren met 

iedereen, ook toen ik nog niet wist hoe me dat zou lukken. Ik wil de 

kinderen bij ARCA altijd laten zien dat het goed is om te dromen en 

daarvoor te vechten. Ze noemen me ‘guerrero’ in mijn wijk: ‘krijger’, 

omdat ik strijd voor mijn kansen en ze vaak ook te pakken krijg. 

Uiteindelijk lukte het me om zes maanden lang een stageplek te 

krijgen op de Academie voor Lichamelijke Opvoeding in Amsterdam. 

Ik was al de eerste van mijn familie die aan een universiteit studeerde. 

Nu was ik ook de eerste die naar het buitenland reisde.” 

De vijfde golf: ALO Amsterdam 

“Op de ALO leer ik nieuwe lesmethodes. In Brazilië luisteren 

leerlingen naar de docent en voeren ze uit wat hij of zij zegt. 

Nederlandse sportdocenten geven hun leerlingen meer vrijheid; ze 

ARCA 

In Fortaleza stond Todos aan de wieg van de Associação Recreativa e 

esportiva para Crianças e Adolescentes (ARCA). Todos ondersteunt 

ARCA met geld, kennis en materiaal. Haar Braziliaanse partner is meer 

dan een sportclub; ze is uitgegroeid tot het sociale steunpunt van de 

sloppenwijk Pirambú. ARCA’s sportprojecten, van surflessen tot 

balspelletjes, zijn vooral bedoeld om kinderen zelfvertrouwen en 

levensvaardigheden bij te brengen – zoals het vermogen tot samenwerking. 

Wekelijk komen zo’n 700 jongeren bij ARCA langs. Ouders 

vinden er onder meer ondersteuning bij hun opvoeding. Todosoprichter 

Raadsen: “We willen kinderen van de straat houden; 

voorkomen dat ze ontsporen, in de criminaliteit belanden. Die kans is 

groot in de favelas. Helaas zijn sport en spel, en zelfs rolmodellen als 

Dodô, niet altijd voldoende. Tot hun vijftiende, zestiende kunnen we 

kinderen begeleiden. Maar vanaf dat moment zoeken ze naar manieren 

om geld te verdienen. Als je dan geen perspectief op werk kunt bieden, 

ben je ze kwijt. Daarom zoeken we nu samenwerking met organisaties 

die werk voor hen kunnen vinden. Dat is een expertise die wij niet 

hebben, maar die absoluut nodig is.” 

Bezoek de website van ARCA: www.arcafortaleza.org.br 

(site is in het Portugees) 

8 

Dodô werkt hard en laat zich zelden in de watten leggen. Tenzij dat letterlijk gebeurt.

Dodô: op handen gedragen door zijn Nederlandse medestudenten aan de ALO. 

zetten de lijnen uit en laten kinderen ook zelf vorm geven aan het 

spel. Maar niet alleen ík leer dingen. De afgelopen maanden heb ik 

docenten en medestudenten vaak verrast zien opkijken wanneer ik 

ze vertelde over ARCA. Over hoe onze sportlessen – of het nu gaat 

om surf- of balspelletjes – niet enkel draaien om motorische 

ontwikkeling, maar ook om sociale vaardigheden, om het stimuleren 

van samenwerking en zelfvertrouwen. 

In januari ga ik terug naar Fortaleza. Voordat ik hier kwam, heb ik 

een jongen ingewerkt om mijn coördinerende rol over te nemen. Een 

nieuwe boost voor zijn zelfvertrouwen. Hij klopte jaren geleden met 

hangende schouders en de blik naar beneden bij ARCA aan. Nu 

staat hij met de rug recht en kijkt hij mensen recht in de ogen. Ik 

denk niet dat ik zijn positie weer moet innemen. Mijn ervaring hier 

opent vast weer andere deuren. Welke precies, dat zal nog moeten 

blijken. Misschien kan ik ergens een master in sport & ontwikkeling 

doen. En er zijn plannen van ARCA en Todos om met een sportbus 

door meerdere favelas te trekken. Om daar te sporten met jongeren. 

In dat project zou ik misschien ook een coördinerende rol kunnen 

spelen. 

Maar eerst dit. Eerst Nederland. Ik wil zoveel mogelijk zien, zoveel 

mogelijk horen, zoveel mogelijk proeven, zodat ik thuis alles kan 

vertellen aan mensen die misschien nooit Fortaleza verlaten. Ik ben 

hun ogen, hun oren – voor de grote en de kleine dingen. Niet alleen 

de lessen hier; ook de schone straten, de geordende paden, de 

fietsende mensen. En de winter. Toen ik hier kwam, wist ik nog niet 

wat koud weer was. Ze zeggen dat het nóg kouder gaat worden. 

Dat het misschien wel gaat sneeuwen. Sneeuw! Als ik de mensen 

thuis dát vertel!” ••••••••••••••••••••••••••••••••••• 

Tekst: Jens Middel. Foto’s: Ton Koenen. 

9

POSITIESPEL 

NIEUWE STELLING 

‘‘ZONDER AANSLUITING BIJ DE ARBEIDSMARKT ZIJN 

ONTWIKKELINGSPROJECTEN VOOR JONGEREN ZINLOOS’’ 

Reageer nu op deze nieuwe stelling. Dan maak je kans op het fotoboek ‘One Love’. Je hebt 

200 woorden om je mening te beschrijven. (Lees ook het artikel op de vorige pagina’s, 

over het werk van de organisaties Todos en ARCA voor jongeren in Brazilië.) 

Stuur je mening naar: sportdevelopment@ncdo.nl 

OUDE STELLING 

‘‘DE SELECTIEMETHODE VOOR DE PARALYMPISCHE SPELEN IS 

TE NADELIG VOOR SPORTERS UIT ONTWIKKELINGSLANDEN’’ 

Zo luidde de stelling in de 

vorige Supporter, naar 

aanleiding van het interview 

met wheeler Ajara 

Muhammed Busanga. Jan 

de Lange uit Groningen 

reageerde op de stelling. 

“Een volmondig ‘ja’. Iets anders kan ik niet roepen nu ik net het interview met Ajara Muhammed 

Busanga in Supporter 31 heb gelezen. Het is toch te idioot voor woorden dat selectiewedstrijden voor de 

Paralympische Spelen vooral in Europa plaatsvinden – onbereikbaar voor Afrikanen als Ajara? Zij hebben 

al moeite om voldoende geld bijeen te krijgen voor voedsel, laat staan voor dure vliegtickets. Wie verzint 

zo’n selectiemethode? Ik ging er altijd vanuit dat de organisatoren van de Paralympische Spelen over 

een redelijke mate van intelligentie beschikten, maar daar begin ik toch een beetje aan te twijfelen. Of is 

er sprake van opzet? Ja, er zijn wildcards. Dat is natuurlijk een hartstikke mooi initiatief om sporters uit 

niet-Europese landen op de Spelen te krijgen. Maar met die wildcards kun je maar aan een beperkt 

aantal onderdelen meedoen. Ik vraag me af hoe dit bij de Spelen voor mensen zónder handicap geregeld 

is (dat zou Supporter van mij wel eens mogen onderzoeken). De manier waarop paralympische sporters 

worden geselecteerd, komt op mij in ieder geval erg oneerlijk over. Alsof de ‘kleintjes’ wel een beetje 

mogen meedoen, maar toch vooral klein worden gehouden.” 

10

TRIBUNE 

Lezers over Supporter 

Ook reageren op een 

artikel in Supporter? 

Stuur je reactie naar 

SPORTDEVELOPMENT@NCDO.NL 

of naar 

NCDO 

AFD. SPORT & OS 

T.A.V. SUPPORTER 

POSTBUS 94020 

1090 GA AMSTERDAM 

Onzinnig 

Met de emancipatie van gehandicapte 

sporters gaat het langzaamaan 

beter. Maar nog niet in Afrika. 

Het interview met Ajara Muhammed 

Busanga (Supporter 31) heeft me 

geschokt. Geen sponsors, geen 

speciaal dieet, twee keer van de 

weg gereden, geen fatsoenlijke 

apparatuur en toch doorgaan. 

Alleen daarom al had ze een 

wildcard moeten krijgen. Het is 

onbegrijpelijk dat de selectiecriteria 

voor de Paralympics zo streng zijn. 

Dat ondermijnt de toewijding. En 

alsof dat nog niet voldoende 

tegenwerking is, blijkt uit het artikel 

van Willem Vissers dat zelfs als ze 

de Paralympics haalt, er weinig 

mensen zich bekommeren om de 

prestaties. Hij vergelijkt de 

paralympiërs met de plaatselijke 

grapjas in het café en de olympiërs 

met Youp van ‘t Hek. Dat is onzinnig 

natuurlijk. Gelukkig krijgen de 

Paralympics steeds meer hun 

verdiende aandacht. Wat mij betreft 

krijgen ze nog veel meer aandacht. 

De boodschap dat beperkingen je 

nooit klein moeten kunnen krijgen, 

is daar belangrijk genoeg voor. 

S. Kap, Utrecht 

Actie én woorden 

In het artikel ‘Actie klinkt luider dan 

woorden’ (Supporter 31) vraagt 

Trevor Dudley, initiatiefnemer van 

The Kids League in Oeganda, zich af 

waarom er geld verdwijnt naar 

workshops en seminars. Hij windt 

zich daar over op, omdat volgens 

hem directe actie beter is. Hup, 

geweer neerleggen en meevoetballen. 

Was het allemaal maar zo 

eenvoudig. Ja, sporten helpt om 

slachtoffers van ontwrichtende 

zaken als oorlog en rampen weer 

gevoel voor verhouding, structuur 

en vertrouwen te geven. Dat is 

inmiddels bewezen. Maar het is 

niet waar dat iedereen daar overal 

al van doordrongen is. Er is veel 

samenwerking nodig tussen lokale 

en internationale organisaties, er 

moeten projecten worden opgestart 

en dat moet eigenlijk ook zo goed 

en indrukwekkend zijn dat er 

aandacht vanuit de media komt. En 

dan signaleert Dudley zelf al dat 

financiering het grootste probleem 

is. “Lang niet alle regeringen en 

mogelijke sponsors erkennen het 

belang van sport.” Ja, dat dankt je 

de koekoek. Hoe bereik je die 

bewustwording dan wel? Juist: 

workshops en seminars. Het klinkt 

zo lekker makkelijk: afgeven op 

deze ambtelijk klinkende zaken. 

Maar ze zijn nodig. Om de neuzen 

in dezelfde richting te krijgen, 

broodnodige contacten te leggen en 

draagvlak te creëren. Je moet nu 

eenmaal, zoals we hier zeggen, 

soms een schelvis uitgooien om 

een kabeljauw te vangen. 

P. Smit, Volendam 

Normaal 

Overal ter wereld zijn de ogen op 

Afrika gericht. Naarmate het WK in 

Zuid-Afrika nadert, zullen daar meer 

ogen bijkomen. En meningen, 

bijvoorbeeld over wat die ogen 

moeten zien. “Het WK is een mooie 

kans om Afrika eens positief in het 

daglicht te stellen”, zegt ministerieel 

medewerker Bart Ooijen in het 

artikel ‘Brainstormen en bloggen’ 

(Supporter 31). De implicatie: 

“Afrika komt zo vaak met armoe en 

ellende in het nieuws, da’s 

oneerlijk, ja, zielig zelfs!” Ironisch 

genoeg wil Ooijen met zijn 

opmerking volgens mij juist 

benadrukken dat Afrika echt geen 

zielig continent is. De ironie in zijn 

implicatie is echter niet de enige 

reden waarom ik moet fronsen. 

Hoezo “positief daglicht”? 

Eventuele negatieve vooringenomenheid 

onderzoeken en beperken: 

prima! Maar nadrukkelijk positieve 

dingen belichten? Het lijkt mij beter 

om de situatie in Afrika in neutraal 

daglicht proberen te stellen. Dat is 

al moeilijk zat. Bovendien: zo naar 

is berichtgeving over honger en 

ellende helemaal niet, mits 

waarheidsgetrouw. Journalisten 

geven van oudsher aan wat anders 

dan anders is in een samenleving. 

Als vooral ‘goede’ gebeurtenissen 

het nieuws zouden halen, zouden 

die dus bijzonder zijn en misstanden 

normaal. Dát zou pas erg zijn! 

J. Mulder, Emmen 

11

REPORTAGE 

Toevaans worstelen 

Allemaal doorzetters 

Kuresh, of Toevaans worstelen, is de populairste 

sport in Toeva, een autonome republiek 

in het zuidelijkste puntje van 

Rusland. In dit onherbergzame, arme 

gebied gebruikt de voormalige Russisch 

kampioen worstelen Mongush Radislav 

kuresh om weesjongens vooruit te helpen. 

‘Geld komt en gaat, maar 

vrienden blijven.’ De lijfspreuk 

van Mongush Radislav hangt 

boven de kleedkamerdeur van 

zijn sportschool in Kyzyl, de 

hoofdstad van Toeva. De 

oud-worstelkampioen weet wat 

vrienden waard zijn. Zij hebben 

hem de afgelopen jaren met 

raad en daad bijgestaan om zijn 

droom te realiseren: het 

oprichten van een sportschool 

annex internaat waar getalenteerde 

weesjongens tot 

topworstelaars worden 

opgeleid. 

Het opvallende gebouw staat 

aan de beboste rand van de 

hoofdstad van Toeva, een terrein 

van bergen, steppen en herders 

dat grenst aan Mongolië. Twee 

reusachtige, goudglimmende 

beelden van worstelaars houden 

de wacht bij de ingang van de 

school. Een paar mannen in 

sporttenue lopen langs en 

begroeten de eigenaar met 

gepaste eerbied. 

Worstelkampioenen hebben een 

sterrenstatus in Toeva, maar dat 

12 

is niet de reden dat Mongush 

Radislav op handen wordt 

gedragen en twee jaar geleden 

zelfs een onderscheiding 

ontving uit handen van Oorzhak, 

de toenmalige premier van 

Toeva. 

Stomdronken 

De ruim veertig jaar geleden in 

Toeva geboren worstelkampioen 

blonk op jonge leeftijd al uit in 

kuresh. In deze contreien is 

worstelen net zo gewoon als 

straatvoetbal in Nederland en 

Radislav leerde het dan ook 

spelenderwijs. Na zijn studie aan 

de sportacademie vertrok hij 

naar Moskou en werd daar 

opgenomen in de nationale 

Sumo-worstelploeg. In de jaren 

negentig was hij hoofdtrainer 

van het Russische team. 

Radislav had zijn zaken goed 

voor elkaar, maar in 1998 zette 

een ernstige knieblessure hem 

aan het denken. Wat had hij 

eigenlijk bereikt in het leven? 

Een kast vol prijzen, ja, en het 

geld dat daarbij kwam. Maar

wie, behalve hij en zijn gezin, 

had daar iets aan? Niet de 

mensen in Toeva. 

Zij waren massaal depressief 

omdat de republiek in een 

ernstige economische crisis 

verkeerde. Iedereen had destijds 

staan juichen toen de Sovjet- 

Unie uiteen viel en de Russen uit 

Toeva vertrokken. “Maar de prijs 

die we voor de vrijheid betalen is 

hoog”, zegt Radislav, terugkijkend 

op de roerige jaren ’90. De 

economie stortte in en de 

samenleving raakte volkomen 

ontwricht. “Werkloosheid, 

depressie, apathie, overmatig 

drankgebruik en excessief 

geweld” – met die woorden 

beschrijft Radislav de situatie in 

Toeva, die nog altijd voortduurt. 

Toeva, met slechts 300.000 

inwoners, heeft de hoogste 

misdaadcijfers in de Russische 

Federatie. Gemiddeld een 

moord per dag. De daders 

weten achteraf vaak niet eens 

wat ze hebben gedaan omdat 

ze stomdronken waren. 

Wasmachines 

Alcoholisme is een vloek voor de 

samenleving in Toeva. Veel 

kinderen groeien ouderloos op 

omdat hun vader in de gevangenis 

zit, zich lam zuipt of is doodgestoken. 

Familie kan niet altijd 

inspringen vanwege de beroerde 

economische situatie en de kans 

dat een weesjongen goed 

terecht komt in het corrupte 

Toeva is gering. Zonder connecties 

en smeergeld geen werk. 

Het razend populaire kuresh is 

één van de weinige manieren 

om uit die uitzichtloze situatie te 

ontsnappen. Voor deze sport is 

kracht nodig. En moed, 

behendigheid en doorzettingsvermogen. 

Allemaal zaken die 

niet te koop zijn. Een goede 

worstelaar kan van zijn prijzen 

- van auto’s tot televisies en 

wasmachines - redelijk rondkomen. 

Én hij maakt kans op een 

internationale carrière in het 

worstelen. 

Radislav besloot zich via de 

sport in te zetten voor kansloze 

jongens. Er moest een sportschool 

annex internaat komen 

waar hij jongens kon opleiden. 

Hij sprak zijn spaarcenten aan, 

zamelde geld in bij zakenvrienden 

en nam een lening bij de 

bank. Samen met vrienden en >>> 

13

REPORTAGE 


Worstelkampioen Mongush Radislav voor zijn trainingscentrum 

14 

bekenden bouwde hij in 2000 

de goed uitgeruste sportschool 

en het bijbehorende internaat 

waar nu 22 jongens wonen. 

Kampioenen 

“Mijn pupillen zijn gedreven”, 

prijst Radislav ‘zijn’ jongens. 

“Allemaal doorzetters, die alles 

over hebben voor de sport.” In 

het verleden trainde hij ook wel 

eens een jongen die talent had 

én ouders. Maar daar is hij 

vanaf gestapt. Kinderen uit 

harmonieuze of rijke gezinnen 

ontbreekt het aan de juiste 

mentaliteit. Ze hebben niet 

geleerd te vechten voor hun 

bestaan, in tegenstelling tot de 

weesjongens voor wie kuresh 

de enige manier is om iets te 

bereiken in het leven. 

“Hier zie je toekomstige 

kampioenen”, klinkt het trots 

tijdens de rondleiding die langs 

de trainingsruimte voert. Op 

dikke matten trainen kleine en 

grote jongens in de leeftijd van 

10 tot 17 jaar. In tweetallen 

staan ze in typische kureshhouding: 

Hoofden en armen aan 

elkaar geklonken, de benen en 

heupen naar achteren gestoken. 

De langzame bewegingen lijken 

op een sierlijke dans. De 

traagheid verraadt opperste 

concentratie. Ieder zoekt een 

zwakke plek bij de tegenstander 

om dan bliksemsnel toe te

slaan. Degene die het eerst de 

grond raakt verliest. 

Rotleven 

De jarenlange training op de 

sportschool is gratis voor de 22 

weesjongens. Ze gaan overdag 

naar een gewone school en 

trainen daarnaast vier uur per 

dag op de sportschool. De 

kosten van de sportopleiding 

worden gedekt door betalende 

leden, giften en inkomsten uit 

het internaat waar de jongens 

met subsidie van de overheid 

verblijven. Dat er geld is om de 

jongens te trainen en naar 

kampioenschappen te sturen, is 

natuurlijk belangrijk, maar 

minstens zo essentieel is de 

kwaliteit van de begeleiding. 

“De meeste jongens hebben 

een rotleven achter de rug”, licht 

Mongush Radislav toe. En 

getraumatiseerde kinderen 

ontsporen makkelijk. Kuresh 

houdt hen op het goede pad. 

De trainingen zijn zwaar en 

sporten op dergelijk niveau gaat 

niet samen met het gebruik van 

drugs en alcohol. Ook biedt 

kuresh de jongens een kans om 

zichzelf op een positieve manier 

als man te bewijzen. Al doende 

ontdekken ze hun kracht en dat 

schept zelfvertrouwen. Ook 

leren ze omgaan met zwakke en 

sterke kanten van henzelf en 

van de tegenstander, >>> 

15

REPORTAGE 


Radislav: “Allemaal zaken die 

hen later, als volwassenen, van 

pas zullen komen.” 

Voor de geestelijke bijstand 

zorgen boeddhistische monniken 

in een tempel naast de 

school. Ook Mongush Radislav 

levert een belangrijke bijdrage 

aan de opvoeding. Dat is 

onontkoombaar: hij is nu 

eenmaal de centrale figuur in het 

leven van 22 getraumatiseerde 

kinderen. Dat schept verplichtingen. 

Verplichtingen die verder 

16 

gaan dan fondsen werven, een 

sportschool bouwen en 

kampioenen afleveren. “Het is 

fantastisch als de jongens 

kampioen worden”, beaamt hij. 

Maar zijn uiteindelijke doel reikt 

verder. “Mijn missie is pas 

geslaagd als de jongens 

uitgroeien tot evenwichtige 

persoonlijkheden. Tot mannen 

die de toekomst met vertrouwen 

tegemoet zien.” ••••••••••• 

Tekst en foto’s: Arita Baaijens. 

Vechten tot er één overblijft 

Kuresh is een eeuwenoude sport die zijn oorsprong vindt in het 

herdersbestaan. Herders moeten hun kuddes beschermen tegen 

wolven en andere roofdieren. Daarvoor dienen zij te beschikken 

over kracht, moed en behendigheid. Datzelfde geldt voor kuresh. In 

juli, tijdens het Naadim-festival, strijden enkele honderden mannen 

in de buitenlucht om de Toevaanse titel. Voor deelname gelden 

geen restricties qua leeftijd; alleen qua sekse gewicht of lengte. De 

worstelaars dragen een speciaal kostuum: een korte vechtslip en 

een jasje met lange mouwen dat de borst geheel vrij laat. Een als 

man verklede vrouw zou ooit een belangrijke worstelwedstrijd 

hebben gewonnen – en zoiets wil men sindsdien voorkomen. Voor 

aanvang van het gevecht voeren de mannen een dans uit. Deze 

elegante dans van een adelaar in volle vlucht symboliseert gratie, 

kracht en onoverwinnelijkheid. Een gevecht kan in een paar 

seconden afgelopen zijn of tientallen minuten duren. De verliezer is 

degene die als eerste de grond raakt met zijn rug, knie of elleboog. 

Tijdens wedstrijden vechten meerdere koppels tegelijkertijd op een 

groot veld. Winnaars gaan door naar de volgende ronde, tot 

uiteindelijk één winnaar overblijft.

BOND 

NSA 

Niemand buitenspel 

Sport inzetten om de maatschappij te ontwikkelen. Dat is waar de Nederlandse Sport Alliantie (NSA) zich mee 

bezig houdt. Uitgangspunt is ‘gelijkheid’, oftewel: sport, spel en beweging voor iedereen. “En dat brengt ons 

tot ver over de eigen landsgrenzen”, zegt Leonie Hallers. Zij stuurt het NSA-programma ‘Sport & 

Ontwikkelingssamenwerking’ aan. 

“NSA ontstond in 2006 als krachtenbundeling van drie levensbeschouwelijke sportkoepels”, 

vertelt Hallers. “Dit waren de Nederlandse Katholieke Sportfederatie (NKS), de 

Nederlandse Christelijke Sport Unie (NCSU) en de Nederlandse Culturele Sportbond 

(NCS). Deze koepels bestaan nog steeds, als zelfstandige ledenorganisaties. Maar hun 

externe projecten zijn nu ondergebracht bij de NSA. Daaronder vallen ook alle 

ontwikkelingssamenwerkingsprojecten.” 

Zelfredzaamheid 

Met het toenmalige Novib (nu Oxfam Novib) begon NKS in 1998 bijvoorbeeld het 

initiatief ‘Hoezo buitenspel?’. Hallers: “Dat was een project in Burkina Faso. En voor 

NKS een eerste stap in de sport & ontwikkelingssamenwerking.” NKS zocht een lokale 

opleidingspartner en vond die in INJEPS, het nationale opleidingsinstituut van Burkina 

Faso voor jeugdwerkers, sportleiders en leraren lichamelijke opvoeding. “Het project 

was redelijk concreet. Het bestond voornamelijk uit het verder ontwikkelen van 

sportopleidingen. Inmiddels is ‘Hoezo buitenspel?’ afgerond. We hebben ons er, eerst 

als NKS en later als NSA, op gericht dat INJEPS helemaal zelfredzaam is. Dat wil 

zeggen: dat zij de verbeterde sportopleidingen in hun land helemaal zonder onze hulp 

kunnen organiseren. Dat is goed gelukt. Dus gaan we nu een stapje verder – in 

Burkina Faso, maar ook in andere landen. Hoe kun je mensen actiever laten sporten? 

Hoe kun je ze meer bij de maatschappij betrekken via sport? Hoe zorg je dat 

iedereen toegang tot sport krijgt? Dat zijn de vragen die nu aan de orde zijn.” 

Wereldkampioen 

“Ongeveer een kwart van onze werkzaamheden is gericht op ontwikkelingssamenwerking”, 

zegt Hallers. “We werken niet alleen in Burkina Faso, maar bijvoorbeeld 

ook in Kenia, Indonesië, Zuid-Afrika, Gambia en Suriname.” De keuze van de landen 

waarin de NSA actief is, is afhankelijk van allerlei factoren. “Maar we kijken vooral of 

er organisaties of mensen in het land zelf zijn die het werk uiteindelijk van ons 

kunnen overnemen. Want onze insteek is altijd dat we na verloop van tijd niet meer 

nodig moeten zijn.” Vaak krijgt NSA vanuit een ontwikkelingsland een heel concrete 

vraag, bijvoorbeeld de vraag om materiaal. Hallers: “Mensen denken soms dat als 

ze maar het juiste materiaal hebben, ze wel wereldkampioen kunnen worden. Wij 

stellen dan op onze beurt vragen: ‘Waarom wil je wereldkampioen worden? Wat 

denk je daarmee te bereiken? Is het niet belangrijker dat vrouwen en kinderen in 

jullie land meer gaan sporten?’ We laten mensen zien dat sport een grote maatschappelijke 

kracht kan zijn. Dat ieders inzet voor de eigen samenleving groter is, 

als niemand buitenspel wordt gezet. Dat iedereen alleen daarom al toegang moet 

krijgen tot sport.” •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• 

Tekst Martien Versteegh. Illustratie: Olivier Rijcken. 

17

club 

Voetbalvereniging Union 

OPGERICHT IN: 1914 

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING: 

steunt MYSA 

Wat? 

Het beoefenen van voetbal kan een belangrijke bijdrage leveren aan 

de ontwikkeling van individuen. Maar ook aan die van de samenleving. 

Vanuit deze overtuiging werd in 1914 de voetbalclub Union 

opgericht. Die achtergrond sluit aan bij de betrokkenheid van de 

vereniging bij de Mathare Youth Sport Association (MYSA). Deze 

Keniaanse organisatie haalt jongeren uit Afrikaanse sloppenwijken 

van de straat, laat ze voetballen en biedt ze de kans hun schoolgeld 

te verdienen door zich in te zetten voor MYSA. Zo kunnen ze 

bijvoorbeeld jonge voetballertjes coachen, aidsvoorlichting geven of 

vuilnis opruimen. Via de stichting ‘Union, meer dan voetbal’ wordt 

geld ingezameld om met MYSA een bibliotheek/studiehuis te 

bouwen in de sloppenwijken van Nairobi. 

HOE? 

“Dat inzamelen doen we op veel manieren”, vertelt Joost Gilissen, 

basisschooldocent en Union-voetbaltrainer. “Zo kunnen kinderen op 

zondag meedoen aan mijn training. Daar betalen ze € 2,- per 

persoon voor. De helft daarvan is bestemd voor de club en de 

andere helft voor MYSA.” Maar de betrokkenheid gaat verder dan 

het inzamelen van geld. Union is ook al acht jaar lang gastheer van 

een team jeugdige MYSA-voetballers. Zij komen elke zomer acht 

dagen spelen in Nederland. Ze slapen, douchen en eten dan op het 

clubterrein. Gilissen: “Door dit contact gaat het werk van MYSA - en 

haar samenwerking met ons - nog meer leven bij de leden van 

Union.” 

18

Naam: Wouter Schelhaas 

Leeftijd: 6 jaar 

Woonplaats: Nijmegen 

Sport: Voetbal 

Sinds: Anderhalf jaar 

Wedstrijdteam: F10 

Leest Supporter: Nog niet (is nog iets te jong) 

Wat heb je met sport? 

“Ik vind alle sporten heel leuk. 

Op woensdag heb ik voetbaltraining 

en op zaterdag speel ik een 

Mijn zusje Meike en ik bedachten 

dat het leuk zou zijn wat 

extra geld in te zamelen. Oma 

“Toen hebben we pannenkoeken verkocht” 

WAAROM? 

“Union wil de betrokkenheid van de jeugd bij de wereld graag 

vergroten”, zegt Gilissen. “Sporten is een sociale bezigheid; het 

gaat niet om het voetballen alleen. De wereld is groter dan de 

vereniging.” Zelf is Gilissen inmiddels zeer actief betrokken bij veel 

projecten in Kenia. Dat Union succesvol is in haar opzet, blijkt uit 

het feit dat zelfs de jongste clubleden al initiatieven bedenken om 

geld in te zamelen. NCDO heeft grote waardering voor de inzet van 

Union. De organisatie verdubbelde de € 35.000 die de stichting de 

afgelopen drie jaar voor MSYA ophaalde. 

wedstrijd. Vaak kom ik ook op 

zondag nog trainen bij Joost! 

[Zie linkerpagina, red.] Daar 

spelen dan weer andere 

kinderen mee dan in mijn eigen 

team. Ik zit ook op zwemles en 

op judo. En ik zou nog wel willen 

basketballen, maar daar heb ik 

geen tijd meer voor.” 

Vind je het leuk om wat voor arme 

kinderen te doen? 

“Ja! Hier op de voetbalclub 

zamelen we geld in voor Afrika. 

heeft toen vijftig pannenkoeken 

gebakken. Meike heeft folders 

uitgedeeld bij al onze buren en 

vriendjes en vriendinnetjes. En 

toen hebben we bij ons in de 

tuin pannenkoeken verkocht. De 

pannenkoeken kosten € 0,50, 

maar sommige mensen gaven 

wat meer omdat ze wisten dat 

het voor een goed doel was. Ik 

heb toen een envelop met 

€ 75,- meegenomen naar Union 

en aan Joost gegeven. Voor de 

kinderen in Afrika!’ ••••••••• 

Tekst en foto‘s: Martien Versteegh. 

19

veld 

Kort nieuws 

LEZEN 

20 

Rugby tegen apartheid 

Midden jaren ’90. De apartheid 

was officieel voorbij en 

Nelson Mandela was net 

geïnstalleerd als president van 

Zuid-Afrika. De nieuwe bewindsman 

zocht naar een 

strategie om zijn volk samen 

te brengen. Een manier om 

het hart van álle Zuid- 

Afrikanen te winnen. In Nelson 

Mandela en de wedstrijd die 

een volk verenigde vertelt de 

veelgeprezen journalist John Carlin hoe die manier 

zich aandiende met de World Cup Rugby 1995. 

Tegen alle verwachtingen in wonnen de Zuid- 

Afrikaanse ‘Springbokken’ van wereldkampioen 

Nieuw-Zeeland. Een symbolische overwinning van 

een nieuw Zuid-Afrika, waar blank en zwart als 

gelijken samenleefden en samen sportten. Een 

overwinning op Nieuw-Zeeland, kortom, maar ook 

op de apartheidsmentaliteit. 

Nelson Mandela en de wedstrijd die een volk 

verenigde (Kosmos Uitgevers) is verkrijgbaar in 

de boekhandel. Adviesprijs: € 19,95. 

ISBN: 9789021529943. 

Van Zimbabwe naar Haarlem 

Hoe trap je het best tegen een bal aan? Hoe zet je 

sport in op school? Hoe gebruik je sport voor wijkverbetering? 

En hoe organiseer je een succesvol sportevenement? 

Zomaar wat vragen waarover zestien 

Zimbabwaanse sportleiders spraken met leerlingen en 

docenten van de sportopleiding CIOS Haarlem. Zij 

volgden vanaf 27 oktober vier weken lang lessen op het 

CIOS, zoals een fitnesscursus. Ook liepen ze mee met 

de stages en sportactiviteiten van Nederlandse studenten. 

In Zimbabwe werken zij voor het – mede door 

CIOS-docenten opgezette – project ‘Haarlem Mutare 

Sportleiders’ van de Stedenband Haarlem-Mutare. 

Zestig Zimbabwaanse jongeren zijn of worden door de 

stedenband opgeleid tot sportleider. Zij verzorgen 

dagelijks sportactiviteiten in hun wijk, met speciale 

aandacht voor hiv/aids, gelijkheid tussen man en vrouw 

en lichamelijke handicaps. Deze kans op een opleiding 

en werk is uniek in het door politiek- en economische 

crises getroffen Zimbabwe. 

Blijf op de hoogte van de projecten van Stedenband 

Haarlem-Mutare! Kijk op www.haarlem-mutare.nl. 

Het Zimbabwaanse bezoek krijgt in de volgende 

Supporter uitgebreider aandacht en was mede 

mogelijk dankzij Xplore-subsidie (www.xplore.nl). 

Sportcoalities aan de slag 

In Burkina Faso gaan het nationaal sportinstituut 

INJEPPS en kleine wijkorganisaties binnenkort samenwerken 

met een Nederlandse sportbond en sportkoepel. 

Nederlandse netwerken van gehandicapten- en 

vrouwenorganisaties stellen daarbij hun kennis ter 

beschikking. Doel van het gezamenlijke programma is 

gemarginaliseerde jongeren – in het bijzonder gehandicapten 

en meisjes – beter te laten deelnemen aan hun 

samenleving. Het project is één van de nieuwe, krachtige 

sportcoalities die ontstaan naar aanleiding van de 

beleidsbrief ‘Een kans voor open doel. De kracht van 

sport in ontwikkelingssamenwerking’ van minister 

Koenders en staatssecretaris Bussemaker. Ook in 

Zuid-Afrika, Suriname, Kenia, Senegal en Mozambique 

werken lokale organisaties met Nederlandse (sport) 

organisaties aan duurzame programma’s op het gebied 

van gezondheid, onderwijs en emancipatie. Binnenkort 

volgen Guatemala, Indonesië, Zambia en Bhutan. 

Uiteindelijk zullen in tien landen sportcoalities aan de slag 

zijn voor een betere positie voor jongeren, meisjes en 

vrouwen en gehandicapten. NOC*NSF coördineert de 

projecten onder de titel ‘Sportcoalities aan de Slag’. 

Volg de voortgang van ‘Sportcoalities aan de 

Slag’ op www.sport.nl/ontwikkelingssamenwerking!

eportage 

Millenniumschoen Award 2008 

‘‘Hij dóet het gewoon’’ 

Hij treedt niet graag op de voorgrond. Maar op 

24 oktober stond hij tijdens het festival ‘UN me’ 

te glunderen op het podium. Al sinds het begin 

van zijn voetbalcarrière spant Clarence 

Seedorf zich in voor ontwikkelingshulp. 

Daarom kreeg hij door minister Koenders de 

Millenniumschoen Award 2008 uitgereikt. 

“Deze erkenning is belangrijk voor me.” 

Van alle genomineerden viel 

Seedorf bij de jury extra op. Al 

vele jaren zet hij sportprojecten 

op in ontwikkelingslanden, en 

altijd op een bescheiden manier. 

Of zoals minister Koenders bij 

de uitreiking zei: “Hij maakt er 

niet veel ophef over, maar dóet 

het gewoon.” Seedorf is 

intensief betrokken bij zijn 

projecten en neemt zelf vaak de 

verantwoordelijkheid. Zijn 

stichting, Champions for 

Children, verbetert de omstandigheden 

en het onderwijs van 

jonge kinderen in ontwikkelingslanden. 

Ook is hij actief voor 

Goal4Africa, een organisatie die 

mensen in staat stelt doelpunten 

te sponsoren (zie pagina 24). 

Bovendien is Seedorf betrokken 

bij de Innovatie- en 

Tekst: Eric de Frel. Foto’s: NCDO. 

Inspiratiegroep Sport en OS, en 

bij allerlei ontwikkelingsprojecten 

in Suriname en Zuid-Afrika. 

Tijdens de uitreiking van de 

Millenniumschoen Award 

vertelde de stervoetballer over 

zijn motivatie. 

“Ontwikkelingswerk is van jongs 

af aan mijn missie geweest. Nu 

ik een bekende sporter ben, 

gebruik ik mijn beroemdheid 

graag om overal deuren te 

openen. Ik blijf daarbij liever op 

de achtergrond. Voor mij zijn 

vooral de daden belangrijk; aan 

grote woorden en valse beloftes 

heb je niks. Mijn ervaring is hoe 

meer je kunt geven, des te 

gelukkiger je wordt. Daarom doe 

ik dit net zo goed voor mezelf; ik 

voel mij er zelf ook beter door.” >>> 

De Millenniumschoen Award... 

... wordt ieder jaar uitgereikt aan een bekende 

sporter die zich bijzonder heeft ingezet voor 

sport en de millenniumdoelen. Deze doelen 

richten zich op onder meer het terugdringen van 

armoede, aids en kindersterfte en op gelijkheid 

van vrouwen en mannen. In 2006 werd via een 

prijsvraag de Millenniumschoen ontworpen. In 

dat jaar ging de eerste Millenniumschoen Award 

naar voetballer Aron Winter. Het jaar erna mocht 

atlete Lornah Kiplagat de prijs in ontvangst 

nemen. De uitreiking is elk jaar tijdens de ‘verjaardag’ 

van de Verenigde Naties, ‘UN me’, 

voorheen ‘Nacht van de VN’. Op dit evenement 

is aandacht voor het werk van de VN en wordt 

de Nederlandse Jongerenvertegenwoordiger van 

de VN democratisch gekozen. 

21

“Dames en heren, 

geachte aanwezigen, 

Sport alleen zal de wereld niet 

veranderen, maar kan wel een 

belangrijke bijdrage leveren aan 

het behalen van de millenniumdoelen. 

Ik ben daarom blij dat 

sport deel uitmaakt van 

programma’s van VNorganisaties. 

In Rwanda, 

bijvoorbeeld, laat UNICEF 

kinderen samen sporten, of ze 

nu Hutu of Tutsi zijn. Zo leren ze 

dat ze eigenlijk helemaal niet van 

elkaar verschillen. Het klinkt 

simpel, maar als je bedenkt dat 

de vaders van deze kinderen 

misschien elkaars familieleden 

hebben gedood, dan is het 

geweldig als hun zonen bij 

elkaar in een voetbalteam zitten 

en samen juichen als ze winnen. 

minister bert Koenders: 

‘‘Het bereik van 

is gigantisch’’ 

Emancipatie 

In veel landen is het voor 

meisjes en vrouwen moeilijk of 

zelfs verboden om te sporten. 

Sport is belangrijk voor hun 

emancipatie. Want door meisjes 

de kans te geven aan sportactiviteiten 

deel te nemen, groeit 

hun zelfvertrouwen, breiden ze 

hun sociale netwerk uit en 

worden ze weerbaarder. Zien 

jullie het voor je: boksende 

meisjes in de sloppenwijken van 

Nairobi? Ik heb het zelf gezien 

toen ik in Kenia was. En behalve 

dat ze zichzelf leren verdedigen, 

groeit ook hun overtuiging dat 

ze controle hebben over hun 

toekomst; dat die niet al 

bepaald is door hun familie. Ook 

draagt het bij aan een verandering 

van opvattingen van 

mannen over de positie van 

vrouwen. Daardoor komt het 

derde millenniumdoel, gelijke 

kansen voor mannen en 

vrouwen, weer dichterbij. 

22

eportage 


idolen 

Koenders en atlete Lornah Kiplagat, winnares van vorig jaar, overhandigen 

Clarence Seedorf de Milenniumschoen Award 2008. 

Opvoeding 

Sport kan ook bijdragen aan 

een goede opvoeding. In 

Guatemala zijn er bijvoorbeeld 

enorm gewelddadige jeugdbendes. 

Veel jongens voelen zich 

daartoe aangetrokken, omdat ze 

geen goede opleiding hebben 

gehad, hun ouders niet goed 

voor hen konden zorgen of 

omdat ze geen toekomstperspectief 

hebben. Om deze 

jongens uit de criminaliteit te 

houden zijn er sportprogramma’s 

in de achterstandswijken 

van Guatemala-Stad. In plaats 

van mensen te beroven, leven zij 

zich nu uit op het voetbalveld. 

De jongens worden beloond 

voor goed en gestraft voor 

slecht gedrag. Als ze verliezen, 

feliciteren ze de tegenpartij, in 

plaats van erop los te slaan. En 

om goed te presteren, moeten 

ze gezond eten, minder drinken 

en geen drugs gebruiken. Voor 

de jongeren is deze coaching 

bepalend voor de rest van hun 

leven. Wat zij leren op het 

voetbalveld, helpt hen bij het 

afmaken van school of bij het 

vinden van een baan. 

Idolen 

Sinds begin dit jaar maak ik me 

samen met staatssecretaris 

Bussemaker sterk voor sport als 

middel bij het bereiken van 

ontwikkelingsdoelen. Tot 2011 

hebben we 16 miljoen euro 

uitgetrokken voor sportactiviteiten 

die zich richten op maatschappelijke 

ontwikkeling in tien 

landen, waaronder Kenia en 

Guatemala. Er is speciale 

aandacht voor kwetsbare 

groepen zoals jongeren, meisjes 

en vrouwen, en gehandicapten 

in ontwikkelingslanden. Maar de 

overheid kan dit niet alleen. 

Daarom werken we in 

Nederland samen met partners 

als NOC*NSF en NCDO, en in 

ontwikkelingslanden – via de 

ambassades - met lokale 

organisaties. 

Deze Millenniumschoen Award 

zegt iets over het belang van 

rolmodellen voor sociaalmaatschappelijke 

ontwikkeling. 

Ieder land, iedere tijd en iedere 

sport kent zijn eigen idolen. 

Deze sporthelden kunnen een 


het bereiken van ontwikkelingsdoelen. 

Waar zij zijn, daar zijn 

ook de camera’s. Het bereik van 

hun boodschap is gigantisch. 

Dat geldt ook voor de winnaar 

van vanavond, die zich al vanaf 

het begin van zijn sportieve 

carrière inspant voor sportprojecten 

en goede doelen in 

ontwikkelingslanden: Clarence 

Seedorf. 

Clarence, 

gefeliciteerd!” ••••• 

Dit is een ingekorte versie van de toespraak die 

Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert 

Koenders op 24 oktober hield bij de uitreiking van de 

Millenniumschoen Award 2008. 

23

WK VOETBAL 2010 

Goal4Africa 

Geïnspireerd door Mandela 

Om succes te hebben, moet gescoord worden. Die sportwijsheid krijgt een nieuwe lading met Goal4Africa. 

De oproep van deze stichting aan alle overheden, bedrijven, organisaties, clubs, teams en individuen ter 

wereld, is simpel. Doneer van nu tot aan de aftrap van het WK Voetbal een bedrag naar keuze voor de goals 

die jouw favoriete prof- of amateurteam maakt. Goal4Africa investeert 

dat geld vervolgens in sport en onderwijs voor kinderen in Afrika. Motaung 4 Africa 

De eerste mogelijkheid om via 

Goal4Africa doelpunten te ‘sponsoren’ 

was op 12 juli. Toen hield de stichting 

de kick-off van zijn donatiecampagne: 

een benefietwedstrijd waaraan veertig 

topvoetballers meededen – van Kaká, 

Maldini, Cannavaro en Gerrard tot Van 

Persie, Eto’o, Drogba en Seedorf (zie 

foto). Dat was zes dagen vóór de 90e 

verjaardag van Nelson Mandela, bij 

wiens leven en idealen rond de wedstrijd 

uitgebreid stil werd gestaan. 

Goal4Africa streeft ernaar Mandela’s 

dromen voor het continent te realiseren. 

De organisatie ondersteunt hiervoor 

sport & ontwikkelingsprojecten en wil 

met het ingezamelde geld uiteindelijk 

een ‘African Legacy Programme’ 

opzetten. Vanuit dit programma moet 

worden gewerkt aan vredesopbouw, 

armoedebestrijding en economische 

ontwikkeling in Afrika. Doel: het 

werelddeel voor volgende generaties 

een betere, veilige en kansrijke plek 

maken. Goal4Africa heeft sinds 12 juli 

bijna 1,3 miljoen euro opgehaald. 

Ook goals sponsoren? Ga naar 

www.goal4africa.org. 

Een belangrijk gezicht van 

Goal4Africa is levende legende Kaizer 

Motaung. Net als Stanley Tshabalala, 

oud-bondscoach van Zuid-Afrika (zie 

pagina 25), groeide Motaung op in 

de kansarme wijk Orlando East van 

township Soweto en was hij profvoetballer 

in de Verenigde Staten. 

Motaung richtte, terug in Zuid-Afrika, 

de uiterst succesvolle club Kaizer 

Chiefs op. Hij stond enkele jaren na 

de apartheid – in 1996 – aan de wieg 

van de nationale Premier Soccer 

League. En hij speelt een invloedrijke 

rol in de organisatie van het WK 

Voetbal 2010 in zijn land. 

24 

Foto: ANP.

interview 

Stanley Tshabalala 

NAAR HET STATION 

Orlando East. Zo heette de wijk 

waar Tshabalala opgroeide. Er 

werd in de jaren ’50 en ’60 veel 

op straat gevoetbald in dit 

straatarme deel van de township 

Soweto. Ander vermaak 

was er nauwelijks. Slechts een 

enkeling had geld om de 

kinderen naar school te sturen. 

“Zelf verdiende ik een beetje 

door pinda’s te verkopen bij het 

treinstation. De meesten van 

mijn vrienden probeerden op 

andere manieren aan geld te 

komen. Met zakkenrollen. Ze 

werden regelmatig gepakt en 

zaten dan een tijdje vast.” 

Niet alleen zakkenrollers 

moesten uitkijken voor de 

politie. Het einde van de 

apartheid was nog niet in zicht, 

maar het verzet onder de zwarte 

bevolking groeide. “Veel mensen 

was een fantastisch blank team 

in Johannesburg, Highlands 

Park, met Engelsen en 

Brazilianen. Hun voetbal, met 

veel flair, sprak tot onze 

verbeelding. We gingen 

regelmatig naar hun wedstrijden. 

Al werden we weggestopt in 

een stampvol hoekje van het 

stadion en zaten blanken op de 

beste plaatsen, ik vond het 

prachtig.” 

Het voetbal leidde Tshabalala af 

van de ellende thuis. Zijn vader 

was vertrokken toen hij een paar 

jaar oud was. Zijn moeder 

verdiende niet genoeg om alle 

zes kinderen te voeden. “Ze was 

huishoudster bij een blanke 

familie. Als we geluk hadden, 

kreeg ze de restjes mee. Dan 

hadden we genoeg te eten. 

Naar school ging ik niet, ook al 

Een paspoort tot alles 

Hij werd kort geleden uitgenodigd door een 

universiteit. Of hij lang wilde komen 

om een lezing te geven. Hij kon het bijna niet 

geloven. “Ik, die zonder scholing in een arme 

township was opgegroeid!” Maar de lezing 

ging over voetbal. “En dat ken ik”, zegt 

Stanley Tshabalala (59), de legendarische 

oud- bondscoach van Zuid-Afrika. “Voetbal 

heeft me ver gebracht.” 

waren met politiek bezig. Je 

mocht de politie nooit vertellen 

waar iemand woonde. Dat kon 

gevaarlijk zijn voor die persoon 

en jou het stempel ‘verrader’ 

opleveren.” De apartheid was 

vreselijk, zegt hij. “Maar mijn 

vrienden en ik waren geen 

politici. Wij hielden van voetbal; 

meer dan van wat dan ook.” 

NAAR HIGLANDS PARK 

In die tijd, halverwege de jaren 

zestig, was ook de voetbalcompetitie 

nog gescheiden. Blank, 

zwart, Indiër, kleurling: iedereen 

had zijn eigen competitie. “Er 

wilde ik heel graag. Dat kon 

alleen als je familie geld had, 

bijvoorbeeld door een eigen 

zaak. Dat kwam zelden voor.” 

Het toekomstperspectief voor 

jongens als Tshabalala was 

beperkt. 

NAAR AMERIKA 

“Waar ik opgroeide had je 

eigenlijk twee keuzes, je werd 

voetballer of bokser. Boksen 

was niks voor mij. Je krijgt een 

pak slaag of komt thuis met een 

gebroken neus. Dus werd het 

voetbal.” Die keuze viel gelukkig 

uit. Tshabalala bleek een talent, >>> 

25

26 

die zich snel in de kijker speelde. 

Op zijn vijftiende speelde hij voor 

Real Fighters in Alexandra, ook 

in Johannesburg. Hij was een 

snelle rechtsbuiten, die regelmatig 

scoorde. Na twee 

seizoenen trok Kaiser XI – de 

voorloper van topclub Kaiser 

Chiefs – hem aan. 

Bij ‘Kaiser’ verdiende Tshabalala 

geld met wat hij het liefste deed. 

Nu kon hij zijn familie een beetje 

lucht verschaffen. De tijden van 

voorspoed zouden nog even 

voortduren voor de jonge speler. 

Want twee jaar later, in 1971, 

vond hij een manier om naar 

Amerika te gaan. “In de boeken 

van World Soccer stonden de 

adressen van alle Amerikaanse 

clubs. En ik wist dat het niet 

onmogelijk was. Beroemde 

Zuid-Afrikanen als Jomo Sono 

en Kaiser Motaung waren mij al

interview 


Tshabalala over het WK2010: 

“Houd ruimte voor Afrikaanse accenten” 

voorgegaan. Een buurvrouw 

schreef een sollicitatiebrief 

voor mij.” 

NAAR BEVERLY 

Zuid-Afrikaanse spelers waren 

gewild in de Verenigde Staten. 

Tshabalala kreeg een kans bij 

Fort Lauderdale Strikers in 

Miami. In New York logeerde hij 

bij Steve ‘Kalamazoo’ Mokone, 

de spits die in de jaren ’50 nog 

indruk had gemaakt bij de 

Nederlandse club Heracles 

Almelo. Het was een grote stap 

van Orlando East naar Miami 

– en een leerzame. 

“Het niveau was een stuk hoger 

dan ik gewend was.” Jaren na 

hem zouden spelers als Pele, 

Neeskens, Cruijff en 

Beckenbauer eveneens hun 

kunsten in de Amerikaanse 

eredivisie vertonen. Maar ook in 

Tshabalala’s tijd speelden er al 

gelouterde spelers uit Europa. 

“Vergeleken met hen bleek ik 

opeens een gemiddelde 

“Ik had nog nooit met 

ze te douchen. Ik was doodsbang 

iets verkeerd te doen. 

Maar al voetballend hielpen mijn 

teamgenoten me over de 

schroom heen. En naakt in de 

kleedkamer bleken ze gewoon 

mannen, zoals ik.” 

Hij ontmoette Beverly, een 

studente medicijnen. “Na elke 

training gaf ze me Engelse les. 

Ik was gretig. Ze deed het 

gratis, uit medemenselijkheid. 

Ze leerde me ook zwemmen. Ze 

was een hele mooie meid, maar 

gek genoeg is er nooit iets 

amoureus tussen ons voorgevallen. 

Ik ben haar ontzettend 

dankbaar. We hebben altijd 

contact gehouden. Ze is zelfs 

een keer naar Zuid-Afrika 

gekomen, op mijn uitnodiging, 

toen ik bondscoach was. Helaas 

is ze inmiddels overleden.” 

NAAR SOWETO 

Tshabalala brak niet door in 

Florida. Na anderhalf jaar kwam 

hij terug naar Zuid-Afrika, waar 

blanken gevoetbald en 

durfde ze niet aan te raken” 

voetballer.” Tshabalala begon 

zichzelf anders te bekijken. Ook 

op andere vlakken. “Ik was de 

enige donkere speler, had nog 

nooit met blanken gevoetbald. Ik 

durfde ze niet aan te raken, ook 

niet in het veld, laat staan met 

voetbal steeds meer gemengd 

werd. De overheid liet het 

oogluikend toe. “Het was een 

interessante tijd. En al waren 

blanken spelers eerst nog bang 

om in Soweto te spelen, we 

speelden tenminste samen!” Na 

Het WK komt er aan en oud-bondscoach 

Tshabalala maakt zich zorgen. “De hele wereld 

kijkt naar ons. En het gaat niet goed met ons 

team. Buitenlandse invloed is prima, maar je 

moet je eigen cultuur niet verloochenen. Dat 

dreigt nu te gebeuren. Veel officials denken nog 

steeds dat een buitenlandse coach zaligmakend 

is. Maar een buitenlandse coach wil vaak te veel 

veranderen. Ik hou óók van de speelstijl van 

andere landen, zoals Nederland, en van buitenlandse 

voetballers, zoals Wesley Sneijder. Die mix 

van kracht en flair, een moderne voetballer, hij is 

overal! Maar bij ons in Zuid-Afrika moet wel 

ruimte blijven voor Afrikaanse accenten. Zwarte 

spelers hebben een natuurlijke flair. Als coach 

moet je er discipline aan toevoegen, maar maak 

het niet kapot. Ga geen trucjes en dribbels 

verbieden. Zorg alleen dat de spelers weten dat 

ze bij balverlies keihard moeten werken om hem 

terug te winnen.” 

Amerika bekeek hij de apartheid 

met andere ogen. “Ik kwam 

terug als een compleet ander 

persoon. Durfde ik aanvankelijk 

niet met mijn medespelers te 

douchen of Beverly ook maar 

met één vinger aan te raken, in 

Amerika leerde ik dat daar niets 

mis mee was. Eenmaal terug in 

Zuid-Afrika, ging ik mezelf 

vragen stellen. Waarom leven 

we zo? Wat een dwaze toestand 

eigenlijk.” 

Hij kreeg een contract bij 

Orlando Pirates. Dat ging goed. 

Tot hij in een zware botsing 

kwam met keeper Henry ‘Black 

Cat’ Cele. Hij brak zijn been op 

meerdere plaatsen en kwam als 

voetballer nooit meer op niveau, 

mede vanwege een verkeerde 

behandeling. “De medische 

voorzieningen voor zwarten >>> 

27

28 

waren toen nogal beperkt.” 

Keeper Cele zou jaren later zijn 

agressie op andere manieren 

kanaliseren. Hij werd acteur en 

maakte in de jaren ’80 onder 

meer furore als Shaka Zulu in de 

gelijknamige miniserie. 

NAAR ITALIË 

Toen Tshabalala in 1975 – pas 

26 jaar oud – ook zijn andere 

been brak, stopte hij met 

voetballen. Nog datzelfde jaar 

werd hij gevraagd coach van 

Orlando Pirates te worden. 

“Onze toenmalige coach, Mario 

Tuani, moest terug naar Chili. De 

belangrijkste spelers van mijn 

team, Jomo Sono en Patson 

Banda, wilden dat ik zijn rol 

overnam. Ik weet niet wat ze in 

me zagen, maar de spelers 

geloofden in me. Ik had veel 

opgestoken in Amerika.” 

Orlando Pirates won de BP 

Cup. En de jonge coach kreeg 

een bijnaam, met dank aan zijn 

volume langs de lijn: Stanley 

‘Screamer’ Tshabalala. Zijn 

succes was ook Zola Mahobe 

opgevallen. Deze steenrijke 

zakenman had de club 

Mamelodi Sundowns overgenomen 

en haalde Tshabalala weg 

bij Orlando Pirates. Ook kocht 

hij een vijftal topspelers. Mahobe 

stuurde Tshabalala naar Italië 

om stage te lopen bij AC Milan 

en Juventus. “Vooral bij Milan 

leerde ik veel. Daar was Arrigo 

Sacchi coach. Verdedigers als 

Maldini en Baresi waren altijd 

rustig aan de bal, want Sacchi 

riep steeds: ‘piano, piano, rustig 

aan’. Zuid-Afrikaanse verdedigers 

peren de bal vaak wild naar 

voren.” 

NAAR DE BOND 

Vanuit zijn ervaring in Italië leerde 

Tshabalala de spelers van 

Mamelodi Sundowns verzorgd 

te voetballen. Zijn speelstijl kreeg 

zelfs een naam: ‘shoeshine and 

piano’. “‘Piano’ verwijst naar de 

rust in het spel. En ‘shoeshine’ 

naar de beweging van een 

schoenpoetser. Het betekent: 

samen aanvallen en verdedigen. 

Het leek wel wat op het 

Totaalvoetbal van Michels en 

Cruijff.” Sundowns won negen 

bekers in zes jaar en doorbrak 

de hegemonie van de Soweto 

Big Three (Orlando Pirates, 

Kaiser Chiefs en Moroko 

Swallows) door kampioen te 

worden.” 

Aan het feest kwam plots een 

einde toen Mahobe werd 

gearresteerd wegens fraude. 

Maar Tshabalala had zijn naam 

als coach gevestigd. Toen 

Zuid-Afrika in 1992 – na de 

sportboycot – weer door de 

FIFA werd toegelaten, werd hij 

de eerste bondscoach van de 

post-apartheidsjaren. “Ik moest 

bij nul beginnen. Ik wilde het 

sterkste team, maar wilde ook 

dat de blanken zich niet 

buitengesloten zouden voelen. 

Gelukkig hadden we in die tijd 

ook een paar sterke blanke 

spelers, zoals Mark Anderson, 

Peter Gordon en Neil Tovey. 

NAAR LAGOS 

De verwachtingen waren enorm, 

maar Zuid-Afrika was al sinds 

1954 niet meer blootgesteld aan 

internationale verhoudingen. 

Vriendschappelijk werd nog wel 

gewonnen van Kameroen (1-0), 

dat met Roger Milla furore had 

gemaakt op het WK, maar bij de 

WK-kwalificatie ging het mis.

interview 



“Stel niet te veel onervaren spelers op” 

De Braziliaanse bondscoach Tele Santana van Zuid-Afrika heeft – in navolging 

van voorganger Carlos Parreira – gekozen voor de jeugd. Tshabalala: 

“Dat is mooi voor hun ontwikkeling, maar het geeft ons niet automatisch 

een sterk team. We hebben ervaren spelers nodig, zeker op het middenveld. 

Een speler wordt tegenwoordig snel als ‘te oud’ beschouwd. Maar ik 

vind: zolang zijn benen hem nog kunnen dragen, stel hem op! Want je hebt 

zijn ervaring hard nodig. Ja, ik ben kritisch. Ik schreeuw het niet van de 

daken, het staat niet in de krant, maar ik adviseer de andere Zuid- 

Afrikaanse coaches wel. Toch stap ik niet zomaar op de bondscoach af. Zo 

ben ik niet opgevoed. Die man is uitgenodigd om hier te komen coachen. 

Pas wanneer hij erom vraagt, zal ik mijn mening geven. Dan is het aan hem 

of hij er iets mee doet.” 

Eerst won Zimbabwe in Harare 

met 4-1. En op 10 oktober 1992 

was de prestigieuze uitwedstrijd 

in Lagos tegen Nigeria. Het duel 

symboliseerde de strijd om de 

hegemonie op het continent. 

Tshabalala’s team was kansloos 

tegen het ijzersterke Nigeria van 

Clemens Westerhof: 4-0. 

De pers bekritiseerde 

Tshabalala. Met name Sy 

Lerman, een blanke sportjournalist 

van de Zuid-Afrikaanse 

Sunday Times, was scherp in 

zijn uitlatingen. Na de nederlaag 

tegen Nigeria schreef hij een 

stuk over Tshabalala, met als 

kop ‘Don’t scream, just go!’ 

Tshabilala: “Kritiek op de 

speelwijze is prima, maar hij 

werd te persoonlijk. Lerman 

voerde campagne voor de 

Engelsman Terry Paine, die in 

1966 wereldkampioen was 

geworden. Lerman wilde geen 

zwarte coach, het moest een 

“Ik wilde het sterkste team, 

zonder dat blanken zich uitgesloten 

zouden voelen” 

blanke buitenlander zijn. Hij 

vond dat ik internationale 

ervaring miste, maar ik kreeg 

sterk het idee dat hij gedreven 

werd door racistische 

motieven.” 

NAAR DE JEUGD 

De controverse leidde tot een 

incident met grote gevolgen. Bij 

een persconferentie eindigde 

een discussie in een handgemeen, 

waarbij Tshabalala een 

klap uitdeelde aan Lerman. “Ik 

duwde hem weg,” is 

Tshabalala’s verweer. “Maar ik 

zat fout. En ik accepteerde dat 

de bond mij ontsloeg.” Na het 

Lerman-incident stokte de 

carrière van Tshabalala als 

hoofdcoach. Toch bleef hij actief 

in het voetbal – bij Sundowns 

en Orlando Pirates. Inmiddels is 

hij al enige jaren coach van de 

nationale teams van Zuid-Afrika 

voor spelers onder de twintig en 

onder de zeventien jaar. 

“Natuurlijk ben ik niet trots op 

dat ene incident, maar ik ben 

gelukkig. Ik ben nog altijd 

continu bezig met mijn grote 

liefde: voetbal.” 

Als jeugdcoach ziet hij dat het 

met veel jonge talenten misgaat 

in Zuid-Afrika. Zoals toptalent 

Jabu Pule, die in Oostenrijk 

dronken achter het stuur in 

slaap viel en werd ontslagen. 

“Begeleiding is cruciaal. Je moet 

keihard zijn. Jonge spelers 

krijgen soms een miljoen Rand 

tekengeld [85.000 euro, red]. 

Het eerste wat ze daarmee 

doen is vaak een dure auto 

kopen, met een flinke installatie. 

Ze denken niet aan investeren. 

En de zaakwaarnemer is vaak 

vertrokken zodra hij zijn 

vergoeding heeft opgestreken.” 

Zelf is hij vooral zijn moeder 

dankbaar. “Ik verkocht pinda’s. 

Het enige wat ik kon was 

voetballen. ‘Geen alcohol, niet 

gokken’, zei mijn moeder altijd. 

En dat zeg ik nu tegen mijn 

spelers. Mijn moeder heeft me 

geleerd mijn eigen kleding te 

wassen en geld opzij te leggen. 

Dat kun je jongeren nog steeds 

leren. Ik kwam uit een arme 

township. We hadden niets. En 

kijk hoe ik er nu bijzit: ik ben 

schoon, draag een pak, en kan 

in het Engels discussiëren. 

Voetbal was mijn paspoort tot 

een goed leven en een mooie 

oude dag voor mijn moeder. 

Voetbal was mijn paspoort tot 

bekendheid en ontmoetingen 

met presidenten. Een paspoort 

tot alles.” •••••••••••••• 

Tekst: Edwin Schoon. 

Foto’s: Gallo Images. 

29

SPELAANWIJZINGEN 

Meer weten over sport & 

ontwikkelings samenwerking? 

Zelf een sportieve bijdrage 

leveren aan een betere wereld? 

Er zijn diverse websites waar je 

terecht kunt. Supporter zet er 

een aantal voor je op een rijtje. 

Zoek je informatie of wil je kennis en ideeën 

uitwisselen? Dit zijn belangrijke websites op het 

gebied van sport & ontwikkelingssamenwerking: 

www.sportdevelopment.org 

Op dit webportaal van programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking 

van NCDO vind je info, tools en tips voor 

sport & ontwikkelingssamenwerkingin Nederland 

www.sportanddev.org 

Dit internationale platform voor sport & ontwikkelingssamenwerking 

biedt niet alleen informatie en projectvoorbeelden, 

je kunt er ook ideeën, ervaringen en kennis uitwisselen. 

www.toolkitsportdevelopment.org 

In het netwerk Sport & Ontwikkelingssamenwerking bundelen 

allerlei organisaties hun krachten. Bijvoorbeeld deze onderwijs- & 

opleidingsinstituten: 

www.cios.nl CIOS Nederland 

www.hanzehogeschool.nl Hanze Hogeschool 

www.inholland.nl Hogeschool INHOLLAND 

www.voltijd.hva.nl/sport-management-enondernemen/ 

Hogeschool van Amsterdam 

www.windesheim.nl Hogeschool Windesheim 

in Zwolle 

www.nuffic.nl Nuffic 

www.geog.uu.nl/sgo/onderzoek/ceres.nl 

Universiteit Utrecht 

www.usg.uu.nl USBO 

www.mulierinstituut.nl WJH Mulier 

Instituut 

Kijk voor meer leden van het netwerk Sport & 

Ontwikkelingssamenwerking op: www.sportdevelopment.org 

Wat maakt een project succesvol en wat zijn de valkuilen? 

Deze toolkit bundelt beschikbare kennis en ervaringen. Praktische 

tools als checklists en handleidingen helpen je zelf projecten op 

te zetten. 

Wil je zelf een project opstarten en ben je op zoek naar 

subsidiemogelijkheden? Kijk eens op één van deze websites: 

www.sportdevelopment.org 

fondsen en subsidies 

Op deze site vind je een overzicht van verschillende mogelijkheden 

in Nederland om financiering voor een project te krijgen. 

www.sport.nl/ 

ontwikkelingssamenwerking 

Deze webpagina geeft basisinformatie over het nieuwe programma 

‘Sportcoalities aan de slag’ van NOC*NSF 

www.ncdo.nl 

subsidie aanvragen 

Bij NCDO kun je subsidie aanvragen voor activiteiten in Nederland 

waarmee je Nederlanders betrekt bij internationale samenwerking 

en bij het leven van mensen in ontwikkelingslanden. 

www.impulsis.nl 

Impulsis is een loket voor ondernemende mensen in 

ontwikkelings landen en in Nederland. Je kunt er terecht voor 

advies, uitbreiding van je netwerk, expertise en financiële steun. 

30

DE LIBERO 

Zó 2008 

Frank van Eekeren 

werkt als senior adviseur en 

onderzoeker aan de 

Universiteit Utrecht. Ook is hij 

namens NOC*NSF manager 

van ‘Sportcoalities aan de 

slag’, een programma gericht 

op de versterking van de 

inzet van Nederlandse 

organisaties voor sport & 

ontwikkelingssamenwerking. 

Gaat u tegenwoordig ook zo blij door het leven? 

Zodra ik ‘s ochtends de krant door de brievenbus 

hoor schuiven, storm ik opgetogen de trap af. Het 

vrolijke wereldnieuws pept me volledig op. En 

voordat ik zelfs maar de káns krijg neerslachtig te 

worden, kijk en luister ik naar het Journaal. Geen 

beter anti-depressivum dan het hakkelend 

uitgesproken breaking news van Philip Freriks. 

Hoe anders voelde ik me een paar maanden 

geleden nog. Ik hoorde over graaiende bankiers, 

over derdewereldlanden die lijden onder het 

superieure Westen en over vergeten continenten. 

En dit alles, zo was mijn stellige overtuiging, zou 

nooit meer veranderen. Maar kijk nu eens! 

Kapitalistische bankiers moeten zich houden aan 

de Balkenende-norm. India schiet raketten naar 

de maan. En Zuid-Afrika gaat een WK Voetbal 

organiseren. Ik lach me rot. 

De Zuid-Afrikanen delen mijn opgewektheid. Zij 

beginnen in 2010 zelfs een nieuwe jaartelling, zo 

zeker zijn ze dat voor hen een Gouden Eeuw 

aanbreekt. Op dit moment leven miljoenen 

mensen, bijna 15 jaar na de afschaffing van de 

apartheid, nog altijd in middeleeuwse omstandigheden. 

Maar het aanstaande WK gaat redding 

brengen. Sloppenwijken zullen als sneeuw voor 

de zon verdwijnen. Het zal banen regenen. En de 

economische groei zal ervoor zorgen dat iedereen 

er warmpjes bij zit. 

In mijn depressieve periode dacht ik nog dat een 

WK Voetbal slecht zou uitpakken voor een land in 

ontwikkeling. Het bouwen van dure stadions, zo 

redeneerde ik, stuwt de prijs van arbeid en 

grondstoffen zo ver op dat sociale huizenbouw 

stilgelegd moet worden. Ook verwachtte ik een 

definitieve klap voor het toch al broze imago van 

Afrika, omdat voetbalsupporters beroofd – of 

anders wel ziek door het bezoeken van met HIV 

besmette prostituees – zouden terugkeren naar 

het Westen. Ik wist ook héél zeker dat FIFAbobo’s 

en sponsors, ondanks de duidelijk 

zichtbare townships, alleen oog zouden hebben 

voor de eigen portemonnee. 

Maar negatief denken is zó ‘2008’. Een organisatiecomité 

dat slechts droomt van mooie stadions 

is hopeloos ouderwets. Nee, een modern 

sportevenement zorgt voor een stevige economische 

en maatschappelijke erfenis waar een land 

jaren mee vooruit kan. En natuurlijk is de huidige 

voetbalsupporter niet langer een naïeve en op 

seks beluste cultuurbarbaar, maar een wereldburger 

die zijn bezoek aan het WK aangrijpt om te 

genieten van lokale gebruiken en levenslange 

vriendschappen sluit met de lokale bevolking. 

Het enige waarvan ik nog niet zeker ben, is of de 

nieuwe tijdgeest ook bij de FIFA en haar sponsors 

is doorgedrongen. Zouden zij wel in de gaten 

hebben dat nietsontziende hebzucht passé is? 

Dat hun overmatig klinken met champagne in 

vijfsterrenhotels not done is, als er luttele kilometers 

verderop mensen wonen zonder stromend 

water in hun huis? Dat zij, als WK-organisatoren, 

kleine ondernemers zonder al te veel moeite een 

graantje kunnen laten meepikken van het evenement? 

Ik hoop het. Want zelfs een conservatief 

bolwerk als de FIFA moet toch mee met zijn tijd. 

En een harteloos WK, dat is terug naar het jaar nul. 

31

Kampioenen 

Rotleven 

>>> 

Union.” 

kinderen te doen? 

Tekst en foto‘s: Martien Versteegh. 

EmancipatiE 

OpvOEding 

idOlEn 

organisaties. 

Seedorf. 

Clarence, 

Chiefs – hem aan. 

voor mij.” 

NAAR BEVERLY 

mannen, zoals ik.” 

NAAR SOWETO 

Het WK komt er aan en oud-bondscoach 

Tshabalala maakt zich zorgen. “De hele wereld 

kijkt naar ons. En het gaat niet goed met ons 

voorgegaan. Een buurvrouw ze te douchen. Ik was doodsbang 

iets verkeerd te doen. 

moet je eigen cultuur niet verloochenen. Dat 

team. Buitenlandse invloed is prima, maar je 

schreef een so licitatiebrief 

Maar al voetba lend hielpen mijn dreigt nu te gebeuren. Veel officials denken nog 

teamgenoten me over de 

steeds dat een buitenlandse coach zaligmakend 

schroom heen. En naakt in de is. Maar een buitenlandse coach wil vaak te veel 

ZuidAfrikaanse spelers waren kleedkamer bleken ze gewoon veranderen. Ik hou óók van de speelstijl van 

gewild in de Verenigde Staten. 

andere landen, zoals Nederland, en van buitenlandse 

voetballers, zoals Wesley Sneijder. Die mix 

Tshabalala kreeg een kans bij Hij ontmoe te Beverly, een 

Fort Lauderdale Strikers in studente medicijnen. “Na elke van kracht en flair, een moderne voetba ler, hij is 

Miami. In New York logeerde hij training gaf ze me Engelse les. overal! Maar bij ons in Zuid-Afrika moet wel 

bij Steve ‘Kalamazoo’ Mokone, Ik was gretig. Ze deed het 

ruimte blijven voor Afrikaanse accenten. Zwarte 

de spits die in de jaren ’50 nog gratis, uit medemenselijkheid. spelers hebben een natuurlijke flair. Als coach 

indruk had gemaakt bij de Ze leerde me ook zwemmen. Ze moet je er discipline aan toevoegen, maar maak 

Nederlandse club Heracles was een hele mooie meid, maar het niet kapot. Ga geen trucjes en dribbels 

Almelo. Het was een grote stap gek genoeg is er nooit iets 

verbieden. Zorg a leen dat de spelers weten dat 

van Orlando East naar Miami amoureus tussen ons voorgeva 

len. Ik ben haar ontze tend terug te winnen.” 

ze bij balverlies keihard moeten werken om hem 

– en een leerzame. 

“Het niveau was een stuk hoger dankbaar. We hebben altijd 

dan ik gewend was.” Jaren na contact gehouden. Ze is zelfs 

hem zouden spelers als Pele, een keer naar ZuidAfrika 

Neeskens, Cruijff en 

gekomen, op mijn uitnodiging, 

Beckenbauer eveneens hun toen ik bondscoach was. Helaas Amerika bekeek hij de apartheid 

kunsten in de Amerikaanse is ze inmiddels overleden.” met andere ogen. “Ik kwam 

eredivisie vertonen. Maar ook in 

terug als een compleet ander 

Tshabalala’s tijd speelden er al 

persoon. Durfde ik aanvankelijk 

gelouterde spelers uit Europa. Tshabalala brak niet door in niet met mijn medespelers te 

“Vergeleken met hen bleek ik Florida. Na anderhalf jaar kwam douchen of Beverly ook maar 

opeens een gemiddelde hij terug naar ZuidAfrika, waar met één vinger aan te raken, in 

Amerika leerde ik dat daar niets 

mis mee was. Eenmaal terug in 

ZuidAfrika, ging ik mezelf 

vragen stellen. Waarom leven 

lucht verscha fen. De tijden van 

we zo? Wat een dwaze toe 

voorspoed zouden nog even 

voortduren voor de jonge speler. 

Hij kreeg een contract bij 

Wan twee jaar later, in 1971, 

Orlando Pirates. Dat ging goed. 

vond hij een manier om naar 

Tot hij in een zware botsing 

Amerika te gaan. “In de boeken 

voetba ler.” Tshabalala begon voetbal steeds meer gemengd kwam met keeper Henry ‘Black 

van World Soccer stonden de 

zichzelf anders te bekijken. Ook werd. De overheid liet het Cat’ Cele. Hij brak zijn been op 

adressen van a le Amerikaanse 

op andere vlakken. “Ik was de oogluikend toe. “Het was een meerdere plaatsen en kwam als 

clubs. En ik wist dat het niet 

enige donkere speler, had nog interessante tijd. En al waren voetba ler nooit meer op niveau, 

onmogelijk was. Beroemde 

nooit met blanken gevoetbald. Ik blanken spelers eerst nog bang mede vanwege een verkeerde 

ZuidAfrikanen als Jomo Sono 

durfde ze niet aan te raken, ook om in Soweto te spelen, we behandeling. “De medische 

en Kaiser Motaung waren mij al niet in het veld, laat staan met speelden tenminste samen!” Na voorzieningen voor zwarten >>> 

stand eigenlijk.” 

DIT NUMMER UIT? 

En nieuwsgierig naar het volgende? Neem 

dan nu een gratis abonnement op Supporter 

(zie kader hieronder). En lees elk kwartaal: 

KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKING jaargang 7 / 12-2008 

// INTERVIEWS MET BEKENDE SPORTERS 

// SPORTREPORTAGES UIT VERRE LANDEN 

// INFORMATIEVE ACHTERGRONDARTIKELEN 

// SCHERPE OPINIESTUKKEN EN COLUMNS 

// NIEUWS OVER SPORT & ONTWIKKELING 

// KOOPTIPS EN SPELAANWIJZINGEN 

// EN MEER! 

/ ORTAGE 

worstelen 

een uitgave van 

CLARENCE SEEDORF: DE WINNAAR MET EEN MISSIE 

////// TOM VAN ’T HEK// WK VOETBAL 2010//////////// 

LEVENDE LEGENDE: TSHABALALA //BErT KOENDErS//////////// 

/ club / 

Voetbalvereniging Union 

OPGERICHT IN: 1914 

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING: 

steunt MYsA 

/ reportage / 


sh Radisla voor zijn trainingscentrum 

bekenden bouwde hij in 2000 vanaf gestapt. Kinderen uit 

de goed uitgeruste sportschool harmonieuze of rijke gezinnen 

en het bijbehorende internaat ontbreekt het aan de juiste 

waar nu 22 jongens wonen. mentaliteit. Ze hebben niet 

geleerd te vechten voor hun 

bestaan, in tegensteling tot de 

“Mijn pupi len zijn gedreven”, weesjongens voor wie kuresh 

prijst Radislav ‘zijn’ jongens. de enige manier is om iets te 

“A lemaal doorze ters, die a les bereiken in het leven. 

over hebben voor de sport.” In “Hier zie je toekomstige 

het verleden trainde hij ook wel kampioenen”, klinkt he trots 

eens een jongen die talent had tijdens de rondleiding die langs 

én ouders. Maar daar is hij de trainingsruimte voert. Op 

dikke ma ten trainen kleine en 

grote jongens in de leeftijd van 

10 tot 17 jaar. In tweetalen 

staan ze in typische kureshhouding: 

Hoofden en armen aan 

elkaar geklonken, de benen en 

heupen naar achteren gestoken. 

De langzame bewegingen lijken 

op een sierlijke dans. De 

traagheid ve raadt opperste 

concentratie. Ieder zoekt een 

zwakke plek bij de tegenstander 

om dan bliksemsnel toe te 

slaan. Degene die het eerst de het internaat waar de jongens houdt hen op het goede pad. 

grond raakt verliest. 

met subsidie van de overheid De trainingen zijn zwaar en 

verblijven. Dat er geld is om de sporten op dergelijk niveau gaat 

jongens te trainen en naar niet samen met het gebruik van 

De jarenlange training op de kampioenschappen te sturen, is drugs en alcohol. Ook biedt 

sportschool is gratis voor de 22 natuurlijk belangrijk, maar kuresh de jongens een kans om 

weesjongens. Ze gaan overdag minstens zo essentieel is de zichzelf op een positieve manier 

naar een gewone school en kwaliteit van de begeleiding. als man te bewijzen. Al doende 

trainen daarnaast vier uur per “De meeste jongens hebben ontdekken ze hun kracht en dat 

dag op de sportschool. De een rotleven achter de rug”, licht schept zelfvertrouwen. Ook 

kosten van de sportopleiding Mongush Radislav toe. En leren ze omgaan met zwakke en 

worden gedekt door betalende getraumatiseerde kinderen sterke kanten van henzelf en 

leden, giften en inkomsten uit ontsporen makkelijk. Kuresh van de tegenstander, 

WAt? 

HOe? 

Het beoefenen van voetbal kan een belangrijke bijdrage leveren aan “Dat inzamelen doen we op veel manieren”, vertelt Joost Gilissen, 

de ontwikkeling van individuen. Maar ook aan die van de samenleving. 

Vanuit deze overtuiging werd in 1914 de voetbalclub Union zondag meedoen aan mijn training. Daar betalen ze € 2,- per 

basisschooldocent en Union-voetbaltrainer. “Zo kunnen kinderen op 

opgericht. Die achtergrond sluit aan bij de betrokkenheid van de persoon voor. De helft daarvan is bestemd voor de club en de 

vereniging bij de Mathare Youth Sport Association (MYSA). Deze andere helft voor MYSA.” Maar de betrokkenheid gaat verder dan 

Keniaanse organisatie haalt jongeren uit Afrikaanse sloppenwijken het inzamelen van geld. Union is ook al acht jaar lang gastheer van 

van de straat, laat ze voetba len en biedt ze de kans hun schoolgeld een team jeugdige MYSA-voetba lers. Zij komen elke zomer acht 

te verdienen door zich in te ze ten voor MYSA. Zo kunnen ze dagen spelen in Nederland. Ze slapen, douchen en eten dan op het 

bijvoorbeeld jonge voetba lertjes coachen, aidsvoorlichting geven of clubte rein. Gilissen: “Door dit contact gaat het werk van MYSA - en 

vuilnis opruimen. Via de stichting ‘Union, meer dan voetbal’ wordt haar samenwerking met ons - nog meer leven bij de leden van 

geld ingezameld om met MYSA een bibliotheek/studiehuis te 

bouwen in de sloppenwijken van Nairobi. 

WAAROM? 

“Union wil de betrokkenheid van de jeugd bij de wereld graag 

vergroten”, zegt Gilissen. “Sporten is een sociale bezigheid; het 

gaat niet om het voetba len a leen. De wereld is groter dan de 

vereniging.” Zelf is Gilissen inmiddels zeer actief betrokken bij veel 

projecten in Kenia. Dat Union succesvol is in haar opzet, blijkt uit 

het feit dat zelfs de jongste clubleden al initiatieven bedenken om 

geld in te zamelen. NCDO heeft grote waardering voor de inzet van 

Union. De organisatie verdubbelde de € 35.000 die de stichting de 

afgelopen drie jaar voor MSYA ophaalde. 

Naam: WOuteR scHelHAAs 

Leeftijd: 6 jAAR 

Woonplaats: nijMegen 

Sport: VOetbAl 

Sinds: AndeRHAlf jAAR 

Wedstrijdteam: f10 

Leest Supporter: nOg niet (is nOg iets te jOng) 

Wat heb je met sport? 

“Ik vind a le sporten heel leuk. 

Op woensdag heb ik voetbaltraining 

en op zaterdag speel ik een 

“Dames en heren, 

geachte aanwezigen, 

Sport alleen zal de wereld niet 

veranderen, maar kan wel een 


het behalen van de mi lenniumdoelen. 

Ik ben daarom blij dat 

sport deel uitmaakt van 

programma’s van VNorganisaties. 

In Rwanda, 

bijvoorbeeld, laat UNICEF 

kinderen samen sporten, of ze 

nu Hutu of Tutsi zijn. Zo leren ze 

dat ze eigenlijk helemaal niet van 

elkaar verschillen. Het klinkt 

simpel, maar als je bedenkt dat 

de vaders van deze kinderen 

misschien elkaars familieleden 

hebben gedood, dan is het 

geweldig als hun zonen bij 

elkaar in een voetbalteam zi ten 

en samen juichen als ze winnen. 

“Toen hebben we pannenkoeken verkocht” 

wedstrijd. Vaak kom ik ook op 

zondag nog trainen bij Joost! 

[Zie linkerpagina, red.] Daar 

spelen dan weer andere 

kinderen mee dan in mijn eigen 

team. Ik zit ook op zwemles en 

op judo. En ik zou nog wel wi len 

basketballen, maar daar heb ik 

geen tijd meer voor.” 

Vind je het leuk om wat voor arme 

“Ja! Hier op de voetbalclub 

zamelen we geld in voor Afrika. 

Mijn zusje Meike en ik bedachten 

dat het leuk zou zijn wat 

extra geld in te zamelen. Oma 

heeft toen vijftig pannenkoeken 

gebakken. Meike heeft folders 

uitgedeeld bij al onze buren en 

vriendjes en vriendinnetjes. En 

toen hebben we bij ons in de 

tuin pannenkoeken verkocht. De 

pannenkoeken kosten € 0,50, 

maar sommige mensen gaven 

wat meer omdat ze wisten dat 

het voor een goed doel was. Ik 

heb toen een envelop met 

€ 75,- meegenomen naar Union 

en aan Joost gegeven. Voor de 

kinderen in Afrika!’ ••••••••• 

18 19 

SUPPORTER: SPORTIEF BETROKKEN 

15 

In veel landen is het voor 

meisjes en vrouwen moeilijk of 

zelfs verboden om te sporten. 

Sport is belangrijk voor hun 

emancipatie. Want door meisjes 

de kans te geven aan sportactiviteiten 

deel te nemen, groeit 

hun zelfvertrouwen, breiden ze 

hun sociale netwerk uit en 

worden ze weerbaarder. Zien 

ju lie het voor je: boksende 

meisjes in de sloppenwijken van 

Nairobi? Ik heb het zelf gezien 

toen ik in Kenia was. En behalve 

dat ze zichzelf leren verdedigen, 

groeit ook hun overtuiging dat 

ze controle hebben over hun 

toekomst; dat die niet al 

bepaald is door hun familie. Ook 

draagt het bij aan een verandering 

van opva tingen van 

mannen over de positie van 

vrouwen. Daardoor komt het 

derde mi lenniumdoel, gelijke 

kansen voor mannen en 

vrouwen, weer dichterbij. 

minister bert Koenders: 

‘‘Het bereiK van idolen 

is gigantiscH’’ 

Koenders en atlete Lornah Kiplagat, winnares van vorig jaar, overhandigen 

Clarence Seedorf de Milenniumschoen Award 2008. 

Sport kan ook bijdragen aan 

een goede opvoeding. In 

Guatemala zijn er bijvoorbeeld 

enorm gewelddadige jeugdbendes. 

Veel jongens voelen zich 

daartoe aangetrokken, omdat ze 

geen goede opleiding hebben 

gehad, hun ouders niet goed 

voor hen konden zorgen of 

omdat ze geen toekomstperspectief 

hebben. Om deze 

jongens uit de criminalitei te 

houden zijn er sportprogramma’s 

in de achterstandswijken 

van Guatemala-Stad. In plaats 

van mensen te beroven, leven zij 

zich nu uit op het voetbalveld. 

De jongens worden beloond 

voor goed en gestraft voor 

slecht gedrag. Als ze verliezen, 

feliciteren ze de tegenpartij, in 

plaats van erop los te slaan. En 

om goed te presteren, moeten 

ze gezond eten, minder drinken 

en geen drugs gebruiken. Voor 

de jongeren is deze coaching 

bepalend voor de rest van hun 

leven. Wat zij leren op het 

voetbalveld, helpt hen bij het 

afmaken van school of bij het 

vinden van een baan. 

Sinds begin dit jaar maak ik me 

samen met staatssecretaris 

Bussemaker sterk voor sport als 

middel bij het bereiken van 

ontwikkelingsdoelen. Tot 2011 

hebben we 16 miljoen euro 

uitgetrokken voor sportactiviteiten 

die zich richten op maatschappelijke 

ontwikkeling in tien 

landen, waaronder Kenia en 

Guatemala. Er is speciale 

aandacht voor kwetsbare 

groepen zoals jongeren, meisjes 

en vrouwen, en gehandicapten 

in ontwikkelingslanden. Maar de 

overheid kan dit niet a leen. 

Daarom werken we in 

Nederland samen met partners 

als NOC*NSF en NCDO, en in 

ontwikkelingslanden – via de 

ambassades - met lokale 

Deze Mi lenniumschoen Award 

zegt iets over het belang van 

rolmodellen voor sociaalmaatschappelijke 

ontwikkeling. 

Ieder land, iedere tijd en iedere 

sport kent zijn eigen idolen. 

Deze sporthelden kunnen een 


het bereiken van ontwikkelingsdoelen. 

Waar zij zijn, daar zijn 

ook de camera’s. Het bereik van 

hun boodschap is gigantisch. 

Dat geldt ook voor de winnaar 

van vanavond, die zich al vanaf 

het begin van zijn sportieve 

carrière inspant voor sportprojecten 

en goede doelen in 

ontwikkelingslanden: Clarence 

gefeliciteerd!” ••••• 

Dit is een ingekorte versie van de toespraak die 

Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert 

Koenders op 24 oktober hield bij de uitreiking van de 

Mi lenniumschoen Award 2008. 

22 23 

die zich snel in de kijker speelde. 

Op zijn vijftiende speelde hij voor 

Real Fighters in Alexandra, ook 

in Johannesburg. Hij was een 

sne le rechtsbuiten, die regelmatig 

scoorde. Na twee 

seizoenen trok Kaiser XI – de 

voorloper van topclub Kaiser 

Bij ‘Kaiser’ verdiende Tshabalala 

geld met wat hij het liefste deed. 

Nu kon hij zijn familie een beetje 

/ interview / 


“Ik had nog nooit met 

blanken gevoetbald en 

durfde ze niet aan te raken” 


“Houd ruimte voor Afrikaanse accenten” 

26 27 

De impact van sport reikt verder dan het sportveld. 

Steeds meer mensen beseffen dat. Van overheden 

tot sportbonden. En van hulporganisaties tot 

sportliefhebbers. 

Zij weten dat sport van invloed is op politieke en sociale 

verandering. Dat het een waardevol middel is tegen 

armoede, onrecht, oorlog en ziektes. En ze willen 

daar graag méér over weten. 

Daarom lezen zij Supporter. Het enige tijdschrift in 

Nederland over sport als instrument in ontwikkelingssamenwerking. 

Over de personen en organisaties die 

dit instrument gebruiken. En over de wijze waarop 

mensen in ontwikkelingslanden hun sport ervaren. 

Leer de impact van sport kennen. Neem een gratis 

abonnement op Supporter, een grensverleggend 

sportief tijdschrift. Mail je naam en adres naar: 

sportdevelopment@ncdo.nl

Supporter 32 - Sport Development

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?