kans op financiele problemen

Inhoudsopgave
Samenvatting en conclusies
1. Inleiding
2. De schuldenaar en zijn
omgeving
3. Voorgaande onderzoeken
4. Risico op financiële
problemen
5. Samenhang tussen
betalingsachterstanden en
afzonderlijke kenmerken
Literatuurlijst
2. De schuldenaar en zijn omgeving
2.1 Wat zijn financiële problemen?
Financiële problemen zijn er in allerlei gradaties. Relatief lichte problemen zijn bijvoorbeeld onbetaalde rekeningen, geen
geld kunnen opnemen en de weigering van automatische incasso’s. Grotere problemen met ernstige gevolgen zijn
achterstanden van enkele maanden met als gevolg huisuitzetting, of de afsluiting van energie. Dit soort problemen zijn
objectief waarneembaar. Daarnaast kun je ook kijken naar de manier waarop een persoon bepaalde financiële
verplichtingen of omstandigheden beleeft. Stel dat iemand de afbetalingen van zijn leningen als een grote last ervaart of
zegt dat hij niet kan rondkomen van zijn inkomen; ook dat zijn dan financiële problemen.
Financiële problemen hebben meestal niet alleen financieel technische oorzaken. Als je financiële problemen van de
financieel technische benadering bekijkt, kijk je alleen naar het financiële deel: de schulden niet meer in balans zijn met de
bezittingen, en de uitgaven niet meer met het inkomen. De onbalans kan op twee manieren ontstaan: óf de
inkomsten/bezittingen zijn te laag óf de uitgaven/schulden zijn te hoog. De situatie wordt problematisch als de
inkomsten/bezittingen niet meer voldoende te verhogen zijn en/of de uitgaven/schulden niet meer voldoende te verlagen.
Dat laatste komt bijvoorbeeld voor als bepaalde uitgaven persoonlijk onvermijdbaar zijn. Voorbeelden van persoonlijk
onvermijdbare uitgaven kunnen zijn hoge uitgaven aan wonen, zorgkosten of de kosten van een (groot) gezin.
In veel gevallen zal echter het gedrag hebben geleid tot het de financiële problemen, en is het probleem niet alleen ontstaan
door externe financiële factoren. Het gedrag van mensen is een belangrijk aspect hierin.
2.2 Drie invloedrijke factoren
Financiële problemen ontstaan dus vaak (mede) door het gedrag van een persoon. Gedrag kan als volgt worden
omschreven: alle acties of reacties van mensen op hun omgeving, zowel verbaal als non-verbaal (Nibud, 2008). Gedrag
heeft een aangeboren component, maar is voor een groot deel aangeleerd.
Er zijn verschillende onbewuste processen die het gedrag sturen. Eén van de belangrijkste is gewoontegedrag (o.a. Aarts,
2009; Nibud, 2008; Tiemeijer, 2011). Mensen kunnen nieuwe onbewuste processen creëren door gedrag of keuzes te
11