IN 3, oktober 2009 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek
IN 3, oktober 2009 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek
IN 3, oktober 2009 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Koor van Arbeidsters<br />
Komt laat ons gaan geliefden, talmen wij niet!<br />
Wat zelf wij verwierven, willen wij anderen schenken,<br />
vrijheid brengen den broeders die smachten naar haar.<br />
Wij trekken uit, in de handen heilige gave;<br />
welkom stroomt ons tegen, wimpelend gejuich:<br />
weldra zal van den tred der vrije volken<br />
dreunen de aard. (Roland Holst, 1921, 12)<br />
De periode van Stalin (1934–1953)<br />
In deze periode werden geen nieuwe vertalingen gepubliceerd op een paar<br />
korte propagandagedichten na, onder andere van de communist Theun de<br />
Vries in 1942. Er verscheen een aantal herdrukken van de ‘revolutionaire’<br />
Multatuli (Max Havelaar 1936, 1949, het verhaal van Saïda en Adinda als jeugdliteratuur<br />
1937, 1951), maar verder niets. Het achterhuis van Anne Frank, dat in<br />
1950–1952 in de hele wereld vertaald en gelezen werd, kon in Rusland pas in<br />
1960, een paar jaar na Stalins dood, verschijnen. In Stalins tijd had dit absoluut<br />
niet gekund vanwege het heersende antisemitisme.<br />
Kort na Stalins dood (1953–midden jaren zestig)<br />
In deze periode begonnen af en toe nieuwe vertalingen te verschijnen, maar de<br />
uitgeverijen lijken nog steeds vreselijk bang te zijn geweest, hoewel de destalinisatie<br />
in volle gang was. Na Stalins dood was de eerste vertaling uit het Nederlands<br />
een boek van de communist Theun de Vries: zijn roman Rembrandt<br />
(1956). In zekere zin was dat een uitzondering, want het leeuwendeel van alle<br />
vertaalde literatuur uit die tijd had met de verschrikkingen van de Tweede<br />
Wereldoorlog te maken die toen nog vers in het geheugen lagen. In 1959<br />
verscheen in Moskou Het meisje met het rode haar van Theun de Vries, in 1960<br />
Het achterhuis van Anne Frank, in 1961 de roman Zomerland van Anna van<br />
Gogh-Kaulbach, in 1966 De getekenden (over Duitse concentratiekampen) van<br />
de Vlaming Ludo van Eekhout. Het is duidelijk dat de Sovjet-autoriteiten naar<br />
boeken zochten die goed pasten bij de heersende ideologie, terwijl de kunstwaarde<br />
of de plaats van de auteur in de broncultuur geen rol speelden. Opmerkelijk<br />
was in 1962 het verschijnen van het boekje van I.V. Volevitsj De moderne<br />
literatuur van Nederland over de periode 1930–1960. Het staat vol propagandistische<br />
clichés over ‘progressieve antifascistische schrijvers’ en ‘objectieve<br />
weerspiegeling van de strijd van de arbeidersklasse’ en geeft een nogal<br />
verdraaid beeld van de Nederlandse literatuur.<br />
Maar het was wel dezelfde I.V. Volevitsj die aan het begin stond van de<br />
volgende periode van de vertaalactiviteit Nederlands-Russisch, want in 1966<br />
verscheen haar vertaling van een in ideologisch opzicht neutraal boek: Het<br />
fregatschip ‘Johanna-Maria’ door Arthur van Schendel.<br />
10