dec - AV Heerenveen

Overbelasting De kunst van het “pieken”
Atleten en hun begeleiders sparen kosten
noch moeite om tijdens een belangrijke
wedstrijd in topvorm te zijn.
Er wordt dan gesproken over de magie van
het “pieken”op een groot kampioenschap.
Niet trainen maar correct uitrusten en lekker
eten lijken de doorslag te geven voor
topprestaties.
Top(tri)atleten maken trainingsweken van
meer dan twintig uur. Het spreekt voor zich
dat deze trainingsuren niet allemaal
hetzelfde worden ingevuld. In samenspraak
met de begeleiders kiest een atleet voor een
specifieke opbouw van de training. Er wordt
een jaarplanning gemaakt, met de
belangrijke doelen voor een gegeven
wedstrijdjaar. Uit die langetermijnplanning
vloeien dan de trainingsschema’s voort die
de sporter tijdens trainingssessies kan
afwerken. Een goed uitgebalanceerd
trainingsprogramma is erg belangrijk omdat
training niet enkel positieve effecten op het
lichaam heeft. Tijdens een “goede” training
worden doelbewust verschillende
lichaamsystemen aan overbelasting
blootgesteld. De bedoeling daarvan is het
teweegbrengen van aanpassingen waardoor
het systeem beter en sterker wordt. “No
pain, no gain”, zeggen de Amerikanen.
Het geheim van de supercompensatie
De keerzijde van de onvermijdelijke
overbelasting is de noodzaak om het
lichaam weer voldoende tijd te geven om te
herstellen: niet trainen dus. En het is het
herstel van de training, dat het geheim van
die perfecte trainingsopbouw bevat die in
een “piek” tijdens een belangrijke wedstrijd
kan uitmonden. Het onderliggende principe
is de supercompensatie.
Prestatievermogen
A=training; B=herstelfase; C=periode van verbeterd
herstel (supercompensatie)
Naar één van de belangrijkste factoren voor een
duurprestatie – de energievoorraad van het lichaam –
is voldoende wetenschappelijk onderzoek gedaan.
Laten we als voorbeeld het lopen van een marathon
nemen. ’s Werelds beste lopers doen dat in iets meer
dan twee uur, wat neerkomt op een snelheid van
20km/uur. Om die snelheid te lopen, heeft het lichaam
maar één energiebron tot zijn beschikking glucose. De
glucose is in de vorm van glycogeen opgeslagen in de
spieren en de lever. De opslagcapaciteit is helaas
beperkt zodat zonder voorafgaande maatregelen, of
onderweg bijtanken, de energietank leeg is vóórdat de
finishlijn gepasseerd wordt. Het leegraken wordt door
atleten aangeduid met “het tegenkomen van de man
met de hamer”.
Tijdens het lopen van een marathon heeft de hardloper
weinig gelegenheid om voldoende glucose
(koolhydraten) op te nemen. De atleet moet dus ruim
vóórdat de race van start gaat, maatregelen treffen. Hij
moet zorgen dat de glycogeenvoorraden tot de nok toe
gevuld zijn. Het nuttigen van koolhydraatrijk voedsel lijkt
de sleutel tot succes. Koolhydraten worden namelijk in
het lichaam omgezet in glucose en eventueel
opgeslagen als glycogeen. Dus gewoon veel pasta eten
en starten maar? Nee, helaas zal deze strategie niet de
gewenste medailles opleveren.
Vergroting van de glycogeenvoorraden
Uit ervaringen van atleten en wetenschappelijk
onderzoek blijkt dat een cyclus van uitputtende
inspanning, matige training en rust, gecombineerd met
koolhydraatrijk voedsel betere prestaties oplevert,
doordat een grotere hoeveelheid glycogeen opgeslagen
kan worden. Deze grotere glycogeenvoorraad stelt de
atleet in staat de
duurbelasting langer vol te houden met een hogere
intensiteit. Hij kan dus langer en harder lopen. Hoe ziet
deze cyclus eruit en wat is het mechanisme?
De gedachte achter deze voorbereiding op de wedstrijd
is dat na uitputting van de volledige glycogeenvoorraad
het lichaam tijdelijk de opslagcapaciteit voor glycogeen
vergroot. Als het glycogeen tijdig aangevuld wordt en de
atleet juist tijdens deze tijdelijke periode van verhoogde
glycogeenvoorraad (de “piek”) zijn marathon loopt, zal
hij meer kans hebben met zijn voorraad rond te komen
en een snelle tijd lopen. Het lichaam
“supercompenseert” voor de uitputting van de
glycogeenvoorraad. Om deze supercompensatie te
bewerkstelligen, moeten het dieet en de training op
elkaar afgestemd worden.
28