Download - Goois Natuurreservaat

J A A R V E R S L A G
E N B E L E I D S V O O R N E M E N S 2 0 0 6
N a t u u r b e h o u d e n é n b e l e v e n
1

J A A R V E R S L A G N U M M E R 7 3 V E R S L A G J A A R 2 0 0 5
Het Goois Natuurreservaat wordt gesteund door onder andere de Nationale Postcode Loterij en het VSBfonds.
06-1945-01.01.54
Stichting Gooisch Natuurreservaat Nieuwe Meentweg 2 - Hilversum
Postbus 1001 - 1200 BA Hilversum T (035) 621 45 98 F (035) 623 73 74
gooisnatuurreservaat@gnr.nl www.gnr.nl
2

V O O R W O O R D
In de opgetogen stemming die er aan het begin van 2006 heerst rond de opening van de
Natuurbrug Zanderij Crailoo zou je haast vergeten hoe cruciaal het voorgaande jaar was.
Na jaren voorbereiding, na de aanleg van de grondlichamen, na de bouw van de bruggen,
kon in 2005 de afwerking van de brug ter hand genomen worden.
Het bijzondere aan dit ecoduct is het feit dat veel leven er gebruik van kan maken: planten, dieren
en mensen. Planten zullen zich verspreiden via zaden en sporen; insecten zullen van bloem naar
bloem vliegen en zo aan de overkant belanden, of ze kruipen gewoon naar de overkant; grotere
dieren vinden hun weg tussen de beschutting; en mensen krijgen hun eigen routes in de vorm van
wandel-, fiets- en ruiterpaden. Door een slimme inrichting hebben we allen hun eigen plek gegeven,
zonder dat men elkaar hindert. De brug is daar ook breed genoeg voor.
In 2005 zijn weer enorme klussen geklaard, niet alleen in de Zanderij Crailoo, maar ook in de
Zanderij Cruysbergen, in het Laarder Wasmeer en op andere plekken. De stichting heeft daarbij
twee doelen voor ogen: de natuur behouden én waar mogelijk de natuur toegankelijk maken voor
de mens. Om respectvolle omgang met de natuur te ondersteunen, wordt er bovendien voorlichting
gegeven en is er een educatief aanbod voor scholen. Tal van vrijwilligers, stagiairs en medewerkers
zijn week in week uit in touw om alle aspecten van de doelstelling vorm te geven en uit te voeren.
Dat blijft iets heel bijzonders, die enorme betrokkenheid, die voelbaar aanwezig is bij de vele
bijeenkomsten van onze stichting.
Vergeleken met de grote natuurbeheerorganisaties in Nederland, beheert de Stichting Gooisch
Natuurreservaat relatief niet zoveel hectares natuur, maar die hectares liggen wel verspreid door
heel het Gooi. Daardoor is de band met de bevolking sterker dan waar dan ook. Die band koesteren
we, door steeds weer contact te zoeken, door goed te luisteren en informatie uit te wisselen.
Dat kan de natuur alleen maar ten goede komen.
Hilversum, juni 2006
Patrick Poelmann, voorzitter
3

4
FOTO LUC ENTING

I N H O U D S O P G A V E
KENNISMAKING 6
- Het Gooise landschap 6
- Het Goois Natuurreservaat 6
NATUURONTWIKKELING EN -HERSTEL 9
- Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo 9
- Meerjarenprogramma ontsnippering 9
- Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug 10
- De Groene Schakel - Sanering Laarder Wasmeer 10
- Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen 11
- Heideverbinding Crailo 12
- Verbinding Hoorneboeg 12
BEHEER 13
- Algemeen beheer terreinen 13
- Beheer gebouwen 13
- Cultuurhistorie 14
- Handhaving 14
DE TERREINEN IN 15
(Beheerwerkzaamheden per terrein)
DE STICHTING 22
- Werkorganisatie 22
- Contacten 27
- Financiering 33
BELEIDSVOORNEMENS 2006 37
- Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo 37
- Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug 37
- De Groene Schakel - Sanering Laarder Wasmeer 37
- Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen 37
- Heideverbinding Crailo 37
- Verbinding Hoorneboeg 37
- Beheer 38
- De stichting 39
OVERZICHTSKAART 40
5

K E N N I S M A K I N G
Het Gooise landschap
Het Gooi is het Hollandse deel van de Heuvelrug,
die vanaf het Gooimeer als één grote zandrug
doorloopt tot in de zuidoosthoek van de provincie
Utrecht. Het buitengebied van de zes Gooise
gemeenten is grotendeels in beheer als natuurterrein.
Daardoor grenzen de woonkernen direct aan natuurgebied.
Grote landbouwenclaves ontbreken.
De 19e-eeuwse agrarische dorpjes zijn tegenwoordig
centra van stedelijk gebied. In het verleden lagen
er vooral akkers om de dorpen heen, die later veelal
in bezit zijn genomen door de bebouwing. Een deel
van de eeuwenoude akkertjes, in het Gooi engen
genoemd, is nog intact.
Bepalend voor de Gooise natuur zijn de heidevelden,
restanten van wat eens een uitgestrekt heidelandschap
was. Ook veel van de huidige bossen staan op voormalige
heidegrond. Het bos- en heidelandschap van
het Gooi kent veel ecologische bijzonderheden, zoals
natte bodems met kleine waterpartijen (op de hoge
zandgronden geen vanzelfsprekendheid!), verlaten
leemkuilen met bijzondere plantengroei, nagenoeg
onbegroeide zandbodems, de abrupte overgang van
Gooiland naar Gooimeer uit de tijd dat de Zuiderzee
hier aan de heuvelrug knaagde, en tot slot een ondergrondse
watervoorraad, die aan de randen van de
Heuvelrug schoon kwelwater levert.
Ook cultuurhistorisch mag het Gooi er zijn. De bossen
aan de westzijde maken veelal deel uit van schitterende
landgoederen. Er zijn grafheuvels, sporen van oude
nederzettingen, karrensporen van oude handelsroutes
en stenen werktuigen die verslag doen van duizenden
jaren bewoninggeschiedenis.
Gewone vleugeltjesbloem
Het Goois Natuurreservaat
Doelstelling
De Stichting Gooisch Natuurreservaat werd in 1932
opgericht, met als doel
• de instandhouding van het natuurschoon in het
Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen
terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage
ongeschonden als natuurreservaat te behouden, en
• aan het publiek, door vrije toegang tot die
terreinen onder eventueel te stellen bepalingen,
het genot van dat natuurschoon te verzekeren.
Bovenstaande formulering is opgenomen in de
statuten en vormt de basis voor het denken en het
handelen van de organisatie.
Visie
In de visie van de stichting leveren de waardevolle
kenmerken van landschap, natuur en cultureel
erfgoed (samen het ’natuurschoon’) een belangrijke
bijdrage aan het welzijn van de mens. Het behoud
van deze waarden in het Gooi vindt zij daarom van
groot belang voor de bezoekers en bewoners van de
streek, voor nu en later. Iedereen dient de natuur en
het landschap te kunnen ervaren en dient er kennis
over te kunnen vergaren. De verkregen ervaringen
en inzichten zullen leiden tot sympathie voor natuurbescherming,
een voorwaarde voor duurzaam
behoud van de terreinen.
De stichting is bovendien van mening dat de voor het
Gooi kenmerkende flora en fauna, los van de betekenis
voor het welzijn van de mens, recht hebben op
voldoende leefruimte van een goede kwaliteit. Om
het ecologisch functioneren van de natuurterreinen
of - op grotere schaal - de Gooise stuwwallen te
kunnen waarborgen, moet over eigendoms- en
bestuursgrenzen heen worden gekeken. Uiteindelijk
gaat het om het Gooi als deel van de Heuvelrug, en
als schakel in de Ecologische Hoofdstructuur van
Nederland.
Missie
De stichting heeft van de Gooise gemeenschap de
opdracht gekregen om voor haar de natuurwaarden,
de landschappelijke waarden en de cultuurhistorische
waarden van het buitengebied voor toekomstige
generaties veilig te stellen. Het is haar taak hiervoor
gronden te verwerven en als natuurgebied te beheren.
Daarnaast werkt de stichting aan herstel van aangetaste
waarden en aan ontwikkeling van natuurwaarden
op bijvoorbeeld cultuurgronden of in voormalige
productiebossen.
6

K E N N I S M A K I N G
Als belangenbehartiger van de Gooise natuur wil de
stichting de knelpunten die buiten haar bereik liggen
oplossen door het beleid van de verantwoordelijke
instellingen te beïnvloeden en door mogelijkheden
voor samenwerking te benutten. Op deze wijze wil
zij de barrières voor flora en fauna overbruggen.
De stichting heeft een belangrijke taak als gastheer.
Ze maakt het mogelijk dat bezoekers op hun eigen
manier van de terreinen genieten, voor zover dat
verenigbaar is met de beheeropdracht. Ook probeert
ze het publiek te interesseren voor de natuurhistorie
en de ecologische betekenis van de terreinen.
Samenwerkingsverband
De Stichting Gooisch Natuurreservaat is een uniek
samenwerkingsverband van de zes Gooise gemeenten,
de stad Amsterdam en de Provincie Noord-Holland.
Van oudsher bezoeken veel Amsterdammers het Gooi,
reden waarom ook zij in het bestuur vertegenwoordigd
zijn. De samenwerking is vastgelegd in een convenant
dat steeds tienjaarlijks wordt verlengd, en momenteel
geldig is tot 2011. De participanten zorgen gezamenlijk
voor de exploitatiemiddelen van de stichting.
Het bestuur bestaat uit leden van de verschillende
gemeenteraden, van de colleges van Burgemeester en
Wethouders, en van Gedeputeerde Staten en
Provinciale Staten van Noord-Holland. De zetelverdeling
is sinds 1992 ongewijzigd gebleven.
Oppervlak
Het Goois Natuurreservaat is ruim 26 km 2 groot.
Gedurende 2005 groeit het oppervlak iets, namelijk
met 10.43.22 hectare, door aankoop en ruil van
gronden. Het grootste aandeel van die vermeerdering
Grondoverdrachten
In 2005 worden geen percelen verkregen in erfpacht dan wel uit legaat. Wel zijn de volgende percelen
aangekocht, verkocht, geruild en gekregen:
Gemeente Kadastrale Oppervlak Betreft
aanduiding
(sectie, nummer, deel)
(hectare.are.centiare)
Verkregen uit erfenis
Eemnes F 1354 1.72.59 ha Woonhuis, tuin en bos landgoed De Lieberg
Aankoop
Laren D 203 0.24.70 ha Perceel bos Zuiderheide
Bussum C 1324 0.36.33 ha Kwekerijgrond, grasland, water, wal Cruysbergen
C 1270 0.07.05 ha Kwekerijgrond, grasland, water, wal Cruysbergen
C 1323 / E 3639 5.35.00 ha Kwekerijgrond, grasland, water, wal Cruysbergen
Ruiling (gegeven)
Huizen B 7045 0.73.50 ha Perceel bostuin Huizer Eng
Ruiling (verkregen)
Huizen B 815 (deel) 0.30.00 ha Perceel bos Huizer Eng
B 706 0.33.90 ha Perceel bos Huizer Eng
B 953 0.44.40 ha Perceel bos Huizer Eng
B 1300 0.30.90 ha Perceel bos en hakhout Huizer Eng
B 1321 0.31.30 ha Perceel bos Huizer Eng
B 1455 0.30.35 ha Perceel bos en hakhout Huizer Eng
B 4322 0.32.00 ha Perceel hakhout Huizer Eng
B 914 0.03.00 ha Perceel bouwland Huizer Eng
B 915 0.36.95 ha Perceel bouwland Huizer Eng
B 916 0.45.60 ha Perceel bouwland Huizer Eng
B 917 (deel) 0.12.65 ha Perceel bouwland Huizer Eng
B 918 (deel) 0.13.00 ha Perceel bouwland Huizer Eng
7

K E N N I S M A K I N G
komt door de aankoop van de grond van voormalig
rozenkwekerij De Wilde, gelegen in Zanderij
Cruysbergen. Ook koopt de stichting op de Zuiderheide
een klein perceel bos. In de gemeente Huizen
wordt een grondruil overeengekomen, waarbij de
verkregen gronden ruimschoots opwegen tegen het
afgestoten perceel.
Het totale oppervlak ligt aan het einde van 2005 op
2.681 hectare 53 are en 62 centiare. Hiervan liggen
als vanouds enkele hectaren in de Utrechtse gemeente
Eemnes, nu aangevuld met een door erfstelling
verworven deel van landgoed De Lieberg - het laatste
deel waar de stichting nog niet over beschikte. Het
landgoed wordt in 2005 door de Minister van
Landbouw, Natuurbeheer en Visserij en de
Staatssecretaris van Financiën gerangschikt onder de
Natuurschoonwet 1928. Dit is een fiscale wet,
bedoeld om landgoederen onverdeeld in stand te
houden. Gevolg is dat de stichting over de erfenis
geen successiebelasting hoeft te betalen.
Geen bezit van de stichting, maar wel door haar
beheerd zijn de Groeve Oostermeent in de gemeente
Blaricum, het Ericaterrein in de gemeente Huizen en
het Laarderhoogt van Waterleidingbedrijf NV PWN
in de gemeente Laren.
Participant
Deelname Bestuurszetels
Provincie Noord-Holland 25,0% 4
Gemeente Amsterdam 10,0% 2
Gooise gemeenten 65,0%
-Blaricum 3,0% 1
-Bussum 10,4% 2
-Hilversum 27,8% 4
-Huizen 14,2% 2
-Laren 3,9% 1
-Naarden 5,7% 1
Totaal 100% 17
De volgend cijfers drukken uit welk percentage van het
Goois Natuurreservaat in de genomende gemeente ligt.
5% Naarden
14% Huizen
20% Laren
4% Blaricum
4% Bussum
53% Hilversum
8

N A T U U R O N T W I K K E L I N G E N - H E R S T E L
FOTO WILLY METZ
Natuurbrug Zanderij Crailoo, oktober 2005
Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo
In de Zanderij Crailoo wordt al sinds 1997 het natuurontwikkelingsproject
uitgevoerd, waar de langste
natuurbrug ter wereld (800 meter lang, 50 meter
breed) een onderdeel van is. In 2005 wordt de
Natuurbrug Zanderij Crailoo bijna voltooid. Om
over voldoende grond te beschikken wordt de uitvoering
van het Natuurontwikkelingsproject Zanderij
Cruysbergen (zie hierna) versneld. De grondaanvoer
gaat het hele jaar 2005 gestaag door. De stichting
werkt met man en macht toe naar de feestelijke
opening in het voorjaar van 2006.
Op de brug worden wildrasters en beplanting aangebracht
en voet-, fiets- en ruiterpaden aangelegd.
Het fietspad dat vanuit de zanderij de brug op loopt
wordt iets minder stijl gemaakt door de helling wat te
verlengen. De uit schapenraster bestaande omheining
van het bouwterrein van de Natuurbrug wordt
vervangen door gladde draden, die het vee tegenhouden,
maar niet het wild. Het plant- en dierenleven
in de waterpartij wordt extra gestimuleerd door
de aanleg van een plas-drasplek: een plek waar de
oever extreem flauw afloopt, zodat soorten die van
natte voeten houden zich er vestigen. Ook op de
Natuurbrug zelf wordt ruimte gecreëerd voor deze
dieren. Er worden drie poelen aangelegd, verbonden
door een leemgoot. De poelen worden gevoed met
regenwater dat afkomstig is van de Natuurbrug.
Meerjarenprogramma ontsnippering
In 2005 wordt de voorbereiding voortgezet van
projecten uit de rijksnota m.j.p.o., ofwel het meerjarenprogramma
ontsnippering. Hierin staan projecten
beschreven waarmee hardnekkige knelpunten in de
Ecologische Hoofdstructuur opgelost kunnen worden
die het gevolg zijn van rijksinfrastructuur. Twee
knelpunten in het Gooi worden aangepakt.
Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland neemt de
beoogde Natuurbrug Het Gooi over de Rijksweg A1
bij Laren op zich (zie Heideverbinding Crailo).
Rijkswaterstaat Directie Utrecht en ProRail dragen
zorg voor de Natuurbrug Zwaluwenberg over de
spoorlijn Hilversum - Utrecht en over de Rijksweg
A27 (zie Verbinding Hoorneboeg). De uitvoering van
de twee projecten wordt verwacht in 2008.
9

N A T U U R O N T W I K K E L I N G E N - H E R S T E L
Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug
Het uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug, in
oktober 2003 opgesteld door Stichting Het Utrechts
Landschap, Vereniging Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer
en de Stichting Gooisch Natuurreservaat,
biedt een uitwerking van een aantal projecten die
als doel hebben de eenheid binnen de Heuvelrug
en tussen de Heuvelrug en de aangrenzende
landschappen veilig te stellen en vooral ook een
kwaliteitsimpuls te geven aan het gebied. Aan een
groot aantal van die projecten wordt ook in 2005
gestaag gewerkt. Deze worden hierna genoemd.
De Groene Schakel - Sanering Laarder Wasmeer
Hilversum ligt op de overgang van de Utrechtse
Heuvelrug naar het Gooise deel van de Heuvelrug,
en vormt zo een fikse belemmering voor doorgaand
dier- en plantverkeer. De groene doorgang aan de
oostzijde van Hilversum, De Groene Schakel, is
niet breed. Hier raken de natuurgebieden van de
centrale Gooise heide (Bussummerheide, Westerheide,
Zuiderheide, Laarder Wasmeer) aan de Utrechtse
bosgebieden (Boswachterij de Vuursche, Landgoed
Pijnenburg). De Heuvelrug wordt er echter rigoureus
doorsneden door de Rijksweg A27, die op zijn beurt
wordt gekruist door de spoorlijn tussen Hilversum en
Baarn, de Soestdijkerstraatweg / Hilversumse
Straatweg (N415) en de lokale Weg over Anna’s
Hoeve / Zandheuvelweg tussen Hilversum en Baarn.
Deze infrastructuur vormt een forse barrière voor
de fauna in het hele gebied. De stichting wil deze
barrières zo veel mogelijk passeerbaar maken voor
dieren. Ook in 2005 wordt daar hard aan gewerkt.
Het particuliere kampeerterrein De Molshoop, gelegen
in de ecologische verbindingszone, wordt in 2005
gesloten. Daarop treedt de stichting in overleg over
verwerving van de vrijgekomen grond om deze terug
te geven aan de natuur.
Laarder Wasmeer
In het Laarder Wasmeer wordt onder begeleiding van
bodemkundigen van de Universiteit van Amsterdam
het natuurherstel ter hand genomen van het stuifzandlandschap
met droge en natte valleien en vochtige
heide. De uitvoering van deze werkzaamheden vallen
onder het samenwerkingsproject Plan Anna’s Hoeve
waarin de provincie Noord-Holland, de gemeenten
Hilversum en Laren, het Hoogheemraadschap
Amstel, Gooi en Vecht en het Goois Natuurreservaat
samenwerken. Ca. 90.000 m 3 voedselrijke en licht
verontreinigde grond uit de voormalige overstroomgebieden
en akkers wordt zorgvuldig afgegraven,
waarbij eeuwenoude venbodems en geologische
lagen worden blootgelegd. Het is goed mogelijk
dat zich daarin nog zaden van oorspronkelijke
vegetatie bevinden die hun kiemkracht bewaard
hebben. De weggegraven grond (categorie I) wordt
hergebruikt in het grondlichaam van de Natuurbrug
Zanderij Crailoo.
In het naast het Laarder Wasmeer liggende terrein
De Heidebloem worden de ontsluitingswegen van
het voormalige kampeerterrein verwijderd. Evenals
het natuurherstel in het Laarder Wasmeer gebeurt
dit met steun van de Provincie Noord-Holland en de
Stichting Steun Goois Natuurreservaat. De maatregel
is nodig om te voorkomen dat bij de werkzaamheden
aan het Laarder Wasmeer het teerhoudend asfalt
kapot gereden wordt en teer in het milieu terecht
komt. Ook worden enkele depots van plagsel dat
ooit is vrijgekomen bij plagwerkzaamheden op de
open heide verwijderd.
Er wordt een begin gemaakt met het informeren
van en luisteren naar betrokken natuurliefhebbers
en rondleiders die mee willen denken over de
optimale beheervorm voor het Laarder Wasmeer
en de manier waarop het gebied na de sanering
opengesteld zal worden (óf, hoe en op welke
momenten). Dit gebeurt aan de hand van een
informatieavond en een excursie, waarbij onder
anderen de vrijwilligers zijn uitgenodigd die
normaliter rondleidingen geven in het gebied.
Op 5 december wordt het convenant Plan Anna’s
Hoeve ondertekend door de Provincie Noord-Holland,
de gemeente Hilversum, de gemeente Laren, het
Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en de
Stichting Gooisch Natuurreservaat. Daarin wordt
afgesproken om in de natuurgebieden de vervuilde
(water)bodems te saneren en de waterinrichting en
het noodzakelijke natuurherstel ter hand te nemen.
10

N A T U U R O N T W I K K E L I N G E N - H E R S T E L
Oorsprong Laarder Wasmeer
Het Laarder Wasmeergebied maakt deel uit van het stuwwallencomplex
van het Gooi. Het ligt in een kom met
een opening naar het noordoosten, omringd door lage
stuwwalresten. De kom is gevuld met dekzanden, afgezet
tijdens de laatste koude fasen van de laatste ijstijd, toen
Nederland bedekt was met een zeer spaarzame toendravegetatie
of misschien zelfs een poolwoestijn was.
De Noordzee stond zo’n 100 meter lager dan nu, en het
huidige Noordzeebekken lag droog. Poolwinden bliezen
vanuit dat bekken zand en stof naar het zuidoosten. Het
zand bleef in het noordwesten van het huidige Nederland
liggen en vormde dekzand. Toen het klimaat warmer werd
ontstond er plantengroei die zich uitbreidde tot hele bosgebieden.
Het zandtransport stopte en de bodem werd
steeds minder doorlatend door inspoeling van humus en
ijzer. Uiteindelijk liet de bodem geen regenwater meer
door. Het water bleef staan en vormde de voorlopers van
de Laarder Wasmeren: kleine, ondiepe vennen met heide,
die af en toe droogvielen. Dit kleine type heideven is
nodig om het ecosysteem met de typische flora en fauna
te herstellen.
Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Cruysbergen
De overgang tussen het Gooi en het Naardermeer
wordt gekenmerkt door de nagenoeg aaneengesloten
bebouwing van Naarden, Bussum en de Hilversumse
Meent. Slechts enkele mogelijkheden voor een open
verbinding tussen beide natuurlandschappen resteren.
Een van de belangrijkste daarvan vormt de Zanderij
Cruysbergen, aan de zuidwestkant van Bussum.
Het gebied, dat in de tweede helft van de 19e eeuw
gebruikt werd voor zandwinning en daarna als
landbouwgrond, is inmiddels aangemerkt als natuurontwikkelingsgebied.
De stichting geeft de potentiële
natuurwaarden graag een kans, en weet zich daarin
gesteund door de Provincie Noord-Holland en het
Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht.
De laag van Usselo, een dun laagje houtskool
Bij de afgravingen van het Laarder Wasmeer werd onder
andere een dun laagje houtskool gevonden. Deze zogenaamde
”laag van Usselo” is naar schatting 13.000 jaar
oud en vertelt het verhaal van de dennenbossen die bij
het naderen van een zeer koude klimaatsperiode stierven
van kou. Ze droogden uit en vlogen in brand, mogelijk
door blikseminslag of een vulkaanuitbarsting in de Eifel.
De brand strekte zich uit over een groot deel van West-
Europa. Van de grootse dennenbossen bleef niets over
dan... een dun laagje houtskool.
In 2005 wordt het terrein van de voormalige Rozenkwekerij
De Wilde aangekocht en bij het natuurterrein
getrokken. Het afgraven van de voedselrijke
grond wordt in het voorjaar versneld gestart om de
afgegraven grond voor de Natuurbrug Zanderij
Crailoo (zie hiervoor) te kunnen gebruiken. Dat
leidt tot een aanzienlijke kostenbesparing op beide
projecten, zowel voor het ’wegzetten’ van grond uit
Cruysbergen als voor de aanvoer van grond voor de
Natuurbrug. Doel van het afgraven is om het niveau
van het maaiveld automatisch dichter naar het
11

N A T U U R O N T W I K K E L I N G E N - H E R S T E L
Zanderij Cruysbergen
grondwaterpeil te brengen, zodat er meer natte delen
ontstaan. Hierdoor krijgt een gevarieerde flora de
kans zich te ontwikkelen. Helaas worden er enkele
onverwachte verontreinigingen van onder andere
asbest aantroffen, die de werkzaamheden bemoeilijken.
Bij de graafwerkzaamheden worden enkele
gedempte oude vaarten blootgelegd, die worden
hersteld.
De vaarten hebben een landschapshistorische betekenis,
omdat via deze vaarten vanaf halverwege de 19e
eeuw het zand uit de zanderij met schuiten werd
afgevoerd naar Amsterdam. De werkzaamheden worden
aangepast aan de broedmomenten van diverse
vogelsoorten en begeleid door een actieve informatievoorziening
voor omwonenden.
Heideverbinding Crailo
Het plan Heideverbinding Crailo is gericht op realisatie
van een ecologische verbindingszone tussen de
noordelijke en de centrale heidevelden van het Gooi.
Barrières zijn de A1 en de Naarderstraat.
Rijkswaterstaat neemt het initiatief om een ecoduct
over de A1 en de Naarderstraat te realiseren, en de
Provincie Noord-Holland maakt zich eveneens sterk
voor het gebied, inclusief het voormalige Asielzoekerscentrum
en de voormalige Palmkazerne, en voor het
ecoduct. De stichting werkt nauw samen met deze
partijen en maakt deel uit van de projectgroep.
Ook met het bestuur van het Ziekenhuis Gooi-Noord
en met betrokken particulieren wordt overlegd om
realisatie van de ecologische verbinding mogelijk te
maken.
Verbinding Hoorneboeg
Met het project Verbinding Hoorneboeg wordt
gestreefd naar versterking van de landschappelijke,
ecologische en recreatieve samenhang tussen het Gooi
ten zuiden van Hilversum en de Utrechtse Heuvelrug.
De stichting participeert in de voorbereidingen voor
de realisatie van de natuurbrug Zwaluwenberg.
Doel is de aanleg van één doorgaand ecoduct over de
A27 en de spoorlijn, ten noorden van de aanwezige
fietsbrug waar weg en spoorweg verdiept liggen, en
aansluitend een ecoduct over de N417. Er wordt
samengewerkt met Rijkswaterstaat, de Provincies
Noord-Holland en Utrecht, de gemeente Hilversum,
de Vereniging Natuurmonumenten, Het Utrechts
Landschap en het Ministerie van Defensie.
Tweede schaapskooi
In het Beheerplan 1998 - 2007 is de intentie
opgenomen om op de Bussummer-, Wester- en
Zuiderheide schapen te laten grazen. Daarvoor zou
een schaapskooi kunnen worden gebouwd op de
Aardjesberg, een plek waar in het verleden ook een
schaapskooi heeft gestaan. Bij nader inzien zijn er
goede redenen om die locatie te herzien: ze ligt in de
ecologische verbindingszone naar de Natuurbrug
Zanderij Crailoo, er is onvoldoende ruimte voor de
aanleg van parkeerruimte, en het is een archeologisch
belangrijke plek. In 2005 wordt duidelijk dat wat
de gemeente Bussum betreft de Groene Long aan
de Bussummerheide niet in aanmerking komt als
alternatieve locatie, waarna het onderzoek naar een
geschikte plek wordt voortgezet.
12

B E H E E R T E R R E I N E N
Algemeen beheer terreinen
Het beheer van het Goois Natuurreservaat vraagt
onverminderd om intensieve aandacht, opdat
landschappelijke en natuurwaarden behouden en
versterkt worden. Dit houdt in de praktijk veelal
in dat voorkomen moet worden dat heideterreinen
en stuifzanden dichtgroeien met gras, struiken en
bomen. Om die reden wordt in 2005 zeer gericht
gemaaid, gesnoeid, gerooid, gekapt en geplagd.
Een ander middel dat bij het open houden van de
terreinen wordt ingezet is begrazing door schapen en
runderen.
In de bossen wordt soortenrijkdom gestimuleerd
door op een aantal plekken bomen te rooien,
waardoor er meer licht op de grond kan komen en
zo de onderbegroeiing meer kansen krijgt. Vooral
inheemse boom- en plantensoorten worden daarbij
bevoordeeld. Enkele soorten bomen en struiken die
de natuurlijke bosontwikkeling belemmeren worden
verwijderd.
Een deel van de Gooise engen, bestaande uit kleine
akkerpercelen, boomsingels, houtwallen en bosjes,
is in bezit van het Goois Natuurreservaat. Sommige
akkers worden ook in 2005 aan plaatselijke boeren
verpacht, waarvan een deel onder de strikte voorwaarden
van de zogeheten natuurpacht. Er wordt
geconstateerd dat het animo van boeren om deze
akkers te beheren afneemt. Daarnaast zijn er diverse
percelen in eigen beheer, en zijn enkele in gebruik
gegeven aan de Stichting Oude Landbouwgewassen
Laren (SOLL). Deze stichting verbouwt met
ambachtelijke technieken een variatie aan traditionele
gewassen op de akkers.
Sinds vele decennia hangen er in het Goois Natuurreservaat
nestkasten voor bosvogels. Veelal betreft het
nestkastjes voor de kleinere zangvogels, maar er zijn
er ook voor bijvoorbeeld uilen. De kasten worden
gecontroleerd en jaarlijks schoongemaakt door
nestkastcontroleurs van de Vogelwerkgroep Gooi en
Omstreken. Het gaat om circa 800 kastjes in het
Goois Natuurreservaat. De waarnemingen omtrent
het broedresultaat worden gebruikt voor meerjarig
wetenschappelijk onderzoek. Met de coördinator
van de nestkastenwerkgroep worden in 2005 nieuwe
afspraken gemaakt. Daarbij wordt rekening gehouden
met het wetenschappelijk belang, het plezier dat de
nestkastonderzoekers ervaren en de ontwikkelingen
die zich in het Goois Natuurreservaat voordoen.
Op veel plaatsen kan het nestkastonderzoek doorgaan
en worden de kastjes vernieuwd.
Op andere plaatsen wordt het nestkastonderzoek
geleidelijk afgebouwd, bijvoorbeeld in rustgebieden
voor reeën en ecologische verbindingszones.
Behalve de bescherming van de natuur en het
landschap is ook het bieden van recreatiemogelijkheden
in de natuur een belangrijke doelstelling van
de stichting. Daarom wordt de nodige aandacht
besteed aan het recreatiemeubilair, dat regelmatig in
alle terreinen wordt gecontroleerd en, waar nodig,
hersteld. Een veelvuldig voorkomend probleem is
het ondergraven raken van picknicksets en bankjes
door honden. Er wordt gezocht naar een passende
oplossing maar die wordt niet meteen gevonden.
Van cruciaal belang voor de recreatie zijn de wandel-,
fiets- en ruiterpaden, die begaanbaar en vrij van
begroeiing worden gehouden. De routemarkering
van de diverse wandel- en fietsroutes wordt eveneens
hersteld waar dat nodig is. Speel- en trapveldjes
worden regelmatig gemaaid en zonodig bemest.
In 2005 beheert de stichting voor het tweede jaar de
fietspaden in het buitengebied van Gooi en Eemland.
Ze doet dit in opdracht van de Rijwielpadenvereniging
Gooi en Eemland, tegen een door deze
vereniging beschikbaar gesteld vast budget. Het gaat
om 111 km fietspad, grotendeels gelegen binnen het
Goois Natuurreservaat maar ook op particulier en
gemeentelijk terrein, en deels in de Provincie Utrecht.
Er wordt groot onderhoud verricht aan ongeveer
11 km fietspad en verder veel regulier onderhoud,
zoals onder andere snoeiwerk in de winter, maaiwerk
in de zomer en bladblazen in het najaar.
Een kostbare maar wel noodzakelijke werkzaamheid
is het afvoeren van de permanente stroom afval uit
de terreinen. Het afval dat legaal gedeponeerd wordt,
dus in de prullenbakken, weegt in totaal 12 ton.
De illegale afvalstroom, voornamelijk bestaand uit
reclamedrukwerk, huisraad, bouwafval, sloopafval,
tuinafval, chemisch afval, auto-onderdelen en
complete hennepkwekerijen komt op 3,8 ton.
Beheer gebouwen
In de loop van het jaar wordt de aanpassing van het
kantoorpand en de werkplaats voltooid. Een weinig
opvallende uitbouw maakt de zo broodnodige
vergroting van het kantooroppervlak mogelijk.
Met de verbouwing wordt bovendien voldaan aan de
strengere brandveiligheids-, milieu- en Arbo-eisen.
De beheerderswoning op Landgoed De Lieberg,
onderdeel van een schenking uit nalatenschap aan
13

B E H E E R T E R R E I N E N
het Goois Natuurreservaat, wordt op tijdelijke basis
in gebruik gegeven aan derden. Rondom de woning
worden overtollige bouwsels geruimd.
Aan diverse dienstwoningen wordt klein onderhoud
verricht waaronder schilderwerk aan de dienstwoningen
aan de Langerhuizenweg en de Franse
Kampweg. Het groepsverblijf ’t Laer krijgt aan de
binnenkant een opfrisbeurt. Alle wanden, deuren,
verwarmingselementen en het meubilair worden
geschilderd en van nieuwe kleuren voorzien. Ook
worden de plafondplaten vervangen.
Cultuurhistorie
Op een aantal locaties in het Goois Natuurreservaat
worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan
archeologische objecten, zoals grafheuvels, de
banscheiding en de schapenkampjes op de Westeren
Bussummerheide. Gaten in grafheuvels, vaak
gegraven door honden of kinderen, worden opgevuld
en afgedekt met een heideplag. Struik- en boomscheuten
die erop groeien worden weggehaald.
Handhaving
Grondig toezicht in de terreinen blijft hard nodig
en krijgt dan ook alle aandacht. De boswachters
en regiobeheerders hebben behalve de functie van
gastheer, een belangrijke handhavende rol.
Overtreding van de regels is aan de orde van de dag.
Verbaal en fysiek geweld tegen de ordehandhavers
blijft een punt van zorg. Om hierop professioneel
te kunnen reageren is er blijvende aandacht voor
weerbaarheid en conflicthantering.
In juni 2005 wordt een incidentenrapportage opgesteld
met een analyse van alle 1.110 geregistreerde
incidenten van mei 2004 tot juni 2005.
Ongeveer 59% van de geconstateerde overtredingen
blijkt door de boswachters te zijn afgedaan met een
waarschuwing. In 18% is een bekeuring gegeven.
85% van de overtreders was meegaand, 15%
reageerde brutaal tot verbaal agressief. Geconstateerde
overtredingen zijn vooral: aanwezig zijn waar dat is
niet toegestaan, wandelen met onaangelijnde honden
waar dat niet is toegestaan, paardrijden waar dat
niet is toegestaan, het verstoren van flora en fauna
en vernieling. Er zijn diverse overtredingen van de
Milieuwet en de Flora- en faunawet vastgesteld.
De regiopolitie en de betreffende Hoofdofficier van
Justitie ontvangen het rapport.
Boswachters van het Goois Natuurreservaat nemen
deel aan het project Handhavingssamenwerking
Buitengebied van de gemeente Hilversum, waarin
Archeologische objecten
ook de Provincie Noord-Holland en de Vereniging
Natuurmonumenten participeren. De samenwerking
vindt zijn beslag door ondertekening van een
convenant op 21 februari 2005. De gebieden
Spanderswoud en Corversbos worden onder de
loep genomen. Er worden diverse overtredingen
vastgesteld. Getracht wordt de betreffende problemen
tot een oplossing te brengen.
Op 23 en 24 september vindt een handhavingsactie
plaats in de natuurterreinen van het Gooi en de
Vechtstreek in het kader van de landelijke
Handhavingsestafette. Hierbij zijn, behalve van de
stichting, handhavers aanwezig van de Vereniging
Natuurmonumenten, de regiopolitie, de bereden
politie en de Provincie Noord-Holland. Er worden
diverse overtredingen geconstateerd, waartegen
maatregelen worden genomen.
De contacten met de regiopolitie Gooi en Vechtstreek
krijgen een nieuwe impuls door de instelling van het
Regionale Milieuteam. Veel contacten zullen via dit
team gaan lopen. Ook wordt contact gelegd met
het zogenaamde bike-team, een onderdeel van de
regiopolitie dat gebruik maakt van All Terrain Bikes
en dus zeer mobiel is in natuurgebieden.
14

D E T E R R E I N E N I N
Naarder Eng & Oostdijk
(beide gemeente Naarden)
De akkers van het Goois Natuurreservaat op de Naarder
Eng zijn in gebruik voor de teelt van traditionele
gewassen, zoals zomer- en wintergranen en boekweit.
Op de randen van de percelen, langs het zandpad
dat de oude weg van Huizen naar Naarden markeert,
wordt de in 2004 aangeplante beukenlaan hersteld
door enkele nieuwe beukjes te planten waar boompjes
het niet gehaald hebben. Van de zandweg zelf en
van andere zandwegen wordt het oppervlak hersteld
waar dat nodig is.
Een eikenbosrand vóór het uitzichtpunt de Eukenberg
wordt afgezaagd op een hoogte van 30 à 40 cm, in
de geest van het traditionele eikenhakhout. Bij dit
beheer, bekend in de engen vanaf de 18e eeuw,
wordt de inlandse zomereik afgezaagd tot een korte
’stoof’, die vervolgens weer uitloopt. Na enkele jaren,
en elke 4 tot 7 jaar daarna, kan het hakhout, de
uitgedroogde uitlopers, worden geoogst. Dit eikenhout
werd lange tijd gebruikt voor het stoken van
bakkersovens en het maken van boerengerief, en als
afrasteringspalen langs weilanden. De eikenschors
deed dienst bij de bereiding van looizuur voor leerlooierijen.
De uitzichtpunten de Aalberg en de Eukenberg
krijgen een kleine opknapbeurt. Met hulp van
vrijwilligers wordt het uitzicht weer enigszins
vrijgemaakt door Amerikaanse vogelkers in de
oeverzone van het Gooimeer te verwijderen. Langs
de ruiterpaden wordt gesnoeid.
Op diverse plaatsen waar in de afgelopen jaren
aanplant van eiken en beuken heeft plaatsgevonden
wordt uitval van plantgoed geconstateerd. Hier
worden opnieuw jonge boompjes aangeplant.
Wat de fauna betreft wordt er een toename van
konijn en ree gesignaleerd. Voor de ringslang worden
broedhopen aangelegd, hopen houtsnippers die gaan
broeien. Ringslangen nestelen daar graag in.
Limitische Heide, Nieuw Bussummerheide,
Vliegheide, Luchtkasteel & Ericaterrein
(alle gemeente Huizen)
De wisselbegrazing met Charolais-runderen in de
heideterreinen verloopt goed. De dieren doen zich
tegoed aan gras en jonge scheuten van Amerikaanse
vogelkers en berk. Langzamerhand wordt zichtbaar
dat de heide op veel plekken terugkomt.
Op de heidevelden leven de levendbarende hagedis
en de zandhagedis. Vrijwilligers volgen ook in 2005
het reilen en zeilen van deze diertjes, en helpen met
diverse werkzaamheden, zoals het aanleggen en open
houden van de afzetplekken voor eieren. Om de
leefomgeving ook aantrekkelijk te maken voor de
hazelworm worden hier en daar dakpannen op de
heide gelegd.
Op de Nieuw Bussummerheide worden grasplekken
geplagd. Hierbij wordt de bovenlaag verwijderd.
Heidezaden die nog in de grond aanwezig zijn
zullen zo beter kiemen. Bomen en struiken worden
verwijderd om het landschap weer open te maken.
Ook op de Vliegheide en het Luchtkasteel worden
bomen en struiken verwijderd.
IJzeren Veld, Bikbergen & Crailo
(alle gemeente Huizen)
In het IJzeren veld en Bikbergen wordt onderhoud
verricht om de open plekken in het bos ook echt
open te houden. Ook wordt er een begin gemaakt
met het inrichten van een natuurlijke doorgang tussen
de Vliegheide en de Tafelbergheide. Een corridor van
ruimte en openheid moet de heideflora en -fauna
stimuleren om het bos als doorgang te gebruiken.
Landschappelijke elementen, waaronder oude
beukenlanen en oude bomen, worden daarbij
ontzien. Verwacht wordt dat met name de warmteminnende
hagedis, de sprinkhaan en diverse
vlinders het bos door zullen trekken van de het ene
naar het andere heidegebied.
De boswerkzaamheden in bosgebied Crailo zijn
gericht op het ontwikkelen van natuurlijk bos, met
veel variatie in soort en leeftijd van de bomen. Om
deze ontwikkeling een handje te helpen wordt door
het verwijderen van bomen een aantal open plekken
gemaakt in het donkere ’doorkijkbos’ van douglassparren.
Door de lichtval op de bodem krijgen andere
boomsoorten ook een kans. In het voorjaar worden
in het bosgebied enkele uilen geringd in door de
Roofvogelwerkgroep, in samenwerking met de stichting.
Op de flanken en de top van de Trapjesberg worden
meidoorns aangeplant.
De Beek, Reigerseiland (beide gemeente Naarden)
& Oud Bussem (gemeente Huizen)
Op de oude landgoederen is weinig extra onderhoud
nodig. Hier en daar wordt een dode tak of boom verwijderd
ten behoeve van de veiligheid. Het grasland
van 5 hectare, dat behoort tot landgoed De Beek,
15

D E T E R R E I N E N I N
blijft in gebruik bij een veehouder. Het fietspad
dat door het weiland loopt wordt op verzoek van
gebruikers buiten het raster gebracht. Dit heeft
het voordeel dat de koeien het fietspad niet meer
vertrappen en dat loslopende honden niet meer
vrij het weiland in kunnen lopen en daar het vee
verstoren. Op het landgoed Oud Bussem worden
esdoorns verwijderd om eiken en beuken meer ruimte
te geven. Waar het voorgaande jaar bomen zijn
aangeplant worden uitgevallen boompjes vervangen.
Huizer Eng (gemeente Huizen)
In de Huizer Eng bedrijft de stichting kleinschalige
landbouw met traditionele gewassen. In 2005 staan
er bladramanas, zomerrogge en zomergerst. Er wordt
traditionele wisselteelt beoefend om de grond niet uit
te putten. Op het gedeelte van de Huizer Eng waar
in het zomerseizoen het kampeerterrein Parrewijn is
gesitueerd worden enkele bomen en struiken gekapt.
Tafelbergheide (gemeenten Huizen en Blaricum),
Blaricummerheide & Noorderheide (beide
gemeente Blaricum)
Vrijwilligers halen in de leemkuilen op de Tafelbergheide
en de Blaricummerheide braam en jonge
opschietende boompjes weg. Door het verwijderen
van deze bosopslag krijgen kruiden weer een kans.
Ook wordt het uitzicht vanaf de Tafelberg vrijgemaakt.
Hier en daar worden de afrasteringen om de
leemkuilen heen verbeterd. Om op de Noorderheide
de heidestruikjes meer herstelkansen te bieden
worden diverse bomen en struiken weggehaald.
Het betreft hier Amerikaanse vogelkers, Drentse
krent, eik en den. Vervolgens worden vergraste
gedeelten van de heide geplagd.
Blaricummer Eng met Groeve Oostermeent
(gemeente Blaricum)
De Groeve Oostermeent wordt ook dit jaar begraasd
door enkele runderen. De bokken van het ras
Hollandse landgeit die er eerder stonden worden
er weggehaald door de eigenaar, de Nederlandse
Landgeitenvereniging. Ook het bokkenonderkomen
wordt verwijderd. Vervolgens wordt een groep
Drentse Heideschapen in het gebied gebracht.
De schapen zijn vooral van belang om opkomende
jonge bomen en struiken aan te doen vreten en op
die manier verbossing te voorkomen.
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen
16

D E T E R R E I N E N I N
De steilwand voor oeverzwaluwen wordt in het voorjaar
recht afgestoken door vrijwilligers. De wanden
zakken in het winterseizoen altijd iets onderuit, en
worden door ze te rechten weer aantrekkelijker voor
de diertjes. Er wordt later dat voorjaar dan ook volop
gebroed in de wand.
Cruysbergen (gemeente Bussum)
Voor Zanderij Cruysbergen is een herinrichtingsplan
ontwikkeld, dat in stappen wordt uitgevoerd.
De voedselrijke bovenlaag van de bodem wordt
afgegraven, waarmee het maaiveld verlaagd wordt.
De werkzaamheden starten in mei en lopen de rest
van het jaar door. Bij de werkzaamheden wordt
rekening gehouden met de aanwezigheid van
broedende vogels zoals kieviten en een buizerd.
In totaal wordt bijna 170.000 m 3 grond en zand
afgevoerd naar de Natuurbrug Zanderij Crailoo.
Op een paar plaatsen worden er nieuwe poelen
aangelegd. Twee gedempte watergangen worden weer
open gemaakt. Ook worden er aan de rand van de
bebouwing van Bussum enkele nieuwe watergangen
gegraven. Over de diverse zanderijvaarten worden
vlonders en bruggen aangelegd. De bruggen voor
het beheer zijn stevig en breed: die moeten het
werkmaterieel kunnen dragen. Voor wandelaars
worden lichtere bruggetjes aangelegd. Ook wordt een
nieuwe ingang aan de Prinses Irenelaan gerealiseerd.
Zo ontstaat een aantrekkelijke wandelroute door het
gebied, dat over enige tijd weer groen zal ogen en
een rijk planten- en dierenleven te zien zal geven.
De Schotse hooglanders die normaal in het terrein
lopen te grazen worden tijdens de werkzaamheden
elders ondergebracht. In de tussentijd wordt de
omrastering hersteld en uitgebreid. Bij de herinrichting
worden damwandjes gemaakt waar oeverzwaluwen
in kunnen nestelen. Ook wordt aan het einde van de
zomer maaisel van de nabij gelegen de Koeienmeent
en Laegieskamp, waar zeer bijzondere en zeldzame
planten voorkomen, op enkele afgegraven percelen
uitgestrooid. Dit maakt de kans groter dat die plantensoorten
zich er snel vestigen. Daarbij wordt
gedacht aan onder andere dopheide, zonnedauw,
klokjesgentiaan, stekelbrem, struikheide, Spaanse
ruiter, moeraskartelblad, veenpluis, kleine ratelaar
en kale jonker. Vanaf de Bredelaan wordt een
beukenhaag aangelegd, het natuurgebied in.
Om de zanderij Cruysbergen voor dieren goed aan
te laten sluiten op de Fransche Kampheide worden
met steun van de Provincie Noord-Holland enkele
faunavoorzieningen aangelegd onder de Nieuwe
’s-Gravelandseweg, ter plaatse van het bosgebied
Bussums Bloei. Deze bestaan uit drie onderdoorgangen,
ook wel faunagoten genoemd. De faunagoten
worden met elkaar verbonden door kunststof
schermen, goed in het bos weggewerkt, via welke de
dieren naar de onderdoorgangen worden geleid.
Fransche Kampheide (gemeente Bussum)
In dit heidegebied worden jonge dennen en berken
verwijderd, deels met de hand door vrijwilligers,
deels machinaal. Op dagcamping de Zandzee wordt
een nieuwe informatiezuil geplaatst over de wandelroute
en de historie van het gebied.
Spanderswoud & De Snip (beide gemeente
Hilversum), De Fransche Kamp (gemeenten
Bussum en Hilversum) & Kamphoeve (gemeente
Bussum)
Aan het begin van het jaar worden de aan de rand
van het Spanderswoud gelegen Oude Meentweg en
het Ankeveense Pad autoluw gemaakt. Op 14 april
sluiten de wethouders verkeer van de gemeenten
Wijdemeren en Hilversum de slagboom, die alleen
geopend kan worden door aanwonenden. Daarmee
is de overgang van het Spanderswoud naar de
’s-Gravelandse Buitenplaatsen voor de dieren, maar
ook voor wandelaars en fietsers, aanzienlijk rustiger
en veiliger geworden.
Wethouder Karen Heerschop van Hilversum en wethouder Wim Neef van
Wijdemeren sluiten de slagboom.
In een gedeelte van De Snip waar in 2004 bomen
zijn gekapt, wordt langs de Bussummergrintweg
een strook eikenboompjes aangeplant. Ook wordt
plaatselijk de bosbovengrond verwijderd en afgevoerd
om de ontwikkeling van heide te bevorderen.
Er worden voorbereidingen getroffen om een nieuw
ruiterpad aan te leggen. Dit gebeurt door takken
17

D E T E R R E I N E N I N
weg te zagen en klaphekjes in de rasters te plaatsen.
Aan wandelpaden in het gebied wordt onderhoud
gepleegd door de betonnen markeringspalen in orde
te maken en takken weg te snoeien. Ook de trimbaan
aan het wandelpad wordt opgeknapt.
In het Spanderswoud broeden voor het eerst in tachtig
jaar weer raven, en wel twee paren. De ruiterpaden
worden nagekeken en in orde gemaakt. Vrijwilligers
steken er de ijsvogelwandjes langs watergangen en
aan de rand van enkele poelen verticaal af. Door het
onderhoud bieden de wandjes weer een optimale
nestgelegenheid. De wandelroute ’Gooise lusthoven’
wordt opgeknapt door snoeiwerk.
Op een groot deel van het seizoenskampeerterreintje
op de Fransche Kamp wordt Amerikaanse vogelkers
verwijderd om inheemse soorten meer ruimte te geven.
Tevens wordt een tiental dode bomen verwijderd om
te voorkomen dat dode takken op caravans en tenten
waaien.
nieuw pakket leemhoudende grond, dat beter
geschikt is voor het graven van een nestholte.
De zwaluwen gebruiken deze echter niet omdat er
nog een gronddepot op de natuurbrug aanwezig is.
Daar worden 60 nesten geteld.
Bussummerheide, Westerveld (beide gemeenten
Hilversum) & Westerheide (gemeenten Laren en
Hilversum)
In het hele gebied wordt op een aantal locaties
geplagd om de heide in stand te houden. In de bosgebieden
wordt Amerikaanse vogelkers verwijderd.
Wandelroutes en fietsroutes worden nagekeken en
waar nodig hersteld.
De reeënstand neemt nog steeds toe. Naar schatting
gaat het om meer dan 40 dieren. De dieren zijn
opmerkelijk genoeg niet erg schuw, en kunnen
daardoor regelmatig vanaf korte afstand worden
geobserveerd, vooral rondom de Aardjesberg.
Zanderij Crailoo (gemeenten Bussum en
Hilversum)
De uitvoering van het Natuurontwikkelingsplan
Zanderij Crailoo en in het bijzonder de Natuurbrug
vragen tijd en aandacht. Er is veel belangstelling
voor het bezoek aan de Infoschuur op zondagmiddag,
waarbij men de vorderingen aan de natuurbrug
zien, en via de uitzichttoren en het vlonderpad kan
genieten van natuur en landschap, in het bijzonder
van de waterpartijen en al het leven daarin. Het
gereedgekomen westelijk deel van de natuurbrug
wordt al opengesteld voor wandelaars. Ook wordt de
uitzichttoren permanent voor publiek opengesteld.
Op 12 maart wordt het Heimanspad officieel geopend,
nadat het voorzien is van informatiepanelen over de
geschiedenis, de huidige natuur en de toekomst van
Zanderij Crailoo. De naamgever Eli Heimans bracht
al rond 1900 de bijzondere geologische en botanische
betekenis van de Zanderij onder de aandacht.
Het pad is tot stand gekomen door de inzet van
de Heimans en Thijssestichting en de drie Gooise
Rotary’s van Bussum, Naarden-Bussum en Laren-
Blaricum.
Bijzondere plantjes als duizendguldenkruid,
moeraswolfsklauw en rode ogentroost gedijen goed
in de zanderij. Bij het verbouwde kantoorgebouw
van de stichting worden beplanting en bestrating
aangepast. Er worden linden en eiken geplant.
De oeverzwaluwenwand wordt voorzien van een
Informatiepaneel Heimanspad
18

D E T E R R E I N E N I N
Zuiderheide (gemeente Laren) & De Lieberg
(gemeente Eemnes)
Het heidegebied van de Zuiderheide wordt ontdaan
van bosopslag (scheuten van Amerikaanse vogelkers,
berk, den en eik). Vooral in de deelgebieden aansluitend
op de woonwijk het Kamrad en nabij het
Sint Janskerkhof wordt het landschap weer veel
opener. Het verwijderen van bomen en struiken
gebeurt machinaal: het rooien met een grijper, het
afmaaien van de kleinere dennetjes met een bosmaaier.
Dennen schieten namelijk niet meer uit als ze
kort gemaaid zijn. Vrijwilligers halen met de hand
de opslag weg in de kleinere stukjes heide. Enkele
dode bomen die gevaar op kunnen leveren worden
gerooid. Versleten zitbanken en slagbomen worden
vernieuwd. De natte heide van het zogenoemde
gentianenveldje naast groepsverblijf ’t Laer wordt
geheel gemaaid en het maaisel afgevoerd. Dit is
van belang voor het behouden van de bijzondere
plantengroei met soorten als dopheide, zonnedauw
en klokjesgentiaan.
Klokjesgentiaan
Op de Westerheide worden in het najaar jonge
exemplaren van den, eik en berk over tientallen
hectaren weggehaald om de heide open te houden.
De aanleg van Natuurbrug Zanderij Crailoo heeft
gevolgen voor de infrastructuur in het gebied.
Om een optimale natuuraansluiting te krijgen
worden het fietspad Bussum-Hilversum en een
ruiterpad iets verlegd. Zo ontstaat er een rustige
zone vóór de Natuurbrug.
Laarder Eng & Verspreide Laarder Engen
(gemeente Laren)
De traditionele gewassen op de kleine landbouwpercelen
worden jaarlijks gewisseld om de grond
niet eenzijdig uit te putten en ziektes te voorkomen.
In 2005 staan er zomergerst en winterrogge op het
programma. Het bemesten gebeurt net als andere
jaren met ruige stalmest, mest met stro erin.
Dit komt natuur en milieu ten goede.
Mauvezand (gemeenten Blaricum en Laren) &
Bosje van Six (gemeente Blaricum)
In de zandverstuiving van het Mauvezand worden
opnieuw bomen en struiken verwijderd, en worden
de bosranden teruggedrongen om de open ruimte te
behouden. In het Bosje van Six worden bomen
gesnoeid.
Zoals eerder vermeld krijgt de stichting het laatste
deel van landgoed De Lieberg uit erfenis. Omwille
van de privacy van de tijdelijke bewoners van de
beheerderswoning blijft om het woonerf een omrastering
staan. De oude schuren worden verwijderd.
Bosjes aan de rand van de poel worden weggehaald
om meer licht toe te laten. Dat komt de plantengroei
in de poel ten goede en stimuleert amfibieën, waaronder
de kamsalamander, om er eieren te leggen.
De Lieberg met zijn komvorm doet net als voorgaande
jaren dienst als openluchttheater. De toegang
van het openluchttheater wordt verbeterd door de
aanleg van een rolstoelpad. Ook wordt het graspodium
opgeknapt en worden de hagen geknipt, werkzaamheden
die overigens jaarlijks terugkeren.
Landgoed De Lieberg
19

D E T E R R E I N E N I N
Postiljon (gemeente Laren)
Op de Postiljon is het beheer voornamelijk gericht op
het in stand houden van de verschillende landschapselementen.
Op de heide worden boompjes en struiken
verwijderd. Op een aantal plekken wordt bovendien
Amerikaanse vogelkers verwijderd of teruggesnoeid.
Laarder Wasmeer (gemeenten Laren en
Hilversum)
Naast de verwijdering van de licht verontreinigde
bovengrond in het Laarder Wasmeer, in het kader van
Plan Anna’s Hoeve, worden enkele oorspronkelijke
groeiplaatsen van natte heide met bijzondere plantensoorten
als zonnedauw en klokjesgentiaan ontdaan
van boombegroeiing. Ook de begroeiing op het
stuifzand wordt verwijderd, opdat de natuurlijke
ontwikkeling van plantengroei er opnieuw kan
beginnen.
Anna’s Hoeve (gemeente Laren en Hilversum)
Op de Speelweide van Anna’s Hoeve neemt de
gemeente Hilversum de verwijdering van vervuilde
grond ter hand. Het gebied is dan ook voorlopig
gesloten voor publiek.
Eén van de gevolgen van de sanering is dat met het
verwijderen van een aantal dikke, holle bomen ook
schuilplekken voor vleermuizen verdwijnen. Samen
met ecoloog Peter van der Linde van de Vereniging
voor Zoogdierkunde wordt een voorstel gemaakt
voor ’vervangende woonruimte’ door het ophangen
van vleermuiskastjes. Er wordt een samenwerking in
touw gezet waarbij leerlingen van de ZMLK-school
De Mozarthof de kastjes timmeren. Wethouder
Maurice Koopman van de gemeente Hilversum hangt
officieel het eerste kastje op in het bijzijn van de
makers.
Het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, dat
het waterbeheer voert in dit deel van Noord-Holland,
laat in de eerste waterpartij van Anna’s Hoeve, ook
wel Speelweidevijver genoemd, de waterstand dalen.
Nadat de vijver is drooggevallen wordt het slib, dat
verontreinigd is, afgevoerd.
De houten bruggen van Anna’s Hoeve zijn dringend
aan onderhoud toe. Het oppervlak van de brugdekken
wordt schoongespoten, en de begroeiing
rondom de bruggen ingekort, zodat er meer zonlicht
bij de bruggen komt. Hierdoor zal het hout langer
meegaan. Een grotere renovatie van de bruggen
wordt voorbereid.
Langs de Albert Schweitzerweg en de Weg over
Anna’s Hoeve worden diverse bomen omgezaagd en
parallel aan de weg gelegd als geleiding voor kleine
dieren. Zo wordt voorkomen dat deze al te gemakkelijk
de openbare weg oplopen en aangereden worden.
In december helpen diverse Hilversumse politici op
initiatief van de Vereniging Anna’s Hoeve een dagje
met het terreinwerk. Ze zagen er een aantal jonge
bomen om ten behoeve van het behoud van het open
karakter van de heide.
Houten brug in Anna’s Hoeve
Monnikenberg (gemeente Hilversum)
Op het landgoed de Monnikenberg wordt regulier
onderhoud gepleegd aan onder andere de wandelpaden.
Deze worden open gehouden door snoeiwerk.
In de speeltuin wordt gesnoeid om de lichtinval te
bevorderen en te voorkomen dat spelende kinderen
geraakt worden door takken. Ook de beukenlaan
wordt gesnoeid. De weg die over het landgoed loopt
en is voorzien van een asfaltdek, dat inmiddels
scheuren en gaten vertoont, wordt gerepareerd door
het dichten van de gaten en het aanbrengen van
een nieuwe slijtlaag. Op de akkers van het landgoed
worden zonnebloemen en winterrogge ingezaaid.
20

D E T E R R E I N E N I N
Reeën op de Bussummer- en Westerheide
Op verzoek van de provincie wordt meegewerkt aan
een herinrichtingsplan voor de ecologische passage
onder het viaduct Monnikenberg onder de A27.
Dit in verband met de voorgenomen aanleg van
een bustoerit vanaf de Soestdijkerstraatweg naar de
rijksweg richting Huizen.
Hoorneboegse Heide, Hoogt van ’t kruis,
Zonneheide & Zwarte Berg (alle gemeente
Hilversum)
Bij de kleine zandverstuiving van de Uilenbergjes
worden enkele bomen gekapt om ten behoeve van
warmteminnende insecten een verbinding te maken
tussen de open heide en verschillende zandplekken.
Er huist namelijk een grote populatie veldkrekels op
de Hoorneboegse heide, een soort die elders in het
Gooi nauwelijks voorkomt. Op meerdere plekken
worden dennen afgezaagd om de heide open te houden.
Historische grafheuvels worden hersteld. Langs
de wandel- en ruiterpaden wordt gesnoeid. Het
recreatiemeubilair wordt hersteld waar dat nodig is.
Bij de Zwarte berg worden de zandwegen verbeterd.
Aan de Zandweg en de Eikbosserweg, langs de Hoogt
van ’t Kruis, worden ’slieten’ (hele boomstammen)
langs de zandweg gelegd om illegaal parkeren te
voorkomen.
Na het baggeren in het voorgaande jaar, worden
er nu bomen verwijderd in de omgeving van het
Tienhovenskanaal. Het kanaal bevat open water
van goede kwaliteit en wordt bevolkt door diverse
amfibieën. Het weghalen van bomen bevordert de
lichtinval en draagt bij aan het behouden van de
functie van het kanaaltje als voortplantingsgebied
voor amfibieën.
Laapersveld, Laapersbos & Dassenveld
(alle gemeente Hilversum)
In het Laapersveld wordt het recreatiemeubilair hersteld.
Op de heideveldjes en in het Laapersbos wordt
Amerikaanse vogelkers gemaaid, waarna de runderen
de uitlopers kort houden.
21

D E T E R R E I N E N I N
D E S T I C H T I N G
Laapersheide (gemeente Hilversum)
Op de open heide wordt bosopslag mechanisch
verwijderd.
Huydecopersbos & overhoeken tegen A27
(alle gemeente Hilversum)
Hier zijn geen specifieke werkzaamheden in 2005.
De Zuid & Hilversums Wasmeer
(beide gemeente Hilversum)
Nadat eind 2004 Rijkswaterstaat het parkeerterrein
De Bosberg langs de Rijksweg A27 heeft gesloten,
wordt in 2005 een plan gemaakt om het aangrenzende
bosgebied op te knappen. De inwoners van
Hollandsche Rading worden geïnformeerd over
de plannen tijdens een informatiebijeenkomst.
Ze worden tevens uitgenodigd om mee te denken en
plannen uit te werken. Een aantal belangstellenden
vormt een werkgroepje dat beheermaatregelen
uitwerkt. De voorstellen behelzen het openkappen
van een deel van De Kuil, het maken van enkele
open plekken in het bos ten behoeve van bosverjonging
en het creëren van een dichtere randzone parallel aan
en ter afscherming van de rijksweg A27, mede ten
behoeve van de dassen die hier leven.
In De Zuid worden wederom open plekjes gemaakt
langs het Geneverpad ten behoeve van warmteminnende
insecten en zandhagedissen. Om een
goede verbinding te maken tussen deze open plekjes
en het open heide gebied van het Hilversums
Wasmeer wordt bij de blokhut een perceel fijnsparren
gekapt. Twee poelen worden uitgebaggerd: de poel
bij de blokhut en de ’asfaltpoel’, waar inderdaad
ook brokken asfalt in liggen, die worden afgevoerd.
De informatiepanelen bij het uitzichtpunt van het
Hilversums Wasmeer worden geheel vernieuwd.
Zandhagedis
Werkorganisatie
Inzet van velen
De stichting kan alleen bestaan en haar doelstellingen
realiseren dankzij de inzet van velen: vrijwilligers,
medewerkers en bestuurders (die overigens ook
vrijwilliger zijn). Dankzij de betrokkenheid van al
deze personen is de stichting uitgegroeid tot een
natuurbeheerorganisatie waar rekening mee wordt
gehouden, en die met innovatieve projecten een
stempel drukt op het natuurbeheer en de natuurontwikkeling
in Nederland. Door de Ecologische
Hoofdstructuur te beschermen en uit te breiden met
nieuwe elementen heeft de stichting bovendien een
positieve invloed op de natuur op internationaal
niveau.
Beheervrijwilligers
In 2005 start vanuit de Oude Loods in Huizen een
nieuwe groep vrijwilligers, de Mobiele Natuurwerkgroep
Huizen, opgericht in samenwerking met
de Vrijwilligerscentrale Huizen. Het mobiele zit hem
erin dat de groep op verschillende locaties werkt, en
dus een wat grotere actieradius heeft dan de meeste
vrijwilligersgroepen in het beheer. Enkele vrijwilligers
die al werkzaamheden verrichten vanuit de Oude
Loods worden opgenomen in de nieuwe groep.
Bij het officieel aantreden van de groep in november
is vice-voorzitter mevrouw W. Metz aanwezig.
In totaal zijn in de terreinen de volgende groepen en
personen op reguliere basis werkzaam:
• Vereniging Anna’s Hoeve, die met haar vrijwilligersgroep
en andere incidentele groepen dit jaar met
een enorme toename 541 (was 126 in 2004)
mensuren onderhoudswerk verricht in natuurgebied
Anna’s Hoeve en de folderbakjes met
publieksinformatie rond het saneringsterrein
steeds bijvult;
• mevrouw Van Es, die jaar in, jaar uit, afval verwijdert
uit het Spanderswoud;
• de Bussummerheide-vrijwilligers, werkzaam op
verschillende locaties in ’t Gooi, die elke donderdag
kleinschalige werkzaamheden verrichten;
• Detox-Utrecht, die garant staat voor wekelijks een
dagdeel werkzaamheden;
• Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant, die
gedurende vijf dagen, verspreid over het jaar,
verjongingsplekken maakt in het Spanderswoud
en in het bos van de Naarder Eng, vergraste
leemkuilen op de Tafelbergheide plagt en de
kalkgraslandjes in Zanderij Crailoo maait;
• de Laer-groep, een groep van vier mensen, soms
22

D E S T I C H T I N G
wordt met de titel vrijwilligersgroep van het jaar,
vanwege de onafgebroken inzet sinds de ingebruikname
van de schaapskooi in 1990;
• de Jeugdwerkgroep van het IVN, die het educatieve
programma bij groepsverblijf ’t Laer verzorgt;
• de Laarder Wasmeer-groep van het IVN, die tijdelijk
‘in ruste’ is, wegens de bodemsanering, maar
structureel meedenkt;
• de Vogelwerkgroep Laarder Wasmeer, leden van
de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken,
eveneens tijdelijk ’in ruste’ wegens de bodemsanering,
maar op de achtergrond actief;
• de Natuurbrug-vrijwilligers, een groep van
20 IVN-natuurgidsen, die elke tweede en vierde
zondag van de maand in de Infoschuur te vinden
zijn voor het beantwoorden van vragen en het
geven van presentaties en rondleidingen.
Laarder Wasmeer
aangevuld met tijdelijke vrijwilligers van Sherpa,
die elke woensdag allerhande werkzaamheden
verricht in de bosrijke omgeving van groepsverblijf
’t Laer op de Zuiderheide,
• de Mobiele Natuurwerkgroep Huizen, die vanaf
de start op 22 november elke dinsdagochtend
met 15 personen werkzaamheden verricht rond
Huizen, waarbij vooral de ecologische verbindingen
aandacht krijgen.
Onder leiding van medewerkers verrichten de
volgende groepen eenmalig of incidenteel kleinschalig
natuurbeheer: BAM, Basisschool de Werkplaats,
Basisschool de Hoeksteen, Hilversumse politici in
samenwerking met Vereniging Anna’s Hoeve, de
Internationale School Hilversum, LifeFoundation,
Lions ’t Gooi, Nike, Stichting Hilvertsheem, het
Wellant College en Stichting Zin, met medewerkers
van de Nierstichting en de gemeente Naarden.
Educatievrijwilligers
In de educatie zijn de volgende vrijwilligersgroepen
actief:
• de groep van dertien Schaapskooi-vrijwilligers, die
elke zondagmiddag aan de hand van maandthema’s
als geologie, padden & kikkers en grazers van de
heide, voorlichting in de schaapskooi verzorgt, en
die door D66 afdeling Noord-Holland beloond
Onderzoeksvrijwilligers
In het verslagjaar 2005 zijn de volgende groepen en
individuen actief in het natuuronderzoek:
• leden van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging (KNNV) afdeling Gooi,
die de natuurontwikkeling in Zanderij Crailoo
monitoren en onderzoek doen naar sieralgen in
het Hilversums Wasmeergebied;
• de heer W. Briër, die planten en paddestoelen
inventariseert;
• de heer F. Stegehuis, die planten en korstmossen
inventariseert;
• leden van de Roofvogelwerkgroep Het Gooi en
Omstreken, die roofvogels inventariseren en
ringen, en met wie beheermaatregelen in de
bossen worden afgestemd;
• leden van de Vogelwerkgroep Het Gooi en
Omstreken, die nestkastonderzoek doen;
• de heren B. Walet en G.C.L. Vlamings, die
archeologische veldinventarisaties uitvoeren;
• de heer J.J.W. Wijsman, die onderzoek doet naar
het voorkomen van de Boommarter in het Gooi;
• de heer P. van der Poel, die onderzoek doet naar
het voorkomen van nachtzwaluwen;
• mevrouw R. van der Poel, die in natuurgebied
Westerveld de amfibieën bestudeert;
• de heer P. Kuiters, die flora en fauna-inventarisaties
doet;
• een groep vrijwilligers die reptielen monitort in
natuurgebied De Zuid.
Kantoorvrijwilligers
Eind 2005 is er één vrijwilliger actief in relatie tot het
kantoor. Dit is Ineke van der Linde, die elk kwartaal
de eindredactie van de Nieuwsbrief op zich neemt.
23

D E S T I C H T I N G
Medewerkers
In 2005 gaan er twee terreinmedewerkers met
(pré)pensioen. Beide vacatures worden binnen hetzelfde
jaar ingevuld. Eind 2005 kent de stichting
dezelfde functies en formatieplaatsen als eind 2004.
Functie
FTE
Rentmeester 1,00
Hoofd beleid en organisatie 1,00
Coördinator communicatie en automatisering 1,00
Medewerker bedrijfsbureau 1,00
Projectmedewerker 1,00
Assistent bedrijfsbureau 1,00
Managementassistent 1,00
Medewerker secretariaat 1,48
Medewerker financiële administratie 0,75
Hoofd terreinbeheer 1,00
Regiobeheerder 2,00
Boswachter 5,89
Veeverzorger 1,00
Assistent veeverzorger 1,00
Medewerker communicatie en vrijwilligerswerk 1,00
Terreinmedewerker 5,00
Totaal 26,12
Eind 2005 zijn de volgende medewerkers in dienst:
• Blessing, B.M. (Ben) - regiobeheerder (noord)
• Borsboom, J.W. (Jan) - assistent veeverzorger
• Broeke, B. (Ben) - boswachter
• Didderen, J.M.Th. (John) - boswachter
• Drahmann, V.C.C. (Vera) - medewerker secretariaat
• Erkelens, L. (Laura) van - managementassistent
• Griffioen, H.J.G. (Johan) - veeverzorger
• Hiep-Kerkhof, M.G. (Mirjam) de - boswachter
• Hulzink, P.G.M. (Poul) - hoofd terreinbeheer
• Kok, J.A. (Joop) - terreinmedewerker
• Kooij, E. (Els) van der - medewerker financiële
administratie
• Korten, H. (Henk) - rentmeester
• Kremer, G.G. (Gerrit) - regiobeheerder (zuid)
• Laar, F. (Fons) van - assistent bedrijfsbureau
• Landsmeer, D. (Dick) - hoofd beleid en organisatie
• Meijer, J.V. (Jos) - boswachter
• Oevelen, E.C.A. van (Edwin) - coördinator
communicatie en automatisering
• Peters, A.J. (René) - boswachter
• Rossel, R.J. (Rob) - boswachter
• Ruitenbeek, W.J.M. van (Wim) - terreinmedewerker
• Scholten, M. (Melvin) - terreinmedewerker
• Ubbink, P.J. (Paul) - medewerker bedrijfsbureau
• Veenstra, P.M. (Pieter) - projectmedewerker
• Verboom, Y.M.G. (Yvonne) - medewerker
secretariaat
• Visser, G.M. (Gerie) - terreinmedewerker
• Visser, J. (Joop) - terreinmedewerker
• Vlaanderen, J.P. (Jaap) - medewerker
communicatie en vrijwilligerswerk
Ingeleend op basis van de Wet Inschakeling
Werkzoekenden is:
• E.C.H. (Noor) van Heusden - onderzoeker voor
Programma Beheer
Gedetacheerd vanuit NV PWN Waterleidingbedrijf
Noord-Holland is:
• H.H. (Henk) Niewöhner - onderhoudsmedewerker
rijwielpaden Rijwielpadenvereniging
Gooi en Eemland.
De stichting volgt voor het personeel de rechtspositieregeling
en de CAO van de provincie Noord-Holland.
In maart eindigt de CAO. Er wordt een nieuwe CAO
van kracht met een looptijd van 1 april 2005 tot
1 juni 2007.
Stagiairs
Vanuit de Universiteit Utrecht doen twee studenten
’didactiek van de biologie’, Anna Offermans en
Jeffrey Raymakers, onderzoek naar mogelijke vormen
voor educatie over ecologische verbindingen.
Het resultaat is het rapport Wensen en eisen aan het
educatief materiaal rondom het Goois Natuurreservaat
voor het Voortgezet Onderwijs. Aan alle
basisscholen in ’t Gooi wordt namelijk een educatief
programma aangeboden, maar niet aan de middelbare
scholen. Omdat de belangstelling van deze scholen
toeneemt
- veel klassen zijn al eens een kijkje komen nemen
op de Natuurbrug Zanderij Crailoo - wil de stichting
een actievere houding aannemen ten opzichte van
deze doelgroep. Het rapport biedt daartoe handvatten.
Vijf studenten van Wageningen Universiteit, Nikée
Groot, Willemijn de Vos, Jeroen Pelser, Tonja Mertens
en Sophie van der Lubbe, schrijven in het kader
van het Academic Master Cluster ter afronding van
de studie biologie in opdracht van de stichting
een inrichtings- en beheerplan voor natuurgebied
De Zuid.
24

D E S T I C H T I N G
Bosgebied De Zuid
Twee studenten van Hogeschool Larenstein, Marijke
de Konink en Esther Rust, schrijven in het kader van
een afstudeeropgave een herstelplan voor het
Hilversums Wasmeer.
Cursussen en opleidingen
Twee medewerkers volgen een cursus bedrijfshulpverlening.
Een van hen wordt bovendien opgeleid
tot preventiemedewerker volgens de Arbo-richtlijnen.
Een derde medewerker neemt deel aan een cursus
Illustrator. Om het kennisniveau goed op peil te houden
bij het in werking treden van de nieuwe Floraen
Faunawet nemen de boswachters deel aan een
cursus ’Groene Wetgeving’.
Werkbezoek
Aan het begin van de zomer bezoekt het hele team
medewerkers de Leusderheide en het landgoed
Henschoten - Den Treek. De dag staat in het teken
van Heel de Heuvelrug, en is bedoeld om kennis uit
te wisselen, ervaring te delen en samen een plezierige
dag door te brengen. Op het Militair Oefenterrein
Leusderheide wordt de groep ontvangen door de
Dienst Gebouwen, Werken & Terreinen (DGW&T)
van het Ministerie van Defensie met een presentatie
over heidebeheer en de inrichting van de ecologische
verbindingszones binnen de Utrechtse Heuvelrug.
Daarna volgt een bezoek aan het ecoduct in aanbouw
over de A28, waar de ontvangst in handen is van
Rijkswaterstaat. De Provincie Utrecht presenteert vervolgens
het project Hart van de Heuvelrug, waarna
het hele gezelschap op landgoed Den Treek wordt
ontvangen door de rentmeester en de beheerder van
het landgoed. Er wordt gesproken over natuurontwikkeling
en -beheer.
Financiële Adviescommissie
Het bestuur wordt bijgestaan door een Financiële
Adviescommissie van ambtelijke vertegenwoordigers
van de participanten. In 2005 zijn er geen wijzigingen
in de samenstelling van de commissie. Deze is:
• Provincie Noord-Holland - mw. M. Wessel,
25

D E S T I C H T I N G
Bestuur
Eind 2005 is de bestuurssamenstelling als volgt:
Erevoorzitter
drs. R.J. de Wit
Participanten Leden Plaatsvervangende leden
Provincie 1. P.J.M. Poelmann, voorzitter* 1. drs. P.S. Visser (1e plaatsvervanger)
2. drs. W.J.M. Holthuizen 2. mr. ir. J. Bezemer
3. H.J. Walch 3. mw. P.D.A.M. Baks
4. drs. B. Heller 4. drs. K.W.C. Breunissen
Amsterdam 1. P. Zwart* 1. M.J.A. Reuten
2. O.J.M. Olmer 2. R. Jamari
Blaricum 1. mr. J.G. Jorritsma* 1. mw. drs. W.H.C. Ton
Bussum 1. drs. A. Branderhorst* 1. drs. H. Schoon
2. drs. J.H.J. Zegering Hadders 2. mw. G.N. van Ramshorst
Hilversum 1. mw. H.C. Heerschop, secretaris* 1. E.C.N.G. Reijn
2. mw. J.A.E. van Olm-Koenen 2. F.J.M. Klein
3. I. de Vries 3. vacature
4. mw. M.C. van Oort 4. K. Griffioen
Huizen 1. mw. dr. W.H. Metz, plv. voorzitter* 1. dr. J.F.M. Kolk
2. mr. H. van Amstel 2. R. Schaap
Laren 1. mw. A.M. de Groot-Kennis* 1. mw. J.C.M.J. Meulenkamp-van Dijk
Naarden 1. P.J. Veldman* 1. J.H. Landsaat
Waarnemer Gewest Gooi en Vechtstreek: drs. F.J.L. van Dulm
Rentmeester**: ing. H. Korten, ambtelijk secretaris
* Tevens lid van het dagelijks bestuur.
** De functie van rentmeester is vergelijkbaar met zowel die van directeur als van penningmeester. Omdat hij verantwoordelijk
is voor de voorbereiding en de uitvoering van bestuursbesluiten fungeert de rentmeester in het bestuur als ambtelijk
secretaris.
26

D E S T I C H T I N G
Comeback Gooise dassen
• Gemeente Amsterdam - E. Buijs,
• Gemeente Blaricum - vacature,
• Gemeente Bussum - W. Oosterhuis,
• Gemeente Hilversum - G.J. Roozeboom,
• Gemeente Huizen - P.E. van Rooy,
• Gemeente Laren - F. Kamphuis,
• Gemeente Naarden - A.P. Koks.
Jaarafsluiting
Als afsluiting van het jaar wordt een informeel buffet
gehouden voor medewerkers, bestuursleden van de
Stichting Gooisch Natuurreservaat én bestuursleden
van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat.
Binnengekomen verslagen van onderzoek in de
terreinen
De stichting heeft een bibliotheek met divers informatiemateriaal
over de natuurterreinen, waaronder
verslagen van onderzoeken naar de flora en fauna in
de natuurterreinen. Van deze categorie zijn in de loop
van 2005 onder andere de volgende titels binnengekomen:
• Anna’s Hoeve Laren, ”de open veldjes in het
oosten”, een inventarisatie, Freek Stegehuis;
• Onderzoek sieralgen in het Hilversums
Waschmeer in 2005, KNNV afdeling Gooi;
• Vleermuizen op de Monnikenberg, Het voorkomen
van kraamkolonies, Robert Bekenkamp;
• Verslag roofvogelonderzoek 2005, Hanneke
Sevink;
• Onderzoeksverslag 2005 betreffende de boommarter
in het Goois Natuurreservaat, dr. Henri
J.W. Wijsman;
• Goois nestkastonderzoek, jaarverslag 2005,
Subgroep van de Vogelwerkgroep Gooi en
omstreken.
Vanuit de eigen stichting wordt onderzoek gedaan
voor het Programma Beheer van de rijksoverheid.
Hieruit komt het volgende rapport voort: Programma
Beheer Monitoring Resultaten 2005, drs. E.C.H. van
Heusden.
Ook geeft de stichting opdracht tot enkele onderzoeken
in het kader van de sanering van het Laarder
Wasmeergebied. Dit levert de volgende onderzoeksrapporten
op:
- Bodemonderzoek veengebied in de te saneren
zone van de Vuilwaterplas, Laarder
Wasmeergebied, M. Vlaming en J. Sevink;
- Venherstel Groot Wasmeer en Vuilwaterplas,
Ecohydrologische analyse en zaadbankonderzoek,
drs. T. van den Broek, ir. L. Brouwer,
drs. K.H. Grootjans;
- Bodemonderzoek van de locaties ’Singel’ en
’Leeuwenpoot’, prof. dr. J. Sevink, drs. ing.
M. Vlaming;
- Bodemonderzoek ’De Poel’ en ’Het Ven’,
drs. ing. M. Vlaming, prof. dr. J. Sevink.
Contacten
Klankbordgroep
In de Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen
Goois Natuurreservaat zijn organisaties vertegenwoordigd
die in een nauwe relatie staan tot het Goois
27

D E S T I C H T I N G
Natuurreservaat en verschillende maatschappelijke
belangen vertegenwoordigen, zoals natuur, recreatie
en cultuurhistorie. Via de klankbordgroep wil de
stichting op een structurele wijze contact houden
met mensen die zich betrokken voelen bij het werk
van het Goois Natuurreservaat.
In 2005 gaat de klankbordgroep zijn tweede jaar in.
In 3 vergaderingen worden diverse onderwerpen
omtrent het beheer van de terreinen besproken, en
wordt wederzijds informatie uitgewisseld. Eén vergadering
wordt gecombineerd met een terreinbezoek
aan de Natuurbrug Zanderij Crailoo en aan De Snip.
De Klankbordgroep heeft een onafhankelijk
voorzitter en secretaris, respectievelijk de heer
P. Nijhoff en de heer A.M. Wiezer. De deelnemers
zijn:
• Fietsersbond, afdeling Naarden/Bussum/Huizen
• Gooise Atletiek Club
• IVN Gooi en Omstreken
• K.C. Gooi- en Eemland
• Nederlandse Stichting Hekvrije Heide
• Stad en Lande Ruiters Blaricum
• Stichting Behoud Gooise Heide
• Sticht Gooise Wandelsport Bond
• Stichting Wandelplatform LAW
• Vereniging Leefmilieu Het Gooi, de Vechtstreek e.o.
• Vereniging Vrienden van het Gooi
• Vogelwerkgroep Het Gooi en omstreken
• Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant
In de loop van 2005 neemt ook zitting in de
Klankbordgroep:
• Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland
afdeling Naerdinclant
Perscontacten
In de loop van het jaar gaan enkele tientallen persberichten
uit, meestal om publieksevenementen en
beheerwerkzaamheden aan te kondigen. Regelmatig
weten de media ook zelf het Goois Natuurreservaat
te vinden om activiteiten te verslaan of om informatie
in te winnen.
Omwonenden
Er is de stichting veel aan gelegen omwonenden
van de terreinen goed te informeren over beheermaatregelen
en natuurontwikkelingsprojecten, liefst
in een zo vroeg mogelijk stadium. In 2005 neemt de
Informatie omwonenden
28

D E S T I C H T I N G
stichting daarin nog actiever verantwoordelijkheid.
Wat voorheen al nu en dan werd gedaan wordt nu
een structurele activiteit: bij werkzaamheden die van
belang zijn voor het publiek wordt de pers benaderd
én wordt op de locatie zelf een informatiepaneel met
een toelichting geplaatst. Deze aanpak blijkt tot meer
begrip voor de werkzaamheden te leiden.
Na sluiting van parkeerplaats de Bosberg aan de
A27 worden omwonenden geïnformeerd over het
beheer van het aangrenzende bosgebied De Zuid.
Ook worden ideeën uit de bevolking geïnventariseerd.
De omwonenden krijgen bovendien een excursie
met nadere uitleg aangeboden.
Aan het begin van de zomer krijgen omwonenden
van Natuurontwikkelingsproject Cruysbergen een
uitgebreide toelichting op dit project.
Publieksevenementen
De volgende publieksevenementen vinden plaats:
• Nationale Boomfeestdag, aanplant op de
Natuurbrug Zanderij Crailoo in het teken van
’bomen en dieren’;
• Paaseieren zoeken bij de Schaapskooi;
• Dauwtrappen in bosgebied De Zuid, rond het
Hilversums Wasmeer (Hemelvaart);
• Lentewandeling in samenwerking met dagblad
de Gooi- en Eemlander;
• Schaapscheerdersdag;
• Houthakkersfeest in Lage Vuursche, waar de
stichting samen met Het Utrechts Landschap,
Staatsbosbeheer en Vereniging
Natuurmonumenten twee dagen de boodschap
van Heel de Heuvelrug uitdraagt;
• Nationale Natuurwerkdag: beheerwerkzaamheden
op de Limitische Heide;
• Halloween in de Schaapskooi, speciaal voor
kinderen;
• Kerstsfeer in de Schaapskooi, met koperensemble
Gelre Brass.
Lezingen
Groepen en organisaties verzoeken regelmatig om
een lezing over een specifiek onderwerp. Enkele
groepen aan wie in 2005 een lezing werd geboden
zijn: de Aloysiusmavo, Arcadis, Arfman, camping
Franse Kamp, het Goois Lyceum, de Gooise Tuinclub,
Jaarclub 1945, de familie Janssen, raadsleden van
de gemeente Leusden, PCOB/KBO afdeling Naarden/
Bussum, Probusclub ’87, Sg. Hilvertsheem,
Huizermaatcollege, Tennisvereniging De Hakkelaar,
Studenten van de Universiteit van Amsterdam, een
groep vrouwen onder leiding van mevrouw Tiel,
de familie Quist, de Vitusschool, het Willem de
Zwijgercollege.
Excursies
Er zijn regelmatig excursies, die steeds vaker gekoppeld
worden aan voorgenomen beheermaatregelen.
Zo krijgt het publiek de gelegenheid zich vooraf te
laten voorlichten over maatregelen die in de directe
omgeving op stapel staan.
In 2005 zijn er excursies over ’natuurverhalen
vertellen’, reeën, heidestapstenen (rond De Snip),
Groeve Oostermeent, natuurontwikkelingsproject
Zanderij Cruysbergen, de te realiseren ecologische
verbinding tussen de noordelijke heidevelden en de
Tafelbergheide in Bikbergen en over bosbeer in
De Zuid.
Op specifiek verzoek worden excursies verzorgd
voor: Behandelcentrum Heideheuvel, Belastingdienst
Amsterdam, Boekhandel Loss, het Goois Lyceum,
de familie Ten Horn, de familie Van Helsdingen,
de Julianaschool, Mantelzorg Gooi en Vechtstreek,
de Osdorpse Montessorischool, Praktijkschool
Laapersveld, de Schaapstudieclub, Scouting de
Argonauten, de Soester Kring, Stichting Zin, de
familie Van Verdurmen, Speeltuinvereniging Ons
Genoegen en Vakantiekamp Agnes.
In samenwerking met het Singer Museum en het
IVN wordt een kunst-/bomenexcursie georganiseerd
als vervolg op de tentoonstelling Oerbeelden van
Ewald Mataree.
Prijswinnaars van een wedstrijd genaamd de Groene
Buitenkans op de website www.groenebuitenkans.nl
krijgen een reeënexcursie aangeboden.
De IVN-natuurgidsen verzorgen in samenwerking
met het Goois Natuurreservaat bijna elke maand
excursies voor het publiek, waar gemiddeld 35
personen aan deelnemen.
Voorlichting Infoschuur en uitzichttoren
Natuurbrug Zanderij Crailoo
De in november 2003 gestarte structurele voorlichting
in de Infoschuur Natuurbrug gaat onverminderd
door, ook in 2005. De vraag naar voorlichting over
Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo blijft
groot. Elke tweede en vierde zondag van de maand
krijgt het publiek er toelichting op het project van
de Natuurbrug-vrijwilligers, die het ’verhaal van de
29

D E S T I C H T I N G
Heuvelrug’ vertellen. Op weekdagen worden groepen
ontvangen, zowel klassen van het voortgezet onderwijs
als groepen volwassenen uit binnen- en buitenland
(71 groepen).
Vaak wordt een bezoek aan de Infoschuur gecombineerd
met een excursie of met het verrichten van
kleinschalig natuurbeheer.
De ontvangen groepen zijn onder andere de
Beatrixschool VMBO, de Internationale School ATC
Hilversum, de Belastingdienst Amsterdam, de
gemeente Leusden, het Gewest Gooi en Vechtstreek,
Groei en Bloei, het Ministerie van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit Directie Regionale Zaken, het
Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland, de
Provincie Noord-Holland Projectbureau Realisatie, De
Provincie Noord-Holland Provinciaal EHS-team, de
Provincie Utrecht Sector Landelijk Gebied,
Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer (o.a. district Friese
Wadden), het Stadsdeel Amsterdam Slotervaart, de
Stichting Flevolandschap en twee fracties van politieke
partijen (op lokaal en provinciaal niveau).
Op 27 januari houdt de Nationale Postcode Loterij
haar Goed Geld Gala in de infoschuur. De stichting is
dan gastheer, de Stichting Steun Goois Natuurreservaat
begunstigde.
De uitkijktoren is een groot succes, en wordt dankbaar
ingezet bij de intensieve voorlichting over Natuu
rontwikkelingsproject Zanderij Crailoo. Door groepen
mee te nemen op de toren kan alles wat eerst op
de kaart is aangewezen ook nog in werkelijkheid
worden getoond, en wel vanuit vogelvluchtperspectief.
In 2005 besluit de stichting het succes van de
uitkijktoren niet te doorbreken, en hem zo lang te
laten staan als zinvol en verantwoord is, waarbij hij
permanent wordt opgesteld.
Samen met 42 andere benificianten van de Nationale
Postcode Loterij gaat de stichting om de tafel zitten
om tot een voorstel te komen voor voorlichting rond
de klimaatverandering. Het voorstel wordt in het
najaar voorgelegd aan de Nationale Postcode Loterij.
Aandeel van de stichting in het project is een lesprogramma
over ontsnippering als antwoord op klimaatverandering.
Pas in 2006 zal duidelijk worden of dit
onderdeel van het voorstel wordt gehonoreerd met
een bijdrage.
FOTO LUC ENTING
30

D E S T I C H T I N G
Voorlichting ‘t Laer
In ’t Laer, groepsverblijf voor veldwerk en natuureducatie,
wordt een programma geboden waar gedurende
het jaar 18 schoolgroepen aan deelnemen, met in
totaal 443 kinderen. De kinderen maken gebruik van
educatieve ’ontdekvestjes’, waarin allerlei attributen
zitten om onderzoek in de natuur mee te doen. De
meeste groepen worden begeleid door IVN-natuurgidsen.
Naast de reguliere schoolgroepen maken ook
verscheidene ’groene’ groepen, zoals het IVN, de
Vogelwerkgroep en de Roofvogelwerkgroep gebruik
van ‘t Laer voor cursussen, lezingen en vergaderingen.
In totaal maken in 2005 36 groepen gebruik van
’t Laer, die goed zijn voor 1.329 personen met 71
overnachtingen.
Voorlichting schaapskooi
In het voorjaar, de lammetjestijd, bezoeken schoolgroepen
(meestal groep 7, soms gecombineerd met
groep 6 of 8) de schaapskooi in het kader van het
natuureducatieve project Klas in en rond de schaapskooi.
In totaal gaat het om 1.475 leerlingen: 62 groepen
van 43 verschillende scholen.
Het aantal scholen dat meedoet is daarmee bijna
verdubbeld ten opzichte van het voorgaande jaar.
De voorlichting wordt door de scholen voorbereid
met behulp van een lespakket dat door de stichting is
ontwikkeld.
Op zondagen zijn er activiteiten voor het brede
publiek, steeds rond een maandelijks thema.
De thema’s van 2005 zijn: geologie, padden en
kikkers, het Drents heideschaap, de bosuil, vogels,
vlinders en insecten, leemkuilen, grazers van de
heide, bijen, vleermuizen en ”waar zijn de dieren in
de winter?”
De traditie dat kinderen er elke laatste zondag van de
maand kunnen komen knutselen rond het maandthema
wordt onder grote belangstelling voortgezet.
Ook zijn er de jaarlijks terugkerende evenementen in
en om de schaapskooi: Paaseieren zoeken,
Schaapscheren, Halloween, en ’Kerstsfeer in de
schaapskooi’.
Deelname aan studiedagen en symposia
Door medewerking te verlenen aan studiedagen en
symposia van derden grijpt de stichting de kans om
haar visie op diverse onderwerpen te delen met anderen.
Zo neemt de stichting in 2005 deel aan een symposium
van de Vereniging Vrienden van het Gooi.
Als het Gewest Gooi en Vechtstreek in september een
minisymposium houdt over de ’regiokaart’, een
totaaloverzicht van het staande natuurbeleid, neemt
de stichting ook daaraan deel. Haar inbreng is ervoor
te zorgen dat alle projecten van het Uitvoeringsprogramma
Noordelijke Heuvelrug hun plek vinden
op de regiokaart.
Uitgaven
Als gebruikelijk wordt ook in 2005 vier maal een
Nieuwsbrief uitgegeven, in een oplage van 9.000.
Met het tweede nummer wordt een vragenlijst voor
een lezersonderzoek meegestuurd. Uit dit onderzoek
blijkt dat de Nieuwsbrief goed gelezen wordt en dat
de lezer over het algemeen tevreden is over de vorm
en de inhoud. Een aantal lezers mist een kaartje
waarop men kan zien over welke locatie het gaat.
In een feestelijk vierde nummer wordt een groot
aantal vrijwilligers van de stichting in het zonnetje
gezet: van natuurgids tot bestuurslid, van nieuwsbriefcorrector
tot libellenteller. Er worden bovendien twee
extra edities uitgegeven over Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Cruysbergen, die worden bezorgd
op 5.500 adressen in de omgeving van de zanderij.
Bruggespraak, een blad dat apart aandacht besteedt
aan het Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo
en in het bijzonder aan de Natuurbrug in dat terrein,
kent een oplage van 10.000. Het bulletin wordt naar
dezelfde groep als de Nieuwsbrief verstuurd, en
tevens naar projectpartners, sponsors, overheidsinstellingen
en verenigingen die betrokken zijn bij
het project.
Samen met andere natuurorganisaties op de
Heuvelrug brengt de stichting een fietsboekje uit,
geheten: Heel de Heuvelrug, fietsroutes. De routes
lopen van het Gooimeer naar de Blauwe Kamer bij
Rhenen langs de Nederrijn en weer terug, en zijn
opgedeeld in dagtochten. Er is een toelichting op
bezienswaardigheden en wetenswaardigheden over
ondermeer de ecologische aspecten van het landschap
onderweg. Het boekje wordt aangeboden aan
alle raadsleden van de 20 heuvelruggemeenten.
De provincies Utrecht en Noord-Holland zeggen
de benodigde subsidies toe voor de toekomstige
bewegwijzering van de route.
Websites
De eigen website (www.gnr.nl) vormt een steeds
belangrijker orgaan om met het publiek in contact
te treden. Het bezoekeraantal overstijgt in 2005
van 11.698 naar 18.286 (unieke bezoekers, dubbele
bezoeken vanaf hetzelfde adres worden niet
meegeteld). Op de website staan onder andere
31

D E S T I C H T I N G
www.natuurwegwijzer.nl
www.gnr.nl
www.natuurbrug.nl
www.heeldeheuvelrug.nl
wetenswaardigheden over de terreinen en worden
actuele activiteiten aangekondigd. Er is een koppeling
naar de tweede website van de stichting,
www.natuurbrug.nl, die ook goed bezocht wordt:
3.428 unieke bezoekers, iets meer dan in 2004.
www.nbonoordholland.nl
De stichting neemt eveneens deel in de websites
www.nbonoordholland.nl, van natuurbeheerdersoverleg
Noord-Holland, en www.natuurwegwijzer.nl,
waar onder andere de agenda met publieksactiviteiten
in de natuurgebieden van heel Noord-Holland is
te vinden.
Net voor het begin van 2005 is de website
www.heeldeheuvelrug.nl in de lucht, een samenwerkingsproject
van Het Utrechts Landschap met
andere natuurorganisaties die te maken hebben met
de Heuvelrug. Burgers en bestuurders kunnen er
32

D E S T I C H T I N G
informatie vinden over het herstel van de Heuvelrug
als natuurlijke en ecologische eenheid.
Nieuw in 2005 is de website www.groenebuitenkans.
nl. De website is het resultaat van samenwerking met
De Landschappen en Vereniging Natuurmonumenten.
Op de website wordt informatie gegeven over allerlei
projecten die de Ecologische Hoofdstructuur versterken.
De website is vrijwel heel 2005 actief.
www.natuurwegwijzer.nl wijst de weg
Deze website van gezamenlijke natuurorganisaties in
Noord-Holland is een handig middel voor wie op zoek is
naar een wandeling, fietstocht, vaarroute of georganiseerde
activiteit in de Noord-Hollandse natuur. Een wandeling
in het Gooi tussen de 5 en de 10 km? Een fietstocht op
Texel? Met behulp van een eenvoudige zoekroute vindt de
bezoeker snel wat hij zoekt. Ook is het heel eenvoudig om
er op het gevoel wat rond te surfen en
te kijken wat er op je pad komt. Er is bovendien een agenda
met excursies en lezingen. De activiteiten en adressen
van alle bezoekerscentra staan vermeld.
Relaties
De stichting is door haar rentmeester vertegenwoordigd
in het bestuur van de Stichting Steun Goois
Natuurreservaat. Behalve met de participanten,
andere overheden en de leden van de Klankbordgroep
heeft de stichting regelmatig overleg met de
volgende organisaties:
• Bosgroep Midden Nederland,
• Heimans en Thijsse Stichting,
• Landschap Noord-Holland,
• Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland,
• Natuur en Milieufederaties van Noord-Holland
en Utrecht,
• Platform Verbinden en Ontsnipperen,
• projectpartners Natuurbrug Zanderij Crailoo,
• Rijkswaterstaat Noord-Holland,
• Rijkswaterstaat Utrecht,
• Staatsbosbeheer Noord-Holland en Utrecht,
• Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en
Eemstreek,
• Stichting Oude Landbouwgewassen.
• Stichting tot Behoud en Beheer van de Fransche
Kamp,
• Stichting Het Utrechts Landschap,
• Universiteit van Amsterdam,
• Vereniging Natuurmonumenten,
• Vereniging tot Behoud van Anna’s Hoeve e.o.,
• Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie (IVN)
Gooi e.o.
In januari 2005 nodigt de Provincie Utrecht partijen
uit om de samenwerking inzake de ontsnippering
van de Heuvelrug te intensiveren door ’gebiedsteams’
in het leven te roepen. Dit mondt uit in een samenwerking
tussen de Provincies Utrecht en Noord-
Holland en het Utrechts Landschap, waarbij een
analyse wordt gemaakt van beleidsknelpunten in het
grensgebied van de twee provincies. Knelpunten en
mogelijkheden worden geïnventariseerd.
De stichting start in 2005 een onderzoek naar de
mogelijkheden om een herstart te maken met de
Stichting Coördinatie Natuur en Milieu Educatie,
die per eind december 2004 opgeheven is wegens
onvoldoende subsidies van gemeenten in Gooi en
Vechtstreek. Het IVN wordt verzocht een advies
uit te brengen, met daarin verwerkt de mening van
de bij de voormalige Stichting CNME betrokken
organisaties. Tegelijk wordt draagvlak gezocht bij
mogelijke nieuwe partners, zoals de Gewestelijke
Afvalstoffendienst, het Hoogheemraadschap Amstel,
Gooi en Vecht en de Vereniging Natuurmonumenten,
die alle een positieve grondhouding tonen om de
Stichting CNME duurzaam nieuw leven in te blazen.
Als gevolg van de samenwerking met bodemkundigen
van de Universiteit van Amsterdam bij de sanering
van het gebied Laarder Wasmeer worden de contacten
met de universiteit verinnigd. Groepen studenten en
docenten gebruiken plekken in het Goois Natuurreservaat
dan ook in toenemende mate voor excursies
en lezingen.
Financiering
Voor het werk van Stichting Gooisch Natuurreservaat
wordt gebruik gemaakt van de volgende geldstromen:
• structurele bijdragen van de participanten:
de Gooise gemeenten, de gemeente Amsterdam
en de Provincie Noord-Holland,
• subsidies voor het beheer (Rijk) en de inrichting
(Provincie) van de terreinen,
• aankoopsubsidies (Rijk en Provincie),
• projectbijdragen van de Stichting Steun Goois
Natuurreservaat,
• inkomsten uit verhuur, pacht, vergunningen en
koetsiers- en ruiterkaarten,
• legaten.
33

D E S T I C H T I N G
Subsidies
De Stichting Gooisch Natuurreservaat ontvangt als
eigenaar en beheerder van de Gooise natuurterreinen
subsidie van het Ministerie van Landbouw,
Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. Dat gebeurt
volgens de regeling Natuurbeheer 2000, ook wel
Programma Beheer genoemd. Het is dit geld dat
sinds 2001, samen met de bijdragen van de participanten,
de financiële basis vormt voor het dagelijkse
beheer van de natuurterreinen.
Sinds september 2004 geldt een aankoopbeperking
in die zin dat het Ministerie van Landbouw,
Natuurbeheer en Voedselkwaliteit in principe geen
bestaande natuurgebieden zal aankopen of deze
aankopen zal steunen. Agrarisch gebied kan in
sommige gevallen nog wel worden aangekocht.
Het gevolg is dat het verkrijgen van rijkssubsidie
bij aankopen problematisch blijft. De stichting heeft
dit onder de aandacht gebracht van de regiodirectie
van het ministerie.
Uitkijktoren Zanderij Crailoo
Voor de aankoop van aankoopwaardige terreinen en
de uitvoering van inrichtings- en beheermaatregelen
wordt van de volgende subsidies en bijdragen
gebruik gemaakt:
• Regeling subsidies particuliere terreinbeherende
natuurbeschermingsorganisaties van het Ministerie
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit - 50%
subsidie in de aankoop van de voormalige kwekerijgrond
in de Zanderij Cruysbergen;
• Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 van het
Ministerie van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit - inrichtingssubsidie voor de
uitvoering van het natuurontwikkelingsproject in
de Zanderij Cruysbergen;
• VSBfonds Utrecht - bijdrage in de uitvoeringskosten
van het natuurontwikkelingsproject in de
Zanderij Cruysbergen;
• Fonds Natuur en Landschapsbescherming van de
Provincie Noord-Holland;
- 50% subsidie voor de aankoop van voormalige
kwekerijgrond in de Zanderij Cruysbergen, een
woonhuis met bosgrond op het landgoed
Monnikenberg en een bosperceel op de
Zuiderheide;
- onderdeel oplossing van knelpunten in de
Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS)
- uitvoering Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Cruysbergen.
- onderdeel oplossing van knelpunten in de
Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS)
- uitvoering sanering en natuurontwikkelingsproject
Laarder Wasmeer en Heidebloem in het
kader van het Plan Anna’s Hoeve;
- realisatie van faunavoorzieningen (faunagoten)
met begeleidende voorzieningen in de Oude
Meentweg in Hilversum (Spanderswoud) en de
Nieuwe ’s-Gravelandseweg in Bussum (Fransche
Kampheide);
• Plattelands Ontwikkelingsprogramma (POP),
vallend onder het Europees Oriëntatie- en
Garantiefonds voor de Landbouw - uitvoering
Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen;
• Regeling EG-Steunverlening Akkerbouwgewassen,
voor de akkerbouw op de landbouwgronden;
• Regeling Dierlijke EG-premies, voor het houden
van schapen, zoogkoeien en mannelijke runderen
in de begrazingsgebieden en slachtpremie voor de
slacht van runderen.
Het in 2004 door Natuurbeheerdersoverleg Noord-
Holland vervaardigde document Ambitie natuur en
landschap 2010 beschrijft 9 projecten waarmee
grote winst voor de natuur kan worden geboekt.
Voor het Gooi is daarin het Uitvoeringsprogramma
Noordelijke Heuvelrug onverkort overgenomen. In
het kader van de decentralisatie treft de Rijksoverheid
voorbereidingen voor invoering in 2006 van een
Wet investeringsbudget landelijk gebied. Die wet
34

D E S T I C H T I N G
houdt eenvoudig gezegd in dat het Rijk contracten
aangaat met provincies om op provinciaal niveau
rijksbeleid uitgevoerd te krijgen. Daartoe zal per
1 januari 2007 een aantal financieringen door het
Rijk samengevoegd worden in het Investeringsbudget
Landelijk Gebied (ILG) voor de provincies.
De stichting brengt het Uitvoeringsprogramma
Noordelijke Heuvel naar voren als programma dat
in aanmerking kan komen voor subsidiëring door de
Provincie Noord-Holland vanuit dit budget.
Stichting Steun Goois Natuurreservaat
Gelden die particulieren en private instellingen
beschikbaar stellen voor het Goois Natuurreservaat
komen op het conto van de Stichting Steun Goois
Natuurreservaat, tenzij de giftgever anders bepaalt.
De ’steunstichting’ heeft tot doel fondsen te werven
en te beheren voor de financiering van bijzondere
projecten in het Goois Natuurreservaat. De Nationale
Postcode Loterij en het VSBfonds doen grote bijdragen
via de steunstichting. In 2005 worden de volgende
projecten gesteund:
• Anna’s Hoeve en Laarder Wasmeer, onderzoek,
voorbereiding en uitvoering,
• Natuurbrug en Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Crailoo
• herinrichting sportvallei Zanderij Crailoo,
• aanleg amfibieënpoelen,
• Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen,
• herstel landgoed De Lieberg,
• herstel archeologische monumenten,
• aanleg Heimanspad,
• educatieproject Natuurbrug Zanderij Crailoo,
• documentaire Heel de Heuvelrug,
• verwerving dienstwoning landgoed
Monnikenberg,
• faunavoorzieningen Oude Meentweg en
Ankeveense Pad.
Eind 2005 telt de ’steunstichting’ 5.475 begunstigers.
Dit is iets minder dan een jaar eerder (5.849), wat
verklaarbaar is, omdat de steunstichting in 2005 geen
grote wervingsacties hield. Deze begunstigers doen
op regelmatige of onregelmatige basis een bijdrage.
Daarnaast zijn er 243 ’begunstigers voor het leven’
(was 251 eind 2004).
Sinds enkele jaren is het ook mogelijk om een schaap
of een Schotse hooglander te adopteren. In 2005
zijn er 104 adoptanten (was 144 in 2004), waarvan
er enkele meerdere dieren hebben geadopteerd. De
gelden die hieruit voortkomen worden geheel besteed
aan de verzorging van de grazers in de terreinen.
Er zijn in 2005 bovendien 17 bedrijfsdonateurs:
• Abecon - Huizen,
• Arcadis Regio West - Hoofddorp,
• Arfman Hekwerk - Holten,
• Connexxion - Hilversum,
• DHV Management Consultants - Amersfoort,
• Dura Vermeer Infrastructuur - Baarn,
• Financiële Raadgevers - Naarden,
• Grondbalans - Broek op Langedijk,
• Horex Business Ventures - Huizen,
• J.A. de Mulder Makelaarskantoor - Laren,
• Loyens & Loeff - Amsterdam,
• Notariskantoor Smit & Delen - Baarn,
• Pokon & Chrysal International - Naarden,
• Quest International - Naarden,
• Schimmel Elektrotechniek - Laren,
• Ton Spoelder Slagerij - Laren,
• Zinkstok Advocatenkantoor - Huizen.
Drie Rotary-clubs uit het Gooi halen met een benefietconcert
€ 5.000,- op voor het Heimanspad.
Op de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Huizen
doet deze gemeente een bijdrage om de nieuwe groep
beheervrijwilligers, de Mobiele Natuurwerkgroep
Huizen, van materialen te voorzien.
Ook zijn er bijzondere giften van particulieren, zoals
de heer Van der Heiden, een dame uit Hilversum die
een bank schonk, een inwoner uit Huizen die bij
overlijden een bedrag voor het Goois Natuurreservaat
naliet en het jubilerende echtpaar Korte-Van Hemel.
35

D E S T I C H T I N G
Financiële kengetallen 2005 (afgerond)
Onderhoud
natuurterreinen
Projecten
Uitgaven € 2.333.000 € 1.125.000
Ontvangsten Bijdragen participanten € 1.562.000
Eigen opbrengsten € 445.000
Bijdragen derden € 333.000
Projectinkomsten Provincie Noord-Holland € 250.500
Stichting Steun Goois Natuurreservaat € 504.500
Ministerie van VROM (SGM Subsidie) € 106.000
Overige € 264.000
Totaal ontvangsten € 2.340.000 € 1.125.000
Totaal bos- en heidebezit per 31 december 2005
2698 ha.
Onderhoud natuurterreinen per ha € 865
Totaal aantal inwoners Gooise gemeenten per 1 januari 2005 194.644
Totale uitgaven per inwoner het Gooi € 17,77 100%
Bijdrage per inwoner het Gooi € 7,99 45%
Externe opbrengsten per inwoner het Gooi € 9,78 55%
Zoals uit bovenstaand overzicht blijkt, worden de
totale uitgaven voor het grootste deel (64%) gefinancierd
door bijdragen van externe partijen. De totale
kosten per inwoner va n het Gooi zijn € 22,- waarvan
€ 8,- wordt gefinancierd door de participanten.
36

B E L E I D S V O O R N E M E N S 2 0 0 6
In 2006 zal het huidige beleid worden voortgezet.
De stichting blijft op grond van haar doelstelling
pal staan voor het behoud van de natuur, en maakt
recreatie in die natuur mogelijk. Haar beleid zal
zij baseren op haar Beheervisie en beheerplan
1998-2007 (1998) op de Beheervisie en -plannen
Beschermde Natuurmonumenten in het Gooi (1999)
en op het Uitvoeringsprogramma noordelijke
Heuvelrug (2003). Waar zich kansen voordoen zal
zij projecten uitvoeren op basis van deze plannen
en van het Uitvoeringsplan Ontsnippering ’t Gooi
(2003).
Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo
Op 3 mei 2006 zal, na jaren van inspanning, de
Natuurbrug Zanderij Crailoo feestelijk worden
geopend door Hare Majesteit de Koningin. Na de
officiële opening zullen nog enkele publieksdagen
volgen.
Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug
Aan een groot aantal projecten van het Uitvoeringsprogramma
Noordelijke Heuvelrug wordt in 2006
verder gewerkt, zoals hieronder te lezen is.
De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer
Opnieuw zal de aandacht uitgaan naar de ecologische
doorgang tussen het Gooise deel van de Heuvelrug
en het Utrechtse deel. In 2006 zal de sanering van
het gebied Laarder Wasmeer deels voltooid worden
en zal een start worden gemaakt met herinrichting
van het noordelijk deel van het gebied. Daarbij zal
een keuze worden voorbereid met betrekking tot de
wijze van openstelling voor publiek (welke delen,
hoe, wanneer en voor wie). Ook het westelijk deel
van Anna’s Hoeve zal heringericht worden. De in
2005 gestarte ontwikkeling van een natuur- en landschapsplan
voor het gebied zal worden voortgezet en
deels kunnen worden afgerond.
Hilversum gesproken worden over het realiseren van
een extra ingang over de Koedijk naar Cruysbergen,
voor de bewoners van de wijk Hilversumse Meent.
In samenwerking met het Hoogheemraadschap AGV zal
het herstel van de natuurlijke waterhuishouding in het
gebied verder voorbereid en uitgewerkt worden. De
afronding van het Natuurontwikkelingsproject Zanderij
Cruysbergen vormt een belangrijke impuls om een concreet
uitvoerbaar natuur- en landschapsplan voor het
poortgebied te maken. Waar mogelijk zullen concrete
afspraken worden gemaakt met de betrokken partijen
voor de ontwikkeling en uitvoering ervan.
Heideverbinding Crailo
De stichting zal actief meewerken aan de verdere
planvorming en realisatie van de ecologische verbindingszone
voor de noordelijke heidevelden met de
centrale heide (met de Natuurbrug Het Gooi over
de A1), in samenwerking met Rijkswaterstaat, de
betrokken gemeenten, de provincie en andere
betrokken particulieren en instanties. Om de
uitvoering ter hand te kunnen nemen van de
Natuurbrug Het Gooi zal een (deel-)overeenkomst
worden getekend door de betrokken partijen.
Verbinding Hoorneboeg
De stichting zal participeren in de voorbereiding
van de realisatie van de Natuurbrug Zwaluwenberg
in het kader van het plan Verbinding Hoorneboeg.
Hierbij wordt samengewerkt met Rijkswaterstaat, de
Provincies Noord-Holland en Utrecht, de gemeente
Hilversum, Vereniging Natuurmonumenten, Het
Utrechts Landschap, het Ministerie van Defensie en
betrokken particulieren. Om de uitvoering ter hand
te kunnen nemen van de Natuurbrug Zwaluwenberg
zal een overeenkomst worden getekend door de
betrokken partijen.
Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Cruysbergen
Natuurontwikkelingsplan Zanderij Cruysbergen zal
in het vroege voorjaar van 2006 afgerond en officieel
geopend worden. Een aangetroffen vervuiling met
asbesthoudende grond zal worden gesaneerd.
Om de ecologische verbinding richting de natuurgebieden
Koeienmeent, Laegieskamp en uiteindelijk
het Naardermeer te versterken, zal de stichting in
overleg treden met de gemeente Hilversum om de
houtwal van de Koedijk en twee graslandgebieden in
eigendom te verwerven. Ook zal met de gemeente
37

B E L E I D S V O O R N E M E N S 2 0 0 6
Beheer
De hoofdtaak van de stichting ligt in het behouden
van de natuur door deze goed te beheren. De wijze
waarop dat gebeurt is vastgelegd in haar Beheervisie
en beheerplan 1998 - 2007 (1998). De uitvoering
van dat plan zal in 2006 voortgezet worden.
Dit betekent dat de biodiversiteit en de ecologische
waarden worden behouden en zo mogelijk worden
versterkt door gericht te maaien, te snoeien, te
rooien, te kappen en te plaggen. Ook zal het inzetten
van begrazing door runderen en schapen worden
voortgezet. Veel aandacht zal uitgaan naar het terugdringen
van Amerikaanse vogelkers en eventuele
andere plaatselijk overheersende soorten.
In de Zanderij Crailoo zullen behalve alle afrondende
werkzaamheden rondom de Natuurbrug enkele
kleine beheermaatregelen worden uitgevoerd. Aan
de oostkant van de brug staat de Infoschuur, met in
een gedeelte van de schuur de ziekenboeg, waar ziek
vee in alle rust kan herstellen. Door een bruggetje
aan te leggen over de waterpartij en een omheining
te maken zal een weitje bij de ziekenboeg worden
getrokken, zodat een ziek dier in de herstelperiode
de wei in kan. Het tijdelijke hondentrainingsveldje,
gebruikt door het Dierenasiel Crailoo, zal worden
opgeheven omdat in het Sportpark Crailoo de nieuwe
locatie in gebruik kan worden genomen.
In Anna’s Hoeve zal de herinrichting van de Speelweide,
waar de vervuilde grond is gesaneerd, opnieuw
worden ingericht. Er zullen heuvels worden aangebracht
en een laagte die bij hoge waterstanden
kan volstromen. Over de laagte wordt een vlonder
aangebracht. Er zal een nieuwe boom- en struikbeplanting
worden aangebracht met onder andere eik,
wilg, moerascipres en linde. Het loopgedeelte van
de bruggen in Anna’s Hoeve zal worden vernieuwd.
Daarnaast zullen voorstellen worden gedaan voor een
verbetering van natuur, landschap en recreatie in
Anna’s Hoeve.
Waar nodig en mogelijk zullen faunaverbindingen
tussen de natuurterreinen en andere faunavoorzieningen
worden aangelegd. De Provincie Noord-Holland zal
in overleg met het Goois Natuurreservaat een drietal
faunavoorzieningen onder de Bossevainweg tussen de
Blaricummerheide en de Noorderheide aanleggen.
Ook zullen de natuur, het landschap en de recreatieve
mogelijkheden van de Poort Naardermeer verder
uitgewerkt worden.
De Noodweg ten zuiden van Hilversum zal worden
voorzien van twee extra faunavoorzieningen: één specifiek
voor dassen, ter hoogte van het
Zonneheideven, en één ter hoogte van het
Tienhovenskanaal, meer bedoeld voor kleine dieren,
zoals amfibieën.
De uitzichtpunten Aalberg en Eukenberg geven zicht
op het Gooimeer en Flevoland. Door het groeien
van bomen en struiken in de oeverzone van het
Gooimeer wordt de recreant langzamerhand het
zicht ontnomen. Door het verwijderen van bomen
en struiken zal het uitzicht worden hersteld.
In het noordelijk deel van de Bussummer- en
Westerheide ligt een half open heide en boslandschap,
het zogenaamde pionierterrein, dat langzaam
maar zeker dicht groeit. Dit kleinschalige landschap
zal worden hersteld door het verwijderen van bomen
en struiken.
De boswerkzaamheden in De Zuid waarover met
bewoners van Hollandsche Rading informatie is uitgewisseld
zullen tot uitvoering worden gebracht. Het
betreft onder andere het deels open maken van de
zogenaamde Kuil tot een open zand- en heidegebiedje,
en het maken van enkele open plekken in het
dichte douglasbos.
Ook in het Magdalenabos in de Naarder Eng zal er
gekapt worden. In eentonige gelijkjarige dennenbossen
zal door middel van kappen en het verwijderen
van bomen meer licht worden toegelaten, en zal het
bos gevarieerder worden gemaakt, zodat bomen en
struiken die er van nature voorkomen er weer kunnen
gaan groeien.
Elementen die recreatie mogelijk en plezierig maken,
zoals paden, routes en meubilair, zullen op reguliere
wijze onderhouden worden. In 2004 is de stichting
een overeenkomst met de Rijwielpadenvereniging
Gooi en Eemland aangegaan om de fietspaden in dit
gebied te beheren op basis van een vastgesteld budget.
De samenwerking met de Rijwielpadenvereniging
Gooi en Eemland omtrent het beheer van de fietspaden
in het buitengebied van Gooi en Eemland zal in
2006 duurzaam zal worden voortgezet. Van de provincie
Noord-Holland is een financiële bijdrage verkregen
voor het wegwerken van achterstallig onderhoud
aan de rijwielpaden in het Gooi. Dat zal in
voorjaar en nazomer leiden tot het vernieuwen van
een groot aantal fietspaden.
Nu het opknappen van een aantal historische objecten
is gereedgekomen, zoals de grafheuvels die in het
landschap terug te vinden zijn, zullen enkele elemen-
38

B E L E I D S V O O R N E M E N S 2 0 0 6
ten worden voorzien van informatiepanelen om de
herkenbaar voor het geïnteresseerde publiek te vergroten.
De samenwerking met de gemeente Hilversum, de
Provincie Noord-Holland en de Vereniging Natuurmonumenten
inzake handhaving zal worden voortgezet.
De stichting
De stichting zal doorgaan met het zoeken naar een
geschikte locatie voor de bouw van een tweede
schaapskooi. Het streven is dat een kudde over heel
het noordelijke deel van de Heuvelrug kan zwerven,
ook richting Lage Vuursche.
Bij de uitvoering van de Wet investeringsbudget landelijk
gebied en daarmee het instellen van het
Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) zal de
stichting specifiek letten op de herkenbaarheid van
de landschappelijke eenheid in het Gooi, zoals vastgelegd
in het Uitvoeringsprogramma Noordelijke
Heuvelrug en in de “Ambitie natuur en landschap
2010”. Ook houdt de stichting een vinger aan de
pols om het Uitvoeringsprogramma Noordelijke
Heuvelrug in aanmerking te laten komen voor subsidiëring
vanuit de Provincie Noord-Holland en vanuit
het ILG.
In de werkorganisatie worden geen wijzigingen in de
omvang of schikking van functies verwacht. Wat
betreft automatisering zullen de pc-werkplekken
worden gestandaardiseerd. Waar nodig zullen medewerkers
deelnemen aan cursussen of andere vormen
van deskundigheidsbevordering.
De uitwisseling van informatie met de Klankbordgroep
Gebruikers Goois Natuurreservaat zal worden
voortgezet, evenals het geïntensiveerde en vaak zelf
geïnitieerde contact met de pers. De jaarlijks terugkerende
publieksevenementen zullen in dezelfde vorm
op de agenda van 2006 verschijnen. Lezingen en
excursies voor specifieke groepen zullen worden
gegeven op aanvraag en op eigen initiatief, wanneer
de stichting dat wenselijk vindt in relatie tot de doelstelling.
De stichting zal zich in 2006 blijven inzetten om een
herstart van de Stichting Coördinatie Natuur en
Milieu Educatie mogelijk te maken door draagvlak te
zoeken en organisaties die de samenwerking duurzaam
kunnen en willen ondersteunen te mobiliseren.
De Nieuwsbrief wordt in dezelfde vorm voortgezet,
met een verschijningsfrequentie van vier maal per
jaar. Met het aprilnummer zal Bruggespraak worden
opgeheven, wegens afronding van het Natuurontwikkelingsproject
Zanderij Crailoo, het onderwerp van
dit blad. De website over de natuurbrug zal worden
opgenomen in de algemene website van de stichting.
De voorlichting in de schaapskooi en in de
Infoschuur van de Natuurbrug wordt op dezelfde
voet voortgezet, evenals de samenwerking hierin met
het IVN. Op basis van het onderzoek van stagiairs
van de Universiteit Utrecht zal de educatie mede
gericht worden op het voortgezet onderwijs, en wel
met als thema ontsnippering en ecologische verbindingen.
Lessen over dit onderwerp worden bovendien
in aangepaste vorm aan het basisonderwijs aangeboden,
naast de bestaande lessen over andere
natuurthema’s.
De opening van de Natuurbrug Zanderij Crailoo zal
worden aangegrepen voor een groot aantal extra
voorlichtingsactiviteiten, zoals het aanbieden van
bovengenoemde lesprogramma’s, het houden van
open dagen en het maken van een documentaire.
Het overleg met de gemeente Blaricum over de eventuele
overdracht van natuurterreinen aan de stichting,
zodanig dat de agrarische functie behouden
blijft, zal worden voortgezet. Inzet zal zijn: duurzaam
beheer van de historische engen. De samenwerking
met de Provincies Utrecht en Noord-Holland en Het
Utrechts Landschap met betrekking tot de analyse
van beleidsknelpunten in het grensgebied van de
twee provincies zal eveneens worden voortgezet. Ook
zal de stichting blijven participeren in de provinciale
organisatie die de overgang naar het Investeringsbudget
Landelijk Gebied (ILG) voorbereid.
Als er sprake zou zijn van mogelijke verharding van
de banen van Vliegveld Hilversum, wat zou kunnen
leiden tot intensivering het vliegverkeer boven ’t
Gooi, zal de stichting opkomen voor de natuur waar
dat nodig is.
In de wijze waarop de activiteiten van de stichting
gefinancierd worden, zijn geen fundamentele wijzigingen
te verwachten.
39

40
O V E R Z I C H T S K A A R T T E R R E I N E N