Limburgs Milieu jubileumnummer - Milieufederatie Limburg

De Postcode Loterij feliciteertMilieufederatie Limburgmet haar 40-jarig bestaanFoto: Monique DemarteauMilieufederatie Limburg zet zich samen met de circa 100 bijhaar aangesloten organisaties in voor natuur én een gezondleefmilieu. Maar ook voor het realiseren van ecologische duurzaamheidin Limburg. Samen met haar leden wil zij voor iedereenprettig wonen, werken en recreëren mogelijk maken. Voor nuen straks. Haar rol is die van provinciaal belangenbehartiger,adviseur en kennisspecialist voor natuur, milieu en landschap.Milieufederatie Limburg ontvangt als een van De Natuur enMilieufederaties sinds 1996 een bijdrage van de NationalePostcode Loterij. Dankzij de deelnemers van de loterij heeftMilieufederatie Limburg veel projecten kunnen realiseren.De loterij is er trots op om partner te zijn van de Natuur enMilieufederaties en wenst Milieufederatie Limburg veel succesmet de voortzetting van haar mooie werk.Als grootste goededoelenloterij van Nederland heeft dePostcode Loterij sinds 1989 ruim 3 miljard euro geschonkenaan de inmiddels 81 organisaties die zich inzetten voor debescherming van mens en natuur.Kijk op www.postcodeloterij.nl voor meer informatie.

VOORWOORD DIRECTEURVeertig jaar Milieufederatie LimburgDe Milieufederatie Limburg bestaat veertigjaar! Op 23 november 1971 is de oprichtingsaktein aanwezigheid van notarisVan Reij uit Sittard door de oprichtersFrans Notermans (Venlo) en JohannesOnland (Born) ondertekend. Daarom ligter nu voor u een jubileumuitgave van hetLimburgs Milieu met daarin naastfelicitaties, ook interviews en beschouwingenover een aantal majeure projecten uithet verleden.Met haar achterban heeft de MilieufederatieLimburg de afgelopen jaren belangrijkesuccessen kunnen vieren. Zo is de Oost-Westbaan bij vliegveld Beek (Maastricht-Aachen Airport) er nooit gekomen en is deafgraving van het Plateau van Margratentegengehouden. Maar nog belangrijker isdat in de afgelopen veertig jaar het milieueen volwaardige plaats heeft gekregen inde afweging van belangen. In 1970 - toende Maas nog vol lag met dode vissen -moest het Milieu Effect Rapport (MER) nogworden uitgevonden. Ook trokken dewaterschappen de beken destijds nog rechten had niemand gehoord van deEcologische Hoofdstructuur (EHS). Mededoor de inzet van de natuur- en milieubewegingzijn al deze zaken veertig jaar latergemeengoed geworden.Ik zie het dan ook als een belangrijke taakvoor de toekomst om deze verworvenhedenovereind te houden, zeker in een tijdwaarin de overheid fors bezuinigt.De aangekondigde bezuinigingen ophet budget voor natuur van meer dan70 procent betekenen een ware kaalslag.Het prachtige concept van de EHS, hetaaneengesloten netwerk van natuurgebiedenwordt hiermee onderuit gehaald.Een lichtpunt is dat het bedrijfsleven anno2011 sterk inzet op verduurzaming.Zo is de LLTB gestart met de InnovatieagendaDuurzame Veehouderij, produceertde papierfabrikant Van Houtum Cradle-to-Cradle gecertificeerd hygiënepapier enbrouwt de Gulpener Bierbrouwerijklimaatneutraal bier. Steeds meer bedrijvenontdekken de (concurrentie)voordelen vanduurzaam ondernemen. De Milieufederatiewil daarom naast dé provinciale belangenbehartigervoor natuur, milieu en landschapin Limburg tevens de organisatie zijndie de krachten in Limburg bundelt om deomslag naar een duurzame samenleving zosnel mogelijk te verwezenlijken.De Milieufederatie is daarmee in mijn ogeneen organisatie met visie. Ze draagtdaadwerkelijk bij aan belangrijke veranderingenin de samenleving. Dat boeit eninspireert. Laten we deze lijn de komendeveertig jaar doortrekken, zodat we een‘sjoen Limburg’ houden voor alle toekomstigegeneraties.Hans HeijnenDirecteur Milieufederatie Limburg6 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

Vier verhuizingen in 40 jaar tijdDe Milieufederatie Limburg heeft in haar 40-jarig bestaan op meerdere plekken haar kantoor gehad. Sinds 2001 is defederatie gehuisvest in Het GroenHuis in Roermond. Het gemeentebestuur van Roermond besloot dit prachtige pandaan de Godsweerderstraat na twintig jaar leegstand en na ernstig beschadigd te zijn door de aardbeving in 1992eind jaren negentig weer een nieuwe bestemming te geven. Het monumentale complex werd daarop gerestaureerden in zijn oude glorie hersteld.dan 300 kerken en restaureerde hij deSt. Servaaskerk in Maastricht en deMunsterkerk in Roermond.De voormalige ambachtsschool kreeg in2001 de bestemming van bedrijfsverzamelgebouw.Tot op de dag van vandaagzetten zes organisaties zich hier in voor debescherming en ontwikkeling van natuur,milieu en landschap in Limburg: ConsulentschapIVN, Milieufederatie Limburg, IKL,Natuurhistorisch Genootschap Limburg,Ons WCL en Maas Schwalm Nette. Hetbehoud en de uitbouw van de groenewaarden in Limburg krijgen vanuit dezehistorische omgeving een nieuwe dimensieen impuls.De Ambachtsschool in Roermond,omgetoverd dus tot GroenHuis, isopgetrokken uit rode baksteen met gelebanden. Bij de recente restauratie in 2000zijn alle schilderingen in de hal, hettrappenhuis en de gangen weer in erehersteld. De voormalige klaslokalen zijningericht als kantoren. Ook de dakkapellenzijn in de oude staat teruggebracht. Nieuwzijn de vluchttrap aan de achterzijde vanhet gebouw en de glazen liftconstructie.De moderne uitstraling vormt een fraai ensmaakvol contrast met de schoonheid vanhet oude gebouw.Het GroenHuisNatuurhistorisch Museum MaastrichtHet markante monumentale complex vande Ambachtsschool en de Teekenschool isgebouwd in de karakteristieke stijl van hetbegin van de 20ste eeuw. De gebouwenvormen een staalkaart van hoogtepuntenop ambachtelijk gebied. Deze stijl verraadtde hand en vooral de ideeën van debekende architect dr. Pieter Cuypers uitRoermond. Cuypers maakte in de 19deeeuw naam als schepper van onder meerhet Rijksmuseum en het Centraal Stationin Amsterdam. Daarnaast bouwde hij meerVan Tienhoven Molen MargratenkAnTOREn MILIEUfEDERATIE LIMBURG• Natuurhistorisch Museum in Maastricht: 23 november 1971 tot 31 december 1973• Kantoorpand Oranjeplein 37a in Maastricht: 2 januari 1974 tot 20 december 1982• Van Tienhoven Molen in Margraten: 21 december 1982 tot 30 juni 1994• Kantoorpand Wilhelminastraat 36 in Sittard: 1 juli 1994 tot 31 december 2000• Het GroenHuis in Roermond: 1 januari 2001 tot hedenWilhelminastraat 36 SittardJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 7

Henk Vijverberg:meer diplomaat dan actievoerderHenk Vijverberg was 33 jaar lang directeur bij de Milieufederatie Limburg. Samen metwijlen persvoorlichter en beleidsmedewerker Hub Bemelmans vormde hij een gedreven en‘meedogenloze’ tandem voor de bescherming van natuur, milieu en landschap in Limburg.Hij maakte de Milieufederatie salonfähig, maar heeft zelf lak aan formeel gedoe en is warsvan uiterlijk vertoon. Een das droeg hij vrijwel nooit, wel een in het oog springend roodattachékoffertje. Inmiddels geniet Vijverberg alweer zes jaar van zijn pensioen. Hij vultzijn dagen onder meer met wandelen in de hele provincie. Lange afstandswandelingenhebben zijn voorkeur. nú heeft hij tijd om alle natuurschoon in Limburg te bewonderenwaar hij vroeger voor streed maar waar hij nooit echt goed van kon genieten omdathij daar simpelweg de tijd niet voor had. Samen met hem blikken we terug in degeschiedenis maar lichten we ook een tipje van de sluier op waar het gaat over detoekomst van de milieubeweging.Ik ben bij de Milieufederatie begonnennadat jij al was vertrokken. Ik ben ergbenieuwd geworden na het horen vanalle verhalen die collega’s over jouvertelden. Hoe denk je dat ze je hebbenomschreven?Ik denk als een teamspeler. Ik wilde altijdiedereen overal bij betrekken. Ook streefdeik naar een goede omgang met elkaar. Dathoudt in: aandacht voor de mens. DeMilieufederatie is een kleine club mensen dieniet-alledaags werk doen. Dat maakt hetboeiend, je duikt steeds in nieuwe problematiek.De werkzaamheden vervelen nooit. Ikben in 1973 in mijn uppie begonnen. Metveel moeite kon het bestuur één medewerkerbetalen. Dat werd ik dus. Je moet danroeien met de riemen die je hebt. Soms isdat erg lastig, dan heb je input nodig vananderen om problemen te tackelen. Daaromprobeerde ik mensen binnen te halen viaregelingen. Hub Bemelmans zat namens hetGraetheidecomité in het bestuur van deMilieufederatie. Hij werkte toen als leraarmaatschappijleer in Roermond, een functiedie hem niet gelukkig maakte. Hij was altijdmeer journalist dan docent. Hij konuitstekende statements maken in driezinnen. Met zo iemand wilde ik graagsamenwerken, dus ik heb hem bij deMilieufederatie gehaald als woordvoerder.Strategisch konden we alles op elkaarafstemmen, we waren een soort twee-eenheid.Hub was een echte actievoerder.Financiën, beleid en overleg waren meermijn dingen. Daarin vulden we elkaarperfect aan. Hub was als woordvoerder naarde buitenwacht toe het meest zichtbaar,daaromwerd hijsomsaangezienvoor directeur.Dat maakte meniet veel uit, het belangrijkste was dat hetwerk goed werd gedaan. Omdat we steedsvaker streekplannen en beleidsnota’s kregentoegestuurd, nam de druk om nog eenmedewerker aan te trekken toe. Dat is BartCobben geworden. Wij vormden met zijndrieën jarenlang de harde kern van defederatie. Bart is op vrijwillige basisbegonnen en werkt nu nog bij dezelfdewerkgever. Er hebben natuurlijk nog veelmeer mensen bij SML gewerkt, vaak middelsprojectgelden. Dan huurde je iemand in voorde duur van een jaar en als het geld op was,Van links naar rechts: Hub Bemelmans en Henk Vijverberg bij de Van Tienhoven Molen in Margraten | Henk met zoon Robert-Jan |Henk Vijverberg en Chris Bartels8 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnnam je weer afscheid. Ik heb met veel pleziergewerkt voor de Milieufederatie, omdat hetzo’n bijzondere organisatie is. Zij vertegenwoordigteen achterban van gelijkgestemden.De federatie is criticaster van hetoverheidsbeleid, maar wordt tevens doordiezelfde beleidsmaker gefinancierd. Datwerkt prima, maar maakt de organisatietevens kwetsbaar. We hadden wel eenscontact met Duitse zusterorganisaties en diesnapten er niks van. Hoe kun je eenonafhankelijke organisatie zijn als je geldkrijgt voor je werkzaamheden? Nu het linksebewind voorbij is, komen subsidies weeronder druk te staan. Dat is een golfbewegingdie zich al vaker heeft voorgedaan.Je bent ruim 30 jaar directeur geweestvan de Milieufederatie. Je was erbijvanaf het prille begin. Tegenwoordigblijven mensen niet meer zo lang in éénjob hangen. Heb je nooit een anderebaan geambieerd?Jawel. Ik heb wel eens momenten gekenddat ik wat anders wilde doen. Ik heb ondermeer gekeken naar mogelijkheden bij deoverheid. Maar dan dacht ik: diezelfdevrijheid krijg ik nooit meer. Ik kon alsdirecteur zelf de koers van de Milieufederatiebepalen, samen met het bestuuruiteraard. Daarnaast waren er veel socialecontacten en kon ik in veel keukentjesmeekijken. Dat zou ik nooit meer terugkrijgenin een nieuwe job. Ook heb ik wel eensgedacht aan Brussel of Europa, maar mijn >Wilhelminastraat van links naar rechts:Weike Medendorp, Henk Vijverberg,Bart Cobben, Hub Bemelmans enCecile Leerssen.Plateau van MargratenEén van de grootste successen van de Milieufederatie is het tegenhouden van deafgraving van (een deel van) het Plateau van Margraten. ENCI vraagt in 1976vergunning aan voor het ontgronden van ruim 430 hectaren op het Plateau vanMargraten. Het bedrijf wil hiermee haar toekomstige grondstoffenvoorziening veiligstellen aangezien de St. Pietersberggroeve waaruit mergel wordt gewonnen voor hetmaken van cement, binnen afzienbare tijd volgens ENCI is uitgeput.De Provincie Limburg durft in de kwestie echter geen afweging te maken tussen detegengestelde belangen van werkgelegenheid en milieu en schuift de beslissing doornaar het Rijk. De weifelachtige houding van GS heeft alles te maken met hetenorme verzet tegen de afgravingsplannen. Inwoners, gemeenten, plaatselijkeactiecomité’s, natuur- en milieuorganisaties, recreatieondernemers en vele anderenvoeren actie tegen de plannen die leiden tot een onaanvaardbare aantasting vande hoge natuurlijke, landschappelijke en cultuurhistorische waarden van hetPlateau van Margraten. Bovendien bestaan ernstige twijfels over de noodzaak voorde ENCI om het plateau af te graven. Uit onderzoek is immers gebleken dat deSt. Pietersberg nog zeker tot het jaar 2005 voldoende mergel kan leveren. Daarnaastis ENCI al begonnen met het produceren van alternatieve vormen van cement dieminder mergel nodig hebben.De Milieufederatie neemt intrek in de op het plateau gelegen Van Tienhoven Molenom van daaruit het verzet tegen de afgravingsplannen te coördineren. Er wordtgelobbyd en commentaar geleverd. Ook worden er protestwandelingen georganiseerd,adviezen opgesteld en procedures aangespannen. Dit levert uiteindelijk succesop. Minister Smit-Kroes komt in 1989 na een bezoek aan het Plateau van Margratentot inkeer. Ze laat de belangen van natuur en landschap prevaleren boven die vaneen eigen cementindustrie. In een brief aan Gedeputeerde Staten van Limburg deeltzij mee dat ‘naar mijn mening het Plateau van Margraten van zo’n grote ecologische,landschappelijke en cultuurhistorische waarde is dat kalksteenwinning tenbehoeve van de cementindustrie en de uitbreiding van de bestaande twee groevesvan kalksteen ten behoeve van de maalindustrie met die waarden onverenigbaarzijn’. Grootschalige afgraving van dit waardevolle gebied is daarmee definitief vande baan.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 9

10 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

vrouw en ik wilden niet weg uit Nederland.Bovendien was mijn baan gewoonweg erginteressant. Er kwamen telkens nieuweuitdagingen met andere spelers op ons pad.Het werk heeft me nooit verveeld, behalvein het laatste jaar toen ik mijn werkzaamhedenaan mijn opvolger Hans Heijnen heboverdragen. Dat was een minder leuke tijd.Hub was ook al weg. Ik heb mijn taken nogafgemaakt, maar alle energie was weg. Ikheb geen nieuwe zaken meer opgepakt, datheb ik overgelaten aan Hans. Het was eenkwestie van loslaten! Werken bij deMilieufederatie is intensief. Het is geen 9tot 5 baan. Je bent veel van huis, ook ‘savonds. Toen ik eenmaal thuis zat, ben ikgelukkig niet in een zwart gat gevallen. Ikhad een lijst gemaakt met dingen die ikallemaal wilde gaan doen. Mijn vrouw gingrond diezelfde tijd met de VUT. Samenhebben we een nieuwe regelmaat opgebouwd.Tijd was erg kostbaar toen ik nogwerkte, ik had niet de rust om te ontspannenen niets te doen. Ineens had ik zeeënvan tijd om een boek te lezen, te reizen, inde tuin te werken. Ik verveel me nog steedsniet. Ik heb dan ook geen spijt dat ik ermeeben gestopt en kijk met veel plezier terugop de goeie tijd van de milieubeweging. Ikheb er mooie herinneringen aan.Heb je ooit getwijfeld aan de zin enhaalbaarheid van je werk?Het is een gegeven dat mensen vaak bezigzijn met de vraag of het zinvol is wat jedoet of hebt gedaan. Ik heb nooit hetgevoel gehad dat dit niet het geval was.Hoewel ik me na mijn reizen naar ondermeer Brazilië en Afrika wel eens afvraag ofwe de tijd en de energie die we hierstoppen in natuur en milieu niet beter daarzouden kunnen besteden. Nu ik meergezien heb van de wereld, ben ik meer gaanrelativeren. In sommige landen is gewoonhelemaal niks. Daar maak je mensen blijmet water of elektriciteit. In Nederland zijnsommige milieumaatregelen een beetjeover de top. Het is een kwestie vanacceptatie, we zitten nu eenmaal met ruimzestien miljoen mensen op een kleineoppervlakte. Het leefbaar houden vanNederland is een doel op zich. Het is zinvoldat de milieubeweging tegenkracht biedtaan alle economische ontwikkelingen, datalle belangen goed worden afgewogen. Ja,ik geloof nog steeds in het werk dat ik aldie jaren heb gedaan.Je zat middenin het proces waarinde Milieufederatie van actievoerdergeleidelijk de rol van overlegpartnervan overheid en bedrijfsleven heeftgekregen. Is dat een goede zaak?Dat heeft de Milieufederatie aan mij tedanken. Ik ben daar altijd een uitgesprokenvoorstander van geweest. Ik ben van naturemeer diplomaat dan actievoerder. Mijn doelwas de federatie salonfähig te maken. Ikheb er hard aan gewerkt om al dieoverleggen bij de provincie te mogenbijwonen en dat is gelukt. Mijn afscheid alsdirecteur was in het provinciehuis. Dat wasnatuurlijk niet voor niets. Als je invloed wiluitoefenen, moet je dicht bij de beleidsmakerszitten en niet langs de zijlijn staan. Iksnap wel dat als je kiest voor het overlegmodelhet beeld naar buiten toe ontstaatdat alles binnenskamers wordt geregeld.Maar ik blijf erbij dat dit het beste werktvoor iedereen, kijk maar naar de vakbondenen de landbouw. Meedoen heeft natuurlijkzijn prijs. Het gaat om resultaten boeken.Overleg heeft als gevolg dat je compromissensluit, maar dat is beter dan met legehanden staan.Wat vind je van het huidige politiekeklimaat ten opzichte van het milieu ende natuur?Dat is bar en boos. Natuur en milieu komenniet meer in de begroting voor. Het Rijkvindt beide overbodige zaken. We hebbennu een minister die roept dat we meer alsBelgië moeten gaan handelen waar hetgaat om ruimtelijke ordening. Dat slaatnatuurlijk nergens op. Dit zijn moeilijketijden voor de Milieufederatie Limburg,voor iedereen die begaan is met natuur enmilieu. Kijk naar de terreinbeheerders, diehet al met minder subsidie moeten stellen.Nut en noodzaak van natuur en milieuworden in twijfel getrokken. Nederland liepaltijd voorop met natuurbeleid, nu lopenwe overal achteraan, met name in Europeesverband. We zijn beland op een absoluutdieptepunt. De economische krachten vanrechts bepalen nu het beleid. Het CDAheeft het altijd over een goed rentmeesterschap,het op verantwoordelijke wijzenalaten van deze wereld aan onze kinderen.Maar staatssecretaris Bleker is de representantvan de oude agrarische standsorganisatie;die gelooft nog in natuurbeheer doorcommerciële landbouwbedrijven. >Van links naar rechts: Henk Vijverberg | Henk zonder snor | Henk Vijverberg en Toine WutsJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 11

Iedereen weet toch allang dat dit niet demanier is om natuur en landschap overeindte houden. De VVD en de PVV hebbenhelemaal niks met de milieubeweging,maar hun invloed is groot. Beleidsvormingdient te gebeuren op evenwichtige wijze,alleen dan kan beleid rekenen op een bredemaatschappelijke acceptatie.De achterban van de Milieufederatie islangzaamaan aan het vergrijzen. Wat iser nodig om jongeren te betrekken bijnatuur en milieu?Ik ben daar somber over. Als ik naar mijneigen kinderen kijk, zie ik grote generatieverschillen.In de jaren zeventig was er eenheel grote betrokkenheid bij thema’s alsmilieu en ruimtelijke ontwikkeling. Er werdserieus nagedacht over de toekomst vanonze planeet. Niet voor niks bracht de Clubvan Rome toen haar bezorgdheid over detoekomst van de wereld voor het voetlicht.De Rijn lag vol met dode vissen. Zure regentastte de bomen aan. Je zag de negatievegevolgen dichtbij, in je eigen omgeving.Dat is nu niet meer. De urgentie ommaatregelen te treffen, is moeilijker te zien.Wat je nu kwijtraakt aan natuur enlandschap is niet direct zichtbaar, degevolgen merk je pas op lange termijn. Deproblemen zijn ook omvangrijker geworden.Tijdens de discussies over de Rijksweg73 wist iedereen precies door welkenatuurgebieden die zou gaan lopen. Daarkon iedereen over meepraten. Tegenwoordiggaat het debat over problemen opmondiaal niveau zoals de eindigheid van degrondstoffen voor energieproductie,CO2-vervuiling of het klimaat. Dat is veelminder tastbaar. Ik geloof niet dat dejongere generaties minder om natuur enmilieu geven, ze gaan er alleen anders meeom. Ze worden lid van een organisatie, die‘het dan maar moet gaan regelen’. Nieuwsis ook veel vluchtiger geworden. Het enemoment heeft iedereen het over demilieuramp in het Japanse Fukushima, dangebeurt er iets in het Midden-Oosten eniedereen is het weer vergeten. Dat komtdoor televisie en internet. Je zit alsconsument overal met de neus bovenop.Alles wordt uitvergroot in je woonkamer. Jezou toch bijna apathisch worden vanzoveel rampspoed op televisie?!Duurzaamheid lijkt hip te zijn. Maartoch leeft het niet bij de doorsneeconsument. Die denkt vooral aanzijn portemonnee. Is de consumentwel tot milieuvriendelijk handelen tebewegen?Het feit dat er meer duurzame productenop de markt komen, is een positieveontwikkeling. Je ziet steeds vaker bio- enstreekproducten in de gewone supermarkt.Vroeger moest je daarvoor naar eenspeciaal winkeltje. Dat deze productengemeengoed worden, betekent dat deconsument eraan toe is. Ook de jeugd weetwel dat een duurzaam product beter is voorlijf en leden. Gezondheid staat in allesvoorop, niet de duurzaamheid. Mensendenken in de eerste plaats aan zichzelf.Onze maatschappij is veel individualistischergeworden. De betrokkenheid uit zichwel maar op andere wijze, zoals in dediscussies rondom de megastallen. Deconsument ligt niet wakker van dehoeveelheid ammoniak in lucht en bodem.Die heeft andere belangen: vestigt zo’nbedrijf zich bij mij in de buurt? Is erstankoverlast? Is er inbreuk op mijn directeleefomgeving? Dat zijn zaken die zorgendat iemand in actie komt. De opwarmingvan de aarde is niet zijn probleem enbovendien niet zichtbaar. Is het wel tebewijzen dat de aarde opwarmt? Hetzelfdegeldt voor het CO2-probleem. Je ziet enruikt het niet, dus dan is het er ook niet. Enbovendien, als wij hier maatregelen treffendan doen USA en China toch niet mee.Waarom wij dan wel? Op mondiaal niveaumaatregelen nemen is moeilijk. In Europeesverband lukt het niet eens.Je bent per 1 januari 2006 gestopt alsdirecteur bij de Milieufederatie. Volg jenog een beetje wat SML tegenwoordigdoet?Jawel, ik probeer het bij te houden maar datis niet altijd eenvoudig. Ik ben bijvoorbeeldpas nadat ik gestopt ben met werken bij deMilieufederatie gestart met het lezen vanhet tijdschrift Limburgs Milieu. Dat is nu eenmiddel geworden om op de hoogte teblijven. Alle andere communicatiestromenzijn namelijk weggevallen, zoals overleg ofvergaderingen.In welke richting moet deMilieufederatie Limburg zich volgensjou ontwikkelen in de toekomst?Die vraag laat ik graag over aan mijnopvolger Hans Heijnen. Belangrijk is dat deMilieufederatie aansluiting blijft zoeken bijmaatschappelijke trends. Ik ben overtuigdvan de noodzaak van een overkoepelendemilieuorganisatie in Limburg, een club dieeen kritische gesprekspartner is in hetmaatschappelijke debat in allegeledingen binnen de provincie.Eén ding weet ik zeker, het zalnooit meer hetzelfde zijn als in 1971toen de Milieufederatie werd opgericht.Wat zich wreekt is dat natuur enmilieu op dit moment afhankelijk zijn vande overheid. En juist die overheid ligtdwars. De Milieufederatie mag in bepaaldegevallen niet meer procederen tegen hetoverheidsbeleid en kan dus niet echt eenvuist maken. Dat kan alleen nog Das enBoom, omdat die giften krijgen en geensubsidies. Stichting Natuur en Milieu isgekort, evenals Natuurmonumenten. Hetministerie van Milieu is opgeheven, deportefeuille milieu is nu ondergebracht bijeen staatssecretaris. De RO-wet is op de12 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

schop genomen, terwijl niemand daartegenprotesteerde. Je ziet dat de overheid demilieubeweging op alle fronten beperkt.Het is altijd een golfbeweging; er zijngoede en slechte tijden voor milieuorganisaties.Dit is wel een absoluut dieptepunt.Belangrijk is dat je als milieuorganisatie eenvisie ontwikkelt voor de toekomst. Waardoe je het allemaal voor? Het gaatuiteindelijk om leefbaarheid. Dat doel moetje blijven nastreven. De huidige regeringvindt de Europese wetgeving te strengterwijl ze daar in het verleden zelf voorheeft gepleit. Bleker zou er het liefst eendikke streep doorhalen. Maar zo simpel ishet niet. Alles is in Brussel geregeld, daarmoeten we ons aan houden. Dat wordtlastig, want er gaat straks minder geldvanuit het Rijk naar de provincie. Subsidieis altijd gebonden aan regels en taken endie worden steeds strenger. Als je oprechtgelooft in het Nederlandse poldermodel, iseen financiering van tegenkrachten in desamenleving onontbeerlijk. Helaas wordendaar nu vraagtekens bij gezet. De hoogtijdagenvan de milieubeweging liggen achterons. Het is nu een kwestie vanoverleven.Monique DemarteauMilieufederatieLimburgNoud Janssen, 53 jaarVoorzitter LLTBeliciteertTja, we delen hetzelfde buitengebied, dus waar komen we de Milieufederatie Limburgeigenlijk niet tegen? Of het nu gaat om provinciale en lokale ruimtelijke inrichtingsvragen,de toekomst van de veehouderij of de leefbaarheid van kleine kernen, onze wegenkruisen elkaar bijna dagelijks. Heel soms kruisen we daarbij ook de degens (gelukkigaltijd figuurlijk!), maar er zijn eigenlijk veel meer voorbeelden van samen optrekkenmet respect voor elkaars positie. Een van de projecten die we, samen ook met deprovincie, tot stand hebben gebracht is zuinig ruimtegebruik. Zuinig op natuur,landschap én landbouw. Met slimme maatregelen hebben we ervoor gezorgd, datlandbouw, natuur en landschap naast elkaar kunnen bloeien.Een ander voorbeeld van een kritische, maar constructieve samenwerking is de InnovatieagendaDuurzame Veehouderij Limburg. Ook hier geen vruchteloze welles-nietesspelletjes,maar resultaatgericht overleg over concrete verbeterplannen op bedrijfsniveau.Goed voor mens, dier en omgeving. Waarbij de Milieufederatie Limburg als een van deprocespartners ons de kritische spiegel voorhoudt en ons tot het uiterste aanspoort degrenzen op te zoeken van wat bedrijfseconomisch nog haalbaar is. Want onder de streepmoet de agrarisch ondernemer ook een boterham kunnen verdienen. Daar komen we nietaltijd voor 100% uit, maar het dwingt de sector wel tot steeds nieuwe innovaties, die onsop zich ook weer scherp houden. Een tip: kijk maar eens op www.zozietlimburgdieren.nl.Zo is in de loop der jaren een samenwerkingsrelatie van wederzijds respect ontstaan,waar ook daadwerkelijke resultaten uit voortvloeien. Ook de LLTB is daar overigens ingegroeid. We zijn opener geworden, meer gericht op onze omgeving en meer bewustvan onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als ik iets opmerkelijks wil noemen ishet ons gezamenlijke proces van resultaatgericht zoeken naar wegen die voor beidepartijen begaanbaar zijn. We vinden ze niet altijd, maar we zoeken in elk geval.Een van de grote opgaven die nu voor ons liggen, is de herschikking van de EHS inLimburg als antwoord op de aangekondigde Rijksbezuinigingen. In mijn belevingmoeten we nu - uitgaande van de nieuwe situatie - op zoek naar mogelijkheden om erhet maximale uit te halen voor natuur en landschap. Dat kan door boeren op eenstructurele wijze te betrekken bij het beheer. Dat is efficiënt en kosteneffectief.Opnieuw wacht hier dus een opdracht om intelligente maatregelen te bedenken diegoed zijn voor natuur, landschap én de vitaliteit van het platteland.De LLTB feliciteert de Milieufederatie Limburg van harte met haar veertigjarig bestaanen vertrouwt op bestendiging van een resultaatgerichte overlegsituatie.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 13

PROJECTEnGroeve ’t RoothReeds tientallen jaren bestaan er plannen voor mergelwinningop het Plateau van Margraten. In eerste instantie wilde menstarten met enkele honderden hectaren, maar daar stak hetRijk in de jaren ‘80 een stokje voor vanwege onherstelbareaantasting van het landschap en breed maatschappelijk verzet.Groeve ’t Rooth in Margraten, die al sinds 1938 geëxploiteerdwordt, zou wel nog één keer beperkt mogen uitbreiden. Hierwint het bedrijf Ankersmit Maalbedrijven (eerder Ankerpoort enAnkersmit geheten) mergel voor onder meer de productie vankalkmeststoffen, veevoederkrijt en vulstoffen voor de weg- enwaterbouw. In de provinciale Nota Ruimte is dit als volgtverwoord: ‘De winning van mergel op het Plateau van Margratenwordt afgebouwd. De bestaande groeves zullen niet wordenuitgebreid. Voor de groeve ’t Rooth geldt dat een laatstebeperkte uitbreiding mogelijk is. Het Rijk laat de instemmingmet de omvang van deze uitbreiding afhangen van naderemotivering door de provincie’.Daarna barst de discussie los. Wat betekent een laatstebeperkte uitbreiding? De Provincie Limburg wil uiteindelijk hetbedrijf toestemming geven voor een uitbreiding van de groevemet 30 hectaren. Later wordt dit verlaagd tot 17 hectaren.Groeve ’t Rooth wordt landelijk nieuws. Een aantal huizen moetworden gesloopt om de uitbreiding mogelijk te maken, de restvan het kleine dorpje komt letterlijk op de rand van de afgrondte liggen. De Milieufederatie, de Stichting Verontruste Plateaubewonersen een camping uit de buurt gaan met succes tegende plannen in beroep. In 2006 verleent de provincie eenvergunning voor een laatste uitbreiding met 5,8 hectaren. Ookdit besluit wordt door dezelfde partijen opnieuw aangevochten.De omwonenden vrezen aantasting van hun woon- en leefklimaat.De camping is bang voor minder bezoekers als gevolgvan de achteruitgang van de recreatieve aantrekkelijkheid vanhet gebied. Voor de Milieufederatie weegt aantasting van hetfraaie landschap zwaar. Het gebied maakt onderdeel uit vanhet Nationaal Landschap Zuid-Limburg met bijzonder waardevollelandschappelijke en cultuurhistorische kenmerken.In 2009 oordeelt de Raad van State dat een laatste uitbreidingvan de groeve met 5,8 hectaren redelijk wordt geacht om hetbedrijf de tijd te geven over te schakelen naar nieuwe producten.Aantasting van het fraaie landschap vindt volgens de Raadvan State wel plaats, maar dit betreft slechts een klein deel vanhet Plateau van Margraten.Is daarmee de jarenlange bemoeienis van de inwoners ennatuur- en milieuorganisaties voor niets geweest? Zeker niet!Het heeft er in elk geval toe geleid dat het grootste deel vanhet Plateau van Margraten voor verdere ontgrondingengespaard is gebleven. Groeve ’t Rooth mag nog eenmaal met5,8 hectaren uitbreiden, daarna is het afgelopen. Anderegroeves op het Plateau mogen helemaal niet meer groeien.Zonder de inzet van genoemde partijen zou een veel groter deelvan het waardevolle landschap van het Plateau van Margratenop de schop zijn gegaan en onherstelbaar worden aangetast.Ook zijn er nu garanties voor een aanvaardbaar woon- enleefklimaat in de omliggende dorpen.14 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

Milieufederatie presenteert smartphoneapplicatie Limburg Greun!Ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de Milieufederatie Limburgheeft de federatie een applicatie voor smartphones (Android en iPhone)ontwikkelt. Het gaat hierbij om de Layar applicatie Limburg Greun!Layar is een speciale applicatie die deblik op de wereld verrijkt met heel veelextra informatie. Je kijkt met de cameravan je telefoon om je heen en Layar legteen extra laag met informatie over hetbeeld. Er is al een breed aanbod vanLayars beschikbaar. Zo kun je zien welkehuizen te koop staan op de plek waar jijje bevindt, waar de dichtsbijzijndepinautomaat is, waar de hotspots zijn ineen onbekende stad en nog veel meer.Layar wordt ook wel augmented realitygenoemd. Met behulp van GPS enkompas van de telefoon kan de applicatieje locatie bepalen en extra informatieover je omgeving verstrekken.In de Layar Limburg Greun! vind je eenoverzicht van circa 180 Limburgseorganisaties die zich met natuur,landschap, milieu, duurzaamheid enheemkunde bezighouden. In nevenstaandeafbeelding zie je hoe deapplicatie werkt. Vanaf de plek waar jijje bevindt kun je organisaties die bij jein de buurt zijn spotten. De informatieover de verenigingen verschijntvervolgens onder in het beeldscherm.Via de weblink kun je informatie over dedesbetreffende organisatie opvragen ofde route naar het verenigingslokaal,kantoor of secretariaatsadres. In hetgeval dat alleen een postbusnummerbekend is, wordt als locatie het centrumvan de gemeente gekozen.AnDROID En IPHOnEDe installatie is gratis en eenvoudig. Alsje Layar nog niet geïnstalleerd hebt opje smartphone, moet je eerst in deMarket of via iTunes de Layar applicatiedownloaden. Zodra je dat hebt gedaan,vind je bij het thema ‘milieu’ deapplicatie Limburg Greun! Het kan noggemakkelijker. Scan bijgevoegde QRcode met je smartphone en download deapplicatie.QR code Limburg Greun! layar:eliciteertDe Milieufederatie Limburg en VVV Zuid-Limburg, of beter gezegd de toeristische sector, hebben vaakdezelfde belangen, namelijk behoud van ‘gezond groen’. Soms komt het ook voor dat we tegengesteldebelangen hebben, zoals bijvoorbeeld recentelijk bij de Buitenring in Parkstad. Wij menen dat dieessentieel is voor de doorontwikkeling van het toerisme in die regio, maar de aanleg van de Buitenringstuit op bezwaren van SML. Het is goed dat wij dan toch respectvol naar elkaars argumenten luisterenen elkaars keuzes respecteren. Een significant project dat SML in de afgelopen 40 jaar heeft gedaan is‘Graetheide Groen’, een belangrijke ontwikkeling in de regio Westelijke Mijnstreek. Dat SML de thema’snatuur en milieu constant op de kaart houdt, is natuurlijk ook een verdienste.Belangrijk voor de toekomst is dat de Milieufederatie focus blijft houden op de communicatie van hetbelang van de natuur en een goed evenwicht in het milieu voor de hedendaagse ‘digitale’ mens, die ophet werk gedreven wordt door het dogma van de economie, maar ‘s avonds thuis juist natuur steedsmeer nodig heeft voor zijn (over)leefbaarheid.Anya Niewierra, 47 jaar Ik wil SML van harte feliciteren met het 40-jarig jubileum. Als economisch stuwende sector toerisme enAlgemeen Directeurrecreatie met bijna 40.000 banen in Limburg - blijven wij publiekelijk het belang van organisaties zoalsStichting VVV Zuid-Limburg SML juíst voor toerisme en recreatie uitspreken, ook al zijn we het niet altijd met elkaar eens.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 15

Mijmeringen van een bevlogenmilieuvoorlichterEen kantoorbaan is niks voor haar. RienekeBrinkman uit Oosterbeek studeerde biologieaan de Universiteit in Utrecht en ginglesgeven op de middelbare school. Nadat zekinderen had gekregen, stopte ze metwerken, maar al gauw wilde ze weer aan deslag en niet alleen maar als docent. Metbeide handen greep ze dan ook de kans aanom in 1977 een kleine milieuclub inWestervoort op te richten die actie voerdetegen de stank van fabrieken in deomgeving. Daarna liet het milieu haar nietmeer los. ,,Milieu interesseert me. Er is altijdwel iets over te vertellen. Nadat ik gestartwas met milieuvoorlichting, heb ik eencursus milieukunde gevolgd aan de OpenUniversiteit. Daarna heb ik zelf een nieuwemilieugroep opgericht in mijn toenmaligewoonplaats. Volgens mij ben ik naaraanleiding van een krantenartikel over dezegroep ooit bij het Milieukwartet terecht-gekomen. Iemand had me in de krant zienstaan en belde mij om te vragen of ikvoorlichtingen wilde geven aan vrouwen.Dat klonk als muziek in mijn oren. Uiteraardwilde ik dat. Ik kreeg eerst een training,maar de praktijk is natuurlijk ook een goedeleerschool. De onderwerpen waarover jevoorlichting kunt geven, bestrijken veelthema’s: afval, lucht, water, bodem. Toenmijn man een baan kreeg in Limburg en wijin Heerlen gingen wonen, was het een kleinestap om bij de Milieufederatie Limburg aande slag te gaan als voorlichter. En dat doe iknu nog steeds, ook al woon ik inmiddels nietmeer in Limburg maar in Oosterbeek (bijArnhem-red.). Als er iets te doen is in hetnoorden van Limburg ben ik er zo. Deafstand naar Limburg is niet zo heel groot.”In haar hoedanigheid als voorlichter bij deMilieufederatie - nu alweer ruim 20 jaar –heeft ze zowel met de infostand opmarkten gestaan, als excursies verzorgd bijde rioolwaterzuiveringsinstallaties envoorlichtingen gegeven, waaronder WeetWat Je Eet, Verlichting in Huis en Klimaatadaptatie.Ze merkt dat er momenteel eengeringe terugloop is in het aantal aanvragenvoor voorlichtingen. ,,Dat zal toch welmet de economische crisis te makenhebben. Een andere verklaring heb ik niet,want er is nog steeds veel te leren op hetgebied van duurzaamheid. Hoewel,misschien speelt ook een rol dat ergewoonweg minder verenigingen zijn doorde ontzuiling en de vergrijzing. Het zouleuk zijn als straks die nieuwe voorlichtingRecycling doorgaat. Ik heb daar affiniteitmee en denk dat deze cursus zal aanslaanbij grote groepen mensen. Gezondheid isook een thema dat het altijd goed doet,vooral bij ouderen.”Rieneke Brinkman, 71 jaar | Voorlichter Milieufederatie Limburg (1990 - heden)16 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnMergellandcorporatieMet veel plezier vervult Rieneke haar takenals voorlichter. ,,Het is gewoonweg heelleuk werk. Het is een uitdaging om mensente inspireren en te vertellen wat devoordelen zijn van duurzaam gedrag, omhen duidelijk te maken wat voor gevolgenhun gedrag heeft. Het gaat daarbij omkleine dingen. Je hoeft je hele leven nietom te gooien om duurzamer te leven.Verantwoordelijker omgaan met natuur enmilieu zit hem vaak in kleine dingen. Doedie extra lamp ’s avonds uit en laat dekraan niet onnodig lopen! Als ik eenvoorlichting geef, is het meestal erggezellig. Dat moet ook! Mensen moeten hetidee hebben dat ze een avondje uit zijn.Het menselijke aspect is voor mij heelbelangrijk. Sociale contacten, mensen metelkaar verbinden, daar doe ik het voor.”Rieneke ziet dan ook geen enkele reden omermee te stoppen ondanks haar respectabeleleeftijd van 71 jaar. ,,Het is soms netalsof ik de tijd moet inhalen dat ik thuiswas en voor de kinderen zorgde. Milieuvoorlichtingstaat dicht bij me. Ik benoverigens ook al twaalf jaar voorlichter bijhet waterschap in de provincie Gelderland.Ik leg graag dingen uit, hetgeen ongetwijfeldte maken heeft met mijn didactischeachtergrond. Ik zie de verbanden door mijnopleiding tot biologe. Als je iets verandertin bijvoorbeeld gedrag van mensen, komtdat niet alleen ten goede aan henzelf maarook aan hun omgeving.”Rieneke heeft tal van tips voor mensen dieook als voorlichter aan de slag willen. ,,Omte beginnen moet je een aangepaste traininghebben gehad. Je moet echt weten waar jehet over hebt. Daarnaast moet je belangstellinghebben voor mensen en wat henbezighoudt oftewel mensenkennis hebben.Als je vervolgens enthousiast en gemotiveerdover milieuthema’s kunt vertellen, benje er klaar voor.”Monique DemarteauMilieufederatie LimburgHet Mergelland staat voor een on-Nederlands stukje natuur en landschap inZuid-Limburg. Kenmerken van dit agrarische en kleinschalige landschap zijn:heuvels, graften, hellingbossen, holle wegen, heggen en boomgaarden. Landbouw,natuur en landschap zijn hier nauw met elkaar verweven. De agrarische sector isvan groot belang voor het behoud van het kenmerkende landschap in hetMergelland. Tegelijkertijd legt dit landschap dat voor inwoners, recreanten entoeristen zo aantrekkelijk is, beperkingen op aan de hedendaagse landbouw. Kanontwikkeling van de landbouw samengaan met behoud van natuur en landschap?De Milieufederatie denkt van wel. Zij heeft in 1997 aan de wieg gestaan van deMergellandcorporatie, een overleg- en samenwerkingsplatform van agrariërs ennatuur- en milieubeschermers in het Mergelland. Doel van de Mergellandcorporatieis een bijdrage leveren aan het realiseren van een duurzame concurrerendelandbouw in het Mergelland die in evenwicht is met milieu, natuur en landschap.Dit doet de corporatie door het stimuleren en uitvoeren van projecten, hetverwerven en ontwikkelen van deskundigheid op het gebied van integratie vannatuurbehoud en landbouw, het signaleren van ongewenste ontwikkelingen, hetgeven van voorlichting en het bevorderen van samenwerking met personen oforganisaties.De Mergellandcorporatie blijkt succesvol en bewijst zich na de oprichting in 1997in korte tijd als dé uitvoeringsorganisatie en klankbordgroep voor projecten eninitiatieven op het raakvlak van landbouw, natuur en milieu in Zuid-Limburg.De corporatie werkt sterk uitvoeringsgericht en zet theoretisch denken om inpraktisch doen. Het aantal deelnemers aan projecten groeit snel van enkeletientallen in 1997 naar ruim driehonderd in 2003. Op dat moment werken opongeveer de helft van het landbouwareaal in het Mergelland agrariërs mee aanverschillende projecten en initiatieven. Door de betrokkenheid van de bestuursleden(plaatselijke agrariërs en natuur- en milieubeschermers) met het gebied en de steunvan de Milieufederatie en de LLTB is het draagvlak voor de diverse initiatievengewaarborgd.Projecten waarmee de Mergellandcorporatie zich heeft beziggehouden zijn ondermeer: biologische landbouw, bloem- en kruidenrijke akkerranden, boerenparktochten,erosie, mechanische onkruidbestrijding, kwaliteitsimpuls landschap(groen-blauwe dooradering), bedrijfsnatuurplannen, verbreding landschapsbeheerdoor agrariërs en het opzetten van een keten van demonstratiebedrijven in desectoren akkerbouw, veehouderij en fruitteelt. Met de oprichting van gebiedscommissiesis de rol van de Mergellandcorporatie op de achtergrond geraakt.Ze bestaat echter nog steeds; momenteel wordt nagedacht over het starten vannieuwe projecten.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 17

Een milieuvoorlichter met een lintjeIn haar woonplaats Beek is Marleen DeVisser-Versteegen een bekend gezicht in depolitiek. Ze heeft vier raadsperiodes gediendals raadslid en drie periodes als fractievoorzittervan de lokale politieke partij ProgressiefBeek. De meeste mensen kennen haartevens als de secretaris/penningmeester vande Vereniging Geen Uitbreiding VliegveldBeek, die samen met de MilieufederatieLimburg heeft gestreden tegen de aanlegvan de Oost-West baan, die er uiteindelijknooit is gekomen. Minder bekend is dat ze27 jaar lang ook als voorlichter heeftgewerkt bij SMVL, de voorlichtingstak vande Milieufederatie. Afgelopen zomer is zegestopt met die job. Inmiddels geniet zesamen met haar man van de vrije tijd in hunfraaie boerderij in het landelijke enpittoreske Geverik. Ze kan nu naar hartenlustin de grote gaard tuinieren of op visitegaan bij haar drie zonen, van wie er twee inNederland wonen en één in het Zuid-AmerikaansePeru.Marleen kijkt met plezier en voldoeningterug op haar werk als voorlichter. ,,Ik hebhet altijd heel graag gedaan. Ik vind het leukom mensen bewust te maken van duurzaamheid,ze mee te geven dat het anderskan. Vooral jonge kinderen kun je nog echtiets leren. Die zuigen de informatie op alseen spons, oudere leerlingen zijn watmoeilijker, die zijn vooral met zichzelf bezigen niet met hun omgeving. Ik heb veelexcursies gegeven bij de rioolzuiveringsinstallaties.Dan vertelde ik altijd dat er zonderwater geen leven op aarde mogelijk is. Dereacties van kinderen zijn dan heel simpel enlogisch. ‘Dat maakt niet uit, dan drinken wetoch cola’. Alsof cola niet van water wordtgemaakt… Als je kinderen op jonge leeftijdbewust maakt dat ze spaarzaam moetenomgaan met water, hebben ze daar eenleven lang profijt van”.Ze heeft naast excursies ook veel voorlichtingsbijeenkomstenverzorgd, vooral voorvrouwenverenigingen en ouderenbonden.,,Er is een rijk verenigingsleven in Limburg.De voorlichtingen zijn meestal gratis, dusdaar is bij die verenigingen veel vraag naar.Ik heb over veel onderwerpen lezingengegeven: ecologisch tuinieren, ventileren,energie besparen, afval scheiden. Laterdeden we die voorlichtingen bij de groepenthuis, maar vroeger gingen we met deenergiebus op stap. Dan stonden we opkerk- en marktpleinen en spraken wepasserende voetgangers aan. Ook hadden wede zogenoemde kluskeet. Die hingen weachter de auto en dan gaven we gratisFoto: Monique DemarteauMarleen De Visser-Versteegen, 65 jaar | Voorlichter Milieufederatie Limburg (1984 - 2011)18 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnadvies bij bouwmarkten. Je zult verbaasdstaan hoe weinig mensen weten overduurzaam bouwen. ”Oost-Westbaan vliegveld BeekEen goede voorlichter moet volgens Marleenvooral flexibel zijn. ,,Je moet je aanpassenaan de doelgroep, oog hebben voor wat zijbelangrijk vinden en willen horen. Ik hebdan ook altijd geprobeerd mijn voorlichtingenaf te stemmen op de deelnemers. Het iscompleet anders om je verhaal te vertellenaan volwassenen of aan moeilijk lerendekinderen. Die laatsten stellen heel specifiekevragen, echte doordenkers. Dan denk je bijjezelf, hoe komen ze erop? Ik heb ook weleens meegemaakt dat je een voorlichtingmoet geven aan een groep die er eigenlijkgeen zin in heeft. Vooral pubers zijn vaakongeïnteresseerd. Maar als je met een goedverhaal hun aandacht weet te trekken, geeftdat echt voldoening. Humor is daarbij desleutel van je succes.”Na 27 jaar voorlichter te zijn geweest, vondze het welletjes. Haar vrije tijd vult Marleennu met allerhande hobby’s. ,,Ik zit opSpaanse les, zodat ik mij verstaanbaar kanmaken als we in Peru zijn. Eén van mijnzonen is getrouwd met een Peruaanse. Wegaan er regelmatig heen, en dan wil je tochmet de schoonfamilie kunnen praten. Ik benverder nog voorzitter van Progressief Beeken begeleid onder meer de jeugdraadsvergaderingen.Die organiseren we vijf keer perjaar. Dit is nu het elfde jaar dat we eenjeugdraad hebben. Het is een leuke maniervoor de jeugd om kennis te maken metpolitiek en maatschappelijk bezig zijn.” In2010 kreeg Marleen een Koninklijkeonderscheiding voor haar raadslidmaatschapen vrijwilligerswerk. ,,Als ik het lintje alleenhad gekregen voor mijn werk als raadslidhad ik ervoor bedankt. Maar nu het ook eeneerbetoon is aan mijn vrijwilligerswerkzaamhedenvoor de jeugdraad, de wereldwinkel,de Vereniging Geen Uitbreiding VliegveldBeek en de Milieufederatie, ben ik er erg blijmee.”Monique DemarteauMilieufederatie LimburgEen onderwerp dat de gemoederen in Zuid-Limburg in de jaren ‘80 en ‘90 enormbezighoudt, is de aanleg van de Oost-Westbaan. Gebouwd in de Tweede Wereldoorlogals bevoorradingsstrip met een start- en landingsbaan van 1.200 meter leidtvliegveld Beek - later omgedoopt tot Maastricht-Aachen Airport - lange tijd eenrustig bestaan. Met de groei van de welvaart en van de bevolking neemt echterhet luchtverkeer toe en al snel wreekt zich de ondoordachte locatiekeuze van hetvliegveld. De Noord-Zuidbaan ligt immers ingeklemd tussen de bevolkingscentra Beek,Geleen, Meerssen, Maastricht, Nuth en Heerlen. Geluidhinder wordt een grootprobleem voor inwoners in de nabije omgeving van het vliegveld.De eerste uitbreidingsplannen van het vliegveld met een nieuwe Oost-Westbaandateren van begin jaren ‘70. Volgens Gedeputeerde Staten van Limburg kan alleen eenvolwassen luchthaven een essentiële rol spelen in de economische ontwikkeling vande regio. Daarvoor is de aanleg van een langere baan nodig. Een verlenging van deNoord-Zuidbaan is niet mogelijk gezien de ingeklemde ligging tussen de kernen Beeken Meerssen. Derhalve wordt in het Streekplan Zuid-Limburg (1977) een reserveringvan een Oost-West gerichte baan van 2.500 meter opgenomen (later verlengd tot3.500 meter). Om van de luchthaven een internationaal vrachtcentrum te maken,goed voor werkgelegenheid en welvaart in de regio, is een aanzienlijk aantal nachtvluchtennoodzakelijk.Het verzet tegen dit voornemen is enorm groot: inwoners, gemeenten, natuur- enmilieuorganisaties, huisartsen, schooldirecteuren en recreatie-ondernemers protesterentegen de uitbreidingsplannen. Zij vrezen aantasting van milieu, natuur,landschap, gezondheid en leefklimaat in deze dichtbevolkte streek in Zuid-Limburg.Onder aanvoering van de Vereniging Geen Uitbreiding Vliegveld Beek en de BozeMoeders en met ondersteuning van de Milieufederatie worden tal van ludieke actiesgeorganiseerd. Ook wordt er gelobbyd en worden juridische procedures gevoerd tegenstreekplannen, zoneringsvoorstellen, nachtvluchtbeschikkingen, aanwijzingsbesluiten,enzovoort. Het verkooppraatje dat de nieuwe baan een ‘milieubaan’ is, wordtvakkundig weerlegd. Nieuwe begrippen als ‘de aanvaardbare slaapverstoring’, ‘randenvan de nacht’ en ‘betonnen-muur-constructie’ doen hun intrede. Jurisprudentie wordtgeschreven. Minister Smit-Kroes weigert een gerechtelijke uitspraak na te leven enwordt via een kort geding door de rechter gedwongen om het aantal nachtvluchtenterug te brengen op straffe van een hoge dwangsom. Tegen het uiteindelijke aanwijzingsbesluitvoor de uitbreiding van het vliegveld wordt door tientallen organisatiesen ruim 30.000 individuele personen bezwaar gemaakt.Uiteindelijk beslist de Raad van State in november 1998 ten gunste van het woon- enleefklimaat dat de Oost-Westbaan niet rendabel zal worden binnen acceptabelemilieugrenzen. Na bijna 20 jaar intensieve strijd hebben milieu, de natuur en deomwonenden uiteindelijk gewonnen.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 19

20 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

René Verhoeven, 50 jaarManager regiostimulering,Kamer van Koophandel LimburgeliciteertNagenoeg iedereen kent de Kamer van Koophandel (KvK)wel vanwege de bedrijfsregistratietaak en onze (starters)voorlichting. Wat minder bekend is, is de taak die de KvKheeft op het gebied van de stimulering van de regionaleeconomie. En daarbij komt de KvK in contact met deMilieufederatie Limburg. Dat is overigens een boeiendcontact vanwege het tweeledige karakter ervan. Zo doenwe als KvK aan beleidsadvisering en -beïnvloedingrichting gemeenten en provincie. Het is immers deoverheid die als belangrijke taak heeft voorwaardenscheppendbezig te zijn voor het bedrijfsleven. Het gaatdan over zaken als bereikbaarheid en bedrijfslocaties.Vaak wordt de aanleg van een weg of een bedrijventerreinnegatief benaderd vanwege de ‘aanslag op denatuur’. Zaken waar de Milieufederatie als belangenbehartigernog al eens tegen in verweer komt. Enige jarengeleden is er een wederzijds besef ontstaan dat we nietop voorhand elkaar moeten zien als opponenten, dochdat we vanuit verschillende vertrekpunten ook gemeenschappelijkebelangen dienen. Wat ons bindt is het belangvan een goede kwaliteit van onze omgeving. Die kwaliteitmoet er nu zijn en in de toekomst!Ondernemers beseffen terdege dat de omgeving meer is dan asfalt en stenen en dat het ook vanuit economische perspectief essentieel is denatuurlijke kwaliteiten van Limburg te behouden en beschermen. Zo zie je bij de Milieufederatie het besef dat je niet alleen maar ergenstegen kunt zijn en dat bepaalde ‘rode’ ontwikkelingen soms onontkoombaar zijn. Het gaat er dan om elkaar te vinden in de wijze waarop de‘rode’ ontwikkeling tot stand komt in evenwicht met versterking van ‘groen’ bijvoorbeeld op een andere plek. Overigens merk ik dat dit somseen lastige lijn is voor de Milieufederatie, omdat dit niet altijd voor alle leden het ‘maximale’ oplevert en er dan druk op de organisatieontstaat. Dit is ondermaar merkbaar bij het A2-project in Maastricht. Voor een deel speelt dit proces zich af in bijvoorbeeld de ProvincialeCommissie Omgevingsbeleid Limburg (PCOL), waar Hans Heijnen namens SML zitting in heeft en ik namens de KvK Limburg.Vanuit deze zienswijze hebben we elkaar ook al diverse malen gevonden als projectpartners gericht op duurzaamheid. Zo loopt momenteelvoor de tweede keer het project ‘MVO in de Detailhandel’. Dit project is erop gericht winkeliers te stimuleren op een duurzame manier debedrijfsvoering op te pakken en tegelijk het rendement te verbeteren. Daarbij komen aspecten aan de orde als inkoop, energiebesparing,afvalreductie enzovoort. Verder is er een innige samenwerking als het gaat om het stimuleren van Cradle to Cradle. Dit duurzaamheidsconceptis in 2007 door de KvK geïntroduceerd in Limburg en het heeft brede navolging gekregen bij bedrijven, overheden en maatschappelijkeorganisaties. Een dergelijk concept werkt sterk bindend voor partijen, omdat er gezamenlijk een helder doel voor de toekomst wordtgedefinieerd. Afval bestaat niet; alles heeft waarde en is (her)bruikbaar. Het prikkelt ondernemers tot innovatie, omdat het ‘verdien-model’uitgangspunt blijft, op een zodanige wijze dat dit niet ten koste gaat van de generaties die na ons komen.Het meest opmerkelijke aan de SML is misschien wel de transformatie die zich in de afgelopen jaren heeft voorgedaan. De Milieufederatie isooit begonnen als een van de vele ‘actiegroepen’ begin jaren ‘70 en thans doorgegroeid naar een deskundige en kritische partner vooroverheden en bedrijfsleven op het vlak van de zorg voor onze leefomgeving. Een organisatie die je scherp houdt, respect afdwingt en waarje mee kunt samenwerken. Daar ligt wat mij betreft dan ook voor de toekomst de rol van de Milieufederatie Limburg.Mijn felicitatie wil ik dan ook doen in de vorm van de wens dat de Milieufederatie Limburg ook het komende decennium in staat is de rol tevervullen van positief-kritische bewaker van een in ons aller belang goede leefomgeving.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 21

Chris Bartels:‘Milieubeweging moet de krachten bundelen’Sinds de oprichting van de stichting Milieufederatie Limburg heeft de federatie vele verschillende voorzittersgekend. Eén van hen was Chris Bartels uit Grubbenvorst. Van 1994 tot 2004 was hij voorzitter van het bestuur van deMilieufederatie, maar daar bleef het niet bij. Zijn hart voor natuur is zo groot, dat hij naast voorzitter ook jarenlang‘onbezoldigd beleidsmedewerker’ bij de Milieufederatie was met als werkgebied landbouw.Hoewel Chris Bartels al 7 jaar geledenafscheid nam als voorzitter van de Milieufederatieis milieu nog steeds een thema dathem dagelijks bezighoudt. Sinds een paarjaar zit hij in het algemeen bestuur vanWaterschap Peel en Maasvallei, benoemddoor Het Limburgs Landschap en samenwerkendmet de kieslijst Water Natuurlijk, eenlijst van natuur- en milieuvrienden. Ook ishij betrokken bij de uitvoering van deLandinrichting Peelvenen, een hoogveenherstelplanop de grens van Brabant en Limburgdat helaas moeizaam van de grond komtsinds voormalig gedeputeerde Ger Driessende stekker uit de interprovincialesamenwerking heeft getrokken. Tijd omop zijn lauweren te rusten is er dus nietvoor Bartels ondanks zijn respectabeleleeftijd van bijna 71 jaar.nieuwe ingangen verschafte bij de provincie.Uiteindelijk ben ik ruim tien jaar bij defederatie gebleven.Was het lastig een balans tevinden tussen de functies vanbestuursvoorzitter en ‘onbezoldigd’beleidsmedewerker bij dezelfdeorganisatie?Nee, integendeel! Dat ik een dubbelfunctiehad, was een groot voordeel. Ik wasinhoudelijk altijd precies op de hoogte vanwat er speelde. Daardoor kon ik op gelijkniveau communiceren met alle partijenwaarmee de Milieufederatie te maken haden verliepen de contacten soepel. De wil omsamen iets te bereiken was groot. Ik geloofdat dit tegenwoordig allemaal niet meer zovanzelfsprekend is.Foto’s: Monique DemarteauHoe ben je bij deMilieufederatieterechtgekomen?Ik ben erin gerold via mijnwerkzaamheden bij WerkgroepBehoud de Peel. Mijnachtergrond in de biochemiemaakte het mij mogelijk omme snel in te werken in deproblematiek vanhoogveenherstel. Omdater regelmatig contactwas tussen dewerkgroep en deMilieufederatie werdik op een gegevenmoment gevraagdof ik plaats wildenemen in hetbestuur van defederatie, eenleuke kansdie mijIn de tijd dat je voorzitter was, is er veelveranderd bij de Milieufederatie.Ja, dat klopt. In die periode is het hoogsteorgaan, de federatieraad, vervangen dooreen veel kleiner dagelijks stichtingsbestuurdat het bevoegd gezag vormde voor dedirecteur en de medewerkers van hetbureau. Ik heb destijds de voorbereidingendaarvoor getroffen. Mijn opvolgster Veravan Piggelen stond aan het roer toen denieuwe statuten en organisatiestructuur zijnvastgelegd. Het mooie aan die tijd was datde Milieufederatie volledig vrij en onafhankelijkkon opereren. Slechts een enkele keerwerden er vraagtekens gezet bij onzestellingname vanwege het feit dat wij ookprovinciale subsidie genoten. Maaruiteindelijk hebben Gedeputeerde Statenonze rol van ‘luis in de pels’ getolereerd enook gewaardeerd. De provincie vond hetbelangrijk dat er in Limburg een grootdraagvlak was voor overheidsbesluiten endat betekende in de praktijk dat ook22 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEn‘tegenstanders’ van dit beleid hun zegjemochten doen. Dat heeft in grote matebijgedragen aan een goede verstandhoudingtussen alle partijen. Helaas wordt zulkstegenwoordig steeds vaker in twijfelgetrokken terwijl democratie juist stoelt opalle meningen binnen de bevolking. Zeker alshet gaat om de thema’s natuur, milieu enlandschap. Die gaan namelijk niet alleeneen kleine groep mensen aan, maar onsallemaal.Je was ooit manager bij een grotezorginstelling. Heb je nooit de ambitiegehad om weer terug te keren naar zo’norganisatie?Absoluut niet. Ik ben een te grote perfectionistom goed te kunnen managen. Dat werkpaste niet bij mij. Ik heb niet voor niksdestijds een burn-out gekregen. Dat isonvermijdelijk als je te veel bij de zaakbetrokken bent. Ik ben heel dankbaar dat ikeen tweede kans heb gekregen omuiteindelijk aan de slag te gaan waar mijnhart lag. Een soort van rehabilitatie. Op demiddelbare school vond ik biologie een ergleuk vak, maar toch ging ik scheikundestuderen omdat dat destijds meer perspectievenbood. Na mijn 50ste ben ik pas gaandoen wat ik écht leuk vind. Ik had altijd alaffiniteit met natuur, kringloop, milieu,energie, water, enzovoort. Daarom kijk ikook met veel plezier terug op mijn loopbaan.Die was behoorlijk grillig, maar desondanksprecies zoals het moest zijn. Door mijn werkbij een groot ziekenhuis had ik bredeinhoudelijke kennis en ruime bestuurlijkeervaring. Beiden bleken meer dan nuttigtoen ik bij de Milieufederatie kwam. Het wasalsof alle puzzelstukjes in elkaar vielen.Jouw werkveld was met name delandbouw en aanverwante zaken zoalsammoniak en reconstructie. Hoe zou jede relatie tussen de Milieufederatie ende boerenbond - nu LLTB - omschrijven?Die relatie blijkt sterk afhankelijk van deactualiteit. Het is een golfbeweging. Toen ikaantrad, werd de boerenbond sterk gesteunddoor de provincie en stond de milieubewegingbuitenspel. Maar later is er eenevenwichtiger situatie ontstaan. >VerdrogingVooral na de Tweede Wereldoorlog is het aanzien van het landelijk gebied inLimburg flink veranderd. De ‘woeste gronden’ maakten plaats voor grootschaligelandbouwgebieden. Door het rechttrekken en verdiepen van beken werd de waterhuishoudingvoor de landbouw geoptimaliseerd. In Midden-Limburg veranderde hetlandschap door grootschalige winning van grind en zand. Minder zichtbaar warende vaak grote gevolgen van ingrepen voor de waterhuishouding, in het bijzonder degrondwaterstanden. Door de vaak sterke daling van het grondwater verdroogdenveel natte natuurgebieden.In de jaren ‘70 en ‘80 waren het de natuurbeschermers en terreinbeheerders dievoor het eerst signaleerden dat het niet goed ging met de natte natuur. WerkgroepBehoud de Peel zet zich al sinds 1978 in voor het behoud van de hoogveengebieden.Ook de Milieufederatie maakt al jarenlang haar zorgen kenbaar. In 1989 publiceerdede provincie de ‘Ecohydrologische Atlas’, ook wel de Verdrogingsatlas genoemd. Indit document is op basis van veldinventarisaties zichtbaar gemaakt dat grote delenvan Limburg verdroogd zijn. Voor de provincie was dit de aanleiding om zich terichten op anti-verdrogingsbeleid en herstel van de natte natuur. Dit bleek eencomplexe opgave waarbij intussen veel partijen betrokken zijn: agrariërs, waterschappen,terreinbeheerders, Dienst Landelijk Gebied, het Rijk en uiteraard deprovincie zelf. De verdrogingsproblematiek oplossen is niet gemakkelijk omdat allepartijen hun eigen belangen, verantwoordelijkheden en middelen hebben. Het gevolgis een versnipperd landschap en een verdrogingsproblematiek die niet adequaatwordt opgepakt.Desondanks is er in de afgelopen decennia het nodige gebeurd. Mede door de nietaflatende druk van de Milieufederatie en andere natuur- en milieuorganisatiesheeft de provincie enkele jaren geleden de regie op zich genomen voor een gestructureerde,planmatige aanpak van de verdrogingsbestrijding. Intussen heeft zich bijde waterschappen ook een omslag voorgedaan waarbij fouten uit het verleden zijnhersteld. Een groot aantal beken in Limburg heeft inmiddels weer een natuurlijkkarakter gekregen waardoor op natuurlijke wijze hogere peilen mogelijk zijngeworden. Beide waterschappen hebben bovendien ambitieuze plannen gemaakt omterug te keren naar gewenste waterpeilen voor natuur en landbouw (GGOR). Dooruitvoering van die plannen kan een belangrijk deel van de verdrogingsproblematiekworden opgelost.De plannen zijn dus gereed, het is tijd om te starten met de uitvoering! Helaas staatde financiering van deze plannen onder grote druk als gevolg van de bezuinigingenbij het Rijk, de waterschappen en de provincie. Dit baart de Milieu-federatie - diezitting heeft in de provinciale Begeleidingsgroep Verdrogingsbestrijding - grotezorgen inzake de toekomst van de verdrogingsbestrijding. Dat er bezuinigd moetworden is helaas een gegeven, maar dat wil niet zeggen dat daarmee alle ambitiesover boord gegooid moeten worden. Een temporisering van de uitvoering, diegebaseerd is op een door alle bij de verdrogingsbestrijding betrokken partijenonderschreven prioritering, dient het uitgangspunt te zijn.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 23

Het is vooral belangrijk dat partijen goednaar elkaar luisteren en elkaars standpuntenbegrijpen. Ik heb altijd begrip gehad voorhet standpunt van de landbouwers. Je hebthet over landeigenaren, hun geld, hungronden. Uiteraard komen ze voor hunbelangen op. Ik heb bewondering voor hunondernemerschap. Aan de andere kantmoeten zij beseffen dat wat zij doen eengrote invloed heeft op de leefomgeving vananderen. Het gaat niet alleen om het reilenen zeilen van hun eigen bedrijf. We hebbenhet over hele gemeenschappen die lijdenonder stankoverlast of grote natuurgebiedendie kapotgaan door ammoniak in lucht enmest in de bodem. Dat is niet niks! Ik heboverigens de indruk dat de verstandhoudingtussen milieubeweging en landbouw weerverslechterd is. De landbouwsector stelt zichharder en zakelijker op, terwijl het juist nugoed zou zijn om samen op te trekken. Kijkmaar naar het Verdrag van Roermond. Dat iseen bilateraal verdrag tussen de ProvincieLimburg en de LLTB, waar de milieubewegingweer buiten staat. Als je met elkaar ingesprek gaat, kom je tot nieuwe inzichtenover hoe het allemaal duurzamer kan.Daarin zou je elkaar moeten steunen inplaats van elkaar tot tegenstander teverklaren.Hoe zie jij de toekomst van deMilieufederatie Limburg?Ik denk dat de federatie zich zal moetentoeleggen op belangrijke thema’s alsduurzame energie en hergebruik vangrondstoffen. Ze zou ervoor kunnen pleitendat het op de agenda komt van de beleidsmakers.Dat gebeurt nu veel te weinig.Energie en schoon water zijn ‘thema’s diestraks de verhoudingen in onze wereld gaanbepalen. Onze energiebronnen rakenlangzamerhand uitgeput en schoon waterwordt schaars. En dan? Je kunt daar nietvroeg genoeg op inspelen. Ook kan deMilieufederatie volgens mij meer bereikenals ze intensiever gaat samenwerken metgelijkgestemden. Het milieublok is ergversnipperd. Iedereen is voor zichzelf bezigterwijl je samen sterker staat. Dat isoverigens gemakkelijker gezegd dan gedaan.Ook binnen de natuur- en milieubewegingspelen verschillende belangen. Maar ik denkdat het wel belangrijk is om de krachten tebundelen. Ik vind het erg jammer dat HetGroenHuis slechts een bedrijfsverzamelgebouwis geworden en niet een bolwerk vanduurzaamheid. SML zou hierin eenvoortrekkersrol kunnen vervullen. Juist inonze huidige samenleving met zwarebezuinigingen op het gebied van natuur enmilieu moet de milieubeweging eenkrachtiger plek voor zichzelf opeisen. Nietopgeven! Juist niet! Je hebt een morele ensociale verantwoordelijkheid om dezeplaneet voor toekomstige generaties zogoed mogelijk te behouden.Wat vind je de grootste verdienste van40 jaar SML?De Milieufederatie heeft haar naam waargemaakt. Ze heeft de spirit en de ideeën vande honderd aangesloten organisatiesgebundeld en uitgedragen. We hebbenbereikt dat de Limburgers gingen nadenkenover hun leefomgeving en duurzaamheid inhet algemeen. Dat moet je nu proberen vastte houden!Wat moet er nog in Limburg gebeurenwil het milieu erop vooruit gaan?Het eerste dat me te binnen schiet, is dat detransportsector duurzamer moet worden. Endan heb ik het niet alleen over meeropenbaar vervoer of beter openbaar vervoer.Het moet vanzelfsprekend worden om deauto een keertje te laten staan. Ik ben eengroot voorstander van het nieuwe thuiswerken.Er zijn zoveel mogelijkheden met ICT.Je hoeft niet altijd fysiek op een bepaaldeplek te zijn om goed je werk te kunnendoen. Als iedereen een dag per week zouthuiswerken, zouden er veel minder fileszijn. Ook kun je het globale transportaanpakken. Het feit dat producten over dehele wereld versleept worden alvorens zehier in een winkel terechtkomen, is absurd.Als we zorgen voor betere leefomstandighedenin ontwikkelingslanden, ben je een stapverder. Dan kunnen die landen zorgen voorhun eigen productie, net als wij hier.Monique DemarteauMilieufederatie LimburgVoorzitters Milieufederatie LimburgDhr. F.J.J.M.C. Notermans 1971-1975Dhr. P.J.G. Groot 1975-1987Dhr J.F.A. Ex endhr. W.P. Willems 1987-1989Dhr. H.J.L. Kerkhoffs 1989-1992Dhr. P.N.J. Hijden 1992-1994Dhr. C.T. Bartels 1994-2004Mw. V.L. van Piggelen 2004-2009Mw. L.J.M. van Soest 2009-2012Mw. M. Kruit 2012-24 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnIntensieve veehouderijDe varkenspest is in 1997 de belangrijkste aanleiding voor deoverheid om de ontwikkeling van de intensieve veehouderijkritisch onder de loep te nemen. Dit resulteert in een nationaalbeleid waarin een afname van de intensieve veehouderij en dereconstructie van het platteland in de concentratiegebieden detwee belangrijkste items worden. Noord- en Midden-Limburg iseen van die concentratiegebieden in Nederland als het gaat omde intensieve veehouderij. Voor dit gebied wordt een zogenaamdreconstructieplan opgesteld.De Milieufederatie Limburg is vanaf 2001 nauw betrokkengeweest bij de planvorming voor de reconstructie van hetplatteland in Noord- en Midden-Limburg. Na een moeizaamonderhandelingstraject is de federatie uiteindelijk akkoordgegaan met de hoofdlijnen van het plan. De veebedrijven moetenvanuit de extensiveringsgebieden rondom de natuurgebieden enwoonkernen worden verplaatst naar de zogenaamde landbouwontwikkelingsgebieden(een soort bedrijventerreinen metintensieve veehouderijbedrijven). In 2004 is dit plan door deProvincie Limburg vastgesteld en vervolgens via de zogenaamdegebiedscommissies in uitvoering gegaan.Anno 2011 kan worden geconstateerd dat ondanks de uitvoeringvan een deel van het reconstructieplan de problemen niet zijnopgelost. De ammoniakuitstoot is nog steeds te hoog, geurhinderkomt nog altijd voor, de landschappelijke kwaliteit laat hier endaar te wensen over en het uitbreken van ziekten (Q-koorts in2009) behoort niet tot het verleden.De Provincie Limburg en de LLTB zijn daarom het projectInnovatieagenda Duurzame Veehouderij Limburg gestart. Eengroot deel van de achterban van de Milieufederatie Limburg iszeer kritisch ten opzichte van de intensieve veehouderij en vraagtzich af of deze sector überhaupt duurzaam kan zijn. Toch doet deMilieufederatie mee aan dit project omdat ze samen met de LLTB,de GGD, de WUR, de HAS en de Dierenbescherming objectievecriteria formuleren waaraan een duurzame veehouderij zoumoeten voldoen. Het gaat dan om die aspecten waarover deMilieufederatie en haar achterban bijzonder kritisch zijn zoals: deomvang van de Limburgse veestapel, ammoniak- en fijnstofemissie, gebruik van antibiotica, dierziekten, de afwaartsebeweging (sanering verkeerde locaties en concentratie in delandbouwontwikkelingsgebieden), handhaving BedrijfsontwikkelingOp Maat (BOM+) , herstel landschappelijke kwaliteit, gebruikvan (gecertificeerde) soja, enzovoort.Indien de Limburgse veehouderij zich gaandeweg aantoonbaarontwikkelt in de richting die voldoet aan deze gezamenlijkgeformuleerde duurzaamheidscriteria is dit pure winst voornatuur, landschap en milieu in Limburg. Alleen in dat gevalheeft de Milieufederatie inhoudelijk argumenten om haarkritische achterban in dit gevoelige dossier mee te krijgen.SML vraagt af en toe mijn mening als deskundige op het gebied van duurzameenergie zoals grootschalige opslagsystemen (OPAC) en andere opties voor eenduurzame energievoorziening. Interviews over deze onderwerpen zijn ook in hetmagazine Limburgs Milieu gepubliceerd. Verder geef ik regelmatig presentaties aande achterban van de Milieufederatie over de maatschappelijke transitie naar eenduurzame energievoorziening. Het mooie is dat er sprake is van wederzijds advies viade deelname van de Milieufederatie in de klankbordgroep van mijn lectoraat.Ik ken SML pas vijf jaar. Wat mij in het bijzonder opvalt is dat de Milieufederatie veelaandacht heeft voor de kwaliteit van haar standpunten door deze eerst aan deskundigenvoor te leggen en daarna ook nog regelmatig te toetsen. Dit heeft aantoonbaareen constructieve maatschappelijke discussie en besluitvorming op het gebied vanduurzaamheid in deze regio bevorderd.Er zijn op dit moment veel particulieren die willen overschakelen op zonne-energiemaar niet weten welke partijen ze moeten geloven en zodoende niet beschikken overde leerervaringen van andere mensen in de regio. Ik zie op dit moment een grote rolvoor SML in het agenderen en het in goede banen leiden van het maatschappelijkedebat en de besluitvorming op het gebied van duurzaamheid. De komende 10 jaar zieik nog een uitbreiding van deze rol van onafhankelijke voorlichting richting het grotepubliek. Gefeliciteerd met het 40-jarige bestaan! Hou vol, want we zijn pas halverwegeop weg naar een volledig duurzaam Limburg in 2050!eliciteertJacques Kimman, 55 jaarLector Nieuwe EnergieHogeschool ZuydJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 25

HERInnERInGEn AAn HUB BEMELMAnSGeordende chaosBart Cobben en Hub Bemelmans waren vele jaren lang collega’s bij de Milieufederatie Limburg.Eigenlijk meer dan dat, zij waren behalve kamergenoten ook goede vrienden. Toen Hub op1 februari 2005 met de VUT ging, heeft Bart op persoonlijke wijze met een ludiek artikel in hetLimburgs Milieu afscheid genomen van zijn gewaardeerde vriend en collega.Ter herinnering aan de man die jarenlang het boegbeeld was van de Milieufederatie, blikken wegraag terug op deze ontboezemingen van een insider over de werkwijze van Hub.PAPIERBERGEen argeloze bezoeker die bij Hub de kamerinstapte, keek meestal vreemd op. Eerstkwam hij of zij langs het bureau van eencollega dat er nog enigszins behoorlijkbijlag. Vervolgens was het tussen de stapelspapier zoeken naar de plek waar Hub zichophield. Dat viel niet mee, ook al omdat hijniet erg groot van stuk was. Bureau’s vanmanagers zien er door de bank genomenopgeruimd en geordend uit. Aan dewerktafel van Hub kon je zien dat hij geenmanager was, ook al is hij vaak door velenbetiteld als directeur van de Milieufederatie.Dat kwam omdat hij op radio en tvmeestal optrad als woordvoerder vandiezelfde Milieufederatie. De heer Bemelmans(met de L van lantarenpaal, zoals hijzelf altijd zei) was dan ook een bekendepersoonlijkheid in het Limburgse, maar ditterzijde.Ik had het over zijn bureau; daaraan kon jezien dat er gewerkt werd. Een bureauoppervlakbeslaat zo’n 4 m², maar slechts eendeel zo groot als twee A-4tjes waszichtbaar. De rest was bedolven onder hetpapier: krantenknipsels, nota’s, foto’s,aantekeningen, enzovoort. En hij gebruikteniet alleen zijn bureau als werkblad, ook devloer in een ruime omtrek om hem heenwerd effectief benut. Tot wanhoop van deinterieurverzorgsters, die zich dan ook verrevan zijn bureau ophielden. Maar ja, ergstoffig kon zijn werktafel sowieso nietworden met al die rotzooi.uit. Het zoeken beperkte zich meestal toteen wanhopige blik op ’s mans bureau,waarna de betreffende persoon hoofdschuddenden iets mompelend in de trantvan ‘dat is toch niet te geloven’ de kameruitliep. Het merkwaardige is dat Hub zelfmeestal nog vrij nauwkeurig wist waar ietsligt opgeslagen. ‘Wacht maar even’, riep hijdan en dook met zijn gesoigneerde hoofdtussen de metershoge papiermassa’ s. Enverrek, als het niet waar is, na een paarminuten dook hij triomfantelijk met hetgezochte stuk weer boven.En zoals menige huisvrouw of -man éénkeer per jaar een aanval van opruimwoedekrijgt, zo vond ook Hub het soms wel eenste gortig worden. Dat was meestal vlakvoor de zomervakantie, waarin zijngeweten ging opspelen. ‘Ik moet toch eensgaan opruimen’, was dan steevast te horen.Ik weet niet of zijn vrouw Marly ditherkent, maar Hub’s kortstondige drangnaar orde en netheid uitte zich op een welheel bijzondere wijze. Als je op zijn eerstevakantiedag zijn kamer binnen liep, wist jeniet wat je zag: zijn bureau keurig netjesaan kant. Deed je vervolgens zijn kast enladen open, dan vlogen diezelfde stapelspapier je om de oren. Opruimen betekendevoor Hub: verplaatsen naar een plek uit hetzicht. Een bijzondere manier van onder hettapijt vegen, lijkt me. Ik had wel eens onderhet kleed van zijn huis in Sittard willenkijken!COMPUTERSTRESSMet zijn computer had Hub een bijzonderehaat-liefde verhouding. Het heeft sowiesoeen poos geduurd voordat hij aan decomputer wilde. Het was geen liefde op heteerste gezicht, zo gezegd. Als digibeet heefthij het gebruik ervan lang proberen tegente houden, maar dat bleek niet vol teMoest iemand een bepaald rapport ofnotitie hebben bij afwezigheid van Hub,dan brak het zweet haar of hem spontaanHub Bemelmans en Toine Wuts26 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnCD LimburGreun!houden in een tijdperk waarin zelfshoogbejaarden of analfabeten driftig aanhet chatten, e-mailen of surfen gingen. Delaatste jaren gebruikte Hub de computerwel, maar aan alles was te zien dat hij geenhechte vertrouwensrelatie met hetapparaat had opgebouwd.Dat begon al met het opstarten ’s ochtendsvroeg. Als na het aanzetten van destartknop niet binnen anderhalve minuuthet bureaublad verscheen, begon Hub terazen en te tieren. Ja, je zou het nietzeggen maar hij kon behoorlijk driftig zijn.Opmerkingen als ‘geef hem even de tijd,het is ook al een oudje’ of ‘heb compassie,misschien heeft de computer ook eenzwaar weekend achter de rug’ werdenstraal genegeerd. Het opstarten van decomputer werd meestal wreed onderbrokendoor een harde klap op de zijkant en bijdan nog niet gehoorzamen volgdeonherroepelijk de uitknop. Dit ging somstot drie keer achter elkaar door, waardoorhet meestal behoorlijk lang duurde voordathij zijn mails kon bekijken. Het zogenaamdeLimburgse kwartiertje, zullen we maarzeggen. Dat Hub op die manier veel meertijd kwijt was dan wanneer hij de computerde tijd gaf om rustig op te starten, ontginghem vreemd genoeg. Maar ja, liefde maaktblind, wordt wel gezegd.Het arme apparaat kreeg ook steevast deschuld als dingen niet liepen zoals Hubwilde. Neem de elektronische agenda. Weltig keer werd hem behulpzaam doorcollega’s uitgelegd hoe hij zijn afspraken inde computer moest zetten. Dat ging ééndag goed, de volgende dag was hij dehandelingen weer vergeten. Of Hub >Een bijzonder project van de Milieufederatie Limburg is hetuitbrengen van de cd LimburGreun! op 7 december 1992. Viaverkoop van de cd hoopt de Milieufederatie een fonds tevormen ten behoeve van de financiering van natuur- enmilieubeschermingsactiviteiten in heel Limburg. In hetverleden konden goede ideeën immers vaak niet wordenuitgevoerd vanwege geldgebrek.Een keur van Limburgse artiesten (onder meer RowwenHèze, Janse Bagge Bend, Gé Reinders, Herman Veugelersen Carboon) werkt belangeloos mee aan het project. De meestenummers worden speciaal voor de cd gecomponeerd. Als rode draad is te horen datin het Limburg van toen (1992, red.) het bronsgroen eikenhout en de nachtegaalhebben plaatsgemaakt voor allerlei schadelijke ingrepen in milieu, natuur enlandschap. De teksten zijn echter geen nostalgische terugblik naar het verleden.De boodschap luidt eerder: doe er wat aan! Een forse portie groen en schone luchtis bepaald geen overbodige luxe in het dichtbevolkte Limburg.Met het initiatief komt de Milieufederatie tegemoet aan de vraag van de achterbanom de financiële positie te verbeteren. Zo kunnen lokale natuur- en milieuorganisatiesgeen Kroonberoepen instellen of voorlichtingsaktiviteiten uitvoeren vanwegegeldgebrek. Met de verkoop van de cd kunnen plaatselijke actiegroepen hun eigen kasspekken en tegelijkertijd via het uitdragen van de ‘groene’ boodschap meewerken aaneen milieubewustere houding van de Limburgse bevolking.Het project is een groot succes. Binnen enkele maanden worden ruim 3.000 CD’sverkocht. De opbrengst hiervan levert een aanzienlijke bijdrage aan het opzettenvan een fonds ter ondersteuning van lokale natuur- en milieuorganisaties. Decd-aktie levert ook niet-financiële voordelen op. Het initiatief leidt tot nieuwecontacten, lovende reacties en positieve marketingresultaten.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 27

eweerde met een stalen gezicht dat hijalles precies volgens de aanwijzingen hadgedaan, maar dat zijn afspraken vervolgensop onverklaarbare wijze niet op de juisteplek terecht waren gekomen. ‘Dèt kintneet’, was hierbij meestal zijn povereverweer.EffICIënT WERkEnEén ding moet gezegd: Hub was eenkeiharde werker. Zelfs nadat hij Abrahamhad gezien, had hij nog een energie waaropmenige twintiger jaloers zou zijn. Opvakantie ging vaak nog een stapel nota’smee tussen de kampeerspullen en dewandelschoenen. Op de vraag wat hijdaarmee van plan was, antwoordde hij dathij die stukken ’s ochtends vroeg wildebestuderen als vrouw Marly nog in bed lagte lummelen. En vier avonden in de weekop pad, daar draaide Hub zijn hand nietvoor om. Hij zat in allerlei comité’s en wasook nog jarenlang gemeenteraadslid inSittard. Waar hij zijn kookkunst aan tedanken heeft - want hij kon goed koken -is een raadsel. Zijn opmerking ‘eens kijkenwat wij vanavond gaan eten’ moet dan ookals volgt worden geïnterpreteerd: gaan wenaar de Italiaan in de Paardestraat, de Griekin Wehr of laten we iets thuis bezorgen?Om alle hectiek van de dag de baas teworden, zijn Hub en een aantal collega’svan de Milieufederatie ooit op cursusgeweest in Maastricht. Daar werd geleerdhoe effectiever informatie te verwerken enniet te verdrinken in de stortvloed vangegevens die op ons afkomt. Hub heeft eendappere poging gedaan om onder de cursusuit te komen onder het mom ‘ik hebnuttiger dingen te doen’, maar helaas. Vande baas moest hij mee.Op de cursus werd geleerd om op allebinnengekomen mails de zgn. ACTE-formuletoe te passen. Simpel gezegd komt ditneer op het zo snel mogelijk zelf afhandelenof doorsturen van de mails en uiteindelijk:weg ermee (elimineren). Voordeel iseen inbox die overzichtelijk is en nietnodeloos afleidt van urgente zaken. Datlaatste was bij Hub aan dovemansorengericht. Bij het opstarten van het outlookprogrammabegon zijn computer steevastalarmerende geluiden te maken, er kwamnog net geen rook uit. Geen wonder, wantvervolgens bleken er honderden mails inzijn inbox te staan, sommigen nog van velejaren terug. Hoezo weg ermee?Een internet-aansluiting voor zijn computerthuis heeft hij nooit gewild. Aan demededeling van collega’s dat ze dan zijnmails konden doorsturen, als hij thuis zat tewerken, had hij geen boodschap. In zo’ngeval moesten Karin of Annie dan maar zijnbinnengekomen mails - en dat waren ernogal wat - via de telefoon voorlezen. Eenpostduif werkt nog sneller!Ook het opslaan van alle producten, dieHub in de loop der jaren heeft geproduceerd- en dat waren er heel wat, want hijwas een begenadigd schrijver - is eenverhaal apart. Alle bezwaarschriften,notulen, agenda’s, artikelen voor het blad,kattebelletjes, enzovoort verdwenen bijhem in één groot bestand. Eén bestand, datop het laatst vele honderden documententelde. Volstrekt onoverzichtelijk dus. Op hetgenereuze aanbod van de secretaresses bijde Milieufederatie om hem te helpen dezebrei overzichtelijk te rangschikken in eenaantal mappen, volgde onverbiddelijk eennjet. Hij kon eigenwijs zijn, onze Hub….Bart CobbenMilieufederatie LimburgHUB BEMELMAnSWie kent hem niet? Jarenlang is hijhet gezicht van de MilieufederatieLimburg, uiteraard samen metdirecteur Henk Vijverberg. Hubis in de jaren ‘70 betrokkengeraakt bij het Limburgse milieu,na eerst diverse jaren als leraarmaatschappijleer in onder meerRoermond te hebben gewerkt.Ook is hij actief in de Sittardsepolitiek. In 1987 komt hij werkenbij de Milieufederatie Limburg. Hetuitdragen van de boodschap kanhij als geen ander: kort en bondigén duidelijk voor iedereen. Tot aanzijn pensionering zet hij zich volovergave 24 uur per dag in voorhet Limburgse milieu. Veel te jongoverlijdt hij op 63-jarige leeftijd in2008.28 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnBedrijventerrein AvantisDe Europese Habitatrichtlijn biedt bescherming aan bedreigdeplant- en diersoorten, maar dat is niet altijd vanzelfsprekend.Dat laat het grensoverschrijdende bedrijventerrein Heerlen-Aken, later Avantis genoemd, zien. In 1992 wordt het plangelanceerd. Het bedrijventerrein, bedoeld voor kleinschaligehoogwaardige (technologische) bedrijven, moet komen teliggen in de groene buffer van vruchtbaar landbouwgebiedtussen Heerlen-Kerkrade en Aken. Het bedrijventerrein wordt100 hectare groot, waarvan 60 hectare op Nederlands en 40hectare op Duits grondgebied.Vanaf het begin is het plan omstreden in zowel Nederland alsDuitsland. Het open landbouwgebied tussen Heerlen en Akenvormt namelijk een laatste en onmisbare verbindingszonetussen het Mergelland en het Wormdal met het daarachterliggend Duits landbouwgebied. Zowel de Duitse Naturschutzbundals de Hamsterwerkgroep Limburg laten de plannenmakersin een vroeg stadium weten dat er in dit gebied velebedreigde diersoorten voorkomen waaronder de hamster. Dezesoorten moeten op basis van nationale en internationaleregels (onder meer de Habitatrichtlijn en de Conventie vanBern) bij planologische ontwikkelingen beschermd worden. Deverantwoordelijke bestuurders reageren niet, maar gaan doormet de ontwikkeling van het bedrijventerrein. Economischebelangen zoals werkgelegenheid vinden zij belangrijker.De Hamsterwerkgroep Limburg gaat als antwoord juridischeprocedures voeren tegen de plannen hierbij ondersteund doorde Milieufederatie. De discussies spitsen zich vooral toe op dehamster, ondanks de aanwezigheid van meer beschermdediersoorten. Die prominente plaats in de procedures dankt dehamster vooral aan haar status van ‘ernstig bedreigd’ en‘strikt beschermd’. Hoewel de hamster al sinds mensenheugenisvoorkomt in het gebied tussen Heerlen en Aken gevengemeente en provincie aan dat het beestje in het betreffendegebied is uitgestorven. Dit is echter niet het geval, wantveldonderzoek bevestigt de aanwezigheid van hamsters.Een paar jaar en vele procedures later erkent het ministerievan LNV pas de aanwezigheid van de hamster.De gemeente Heerlen krijgt ontheffing op grond van deNatuurbeschermingswet op voorwaarde dat er elderscompensatiegebied voor de beestjes wordt ingericht.Vervolgens worden bij het bouwrijp maken van het industrieterreintalloze hamsterburchten vernield. Eén van de laatstehamsterpopulaties in de Euregio wordt daarmee grotendeelsuitgeroeid.Geen van betrokken overheden (Rijk, provincie, gemeente)blijkt bereid te zijn om invulling te geven aan het gestelde inde Habitatrichtlijn, niet naar de letter en niet naar de geest.Evenmin zoeken de overheden naar een compromis dat rechtzou doen aan zowel de economische- als de natuurbelangen.Na meer dan twintig procedures bij de Raad van State is hetbedrijventerrein Avantis er uiteindelijk toch gekomen. Anno2011 ligt het industrieterrein er verlaten bij, want het wil maarniet vlotten met de vestiging van bedrijven die werk moetenverschaffen aan 12.000 tot 16.000 werknemers alwaar politicien plannenmakers in 1995 over spraken. De winst van allecommotie over de hamster heeft er wel toe geleid dat deHabitatrichtlijn nu serieus wordt genomen bij het maken vannieuwe ruimtelijke plannen. Bestuurders zijn beducht voor‘Heerlense toestanden’, waardoor het behoud van natuur ende instandhouding van diersoorten toch een klein stukjedichterbij zijn gebracht.(Foto: Olaf Op den Kamp)JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 29

Campagne Zuinig op RuimteCD LimburGreun!Racecircuit de PeelIntensieve veehouderijVerdrogingVoorlichtingpagina 46pagina 27pagina 57pagina 25pagina 23pagina 32pagina 47pagina 43pagina 48pagina 45pagina 54pagina 41Achterban MilieufederatieBergerheideNacht van de NachtA73IJzeren RijnAWACS

AfvalverbrandingGrindwinningGraetheideOost-Westbaan BeekENCIpagina 49pagina 51pagina 34pagina 19pagina 55pagina 17pagina 9pagina 29pagina 14MergellandcorporatiePlateau van MargratenBedrijventerrein AvantisGroeve ‘t Rooth40 JAARSTICHTINGMILIEUFEDERATIELIMBURG

PROJECTEnVoorlichtingAl meer dan 20 jaar geven voorlichters van de Milieufederatielezingen en voorlichtingsbijeenkomsten in Limburg. De voorlichterspoolbestaat uit 25 enthousiaste voorlichters met verschillendeachtergronden. Allemaal vinden ze het belangrijk datmensen geïnformeerd worden over het milieu. De voorlichtingensluiten aan bij actuele thema’s zoals biologische landbouw,duurzaam klussen, klimaatadaptatie, zuivere lucht en energierekeninglight. Het doel van de voorlichtingen is het vergrotenvan het milieubewustzijn in Limburg.In samenwerking met het waterschap Peel en Maasvallei en hetwaterschap Roer en Overmaas verzorgt de Milieufederatiewaterwandelingen in de hele provincie, evenals excursies oprioolwaterzuiveringsinstallaties. Groepen kunnen onder begeleidingvan een deskundige gids wandelen langs beken, vennen enMaaskades. De gids vertelt alles over het belang van nauwkeurigwaterpeilbeheer voor landbouw en natuur en over de manierwaarop het waterschap verdroging bestrijdt. De wandelingenworden georganiseerd in Geysteren, Neer, Horst, de Mariapeel,Roermond, Echt, Susteren, Eys, Meerssen, Elsloo, Itteren, Valkenburg,Heerlen en Haanrade.Bij een bezoek aan een rioolwaterzuiveringsinstallatie geeft eengespecialiseerde voorlichter groepen uitleg over het zuiveren vanafvalwater. Na een korte algemene inleiding volgt een rondleidinglangs indrukwekkende waterbassins en hypermoderne zuiveringswerken.Groepen krijgen daar informatie over alle processen dienodig zijn om afvalwater weer terug te laten vloeien in dewaterkringloop. Excursies kunnen geboekt worden bij dezuiveringsinstallaties in Gennep, Venlo, Weert, Roermond,Susteren, Hoensbroek, Maastricht/Limmel en Wijlre. Dezeexcursies worden regelmatig geboekt door scholen. Per jaarworden er zo’n 100 excursies op rioolwaterzuiveringsinstallatiesen 50 waterwandelingen gegeven.eliciteertJudith Lingeman, 36 jaarManager Afdeling Goede DoelenNationale Postcode Loterij(Foto: Martijn van Kaveren)De Postcode Loterij steunt de Natuur- en Milieufederaties sinds 1996 structureel met inmiddelseen totale bijdrage van 31,9 miljoen euro. Door mee te doen met de Postcode Loterij steunen onzedeelnemers met 50% van hun inleg daarmee ook de Milieufederatie Limburg en nog ruim 80andere goede doelen. Met deze bijdrage kan de Milieufederatie zich inzetten voor natuur en eengezond leefmilieu. Maar ook voor het realiseren van ecologische duurzaamheid in Limburg enomgeving. Een belangrijke bijdrage van de Milieufederatie Limburg is de wijze waarop zeduurzame energie onder de aandacht brengt bij overheden. Projecten zoals IJzeren Rijn,Maastricht Aachen Airport en de Laarbruch zijn mooie voorbeelden van efficiënte en zuinigeverkeerssystemen, die passen binnen een duurzame samenleving. De komende tien jaar zal deMilieufederatie Limburg een grote slag kunnen slaan door duurzame energie steeds meer teintegreren in het dagelijkse leven in Limburg. Aantonen welke winst met het gebruik vanduurzame energie te behalen is voor huishoudens, overheden en het bedrijfsleven, zal naast eenkostenbesparing ook een impuls geven aan de reductie van energieverbruik.Namens de Postcode Loterij feliciteer ik de Milieufederatie Limburg van harte met het 40-jarigjubileum! Wij zijn er trots op dat wij de Milieufederatie Limburg dankzij alle deelnemers van dePostcode Loterij via Natuur- en Milieufederaties steunen en dragen jullie werk een warm hart toe.32 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 33

PROJECTEnGraetheideEén van de langstslepende dossierswaarmee de Milieufederatie Limburg zichbezighoudt, is die van Graetheide. Dit noggrotendeels onbebouwde gebied, gelegenin de gemeente Sittard-Geleen tussen deA2 en het Julianakanaal, is al sinds 1969gereserveerd als potentiëel industriegebiedvoor een uitbreiding van DSM.Volgens woordvoerders van DSM zijn deeigen bedrijfsterreinen namelijk binnenkorte tijd volgebouwd en daarom legt hetbedrijf in 1969 alvast een claim op het200 hectare grote gebied Graetheide voormogelijk toekomstig gebruik.In eerste instantie ligt er een plan omdaar samen met Shell een olieraffinaderijte vestigen. In het Streekplan Zuid-Limburg (1977) wordt Graetheide bestemdtot industrieterrein voor chemischeindustrie. Ruim 71% van de omwonendenvan het gebied willen daar echter nietsvan weten en ze protesteren tegen dekomst van DSM. Er ontstaat breed verzettegen de dreiging van een tweedechemisch complex, vlakbij het albestaande DSM-terrein in Geleen. Ookvoelen de inwoners niets voor een ‘tweedeRijnmond’.Toenmalig DSM-directeur Janssen belooftduizenden nieuwe arbeidsplaatsen endreigt met het vertrek van DSM uitLimburg als het bedrijf niet mag uitbreidenop Graetheide. Het verzet blijftechter onverminderd groot. In diezelfdetijd is het Graetheidecomité opgericht.Deze actiegroep - die nog steeds bestaat– zet zich in om het gebied groen te houdenaangezien de regio Westelijke Mijnstreek alvolgebouwd is met woningen, industrie eninfrastructuur.Rond 2000 wordt steeds duidelijker datDSM Graetheide niet nodig heeft. Hetbedrijf stelt zelfs haar bestaande industrieterreinenopen voor andere bedrijven.Kennelijk is daar nog ruimte genoeg. Hetduurt tot 2005 voordat DSM toegeeft hetterrein niet nodig te hebben voor hetoorspronkelijke doel, namelijk het vestigenvan zware chemische industrie. Deonderzoeksbureaus BVR en Buck Consultantsconcluderen dat DSM het terrein vóór2020 inderdaad niet meer nodig heeft envermoedelijk daarna ook niet meer.Daarmee vervalt de noodzaak omGraetheide strategisch te reserveren alsindustriegebied.Toch wordt in 2006 in het nieuwe ProvinciaalOmgevingsplan Limburg (POL) Graetheideopnieuw opgevoerd als reservelocatie voorchemie evenwel met de opmerking dat noggeëvalueerd wordt of de reservering welnodig is. De industrie-aanduiding in het POLstuit op onoverkomelijke bezwaren vanonder meer het Graetheidecomité en deMilieufederatie. Daarmee is de discussie dusnog niet verstomd inzake de vraag wat ermet het gebied moet gebeuren.Nieuwe plannen voor Greatheide zijnsindsdien door verschillende partijenaangekondigd. In 2006 komen provincie enDSM met het plan om het gebied teontwikkelen als researchcampus (hetzogenoemde TopTech-plan). Een light-railsysteem moet gebouwd worden om deverschillende locaties met elkaar teverbinden. De campus gaat werk bieden aan34 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

minimaal 30.000 mensen. Dit ambitieuzeplan blijkt echter totaal niet realistisch ensterft een stille dood.De Regiovisie Westelijke Mijnstreek die in2009 het daglicht ziet, reserveertGraetheide voor heel andere doeleinden:de ontwikkeling van een kenniscampusmet hoogtechnologische bedrijvigheid,een ondergrondse energieopslag (OPAC),de bouw van een exclusieve woonwijk(Bramert-Noord), uitbreiding van delandbouwsector en de ontwikkeling vaneen ecologische verbindingszone tussenLimbrichterbos en Grensmaas. Op dielaatste mogelijkheid hadden natuur- enmilieuorganisaties, onder wie deMilieufederatie, al eerder aangedrongen.De meest recente ontwikkeling is eenintentieovereenkomst die door GedeputeerdeHessels (CDA) één dag voor delaatst gehouden verkiezingen voorProvinciale Staten in het geniep met DSMis gesloten. Dit gebeurde zonder overlegmet Provinciale Staten, gemeenteraden eninwoners. DSM heeft dankzij de intentieovereenkomsthet recht gekregen om dekomende 15 jaar plannen te maken voornieuwe industrie op Graetheide en hetLexhy-terrein. Zowel Provinciale Staten alsde gemeenteraad van Sittard-Geleen-Born hebben forse kritiek geuit op dezegang van zaken. Meerdere partijenbetitelen de overeenkomst als onfatsoenlijk,schokkerend, achterkamertjes-politieken thuishorend in de vrienden-republiek.Gedeputeerde Verheijen (VVD) is vanmening dat er voldoende industrieterreinenzijn voor de komende 15 tot 20jaar en dat Graetheide en het Lexhy-terreinniet nodig zullen zijn. Van het intrekkenvan de intentieovereenkomst kan volgenshem echter geen sprake zijn. Het eindevan de discussie rondom Greatheide isdus nog lang niet in zicht.Noël Lebens, 45 jaarGedeputeerde Provincie LimburgeliciteertSinds 2011 heb ik naast cultuur en bedrijfsvoering ook natuur en landschap in mijnportefeuille. Limburg heeft een landschap om trots op te zijn met beken, heuvels,heidegebieden en vennen, monumentale boerderijen, molens, kerken en kastelen,hoogstamboomgaarden, oude groeves en mijnen, ruïnes en bijzondere flora langs depaden. Wij willen dit natuurlijke en culturele Limburgse erfgoed in stand houden enverder ontwikkelen. Wie wil er nu niet wonen, werken en recreëren in een mooieomgeving? Het gaat hierbij niet uitsluitend over de natuur, maar juist ook de cultuurhistorischemonumenten die een belangrijke schakel vormen tussen cultuur, landschapen natuur. Dit alles draagt bij aan een positieve ontwikkeling van het Limburgsvestigingsklimaat.De Provincie Limburg geeft jaarlijks een omvangrijke exploitatiesubsidie aan deMilieufederatie Limburg. In dat kader wordt met de federatie overlegd over hetwerkplan voor het aankomende jaar. De provincie ziet SML als een positief-kritischeraadgever die tevens de wensen en verlangens van tal van lokale natuur- en milieuorganisatiesten aanzien van provinciale projecten en programma’s bundelt. Het meestsignificante dat SML in de afgelopen 40 jaar heeft gedaan is voorkómen dat hetPlateau van Margraten werd afgegraven ten behoeve van mergelwinning en dat voormergelwinning een beperkter plan is opgesteld.Het provinciaal bestuur ziet graag dat SML haar huidige rol continueert. In het huidigetijdsgewricht is het daarnaast wenselijk dat de Milieufederatie Limburg meedenkt enmeewerkt aan een herijking van het natuurbeleid waarbij de realisatie van de biodiversiteitsdoelenveel meer dan tot nu toe gecombineerd wordt met bevordering vanwerkgelegenheid (met name voor WSW-ers en langdurig werklozen), behoud en herstelvan cultuurhistorische waarden in het platteland, burgerparticipatie en vergroting vande recreatieve functies in en nabij steden en dorpen.Ik feliciteer SML met 40 jaar actief en doordacht opkomen voor de Limburgse natuur-,milieu- en landschapswaarden en de positief-kritische advisering van het provinciaalbestuur op dat vlak. Een organisatie als de Milieufederatie Limburg is naar mijn meningonmisbaar als het gaat om het bundelen van de inbreng van burgers bij het behoudenen verbeteren van de kwaliteit van onze leefomgeving.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 35

36 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

fELICITATIES TERREInBEHEERDERSVAn HARTE PROfICIAT!Staatsbosbeheer en MilieufederatieLimburg werken al samen vanaf deoprichting van de federatie in 1971.We hebben een boeiende gezamenlijkegeschiedenis, met hoogtepunten endieptepunten. Begin jaren tachtigstonden we zij aan zij tegen de afgravingvan het Plateau van Margraten. Tien jaarlater legden we samen de basis voor deGrensmaas, misschien nu al het grootstesucces van de Limburgse natuurbescherming.Anno 2011 staan we samen palvoor de Ecologische Hoofdstructuur dieLimburg mooier en aantrekkelijker zalmaken. Aan de bestuurstafel trekken weop voor een goed stikstofakkoord; voorons noodzakelijk bij het realiseren van degewenste natuurkwaliteit.Wat vooral is blijven hangen is de sterkemotivatie voor behoud van de kwaliteitvan leven! De Milieufederatie ijverthiervoor met niet aflatend enthousiasme.Makkelijk is dat beslist niet. Soms roei jetegen de stroom op, maar vaak is desteun uit de samenleving voldoende omer steeds opnieuw gemotiveerd en metfris enthousiasme tegenaan te gaan.Namens Staatsbosbeheer wens ik deMilieufederatie toe dat ze dat enthousiasmezal vasthouden. Dan zal het metdie onderlinge samenwerking goedblijven gaan.Harry Boeschoten,Directeur Staatsbosbeheer Regio ZuidSAMEn OP nAAR DE TOEkOMST!Natuurmonumenten feliciteert StichtingMilieufederatie Limburg van harte methaar 40-jarig jubileum. In die 40 jaar heeftde Milieufederatie lokaal en provinciaalveel successen behaald voor de natuur eneen grote bijdrage geleverd aan een gezondleefmilieu in Limburg. Samen met anderenatuur- en milieuorganisaties maaktMilieufederatie Limburg zich hard voor debescherming van de Limburgse natuur enzorgt zij er voor dat de Limburgers prettigkunnen wonen, werken en recreëren.Natuurmonumenten kijkt terug op eenproductieve samenwerking met deMilieufederatie in verschillende dossiers,zoals momenteel rondom de BuitenringParkstad Limburg.In deze tijd van bezuinigingen, die niet aande natuur voorbij gaan, is de rol vannatuur- en milieuorganisatie zwaar, maarvan essentieel belang. Samen staan we voorde uitdaging er voor zorgen dat ook detoekomstige inwoners van Limburgomringd blijven door een prettigeleefomgeving met voldoende natuur omtot rust te komen en inspiratie op te doen.Natuurmonumenten wil graag samen metStichting Milieufederatie Limburg deuitdagingen van de nabije toekomstaangaan.VOLHOUDERS VAn DE MILIEUfEDERATIE,GEfELICITEERD!Dag in dag uit, jaar in jaar uit en dat40 jaar lang, inhoudelijk reageren opplannen die de kwaliteit van de leefomgevingaantasten, verdient respect.Dat hou je alleen vol als je weet dat jegoede argumenten hebt, gekoppeld aaneen realistische kijk op de samenleving.Dan kun je luisteren naar de argumentenvan anderen en proberen met anderentot een goed onderbouwde oplossing tekomen. Zo kennen we jullie.Met dat doel ook hebben we 40 jaargeleden mede aan jullie wieg gestaan.We kunnen gezamenlijk terugkijken opde bereikte resultaten. We hebben volopvertrouwen in jullie uithoudingsvermogenzodat jullie nog vele jaren doorkunnen gaan. Wie nuchter is weet dathet werk nog lang niet voorbij is.Samen maken we het mooier.Het team vanHet Limburgs LandschapChrist Rijnen, regiodirecteurLee Vos, medewerker extern beleidJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 37

Column Wim KuipersOp weg naarhet eindeJubileum. Veertig jaar. Dat betekent voor een mensenkind: inhet midden van het leven. Het leven begint bij veertig, roepenwe tegenwoordig. Duizend jaar geleden zag men dat wat anders,getuige de beruchte woorden uit een lofzang(!): media vita inmorte sumus oftewel: midden in het leven zijn we (al) in de dood.Of beter misschien: op weg daarheen. Twee touringcars vol dichtershebben sindsdien de levensweg bezongen die bij de somberstendoor een donker woud liep. Zo: nou zijn we bij de milieubeweging,waar het woord weg in zit.Dat neem ik mee, maar eerst even een zijweg. Moeten wij bijdit jubileum onze federatie wel toewensen: nog vele jaren? Hetdiamanten feest, moet dat gehaald worden? Of mogen we hopendat ze over pakweg vijftien jaar niet meer bestaat, omdat er geenreden meer voor is: alles tot in de puntjes geregeld. Ach, alleskan...Veertig jaar. Het is geen toeval dat de Milieufederatie - enook Milieudefensie - in 1971 opgericht zijn. Een gevolg van derevoluties van ’68. Ik werd een jaartje voor deze omwentelingenvoor het eerst geconfronteerd met Het Milieu. Google levert nogeen soort bestek voor de ‘bestratingswerken Sint-Oedenrode,omlegging rivier de Dommel 2e gedeelte, 1967’. Daar stondenwe met zijn tweeën, verslaggevers van het Eindhovens Dagblad,te kijken hoe het afgesloten deel leeggepompt werd. Geen visje,wormpje of kevertje te zien. Nou ja: vissen zouden gevluchtkunnen zijn, maar we zagen evenmin wat groens. Dat vertelden weop de krant, in de kaffee, maar niemand riep schande. Er móestenwel milieubewegingen komen.De vrijwel dode rivier kreeg een bypass vanwege een nieuw stukweg in de krakkemikkige verbinding Eindhoven-Nijmegen, zodathet steeds toenemende verkeer niet meer door het prachtige dorphoefde. Wegen, omwegen, viaducten, autowegen. De A2 dwarsover de Strabrechtse Hei hebben natuurliefhebbers tegen kunnenhouden, met als gevolg - zo jammerde heel de autowereld - dat dieweg twintig jaar vertraagd werd. In Weert ging in de verbindingAmsterdam-Genua de brug nog een paar maal per dag open.De eerste twaalf, dertien jaar van de Milieufederatie heb ikniet meegemaakt. Mijnsluitingen (van zwart naar groen...), destrijd om Terworm, de overwinning op de ENCI, op het PlateauFoto: Fotobureau Kuit, Roermondvan Margraten, dat zag ik van verre in de kranten staan. En deschoorsteen van de ENCI kan ik vanaf mijn werkkamer zien, elkekeer als ik (zoals nu) opkijk van (nu weer) deze tekst. In mijntweede column voor het Limburgs Milieu in 2002 had ik het alover cijfers van de ENCI die milieugedeputeerde Margot Hofman(wie was dat ook alweer?) ‘in onze wijk deed bezorgen (...)’ - ach,niet terugblikken. Blik omhoog: daar vliegen spreeuwen uit devlierbessen. Die trekken straks weg. Het woord weg weer: dat doetaan toekomst denken, een weg naar...ja, waarheen? Ik denk datheel wat H & I’s denken dat de milieubeweging de weg kwijt is. Ofwaanwegen bewandelt: lees de reacties op de twee ecoducten bijBunde.Ik doe mijn ogen dicht en zie een massa wegen. Verbindingswegen.Krakkemikkige. Warrige. Kromme. Gladde. Ouderwetse. Wegenaangelegd zonder bestek - met de handen zogezegd. Eenkruidig landweggetje, takkenwallen, gewone houtwallen, hagen,vrijerspaadjes tussen de mais. Knooppuntenroutes voor de dieren.Die zijn zelden de weg kwijt, een ingebouwde GPS denk ik, maar zemoeten wel een echte weg hebben. Geen autoweg met vangrailsen om de zoveel kilometer een afrit, nee een levende weg zoals dievroeger van kerk naar dorpskerk liep.Maar dat is toch de EHS, de Ecologische Hoofd Structuur?Niet helemaal: dat is toch meer een autoweg; het gaat omvrijerspaadjes, achterommetjes, een bruggetje over de beek. Om inde wegenbouw te blijven: op een autoweg mogen geen brommers,fietsen, karren, kinderwagens. Er is geen diversiteit.Op zo’n autoweg niet nee. Maar de diversiteit in die kinderwagens,daaraan danken we mede onze autowegen en vliegverkeer.U bedoelt: de inwoners van welk voormalig boerendorp dan ookverschillen meer van elkaar dan tachtig jaar geleden? Zoiets ja.En bij de dieren is dat niet zo? Niet zo nee. Dus moeten er meervrijerspaadjes komen? En moeten de boeren daarvoor zorgen?U zegt het. Willen ze best doen. Toch niet allemaal? Niet allemaal.Maar ze zijn te bekeren.Wim Kuipers38 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

Jan Schrijen, 58 jaarVoorzitter Waterschap Roer en OvermaasAls privépersoon ben ik al vele jaren geabonneerd op het tijdschriftLimburgs Milieu. Dat was en is voor mij een efficiënte manier om oprelevante dossiers op de hoogte te blijven van meningen enargumenten. Bovendien ben ik bioloog van origine en heb ik altijdaffiniteit met ‘het leven’ gehad. Overigens merk ik daarbij op dat methet ouder worden - onlangs gelardeerd met het opaschap - natuur,landschap en leefomgeving voor mij persoonlijk zwaarder zijn gaanwegen. Het doorgeven aan volgende generaties (is dat niet eigenlijkwat bedoeld wordt met rentmeesterschap?), duurzaamheid enbiodiversiteit tellen op de een of andere manier nu anders en nopentot verantwoordelijk en beschaafd gedrag en bestuur.Als wethouder in de gemeente Beek van 1986-1990 had ik onderandere milieu in mijn portefeuille, als provinciaal gedeputeerde(1995-1998) hield ik me bezig met de thema’s water, wegen enontgrondingen. De Milieufederatie kom ik in mijn hele loopbaanregelmatig tegen, toen ik nog burgemeester in Venlo was (1998-2005) en uiteraard in mijn huidige functie als voorzitter vanWaterschap Roer en Overmaas. Tijdens mijn periode als wethouderwas ik bijvoorbeeld lid van de Milieucommissie van de luchthaven,toen nog Vliegveld Beek geheten. In die tijd stonden onder meer deperiodieke evaluatie van klachten alsmede de eerste MER van deOost-Westbaan op de agenda. In die discussies speelde de Milieufederatiedestijds een belangrijke rol. Als gedeputeerde had ik temaken met het dossier mergelwinning op het Centraal Plateau, deGroeve ’t Rooth, de afronding van de zandwinning in de Bergerheideen de planvorming van de Grensmaas en Zandmaas. Henk Vijverbergwas in die tijd het gezicht van de Milieufederatie Limburg. Henk wasvaak in het gouvernement. Er werd rekening gehouden met zijninbreng en eerlijk is eerlijk ….. op veel dossiers kwamen wij, debeleidsmakers en de voorvechters voor het milieu, eruit met geven ennemen, door te zoeken naar alternatieven en compromissen waarbijvaak twee partijen bediend konden worden. In veel gevallen wasiedereen er achteraf van overtuigd dat het compromis of alternatiefnog beter was dan de aanvankelijke plannen.Tegenwoordig ben ik lid van de Provinciale Commissie OmgevingsplanLimburg (PCOL). Meestal ben ik tijdens de vergaderingen ‘debuurman’ van Hans Heijnen. En behalve dat wij dan voor elkaarkoffie inschenken, moet ik vaststellen dat de inbreng van Hansdeskundig, betrokken en gedreven is en vooral ook consequent meteen goed geheugen (dat wil bij beleidsmakers nog wel eens beperktzijn… een alom bekende kwaal van de overheid).eliciteertDaarbij komt dat hij ook op een voorbeeldige wijze de waterbelangenmee bewaakt en behartigt, maar dan in de bredere context van natuuren landschap. Hij vult als het ware de inbreng van het waterschap aandie zich functioneel beperkt tot de kwantiteit en de kwaliteit van hetwater sec. Op inhoud betekent dat vaak dat je met inachtneming vanrol en functie vaak dicht bij elkaar uitkomt. De Milieufederatie heeftvorig jaar nog een actie gevoerd om de overstorten van riolen opkwetsbare beken te reduceren. Er is toen een oproep aan alle gemeentengedaan. Die actie sloot prima aan op het beleid van het waterschap.Voor mij het meest significant is dat de Milieufederatie Limburg optal van dossiers veel (gewaardeerde) invloed heeft gehad. Dat isenerzijds te danken aan de gedegen en deskundige voorbereiding vande mensen van de Milieufederatie, maar ook aan het willen zoekennaar oplossingen, compromissen op een pragmatische en oplossingsgerichtewijze en dus niet te dogmatisch. Dat was en is de basis vande invloed en het succes van de Milieufederatie. Dat betekent ook weleens naar de achterban van one issue verenigingen of groepen flinkediscussies voeren en meningsverschillen beslechten. Dat dit vanwegede betrokkenheid van die actieve mensen niet altijd makkelijk zal zijnspreekt voor zich, maar toch…Een goed open democratisch bestuur organiseert ook zijn tegenkrachten,al was het maar voor het goede evenwicht en zeer zeker ook voorde kwaliteit van uiteindelijke beleidsbeslissingen. Het is jammer datdaar de laatste jaren politiek tegenover gesteld wordt dat dit als ‘telastig’ ervaren wordt, als ‘tijdrovend en kostenopdrijvend’. Hetgegeven dat de Milieufederatie in een beperkt aantal wat meerprincipiële dossiers de keuze heeft gemaakt om gebruik te maken vanmogelijkheden voor beroep en bezwaar, wordt haar zwaar aangerekenden soms wordt er zelfs gedreigd met het dichtdraaien van dezeof gene subsidiekraan. Persoonlijk vind ik dat jammer en kortzichtig.Juist in een volwassen en open democratie moet ook rekeninggehouden worden met minderheden en het opkomen voor belangenvan landschap, natuur, flora en fauna, die zelf geen stem hebben. Datis ook kwaliteit van onze samenleving.Ik zou zeggen dat juist in een tijd dat milieu en landschap wat minderin het centrum van de politieke topprioriteiten staan, het nodig iswaakzaam en scherp deze belangen te vertegenwoordigen. MilieufederatieLimburg… behoud daarbij als uitgangspunt dat het zoekennaar draagvlak, compromissen en alternatieve oplossingen voorrangheeft. Pragmatisch en oplossingsgericht! Dan zal ook de komendejaren succes verzekerd zijn!Ik wens de Milieufederatie veel geluk met haar 40-jarig bestaan. Nietvergenoegd en voldaan achterover gaan leunen maar met hetzelfdeenthousiasme, dezelfde drive, deskundigheid en inzet blijvenopkomen voor de belangen van milieu, natuur, landschap, flora enfauna. Dat is ook goed voor het water!JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 39

Wim Derks:‘De tijd is rijp voor meer duurzaamheid’De overgang naar duurzaamheid is een grote maatschappelijke veranderingdie geleidelijk op gang begint te komen. Hoe snel zal de volledige omslagkomen? Wim Derks (65) uit Ulestraten, econoom en actief in diversenatuur- en milieuorganisaties, zet uiteen hoe duurzaamheid zijn plek heeftverworven in de nederlandse samenleving.Onze maatschappij verandert voortdurend. de wet over kinderarbeid. Werknemersorganisatiesen vakbonden zijn de voorlopers opSoms treden er grote veranderingen op. Zo’nveranderingen kunnen betrekking hebben sociaal gebied. Langzaamaan wordt eenop handelen, op denken - zoals de Verlichtingin de 18de eeuw en de roerige jaren zijn top bereikt.verzorgingsstaat opgebouwd die rond 1980zestig in de vorige eeuw - of op deproductie van goederen en diensten,In het begin van de 20ste eeuw zijn diversebijvoorbeeld de overgang van de jacht naar natuurbeschermingsorganisaties ontstaande landbouw en later de industriëlemet als belangrijkste doel de verdererevolutie. Grote veranderingen hebben altijd aantasting van de natuur zoveel mogelijk tegevolgen voor de samenleving. Soms gaan beperken. Deze ontwikkeling is echter pasdeze veranderingen snel zoals tijdens de recentelijk gestopt door de aanleg vanFranse Revolutie en de digitale revolutie, nieuwe natuur. In de jaren zestig, maarvaak hebben ze een langere doorlooptijd. vooral begin jaren zeventig, kwamen deZe worden aangeduid met termen alseerste reacties op de negatieve gevolgen vanrevolutie, transitie of spiltijd. Dergelijke productie op onze leefomgeving. Milieuorganisatieswaren hierbij de voorlopers.grote veranderingen treden op als de tijd rijpis, als middelen beschikbaar zijn (uitvindingen,technologie), als druk ontstaat door de directe omgeving beperkt. Water, bodemGeleidelijk zijn de negatieve gevolgen voorproblemen of als er ruimte is voor nieuwe en lucht worden steeds minder vervuild. Erontwikkelingen. Deze veranderingenbeginnen altijd met voorlopers. Geleidelijkwordt de beweging breder. Op een gegevenmoment ontstaat een kritische massa enwordt een kantelpunt bereikt. Uiteindelijkblijven de achterblijvers over.zijn zelfs regelingen die de gevolgen opwereldniveau beperken zoals minderaantasting van de ozonlaag.DUURZAAMHEIDEr is dus veel verbeterd, maar desondanksgaat onze leefwijze de draagkracht van deplaneet te boven. Onze voortdurendeproductie en consumptie van goederen endiensten heeft nog steeds negatievegevolgen voor de omgeving door ondermeer grondstoffenwinning en aantastingvan de biodiversiteit. We laten een wereldachter die steeds minder kwaliteit heeft. Ermoet daarom een overgang plaatsvindennaar duurzaamheid, naar een leefwijze dieniet schadelijk is voor de omgeving én voorde mensen.Lang geleden is een begin gemaakt met derealisatie van een aantal aspecten vanduurzaamheid in de westerse samenleving.Uiteindelijk heeft de overheid dit via wetenregelgeving gewaarborgd.Duurzaamheid heeft echter niet alleenbetrekking op de eigen omgeving en deInDUSTRIëLE REVOLUTIEDe industriële revolutie die in de negentiendeeeuw begon, maakte de productievan goederen op grote schaal mogelijkwaardoor producten goedkoper werden.Automatisering en inzet van computershebben dit proces verder doorgezet.Aanvankelijk werd geen rekening gehoudenmet de negatieve gevolgen van de productievan goederen en diensten op sociaal gebied(kinderarbeid, uitbuiting arbeiders ) en op deomgeving (verontreiniging van water, luchten bodem, achteruitgang van natuur). Laterworden de eerste wetten ingevoerd om desociale gevolgen op te vangen, bijvoorbeeld40 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnhuidige generatie. Onze productie enconsumptie heeft ook gevolgen voor anderewerelddelen en volgende generaties. Steedsmeer dringt het besef door dat allessamenhangt. De totale overgang naarduurzaamheid zal daarom een grotemaatschappelijke verandering worden.AWACSBij maatschappelijke veranderingen loopt deoverheid niet voorop, maar volgt. Dit zal ookgelden bij de totale overgang naar duurzaamheid.De voorlopers bij de veranderingentot nu toe waren onder andere devakbonden en de natuur- en milieuorganisaties.Tegenwoordig zien we anderevoorlopers onder wie individuen, netwerkenen bedrijven. Sommige bedrijven lopenvoorop bij maatschappelijk verantwoordondernemen (Cradle to Cradle). Ook vormenindividuen netwerken van gelijkgezinden(Transition Towns). Er gebeurt veel op ditmoment. In 2008 was in Tilburg de eerstevan een jaarlijkse conferentie over Duurzameen Solidaire Economie, een Nederlands-Belgischinitiatief onder andereresulterend in de Verklaring van Tilburg(www.economischegroei.net). Ruim 320Vlaamse en Nederlandse economen,wetenschappers, politici, vertegenwoordigersvan vakbeweging, bedrijfsleven en >Net over de Duitse grens bij Onderbanken ligt de NAVO-vliegbasis Geilenkirchen.De hier gestationeerde AWACS-vliegtuigen veroorzaken al sinds jaar en dag enormegeluidoverlast in grote delen van Zuid-Limburg. De vluchten worden uitgevoerd mettoestellen met verouderde en lawaaiige motoren, die in de burgerluchtvaart in de EUsinds 1992 niet meer zijn toegestaan. Geluidmetingen van het Rijk en de ProvincieLimburg laten extreem hoge geluidniveaus zien, oplopend tot pieken van 106 dB(A).Jaarlijks klagen meer dan 10.000 mensen over de geluidoverlast van het AWACSvliegverkeer.Eind 2005 domineert het bosgebied ‘In de Roet’ in de gemeente Onderbankendagenlang het landelijke en provinciale nieuws. Op een oppervlakte van zes hectarenmoeten bomen weg om de aanvliegroute naar het NAVO-vliegveld veiliger te maken.Inwoners van Onderbanken en een aantal natuur- en milieuorganisaties, onder wie deVereniging Stop Awacs Overlast en de Milieufederatie, vrezen dat door het kappen vaneen deel van het bosgebied die hinder nog groter wordt, omdat de vliegtuigen danlager over de bebouwde kommen van Schinveld en Brunssum kunnen vliegen. DeMilieufederatie schrijft talloze brandbrieven naar Den Haag, adviseert bewonersorganisatiesen artsenwerkgroepen en lobbyt richting de Tweede Kamer.Er worden tot bij de Raad van State procedures gevoerd om het kappen van de bomente voorkomen. Tevergeefs, in januari 2006 gaat in 4 dagen tijd het bosgebied tegen devlakte. De ME verwijdert met veel moeite enige tientallen actievoerders, die met steunvan de lokale bevolking dagenlang in de vrieskou in boomhutten bivakkeren om hetbos te beschermen.De Milieufederatie vindt het besluit van de Raad van State onbegrijpelijk. Zelfs destaatssecretarissen van Defensie en Milieu geven toe dat de vliegtuigen ongehoordveel lawaai maken. Zelfs zoveel, dat de gezondheid in het geding is. Uit onderzoek vande GGD blijkt dat de inwoners van Brunssum en Onderbanken een verhoogd gezondheidsrisicolopen als gevolg van de geluidbelasting door de AWACS-toestellen. Vierjaar na de kap oordeelt de Raad van State dat het bos niet gekapt had mogen worden.Met het vellen van de bomen is er nog geen einde gekomen aan de problematiek vande NAVO-vliegbasis. De oorzaak van de problemen is immers nog niet weggenomen.Het enige positieve is dat het onderwerp na 2006 hoog op de politieke agenda isgekomen. Zowel de provincie als het Rijk zijn ervan doordrongen dat er een oplossingmoet komen. Voorstellen voor verlenging van de startbaan in oostelijke richting of devervanging van de oude vliegtuigmotoren stranden op Duitse tegenwerking en op tehoge kosten. De Tweede Kamer heeft verschillende moties aangenomen waarin zij hetkabinet opdraagt ervoor te zorgen dat de AWACS-hinder in 2012 vergaand isgereduceerd. Dit dient gerealiseerd te worden door een forse reductie van het aantalvliegbewegingen en ingebruikname van een moderne vluchtsimulator. Dit moet in2012 leiden tot 35% minder geluidhinder. Zo niet, dan moet het kabinet het Nederlandseluchtruim sluiten bij overschrijding van het door de Tweede Kamer aangegevenmaximum van 2340 AWACS-vliegbewegingen per jaar.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 41

eliciteertHenk van Houtum, 58 jaarAlgemeen directeur van het Limburgse tissuebedrijfVan Houtum en lid van het dagelijks bestuur vanStichting Milieufederatie LimburgIn eerste instantie ligt de relatie tussen een papierproducent en de MilieufederatieLimburg niet voor de hand, maar bij nadere beschouwing zijn er erg veel raakvlakkenmet het bedrijf Van Houtum.Als producent van tissuepapier richt Van Houtum zich op het ontwikkelen vaninnovatieve oplossingen voor betere toilethygiëne met uitzonderlijke milieuprestaties.Zaken doen met respect voor mensen , dat was het eenvoudige uitgangspunt van deoprichters van weleer. Vertaald naar wat nu heet maatschappelijk verantwoordondernemen met evenredige aandacht voor people, planet en profit. Dat brengen wij(200 medewerkers, 60 miljoen omzet) in de praktijk door alleen oud papier alsgrondstof te gebruiken met heel weinig energie en water. Sinds 2009 is Van Houtumde eerste én enige tissueproducent die Cradle to Cradle-gecertificeerde tissues maaktonder het merk Satino Black. Inmiddels heeft ons bedrijf daarmee internationalebekendheid gekregen en vele prijzen in de wacht gesleept.sociale organisaties namen aan de conferentiedeel. Het netwerk voortgekomen uit dezeconferentie - Platform voor Duurzame enSolidaire Economie - is heel actief.In mei 2011 vierde Milieudefensie inAmsterdam haar 40-jarig jubileumfeest.Daar sprak onder meer Jan Rotmans,wetenschapper op het terrein van transitie(Universiteit Rotterdam) en een van deoprichters van Urgenda, de organisatie dieNederland sneller duurzaam wil maken insamenwerking met bedrijven, overheden,maatschappelijke organisaties en particulieren.Dit doet Urgenda aan de hand van eenlangetermijnvisie, een concreet actieplanvan nu tot 2050 en icoonprojecten. Metonder meer regiotouren en de Dag van deDuurzaamheid wordt getoond hoeveelkoplopers in Nederland al actief zijn.Een andere spreker op het congres vanMilieudefensie was Peter Tom Jones. Hij iswetenschapper aan de Universiteit Leuvenen een van de pioniers van Plan C, deVlaamse transitie-arena voor een duurzaammaterialenbeheer. Tevens zit hij in TerraReversa, de Vlaamse denktank voorecologische economie.WELZIJnDoor dergelijke maatschappelijke bewegingenis er toenemende aandacht voor geluken welzijn in plaats van welvaart. Dehoogste beleidsdoelstelling van nationaleZo liggen de activiteiten van SML helemaal in lijn met wat we bij Van Houtum ook alvele jaren doen en bepleiten. Ik zie de bijdrage van SML in de afgelopen jaren vooral inhet creëren van bewustwording bij organisaties en publiek over het belang van eenschoon milieu en het met respect omgaan met het milieu. In de komende jaren zal datminder confronterend gaan gebeuren, maar meer in nauwe samenwerking metbijvoorbeeld bedrijven. Je ziet dat steeds meer bedrijven beseffen dat ze ook onderdeelvan de maatschappij uitmaken en zich dus ook verantwoordelijk moeten gedragen.Daar hebben veel bedrijven en instellingen nog hulp bij nodig en SML kan daar een rolin spelen.Ik wil de Milieufederatie Limburg feliciteren met haar 40-jarig bestaan door vooralde mensen achter SML geluk te wensen. Het zijn met name de medewerkers, allevrijwilligers en al die aangesloten organisaties die het succes van SML mogelijkgemaakt hebben. Zij verdienen alle aandacht en complimenten voor hun tomelozeinzet en doorzettingsvermogen dat vaak op de proef werd gesteld. Ik wens SML enalle betrokkenen dan ook een heel fijne jubileumviering toe.42 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnoverheden was tot nog toe meestal devergroting van het Bruto Nationaal Product,de indicator van de materiële welvaart.Medio dit jaar is in de VN een resolutieaangenomen waarin gesteld wordt datvergroting van het geluk (oftewel vanwelzijn) een groter gewicht moet krijgen.Frankrijk en Engeland zijn met dit onderwerpveel verder dan Nederland. Los van watde overheid doet, begint bij Nederlanderssteeds meer het besef door te dringen dateen toename van de materiële welvaart nietlanger leidt tot meer welzijn en geluk. Groeivan materiële welvaart is voor steeds meermensen niet langer een doel. Kortom, de tijdis rijp voor een grote verandering. Dezemaatschappelijke verandering moet leidentot een totale omslag naar duurzaamheid.Aspecten van duurzaamheid werden in hetverleden door bedrijven vooral als negatiefervaren vanwege de extra kosten. Steedsmeer bedrijven vinden aspecten vanduurzaamheid echter positief (imago, meerafzet, toekomstgericht).ROL MILIEUBEWEGInGWat is de rol van natuur- en milieuorganisatiesen van de Milieufederatie in dit procesvan omslag naar duurzaamheid? Deeducatieve taak van IVN ten aanzien vannatuur en milieu blijft onverminderd vanbelang. Er zullen voorlopig nog actiegroepen(milieugroeperingen) nodig zijn om bepaaldeongewenste ontwikkelingen tegen tehouden. Daar kan de Milieufederatie dekoepel voor blijven. Maar er zijn steeds meerbedrijven, personen en netwerken die voorbepaalde aspecten van duurzame ontwikkelingzijn. Kan de Milieufederatie vanuit deregionale invalshoek wellicht een rol spelenter stimulering van deze positieve initiatieven?Maatschappelijke bewegingen krijgensteeds minder vorm in specifieke organisaties,maar komen samen in netwerken. DeMilieufederatie zou een regionaal platformkunnen bieden en een netwerk vormen terstimulering van de omslag naar duurzaamheidin de eigen regio.Zandwinningsproject BergerheideIn het begin van de jaren zestig zijn er plannen voor de zandafgraving van deBergerheide in Noord-Limburg. Het gaat om ruim 400 hectaren in de gemeenteBergen. Aanvankelijk vindt de zandwinning alleen plaats in de uiterwaarden van deMaas, in de zogenaamde voorhaven. Daarna gaat de ontzanding in oostelijkerichting verder, via de Leukerheide en de speciaal voor de ontzanding aangelegdesluis naar de Bergerheide. In de jaren zeventig gaan inwoners en natuur- enmilieuorganisaties zich verzetten tegen het verder afgraven van dit waardevollenatuurgebied. Vooral het gebied ten westen van de Springberg herbergt waardevolleflora en fauna. Mede als gevolg van dit verzet wordt de zogenaamde pijnlijnbepaald. Deze geeft aan hoeveel van de oorspronkelijke vergunde 400 hectaren nogmag worden afgegraven. Voor de natuurbescherming is dit een belangrijke overwinning.Het betekent dat een gedeelte van de waardevolle natte heidevegetatie nietwordt afgegraven.De Raad van State bepaalt begin jaren negentig de precieze ligging van de grenswaarbinnen mag worden afgegraven. Daarna hebben de ontzandings- en herinrichtingswerkzaamhedennog circa 10 jaar geduurd. Overigens is de plas ten oosten vande Rijksweg, het zogenaamde Reindersmeer, volledig ingericht als natuurgebied metvennen, kreken en eilandjes. Het heeft zich in ecologisch opzicht gelukkig heel goedontwikkeld.Wim DerksEconoom en bestuurslidStichting Milieufederatie LimburgJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 43

44 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnA73De aanleg van de Rijksweg 73 - tegenwoordig bekend als A73 -op de oostelijke Maasoever is jarenlang onderwerp vandiscussie. Maar liefst vijf ministers zijn bij dit dossierbetrokken: Tuinman, Zeevalking, Smit-Kroes, May-Weggen, enJorritsma. De weg is omstreden vanwege de doorsnijding vanhet fraaie Roer en Swalmdal. Het verzet richt zichvoornamelijk hiertegen, vooral ook omdat er een primaalternatief is op de westelijke oever van de Maas.maatregelen getroffen door onder meer de aanleg van tunnelsen tal van kleinere toepassingen om flora en fauna tebeschermen, maar uiteindelijk ligt de snelweg toch op deverkeerde plek. Het beste bewijs hiervoor is de steeds weerterugkerende soap die ontstaat bij sluiting van de tunnels diebij een westtracé niet nodig waren geweest.De meest tot de verbeelding sprekende actie is de fietstochtin september 1982. Zo’n 500 mensen fietsen vanuit Boxmeernaar Sint Odiliënberg. De tocht eindigt in de Oranjerie inRoermond. Onderweg krijgen bestuurders petities aangebodenwaarin het fietsende protest duidelijk maakt dat de R73vooral niet op de oostoever aangelegd mag worden.Uiteindelijk kiest de politiek in 1995 het oosttracé. Metslechts één stem verschil kiest het parlement voor de variantdie het Roer- en Swalmdal doorsnijdt. Weliswaar zijn erJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 45

PROJECTEnCampagne Zuinig op RuimteNederland is klein en dichtbevolkt. Met al die verschillenderuimteclaims is het belangrijk om goed na te denken over deruimtelijke inrichting van ons land. De Milieufederatie Limburgen haar achterban bemoeien zich al van oudsher met deruimtelijke kwaliteit in onze provincie. Zorgelijk is dat hetlandschap steeds verder dichtgebouwd wordt en er steeds meergroen verdwijnt. De voorbeelden daarvan in Limburg en de restvan het land zijn legio.Reeds in 1998 organiseerde de Milieufederatie samen met deKamer van Koophandel Zuid-Limburg een studiedag over zuinigruimtegebruik. In vervolg daarop zijn de twaalf Natuur enMilieufederaties en Stichting Natuur en Milieu in 2006 decampagne ‘Zuinig op Ruimte’ gestart. Daarmee werd een beroepgedaan op provincies en gemeenten om zuiniger met deschaarse ruimte om te gaan en ervoor te zorgen dat het geenrommeltje wordt. De campagne richtte zich speciaal op dethema’s: bedrijventerreinen, glastuinbouw en verrommeling.Om deze thema’s handen en voeten te geven, bracht deMilieufederatie Limburg in 2007 het boekje ‘Zuinig op Ruimte:Verrommeling van Limburg in beeld’ uit. Dit fotoboek toontvoorbeelden van de verrommeling in Limburg en laattegelijkertijd zien dat het ook anders én beter kan.Op 21 april 2007 is het boekje tijdens een druk bezochtebijeenkomst in Sittard aangeboden aan provinciale engemeentelijke bestuurders en beleidsmakers.Daarmee werden de thema’szuinig ruimtegebruik enverrommeling door deMilieufederatienadrukkelijk op de agendagezet.Een duik in h verledenMILIEUkRAnTIn 1976 verschijnt het eerste nummer van de Milieukrant, devoorloper van het tijdschrift Limburgs Milieu. De krant komt vierà vijf keer per jaar uit. Om de kosten te drukken worden deaangesloten organisaties destijds verzocht een abonnement tenemen voor 12,50 gulden per jaar. Losse nummers kosten 75 cent.De Milieu-krant is een gezamenlijke uitgave van de MilieufederatieLimburg, Strohalm Limburg en vereniging Milieudefensie.kOPIEERAPPARAATTijdens de jaarvergadering in april 1977 plaatst een afgevaardigdevan de IVN-afdeling Geleen vraagtekens bij de aankoop door deMilieufederatie van een kopieerapparaat van 11.000 gulden. ‘Is dezedure aanschaf noodzakelijk?’ De voorzitter van de vergadering drs.P. Groot maakt korte metten met de vragensteller. ‘De aanschaf isnoodzakelijk omdat het oude apparaat kapot is gegaan.’VERHUIZInGEnSterk stijgende belangstelling voor milieu betekent in de jarenzeventig en tachtig tevens uitbreiding van de werkzaamheden vande Milieufederatie. In verband met ‘ruimtegebrek in het NatuurhistorischMuseum in Maastricht’ verhuist defederatie in 1974 naar een nieuw kantoor aanhet Oranjeplein 37a in Maastricht. De mooieVan Tienhoven Molen inMargraten wordt verlatenvanwege ‘te weinig en niet-efficiëntewerkruimte’ én omdat die nietbereikbaar is ‘per openbaar vervoer’.OPRICHTInG MILIEUfEDERATIEDe Milieufederatie, destijds nog Stichting Milieuraad Limburggenoemd, wordt op 23 november 1971 opgericht door advocaatprocureurFrans Notermans uit Venlo en burgemeester JohannesOnland uit Born. Zij laten de stichtingsnaam vastleggen bij notarisHenri van Reij in Sittard. Het doel van de stichting wordt als volgtomschreven in de oprichtingsakte:a. Het buiten de partijpolitieke kaders coördineren en stimulerenvan de in Limburg werkende organisaties op het gebied vanmilieubeheer, natuurbehoud en landschapsbescherming;b. Het beoordelen, beïnvloeden en begeleiden van het betreffendebeleid van de diverse overheden en andere instanties, alsmedeparticulieren in de provincie;c. Om op deze wijze te trachten de verdere verstoring van het voorde maatschappij zo essentiële natuurlijke evenwicht tevoorkomen en dit evenwicht waar mogelijk te herstellen.Stichting het Limburgs Landschap is de initiatiefnemer om in deprovincie Limburg tot een dergelijk orgaan te komen, nadat delandelijk werkende organisaties Natuurmonumenten, CommissieNatuur- en Landschapsbescherming en IVN hiervoor een organisatiemodelhebben uitgewerkt.46 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnnAAMSWIJZIGInGOp de jaarvergadering van 19 april 1974 wordt ingestemd met hetbestuursvoorstel om de naam te wijzigen van Stichting MilieuraadLimburg in Stichting Milieufederatie Limburg. De wijziging is nodigomdat er misverstanden bestaan over de juiste interpretatie van hetwoord ‘raad’. De motivatie luidt: ‘In bestuurlijke vaktaal impliceerthet woord raad een vertegenwoordiging van alle disciplines die onzemaatschappij kent, dus ook organisaties die volgens art.3 van destatuten niet als lid van de stichting zouden kunnen toetreden’.Achterban MilieufederatieCD LIMBURGREUn!De Milieufederatie presenteert op maandag 7 december 1992 de cdLimburGreun! in de studio van Omroep Limburg in Maastricht. Tenbehoeve van dit project hebben tal van Limburgse artiestenbelangeloos hun medewerking verleend onder wie Rowwen Hèze,Gé Reinders, Janse Bagge Bend enCarboon. In twee maanden tijdworden er 2.500 exemplaren vande cd verkocht. Met de opbrengstenworden natuur- en milieubeschermingsactiviteitenin Limburggefinancierd. De cd is onder meerverkrijgbaar bij V&D, Free RecordShop en plaatselijke muziekwinkels.In een kleine oplagezijn ook muziekcassetes vanLimburGreun! uitgebracht.De Milieufederatie Limburg en de circa 100 bij haaraangesloten organisaties zetten zich in voor natuur, eengezond leefmilieu én voor het realiseren van ecologischeduurzaamheid in Limburg en de aangrenzende Euregio.De Milieufederatie ondersteunt haar achterban graag bijproblemen en vraagstukken op het gebied van ruimtelijkeordening. Een probleem of vraag moet dan wel aan bepaaldeeisen voldoen. Hiervoor heeft de Milieufederatie ‘eenbeslisboom’ in het leven geroepen. Aan de hand hiervan kaniedereen nagaan of de Milieufederatie de aangewezen partneris om hulp te vragen. Deze beslisboom vind je op de websitewww.milieufederatielimburg.nlSAMEnWERkInGNa de oprichting gaat de Milieufederatie nauw samenwerken metde terreinbeheerders: het Limburgs Landschap, Natuurmonumentenen Staatsbosbeheer. De terreinbeheerders zijn uitvoerende organisatiesdie natuurgebieden veilig stellen en beheren. De Milieufederatieis de organisatie die zich bezighoudt met het beoordelen enbeïnvloeden van overheidsbeleid en het voeren van juridischeprocedures. Door samenwerking vullen de partijen elkaar goed aan.Deze samenwerking bestaat anno 2011 nog steeds.CBfDe Milieufederatie Limburg is een erkend goed doel en beschikt overhet CBF-keurmerk. Wanneer een goed doel een CBF-keurmerk heeft,betekent dit dat er toezicht plaatsvindt op het bestuur, het beleid, debestedingen, de fondsenwerving en de verslaglegging van dat goededoel. De Milieufederatie verwierf het CBF-keurmerk op 1 januari 2005.fInAnCIëLE OnDERSTEUnInGDe Milieufederatie Limburg wordt financieel ondersteund door deProvincie Limburg, de Nationale Postcode Loterij en Natuurmonumenten.Daarnaast zijn projecten uitgevoerd die betaald zijn doorStaatsbosbeheer, Limburgs Landschap, de waterschappen Peel enMaasvallei en Roer en Overmaas en de ministeries LNV en VROM.Individuele lidmaatschappen en abonnementen komen ook voor.Elk jaar organiseert de Milieufederatie Limburg tweeactiviteiten voor haar achterban: de adviesraad en deachterbandag. Tijdens de adviesraad kunnen aangeslotengroepen meepraten over het beleid van de Milieufederatie enmeediscussiëren over milieu-gerelateerde thema’s. Deachterbandag is een informele bijeenkomst waarbij leden vanaangesloten groepen getrakteerd worden op een gezelligemiddag en kennis kunnen maken met de medewerkers van deMilieufederatie. Ook biedt de dag een goede gelegenheid omte netwerken met leden van andere groepen.Tijdens de achterbandag in 2010 is ‘hetsmoelenboek’ gepresenteerd. Hetsmoelenboek is een handige adreswijzerwaarin alle bij de Milieufederatieaangesloten groepen zijn vertegenwoordigdmet uitgebreide informatie. In éénoogopslag kun je zien met welkeonderwerpen de groepen zich bezighouden.Daarbij geeft het een overzicht van dediversiteit van de aangesloten clubs. Het boekje is speciaalgemaakt voor leden van de Milieufederatie, is nergens te koopen wordt alleen aan (nieuwe) leden verstrekt.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 47

PROJECTEnNacht van de NachtPatrick van der Broeck45 jaarGedeputeerde Provincie LimburgeliciteertDe Nacht van de Nacht is een jaarlijks terugkerend evenementdat ieder jaar nog steeds aan populariteit wint. Tijdens deNacht van de Nacht - die wordt gehouden op de laatstezaterdag in oktober - worden op honderden plaatsen inNederland activiteiten georganiseerd die de schoonheid vanechte duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht wilmensen bewust maken van lichtvervuiling en van demogelijkheden om deze vorm van vervuiling terug te dringen.Nederland kent maar weinig echt donkere plekken. Sterker nog:Nederland behoort tot de landen met de meeste lichtvervuiling.De Nacht van de Nacht wil mensen laten genieten van dedonkere nacht en dit onderwerp breed onder de aandachtbrengen.Duisternis is een van de oerkwaliteiten van het buitengebied,net als stilte en ruimte. Lichtvervuiling verstoort de belevingvan het nachtelijke landschap en van de natuur. De natuur ende mens kunnen ook ontregeld raken door het teveel aan licht.Veel Nederlanders ergeren zich aan lichtbronnen. De aanblikvan een sterrenhemel is voor veel mensen heel belangrijk.Om iedereen kennis te laten maken met duisternis wordentijdens de Nacht van de Nacht veel verschillende activiteitengeorganiseerd. In heel Nederland namen in 2011 meer dan25.000 mensen (onder wie veel kinderen) deel aan zo’n 300evenementen verspreid over alle provincies. In Limburg waren1.500 deelnemers op pad in de avonduren. Ze konden sterrenkijken of meedoen aan een nachtpicknick. Ook waren ervleermuis- en griezeltochten, uilenshows en kanotochten.Op veel plekken konden mensen onder leiding van een ervarengids wandelen en ervaren wat het effect van duisternis en(overbodige) verlichting is.Gemeenten wordt ook gevraagd te participeren aan de Nachtvan de Nacht. Zij zetten onder meer aanstraalverlichting vanmonumenten, kerken en gebouwen uit en doven de verlichtingvan het gemeentehuis.De Nacht van de Nacht wordt georganiseerd door De Natuuren Milieufederaties in samenwerking met Natuur & Milieu.Als gedeputeerde heb ik vanzelfsprekend te maken met deMilieufederatie, een club die in de afgelopen veertig jaarzeer goed werk heeft verricht. Aanvankelijk werd deMilieufederatie puur gezien als waakhond en liet de stichtingde tanden zien als bepaalde ontwikkelingen ten kostedreigden te gaan van natuur en milieu. De Milieufederatiewerd om die reden vaak ten onrechte gezien als een luis inde pels, een organisatie die iedereen voor de voeten loopt.Maar dat was wel een situatie waardoor bestuurders tweekeer moesten nadenken vooraleer de schop de grond in kongaan voor bijvoorbeeld de aanleg van een weg, woonwijk ofbedrijventerrein.Ook al botsen de denkbeelden wel eens, de Milieufederatie isin al die tijd een gerespecteerde en gewaardeerdebelanghebbende gebleven. Provincie en Milieufederatie zijndan ook naar elkaar toegegroeid. Niet dat we het nu altijdmet elkaar eens zijn, integendeel, maar het verschil metvroeger is dat de Milieufederatie nu aan de voorkantmeedenkt bij ontwikkelingen die mogelijk ten koste gaan vanhet landschap of het milieu en niet meer achteraf, zoalsvroeger vaak het geval was. Dat betekent dat deMilieufederatie nog steeds de overheid kritisch volgt maartegelijkertijd zelf ook mogelijke alternatieven of duurzamereoplossingen aandraagt. Op die manier blijft onzeleefomgeving in dorp, stad en op het platteland op een hoogpeil. Voor de Provincie is het belang van de Milieufederatieer ook in gelegen dat de overheden via de Milieufederatieeen bundeling krijgt van de kritische geluiden van burgers enmaatschappelijke organisaties als ingrepen mogelijk afbreukdoen aan de kwaliteit van de leefomgeving.Ik heb er veel waardering voor dat de Milieufederatie dezetaken al veertig jaar met een relatief kleine organisatie opgoede wijze invult. Zo goed zelfs, dat sommigen vinden dathet wel een tandje minder kan. Bijvoorbeeld als het gaat omde discussie over provinciale subsidie voor het voeren vanjuridische procedures tegen onze plannen. Maar deMilieufederatie is en blijft onmisbaar als het gaat om het48 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnAfvalverbrandingEnkele zeer verontruste inwoners van Swalmen organiseren in1992 samen met de Milieu- en Heemkundevereniging eenvoorlichtingsavond over de gevaren van afvalverbranding.Zo’n afvalverbrandingsinstallatie dreigt namelijk gebouwd teworden in Buggenum en bij een zuidwestenwind krijgtSwalmen de volle laag.bundelen van de inbreng van de natuurbeherendeorganisaties met betrekking tot bescherming,ontwikkeling en beheer van natuur en landschap.De Milieufederatie houdt mij als bestuurder ookscherp. Bijvoorbeeld in integrale gebiedsontwikkelingsprojectenen landinrichtingsprojecten. Recentelijk wasde rol van de Milieufederatie met name positief bij hetaankaarten en het op de agenda zetten van de thema’sverrommeling van het landschap en verduurzamingvan de intensieve veehouderij. Hiermee is deMilieufederatie een goede weg ingeslagen. Dat is ookprecies wat ik hoop dat in de komende jaren wordtvoortgezet, dat de Milieufederatie zelf ook zaken op deagenda plaatst, en niet alleen reageert opontwikkelingen die uit de koker van de Provinciekomen.Ik feliciteer de stichting Milieufederatie dan ook methaar jubileum en wens haar alle wijsheid toe in detoekomst. Van harte proficiat!De werkgroep ‘Geen walmen boven Swalmen’ wordtvervolgens opgericht. Deze werkgroep maakt deel uit vande stichting Brandend Hart. Bij deze stichting zijn dertienorganisaties aangesloten die zich verzetten tegen afvalverbranding.Brandend Hart stelt zich kritisch op tegen hetvoornemen van de Provincie Limburg om in Buggenum eenhuisvuilverbrandingsoven annex mest- en slibverwerkingsinstallatiete bouwen. De plannen zorgen voor grotecommotie. Het protest krijgt een stem door de oprichting vande ‘Stichting Behoud Leefmilieu Buggenum’. De activiteitenvan beide stichtingen worden op elkaar afgestemd.Er wordt ook nog een symposium georganiseerd waarin demogelijke effecten op de volksgezondheid worden besproken.Onder leiding van ex-staatssecretaris drs. D. Dees (onderwiens verantwoordelijkheid diverse vuilverbranders wordengesloten) gaan deskundigen uit diverse disciplines met elkaarin discussie. Ook gaat de stichting Brandend Hart voorlichtingengeven over afvalverwerking en huisvuilverbrandingin Midden-Limburg. De groepen worden ondersteund doorHub Bemelmans van de Milieufederatie Limburg.Een onverdeeld groot genoegen is de demonstratie inMaastricht waar tal van bussen vanuit Midden-Limburg naartoe komen. De show wordt gestolen door van het provinciehuisabseilende actievoerders die een groot spandoekontvouwen. Uiteindelijk wordt de afvalverbrander nietgebouwd. Limburg wordt daarmee van de minst presterendeprovincie op milieugebied één van de best presterendeprovincies.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 49

John Halmans58 jaarAlgemeen directeur Gulpener bierbrouwerijeliciteertDe intensieve contacten met de Milieufederatie Limburgdateren van circa 15 jaar geleden. Gulpener bierbrouwerij wastoen bezig de strategie opnieuw te toetsen. Uiteindelijk hebbenalle discussies geleid tot het document ‘Het Verbond met deNatuur’. Externe input kwam destijds onder meer van deMilieufederatie. Dit document is de basis geworden voor onzeduurzame MVO-strategie waarmee we toen nieuwe wegen zijningeslagen. Zonder SML was het document waarschijnlijk nietgeworden wat het nu is. Anno 2011 kunnen we constateren datsteeds meer bedrijven en organisaties een duurzame koersvaren. Medio jaren ‘90 was het ‘klankborden’ tussen bedrijfsleven- in dit geval dus onze brouwerij- en SML nog niet zovanzelfsprekend. Ik geloof zelf heel sterk in dat soort overlegsituatieswaarbij partijen elkaar aanspreken op verantwoordelijkhedenen consensus zoeken.Sinds die eerste contacten zijn we eigenlijk steeds min of meerin gesprek gebleven via diverse projecten waarbij SML direct ofindirect betrokken was, zoals Economy Light en de HIER-campagne.SML staat ook ieder jaar met een informatiestand bijonze jaarlijkse hopoogst.In mijn beleving is de Milieufederatie Limburg altijd eenbeweging geweest die in de afgelopen 40 jaar op een in hettijdsbeeld passende wijze de belangen van natuur en milieuheeft behartigd. In de beginjaren was SML meer actie-gericht,tegenwoordig is de werkwijze meer gebaseerd op overleg eninformatie-structuren. Een beweging, en dus ook SML, is eenlevend iets en kan alleen maar overleven als ze in staat is haarambities en doelstellingen uit te dragen op een wijze die doorde samenleving opgepakt en begrepen wordt. Naar mijnmening doet de Milieufederatie dit goed. Daar zit ook dekracht van SML; het is een organisatie die zich vernieuwt.Tot slot, ik ken de Milieufederatie Limburg als een organisatiedie uitgaande van eigen kracht, zelfbewust en eigentijds haardoelstellingen nastreeft. Ik hoop dat zij in het belang vanLimburg er in blijft slagen om ook in de toekomst ecologie eneconomie met elkaar in balans te houden.50 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnGrindwinningGrind is een belangrijke grondstof voor beton dat voor allerleibouwactiviteiten wordt gebruikt. De winning van grind heeft inde provincie Limburg geleid tot grootschalige afgravingen in metname het Maasdal. De gevolgen daarvan zijn vooral zichtbaar inMidden-Limburg waar een gatenkaas van plassen is ontstaan.Alleen al in de periode 1969 tot 1989 zijn zo’n 1.700 hectaren opde schop gegaan.Vanwege aantasting van natuur en landschap en het leefklimaatgroeit het verzet tegen de grootschalige ontgrindingen. In eenbetrekkelijk kleinschalig gebied als het Maasdal heeftgrindwinning ingrijpende gevolgen voor de infrastructuur en deleefbaarheid. De grindwinning heeft geleid tot een plassengebiedvan zodanige omvang, dat zowel op sociaal als op economischgebied isolatie van diverse dorpsgemeenschappen is opgetreden.Grote groepen bewoners voelen zich in hun bestaan bedreigd.De groeiende weerstand tegen de grootschalige grindwinning(zoals bij het Stevol-project) is voor de provincie aanleiding omte streven naar afbouw van de grindwinning in Limburg. Inonderhandelingen met het Rijk wordt in 1988 overeengekomendat de grindwinning in Midden-Limburg enkele jaren na deeeuwwisseling stopt, wel pas nadat er nog miljoenen tonnengrind uit het Maasdal gehaald zijn. Begin jaren negentig gaat dediscussie vooral over de exacte hoeveelheid die nog gewonnenmog worden en de plekken waar dat moet gebeuren.Als gevolg van de vele protesten van burgers en van natuur- enmilieuorganisaties is vervolgens onderzoek gedaan naar een wijzevan grindwinning die op een groter maatschappelijk draagvlakzou kunnen rekenen. Geïnspireerd door een nieuwe visie op detoekomst van het Nederlandse rivierengebied - zoals neergelegdin het Plan Ooievaar - en zoekende naar de afbouw van degrindwinning in Limburg, vindt de Provincie Limburg een aanpakdie van de nood een deugd maakt, namelijk rivierverbreding.Hierbij komen grote hoeveelheden grind en zand vrij met alseindresultaat een vrij afstromende grindrivier met forsenatuurontwikkeling. In het project Grensmaas gaat de laatstegrootschalige grindwinning plaatsvinden, gecombineerd metnatuurontwikkeling. De Grensmaas is bijzonder kansrijk voornatuurontwikkeling en ecologisch herstel, omdat ze ongestuwd isen omdat de scheepvaart ontbreekt.Door de grote overstromingen in 1993 en 1995 komt het project ineen stroomversnelling. Rivierverbreding zorgt immers ook voor eenaanzienlijke waterstandsdaling bij hoge waterafvoeren. HetGrensmaasproject wordt daarom in 1995 als maatregel tegenwateroverlast opgenomen in het Deltaplan Grote Rivieren. Debeperking van de wateroverlast wordt daarmee een doelstelling(naast grindwinning en natuurontwikkeling) die sterk sturend isvoor het project.Het uiteindelijke Eindplan Grensmaas is in nauw overleg met deregio en partners, onder wie de Milieufederatie en haar achterban,tot stand gekomen. Is daarmee de discussie ten einde? Nee, wantals gevolg van geldtekort voor de beveiliging van de Maas heeftstaatssecretaris Atsma onlangs gepleit voor meer grindwinning.Dit is voor de provincie en de Milieufederatie onaanvaardbaar.Waakzaamheid blijft dus geboden.OnTGRInDInGEn 1942 1962 1985JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 51

Uit de oude dooszoals kernenergie. Is het dan toch nodig dat52 NOVEMBEr 2011| JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie LimburgHet tijdschrift Limburgs Milieu bestaat in 2011 vijfentwintig jaar. Hetaanbod aan artikelen in dit tijdschrift is zeer divers. Veel onderwerpen diedoor de jaren heen aan bod zijn gekomen, zijn nog altijd actueel.Politieke beïnvloeding is altijd een aandachtspuntvoor de Milieufederatie geweest. politiek te overtuigen van de ernst en deer af en toe een ramp gebeurt om deDat is geen eenvoudige taak, want door de (toekomstige) schade van deze vorm vanjaren heen zie je dat politieke partijen graag elektriciteitsopwekking? Uiteraard zijnmeegaan met de waan van de dag en hun technische problemen op te lossen. Dethema’s eerder relateren aan de publieke halfwaardetijd van kernafval blijft echteropinie van hét moment dan dat ze handelen gelijk. Het mestprobleem wordt bijvoorbeeldvanuit een eigen visie voor de lange termijn. technisch aangepakt, maar dit leidt eerderDe slogan ‘Natuur is ons basiskapitaal’ van tot grotere stallen met nog meer koeien enhet jeugdige CDA-Tweede Kamerlid Camiel varkens dan tot minder mest.Eurlings in 1998 staat in schril contrast methet beleid dat staatssecretaris Henk Bleker Sommige dossiers lijken eeuwig te duren.- ook CDA - nu uitvoert. Dat Jos van Rey bij Niet omdat zoals vaak wordt gesteldde provinciale verkiezingen in 1999 namens milieuorganisaties hiervoor zorgen, maarde VVD nog pleitte voor ‘Ruim baan voor omdat er geen besluiten worden genomen.milieu’ kan men zich vandaag de dagEen goed voorbeeld hiervan is de IJzerennauwelijks voorstellen.Rijn. Tot op heden is nog nooit geprobeerdalle overheden (lokaal, provinciaal, landelijk)Wim de Heer van het in 1990 opgerichte rond dit thema op één lijn te krijgen, laatGroenLinks houdt een warm pleidooi voor staan dat er overeenstemming is tussen dede aanpak van de mestproblematiek en het drie betrokken landen Duitsland, België entegengaan van het gebruik van grond in Nederland. Sommige vertragingen zijn goedderdewereldlanden om de Nederlandse voor het milieu, andere zijn er helaas niet bijlandbouw rendabel te krijgen. Een onderwerpdat nog steeds actueel is. Net zoalsgebaat.zaken die altijd een dreiging zullen blijven,Toine WutsMilieufederatie Limburg

JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 53

PROJECTEnIJzeren RijnDe IJzeren Rijn dankt haar naam aan de ijzeren wegverbinding vanAntwerpen naar de Rijn in het Ruhrgebied, zoals spoorlijnen toengenoemd werden in een tijd ver voordat de eerste auto’s hetlevenslicht zagen. De spoorlijn is in de Eerste Wereldoorlog(1914-1918) niet gebruikt omdat Nederland neutraal was. In dietijd is de Montzenlijn aangelegd waardoor de IJzeren Rijn in devergetelhoek is geraakt. In de jaren ’90 is de IJzeren Rijn volledigstilgelegd, met medeweten van België. Een paar jaar later diendeBelgië echter weer een verzoek in om de spoorweg te heropenen.Al meer dan dertien jaar is de Milieufederatie in samenwerking metgemeenten in de regio en met lokale natuur-, milieu- en inwonersorganisatiesuit Nederland en Duitsland in de weer met de IJzerenRijn. Alle partijen vinden een goede spoorverbinding voor goederentreinenbelangrijk, maar erkennen het feit dat een dergelijk tracédoor kernen van dorpen en natuurgebieden niet meer van deze tijdis. Het hedendaagse transport vraagt om moderne verbindingenmet minimale overlast voor mens, plant en dier.Dit vereist een creatieve oplossing en de bereidheid tot samenwerkingtussen de drie betrokken landen Nederland, België enDuitsland. De samenwerkende partijen in de regio hebben al velemalen verzocht om een diepgravend en volledig onderzoek naarmogelijkheden voor een moderne IJzeren Rijn; een spoorlijn dievolwaardig deel kan uitmaken van het spoorwegenet in Europa.Ook de Milieufederatie wil geen onderzoeken die maar een kleindeel van de verbinding bekijken, maar die de gehele afstand vanAntwerpen tot de Rijn in Duisburg onder de loep nemen.Elke aanzet hiertoe wordt steevast in de kiem gesmoord door deBelgische regering. Die beroept zich voortdurend op haar rechtenuit een verdrag van 1839. Daarom zal het wellicht nog vele jarenduren voordat er een duurzame oplossing wordt gevonden voor hetverwerken van toekomstige goederenstromen van en naar deAntwerpse haven. Zolang de IJzeren Rijn niet in hergebruik wordtgenomen, geeft deze in ieder geval geen overlast in de dichtbijgelegenwoonkernen en natuurgebieden.54 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnENCIDe directe aanleiding voor de oprichting in 2001 van StichtingENCI STOP (SES) is de bekendmaking door het bedrijf ENCI dathet tot intensievere mergelwinning in de Sint Pietersberg wilovergaan. Omwonenden en milieuactivisten zien al tientallenjaren met lede ogen aan hoe een prachtig natuurmonument dathoog wordt aangeschreven door wetenschappers in heel Europa,wordt vernietigd ten behoeve van de cementindustrie. Nietalleen is de Sint Pietersberg totaal uitgeput, ook is zuivergrondwater jarenlang vanwege de mergelwinning in grotehoeveelheden opgepompt en in de Maas geloosd met als gevolgverdere verdroging van het Jekerdal. Bovendien wordt door hetbedrijf milieubelastend industrieel afval verstookt met veeloverlast tot gevolg. Voor inwoners en milieuorganisaties is demaat vol. De Stichting ENCI STOP wil dat het bedrijf in 2010stopt met zijn werkzaamheden. Deze stelling is gebaseerd opeen overeenkomst uit 1948 waarin staat dat het bedrijftoestemming heeft gekregen om 60 jaar lang mergel te winnen.SES vindt dat de overheid zich aan deze afspraak moet houden.Wanneer ENCI STOP zich verdiept in de vergunningen van hetbedrijf, blijkt dat veel verleende vergunningen niet voldoen aan deregels. SES wijst overheden en politiek op hun verantwoordelijkheden.De partijen treffen zich regelmatig bij de Raad van State.Transformatieproces genoemd wordt. SES heeft daaraan deelgenomen. De einddatum, een voorwaarde die voor SES zwaar telt,is nu vastgelegd in een document getekend door de provincie, degemeente en de ENCI. Concreet betekent dit dat wij vanaf 2018afstevenen op een natuur- en recreatiegebied waar iedereen vrijkan rondwandelen, de geschiedenis van de geologie kanbestuderen, de gangen kan bezoeken, kortom een plek voor alleburgers. De Vereniging Natuurmonumenten zal het beheer voorhaar rekening nemen.Stichting ENCI STOPSES heeft het grote voordeel dat het dankzij donateurs envrijwilligers financieel onafhankelijk kan opereren. Met de hulpvan deskundige supporters en met onvoorwaardelijke steun vande Milieufederatie Limburg wordt stap voor stap bereikt datprovincie, gemeente en het bedrijf niet meer kunnen ontkomenaan een blijvende oplossing die voor eens en altijd eeneinddatum moet opleveren. Gekozen wordt voor een vormwaarbij alle betrokkenen hun mening kunnen uiten. Derelevante onderwerpen zijn: de groeve, de natuurwaarden, deoven en de grondwateronttrekking. Deze worden aan de ordegesteld in een proces dat een jaar in beslag neemt en dat hetJUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 55

Veertig jaar in beeldDe Milieufederatie Limburg heeft in de afgelopen veertig jaar veel ludieke en spannende acties gevoerd voor eenbeter milieu. Op de volgende pagina’s een unieke selectie foto’s uit het fotoarchief.Foto 1: Tweede Kamerlid Camiel Eurlingsuit Valkenburg (24 jaar) toont respect voorde natuur in interview met Limburgs Milieuin 1998: ‘Natuur is ons basiskapitaal’.Foto 2: Demonstratie tegen kweekreactorin Kalkar, 24 september 1977.Foto 3: Dinsdag 28 oktober 1997 is eenspannende dag. De Raad van Statebehandelt de beroepen tegen de aanlegvan de Oost-Westbaan op vliegveld Beek.Zes bussen met Limburgers en vijf bussenmet Vlaamse buren gaan naar Den Haag.Foto 4: Biologische boomkwekers zoekencollega’s. Nederland telt in maart 1998 tienbiologische kwekers van bomen, heestersen vaste planten.Foto 5: De Duurzaam Ondernemen PrijsLimburg wordt op 22 mei 2002 toegekendaan de Gulpener Bierbrouwerij. De jury isunaniem in haar oordeel.Foto 6: Boomfeestdag 2000. Ruim 900basisschoolleerlingen planten in anderhalfuur 7.000 bomen en struiken in Sittard!Foto 7: Henk Vijverberg is op 11 mei 199825 jaar directeur van de MilieufederatieLimburg.Foto 8: Manifestatie Schoon WaterEstafette, 3 december 2009. De MilieufederatieLimburg roept alle Limburgse gemeentenop om voortvarend aan het werk tegaan met het saneren van riooloverstorten.Foto 9: April 2002. De meningen rondomgrindwinning in Midden-Limburg zijnverdeeld: gunstig voor economie enwerkgelegenheid, nadelig voor landschapen milieu.Foto 10: In samenwerking met dewaterschappen Peel en Maasvallei en Roeren Overmaas worden door voorlichters vande Milieufederatie in heel Limburgexcursies op rioolwaterzuiveringsinstallatiesgegeven.Foto 11: Campagne ‘Zuinig op Ruimte,Verrommeling van Limburg in Beeld’. Dezecampagne komt voort uit de zorg dat hetlandschap steeds verder volgebouwd wordtwaardoor steeds meer groen verdwijnt. Om1 23 54101112 1317 181923242529303132333738verrommeling een gezicht te geven brengtde Milieufederatie in 2007 een fotoboekuit.Foto 12: Sinds 1 januari 2001 is deMilieufederatie gehuisvest in het GroenHuisin Roermond. De vroegere Ambacht- enTeekenschool (gebouwd onder de supervisievan architect dr. Pieter Cuypers) is nu eengroen ‘bedrijfsverzamelgebouw’.Foto 13: Op 26 april 1997 bestaat deMilieufederatie 25 jaar. Ruim 300 gastenwonen het jubileumsymposium bij. Themavan het symposium is biologische landbouw.Foto 14: ‘Winkel met gemak zonder plasticzak!’ Voorlichters zijn actief in april 1991tijdens de Actieweek van Milieudefensie.Foto 15: Vanaf 2000 wordt LandschapsparkDe Graven aangelegd. De totale oppervlaktebedraagt 5.700 hectaren.Foto 16: Het verhaal van de oude spoorlijntussen Antwerpen en het Roergebied, DeIJzeren Rijn, is een never ending story!Foto 17: Het logo van SMVL (SamenwerkingsverbandMilieuvoorlichting Limburg),de voorlichtingstak van de MilieufederatieLimburg.67 81415 1620212226 2728343536Foto 18: De Milieufederatie Limburg is totdecember 2000 gehuisvest in de VanTienhoven Molen in Margraten.Foto 19: Het jaarlijkse evenement Nachtvan de Nacht vraagt aandacht voor deschoonheid en het behoud van de donkerenacht. Limburgse natuur- en milieuorganisaties,gemeenten en bedrijven verzorgenvele ‘duistere’ activiteiten.Foto 20: Het jaarlijkse kantooruitstapje in2008.Foto 21: In 1982 wordt een fietstochtgeorganiseerd als protest tegen de aanlegvan de A73 (toen nog RW73) door diversenatuurgebieden bij Roermond.Foto 22: Het befaamde actiebord R73‘Snelweg Ermee!’Foto 23: Milieufederatie brengt cdLimburGreun! uit met onder andereRowwen Hèze, Herman Veugelers, Carboon,Janse Bagge Bend en Gé Reinders.Foto 24: Demonstratie voor behoud Groeve’t Rooth.Foto 25: SMVL bestaat in 2009 twintig jaar.Dit wordt gevierd met een rondleiding endiner bij de Historische Groentehof inBeesel.956 NOVEMBEr 2011 | JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg

PROJECTEnRacecircuit de PeelFoto 26: Actieposter ‘Geen Mergel uitMargraten’.Foto 27: Aankondiging Nacht van de Nacht2011.Foto 28: Op 6 oktober 1973 verzamelen40.000 demonstranten zich op het Vrijthofin Maastricht. Het is het eerste massaleprotest op milieugebied in Limburg. Dedemonstranten protesteren tegen de komstvan een raffinaderij.Foto 29: Demonstatie voor het behoud vanhet Plateau van Margraten.Foto 30: Minister Smit-Kroes komt totinkeer. Na een bezoek op 4 januari 1989naar Limburg laat ze de belangen vannatuur en landschap prevaleren; hetPlateau van Margraten mag niet afgegravenworden.Foto 31: De strijd om het behoud van hetPlateau van Margraten is op 20 mei 1978in volle gang.Foto 32: Henk Vijverberg cartoon: 33 jaar‘au milieu’.Foto 33: ‘Bespaar meer met minderenergie’. Doel van dit project is Limburgsegezinnen bewust te maken van demogelijkheid om energie te besparen in hethuishouden. De bus toert in september1995 door de hele provincie Limburg.Foto 34: Grindwinning in Midden-Limburgvan 1942 tot 1985.Foto 35: Actieposter ‘Geen uitbreidingvliegveld Beek’.Foto 36: Actieposter Graetheide: ‘Stil maar,wacht maar, alles komt goed’.Foto 37: In december 2009 wordt het Planvan Transformatie ENCI goedgekeurd doorde gemeenteraad van Maastricht en doorProvinciale Staten van Limburg.Foto 38: Hans Heijnen pleit op 22 mei1985 voor het West-tracé in de strijd tegende RW73.Ester WoltersMilieufederatie LimburgNatuur, een gezond leefmilieu en autoraces zijn activiteiten die niet bij elkaarhoren. Daar zal iedereen het mee eens zijn. Toch worden de Milieufederatie enhaar achterban vaak geconfronteerd met controversiële zaken. Wij leven tenslottein een land met 16 miljoen verschillende mensen, met evenzovele wensen en datop een redelijk klein oppervlakte.Racecircuit de Peel is jaren geleden ontstaan in het buitengebied van Venray. Dewaarde van natuur en milieu en het belang daarvan voor de directe leefomgevingvan mens en dier waren toen nog niet zo bekend. Het buitengebied van Venraybestaat voornamelijk uit landbouwgronden en heideontginningsgebied alsmedeeen bosrijke natuur, kortom, een omgeving waarin autocrossen niet thuishoort.Het racecircuit werd dan ook nooit in het bestemmingsplan opgenomen. Inmiddelsis het circuit behoorlijk gegroeid en is er veel meer lawaaioverlast dan bijaanvang in de jaren zeventig. Dit is vastgesteld door zowel de Milieufederatie,als de Rijksoverheid, de Provincie Limburg en de gemeente Venray.Daarom is in 2002 een convenant gesloten tussen de eigenaar van het circuit, deProvincie Limburg en de gemeente Venray. Vastgelegd is dat het circuit aan denoordzijde van de Bakelsedijk per 1 januari 2006 gesloten zou worden en dat degemeente samen met de eigenaar op zoek zou gaan naar een nieuwe locatie. Dienieuwe locatie werd al snel gevonden, echter op bijna dezelfde plek als die van hetoude racecircuit, namelijk aan de zuidkant van de Bakelsedijk. Als het aan de enekant van de weg niet kan, waarom kan het aan de andere kant van diezelfde wegdan wel?De Raad van State keurt die nieuwe plannen niet goed. Desondanks is hetracecircuit daar inmiddels gebouwd en geeft de gemeente af en toe toestemmingvoor het houden van autoraces. Dit is aanleiding voor de Milieufederatie om teproberen de gemeente en de eigenaar ervan te overtuigen dat er betere plekkenzijn voor racecircuits in Limburg. Daarom wordt een zoekproces gestart naareen nieuwe locatie. In de beginfase van dit zoekproces heeft de Milieufederatieeen actieve rol gespeeld, ook al is het faciliteren van autocrossen niet decore-bussiness van de federatie. Helaas blijken de betrokken partijen telkensweer te kiezen voor de huidige locatie van het racecircuit tot ongenoegen vande Milieufederatie, die van mening is dat er elders in Limburg betere plekken zijnvoor het houden van autoraces dan in het landelijke buitengebied van Venray.JUBILEUMUITGAVE • 40 JAAr Stichting Milieufederatie Limburg | NOVEMBEr 2011 57

U een kans… Zij een kans!Met steun van de NationalePostcode Loterij zettenDe Natuur- en Milieufederatieszich in de 12 provincies in voornatuur, milieu en landschap.Zo proberen de Milieufederatiesbijvoorbeeld verdroging vannatuurgebieden tegen te gaan.Hierdoor kunnen ook zeldzamedieren, waaronder dagvlinders alsde Zilveren Maan, blijven bestaan.Foto: Lars Soerink/FNMeedoen is eenvoudig,bel 0900 300 1500 (10cpm) of meld uaan via www.postcodeloterij.nl.Voor € 10,75 per lot speelt u al mee.Alvast hartelijk dank voor uwdeelname.21596 Adv_MilieuFederaties_210x143.indd 1 02-11-11 10:25