Een totale heupprothese - Medisch Centrum Haaglanden

Een totale heupprotheseInformatie voor patiëntenF0970-3513juli 2012Medisch Centrum Haaglandenwww.mchaaglanden.nlMCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1Postbus 411, 2260 AK Leidschendam070 357 44 44MCH Westeinde, Lijnbaan 32,Postbus 432, 2501 CK Den Haag070 330 20 00

InhoudInleiding ................................................................................................................................... 3Algemene informatie over de ingreep.............................................................................. 4Voorbereidingen..................................................................................................................... 5Opname..................................................................................................................................... 9De operatie............................................................................................................................. 11Ontslag.................................................................................................................................... 13Revalidatie.............................................................................................................................. 14Oefeningen............................................................................................................................. 20Complicaties.......................................................................................................................... 22Vragen...................................................................................................................................... 24Een totale heupprothese • F0970-3513 • juli 2012 2

InleidingIn overleg met uw orthopedisch chirurg heeft u besloten om een heupprothesete laten plaatsen. U wordt hiervoor binnenkort opgenomen. In deze foldervindt u informatie over de voorbereiding, de ingreep en uw herstel na deoperatie. Lees de folder aandachtig door, eventueel samen met iemand die u dekomende periode zal begeleiden. Een goede voorbereiding is belangrijk vooruw herstel.Verhinderd en no show tariefBent u op het afgesproken tijdstip verhinderd, bel dan zo snel mogelijk(uiterlijk 24 uur voor de afspraak) het Afspraakbureau om uw afspraak af tezeggen of te verplaatsen. Dit kan op werkdagen van maandag tot en met vrijdagtussen 9.00 - 17.00 uur. In uw plaats kan dan een andere patiënt geholpenworden. Niet of te laat afgemelde afspraken worden in rekening gebracht.Telefoonnummer MCH Antoniushove MCH WesteindeAfspraakbureau (070) 357 41 47 (070) 330 24 45Opleiding tot orthopedisch chirurg in het Medisch Centrum HaaglandenHet Medisch Centrum Haaglanden is een topklinisch ziekenhuis metopleidingsbevoegdheid voor het specialisme orthopedie. De artsen in opleidingtot specialist (AIOS) orthopedie vervullen een deel van hun opleiding in hetMCH en een deel in het LUMC te Leiden. De AIOS orthopedie kunnen in hetMCH ook (delen van) operaties uitvoeren. De AIOS staan altijd onder directesupervisie van één van de orthopedisch chirurgen.Een totale heupprothese • F0970-3513 • juli 2012 3

Algemene informatie over de ingreepHet heupgewrichtHet heupgewricht is de verbinding tussen het bovenbeen en het bekken.Dit (kogel)gewricht bestaat uit het bovenste gedeelte van het bovenbeen, deheupkop en de heupkom, die een onderdeel zijn van het bekken (figuur 1& 2). Bij het lopen en bewegen draait de kop van het bovenbeen soepel rondin de kom van het bekken. Dat is mogelijk doordat er op de kop en in de komFiguur 1 Figuur 2een laag kraakbeen zit. Bij het ouder worden vermindert de kwaliteit vanhet kraakbeen. Als het kraakbeen in kwaliteit achteruitgaat of beschadigdraakt, is er sprake van slijtage. Bij slijtage is het kraakbeen niet glad, maar ruwgeworden. Dit wordt in medische termen artrose genoemd (figuur 3).Slijtage leidt tot pijn, zwelling en verminderde beweeglijkheid van hetaangedane gewricht. De meest voorkomende klacht bij een versleten heup ispijn. In eerste instantie voelt u de pijn alleen bij bewegen en belasten, laterook in rust en tijdens de slaap. De pijn wordtFiguur 3gevoeld in de lies en bilstreek met eventueleuitstraling naar het bovenbeen en de knie.Door de pijn zult u meer belemmerd wordenosteofytenbij de dagelijkse activiteiten, zoals lopen,traplopen en bukken. Het gewricht wordtstijver. Vooral na een periode van rust zal deversletenpijn aanwezig zijn (startpijn).kraakbeen

Wanneer is een heupprothese noodzakelijk?Slijtage van de gladde kraakbeenlaag in het gewricht is meestal de redenvoor een heupoperatie. Doordat de gewrichtsvlakken niet meer soepel langselkaar kunnen glijden, wordt het bewegen steeds moeilijker en pijnlijker. Ineerste instantie zal geprobeerd worden om met pijnstilling en fysiotherapiede klachten te verminderen. Voor een orthopedisch chirurg is pijn devoornaamste reden om een heupprothese te adviseren. Er zijn verschillendesoorten heupprothesen:• Gecementeerde heupprothese: de nieuwe kom en steel worden bevestigdmet botcement.• Ongecementeerde heupprothese: de nieuwe kom en steel wordenvastgeklemd in het bot. De buitenkant van zowel de kom als de steelis bedekt met een speciaal laagje waar het bot in kan groeien, zodat deprothese nog vaster komt te zitten.De specifieke keuze voor een prothese is afhankelijk van uw botkwaliteit enuw leeftijd.Er zijn veel verschillende typen heupprothesen die onderling verschillenin ontwerp en materiaal. De prothese kan op verschillende manieren in deheup geplaatst worden. De orthopedisch chirurg beslist welke prothese en opwelke manier deze geplaatst wordt. Een heupprothese is kwetsbaarder dan eennatuurlijk gewricht. De orthopedisch chirurgen plaatsen heupprothesen dieeen levensduur van gemiddeld tien tot vijftien jaar hebben. Zij hanteren hierbijde NICE criteria (National Institute for Health and Clinical Excellence, UK)VoorbereidingenU heeft samen met de orthopedisch chirurg de operatiedatum vastgesteld.Er moeten nog diverse onderzoeken plaatsvinden voor de operatie:• Bloedonderzoek• ECG (= hartfilmpje)• Eventueel een röntgenfoto van de longen• Eventueel aanvullend onderzoek bij de cardioloog, internist of een anderespecialistWelke onderzoeken nodig zijn, is afhankelijk van uw leeftijd engezondheidstoestand.

De doktersassistente vertelt u waar de onderzoeken gedaan worden.Deze onderzoeken zijn bedoeld om na te gaan of er rekening gehouden moetworden met omstandigheden die van invloed kunnen zijn op het verloop vande operatie en de anesthesie. Daarna vindt het preoperatief spreekuur (POS)plaats.Het preoperatief spreekuur (POS)De POS-polikliniek is een polikliniek waar verschillende mensen uvoorbereiden op de operatie. U zal daar beginnen met het invullen van eenvragenlijst over uw gezondheid, medicijngebruik, eerdere operaties, allergieëne.d.. Vervolgens zult u bij de volgende medewerkers een gesprek hebben.De apothekersassistent vraagt uw actuele medicatielijst op bij uw eigenapotheek en er worden vragen gesteld• De anesthesieassistent neemt de ingevulde vragenlijst met u door en stelteventueel vragen. De assistent zal een paar onderzoeken uitvoeren zoalshet meten van uw pols en bloeddruk. Ook zal naar uw hart en longenworden geluisterd. Verder wordt gekeken naar de kwaliteit van uw gebiten hoe goed u uw mond kunt openen. Dit is namelijk van belang voor deanesthesioloog• De anesthesioloog informeert u over de verschillende anesthesievormen(soorten verdoving) en de voor- en nadelen hiervan. Bij de operatie aanuw heup kan gekozen worden voor algehele of plaatselijke verdoving.Plaatselijke verdoving (=ruggenprik) kan gecombineerd worden meteen slaapmiddel zodat u niets van de operatie merkt. De anesthesioloogbespreekt met u welke vorm van verdoving het beste bij u past. Tot slotkrijgt u advies over uw huidige medicijngebruik en welke medicijnen welof niet gestopt moeten worden. U krijgt van de anesthesioloog de folder‘Voorbereiding op de operatie en anesthesie’ mee met uitleg over de verdoving.OrthopedieconsulentEr zal een afspraak gepland worden bij de orthopedieconsulent. De orthopedieconsulentgeeft informatie over de diagnose, behandeling, het te verwachtenziekteverloop, complicaties en de nazorg. Zij zal u helpen bij de voorbereidingop uw opname en inventariseren of er extra zorg nodig is na de opname.

Tijdens het gesprek krijgt u informatie over uw opname, hoe u zich thuis kuntvoorbereiden en de revalidatie. Verder neemt zij de volgende zaken met u door:• Wat u kunt verwachten na de operatie• Uw thuissituatie en of u hulp kunt krijgen van familie en naasten• De voorbereidingen die u thuis kunt treffen voor de opnameTijdens dit gesprek zal uw algehele gezondheid bekeken worden. Als ditnodig is zal de orthopedieconsulent extra behandelingen voor u in gangzetten. Als er vragen en/of problemen zijn, dan kunt u contact opnemenmet de orthopedieconsulent. Zij heeft iedere maandagochtend telefonischspreekuur van 9.00 tot 12.00 uur. Telefoonnummer (070) 330 20 00 en latendoorverbinden met pieper 718. U kunt uw vragen en problemen ook mailen:orthopedieconsulent@mchaaglanden.nlVoorbereidingen thuisVoordat u opgenomen wordt, kunt u zichzelf thuis ook voorbereiden op deoperatie. Zo kan het functioneren en herstellen na het plaatsen van een nieuweheup snel en veilig verlopen. Hieronder worden een aantal tips gegeven:• De eerste zes weken na de operatie moet u zoveel mogelijk op uw rug slapenomdat het gewrichtskapsel moet herstellen. Probeert u daar, zo nodig,alvast aan te wennen door op de rug te gaan slapen• Gezonde voeding is belangrijk in tijden van ‘stress’, zoals voor een operatie.Zorg voor een gevarieerde maaltijd en eet voldoende groente en fruit• Voorkom overgewicht. Overgewicht is een extra belasting voor uw, tochal beschadigde, gewrichten. Afvallen is één van de beste manieren om detoestand van uw heup te verbeteren en de resultaten van de operatie teoptimaliseren. Uw huisarts kan u hierin adviseren• Stop met roken. Roken verhoogt de kans op complicaties tijdens en na uwoperatie. Uw huisarts kan u hierin adviseren• Zorg dat ontstekingen en infecties voor de operatie genezen zijn. Denkhierbij aan tandproblemen, blaasinfecties, wondjes op benen, verkoudheiden griep. Infecties kunnen zich tijdens de operatie door uw lichaamverspreiden en op die manier uw nieuwe heup besmetten.Daarom moet u uw orthopedisch chirurg zo snel mogelijk op de hoogtebrengen als u vermoedt of zeker weet dat u een infectie heeft.

Het kan namelijk betekenen dat uw operatie uitgesteld moet worden• Bekijk de oefeningen onder het kopje ‘Revalidatie’. Alles wat u voor deoperatie al goed kunt, zal na de operatie beter gaan. De fysiotherapeut zaltijdens de opname vooral de ‘algemeen dagelijkse handelingen’ proberen teverbeteren• Na de operatie moet u met elleboogkrukken lopen, bekijk alvast deinstructies en oefen al wat. Instructies hoe u met elleboogkrukken moetlopen, vindt u in de folder ‘Het lopen met elleboogkrukken’. Deze folder krijgt uop de polikliniek van een doktersassistenteWat heeft u nodig na de operatieNa de operatie mag u sommige bewegingen niet maken. Hiervoor zijn bepaaldehulpmiddelen beschikbaar.• Elleboogkrukken• Helping hand, is o.a. een hulp bij het afdrogen van voeten, het aantrekkenvan sokken en broek, en voor het oprapen van spullen van de grond• Extra lange schoenlepel• Hoge stevige stoel met armleuningen• Bedverhogers• Verhoogde toiletbril• Plastic stoel voor in de douche• Handgrepen in de douche en/of de toiletruimte• Klein nektasje/rugzakjeVoor meer informatie kunt u contact opnemen met een van dehulpmiddelenleveranciers of thuiszorgwinkels bij u in de regio.Vegro thuiszorgwinkels, telefoonnummer (0800) 288 77 66, www.vegro.infoHarting Bank, telefoonnummer (0900) 112 11 25, www.harting-bank.nlStoppen met medicijnenAls u medicijnen gebruikt kan het zijn dat u enkele dagen voor de operatie metbepaalde medicijnen moet stoppen. Stop niet uit eigen beweging!Uw arts en de anesthesioloog bespreken tijdens het preoperatieve spreekuurmet u wanneer u met welke medicijnen moet stoppen. Het is verstandigde medicatie die u thuis gebruikt mee te nemen naar het ziekenhuis in de

originele verpakking. De verpleging kan de medicatie dan controleren.De medicatie krijgt u daarna weer terug en kunt u weer meegeven aan uwfamilie. Bij vragen of onduidelijkheden hierover kunt u bellen metTelefoonnummer MCH Antoniushove MCH WesteindePOS-polikliniek (070) 357 42 50 (070) 330 28 78OpnameU krijgt van een doktersassistente op de polikliniek Orthopedie uitleg over uwopname en op welke afdeling u zich kunt melden. U krijgt van hen informatieover de afdeling waar u wordt opgenomen. Twee werkdagen voor de operatiemoet u bellen over het tijdstip van opname. Meestal wordt u de dag vanoperatie opgenomen. Als u een dag van tevoren wordt opgenomen, zal dit metu besproken zijn.Telefoonnummer MCH Antoniushove MCH WesteindeOpnamebureau (070) 357 45 64 (070) 330 24 11Wat brengt u mee naar het ziekenhuis?Wanneer u voor opname naar het ziekenhuis komt, neemt u naast degebruikelijke zaken zoals ondergoed, nachtkleding (inclusief badjas) entoiletartikelen ook mee:• Uw elleboogkrukken• De medicijnen die u thuis gebruikt, in de originele verpakking• Gemakkelijke, ruimzittende kleding (géén knellende onderkleding enpanty’s)• Schoenen, pantoffels of slippers om overdag te dragen. De schoenenof pantoffels moeten vast aan de voet zitten en een brede hak hebben.De schoenen moeten gemakkelijk aan en uit kunnen, veterschoenen zijnniet geschikt. Breng bij voorkeur schoeisel mee met verstelbare banden,bijvoorbeeld klittenband• Extra lange schoenlepel• Helping hand• Ontspanningsmiddelen, zoals boeken en/of tijdschriften• Telefoonnummers van familie en vrienden of uw mobiele telefoon• Gehoorapparaat en extra batterijen (indien van toepassing)

• Gebitsprothese en opbergdoosje (indien van toepassing)• Bril (indien van toepassing)Breng geen waardevolle spullen mee naar het ziekenhuis. Laat al uw sieradenthuis of geef ze in bewaring aan familieleden. Breng slechts een kleingeldbedrag mee naar het ziekenhuis. U moet uw benen voor de operatie nietinsmeren met bodylotion, olie of vette crème.Eten en drinkenHet is belangrijk dat u voor de operatie ‘nuchter’ bent. Het is belangrijkdat u voor de operatie ‘nuchter’ bent. Dit is in uw eigen belang want als uniet nuchter bent kunt u gaan braken tijdens de operatie. Er kunnen dancomplicaties optreden. Als u niet nuchter bent zal de operatie wordenuitgesteld. Dit kan ertoe leiden dat de operatie niet door kan gaan op degeplande dag.Nuchter blijven betekent voor volwassenen en kinderen zwaarder dan 5 kg:• Tot 6 uur vóór het tijdstip van opname mag u gewoon eten en drinken• Tot 2 uur vóór het tijdstip van opname mag u alleen nog heldere drankendrinken (heldere dranken zijn: water, thee en koffie zonder melk, helderevruchtensappen en aanmaaklimonade)• Binnen de laatste 2 uur vóór de operatie is het absoluut niet toegestaaniets te eten of te drinkenAls u één of meerdere dagen voor de operatie wordt opgenomen, volg dan deaanwijzingen van de verpleegkundigen.OpnamegesprekBij de opname op de afdeling zal u door een verpleegkundige opgevangenworden. Hij of zij geeft u informatie over de voorbereiding op de operatie en degang van zaken tijdens uw verblijf op de afdeling. Er zal eventueel nog bloedgeprikt worden en er zullen nog een aantal standaard controles uitgevoerdworden. Voordat u naar de operatieafdeling gaat krijgt u een operatiejasje aan.Uw sieraden moeten af en als dat nodig is moet u uw gebit uit doen. U zultongeveer drie tot vier uur op het operatiecomplex zijn.

De operatieEen verpleegkundige brengt u naar de voorbereidingsruimte op de operatieafdelingen stelt u voor aan de anesthesiemedewerker. Op de operatieafdelingwordt een infuus ingebracht, waarmee u vocht en medicatie toegediend krijgt.Om het risico op ontstekingen zo klein mogelijk te maken, krijgt u tijdensen na de operatie antibiotica toegediend. Er worden verschillende controlesuitgevoerd en apparatuur aangesloten. De orthopedisch chirurg komt nogbij u langs en hij zal de kant die geopereerd moet worden met een watervasteviltstift markeren.Time-outprocedureBij aankomst op de operatiekamer zullen er voor uw veiligheid nog een aantalzaken gecontroleerd worden. Ook wordt er door de operateur met een stifteen pijl op het te opereren been getekend. Het operatieteam vraagt hierbij uwmedewerking.De ingreepDe operatie duurt één tot twee uur. Bij de operatie wordt de heupkopverwijderd. In de heupkom wordt een kom van kunststof of metaal geplaatst.Hierna zet de chirurg in het bovenbeen een metalen steel, waarop een kopis vastgemaakt, die precies in de kom past. Het hele gewricht wordt dusvervangen door een kop en een kom die precies in elkaar passen (figuur 4).Het litteken kan aan de zijkant, voorkant of achterkant van de heup zitten. Dit isafhankelijk van op welke manier de prothese ingebracht wordt in de heup.Figuur 4

Na de operatieNa de operatie wordt u naar de uitslaapkamer gebracht, waar u rustig kuntontwaken. U verblijft hier ongeveer één tot twee uur. De uitslaapkamer, wordtook wel ‘recovery’ of ‘verkoeverkamer’ genoemd. De anesthesiemedewerkerzal regelmatig controleren hoe het met u gaat. Als alles goed met u gaat magu weer terug naar de verpleegafdeling. Zodra u op de afdeling bent, mag u zelf(of de verpleegkundige zal dit doen) contact opnemen met uw contactpersoon.Na de operatie zult u de volgende zaken waarnemen:• Een infuus in uw arm voor het toedienen van vocht en medicijnen• Een wonddrain (slangetje) waarmee het bloed en wondvocht uit de wondwordt afgevoerd• Een blaaskatheter (slangetje) waarmee de urine wordt afgevoerd, dit isafhankelijk van de pijnstillingOp de verpleegafdeling zullen de verpleegkundigen regelmatig uw bloeddruk,hartslag en temperatuur controleren. Ook wordt met een apparaatje aan uwvinger het zuurstofgehalte in het bloed gemeten. Verder vragen zij regelmatignaar de pijn. Zorg ervoor dat u tijdig aangeeft dat u pijn ervaart. Als de pijnnamelijk te ernstig wordt, kan deze vaak moeilijker weer onder controlegebracht worden.Als u zich goed voelt mag u beginnen met wat te drinken. Als dit goed gaatwordt dit uitgebreid naar kleine hoeveelheden eten.• Op de eerste en derde dag wordt bloed geprikt om het ijzergehalte(Hb-gehalte) te controleren. Dit kan als gevolg van de operatie gedaald zijn• De wonddrain en blaaskatheter worden de eerste dag na de operatieverwijderd• Wanneer u goed drinkt en u geen extra bloed nodig heeft, wordt het infuusverwijderd• U krijgt dagelijks hulp bij de lichamelijke verzorging• De orthopedisch chirurg of de AIOS zal iedere dag langskomen om hetherstel met u te bespreken• Op de tweede dag na de operatie zal het verband verwijderd worden• Ongeveer twee dagen na de operatie wordt een controlefoto van uw heupgemaakt. Als dit in het weekend valt zal de controlefoto na het weekendgemaakt worden

• Om trombose te voorkomen moet u 6 weken een antistollingsmiddelgebruiken. Instructies over hoe u het antistollingsmiddel moet toedienen,vindt u in de folder ‘Gebruik van antistolling tegen trombose’. Deze folder krijgtu van de verplegingPijnHet is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk pijn heeft. Dit is prettigvoor uzelf, maar ook belangrijk voor uw herstel. U krijgt daarom al voorde operatie pijnstillers om een bepaalde ‘bescherming’ tegen de pijn op tebouwen. Iedereen reageert anders op pijn en pijnstillers. De anesthesioloog enverpleegkundigen vragen u daarom regelmatig of en hoeveel pijn u heeft. Inde folder ‘Voorbereiding op de operatie en anesthesie’ wordt uitgelegd hoe zij ditzullen doen (kopje Pijnbestrijding na de operatie). U krijgt dagelijks pijnstillersvan de verpleegkundigen, het is belangrijk om deze ook in te nemen, ook als uweinig pijn ervaart. Het is normaal dat u na de operatie enige pijn en ongemak(zoals misselijkheid) ervaart. U moet dit direct bij de verpleegkundigeaangeven.FysiotherapieNa de operatie gaat u samen met de fysiotherapeut oefenen. Vanaf de eerste dagna de operatie start u met de revalidatie. De oefeningen zijn te vinden onder hetkopje ‘Revalidatie’. De fysiotherapeut komt dagelijks in de ochtend bij u langs.U krijgt advies van de fysiotherapeut over bewegingen die u de eerste 6 wekenniet mag maken met uw heupprothese.OntslagIn principe kunt u tussen de 3de en 5de dag het ziekenhuis verlaten.Aan de hand van uw herstel besluit de orthopedisch chirurg samen met defysiotherapie wanneer u medisch uitbehandeld bent. De orthopedieconsulentof verpleegkundige overleggen met u wat de mogelijkheden zijn voor na deoperatie.Als u alleenstaand bent of niet op hulp van partner, familie of goede kennissenkunt terugvallen, dan is het soms nodig dat er thuiszorg geregeld wordt.De thuiszorg biedt hulp bij de dagelijkse verzorging.

Wanneer de thuissituatie niet geschikt is voor terugkeer, dan kunt u voor eenkorte tijd logeren in een verzorgingshuis. De keuze van het verzorgingshuisis afhankelijk van de beschikbaarheid. U kunt ook revalideren in eenzorghotel. Een zorghotel heeft comfortabele kamers waar u kunt ontspannenen tegelijkertijd professionele zorg krijgt. U kunt zelf vooraf reserveren, hierzijn kosten aan verbonden. U kunt meer informatie vinden op de websitevan Florence www.florence-zorg.nl of contact opnemen via telefoonnummer(070) 413 10 00.ControleNa tien tot veertien dagen heeft u een afspraak om de hechtingen teverwijderen. Na ongeveer zes weken komt u voor controle terug bij uworthopedisch chirurg of de AIOS. Voor uw afspraak bij de polikliniekOrthopedie kunt u zich melden op de afdeling Radiologie. Hier zal eencontrolefoto van de heup gemaakt worden. Afhankelijk van het herstel wordtde verdere aanpak met u besproken. U kunt uiteraard ook al uw vragen stellen.De afspraken krijgt u mee bij ontslag uit het ziekenhuis. In principe vindt ereen jaar na de operatie weer een controle plaats. U wordt geadviseerd om natwee, vijf, acht en 10 jaar uw heupprothese te laten controleren.RevalidatieOver het algemeen treedt er een natuurlijk herstel op van de spierkrachten de beweeglijkheid van de heup. Uw fysiotherapeut bepaalt bij ontslag offysiotherapie in de thuissituatie nodig is. Na de operatie loopt u ongeveerzes weken met een loophulpmiddel (rollator of elleboogkrukken).De fysiotherapeut zal tijdens de opname vooral de focus leggen op de ‘algemenedagelijkse handelingen’. De ‘oefeningen’ zijn bedoeld als ondersteuning vooruzelf in de thuissituatie zowel voor als na de operatie.De genoemde adviezen zijn een algemene richtlijn.De orthopedisch chirurg of fysiotherapeut kan aangevendat er voor u andere adviezen gelden.

Voorkomen van een luxatieHet uit de kom raken van de heup is een complicatie die zich kan voordoen.U kunt dit proberen te voorkomen door u de eerste zes weken na de operatieprecies aan de volgende adviezen te houden. Aan de hand van foto’s proberenwij een aantal houdingen duidelijk te maken, die voorkomen moeten worden.1) Niet voorover bukken als u in een stoel zit2) Niet bukken als u met de benen naast elkaar staan3) Niet in diepe stoelen gaan zitten (of in een ligbad)4) Niet met de benen over elkaar zitten5) Altijd een kussen tussen de knieën leggen als u op uw zij ligt6) In de auto stappen vanaf de straat en niet vanaf de stoepEen aantal tips en voorbeelden worden uitgelegd en weergegeven onder hetvolgende kopje ‘Algemene dagelijkse handelingen’.Algemene dagelijkse handelingenIn en uit bed komenIn en uit bed komen, doet u bij voorkeur aan degeopereerde zijde. De benen moet u zoveel mogelijkin het verlengde van uw bovenlichaam houden. Hetgeopereerde been mag u onder de enkel ondersteunen,met de voet van het niet geopereerde been (figuur 5).Als u op uw zij gaat liggen, gebruik dan een kussentussen de benen. Begin op uw rug en plaats een kussentussen de knieën en draai dan op de niet geopereerdezijde (foto 1 en 2).Figuur 5foto 1foto 2

Zitten en opstaan• De eerste zes weken de heupen niet verderbuigen dan 90º. Een stoel met relatief hogezitting en armleuningen is aan te bevelen• Bij een zithoogte van minimaal 45centimeter loopt u geen risico. Dit geldtook voor de hoogte van uw bed enuw toilet. Hulpmiddelen voor hetverhogen van bed of toilet kunt u bij dethuiszorgwinkel verkrijgen• Hou bij het opstaan of zitten hetFiguur 6geopereerde been enigszins gestrekt enmaakgebruik van de armleuningen van de stoel (figuur 6). Doe dit ook bij hetnaar het toilet gaan• U mag de eerste zes weken niet met de benen over elkaar zitten (foto 3)• U mag niet bukken als u in een stoel zit. Blijf netjes rechtop zitten(foto 4, 5, 6)foto 3foto 4FOUTfoto 5FOUTfoto 6FOUTFOUTLopen• Het geopereerde been mag volledig belast worden, gebruik hierbij uwelleboogkrukken. Het kan zijn dat de orthopedisch chirurg iets andersadviseert, volg dit advies goed op

• Bij het lopen met elleboogkrukken zet u eerst beide elleboogkrukken naarvoren. Daarna plaatst u het geopereerde been tussen de elleboogkrukken.Als laatste stapt u met het niet geopereerde been voorbij het geopereerdebeen• Probeer uw voet en been in het verlengde van uw lichaam te houden.Dus probeer de voet en het onderbeen van het geopereerde been niette draaien• Als u wilt omdraaien doe dit dan door kleine pasjes te nemen en uw voetensteeds bij te schuiven• Onverwachte draaibewegingen en zijwaartse stapbewegingen kunnen betervermeden wordenTraplopen met elleboogkrukken• De kruk die zich aan de kant van de leuning bevindt, dient u in uw anderehand te nemen• Trap oplopen. Eerst het niet geopereerde been op de volgende trede zetten.Daarna de kruk op de volgende trede zetten. Tegelijk zet u het geopereerdebeen bij (figuur 7)Figuur 7 Figuur 8• Trap aflopen. Eerst de kruk samen met het geopereerde been een tredelager plaatsen. Dan bijstappen met het niet geopereerde been. Als u het nietvertrouwt, kunt u achteruit de trap aflopen (figuur 8)

Sokken en schoenen aantrekken (foto 7, 8, 9)U mag de eerste zes weken niet bukken. Dit betekent dat u niet zelf uwsokken en schoenen kunt aantrekken, zeker niet van het geopereerde been.De kous en schoen van het niet geopereerde been mag u alleen aantrekken,als u dat been optrekt en daarbij niet voorover buigt. Een lange schoenlepel eninstapschoenen voorkomen dat u moet gaan bukken (foto 10) .foto 7foto 8FOUTFOUTfoto 9foto 10FOUTGOEDVoorwerpen van de vloer oprapenDe eerste 6 weken mag u niet bukken, dus u kunt zelf niets van de grondoprapen. Iets oprapen van de grond gebeurt met het geopereerde been naarachteren gestrekt (foto 11 en 12).foto 11foto 12FOUTGOEDBaden en douchenU mag de eerste twee weken niet in bad in verband met de wond. Het isverstandig in verband met de hoge instap om de eerste 6 weken niet in bad te

gaan. U kunt uw fysiotherapeut vragen wanneer u weer in bad mag. U magwel douchen. Wij raden u aan om dit zittend te doen.In en uitstappen van de auto• Parkeer de auto zodat deze niet tegen de stoeprand staat• In de auto stappen vanaf de straat en niet vanaf de stoep• Zorg er voor dat de deur volledig geopend kan worden• Plaats de stoel zover mogelijk naar achter• Een plastic zak op de zitting maakt het draaien op de zitting makkelijker• Een kussen om de stoel te verhogen is ook aan te raden• Als u uw benen naar binnen of buiten wilt brengen is hulp verstandig.U mag uw benen niet te hoog tillen• De benen verplaatst u samen (bij elkaar) in en uit de auto• Bij het in- of uitstappen geldt ook dat de heup niet verder mag buigen dan90°. Verder moeten de benen in het verlengde van het lichaam blijvenAutorijdenU mag de eerste 6 weken niet zelf autorijden. Dit kan gevaar opleveren in hetverkeer omdat de reactie van het geopereerde been nog sterk vertraagd is.Zodra de reactiesnelheid en de coördinatie van het geopereerde been hersteldzijn, kan het autorijden hervat worden na overleg met uw specialist.N.B. Kijk de polis van uw autoverzekering na! Het kan zijn dat u tot driemaanden na de operatie niet verzekerd bent.Fietsen en sportenDe eerste zes weken raden wij u af te fietsen. Het gevaar zit niet zozeer in hetfietsen, maar meer in het plotseling moeten afstappen. U mag eventueel welal eerder op een hometrainer met hoog zadel fietsen. Dit is zelfs goed voorhet herstel van uw spierkracht. Let goed op de techniek van op- en afstappen.Overlegt u met de fysiotherapeut wanneer u weer mag fietsen.De meeste sporten zijn een aantal maanden na de operatie weer mogelijk.We raden u aan goed op te letten dat u niet valt. Verder worden sporten met veelpiekbelasting op het heupgewricht, zoals hardlopen en springen, ontraden.De orthopedisch chirurg kan u vertellen wanneer u weer mag sporten.

OefeningenDeze oefeningen zijn bedoeld voor uzelf. U verstevigt hiermee uw spierkrachten verbetert de beweeglijkheid van het gewricht. Na de operatie zal defysiotherapeut hier adviezen over geven.Oefening 1Houding: zitten of liggenAantal keren per dag: elk uurAantal herhalingen: 10 keerBeweeg de voeten volledig op en neerOefening 2Houding: plat liggenAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerLeg uw been gestrekt neer en druk uwknieholte in de matras, zodat uw bovenbeenspieren aanspannen. Hou dit 5seconden vast.Oefening 3Houding: plat liggenAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerDe billen samenknijpen.Hou dit 5 seconden vast.Oefening 4Houding: plat liggenAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerTrek uw knie rustig op in de richting vande borst, schuif met uw voet over het bed.Buig niet verder dan 90° in de heup. Laatde knie niet naar buiten bewegen.

Oefening 5Houding: zittenAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerGa goed achterin de stoel zitten. Strek de knie enmaak het been zo recht mogelijk.Houd dit 10 seconden vast.Oefening 6Houding: StaandAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerBeweeg het geopereerde been zijwaarts, 5 secondenvasthouden. Let op dat u uw bekken niet optrekt.Probeer uw been recht te houden. Gebruik een tafel,stoel of bed als steun.Oefening 7Houding: StaandAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerOp dezelfde wijze achterwaarts, 5 seconden vasthouden.Gebruik een tafel, stoel of bed als steun.Oefening 8Houding: StaandAantal keren per dag: 3 keerAantal herhalingen: 10 keerTil de knie van het geopereerde been omhoog met gebogenknie. Niet hoger dan 90°. 5 seconden vasthouden. Gebruikeen tafel, stoel of bed als steun.

Oefening 9Maak dagelijks één à twee wandelingen, bij voorkeur buiten. U mag net zolanglopen als u wilt en kan. Als u meer pijn krijgt, ligt dat meestal aan datgenewat u de dag ervoor hebt gedaan. U kunt het dan beter één of twee dagen ietsrustiger aan doen.Bij vragen of onduidelijkheden over wat u wel en niet mag kunt u bellen metTelefoonnummers MCH Antoniushove MCH WesteindeAfdeling Fysiotherapie (070) 357 42 30 (070) 330 23 23ComplicatiesBij iedere operatie is er een kans op complicaties, zo ook bij een heupoperatie.Hieronder vindt u een overzicht van mogelijke complicatiesNabloedingDe eerste dagen na de operatie is het normaal dat de wond nog bloed ofwondvocht produceert. Dit hoort bij het normale genezingsproces van dewond. Het kan zijn dat dit bij u langer aanhoudt dan normaal. Vooral deopening van de drain kan bloed en wondvocht produceren.Verschil in beenlengteHet kan zijn dat u in de eerste weken na de operatie het gevoel heeft dat hetgeopereerde been langer geworden is. In de meeste gevallen is dit van tijdelijkeaard doordat de spieren rond de heup weer een nieuw evenwicht moetenzoeken. Het kan ook zo zijn dat de orthopedisch chirurg hier bewust voorgekozen heeft. Dit wordt gedaan om de kans op het uit de kom schieten van deheup te verkleinen. Als het verschil meer dan twee centimeter is en klachtenveroorzaakt, kan een verhoogde schoenzool geadviseerd worden.LuxatieEen luxatie is het uit de kom schieten van de heupprothese. De eerste3 maanden na de operatie is de kans hierop het grootst doordat hetgewrichtskapsel dan nog niet voldoende stevig is en de spieren rondom deheup nog verzwakt zijn. U kunt de kans op een luxatie verminderen door deadviezen van de fysiotherapeut zorgvuldig op te volgen.

TromboseTrombose is een bloedstolsel dat een ader in uw been verstopt. Soms kan hetstolsel losschieten en in uw longen terecht komen (longembolie). Om dit tevoorkomen moet u 6 weken antistollingsmiddel gebruiken. . Instructies overhoe u het antistollingsmiddel moet toedienen, vindt u in de folder ‘Gebruik vanantistolling tegen trombose’. Ook is regelmatig bewegen van groot belang.Beschadiging van bloedvaten en zenuwenIn de omgeving van de heup lopen verschillende bloedvaten en zenuwen. Er iseen kans dat deze uitgerekt of beschadigd raken tijdens de operatie. Dit kanleiden tot gevoelloosheid of slapheid in delen van het geopereerde been.Deze complicatie komt weinig voor en is meestal tijdelijk.InfectieEr zijn twee soorten infecties. Een oppervlakkige infectie, een infectie rondde opening van de huid of een diepe infectie. Deze zit rond de prothesedelen.Een behandeling van een infectie zal altijd leiden tot een ziekenhuisopname ofeen verlenging hiervan. Een infectie komt vaker voor bij mensen met diabetes,reumapatiënten en bij patiënten met aandoeningen van het immuunsysteem.Een goede persoonlijke hygiëne en voedingstoestand is ook belangrijk.Een totale heupprothese blijft lichaamsvreemd materiaal, dat altijd gevoeligblijft voor bacteriën. Geef bij medische behandelingen altijd aan dat u eenprothese heeft, hier kan de arts of tandarts dan rekening mee houden.LoslatingDe gemiddelde levensduur van een heupprothese is 15 jaar. Dit is eengemiddelde, dus het kan zijn dat de prothese bij u eerder aan vervanging toe is.De kans op loslating is groter na een infectie, val of luxatie. Er kan ook zonderverklaring een loslating optreden.

VragenHeeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u altijd contactopnemen.Telefoonnummers MCH Antoniushove MCH WesteindeTijdens kantooruren:Polikliniek Orthopedie (070) 357 42 41 (070) 330 23 98Buiten kantooruren:Spoedeisende Hulp (070) 357 42 04 (070) 330 23 80