Jaarverslag 2011 - Milieufederatie Limburg

40 JAARSTICHTINGMILIEUFEDERATIELIMBURGJaarverslag 2011stichting milieufederatie limburg

Voorwoord12011 was een bijzonder jaar voor de Milieufederatie Limburg:een jaar om vooruit te kijken, een jaar om terug te blikken, maarnatuurlijk ook een jaar om hard te werken en de provincie Limburgzo leefbaar mogelijk te maken én te houden.Terugkijken deden we in 2011 tijdens de viering van het 40-jarigjubileum van de Milieufederatie. Deze mijlpaal werd gevierd meteen feestelijke bijeenkomst in Roermond waarin stof tot nadenkenwerd gegeven door Bas Haring en er volop gediscussieerdwerd over de toekomst van Limburg en de Limburgse bevolking,en de rol van de Milieufederatie daarin.Vooruit kijken ging op een intensieve manier: medewerkers enbestuur hebben zich afgevraagd wat hun ideale toekomstbeeld is,wat de visie van de Milieufederatie is voor de komende jaren, enwat daarbij de speerpunten zijn. Er is overleg geweest over hetMeerjarenbeleidsplan 2012-2017 met sterkte-en-zwakte analyses,kansen en bedreigingen en uitgangspunten voor het te voerenbeleid.Intussen werd natuurlijk ook gewoon hard gewerkt. De medewerkersvan de Milieufederatie hebben groepen bijgestaan metkennis en andere vormen van ondersteuning, actuele thema’s zijnbesproken, er is documentatie verschaft én voorlichting gegeven.Ook is er meegedacht en gepraat over nieuwe plannen van overheiden andere organisaties. Soms werd hierbij kritiek gegevenop ontwikkelingen, meestal in goed overleg. In enkele gevallen- bijvoorbeeld bij de plannen voor de Buitenring Parkstad - heeftde Milieufederatie zich op afgesproken wijze (zoals vastgelegdin de gedragscode) teruggetrokken uit overleg. Op die wijzebehoudt de federatie het recht om te kunnen procederen tegenonzalige en onnodige aantasting van natuur en leefbaarheid.In dit jaarverslag kunt u gedetailleerd lezen waar de medewerkersvan de Milieufederatie zich het afgelopen jaar allemaal mee bezighebben gehouden. Ik wens u daarbij veel leesplezier, en wellichtook inspiratie.Rest mij u nog te melden dat ik per 31 december 2011 aftreedals voorzitter en opgevolgd word door Marieke Kruit.Met vriendelijke groet,Liesbeth van SoestVoorzitterFoto: Monique Demarteau

1 Thema’s2 natuur en landschapLandschapspark De GravenDe Milieufederatie Limburg heeft zitting in het bestuur vanLandschapspark De Graven samen met gemeentelijke vertegenwoordigers,Dienst Landelijk Gebied en de Provincie Limburg. DeWestelijke Mijnstreek (regio Sittard-Geleen) is een verstedelijktgebied, waar grote industriële bedrijven als Nedcar, DSM en Sabichet uiterlijk bepalen. Landschapspark De Graven is opgezet om alstegenhanger van de ‘rode’ ontwikkelingen serieus werk te makenvan de versterking van natuur, landschap en recreatie. Dat isessentieel voor een aantrekkelijk woon-, werk- en leefklimaat vande dichtbevolkte Westelijke Mijnstreek.In 2011 is gewerkt aan de volgende projecten: Oude Pastorie(Beek), Integraal project Catsop (Stein), Heidekamppark (Stein),A2 Groenzone, Urdal-Scharberg (Stein), opwaardering Kakkertdal(Schinnen), Ecopassage A2 (Beek), hellingen Schinnen-Spaubeek,natuurtransferium Sweikhuizen (Schinnen), kasteelpark Elsloo(Stein) en nieuw bos (Sittard-Geleen). De Milieufederatie woondeeen aantal vergaderingen van het bestuur van het Landschapsparkbij. Ze adviseerde over nieuwe, groene projecten en leverde op diewijze een bijdrage aan de ‘vergroening’ van deze sterk verstedelijkteregio.In de loop van 2011 heeft een transitie van De Graven plaatsgevonden.Het werkgebied van Landschapspark De Graven is verruimdtot dat van de hele Westelijke Mijnstreek. Het omvat nu niet alleende (buiten)gebieden van de gemeenten Schinnen en Sittard-Geleen, maar ook die van de gemeenten Beek en Stein. StichtingLandschapspark De Graven Westelijke Mijnstreek (nieuwe naam)gaat zich concentreren op de uitvoering van twaalf projecten vanhet ‘speerpunt landschap’ uit de Regiovisie Westelijke Mijnstreek.In de nieuwe setting wordt het bestuur gevormd door vier wethoudersvan de betrokken gemeenten. De voormalige bestuurspartijenWaterschap Roer en Overmaas, LLTB en de Milieufederatie Limburghebben geen zitting meer in het bestuur. Voor overleg met laatstgenoemdepartijen is een platform opgericht dat zich zal bezighoudenmet gebiedsbeleid en de ontwikkeling van het platteland.Natura 2000Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden.De Milieufederatie bemoeit zich intensief met de inhoudvan de beheerplannen die worden opgesteld voor de 23 Natura2000-gebieden in Limburg. Daarnaast probeert zij draagvlak teverwerven voor de doelstellingen van het Europese Natura 2000-beleid.In 2011 heeft de aanpak van het stikstofprobleem in de Natura2000-gebieden de agenda bepaald. Via de zogenoemde ProgrammatischeAanpak Stikstof (PAS) wordt een oplossing gezocht voor hetteveel aan stikstof in een groot deel van de Natura 2000-gebieden,waardoor de natuurdoelen in deze gebieden onder druk staan. Dedefinitieve aanwijzing van de Natura 2000-gebieden en de opstellingvan de beheerplannen wachten op een adequate oplossing vandit hardnekkige probleem.De Milieufederatie Limburg heeft zich in 2011 samen met anderenatuur- en milieuorganisaties bemoeid met de totstandkomingvan de PAS, die niet alleen een oplossing moet bieden voor deeconomische ontwikkeling van landbouwbedrijven rondom deNatura 2000-gebieden, maar ook perspectief biedt voor het herstelen de ontwikkeling van de uit oogpunt van Europees natuurbeleidbelangrijke natuurwaarden (de natuurparels). In de loop van 2012wordt de invoering van de PAS verwacht.NatuurbeleidHet nieuwe kabinetsbeleid heeft een enorme impact op de toekomstvan het landelijke gebied in Limburg. De regering heeft inhaar regeerakkoord een enorme korting op het budget van natuuren landschap aangekondigd. Hoeveel precies, daarover verschillende meningen. Natuurmonumenten spreekt van een korting van maarliefst 72 procent in 2015 ten opzichte van 2011. De gevolgen voornatuur en landschap zijn ingrijpend.Het drastisch verkleinen van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS)getuigt van kortetermijnvisie. Natuurterreinen blijven daardoorgeïsoleerd liggen, maar ook andere maatschappelijke processen zoalslandbouwstructuurverbetering, hoogwaterbestrijding en recreatie inhet buitengebied ondervinden daar de gevolgen van. Investeringenuit het verleden worden zo teniet gedaan, een enorme kapitaalvernietiging.Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving zullende voorgenomen bezuinigingen van het Rijk op het natuur- enlandschapsbeleid leiden tot een verdere verslechtering van denatuurkwaliteit en de leefomstandigheden van planten- en dier-

4van bijna twee hectare, wordt ongeveer zeven hectare nieuwenatuur aangelegd. Hiervoor stelt de gemeente grond in de nabijheidbeschikbaar die vervolgens als natuur ingericht gaat worden.Het stuk grond waar het centrum komt, heeft momenteel nogeen agrarische bestemming en maakt deel uit van de EcologischeHoofdstructuur (EHS). Dat betekent dat de EHS ter plekke herbegrensdmoet worden. De Milieufederatie is toch akkoord omdater uiteindelijk meer nieuwe natuur bijkomt dan er verdwijnt.Bovendien heeft de gemeente verklaard geen medewerking meer teverlenen aan de komst van een golfbaan in het betreffende gebied,een eis van de betrokken natuurorganisaties.Nacht van de NachtDe zevende Nacht van de Nacht op 29 oktober 2011 is zeersuccesvol verlopen. Zo’n 25.000 mensen, onder wie veel kinderen,namen deel aan zo’n 300 activiteiten verspreid over alle provincies.In Limburg namen ruim 2.000 mensen deel aan een van de 33‘donkere’ activiteiten.In Limburg deed ook de provincie mee aan de Nacht van de Nachtdoor de aanstraalverlichting van het Gouvernement in Maastrichtte doven. Verder waren de gemeenten Mook en Middelaar, Beek,Nederweert, Brunssum, Schinnen, Meerssen, Beesel en Leudal actieftijdens de Nacht van de Nacht. Deze gemeenten hebben aanstraalverlichtingvan gemeentehuizen, monumenten, kerken en kunstwerkenuitgezet. In de gemeente Beek werd dertig procent van destraatverlichting uitgeschakeld. Vodafone (Maastricht), UniversiteitMaastricht, Centraal Bureau voor de Statistiek (Heerlen), HeimingOptiek, autobedrijf Feijts en Albert Heijn (Beesel) doofden zoveelmogelijk nachtelijke (reclame)verlichting.Tot en met 2010 liep het project Laat het Donker Donker waarinook aandacht voor duisternis werd gevraagd. In 2011 is dit landelijkeproject gekoppeld aan de Nacht van de Nacht.openbaar, sportveld, reclame, recreatieterreinen, verlichting uit eengebouw, verlichting van een gebouw, particulier. De helft van hetaantal meldingen valt in de categorie openbare verlichting, zoalsstraatverlichting die de gehele nacht brandt of lantaarnpalen die(in)direct in woon- of slaapkamer schijnen.In de categorie ‘verlichting uit een gebouw’ scoort opvallend hoogde verlichting uit kassen, met name ten noorden van Roermond.Ook verlichting van gebouwen vindt men vaak onnodig: monumentenen gebouwen die de hele nacht verlicht zijn of waarbij deverlichting niet goed is afgesteld waardoor vooral de omgevingen omliggende woningen verlicht worden. Uiteraard zijn er ookmeldingen van reclameverlichting. Deze betreffen bijna allemaalreclamemasten en grote reclameborden langs snelwegen.In Limburg zijn in totaal zestig lichthinderklachten gemeld. Ditlijkt weinig ten opzichte van de 2.000 meldingen in heel Nederland.Vooral rondom grote steden als Utrecht, Amsterdam en Rotterdamzijn veel meldingen van lichthinder op de kaart zijn gezet.Het lage aantal meldingen in Limburg betekent dat we wellicht alin een redelijk donkere provincie leven. Dat neemt niet weg dat hetnatuurlijk altijd donkerder kan. De Milieufederatie heeft daarom in2011 een paar lichthinderproblemen aangekaart bij de betrokkenenen waar mogelijk opgelost. Zo is onder meer bedrijfsverlichtingbeter afgesteld zodat langskomend autoverkeer niet meer wordtverblind. Ook is in overleg met een ander bedrijf verlichting aangepastzodat de aanpalende woningen geen lichthinder meer hebben.LichthinderinventarisatieEén donkere nacht is leuk, maar de Milieufederatie Limburg is opzoek naar structurele maatregelen om overbodige nachtverlichtingtegen te gaan. Door middel van een digitale lichthinderkaart is inde maanden september en oktober 2011 geïnventariseerd welkelichthinderproblemen er zijn en welk soort lichthinder mensen hetmeeste stoort. De meldingen zijn in zeven categorieën verdeeld:

uimte5Structuurvisie Infrastructuur en RuimteDeze nota geeft de kaders aan voor het ruimtelijke beleid vanhet Rijk en is via doorwerking in provinciale en gemeentelijkeplannen indirect belangrijk voor de ruimtelijke inrichting van deprovincie Limburg. Samen met de provinciale Natuur en Milieufederatiesen andere natuur- en milieuorganisaties is in 2011gelobbyd richting Tweede Kamer om belangen van milieu, natuuren landschap een duidelijker plek te geven in de nota.HelihavenDe Milieufederatie heeft in 2010 geen zienswijze kunnen indienentegen de Concept-Luchthavenverordening van de ProvincieLimburg, aangezien de helihaven in Heythuysen alsmede deluchthaven in Arcen niet in deze verordening waren opgenomen.In december 2010 heeft de Provincie Limburg de definitieveverordening vastgesteld. Toen pas bleek dat hierin toch een luchthavenregelingvoor de helihaven in Heythuysen is opgenomen.De Milieufederatie heeft hiertegen in 2011 beroep ingesteld bijde Raad van State, omdat een helihaven volgens haar niet thuishoortin de nabijheid van Natura 2000- en EHS-gebied Leudal.GreenportlaneDe Milieufederatie Limburg was in 2011 voorzitter van de klankbordgroepGroen, Water en Milieu van de Developement CompanyGreenport Venlo (DCGV). In deze klankbordgroep zitten vertegenwoordigersuit de achterban van de Milieufederatie en van anderemaatschappelijke organisaties (onder meer Staatsbosbeheer).Samen met DCGV proberen zij zorg te dragen voor een goedeinvulling van de groene corridors en robuuste groenstructuren inde gebiedsontwikkeling Greenport.Planologische ontwikkelingenDe Milieufederatie Limburg werd in 2011 vaak om adviesgevraagd door burgers en aangesloten groepen. Meestal ging hetom planologische ontwikkelingen in de regio. Wat betreft dezeontwikkelingen gaat het bijna altijd om meerjarige projecten.Bijna alle dossiers lopen dan ook door in 2012. Het gaat te verom in dit jaarverslag alle dossiers uitgebreid te beschrijven. Wevolstaan met het benoemen van de planologische ontwikkelingenin de provincie en geven de stand van zaken weer in een tabel(zie pagina 6).Racecircuit De PeelDe rechter bepaalde in 2008 dat het racecircuit Bakelse Dijk(Venray) niet meer gebruikt mag worden. Medio 2009 werdenvervolgens het bestemmingsplan en de milieuvergunning door deRaad van State vernietigd. Om niet in nieuwe juridische proceduresverstrikt te raken, heeft de Milieufederatie in 2009 met degemeente en de racecircuiteigenaar opgetrokken om constructiefmee te denken in het zoekproces naar een andere locatie. Eenen ander is echter niet conform gemaakte afspraken verlopen.De Milieufederatie heeft daarom in december 2010 een briefgestuurd naar de gemeenteraad van de gemeente Venray. Zij ishet niet eens met de voorbarige conclusie van het college vanburgemeester en wethouders om alleen de Bakelse Dijk als locatieverder uit te werken. In 2011 is het bestemmingsplan en de MERstudiein procedure gegaan. Hierin is bevestigd dat niet is gehandeldconform de afspraken in het gezamenlijke zoekproces naareen geschikte locatie. De Milieufederatie werd hierdoor tegenhaar voornemens in gedwongen om een zienswijze in te dienen.De procedure loopt door in 2012.

Planologische ontwikkelingOndernomen actieStand van zakenResultaat6Ontwikkelingen Noord-LimburgOntgronding/natuurontwikkeling Overleg Loopt nog oKoningsvenOntwikkeling tussengebied Malden-Mook Overleg Loopt nog oStructuurvisie Venray Overleg Loopt nog oRacecircuit De Peel Zienswijze ingediend Loopt nog oMotorcross Venlo Overleg Loopt nog o(Groene Structuren) Greenportlane Overleg Loopt nog oProject Heiderijk Overleg Loopt nog oOntsluiting Groesbeek-Mook Overleg Loopt nog oBestemmingsplan Buitengebied Gennep Overleg Loopt nog oWoningbouw de Bisselt Overleg Loopt nog oBestemmingsplan Buitengebied Venlo Overleg Loopt nog oOntwikkelingen Midden-LimburgUitbreidingsplan Grathem Overleg Loopt nog oHelicopterterrein Leudal Juridische procedure Loopt nog oStructuurvisie Beesel Zienswijze ingediend Deels rekening gehouden met visie SML o/+Aardgastransportleiding Peel-Schinveld Schriftelijke reactie ingediend samen Loopt nog omet Brabantse MilieufederatieLus van Linne Zienswijze ingediend Loopt nog oBestemmingsplan buitengebied Weert Overleg Loopt nog oBestemmingsplan buitengebied Nederweert Overleg Loopt noog oReclamemast Nederweert Zienswijze ingediend Tegemoet gekomen aan visie SML +N280-West Overleg Tegemoet gekomen aan visie SML +Structuurvisie en bestemmingsplan Overleg Loopt nog oEcht-SusterenUitbreiding Essent (Maasgouw) Overleg Loopt nog oStructuurvisie Maasgouw Zienswijze ingediend Deels tegemoet gekomen aan visie SML o/+Rosslag (Herten) Inspraak SML Loopt nog oUitbreiding Nunhems Zaden Lobby SML Loopt nog oZandwinning Weert Overleg Loopt nog oIJzeren Rijn Overleg Loopt nog oOntwikkelingen Zuid-LimburgAanleg Golfbaan Eys Overleg Loopt nog oBuitenring Parkstad (Inpassingsplan) Juridische procedure Tegemoet gekomen aan visie SML +Buitenring Parkstad (Flora en Fauna Wet) Juridische procedure Loopt nog oBuitenring Parkstad (NB Wet) Juridische procedure Loopt nog oWijncentrum Rott Overleg Loopt nog oLandgoed St. Pietersberg Overleg Loopt nog oBetonbedrijf Gelissen Overleg Loopt nog oParkeerproblematiek Holset Overleg, brief Deels tegemoet gekomen aan visie SML o/+Bomenkap beekdalen Overleg Deels tegemoet gekomen aan visie SML o/+OPAC (Graetheide) Overleg Loopt nog oOndergrondse CO2-opslag (Graetheide) Overleg Ministerie heeft plannen stilgelegd +(Groene Structuren) A2 Overleg Loopt nog oSpooremplacement Born Zienswijze ingediend Loopt nog oDierenwelzijnscentrum (Born) Overleg Tegemoet gekomen aan wensen SML +o = onbekend + = positief - = negatief o/+ = deels positief

milieu en water7Gemeenten met hart voor schoon waterVia het project ‘Gemeenten met hart voor schoon water’ wordtgepoogd draagvlak te creëren bij gemeentelijke bestuurders voorhet saneren van riooloverstorten. Hiermee kan de natuurlijkewaterkwaliteit aanzienlijk verbeterd worden. Dit doet de federatiein samenspraak met de Provincie Limburg en de waterschappen inLimburg. Het doel is de riooloverstortfrequentie terug te brengentot één keer in de twee of vijf jaar, liefst vóór 2015 en - in gevalvan uitstel - uiterlijk vóór 2027.Op 2 november 2011 was er een succesvolle bijeenkomst in Weert,waar zes gemeenten - te weten Bergen, Onderbanken, Roermond,Valkenburg, Venray en Weert - een presentatie hebben gegevenover hoe zij de riooloverstortproblematiek aanpakken. Doel wasom gemeenten die op een positieve manier met hun waterbeleidbezig zijn, met name op het gebied van sanering van riooloverstorten,tijdens het event in het zonnetje te zetten.Riooloverstorten zijn namelijk een groot probleem voor de waterkwaliteitin de Limburgse beken. Van de ruim 1.000 overstorten inLimburg hebben circa 200 overstorten een hoge saneringsurgentie.Ongeveer 110 overstorten lozen op kwetsbare wateren, die hierdoorernstig vervuild raken.Samen met de beide Limburgse waterschappen is door de MilieufederatieLimburg nagegaan welke gemeenten een goede ambitieten toon spreiden om de overstortproblematiek aan te pakken. Ditzijn met name de bovengenoemde zes gemeenten.VerdrogingOnder de noemer Nieuw Limburgs Peil/GGOR wordt er in Limburghard gewerkt aan de bestrijding van verdroging van de belangrijkstenatuurgebieden, de zogenoemde TOP-gebieden. De MilieufederatieLimburg ging in 2010 op hoofdlijnen akkoord met de plannenvan de Provincie Limburg en de waterschappen en nam in 2011deel aan de provinciale Begeleidingsgroep Voortgang Verdrogingsbestrijding(GGOR). Belangrijkste aandachtspunten voor deMilieufederatie waren daarbij het behalen van de natuurdoelen, deprioriteitstelling en de kwaliteit van het grondwater. Deze aspectenworden belangrijker naarmate er meer bezuinigd gaat wordenop de beschikbare financiële middelen van Rijk, provincie en dewaterschappen. De Milieufederatie was in 2011 betrokken bij dediscussie over prioritering van de TOP-gebieden die noodzakelijkwas als gevolg van de bezuinigingen van het Rijk op natuur- enmilieubeleid.Klankbordgroep Kader Richtlijn Water /Deltaplan Grote RivierenDe Milieufederatie Limburg vindt het belangrijk dat de plannen vande Kader Richtlijn water (KRW) voor schoon water in alle provinciessnel worden uitgevoerd en volgt daarom in de KlankbordgroepKRW/Deltaplan Grote Rivieren de voortgang van de plannen.De Rijksbezuinigingen leiden ook hier helaas tot temporisering.Het Deltaplan beoogt onder meer de veiligheid tegen overstromingente verbeteren en klimaatproof te maken. In 2011 zijnde voorbereidingen getroffen om in 2012 een besluit te kunnennemen over de mogelijke strategieën. Deze strategieën worden inde Klankbordgroep besproken. De Milieufederatie Limburg vindtdat de veiligheid langs de Maas vooral moet worden bewerkstelligddoor de rivier op een zo natuurlijk mogelijke manier de ruimte tegeven: meer natuur, een aantrekkelijker landschap en meer veiligheid.MaasHet uitgangspunt van optimalisatie van bouwgrondstoffenwinning,zoals gekozen is in het Zandmaasproject, deelt de Milieufederatieniet. Het gevolg van de in Limburg gevolgde koers is dat er veleonnodige zeer diepe ontgrondingen moeten worden gerealiseerd,terwijl diepere ontgrondingen niet bijdragen aan een groterewaterafvoer. Principieel is de Milieufederatie van mening dat hetgaranderen van veiligheid van de burgers een overheidstaak is, diein principe los moet worden gezien van de zandwinningsprojecten.Hierin wordt de federatie gesteund door de aanbevelingen van deDeltacommissie (Commissie Veerman, 2008). Om deze reden kijktde Milieufederatie kritisch naar de plannen voor de herontgrondingvan de Lus van Linne. Dit gebied kent zeer grote natuurwaardendie voor een belangrijk deel te danken zijn aan de relatief ondiepeplassen. In 2011 heeft de Milieufederatie een zienswijze opde MER ingediend, waarin de federatie nadrukkelijk vraagt omrekening te houden met de ter plaatse voorkomende bodemverontreinigingen het gegeven dat het gebied Osen zich kwalificeert alsVogelrichtlijngebied.

8BodemkwaliteitDe Milieufederatie volgt de actuele ontwikkelingen op het gebiedvan bodemkwaliteit in de provincie. Tijdens de regiovergaderingWestelijke Mijnstreek in oktober 2010 is een presentatie gehoudenover de aanpak van oude stortplaatsen door de Provincie Limburg.In 2011 zijn ideeën ontwikkeld hoe via urban-mining (actiefzoeken naar bruikbare materialen zoals koper, lood etc.) saneringvan oude stortplaatsen in de EHS zou kunnen worden gefinancierd.Mogelijkerwijze dat in 2012 hieraan via een pilotproject invullingkan worden gegeven.LuchtkwaliteitDe luchtvervuiling met onder meer fijnstof en stikstofoxidenblijft een punt van zorg. De Milieufederatie Limburg wil graageen bijdrage leveren aan de verbetering van de luchtkwaliteit inLimburg. Daarom nam de federatie in 2011 deel aan het PlatformLuchtkwaliteit, een periodiek overleg met de grotere Limburgsegemeenten, Rijkswaterstaat, de GGD en de Provincie Limburg.Door deelname aan het platform blijft de Milieufederatie op dehoogte van ontwikkelingen op het gebied van luchtkwaliteit in degemeenten en provincie. Hierdoor kan ze betere adviezen gevenaan lokale natuur- en milieuorganisaties. Verder heeft de Milieufederatiezitting in het Platform Luchtkwaliteit Maastricht. Daardooris ze nauw betrokken bij de uitvoer van het luchtkwaliteitplan vande gemeente. De inzet van de Milieufederatie in 2011 richtte zichmet name op de gezondheid van de inwoners van de binnenstad ende bijbehorende singels.GeluidhinderDe Milieufederatie Limburg heeft in 2010 deelgenomen aan hetPlatform Geluidhinder van de Provincie Limburg. Door deelname aandit platform wordt geprobeerd het geluidsbeleid van gemeenten enprovincie waar nodig bij te sturen zodat uiteindelijk de geluidshinderin Limburg minder wordt. Binnen dit platform heeft de MilieufederatieLimburg het project ‘Hoor de Stilte’ opgestart.In het kader van dit project zijn in 2011 verschillende activiteitengeorganiseerd, onder meer workshops en een enquête. De Milieufederatievoert het project ‘Hoor de Stilte’ uit met financiële steunvan de Provincie Limburg en werkt hierbij nauw samen met het IVNConsulentschap en de werkgroep District Kader Vorming van het IVN.Op 29 januari en 12 februari 2011 werden twee InspiratiedagenStilte in respectievelijk Schin op Geul en in Geijsteren (bij Venray)georganiseerd. Ruim honderd mensen namen deel aan de Inspiratiedagen.De meeste deelnemers werken als gids voor IVN, Staatsbosbeheerof een Natuur- en Milieucentrum, maar de Inspiratiedagentrokken ook andere belangstellenden. Het programma bestond uitinspirerende lezingen, gevolgd door een drietal workshops in debuitenlucht.Naast de twee Inspiratiedagen is in maart 2011 een enquêteuitgezet onder recreanten, wandelaars en bezoekers in tienstiltegebieden in Limburg. Er is met name onderzocht hoe zij destiltegebieden beleven. Ruim 75% van de geënquêteerden wist datze recreëerden in een stiltegebied, ook gaven zij aan te weten wateen stiltegebied precies is; 82% vond het daadwerkelijk stil in hetgebied. Het geluid van vogels staat bovenaan in de lijst van meestgehoorde geluiden. Als storend werden ervaren: geluiden afkomstigvan auto’s, vliegtuigen, mountainbikers én luidruchtige mensen.De deelnemers aan de enquête gaven tevens aan dat het stiltegebiedstil moet blijven, omdat dit hen rust en ontspanning geeften omdat dit nodig is voor flora en fauna.Op 27 april is de eerste Dag Van Stilte georganiseerd in Limburg,gelijktijdig met de International Noise Awareness Day. In de stiltegebiedenin Valkenburg, Leudal, Stein, Venray en Roerdalen zijndie dag wandelingen georganiseerd door de MilieufederatieLimburg in samenwerking met vrijwilligers van aangeslotenorganisaties, onder wie IVN. Aan de hand van een aantal stilteopdrachtenkonden de deelnemers stilte ervaren.In 2011 is tevens een start gemaakt met het voorbereiden vanvijf stiltewandelingen in Limburg. De wandelingen zullen in 2012aangeboden worden aan het publiek.

landbouw9GlastuinbouwMet name in het noorden van de provincie zijn veel glastuinbouwbedrijvengevestigd. Het beleid is erop gericht om dezebedrijven zoveel mogelijk te vestigen in concentratiegebiedenen projectvestigingslocaties (Californië en Siberië). De Milieufederatieheeft in 2011 deelgenomen aan het bestuurlijk enambtelijk overleg glastuinbouw. Door de inbreng van onder meerde federatie heeft de Provincie Limburg toegezegd serieus werkte maken van de concentratie van glastuinbouw. Er wordt door defederatie meegedacht over de invoering van een nieuw instrument,de zogenaamde ‘glasba(n)k’. De bedoeling is om uitbreidingvan glastuinbouwbedrijven in het buitengebied te koppelenaan sloop van oude glasopstanden op kwetsbare plekken elderszodat glastuinbouw in duurzame gebieden gestimuleerd wordt enop minder duurzame plekken afgebouwd wordt.Ammoniak en natuurIn 2011 heeft de Milieufederatie de ontwikkelingen rondom deVerordening Stikstof en Natura 2000 Noord-Brabant en de PAS(Programmatische Aanpak Stikstof) gevolgd in samenspraak metde achterban (Werkgroep Behoud de Peel). De Milieufederatieheeft wegens gebrek aan menskracht slechts sporadisch geparticipeerdin de ambtelijke overleggen. Wel is deelgenomen aan debestuurlijke overleggen. Het ligt in de bedoeling om in 2012 ookin Limburg een Verordening Stikstof op te stellen.Gelet op het grote belang voor de kwaliteit van de natuur zal deMilieufederatie zo goed mogelijk hierin participeren.Innovatieagenda duurzame veehouderij Limburg (Induvel)De Milieufederatie zat in 2011 zowel in de stuurgroep, hetkernteam en een drietal themagroepen van het project Induvel.Een groot deel van de achterban van de Milieufederatie is zeerkritisch ten opzichte van de intensieve veehouderij en vraagtzich af of deze überhaupt duurzaam kan zijn.In het kader van dit project heeft de Milieufederatie samen metWageningen Universiteit en HAS (Den Bosch) objectieve criteriageformuleerd waaraan een duurzame veehouderij zou moetenvoldoen onder meer op die aspecten waarover de achterbanbijzonder kritisch is zoals: ammoniak- en fijnstofemissie, gebruikvan antibiotica, dierziekten, de afwaartse beweging (saneringverkeerde locaties en concentratie in de LOG’s), handhavingBOM+, herstel landschappelijke kwaliteit, gebruik van gecertificeerdesoja, enzovoort. Indien de Limburgse veehouderij zichgaandeweg aantoonbaar ontwikkelt in de richting die voldoetaan deze gezamenlijk geformuleerde duurzaamheidscriteria heeftde Milieufederatie gedeelde inhoudelijke argumenten om haarkritische achterban in dit dossier mee te krijgen. In 2012 wordthet project vervolgd.

10bedrijvenStimuleringsprijs Duurzaam Winkelcentrum LimburgIn 2010 is dit project heropgestart. Doel is het bevorderenvan maatschappelijk verantwoord ondernemen bij midden- enkleinbedrijven in winkelcentra. Er is overleg geweest samen metde Kamer van Koophandel en MKB Limburg. Op 30 september2011 is opnieuw een Stimuleringsprijs Duurzaam WinkelcentrumLimburg uitgereikt. De prijs bestaat uit een cheque van 5.000euro en een plaquette. Het bedrag moet besteed worden aan eenduurzaamheidsproject. Winnaar was Winkelcentrum Venray. Hieris men volgens de jury voortvarend bezig met het thema MaatschappelijkVerantwoord Ondernemen (MVO).Nunhems ZadenIn 2011 heeft de Milieufederatie gelobbyd om de geplandeuitbreiding van het in Buggenum gevestigde bedrijf NunhemsZaden tegen te gaan zodat het landschappelijk waardevol gebiedBuggenumerveld onbebouwd zou blijven. Bovendien zijn er tweebetere bouwlocaties in de gemeente, aldus de Milieufederatie.Vanuit provinciaal oogpunt zou bovendien concentratie van glasentuinbouw moeten plaatsvinden in Californië en Siberië, tweeaangewezen concentratiegebieden voor dit soort bedrijven. Hetcollege van B en W en het bedrijf zelf willen echter uitbreidenop de huidige locatie (aan de oostzijde langs de Napoleonsweg).In 2012 besluit de gemeenteraad inzake de uitbreiding vanNunhems Zaden.HopoogstDe Hopoogstdag vond plaats op zondag 11 september 2011 inhet Zuid-Limburgse plaatsje Reijmerstok. De Milieufederatie wasaanwezig met een informatiestand. De Groenmarkt was een grootsucces. De informatiestands waren goed toegankelijk voor hetpubliek, daarom was er veel animo voor de stand van de Milieufederatie.van het product. Materialen kunnen vervolgens steeds opnieuwgebruikt worden, en wel zonder kwaliteitsverlies zoals bijrecycling vaak het geval is. Producten moeten zó ontwikkeldworden dat deze in de ‘afvalfase’ ofwel biologisch afbreekbaarzijn en zo voedsel voor de natuur worden, ofwel gemakkelijkterug te brengen zijn tot de oorspronkelijke ruwe materialen,waardoor ze weer voedsel zijn voor de technologische kringloop.Op deze manier gaat er niets verloren en bestaat er geen afvalmeer.De Natuur en Milieufederaties zijn in 2008 gestart met een gezamenlijkproject om Cradle to Cradle te promoten onder bedrijven.De Milieufederatie Limburg werkt in dit project met het thema‘mode en textiel’ nauw samen met de Zeeuwse en BrabantseMilieufederatie. Doel is ontwerpers een kans geven middels hetCradle to Cradle-concept een kledingstuk of interieurprodukt telaten ontwerpen. De Milieufederatie Limburg heeft samengewerktmet de ontwerpers Kim van Bakel en Linda van Neerven uitVenlo. Het tweetal ontwierp een interieurproduct dat niet alleenmooi is om naar te kijken maar dat tevens de lucht zuivert, zoalsplanten dat doen met behulp van fotosynthese. De ontwerpersmaken hierbij gebruik van kantklossen en zonnecellen. In eendruk bezochte slotbijeenkomst die plaatsvond op 20 januari 2011in het Audax Textielmueum in Tilburg, zijn de ontwerpers, deontwerpen en het ontwerpproces gepresenteerd. Tevens is heteerste exemplaar van het magazine ‘Stof’ aan gedeputeerdeBert Kersten van de Provincie Limburg overhandigd. In ditmagazine staan interessante artikelen over dit bijzondere project.Het project is financieel ondersteund door de Postcode Loterij.Cradle to CradleCradle to Cradle omhelst het principe ‘afval=voedsel’. Kern vande boodschap van de bedenkers Braungart en McDonough is datafval niet meer bestaat, omdat het voedsel is voor de natuur ofvoor de industrie. Materialen moeten in een gesloten kringloopterechtkomen, waarbij gekeken wordt naar de totale levensloop

energie en klimaat11We Generate!De Natuur en Milieufederaties, Stichting DOEN en de HIERKlimaatcampagne kregen in 2011 een extra bijdrage van 13,5miljoen euro van de Postcode Loterij voor de oprichting van eennieuw energiebedrijf. We Generate! wordt het eerste energiebedrijfdat het voor de klant mogelijk maakt zelf groene energieop te wekken en energie te besparen. De precieze rol van deNatuur en Milieufederaties moet in de loop van 2012 duidelijkworden.WindenergieDe Milieufederatie is voorstander van duurzame, schone energiedoor zon en wind. De Milieufederatie hanteert een in 2009opgestelde visie van de twaalf Natuur en Milieufederaties bij detoetsing van initiatieven voor windenergie in Limburg. Zij kijkthierbij met name naar de effecten en gevolgen voor natuur enlandschap. In 2011 heeft de Milieufederatie aangegeven welkelocaties in Limburg eventueel in aanmerking komen als zoekgebiedvoor windturbines. De Provincie Limburg gaat dezelocaties vervolgens vastleggen in een aanvulling op het ProvinciaalOmgevingsplan Limburg.onafhankelijke onderzoek is een forse streep door de rekeningvan de Provincie Limburg en de particuliere initiatiefnemers (eenbedrijvenconsortium), die al jaren ijveren voor ondergrondseenergieopslag op Graetheide. Desondanks bleven leden van Provincialeen Gedeputeerde Staten zich in 2011 sterk maken vooreen OPAC. De Milieufederatie zal de ontwikkelingen in 2012 op devoet blijven volgen.CO2 AmbitieDe Natuur en Milieufederaties werken samen aan een mooi enduurzaam Nederland. In het project CO2 Ambitie dat in 2010 isgestart en financieel wordt ondersteund door de Postcode Loterij,werken ze samen met de energie-intensieve industrie. Door innovatiefte denken, creatief te zijn en van buitenaf naar het bedrijfte kijken willen de federaties, samen met Ecofys, bedrijven CO2-besparingsmaatregelen voorhouden waar ze direct mee aan deslag kunnen. De Natuur en Milieufederaties stellen zich pro-actiefop en willen door middel van samenwerking met de energieintensievebedrijven resultaten op gebied van CO2-reductiehalen. Binnen dit project is in 2011 door de Milieufederatiesamengewerkt met het Waterschaps Bedrijf Limburg (WBL).OPACDe Provincie Limburg wil een grootschalige energieopslagrealiseren op Graetheide in de vorm van een Ondergrondse PompAccumulatie Centrale (OPAC). De Milieufederatie Limburg enhet Graetheide Comité zijn echter van mening dat er nogal wathaken en ogen zitten aan een op waterkracht gebaseerde OPAC inLimburg.Het belangrijkste bezwaar is dat een OPAC geen bijdrage levertaan een vermindering van de CO2-uitstoot (in tegenstelling totwat de initiatiefnemers beweren). Daarnaast zijn er geen hardebewijzen dat een OPAC duurzaam is. Een OPAC kan namelijk ookgebruikt worden voor de opslag van gewone (en niet-duurzame)stroom afkomstig van bijvoorbeeld kolengestookte electriciteitscentrales.Op maandag 21 november is het project de CO2 Ambitie gepresenteerdin Utrecht. Tijdens de presentatie is bekendgemaaktdat de totale CO2-reductie die de deelnemende bedrijven gaanbehalen in dit project liefst 210 kiloton bedraagt. Dat is tevergelijken met de uitstoot van een file van Utrecht naar Berlijn.Er is tevens een tijdschrift uitgebracht onder de naam CO2Ambitie magazine. Hierin staan artikelen over de ervaringen vande deelnemende bedrijven en verder reacties op het project vanonder meer Bernard Wientjes (voorzitter VNO-NCW) en BernardTer Haar (directeur-generaal milieu van het Ministerie vanInfrastructuur en Milieu).Onderzoekers van TNO en RWTH (Aken) concludeerden in 2011in een onderzoek dat de bodem bij Graetheide bovendien nietgeschikt is voor ondergrondse energieopslag. De uitslag van dit

12mobiliteitA73Nog niet alle natuurmitigerende en compenserende maatregelenfunctioneren zoals is afgesproken in de ontheffingen Flora- enFaunawet, ook al is de A73 alweer bijna vier jaar in gebruik. DeMilieufederatie houdt de vinger aan de pols en heeft hierovergeregeld contact met Rijkswaterstaat in een poging deze voorzieningenzo snel mogelijk gerealiseerd te krijgen.N280-WestDe Milieufederatie Limburg is verheugd over het feit dat GedeputeerdeStaten gekozen hebben voor een knelpuntgerichte aanpakwat betreft de N280-West. Met inachtneming van de doelstellingenvan de verbinding en de bijbehorende gebiedsontwikkelingenwordt per wegvlak en op kruispuntniveau gekeken naar de besteoplossingen, een aanpak geheel in de lijn van de commissieElverding.In het proces van besluitvorming is in eerste instantie een‘stakeholders groep’ geformeerd bestaande uit onder meervertegenwoordigers van dorpsraden en bewonersorganisaties, deMilieufederatie Limburg, Limburgs Landschap, LWV en LLTB. DeMilieufederatie vindt het onbegrijpelijk dat deze laatste tweeniet meedenken in de verdere uitwerking. De LLTB die normaalgeen kans ongemoeid laat om de natuurorganisaties te verwijtendat er steeds meer landbouwgrond verloren gaat, kiest nu samenmet de LWV voor een variant waarbij 70 hectare landbouwgrondverloren zal gaan. Dat is tien keer zoveel als er aan landbouwgrondverdwijnt in de voorkeursvariant van de provincie.A2Door het gereedkomen van de A73 komt het gemotoriseerdeverkeer vanuit het noorden niet meer gedoseerd op de A2 aan.In 2011 is daarom een spitsstrook aangelegd om dit probleem opte lossen. De nieuwe rijbaan wordt enkel benut tijdens spitsuren.Sinds de ingebruikname van de spitsstrook is er nog nauwelijksfilevorming op de A2 tussen Urmond en Sint Joost. De Milieufederatie,die nauw bij het proces betrokken is geweest, is danook tevreden over de huidige gang van zaken. Ook bij het vervolgtrajectis de Milieufederatie betrokken. Bij een daadwerkelijkeuitbreiding naar een 2x3-baans autosnelweg gaat de Milieufederatieaandacht vragen voor de groene ecoverbindingen.Buitenring ParkstadDe Raad van State heeft in december 2011 het Provinciale Inpassingsplanvernietigd dat de aanleg van de Buitenring Parkstadmogelijk maakt. Tegen het plan van de provincie Limburg warenruim 125 organisaties en particulieren in beroep gekomen, onderwie de Milieufederatie Limburg, Natuurmonumenten en StichtingStop Buitenring. De aanname van de provincie dat er geentoename van negatieve effecten zijn te verwachten op de Natura2000-gebieden Brunssummerheide en Kathagerbeemden door deaanleg van de Buitenring is volgens de Raad van State onvoldoende(lees: niet) cijfermatig onderbouwd. Daar het gaat omeen essentieel gedeelte is het gehele inpassingsplan vernietigd.Tegen de uitspraak is geen hoger beroep mogelijk. De provinciezal, indien zij wil doorgaan met de aanleg van de Buitenring als2x2 baans autoweg, een nieuw inpassingsplan moeten maken.

13Volgens de Milieufederatie is de Buitenring Parkstad een buitensporigeoplossing voor de verkeersknelpunten in de regio Parkstad.De oplossing ligt volgens de federatie niet in een 2x2-baansautoweg, maar in een aanpassing van het bestaande provincialewegennet. In 2011 heeft de Milieufederatie meerdere malen methaar achterban overlegd en haar zienswijze naar alle betrokkenengecommuniceerd. Overigens lopen er nóg twee procedures tegende Buitenring Parkstad, namelijk de ontheffing inzake de Flora enFaunawet (bij het ministerie van ELI) en de ontheffing NB-wet(bij de Raad van State).IJzeren RijnDe Milieufederatie Limburg is samen met de gemeenten inde regio voorstander van een duurzame toekomstvaste treinverbindingtussen Antwerpen en het Ruhrgebied. Die kan echtervolgens de federatie niet gerealiseerd worden via het historischetracé van de IJzeren Rijn. In 2011 is er weinig gebeurd in hetdossier. Alertheid blijft echter geboden, vooral omdat er vanuitde buurlanden (met name België) nog altijd de wens bestaatom de IJzeren Rijn te doen herleven. Ook de plannen van degemeenten Weert, Neerpelt, Hamont-Achel en Overpelt zijn eenpunt van bezorgdheid. Zij zijn namelijk voorstander van eendoortrekking van de personenvervoerlijn Antwerpen-Neerpelt naarWeert via het historische tracé. Hierdoor komt ingebruiknamevan dit tracé door goederentreinen een stapje dichterbij. Immerswaar personentreinen rijden, kunnen straks ook goederentreinenrijden. En als ze eenmaal hun route hebben gevonden naar Weert,wordt het een stuk lastiger om ze tegen te houden als ze hunweg willen vervolgen via het historische tracé langs Roermondrichting Ruhrgebied. De gemeente Weert ontkent deze mogelijkegevolgen. De Milieufederatie blijft daarom dit dossier ook in2012 op de voet volgen.

142 CommunicatieNieuwe BindingNieuwe Binding is een samenwerkingsproject van de twaalfNatuur en Milieufederaties. Door samen te werken willen zeprofiteren van de gezamenlijke kracht en financiële middelen. Dedoelstelling van het project Nieuwe Binding is de positie en deinvloed van de milieufederaties vergroten door het versterkenvan de relaties met individuen en groepen die hun werk steunenen voeden.Deze doelstelling maakt onderdeel uit van het bredere driejarigeprogramma ‘Sterke binding met burgers en achterban’ vande twaalf milieufederaties. Dit programma bevat de volgendespeerpunten:1 Versterking binding met burgers2 Gezamenlijke basisondersteuning voor achterban3 Interactie met burgers en groepen4 Campagnes met burgers en groepenIn 2010 is er een discussie gestart inzake de implementatie vaneen landelijk CRM-systeem. Een CRM-systeem is een softwarepakketwaarin men klantgegevens kan bijhouden alsmede deinteracties die er met een betreffende klant zijn, zoals e-mailcontacten,afspraken, adressen, telefooncontacten, facturen, enzovoort.De voor- en nadelen van een dergelijk landelijk systeem(met name ook de hoge kosten) stonden in 2011 meermaals terdiscussie. Hierdoor heeft het project vertraging opgelopen enzijn de doelstellingen niet gehaald. In 2012 wordt een definitievebeslissing inzake het CRM-systeem verwacht.naamsbekendheid voor de Milieufederatie Limburg te genereren.De eerste was tijdens de Duurzame Dag Roermond op 17 september.Verder is er een uitgebreide campagne geweest rondom het40-jarig jubileum van de Milieufederatie Limburg in november.Zo is er onder meer een spread (2 pagina’s) verschenen over hetjubileum in de beide regionale kranten (oplage 174.000 / bereik507.000 lezers). Ook was er ruim aandacht voor het jubileum opde regionale televisie.Maandelijks worden onder grote belangstelling tevens themaavondengeorganiseerd in het GroenHuis (bijvoorbeeld overwindenergie, klimaatverandering, permacultuur).Naar verwachting wordt het project Nieuwe Binding in de loopvan 2012 afgerond. De eind-evaluatie zal dan plaatsvinden.De Groene PeilerSinds februari 2010 maakt De Groene Peiler onderdeel uit vanhet landelijke project Nieuwe Binding. Doel van dit project is ominzicht te krijgen in de mening van burgers over natuur, milieuen landschap door middel van vragenlijsten die worden voorgelegdaan een online panel. De Milieufederatie Limburg heeftsamen met de andere federaties gewerkt aan de ontwikkelingvan dit panel en het opstellen van vragen die aan de panelledenvoorgelegd kunnen worden. Het Limburgse panel bestaat momenteeluit 300 leden. In 2011 zijn twee peilingen gehouden teweten: een peiling over stilte en een peiling over de provincialestatenverkiezingen. Het is de bedoeling in 2012 het panel verderuit te breiden.De Milieufederatie Limburg heeft het project Nieuwe Bindingondanks alle discussies inzake het CRM voortvarend opgepakt.De medewerkers van het bureau zijn actiever in hun wervingvan nieuwe contacten, onder meer bij het verkrijgen van nieuweabonnees voor de digitale nieuwsbrief door pro-actief relatiesnaar hun e-mailadres te vragen. Ook heeft de Milieufederatienieuwe doelgroepen aangeboord middels de social media (Facebook,Twitter). Daarnaast zijn er een paar grote mailings geweestmet promokaarten met het doel nieuwe aanhang te verwerven.In 2011 zijn bovendien twee wervingsacties gehouden om meerLimburgs MilieuHet tijdschrift Limburgs Milieu van de Milieufederatie Limburgbeleefde in 2011 zijn 25ste jaargang. Bij dit heuglijke feit werdstilgestaan in de dubbeldikke jubileumeditie van de Milieufederatieter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van de federatieop 23 november 2011. Naast dit jubileumnummer verschenen in2011 nog drie reguliere uitgaven van Limburgs Milieu. In het magazineis er journalistieke aandacht voor een breed spectrum aanonderwerpen die te maken hebben met natuur, milieu, klimaat,duurzaamheid en natuurlijk de Milieufederatie Limburg zelf.

15Limburgs Milieu wordt gemaakt van milieuvriendelijk FSC-gecertificeerdpapier. Het tijdschrift verscheen in 2011 in maart, juni,november en december. Het aantal abonnees schommelt sedertenkele jaren rond de 700. De oplage bedraagt 1.250 exemplarenper editie. De landelijke trend van dalende oplages en minderabonnees zal naar alle waarschijnlijkheid in de toekomst ook hettijdschrift Limburgs Milieu parten gaan spelen.Digitale en nieuwe mediaDe website www.milieufederatielimburg.nl is het online visitekaartjevan de Milieufederatie Limburg. De website omvat nieuwsen achtergrondinformatie over de Milieufederatie Limburg enhaar beleid. Maandelijks verstuurt de Milieufederatie een digitalenieuwsbrief naar de achterban en andere belangstellenden. Intotaal zijn er in 2011 elf nieuwsbrieven verstuurd naar ongeveer650 abonnees. Het aantal abonnees is in 2011 nagenoeg gelijkgebleven. Wel zien we een verschuiving van gebruik van nieuwsbriefnaar social media.Verzonden nieuwsbrieven 2008-2011Jaar Aantal nieuwsbrieven2008 152009 122010 122011 11Sinds eind 2010 is de Milieufederatie vertegenwoordigd op desociale netwerken Facebook en Twitter. Middels de profielen opdeze sites zijn in 2011 korte, actuele berichten verstuurd onderde ‘vrienden’ van Facebook en de ‘volgers’ op Twitter. Dezenieuwe media leveren een belangrijke bijdrage in de communicatievan de Milieufederatie naar bestaande én nieuwe doelgroepen.Eind 2011 had de Milieufederatie Limburg circa 700 vrienden opFacebook en 170 volgers op Twitter.De statistieken van de website worden bijgehouden met GoogleAnalytics. Gemiddeld heeft de website van de Milieufederatiein 2011 per maand zo’n 680 bezoekers gehad (22 bezoeken perdag). In totaal werd de website 8.168 bekeken (liefst 1.747 vakerdan in 2010). Ook het aantal unieke bezoekers nam toe: 4.440 in2011 tegenover 3.522 in 2010.Bezoekers bekijken gemiddeld 5 pagina’s per bezoek en verblijvendan circa 4:08 minuten op de website. De toename van hetaantal bezoeken en unieke bezoekers is toe te schrijven aan deaanwezigheid van de Milieufederatie op de social media. Hierwordt regelmatig rechtstreeks doorverwezen naar artikelen opde website; door het volgen van deze ‘links’ komen personeneenvoudig en snel terecht op de website van de Milieufederatie.Groene VerrassingstochtenDoel van het landelijke project Groene Verrassingstochten is enerzijdsinvesteren in een goede relatie met de Nationale Postcode Loterijen anderzijds het binden van nieuwe contacten aan de Natuuren Milieufederaties. Tijdens de Groene Verrassingstochten wordtaandacht gevraagd voor innovatieve en duurzame ontwikkelingen.De Milieufederatie Limburg organiseerde op zaterdag 24 septembereen duurzame workshop in Venlo. Dit project is financieelondersteund door de Postcode Loterij.Vraagbaak burgersDe Milieufederatie Limburg wil een vraagbaak zijn voor haar achterban.Burgers kunnen bij haar terecht voor informatie over natuur,milieu en juridische procedures. Ook in 2011 is de Milieufederatiewekelijks gemaild of gebeld met vragen over diverse thema’s, zoalsde luchtkwaliteit, uitbreiding van veehouderijen, stankoverlast enbomenkap. De vragen zijn afkomstig uit de hele provincie.Sommige vragen kunnen meteen worden afgehandeld. Anderevragen hebben een dusdanige omvang dat ze uitmonden in eenproject. Om een goede afweging te kunnen maken betreffende decomplexiteit van de vraag worden de vragen langs een meetlatgelegd (een soort van stappenplan). Er zijn drie mogelijkheden:1. De vraag wordt ter plekke afgehandeld2. Er wordt doorverwezen naar derden3. De vraag ontwikkelt zich tot een volledig project dat door deMilieufederatie wordt begeleid c.q. afgehandeld.In 2011 zijn op deze wijze 58 vragen behandeld.

16Aantal geboekte activiteiten SML-V 2008-2011Activiteit 2008 2009 2010 2011Klimaatadaptatie - - - 10Standvoorlichtingen 8 7 9 10Weet wat je eet - 3 1 -Zuivere Lucht 16 - 2 -Excursiezuiveringsinstallaties 70 91 94 86Wandeling langsbeken en vennen 24 33 49 38Energierekening Light - 4 8 5Totaal 102 138 163 149Voorlichtingen, excursies en wandelingenDe voorlichtingsstand van de Milieufederatie stond in 2011op een tiental locaties. Het foldermateriaal in de stand wordtpermanent actueel gehouden. Er is tevens nieuw decoratiemateriaalaangeschaft om de infostand visueel aantrekkelijkerte maken.Wat betreft de excursies naar de RWZI’s in het zuiden vanLimburg (Waterschap Roer en Overmaas) is in 2011 een mailingverstuurd naar alle contacten van de Milieufederatie Limburg.Ook is er een mailing naar alle relaties (onder meer gemeenten,bibliotheken, scholen, scoutings, watergerelateerde verenigingenen -organisaties) verstuurd ter promotie van de excursies vanWaterschap Peel en Maasvallei.Procesbeschrijvingen en gedragscodeDe Milieufederatie heeft in 2009 een document opgesteld waarinde belangrijkste procesbeschrijvingen binnen de organisatiezijn opgenomen, onder meer de processen inzake de financiëleadministratie, de communicatie, de archivering en dergelijke.Onderdeel hiervan is een gedragscode. Hierin is vastgelegdhoe de Milieufederatie zich opstelt in provinciale projecten diegesubsidieerd worden door diezelfde provincie. In 2011 is in hetdossier Buitenring Parkstad gehandeld zoals beschreven in degedragscode. Om in een later stadium de mogelijkheid open tehouden een formele procedure te kunnen starten, is de Milieufederatieuit het provinciale vooroverleg over de BuitenringParkstad gestapt. De meningen liepen zover uiteen dat eensamenwerking niet langer gewenst was. In de provinciale NotaNatuur en Landschap 2010-2020 is de gedragscode integraalopgenomen.WaboDe inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht(Wabo) is op 1 oktober 2010 ingegaan. In de Wabo zijn 25bouw-, milieu-, natuur- en monumentenvergunningen samengevoegdtot één omgevingsvergunning. Voor burgers en bedrijvenis het aanvragen van vergunningen eenvoudiger geworden. De 25vergunningen en meer dan 1.600 verschillende formulieren zijnondergebracht in één omgevingsvergunning en één formulier.Deze zijn nu in één keer digitaal aan te vragen. In mei 2011 isvoor de achterban van de Milieufederatie een informatieavondgeorganiseerd over de Wabo.Er zijn 86 excursies geboekt bij de Rioolwaterzuiveringsinstallaties(RWZI). Aan deze excursies hebben circa 2.150 mensendeelgenomen. Diverse RWZI’s kregen in 2011 een opknapbeurt.Zo zijn onder meer de ontvangstruimten klantvriendelijkergemaakt en zijn de communicatiemiddelen (posters, beamers, tv’sen dergelijke) vernieuwd.Verder zijn er 38 waterwandelingen geboekt met in totaal 950deelnemers. Dit is gelijk aan de doelstelling, waarin wordt uitgegaanvan circa veertig wandelingen per jaar.Regiobijeenkomsten achterbanDe Milieufederatie heeft in 2011 in haar regio’s minimaal tweemaal vergaderd met haar achterban. In elk van de acht regio’sis een medewerker van de Milieufederatie initiatiefnemer en ziteen bestuurslid van de Milieufederatie de vergadering voor. Erwordt gesproken over lokale onderwerpen waarmee zowel defederatie als de groepen zich bezighouden. De vergaderingenzijn een prima manier om op een persoonlijke en informele wijzeinformatie uit te wisselen. Soms worden de vergaderingen gekoppeldaan bijeenkomsten die aangesloten groepen organiseren.

17Voordeel hiervan is dat je dan meer mensen bereikt. De Milieufederatiestreeft naar een deelname van één vertegenwoordigerper aangesloten groep, wat in de praktijk betekent dat er zo’n100 personen aan de regiobijeenkomsten in voorjaar en najaardeelnemen (zie tabel), dit aantal wordt in de praktijk gehaald.Contact Statenleden en gedeputeerdenDe Milieufederatie vindt het belangrijk dat ook leden vanProvinciale Staten bij haar terecht kunnen met vragen overnatuur- en milieubeleid. In 2011 beantwoordde ze diverse vragenvan Statenleden en adviseerde ze ongevraagd en op verzoek.Tevens voerde de federatie enkele malen overleg met gedeputeerdenover majeure projecten in Limburg.Deelnemers regiobijeenkomsten 2009-2011Regio 2009 2010 2011Maasduinen 18 19 16Venray (in 2de helft 2011 14 10 6samengevoegd met Maasduinen)(1ste bijeenkomst)Peel en Maas 22 38 32Helden (in 2011 samengevoegd 10 11 -met Peel en Maas)Nederweert 13 18 25Maas Swalm Nette 13 20 14Westelijke Mijnstreek 58 26 41Parkstad 41 32 23Mergelland 41 47 38Totaal 230 186 195

183 SamenwerkingAangesloten organisatiesHet aantal organisaties dat aangesloten is bij de Milieufederatie,schommelt al een aantal jaren rond de honderd. Deze groepenvormen als het ware het bestaansrecht van de Milieufederatie en zijnde ogen en de oren in het veld. De Milieufederatie ondersteunten coördineert dit veelkleurige gezelschap en wil een vraagbaakvoor hen zijn. Ook spreekt de Milieufederatie namens de groepenmet overheid en andere instanties. In 2011 heeft zich één nieuweorganisatie aangesloten bij de Milieufederatie, en waren er drieafmeldingen. Op 31 december 2011 waren 91 natuur- en milieuorganisatiesaangesloten bij de Milieufederatie Limburg.GroenHuisDe Milieufederatie Limburg is gehuisvest in het GroenHuis aan deGodsweerderstraat in Roermond, de voormalige ambachtschool.Het GroenHuis is een bedrijfsverzamelgebouw waar zes organisatieszich inzetten voor natuur, milieu en landschap in Limburg.Het GroenHuis wil actief aanspreekpunt zijn voor natuur-, milieuenlandschapskwesties. Waar mogelijk zoeken de organisatieselkaar op en werken ze samen. In 2011 zijn er diverse malengezamenlijke werklunches georganiseerd. Hier kunnen de medewerkersvan de organisaties met elkaar kennismaken en informatieuitwisselen. Ook zijn er in dit kader verschillende presentatiesgehouden en werkplannen gepresenteerd. De Milieufederatieheeft onder meer haar 40-jarig jubileum uitgebreid belichttijdens een werklunch.TerreinbeheerdersDe Milieufederatie Limburg werkt nauw samen met de terreinbeherendeorganisaties: stichting het Limburgs Landschap,Vereniging Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer regio Zuid.De organisaties zitten geregeld bij elkaar in het zogenaamdenatuurbeschermingsoverleg met als doel onderlinge afstemmingop strategische dossiers op het vlak van natuur, landschap,water, landbouw en ruimtelijke ordening. Bij dit overleg zijntevens betrokken: de Provincie Limburg, het Ministerie van EconomischeZaken, Landbouw en Innovatie en de stichting InstandhoudingKleine Landschapselementen (IKL). Het overleg is zeerconstructief en draagt bij aan een goede onderlinge afstemmingen informatieuitwisseling tussen bovengenoemde partijen.Landelijk netwerkIn elke provincie is een Milieufederatie actief. Deze twaalf Natuuren Milieufederaties werken samen aan landelijke projecten encampagnes. Medewerkers van de federaties vergaderen enkelemalen per jaar in Utrecht. De bijeenkomsten worden gebruikt omkennis uit te wisselen en elkaars standpunten te vernemen. Ookworden er projecten besproken en opgestart in de programma’sRuimtelijke Kwaliteit, Klimaat en Energie en Binding met Burgers.Daarnaast wordt er samengewerkt binnen het Platform Kwaliteitvan de Natuur. Er is ook een gezamenlijke website:www.natuurenmilieufederaties.nl.Provinciale Commissie Omgevingskwaliteit LimburgDe Milieufederatie zit met vertegenwoordigers van diverse maatschappelijkeorganisaties om de tafel in de ProvincialeCommissie Omgevingskwaliteit Limburg (PCOL). Eenmaal permaand behartigt ze de belangen van natuur en milieu in dezecommissie waarin ook vertegenwoordigers van onder meer deLLTB, Provincie Limburg, Kamer van Koophandel, gemeenten,waterschappen en verschillende ministeries zitting hebben.Belangrijke agendapunten in 2011 waren: rijksbezuinigingen EHS,N280-West, Provinciale Woonvisie, Stadsweide Roermond, windenergie,integrale herziening POL en duurzame veehouderij.WerkgeversEind 2011 voerde de Milieufederatie overleg met de LimburgseWerkgevers Vereniging en de Kamer van Koophandel overduurzame energie. Uitvoerig is stil gestaan bij de mogelijkheidom samen op te trekken bij het stimuleren van initiatieven diedecentrale opwekking van duurzame energie bevorderen.Nationale Postcode LoterijDe Natuur en Milieufederaties werken nauw samen met de NationalePostcode Loterij. In november 2010 is door de loterij bekrachtigddat de Natuur en Milieufederaties de komende vijf jaar partner vande Nationale Postcode Loterij blijven. De federaties worden sinds1996 gesteund door de grootste goede doelen loterij van Nederland.In 2011 ontvingen de Natuur en Milieufederaties een bedrag van2,25 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor hun

19werk voor natuur, milieu en landschap in de provincies.De cheque werd overhandigd tijdens het Goed Geld Gala 2011in Laren. Op dit bijzondere gala werd de verdeling van deopbrengsten voor goede doelen bekendgemaakt. In totaalverdeelde de Postcode Loterij 270 miljoen euro onder haar goededoelen. De Milieufederatie Limburg heeft in 2011 dankzij dedeelnemers van de Nationale Postcode Loterij onder meer deprojecten Cradle to Cradle, CO2 Ambitie en Nieuwe Bindingkunnen realiseren.De Natuur en Milieufederaties, stichting DOEN en de HIERklimaatcampagne kregen bovendien in 2011 een extra bijdragevan 13,5 miljoen euro voor de oprichting van een nieuwenergiebedrijf. ‘We Generate!’ wordt het eerste energiebedrijfdat het voor de klant mogelijk maakt zelf groene energie opte wekken en energie te besparen. In 2012 zal het project inuitvoering gaan.Rita Kwakkestein, secretaris van De Natuur en Milieufederaties enVolkert Vintges, directeur van de Gelderse Milieufederatie en lid vanhet dagelijks bestuur van De Natuur en Milieufederaties, ontvangen uithanden van Marieke van Schaik, managing director van de NationalePostcode Loterij, de cheque van 2.250.000 euro | Foto: Roy BeuskerVertegenwoordigers van De Natuur en Milieufederaties, Stichting DOEN en de HIER Klimaatcampagne zijn in hun nopjes met de cheque van13,5 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor de oprichting van het energiebedrijf van de toekomst: We Generate! Nina Tellegen,directeur Stichting DOEN, nam de cheque samen met Volkert Vintges (schuin achter haar op de foto) van De Natuur en Milieufederaties inontvangst. Volkert Vintges is directeur van de Gelderse Milieufederatie en lid van het dagelijks bestuur van De Natuur en Milieufederaties.Rechts van Nina Tellegen staat Rita Kwakkestein, secretaris van De Natuur en Milieufederaties | Foto: Roy Beusker

204 OrganisatieJubileumOp 23 november 2011 vierde de Milieufederatie Limburg samenmet de bij haar aangesloten leden en relaties uit het bedrijfslevenen de overheid in Roermond haar 40-jarig jubileum. Tijdens hetdrukbezochte jubileumfeest werd de nieuwe smartphone applicatieLimburg Greun! gepresenteerd en is een exemplaar van hetjubileumnummer van het tijdschrift Limburgs Milieu overhandigdaan gedeputeerde Patrick van der Broeck. Ook was er eendiscussie onder leiding van L1-presentatrice Karenanna Knoppermet in het panel: Hans Heijnen (directeur Milieufederatie),Jacques Kimman (lector nieuwe energie Hogeschool Zuyd), NoudJanssen (voorzitter LLTB) en Ger Klinkenberg (vakbondsbestuurderFNV Bondgenoten). Tevens was schrijver-presentator Bas Haringaanwezig voor een spraakmakende lezing.BestuurHet bestuur van de Stichting Milieufederatie Limburg isbelast met het besturen van de Milieufederatie en wordtdaarin bijgestaan door de medewerkers van de federatie.De bestuursleden van de Milieufederatie Limburg volgen deontwikkelingen in hun eigen regio op de voet en hebbenregelmatig contact met de lokale natuur- en milieuorganisaties.In 2011 is afscheid genomen van de bestuursleden Han Stiphout,Hens Borkent, Carla Brugman en Liesbeth van Soest. Nieuw inhet bestuur zijn: Marijke Clerx, Peter Freij, Jan van Groenendaelen Henk van Houtum. Marieke Kruit wordt per 1 januari 2012 denieuwe voorzitter van het bestuur.

21Het bestuur van de Stichting Milieufederatie Limburgper 31 december 2011:De medewerkers van de Milieufederatie Limburgper 31 december 2011:Liesbeth van Soest(voorzitter)Hans Heijnen(directeur)Marieke Kruit(vice-voorzitter)Bart Cobben(beleidsmedewerker ruimtelijke ordening,Stef Keulen(secretaris)natuur en landschap)Wil HodzelmansMarijke Clerx(penningmeester)Monique Demarteau (beleidsmedewerker communicatie /hoofdredactie Limburgs Milieu)Wim DekkersWim DerksAnnie MalskatMath Mertens(medewerker financiën)(vrijwillig beleidsadviseur procestechnologie)Peter FreijKarin Timmermans (medewerker secretariaat)Jan van GroenendaelHenk van HoutumRoel SteverinkJelle Vegt(medewerker receptie)(beleidsmedewerker milieu en duurzaamheid)Benoit LochtOtto PlantemaTim van der Velden (beleidsmedewerker GIS enruimtelijke ordening)BureauDe werkzaamheden van de Milieufederatie worden uitgevoerddoor een team van professionele medewerkers inclusiefreceptionist (7,1 FTE) onder leiding van de directeur. Dehuidige beleidsmedewerkers zijn generalisten met daarnaastspecifieke deskundigheid op een van de inhoudelijke thema’s.In 2011 vonden diverse personeelsmutaties plaats. Tweebeleidsmedewerkers (beleidsterreinen ‘milieuhygiëne stedelijkgebied’ en ‘juridische zaken’) hebben de organisatie verlaten,twee nieuwe medewerkers (beleidsterreinen ‘GIS/ruimtelijkeordening’ en ‘milieu en duurzaamheid’) zijn in 2011 gestart.Frank VermeyEster WoltersToine Wuts(vrijwillig beleidsadviseur water)(beleidsmedewerker voorlichting)(beleidsmedewerker mobiliteit en ruimtelijkeontwikkeling)

22Ziekteverzuim en vakantieHet totaal aantal dagen ziekteverzuim bedraagt over 2011 slechts43 dagen en komt daarmee lager uit dan het begrote aantaldagen. Het ziekteverzuim was geraamd op 5% van de werkbaredagen, hetgeen overeenkomt met 92 dagen, in werkelijkheid washet percentage ziekteverzuim in 2011 slechts 2,5%.De beleidsmedewerkers van de Milieufederatie verrichten inde regel veel avondwerkzaamheden. Hierdoor ontstond invoorgaande jaren een vakantiestuwmeer dat in 2011 grotendeelsis afgebouwd. De voorraad aan vakantie- en roostervrijedagen bedroeg aan het begin van het jaar 319 dagen. Intotaal zijn netto 225 dagen verlof opgenomen, waardoor ernog 88 vakantiedagen resteren. Hiermee is voldaan aan dearbeidsvoorwaarden van Natuur & Milieu.VrijwilligersDe Milieufederatie wil een aantrekkelijke organisatie zijn voorvrijwilligers. Zij worden ingezet om activiteiten waarvoor geenof onvoldoende budget is toch te kunnen verrichten.In 2011 werkten bij de Milieufederatie als vrijwilliger:- 2 beleidsadviseurs;- 25 voorlichters.Elke vrijwilliger ontvangt bij de start van zijn werkzaamhedeneen vrijwilligersovereenkomst. Hierin worden desamenwerking, de afspraken, de rechten en plichten jegenselkaar vastgelegd. Alle vrijwilligers zijn verzekerd via eenaansprakelijkheidsverzekering die de Milieufederatie heeftafgesloten. Om de betrokkenheid bij de organisatie en dewerkzaamheden te vergroten en om waardering voor het

23vrijwilligerswerk te laten blijken, past de Milieufederatie eenattentiebeleid toe waarbij onderscheid wordt gemaakt tussende voorlichters (die een kleine financiële vergoeding ontvangenvoor hun inzet) en de overige vrijwilligers.Door de Milieufederatie wordt bijgehouden welke personenbelangstelling hebben om voor de Milieufederatievrijwilligerswerk te verrichten. Indien behoefte bestaat aaninzet van vrijwilligers voor een specifiek project en/ofspecifieke werkzaamheden wordt dit nader omschreven ineen profiel. Hierbij wordt een inschatting van de ureninzetgemaakt voor de periode waarvoor deze inzet wordt gevraagd,alsmede de vereisten met betrekking tot kennis, ervaring envaardigheden. Allereerst zal worden gekeken of de gezochtevrijwilliger in het bestand van de Milieufederatie voorkomt.Indien dit niet het geval is, wordt extern geworven.AdviesraadDe Adviesraad van de Milieufederatie wordt gevormd doorde vertegenwoordigers van de aangesloten organisaties.Deze raad komt jaarlijks bijeen en brengt advies uit aan hetAlgemeen Bestuur. Op maandag 30 mei 2011 organiseerdede Milieufederatie Limburg voor alle aangesloten groepenaansluitend aan de adviesraadbijeenkomst een thema-avondover de Wabo. Tevens is er een discussie gevoerd over hetnieuwe MeerjarenBeleidsplan 2012-2017 van de MilieufederatieLimburg.CBFDe Milieufederatie Limburg is een erkend goed doel enbeschikt over het CBF-keurmerk. Wanneer een goed doel eenCBF-keurmerk heeft, betekent dit dat er toezicht plaatsvindtop het bestuur, beleid, de bestedingen, fondsenwerving enverslaglegging van dat goede doel.Financiële ondersteuningDe Milieufederatie Limburg wordt financieel ondersteund door:- Provincie Limburg- Nationale Postcode Loterij- NatuurmonumentenDaarnaast zijn er diverse projecten uitgevoerd die betaaldzijn door de Provincie Limburg, Staatsbosbeheer, LimburgsLandschap, Natuurmonumenten en de waterschappen Roeren Overmaas en Peel en Maasvallei. Individuele giften/lidmaatschappen/abonnementen komen sporadisch voor.Duurzame huishoudingDe Milieufederatie en andere bewoners van het GroenHuisvinden het belangrijk om op een duurzame manier met hunhuishouding om te gaan. In de praktijk betekent dit dat deetenswaren en dranken - zoals koffie, thee, melk en suiker -biologisch zijn. Dit geldt ook voor de schoonmaakmiddelenin het GroenHuis. Daarnaast stimuleert de Milieufederatiehet reizen per openbaar vervoer. Vergaderingen encongressen worden zoveel mogelijk per trein en bus bezocht.De Milieufederatie werkt bovendien klimaatneutraal encompenseert haar CO2-uitstoot. Ook wordt in het GroenHuisalleen groene energie gebruikt.

245 Jaarrekening 2011BestuursverslagDe jaarrekening van de Stichting Milieufederatie wordt sinds2004 opgesteld volgens de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving‘Fondsenwervende Instellingen’.De jaarrekening 2011 is de geconsolideerde jaarrekening van deStichting Milieufederatie Limburg en de Stichting SteunfondsMilieufederatie Limburg. De Stichting Steunfonds MilieufederatieLimburg is ruim 10 jaar geleden door de Milieufederatie in hetleven geroepen om haar aandeel van het schikkingsbedrag, datwerd uitgekeerd door het composteringsbedrijf CNC uit Milsbeekin het kader van een gewonnen sluitingsprocedure, in onder tebrengen. Het Steunfonds heeft als belangrijkste doelstelling hetvormen en beheren van een fonds ter ondersteuning van bijzondereactiviteiten van de Stichting Milieufederatie Limburg, dieniet op andere wijze gesubsidieerd kunnen worden.De Milieufederatie Limburg heeft als doel het bevorderen vaneen duurzame verhouding tussen de mens en zijn omgeving, metdaarbij een speciale zorg voor de natuur, het landschap en hetmilieu in de provincie Limburg.Grondslagen voor waardering en resultaatbepalingDe geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemmingmet de richtlijnen voor de jaarverslaggeving 650. Alle balanspostenzijn gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij andersvermeld. De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen deverkrijgings- of vervaardigingsprijs, onder aftrek van de gecumuleerdeafschrijvingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op dete verwachte economische levensduur en worden lineair berekend.De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.Voor eventuele oninbaarheid wordt een voorziening getroffen.Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen.Als opbrengsten zijn verantwoord, de subsidies van de ProvincieLimburg en het Fonds Provinciale Milieufederaties en bijdragevan derden, tenzij anders vermeld en voor zover toe te rekenenaan het verslagjaar. De afschrijvingen op de materiële vasteactiva worden berekend door middel van vaste percentages vande verkrijgingsprijzen, op basis van de verwachte economischelevensduur. Boekwinsten en -verliezen bij verkoop van materiëlevaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen op materiëlevaste activa. De rentebaten en -lasten betreffen de op de verslagperiodebetrekking hebbende renteopbrengsten en -lastenvan uitgegeven en ontvangen leningen.Staat van baten en lastenPositief exploitatieresultaatHet jaar 2011 werd afgesloten met een positief exploitatieresultaatna bestemming van € 22.006. Deze winst is een gevolgvan een positief resultaat van de Milieufederatie Limburg(€ 14.864) in combinatie met een positief resultaat van deSteunstichting (€ 7.142). Aan de doelstelling werd in totaal€ 596.907 besteed. Dit is € 12.962 minder dan in 2010.Het verschil ten opzichte van de begroting kan wordenverklaard doordat de werkelijke lasten ongeveer € 38.000lager zijn dan de begroting. De lagere lasten zijn met namezichtbaar in de salariskosten. Dit wordt veroorzaakt doordateen openstaande personeelsvacature pas na een half jaar isingevuld.De lening van de Steunstichting van € 72.689 die de liquiditeitspositievan de Milieufederatie ondersteunt, werd in 2011gecontinueerd. Door de Steunstichting werden in het verslagjaarenkele activiteiten gefinancierd, die de Milieufederatie in2012 moet terugbetalen.BalansDe geconsolideerde balans geeft een compleet overzicht vande bezittingen en verplichtingen van de Stichting MilieufederatieLimburg en de Stichting Steunfonds MilieufederatieLimburg. Het totale vermogen van beide stichtingen bedraagt€ 389.644. Door het resultaat van beide stichtingen is hetvermogen toegenomen met een bedrag van € 29.116. Demutaties binnen het eigen vermogen zijn hierna weergegeven:

25Stichtings- Alg. reserve Reserve finan- Bestemmings- Exploitatiereserve Exploitatie Totaalkapitaal SML Steunstichting ciering activa reserve SML Provincie SML overig SMLStand per 1 januari 2011 45 241.129 7.274 56.859 32.753 22.470 360.530Exploitatie resultaat 0 7.142 9.899 0 8.547 6.317 31.905Uitsplitsing 0 0 0 0 0 0Onttrekking 0 0 0 -/- 2.791 0 0 -/- 2.791Stand per 31 december 2011 45 248.271 17.173 54.068 41.300 28.787 389.644VermogensbeleidHet eigen vermogen van de geconsolideerde jaarstukken bestaatuit:• Het stichtingskapitaal van de Steunstichting MilieufederatieLimburg.• De exploitatiereserve, de bestemmingsreserve van de StichtingMilieufederatie Limburg.• De algemene reserve van de Steunstichting MilieufederatieLimburg.is een reserve groot € 17.173 die gevormd is op voorschrift vande RJ650 (Raad voor de Jaarverslaglegging) en het rapport Accondat in opdracht van de provinciale Natuur en Milieufederaties isopgesteld.Het Actiefonds (€ 49.068) is in het leven geroepen om aangeslotenorganisaties financieel te kunnen ondersteunen. Het startbedragis afkomstig van de verkoop van de CD Limburgs Greun(1992). De reserve voor groot onderhoud bedraagt momenteel€ 5.000.Exploitatiereserve en bestemmingsreserve van de StichtingMilieufederatie LimburgDe exploitatiereserve dient beschouwd te worden als eenalgemene reserve die functioneert als een buffer om onverwachtetegenvallers in de exploitatie te kunnen opvangen zonder dateen extra beroep gedaan behoeft te worden op subsidiënten. Bijexploitatiereserve wordt een onderscheid gemaakt in een provinciaalen een overige deel.De ‘exploitatiereserve provincie’ bedraagt op 31 december 2011€ 41.300. Volgens de subsidieverordening van de provincieLimburg van juli 2009 mag de hoogte van deze reserve circa 15%van de exploitatiesubsidie bedragen, hetgeen overeenkomt metcirca € 53.000 in 2011. De omvang van deze exploitatiereservevoldoet dus aan het provinciale beleid. De ‘exploitatiereserveoverig’ bedraagt € 28.787. Hieraan worden geen speciale voorwaardengesteld.De bestemmingsreserve wordt gevormd door ‘Reserveringfinanciering activa’, het Actiefonds van de Milieufederatie engroot onderhoud gebouwen. De ‘Reservering financiering activa’Algemene reserve Steunstichting Milieufederatie LimburgZoals reeds in het bestuurverslag is aangegeven bestaat dealgemene reserve van de Steunstichting Milieufederatie Limburguit een schikkingsbedrag dat werd uitgekeerd door het composteringsbedrijfCNC uit Milsbeek en ontvangen renterevenuen. Dealgemene reserve is bestemd voor ondersteuning van bijzondereactiviteiten van de Stichting Milieufederatie Limburg die niet opandere wijze worden gesubsidieerd. Per 31 december 2011 zijngeen verplichtingen aangegaan.Norm beheer en administratieDe kosten voor beheer en administratie worden toegekend aande negen onderscheiden inhoudelijke doelen. De Stichting MilieufederatieLimburg hanteert voor zichzelf als uitgangspunt dat dekosten voor organisatie onder de 20% dienen te blijven. Op basisvan de bestede tijd en de loonkosten is met de organisatie eenbedrag gemoeid van € 102.668. Dit is 17% van het totale bedrag(€ 596.907) en de SML blijft daarmee onder de norm van 20%.

Geconsolideerde balans per 31 december 2011Stichting Milieufederatie Limburg en Steunstichting Milieufederatie Limburg26Activa31 december 2011 31 december 2010Vaste activaMateriële vaste activaInventaris 17.173 7.274Vlottende activaOverige vorderingen 78.593 73.756Liquide middelen 409.522 433.284505.288 514.314Passiva31 december 2011 31 december 2010Eigen vermogenStichtingskapitaal SML 45 45Algemene reserve Steunstichting 248.271 241.129Reserve financiering activa 17.173 7.274Bestemmingsreserve 54.068 56.859Exploitatiereserve Provincie SML 41.300 32.753Exploitatiereserve Overig SML 28.787 22.470389.644 360.530VoorzieningenOverige voorzieningen 574 743Kortlopende schuldenSchulden aan leveranciers en handelskrediet 20.528 26.261Belastingen en premies soc. verzekeringen 16.681 17.243Overige schulden 77.861 109.537115.070 153.041505.288 514.314

Geconsolideerde staat van baten en lasten over het boekjaar 2011 alsmede begroting 2011Stichting Milieufederatie Limburg en Steunstichting Milieufederatie Limburg27Resultaat 2011 Begroting 2011 Resultaat 2010BatenBaten uit eigen fondsenwerving 4.335 4.590 4.335Baten uit gezamenlijke acties 56.618 64.988 56.755Baten uit acties van derden 162.540 157.354 162.884Subsidies van overheden 391.406 400.615 359.538Baten uit beleggingen 8.857 3.891 8.358Overige Baten 2.265 3.525 2.244Som der baten 626.021 634.963 594.114LastenBesteed aan doelstellingenDoelstelling Natuur en Landschap 42.335 50.582 55.353Doelstelling Ruimte 128.533 170.396 126.621Doelstelling Milieu en Water 85.463 105.211 62.535Doelstelling Landbouw 44.911 37.211 33.407Doelstelling Bedrijven 7.595 8.093 21.418Doelstelling Energie en Klimaat 22.163 20.497 23.058Doelstelling Mobiliteit 37.453 27.886 40.458Doelstelling Communicatie 112.698 93.599 122.838Doelstelling Ondersteuning groepen en lokaal beleid 115.756 121.487 124.181596.907 634.963 609.869Werving batenKosten eigen fondsenwerving 0 0 0Kosten gezamenlijke acties 0 0 0Kosten acties derden 0 0 0Kosten verkrijging subsidies overheden 0 0 0Kosten van beleggingen 0 0 00 0 0Beheer en administratiekostenKosten beheer en administratiekosten 0 0 0Som der lasten 596.907 634.963 609.869Resultaat 29.114 0 -15.755Resultaatbestemming 2011Toevoeging/onttrekking aan:algemene reserve Steunstichting 7.142bestemmingsreserve SML -2.791reserve financiering activa SML 9.899exploitatiereserve SML 14.86429.114

28AccountantsverklaringCONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANTAan: Stichting Milieufederatie Limburg en Steunstichting Milieufederatie LimburgOpdrachtWij hebben gecontroleerd of de in dit jaarverslag opgenomen verkorte geconsolideerde jaarrekening 2011 vanStichting Milieufederatie Limburg en Steunstichting Milieufederatie Limburg te Roermond over 2011 op dejuiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2011 van Stichting Milieufederatie Limburgen Steunstichting Milieufederatie Limburg. Bij die jaarrekening hebben wij op 4 april 2012 een goedkeurendecontroleverklaring verstrekt. Het bestuur van de Stichting is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkortegeconsolideerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de geconsolideerdejaarrekening 2011 van Stichting Milieufederatie Limburg en Steunstichting Milieufederatie Limburg. Het is onzeverantwoordelijkheid een controleverklaring inzake de verkorte geconsolideerde jaarrekening 2011 te verstrekken.WerkzaamhedenWij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wijonze controle zodanig in te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat deverkorte geconsolideerde jaarrekening 2011 op de juiste wijze is ontleend aan de geconsolideerde jaarrekening 2011.Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor onsoordeel.OordeelNaar ons oordeel is de verkorte geconsolideerde jaarrekening 2011 in alle van materieel belang zijnde aspectenop de juiste wijze ontleend aan de geconsolideerde jaarrekening van de Stichting Milieufederatie Limburg enSteunstichting Milieufederatie Limburg te Roermond over 2011.ToelichtingWij vestigen er de aandacht op dat, voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrentde financiële positie en de resultaten van de Stichting Milieufederatie Limburg en Steunstichting MilieufederatieLimburg en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle, de verkorte geconsolideerde jaarrekening2011 dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend,alsmede de door ons daarbij op 4 april 2012 verstrekte goedkeurende controleverklaring. Deze toelichting doetgeen afbreuk aan ons oordeelEindhoven, 4 april 2012Baker Tilly Berk N.V.Was getekend: drs. H.G.W. van Gerwen RA

6 Verantwoordingsverklaring29AlgemeenDe leden van het Algemeen Bestuur van de MilieufederatieLimburg (SML) hebben allen een verklaring ondertekend waarinzij aangeven dat zij het principe van het CBF onderschrijvendat de functie van ‘toezicht houden’ gescheiden is (en dientte zijn) van de uitvoering van het beleid. Met deze verklaringhebben zij ook onderschreven dat de Milieufederatie Limburgsteeds streeft naar de meest effectieve en doelmatige wijzewaarop de beschikbare middelen worden besteed. Tevens staatin deze verklaring dat er gestreefd wordt naar optimale informatieverschaffingaan en communicatie met belanghebbenden. Entenslotte hebben alle bovengenoemde personen hun relevantenevenfuncties opgegeven en aangegeven dat zij onderling geenvan allen familie- en/of vergelijkbare relaties onderhouden enook geen bestuurs- of toezichtfunctie vervullen of in dienst zijnbij een organisatie die statutair of financieel aan de MilieufederatieLimburg verbonden is. Voor de huidige samenstelling vanhet bestuur wordt verwezen naar het bijgevoegde rooster vanaftreden.Toezicht houden, besturen en uitvoerenIn de statuten, het bestuursreglement en het directiestatuut vanSML is geregeld hoe de functies van toezichthouden, besturen enuitvoeren worden onderscheiden.De taak van toezicht houden wordt door het Algemeen Bestuurvervuld. Het Algemeen Bestuur (AB) vergadert minimaal drie keerper jaar over alle relevante financiële- en beleidszaken. Het ABbesluit over alle meerjarenbeleidplannen en werkplannen. Het ABkeurt ook de begroting en de jaarrekening goed. Het AlgemeenBestuur stelt de directeur aan. Bij vacatures in het AlgemeenBestuur wordt gezocht naar mensen uit verschillende deelgebiedenen organisaties van natuur en milieu met uiteenlopendevaardigheden en competenties.De taak van het besturen is in handen van de directeur en hetDagelijks Bestuur (DB). Het DB vergadert minimaal vijf keer perjaar en bereidt de jaarstukken voor het Algemeen Bestuur voor.Het DB voert beoordelingsgesprekken met de directeur op basisvan in functioneringsgesprekken overeengekomen resultaatverwachtingen.De uitvoering van het beleid is in handen van de directie.

30Optimaliseren effectiviteit en efficiency van debesteding van de middelenHet mag duidelijk zijn dat de directe maatschappelijke effectenvan activiteiten gericht op beleidsbeïnvloeding van de Milieufederatiemoeilijk voorspelbaar c.q. meetbaar zijn. Toch wil deMilieufederatie Limburg zoveel mogelijk invulling geven aaneen resultaatgerichte beschrijving van de prestaties. In eenMeerjarenbeleidsplan formuleren wij de doelen voor de komendevijf jaar, welke daarna doorklinken in de jaarlijks op te stellenwerkplannen.Om als organisatie (natuur- en milieu)successen te kunnen vierenhebben we in het werkplan per project afrekenbare (deel)doelenSMART geformuleerd. Om dit goed te kunnen uitvoeren zijnper project de stakeholder(s) en de opdrachtgever(s) in beeldgebracht. Het uiteindelijk al of niet content zijn wordt naast hetbehalen van de geformuleerde (deel)doelstellingen ook bepaalddoor tevredenheid bij de opdrachtgever(s) en zo mogelijk ook bijde stakeholder(s).Het werkplan kan hierbij niet los worden gezien van het jaarlijkseoverzicht van uitgevoerde activiteiten en de tussentijds (elkkwartaal) opgestelde bestuursrapportages. Deze worden vastgestelddoor het Dagelijks Bestuur en ter kennis name gesteldaan het Algemeen Bestuur.Omgaan met belanghebbendenBelanghebbenden (donateurs, belangstellenden, organisaties,leden) kunnen zich aanmelden voor de digitale nieuwsbrief vande SML. Hierin wordt beschreven wat de actuele ontwikkelingenzijn op de werkterreinen van de SML en wat de SML op dieterreinen onderneemt. De website van de SML wordt ook tussentijdsbijgewerkt met actuele informatie.Aangesloten groepen en donateurs van de Limburgse Milieufederatieontvangen elk kwartaal het tijdschrift Limburgs Milieu.Gedeputeerde Staten van Limburg (een grote subsidiegever)ontvangt jaarlijks een werkplan, de begroting en de jaarrekening.Tevens worden met de provincie afspraken gemaakt over onzerollen via een zogenaamd protocol. Plannen en afspraken wordenbesproken op het bestuurlijke overleg met de verantwoordelijkegedeputeerden. Subsidiegevers die projecten financieren wordenafhankelijk van afspraken en subsidievoorwaarden door middelvan tussentijdse- en eindrapportages en financiële overzichtenop de hoogte gehouden.De Milieufederatie Limburg vervult een coördinerende rol voorde samenwerkende natuur- en milieuorganisaties in de provincieLimburg en ontvangt hiervoor van de terreinbeherende organisatieseen jaarlijkse vergoeding. De coördinerende werkzaamhedenvan de SML worden besproken op het directieniveau en in bilateraaloverleg met de afzonderlijke organisaties.De SML heeft een vragen- en klachtenprocedure. In 2011 zijngeen klachten binnengekomen. Diverse vragen over uiteenlopendeonderwerpen zijn naar tevredenheid en binnen de gesteldetermijnen beantwoord.Roermond, 17 april 2012Stichting Milieufederatie LimburgVoorzitterSecretarisMw. M. KruitS.M.A. Keulen

31Rooster van aftreden bestuur Milieufederatie Limburg, 10 februari 2012Naam Regio / functie Benoemd Herbenoeming Termijn eindigtDe heer B. Locht Lid AB Westelijke Mijnstreek 17-05-2010 2013 2019De heer J. van Groenendael Lid AB Maasduinen 09-05-2011 2014 2020De heer W. Dekkers Lid AB Peel en Maas 25-09-2006 2012 2015De heer W. Hodzelmans Lid DB/penningmeester 01-01-2009 2012 2018De heer W. Derks Lid AB Heuvelland 24-07-2007 2013 2016De heer O.G. Plantema Lid AB Nederweert 12-12-2005 n.v.t 2014De heer H. van Houtum Lid DB 28-02-2011 2014 2020De heer P. Frey Lid AB 09-05-2011 2014 2020De heer S. Keulen Lid DB/secretaris Parkstad 28-09-2009 2012 2018Mevrouw M. Kruit Lid DB/voorzitter Maas Swalm Nette 01-03-2010 2013 2019Mevrouw M. Clerx Lid DB/vice-voorzitter 09-05-2011 2014 2020

32UitgaveStichting Milieufederatie Limburg, RoermondRedactie en samenstellingMonique DemarteauDeze brochure is geproduceerddoor SHD Grafimedia ondergecontroleerde omstandighedenconform ISO 14001 Grafimediagetoetst door de SCGM,CertificaatnummerSCGM-MZ:2011.01.01Vormgeving en drukwerkSHD Grafimedia, SwalmenJubileumfoto’s:Kim Roufs/Kim fotografeert 2011Met dank aan:Het bestuur van de Stichting Milieufederatie Limburg,Baker Tilly Berk Accountants & Belastingadviseurs,alle medewerkers van de Milieufederatie LimburgOplage800 exemplarenPapierDit jaarverslag is gedrukt op FSC-papierDe Milieufederatie Limburg wordt financieel ondersteund door deNationale Postcode Loterij en de Provincie LimburgApril 2012

Stichting Milieufederatie LimburgGevestigd in Het GroenhuisGodsweerderstraat 26041 GH RoermondT 0475 – 38 64 10F 0475 – 38 64 59www.milieufederatielimburg.nlsml@milieufederatielimburg.nl