BOSINFO - Brugse verenigingen

INHOUD & COLOFONVoorwoord / varia 3De bosgroep stelt zich voor ..... 4De boeiende relatie tussen zwammen en bomen 5De hoogte van een boom meten met uw smartphone 8Met de Bosgroep naar Flevoland 9Wildschade: beter voorkomen dan genezen 12Nieuws uit Bosgroep Houtland 15Nieuws uit Bosgroep IJzer en Leie 16BOS+: Wij hebben geld, heeft u grond? 18Activiteitenkalender 19De brandhoutdag op 25 november 2012 in Tillegembos bracht heel wat geïnteresseerdeparticulieren en bedrijven bij elkaar.ColofonBoomblad ( Winter 2013), jaargang 11 - nummer 1Het Boomblad wordt uitgegeven door de West-Vlaamse Bosgroepen en verschijnt vier keer per jaar.De Bosgroep Houtland en de Bosgroep IJzer en Leie zijn een initiatief van privébosbeheerders, deProvincie West-Vlaanderen en het agentschap voor Natuur en Bos van het ministerie van de VlaamseGemeenschap.Redactie: Clint Callens, Chris Couwelier, Ines Garrein, Jan Goris, Marie-Louise MartensFoto’s: Clint Callens en Jan GorisDruk: PurePrint - OostkampPapier: Gedrukt op papier met FSC-labelOplage: 1.500 exemplarenVerantwoordelijke uitgever: Albert de Busschere, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels2Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

VOORWOORDBeste bosgroepleden,Na de altijd kleurrijke en sfeervolle herfstperiode komt de winter die in zijn vijfig tinten vangrijs toch ook een bijzondere charme heeft. Zeker wanneer u, boseigenaar of bosliefhebber,vanachter uw huisraam en dichtbij de op hout brandende kachel, naar buiten tuurt. De dwarrelendesneeuwvlokken en de wintervogels die enthousiast van de resterende bessen van eenof andere struik smullen, maken dit gezellig plaatje compleet.Maar het is ook een periode waarin interessante bosbeheerwerken kunnen uitgevoerd worden.Een dunning die nodig is om uw geliefde zomereik wat meer ademruimte te geven ofhet verzagen en klieven van brandhout voor uw kachel. Als u slechts weinig ervaring heeftmet het gebruik van de kettingzaag en u denkt, 'nu zou het wel eens interessant zijn om watbomen te verzagen tot brandhout’, kunt u steeds een interessante cursus kettingzaag bij eenvan de West-Vlaamse Bosgroepen volgen. U kan natuurlijk ook genieten van de interessanteartikels in dit tijdschrift en allerlei plant- en omvormingsplannen voor uw bos maken voor hetkomende jaar. De Bosgroepen zullen u hierbij met veel enthousiasme bijstaan.Tenslotte wens ik u als voorzitter van de Bosgroep IJzer en Leie, en in naam van Albert deBusschere voorzitter van Bosgroep Houtland, een gelukkig Nieuwjaar en extreem groenevingers voor 2013!Benoit de Maere d’Aertrycke,Voorzitter Bosgroep IJzer en Leie vzwBestuurder Koepel van Vlaamse BosgroepenBos te koopBosgroepleden die hun eigendom geheel of gedeeltelijk te koop wensen te stellen kunnenvoortaan gratis een berichtje plaatsen.Gemeente/ Opp. Aard bos Gelegen ContacteerdeelgemeenteTorhout 0,4 ha gemengd Groenhove/Elzenmeerspad lot 7 051 22 78 33Torhout 0,2 ha gemengd Groenhove/Torendreef 051 69 07 97Torhout 0,3 ha gemengd Groenhove/Regenbeekweg 059 50 59 68Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 20133

DE BOSGROEP STELT ZICH VOOR .....Wat is een bosgroep?Een bosgroep is een vereniging van en voorboseigenaars. In deze samenwerking staatde beheersvrijheid van de eigenaar centraal.De bosgroep zorgt vrijblijvend voor depraktische ondersteuning voor het beheervan uw bos. De bosgroep neemt een neutralepositie in tussen overheden, eigenaarsen bosgebruikers. Hierdoor is ze ook uitermategeschikt voor overleg tussen de verschillendeboseigenaars en bosgebruikers.Samen werken wij aan een mooie toekomstvoor het Vlaamse bos! hulp bij het aanvragen van kapmachtigingenen het invullen van subsidiedossiers; hulp bij het aanduiden van bomen enhet uitvoeren van allerlei kapwerkenbvb. dunningen; ondersteunen van bebossingen:administratie, subsidies, soortenkeuze,aanleg, …; het uitvoeren van onrendabele beheerswerkendoor onze arbeidersploeg(waarvan wij de grootste kost dekken); hulp bij het opstellen van beheerplannen; coördineren van gezamenlijke boswerkzaamheden,zodat goedkoper enefficiënter werk kan worden geleverd; het organiseren van gezamenlijkehoutverkopen, zodat goede prijzen engoede exploitaties worden gerealiseerd; organisatie van wandelingen, cursussenen excursies;De Bosgroep organiseert ook verkopenvan kleine hoeveelhedenbrandhout op stam aan particulieren.De prijzen hierbij overstijgen meer enmeer deze van het commerciële houtcircuit.Aanbod voor bosgroepledenOnze taken bestaan hoofdzakelijk uit informeren,sensibiliseren en organiseren. Decoördinator staat in voor: gratis en onafhankelijk advies over hetbos en het beheer ervan (bosbouwtechnische,wettelijke, financiële enadministratieve aspecten); informatie over wat uw wettelijke rechtenen plichten zijn als boseigenaar enwat de mogelijke subsidies zijn;Wie kan eenberoep doen op onzediensten?De bosgroep is er voor alle boseigenaarsuit het werkingsgebied. Het maakt nietuit of u boseigenaar bent van een bosperceelvan enkele aren bos of van eenboscomplex van meerdere hectaren:iedereen krijgt dezelfde behandeling.Weet u graag wat de bosgroepen vooru en uw bos kunnen betekenen, neemdan contact op met uw bosgroep! Decontactgegevens vindt u op de achterzijdevan dit informatieblad.4Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

BOSINFOAmanieten zijn middelgrote plaatjeszwammen. Halverwege de steel zit een overblijfsel vanhet vlies dat de plaatjes tijdens de ontwikkeling beschermd heeft: de manchet. Onderaan hunsteel zit meestal een verdikking: de “knol”. Heel jonge Vliegenzwammen zitten in een beschermendomhulsel dat niet meegroeit maar aan flarden scheurt tijdens hun ontwikkeling. Hiervanblijft een zakje of “beurs” over rond de steelvoet en witte vlokjes of “wratten” bovenop hunhoed.Pa re l a m a n i e tEen andere, veel voorkomende amaniet, is de Parelamaniet(Amanita rubescens). Zijn hoedhuid is meestal bleekbruin metlicht grijzige wratten. Hij is best te herkennen aan de wijnrodevlekjes die op zijn hoed, steel of plaatjes verschijnen bij hetverouderen of beschadigen.Boleten zijn vlezige paddenstoelen. Onderaan hun hoedenzien we geen plaatjes maar nauwe buisjes die verticaal gerichtzijn en uitmonden in fijne poriën. Best gekend is het Gewooneekhorentjesbrood (Boletus edulis).G e wo o n e e k h o re n t j e s b ro o dR u s s u l a ' sDeze enigszins forse russula's, meestal kleurige zwammenhebben witte plaatjes. Speciaal is dat hun steel zeer broos isen op dezelfde wijze doorbreekt, als een stukje krijt of eenbrokje kaas: dus met een “hobbelig” breukvlak.Een van de meest voorkomende is de Geelwitte russula (Russulaochroleuca). We vinden ze regelmatig in onze beukenbossen.Bij jonge exemplaren is de hoed bleek geel, terwijl deplaatjes en steel wit zijn. Met te verouderen wordt de hoedvuilgeel en de steel licht grijzig.G e e l w i t te r u s s u l aBij melkzwammen komt er bij de minste beschadiging melksapte voorschijn. Hun kleuris onopvallend: vooral bruin,groen of witachtig. Om de Zwartgroene melkzwam (LactariusZ wa r tg ro e n e m e l k z wa mnecator) te vinden moeten we gaan zoeken in de nabijheid vanBerk en Lork Zijn olijfgroene tot geelachtige hoed wordt geleidelijkzwart. De cylindrische steel is wat bleker dan de hoed.Bij beschadiging komt witte melk te voorschijn. In Duitslandheet hij “Mordschwamm”. Hij is giftig en tegelijk mutageen,dus kankerverwekkend. Zijn brandend scherpe smaak alleenreeds, zorgt ervoor dat men deze soort niet eet.6Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

BOSINFOVezelkopjes zijn regelmatig, zelfs in grote aantallen te vinden.Dankzij de vezelige, streepvormige struktuur van hun hoedoppervlakzijn ze als groep goed te onderscheiden. Omdat erwel 125 soorten van die tamelijk kleine bruine zwammetjesvoorkomen vergt het soms heel wat zoeken om ze op naamte brengen. Een van de meest voorkomende vezelkopjes is deGeelbruine spleetvezelkop (Inocybe rimosa). Ze zijn meestalzeer giftig omdat ze muscarine bevatten.G e e l b r u i n e s p l e e t ve zelko pNaast de mycorrhizavormers kennen we heel wat andere “bospaddenstoelen”die massa’s bladeren en plantenresten verwer-D ra a d s te e l mycena'sken. Deze “stille werkers”, “de opruimers of saprofyten” voedenzich ermee en zetten ze geleidelijk om in water en mineralenwaar de ganse bosvegetatie wel bij vaart. Meestal staan we erniet bij stil, maar de massa organische resten die zij jaarlijksverwerken is enorm. Tot deze groep behoren de mycenaatjes.Dit zijn doorgaans kleine tot piepkleine, langgesteelde zwammetjes.Hun hoedjes zijn dunvlezig en gewelfd tot klokvormig.Bij nader toezien stel je vast dat hun hoedrand gestreept is en de plaatjes wit. De Draadsteelmycena’s(Mycena filopes) op de afbeelding hebben werkelijk een typisch mycenauiterlijk.De Grote bloedsteelmycena (Mycena haematopus) toont hoeprachtig deze meestal onopvallende zwammetjes wel kunnenzijn. Wie zich op Mycena’s concentreert zal vaststellen dat er inons land een 100-tal verschillende soorten van bestaan.G ro te b l o e d s te e l mycenaP l a t te to n d e r z wa mToch bestaan er zwammen die bomen of planten aantasten enzelfs doen sterven: de parasieten. Berucht op dit terrein is dePlatte tonderzwam (Ganoderma applanatum). Hij lijkt wel eenbruin “Elfenbankje” dat 20 tot 30 cm breed kan zijn. Hij is eengeduchte parasiet omdat hij op heel wat verschillende boomsoortenkan voorkomen, en er witrot veroorzaakt.Na enige jaren betekenen ze de dood van de aangetaste boom.Eigenlijk zijn het meestal verzwakte of beschadigde bomendie erdoor aangetast worden.Een andere parasiet is de Zwavelzwam. Jonge Zwavelzwammen(Laetiporus sulfureus) zijn fel geel, ze worden oranje mette verouderen. We vinden ze vooral op loofbomen. Ze veroorzakener bruine houtrot.Z wa ve l z wa mEr zijn zo'n 400 soorten zwammen in Vlaanderen, meer danandere planten dus. Wie de zwammen en hun invloed op onzebossen bestudeert komt al vlug tot het besluit dat de meesteonder hen toch “weldoeners” zijn.Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 20137

BOSINFODe hoogte van een boom meten met uw smartphone(Artikel door Chris Couwelier, bestuurslid Bosgroep Houtland vzw)Voorbij is de tijd waarin we met meetlat,kijkbuis of ludde de hoogte van een boommaten. De moderne beheerder trekt metzijn smartphone het bos of park in en meetmet, echt waar, drie klikken de hoogte vanelke boom. Zowel voor I-phone als voor toestellendie met android werken, is de app:’Smart Measure’ beschikbaar. Je kan hemgemakkelijk in de (free) market vinden. Inhet Nederlands wordt deze app wel eensgewoon ‘afstandmeter’ genoemd, zelfs in demarktplaats op je smartphone. De mogelijkhedenzijn echter veel ruimer dan enkel hetmeten van de afstand tot een voorwerp. Hetis eerder zoals de Engelse benaming laatvermoeden: een intelligent meettoestel.klikken de hoogte van deze boom bepalen:Klik 1:Richt het middelpunt van de kruisdraad opde voet van de boom (stambasis). Klik op dewitte knop om de afstand te bepalen. Linksop het scherm verschijnt er een icoontjemet een boom op.Klik 2:Klik op dit icoontje en volg de stam tot helemaalin de top van de boom. De hoogtemeterloopt mee op met je beweging. Leterop om het toestel met het groene waterpashorizontaal te houden.De voorbereiding:Nadat je de app op je toestelhebt opgeladen, kan je heticoon van ‘Smart Measure’,een rode rolmeter met eenhoofdletter M in, vinden bijje applicaties. De eerste maaldat je deze app opent, krijg jeeen zeer duidelijke handleidingwaarin je stap voor stapleert om afstanden en hoogteste meten. Het is handig ditde eerste keer te bekijken.Als je dit doorlopen hebt, komje in het camerascherm terecht. Middenin het camerabeeld staat een kruisdraad.Rechts is een grote witte knop die lijkt opde sluiter van een fototoestel, waarop je kandrukken om de afstand tot een voorwerp temeten. Onder de kruisdraad zie je een groenewaterpas. Tijdens de metingen kan je zohet toestel mooi horizontaal houden.Om nu de hoogte van een voorwerp: eenboom, de daknok van je huis of de Eifeltorente bepalen ga je als volgt tewerk:ga op een handige afstand van de boomstaan (tussen de 15 en de 30 meter). Het isnoodzakelijk dat je zowel de voet als de topvan de boom goed kan zien. Open de appop je smartphone. Vanaf nu kan je in drieKlik 3:Hou de kruisdraad op de top van de boom endruk opnieuw op de witte knop. De hoogtestaat nu vast. Een nieuwe meting kan dooropnieuw op de witte knop te drukken.Deze meting heeft een kleine afwijking. Alsje eerst op de boom op een hoogte van 1,5meter boven de voet merkt en vanaf datpunt de meting doet, is de afwijking kleiner.Je mag dan wel niet vergeten die 1,5 meterbij de gemeten hoogte op te tellen.Na een beetje oefenen, vooral het richtenop de top van de boom vraagt wat ervaring,zou de tolerantie van de meting minder dan2% zijn.8Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

BOSINFOMet de Bosgroep naar Flevoland(Artikel door Wim Boonen, Jeroen Franssens & Martin Winnock (Inverde), foto’s door PascalVanhees, Martine van Goethem, Benjamin Bufkens & Martin Winnock)Mei 2012, de zon scheen hard op dit middaguuren we zaten op het terras aan eenmooi ogend plasje water. De meesten haddenondertussen de busrit en het vroegeopstaan reeds vergeten. Met een zonnigeingesteldheid startten we aan ons driedaagsNederlands avontuur, beginnend ten zuidenvan Lelystad in de provincie Flevoland.Hoe populier en duurzaam loofhoutde Noordzee vervingenReijer Knol, jarenlang de beheerder in dezeregio, laat ons meteen kennismaken met hetHollandse Hout. Dit circa 900 hectare grootaaneengesloten bosgebied met een leeftijdvan ongeveer 35 jaar wordt beheerd doorStaatsbosbeheer. Wat misschien moeilijk tebevatten valt, is dat dit bos groeit op eenplek waar vijftig jaar geleden nog de zeelag. Het aanplanten van deze nieuwe polderswas voor de bosbeheerders in feiteeen groot experiment. De bodem bestaater uit dikke tot zeer dikke kleigronden. Demeest diverse mengingen van boomsoortenwerden uitgeprobeerd. Immers, op de rijke,kalkrijke gronden voelen veel boomsoortenzich thuis. Ongeveer de helft van de oppervlaktewerd beplant met populierenklonen,de rest vooral met beuk, eik en gewoneesdoorn, naast een mengeling van anderesoorten. Ook haagbeuk groeit hier relatiefhard. Het beheer streeft naar 5% populieren dus meer duurzaam loofhout tegen 2020.Een gemengd bestand van winterlindeen zwarte els (vijf rijen els afgewisseldmet een rij linde). Omdat zwarte elsveel sneller groeit dan linde, hebbende beheerders 7 à 8 jaar na aanplantde zwarte els geklepeld om een eventuelegroeivoorsprong ten opzichtevan de lindes te voorkomen. Van datklepelen is vandaag niets meer tezien. De elzen hebben zich ontwikkeldtot mooie rechte stammen van zo’n 25meter hoogte.Van kaalkap naar omvormen doordoordunnenDe volgende dag krijgen we als ontbijt een750 hectare groot gemeentebos opgediend,gelegen te Apeldoorn op de Veluwe. Sinds1980 is Henk Bonekamp beheerder van ditbos. Al snel na zijn intrede werd gestopt methet systeem van kaalkappen van de dennen.Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 20139

BOSINFOOnder zijn impuls wordt omvorming nu gerealiseerddoor doordunnen, waarbij inlandseeik en grove den bevoordeeld worden tenopzichte van andere soorten. De oudste nunog terug te vinden bomen betreffen grovedennen van omstreeks 1885. Deze daterenvan de golf van massale aanplantingen vanbegin 19e eeuw, die na een periode vangrote oppervlaktes droge akker, heide enher en der hakhoutbosjes, een terugkeernaar het bosrijke verleden ingezet hebben.Landgoed TwickelEen nieuw dagdeel, een nieuwe locatie.We zetten voet aan wal in Hengelo, in deprovincie Overijssel, voor een bezoek aanLandgoed Twickel. Het landgoed is 4.150hectare groot en bestaat voor de helft uitbos- en natuurterrein. Stichting Twickel is in1953 opgericht met als doel de instandhoudingvan het landgoed met behoud van denatuur en de cultuurhistorische waarden. Zestreeft naar economische onafhankelijkheidzonder haar doelen geweld aan te doen. Watwe aantreffen is een zeer afwisselend landschapmet naast bossen en heidevelden ookcultuurgrond en boerderijen. Hoewel gelegenop hogere zandgronden, heeft Twickelte maken met hoge en sterk fluctuerendegrondwaterstanden. Deze worden veroorzaaktdoor een ondiepe, ondoordringbarelaag keileem.De bossen van Twickel kunnen naar hunontstaansgeschiedenis in 4 bostypen onderscheidenworden: het inlands oud loofbos(van vóór 1850, vooral bestaande uit eik),het oude grove dennenbos (zo’n 120 à 150jaar oud, hoog opgaande grove dennen meteen ondergroei van eik en berk en plaatselijkbeuk, lijsterbes, douglas), het veldbos(spontaan ontstane bossen van grove den,berk en eik, op de veelal vochtige heidegronden)en het jonge productiebos (aanplantingengedurende de afgelopen 50 jaar,voornamelijk met traditionele productieboomsoortenzoals Japanse lariks, douglas,grove den en fijnspar).De bestanden met lork en douglasspargroeien in het Apeldoornse bos op debetere plaatsen gemakkelijk 12 m³ perhectare en per jaar bij. Door het tijdigdunnen (bij douglas is dit hier rond de25 jaar na vestiging) wordt een mooie(=diepe) kroon uitgebouwd en komttevens voldoende licht ter beschikkingvan de verjonging. Met dunnenwacht je dus best niet tot 20 jaar voorde eindkap!Amerikaanse vogelkers, soms geliefden soms gehaatVrijdag zijn we te gast bij de collega’s van deBosgroep Zuid-Nederland. Bart Nyssen laatons er kennismaken met zijn vernieuwendeaanpak inzake Amerikaanse vogelkersbestrijding(Prunus serotina, we sprekenverder gemakshalve van vogelkers).Vogelkers is in de 17de eeuw als sierboomnaar Europa gehaald. Pas tijdens de grotebebossingen van de heide begin 20ste eeuwwerd de soort massaal aangeplant als vulhouten bodemverbeteraar. Wanneer later10Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

BOSINFOblijkt dat vogelkers massaal verjongt en degewenste soorten (eerst den, later inheemsloofhout zoals eik en berk) wegdrukt, gaatmen massaal over tot bestrijding. Maarondertussen blijkt de soort hierdoor hoegenaamdniet afgenomen te zijn. Integendeel,hij heeft zich nog meer verspreid.meeste zaad valt onder de boom of wordtverspreid door dieren. Vervolgens blijfthet zaad nog maximaal 5 jaar kiemkrachtigin de bodem. Bij weinig licht kan het zaadtoch nog kiemen en kan de plant nog enkelejaren als zaailing overleven. Wanneer dergelijkezaailingen dan plots meer licht krijgen,kunnen ze beginnen doorgroeien.Heel wat inheemse soorten zijn veel schaduwverdragenderdan Amerikaanse vogelkers.Denk maar aan linde, gewone esdoorn,zoete kers, haagbeuk, hazelaar en beuk. Optermijn zouden deze soorten de vogelkersmoeten kunnen terugdringen. Vogelkersblijkt verder ook moeilijk te overleven in zijneigen schaduw. Maar wanneer er voldoendelicht is (zoals bij een ijl bovenscherm in eenstevig gedund dennenbos), wint de vogelkerswel van de echte pionierboomsoortenzoals berk, grove den en eik.Vogelkers bestrijdenBart Nyssen onderscheidt grosso modo 3beheerstrategieën voor vogelkers:Volgens Bart Nyssen haalt een onderdruktevogelkers met moeite 60 jaar,maar een vogelkers die steeds (en tijdig)vrijgesteld wordt bij dunningenbehaalt met gemak het dubbele enkan resulteren in mooi zaaghout.Vogelkers is een lichtboomsoortVogelkers heeft veel licht nodig om goedte verjongen en door te groeien. Met enigeaanpassingen kan hij ook relatief lang onderschaduw overleven. Vooreerst produceertde boom op jonge leeftijd massaalveel zaad, in volle zon al vanaf ca. 4 jaar. Het1. Als de soort de beheerdoelen niet stoort,waarom zouden we hem dan niet accepterenals productieboom? Dan moethij als iedere lichtboom regelmatig enstevig gedund worden om te kunnendoorgroeien naar de bovenetage. Optermijn kan hij nog ingetoomd wordenin het bos door een volgende generatievan schaduwboomsoorten.2. Het bos weerbaar maken tegen de massalegroei van vogelkers door schaduwboomsoortenbij te planten. Op termijneindigen we ook met een gemengd inheemsloofbos met slechts een bescheidenrol voor vogelkers.3. Als we streven naar lichte bostypen eneerder structuurarme pioniersbossen(zoals dennenbossen, eiken-berkenbossen,ijle bossen met heidevlekjes tussen,etc), dan is bestrijden noodzakelijk.Van 14 tot en met 18 mei gaan de Vlaamsebosgroepen naar Lincolnshire (UK). Wiemee wil kan zich melden bij zijn Bosgroep.Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 201311

BOSINFOWildschade: beter voorkomen dan genezen(Artikel door Wim Boonen met aanvullingen door Jan Goris, foto’s door Martin Winnock(Inverde) en Jeroen Franssens)Een boseigenaar die een nieuw bos aanplantof zijn bos verjongt via natuurlijkeverjonging, kan vroeg of laat geconfronteerdworden met ongenode gasten. Hetresultaat: wildschade. Tot voor enkele jarenhadden we in West-Vlaanderen eigenlijk alleenschade van konijn, haas en wat kleineredieren als muizen en ratten. Nu moetenwe ook rekening houden met reewild enin de regio Sint-Andries-Zedelgem-Snellegemzelfs met Edelhert en Everzwijn. OnzeWaalse buren zijn al jaren vertrouwd metde problemen van hoge wilddichtheden.Het is dan ook niet te verwonderen dat het‘Centre de Developpement AgroForestier deChimay’ intensief onderzoek doet naar wildbeheeren wildbescherming. De directeurvan dit centrum, Pascal Balleux, gaf onlangseen interessante excursie voor de Vlaamsebosgroepcoördinatoren.Net als bij onsheeft de wildstandin Walloniëzich devoorbije jarensterk uitgebreid,onderandere doorhet bijvoederenvan de dierentijdens dewinter. Dezepraktijk is ondertussenver-Individuele bescherming van links naar rechts:klem, koker en netje.boden, maarde wildstand is nog steeds (te) hoog. Deschade door wild kan samengevat wordenin 4 punten: vraat, vegen, ontschorsen enomwoelen. Door deze processen verzwaktde boom, vermindert de groei, wordt dedominante hoogtegroei verstoord, kunnener vorken ontstaan of kan de plant uiteindelijkafsterven. Vandaar dat de bosbouwerdit zoveel mogelijk tracht te voorkomen.Dat kan in de eerste plaats door de populatiegroottevia beheer te controleren. Voorreeën gaat het dan om zo’n 70 à 150 dieren/1000ha; voor everzwijn om 30 tot 40.Jammer genoeg heeft de bosbouwer dit nietaltijd onder controle. Hij kan echter wel eenaangepast beheer voeren en gebruik makenvan individuele en collectieve bescherming.Individuele beschermingIndividuele bescherming wordt bij aanplantenvan bomen gebruikt. Pascal Balleux gafeen overzicht van de op de markt zijndematerialen en hun effectiviteit. Sommigedaarvan zijn echt ‘low tech’. Schapenwol: volgens Pascal Balleuxeen effectief en goedkoop middel tegenwildvraat en veegschade (van ree).“Je moet de wol wel elk jaar vernieuwen,best tijdens de maand maart, en dit gedurendedrie jaar na aanplanten. Je brengtde wol bestaan op eenzijtak van deplant, zodatde wol zekerniet inde stam ingroeit." P l a s -tic klemrond de top:deze moetv o o r k o m e ndat de topscheutvande plantwordt aangevreten. Balleux: “Het probleemmet dit systeem is dat als je ditvlak voor het groeiseizoen aanbrengt,omdat zo’n scheut tot 10 cm op een seizoenkan groeien en dat de klem daardooral vlug te laag zit.” In de praktijkbetekent dit dat je de klem regelmatigmoet verschuiven. Spiraal: “Deze biedt wel bescherming,maar het risico op ingroeien is reëel.” Plastic koker: “De koker biedt bescher-12Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

BOSINFObij metalen omheiningen wel eens uit hetoog verloren. Een houten omheining zoueen zes à acht jaar meegaan, lang genoegdus.Nog een mogelijkheid is het gebruik vanelektrische afsluitingen. Nadeel is dat eenopgejaagd dier hier wel eens durft door testormen. Met één draad op 7cm (en eventueeleen tweede op 27cm) hou je hazen enkonijnen op afstand. Reeën geraken door ofover alle combinaties van draden maar voorherten en everzwijnen zijn elektrische oplossingenmet een drietal draden effectief.Een speciale vorm is de verplaatsbare afsluitingtegen everzwijnen (zie foto). Bij dit systeemstaan de bovenste en onderste dradenniet op eenzelfde lijn. Hierdoor raakt hetzwijn de draden met neus en borst wat heteffect vergroot.rest staan, zodat er voldoende voedsel is.Heel effectief en goedkoop is om een jongeaanplant niet te proper vrij te stellen. Datkan door tussen de aangeplante boompjesde natuurlijke aanwezige verjonging vanbomen, struiken en kruiden zo veel mogelijkte laten groeien en alleen de topscheut vande jonge boompjes vrij te houden (vb. methakmes of sikkel). Wist je dat bramen tot hetfavoriete voedsel van reeën behoren? Ookjonge scheuten van Amerikaanse eik en Wildelijsterbes worden gretig gesmaakt (vb.pas afgezet hakhout). Wie tussen zijn aanplantingalle ‘wilde’ soorten kortwiekt, geeftde reeën en konijnen uiteraard rechte baannaar de geplante boompjes. Als die natuurlijkeverjonging echter te beperkt beschikbaaris, kan de bosbeheerder zelf ‘lekkere’Aangepast bosbeheerHoewel de technische afweermiddeleneen deel van de oplossing blijven, is voorkomennog altijd beter dan genezen. Wildbeschermingkost dikwijls meer dan de aanplanting.Een evenwichtige wildstand blijftdus de voorwaarde nummer één. Maar ookde bosbouwer kan maatregelen nemen dieschade voorkomen of beperken. De basisideedaarbij is genoeg voedselaanbod tevoorzien buiten de waardevolle aanplantingenen verjongingen. Zorg in elk gevalvoor een dynamisch bosbeheer met voldoendevariatie en verjonging. Door opvoldoende plaatsen te verjongen, spreid jede wilddruk. Door bovendien ook regelmatigte dunnen, zorg je voor meer licht in hetbos en dus een beter ontwikkelde struikenkruidlaag. Die biedt extra voedsel. Ditextra voedsel vinden de dieren ook in goedbeheerde bosranden (regelmatig afzetten)en bij vruchtdragende bomen en struikendie worden aangeplant. Door verschillendesoorten te kiezen, die op diverse tijdstippenvruchten dragen, wordt het aanbodgespreid. Belangrijk is ook om in een jongbestand niet te zwaar te dunnen. Doe je datwel, dan riskeer je dat herten net de meestkwaliteitsvolle bomen gaan viseren (bij gebrekaan andere). Stel in zo’n bestand enkelde toekomstbomen goed vrij, maar laat deEen verplaatsbare elektrische schrikdraadkan everzwijnen op afstandhouden.soorten inbrengen via het aanplanten vanjong plantgoed, van stekken of van zaden.Soorten die hiervoor ook in aanmerkingkomen zijn o.a. Brem, Zachte berk, wilgen,Haagbeuk en Vlier. Nog een stap verder isde aanleg van wildakkers met kruidachtigevegetatie. Dit is alleen een optie wanneer ereen verlaten stukje landbouwgrond ter beschikkingligt.14Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIEVerslag cursus beheer van jonge bossenOp zaterdag 1 september 2012 werd decursus ‘beheer van jonge bossen’ georganiseerddoor de Bosgroep IJzer en Leie enInverde. Dit o.l.v. Martin Winnock te Houthulst(meer bepaald in het lokaal ‘Jonkershove’te Houthulst voor het theoriegedeelte enin het Pottebos voor het praktijkgedeelte).Onze groep bestond uit 14 personen deelnemers.Tijdens de cursus werd bosverjongingof de generatiewisseling van bomen grondigtoegelicht en beschouwd als een fase inhet bosbeheer die weloverwogen moet aangepaktworden. Verschillende kappingen,natuurlijke verjonging, structuurvariatie enaanplantingen passeerden de revue. Er werdook tijd besteed aan voorbeelden van bosverjonging in courante bostypen en wat er dient tegebeuren na de aanplant. Gezien het aantal deelnemers, het enthousiasme tijdens de cursusen de positieve reacties achteraf mag ook deze cursus als geslaagd beschouwd worden. De3 cursussen die onze Bosgroep dit jaar organiseerde samen met Inverde (Bosflora, bomen enstruiken herkennen in een oogopslag en beheer van jonge bossen) kenden allen een goedeopkomst en werden telkens met enthousiasme en interesse onthaald. Dit heeft te maken metde enquête rond de interesse van de leden voor vorming die we in 2011 gehouden hebben enuiteraard ook de kwaliteit die Inverde telkens levert. Ook voor 2013 zal terug rekening gehoudenworden met de noden en interesses van onze leden.Bezoek aan houtverwerkend bedrijf en populierenbosOp 18 september 2012 trokken we met een 15-tal enthousiaste deelnemers naar het houtverwerkendbedrijf Demey te Boezinge gevolgd door een bezoek aan een populierenbos teZillebeke.In dit hoogtechnologisch houtverwerkend bedrijf werd eenrondleiding verleend door de bedrijfsleiders Demey. Er werdgetoond hoe verschillende houtproducten geproduceerdworden. We zagen er palettenhout van populier, spaandersdie in de papierindustrie en spaanplatenindustrie gebruiktworden of voor verbranding in elektrische centrales. Ookzaagmeel voor veeteelt, spaanplatenindustrie en schors voorland- en tuinbouw worden daar vervaardigd. Daarnaast wordener ook nog kisten uit beukenhout geproduceerd voor degroentenindustrie.Na het bijzonder interessante bezoek aan dit bedrijf dat quaautomatisatie en efficiëntie tot de absolute wereldtop behoort, werd nog een populierenbosvan Josef Decadt bezocht te Zillebeke waar de teelt van populier en het belang van populiernaar houtproductie toegelicht werd door Patrick Trio, lesgever en teeltoverste aan de tuinbouwschoolvan Poperinge.16Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

NIEUWS UIT BOSGROEP IJZER EN LEIEInfovergadering werking in regio RoeselareOp dinsdag 16 oktober 2012 heeft de Bosgroep IJzer en Leie een infovergadering gehoudenvoor de private boseigenaars van het werkingsgebied van het Stad-Land-schap 't West-Vlaamse hart. Tijdens deze infovergadering werd een algemene voorstelling gegeven van debosgroep. Er werd verteld waarom bosgroepen nodig zijn, wat bosgroepen doen en hoe deBosgroep IJzer en Leie concreet de eigenaars kan helpen bij hun beheer en andere bosgere -lateerde problemen. Dit infomoment, dat overigens een goede opkomst kende, werd georganiseerddoor het Stad-Land-schap 't West-Vlaamse hart. Gezien het succes van dit initiatiefzullen de Bosgroep en het Stad-Land-schap zeker in de toekomst nog verder samenwerken.Kent u reeds het Stad-Land-schap 't West-Vlaamse hart?Hoe kan de leefbaarheid, de belevingswaarde en de omgevingskwaliteitvan Midden-West-Vlaanderen opgekriktworden? Dit is de hamvraag voor het Stad-Land-schap 'tWest-Vlaamse hart, een samenwerking van de ProvincieWest-Vlaanderen en de gemeenten Roeselare, Izegem,Ingelmunster, Ardooie, Lichtervelde, Hooglede, Staden,Moorslede en Ledegem. Samen gaan deze partners opzoek naar nieuwe mogelijkheden op het vlak van recre -atie, landschap, natuur, educatie en erfgoed.Het bosareaal in ’t West-Vlaamse hart beperkt zich niet tot de gekende provinciale domeinen,gemeentelijke bosjes en de bossen van het Agentschap voor Natuur en Bos. Een aanzienlijkdeel van de bosoppervlakte in de regio is in handen van private boseigenaars.Voor meer info: www.westvlaamsehart.be.Nieuwe medewerkster Bosgroep IJzer en LeieBeste bosgroepleden, het zal wel waarschijnlijk eventjes duren voor ik jullie allemaal leer kennen.Maar op deze manier kunnen jullie alvast met mij kennis maken.Sinds oktober 2012 ben ik jullie nieuwe aanspreekpunt voor alleadministratieve ditjes en datjes van de Bosgroep IJzer & Leie.Wie ben ik?Wel ik ben Ines Garrein, 21 jaar en woon in Voormezele, inderdaadde bosgroep is mij niet onbekend, want ik woon op een boogscheutvan de Palingbeek. Ik studeerde bedrijfseconomie in de HeiligeFamilie in Ieper, en behaalde er mijn diploma in 2009.Een administratieve duizendpoot ben ik wel, want ik werkte reedsals administratief medewerkster in het VCLB Ieper en VCLB Groeninge.Ik grijp deze kans met beide handen, en zie deze nieuweuitdaging volledig zitten.Wat houdt me naast mijn job nog bezig?Wel elke week moet ik mijn aandacht flink verdelen over 14 meisjesuit de lagere school. Ik geef hen nl. 6 uurtjes training en dit in deArtistieke Gymnastiek Dames.Als je contact opneemt met de bosgroep kan je vanaf nu dus ookbij mij terecht komen. Ik hoop op een vlotte samenwerking. Hopelijk kan ik jullie perfect helpenmet jullie administratieve taakjes.Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 201317

BOSINFOBos+: Wij hebben geld, heeft u grond?Vier jaar geleden kreeg u van ons een gelijkaardig be -richt. Toen was onze ambitie het aanplanten van 1 miljoennieuwe bomen. Nu, vier jaar later, 91 bedrijfsbossenen 1,4 miljoen bomen rijker, kunnen we concluderendat de formule werkt. En dat doet natuurlijk naar meersmaken!Met 10 Miljoen Bomen legt BOS+, de vroegere Verenigingvoor Bos in Vlaanderen, de lat wel heel hoog. In depraktijk dus 9 miljoen extra bomen. 9 miljoen zuurstofleveranciers.9 miljoen schaduwbrengers. 9 miljoen fijnstofzuigers.9 miljoen klim- en speeltuigen. 9 miljoenmooie, groene silhouetten in het landschap. 9 miljoenhuizen voor allerlei dieren. En zo kunnen we nog evendoorgaan...We kunnen dat uiteraard niet alleen. Die bomen moetenallemaal een plekje krijgen. Daarvoor zijn we nogop zoek naar grond, naar véél grond. Maar zoals bij allesmaken vele kleintjes één groot (verschil). Heeft u nogeen lapje grond liggen, groot of klein, dat kan bebostworden? Geef dan zeker een seintje! Wij kunnen u met raad, daad en euro’s bijstaan. U kunttot €2.000 per ha sponsoring krijgen, bovenop de bestaande bebossingssubsidies. Uitzonderlijkmag u dus 2x langs de kassa passeren. Bovendien is bomen planten plezant, indienu dat wenst kunnen we zeker samen een plantactie organiseren.Enkele spelregels: Het moet gaan over nieuw bos inVlaanderen. Herbebossingen naeen eindkap of compenserendebebossingen kunnen we niet ondersteunen. De aanplant moet minstens 0,5ha groot zijn en minimaal 2.000stammen per hectare bedragen. U moet een vergunning hebbenom te bebossen of een stuk grondhebben waar geen vergunningvoor nodig is. Reeds beplante terreinen komenhelaas niet meer in aanmerking. Het is mogelijk dat de sponsor een feestelijke aanplantactie met kort persmoment wenstop uw terrein. Hiervoor moet u de toelating geven en een beetje ruimte ter beschikkingstellen. Bij de sponsordeals werken we aan €2.500 per ha nieuw aan te planten bos. Een deel vandit geld gaat volgens een vastgelegde verdeelsleutel ook naar diegenen die de beplantingorganiseert.Contactgegevens: Lore Provoost - E-mail Lore.provoost@bosplus.be - T 09 264 90 50.18Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 2013

ACTIVITEITENKALENDERCursussen 20131. Bomen en struiken herkennen in de winterDe winter is het ideale seizoen om bomen en struiken te herkennen. Misschien kijk je nueven vreemd op? In de winter staan er toch geen bladeren aan de bomen? Klopt. Maar bladerenzijn niet het enige kenmerk waaraan je een boom kan herkennen. Knoppen, de schors,het wintersilhouet.. het zijn allemaal kenmerken die je heel wat informatie geven over desoort! Deze cursus leert je alvast hoe ze te herkennen.Wanneer? Zaterdag 16 februari 2013 (hele dag). Waar? Café Chevalier, Bellegemplaats 6,8510 Bellegem. Prijs? Leden: € 10. Niet-leden: € 15. Inschrijven? Bosgroep IJzer en Leie.2. Veilig werken met de kettingzaag module 1 - Gebruik & onderhoudHet geluid van de kettingzaag is je wellicht niet onbekend. Maar hoe goed ken je dezemachine eigenlijk? De kettingzaag is één van de meest gebruikte machines in het bos enmisschien ook in je eigen tuin. Tijdens deze tweedaagse opleiding maak je kennis met dekettingzaag in al haar facetten: onderdelen, onderhoud, gebruik, gezondheid en veiligheid.Wanneer? Vrijdag 1 maart 2013 en zaterdag 2 maart 2013 (2 hele dagen). Waar? 1 maart2013: De Croone, Provenplein 29a, 8972 Proven. Zaterdag 2 maart 2013: Sixtusbossen, Donkerstraat13, 8640 West-Vleteren. Prijs? Leden: € 20. Niet-leden: € 30. Inschrijven? BosgroepIJzer en Leie.Wanneer? Zaterdag 23 november 2013 en zaterdag 30 november 2013 (2 hele dagen). Waar?Streekhuis Kasteel Tillegem, Tillegemstraat 81, 8200 Sint-Michiels. Prijs? Leden: € 20. Nietleden:€ 30. Inschrijven? Bosgroep Houtland.3. Veilig werken met de kettingzaag module 2 - Bomen vellenHoe vel je op een technisch goede en veilige manier een boom? Het antwoord op deze vraagkrijg je tijdens deze opleiding. Ook speelt veiligheid een zeer belangrijke rol. Je leert derisicofactor van verschillende situaties inschatten. Daarnaast besteden we steeds meer aandachtaan de techniek van het vellen. Zelfs al werk je al jaren met de kettingzaag, toch kanhet zinvol zijn om je techniek te laten evalueren tijdens deze tweedaagse opleiding.Wanneer? Zaterdag 23 maart 2013 en zaterdag 30 maart 2013 (2 hele dagen). Waar? 23maart 2013 voormiddag: De Bampoele, A. Verbrigghestraat 1a, 8972 Krombeke. Zaterdag23 maart 2013 namiddag: Sixtusbossen, Donkerstraat 13, 8640 West-Vleteren. Zaterdag 30maart 2013: Sixtusbossen, Donkerstraat 13, 8640 West-Vleteren. Prijs? Leden: € 20. Nietleden:€ 30. Inschrijven? Bosgroep IJzer en Leie.4. Wat met zieke bomen?Soms word je geconfronteerd met een zieke boom.In deze cursus maak je kennis met de verschillendefactoren die ervoor zorgen dat een boom afsterft,zowel in zijn omgeving als door ziekteverwekkers.Je leert deze herkennen, detecteren en, als datmogelijk is, de boom er terug bovenop te helpen.Tijdens een terreinbezoek zie je voorbeelden vanzieke bomen. We gaan wel niet dieper in op de risicobeoordelingvan bomen.Wanneer? Zaterdag 26 oktober 2013 (hele dag).Waar? Streekhuis Kasteel Tillegem, Tillegemstraat81, 8200 Sint-Michiels. Prijs? Leden: € 10. Nietleden:€ 15. Inschrijven? Bosgroep Houtland.Boomblad JANUARI/FEBRUARI/MAART 201319

BOSGROEPEN IN WEST-VLAANDERENLegendeOpenbare bossenPrivébossenBosgroep IJzer en LeieBosgroep HoutlandBosgroep Houtland vzwStreekhuis Kasteel TillegemTillegemstraat 818200 Sint-Michiels (Brugge)Tel.: 050 40 70 23Fax: 050 40 31 41 of 050 38 71 00E-mail: bosgroephoutland@west-vlaanderen.beWebsite: www.bosgroephoutland.be enwww.bosgroepen.beBT W: BE 0866.482.291Bosgroep IJzer en Leie vzwBezoekerscentrum De PalingbeekVaartstraat 78902 Zillebeke (Ieper)Tel.: 057 23 08 54Fax: 057 23 08 51E-mail: clint.callens@west-vlaanderen.beWebsite: www.bosgroepen.beOndern.-nr.: 0816.706.346Coördinator: Jan GorisCoördinator: Clint CallensDE WEST-VLAAMSE BOSGROEPENWORDEN GESTEUND DOOR: