Peter van Weel: 'Klimaat(on)gelijkheid en ... - Energiek2020

Klimaat (on)gelijkheid en luchtbeweging<strong>Peter</strong> <strong>van</strong> <strong>Weel</strong>, Wageningen UR GlastuinbouwSeminar HNT 2011, Zoetermeer

Welke klimaatproblemen treden op onder een scherm?1. Stilstaande luchtlagen door verminderdewarmtevraag of door belichting1. Verticale temperatuurverschillen minimum buis2. Slechte vochtafvoer en verminderde verdamping2. Horizontale temperatuurverschillen bijschermkierenLucht stroomt over het doek naar de gevel en zakt3. Extra opwarming <strong>van</strong> groeipunten, vruchten ofknoppen door verminderde uitstralingDunnere takken, te snelle afrijping, te snelle uitloop

1. Stilstaande luchtlagen• Oorzaken:• Hoe beter de isolatie hoe warmer onder het scherm• Warmte bovenin (lampen, buizen)• Gevolgen:• Niet mengen <strong>van</strong> koude en warme lucht• Gebrek aan luchtbeweging en vochtafvoer• Onderin koud, in combinatie met hoge RV kans opcondens• Te lage temperatuur onderin voor afrijping of uitlopen<strong>van</strong> ogen

Invloed scherm en belichting op verticale verschillen

• Film stilstaande lucht

Remedie stilstaande lucht• Bewegen met ventilator en niet met buis• Een buis <strong>van</strong> 40-50 graden levert niet veelluchtbeweging en warmt de kas onnodig op• Luchtbeweging met een ventilator hoeft niet veelenergie te kosten zolang dat maar in de vrije ruimtegebeurd, dus met weinig overdruk• Bij een dicht gewas is de doordringing een probleem

Systemen om lucht te circuleren

Verdamping afvoeren• Problemen met schimmels, rand, breekstelen, guttatie,enz: het lijken allemaal gevolgen <strong>van</strong> slechte verdamping!• Luchtbeweging stimuleert de verdamping, maar alleen alsde toegevoerde lucht vocht kan opnemen.• Vocht verdrijven naar een andere plek in het gewasverplaatst het probleem omdat er onderweg vocht wordtopgenomen.• Daarom net zo lang blazen tot de hele vochtinhoud <strong>van</strong> dekas is verlaagd sturen op absoluut vocht• AV binnen= AV buiten aanvullend ontvochtigen nodig(lithiumzout of koelen)

Remedie verdamping vergroten• Lucht binnen het gewas in beweging brengen• Levert een hogere RV en lagere gewasverdamping,maar een droger gewas en minder kans opcondensatie dankzij gelijkmatiger temperaturen• Buitenlucht toevoeren• Vergroot de gewasverdamping en laat groteretemperatuurverschillen toe zonder kans opcondensatie• Verdeling <strong>van</strong> lucht is per gewas verschillend

Buitenlucht verdelen onder een scherm

• Filmpje Dairyfan

2. Horizontale Temperatuurverschillen• Drijvende kracht = energietoevoer of afvoer• Autonome luchtstromen zijn zeer krachtig: 1m3 lucht weegt 1,18 kg,dus in een kap <strong>van</strong> 8m*100m*3m beweegt 2832 kg!• Bij een snelheid <strong>van</strong> 0,3 m/sec praat je dan over 26.000 m3/uur ofwel30.000 kilo/uur• Dat hou je niet zomaar tegen, ook niet met ventilatoren• Ontvochtigen met slurven onder het gewas met 5 m3/m2/uur brengtslechts 4000 m3/uur daar tegenin!• Horizontale ventilatoren brengen daar slechts 12.000 m3/uur tegeninals ze volle toeren zouden draaien, maar niemand doet dat• Schermen goed sluiten en schotjes plaatsen helpen het beste tegenhorizontale temperatuurverschillen

Effect <strong>van</strong> schotjes

• Filmpje rook boven doek

3. Opwarming <strong>van</strong> organen door minder uitstraling• Stralingswarmte (<strong>van</strong> lampen) wordt geabsorbeerd doorhet gewas• Verdamping voert het grootste deel er<strong>van</strong> af• Behalve bij slecht verdampende gewassen of “dood”klimaat• Luchtbeweging zorgt dan voor redding!• Dat geldt ook voor bijvoorbeeld knoppen of vruchten• Dichtere kassen, lichtafscherming en energieschermenverlagen de luchtbeweging opwarming• Roos: kas 27 0 C, knop 39 0 C bij zonnescherm dicht,knop 41 0 C bij scherm open en 32 0 C bij luchtbeweging

Opwarming rozenknop• Buiten: 850 W/m2.• Diffuus Kasdek + Scherm: XLS 13F, 32% lichtreductie• Kaslucht: 27 graden.• Zwart= 26 o C, donkerpaars= 27 o C , lichtpaars= 32 o C, geel = 39 o C

Resultaat afkoelen met kaslucht 1 m/secZwart= 26 o C, donkerpaars= 27 o C , lichtpaars= 32 o C, geel = 39 o C

ontwikkelingsrichtingen• Koelen <strong>van</strong> plantonderdelen met lokaleluchtbeweging schermen in de nacht volledigsluiten en overdag meer licht toelaten• Droge buitenlucht verdelen zonder slurven bijdichte gewassen lage RV net boven gewas• Onverwarmde buitenlucht verdelen met één slurfboven het gewas in combinatie met verticaleventilatoren goedkoop systeem

AfsluitingDit onderzoek kwam tot stand dankzij een financiëlebijdrage <strong>van</strong> PT, ministerie <strong>van</strong> EL&I en hetonderzoeksprogramma “Kas als Energiebron”© Wageningen UR