Het Vlaams Parlement

76 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouwlen. Meteen was het euvel vermeden dat een overladen bouwprogramma dekwaliteit van de architectuur zou schaden.Om het plaatsgebrek op te lossen, kocht de Vlaamse Raad in 1991 hetgebouwencomplex van de hoofdzetel van de Postchequedienst tussen deIJzerenkruisstraat en de Leuvenseweg, recht tegenover het Vlaams Parlementsgebouw.In dat ruime complex zullen de meeste diensten en de kantorenvan de Vlaamse volksvertegenwoordigers en hun medewerkers wordenondergebracht. Ook voor dat gebouw staan grondige renovatie- en aanpassingswerkenop stapel. Die zullen rond het jaar 2000 afgerond worden.Een eerste schets van de huidige bezoekersingangaan de Leuvenseweg 27, met de zuilen vande voormalige vestibule, een confrontatie vanoud en nieuw.

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 77Het architecturale conceptDetail van een met warm rood leder bekledewand in de Bureauzaal. Het kon een schilderijvan Mondriaan zijn.▼Los van de noodzakelijke aanpassingen ingevolge de institutionele wijzigingen,onderging ook het architecturale concept in de aanloopfase een grondige metamorfose,zowel naar vorm als naar inhoud.Het ontwerp van de architectuur en de binneninrichting van het gebouwwerden toevertrouwd aan de architecten Willy Verstraete van het studiebureauArrow uit Gent en Jozef Fuyen van het gelijknamige architectenbureau uitAntwerpen. Aanvankelijk gingen de gedachten naar een concept waarbijalleen de buitenmuren van het gebouw overeind zouden blijven, omdat binnende bestaande ruimte geen plenaire vergaderzaal kon worden gebouwd. Gelukkigstapte men van die idee af. Het zou een gemakkelijkheidsoplossing hebbenbetekend, ‘façadisme’, waardoor vooral in Brussel de architectuur in de voorbijejaren een banaal karakter heeft verkregen. Resoluut werd gezocht naareen zinvol omgaan met de bestaande architectuur. Uiteindelijk kozen de ontwerpersvoor een optimaal behoud of hergebruik van alle waardevolle elementen.Het Vlaams Parlementsgebouw was en is nog steeds geen beschermd monumentin de wettelijke zin. Maar door zijn historisch karakter en zijn ligging inde Warandewijk, ligt het voor de hand dat elke verbouwing de goedkeuringmoest wegdragen van de Brusselse Koninklijke Commissie voor Monumentenen Landschappen. De dialoog met die commissie leverde een inventaris op

van prioritair te bewaren ruimten, met name de voormalige raadszaal van dePosterijen, een aantal directiekantoren, en de architecturaal interessantetrappenpartij bij de toegang aan de Leuvenseweg. Besloten werd ook de buitengevelsen -deuren, de binnengevels en de oorspronkelijke vloerniveaus terespecteren. Binnen de bestaande nokhoogte kon een dakverdieping met mansardedakworden uitgebouwd, voor zover de zichtbaarheid ervan boven dekopgevels beperkt bleef. Hierdoor viel het aanvankelijke plan voor de bouwvan een bijkomende vierde verdieping weg.De architecten kozen enerzijds voor zinvol behoud, maar anderzijdsopteerden zij resoluut voor de toevoeging van nieuwe structuren. Die werdennadrukkelijk eigentijds ontworpen, zonder evenwel te bruuskeren. De nieuweinbreng werd zeer herkenbaar, mede door een logische materiaalkeuze.Het Koffiehuis voor de Vlaamse volksvertegenwoordigers.Hier hebben pers, medewerkers ofambtenaren geen toegang.

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 79Detail van Liliane Vertessens controversiële kunstwerk‘Nooit hetzelfde, altijd anders’ in de HansMemlingzaal. Wie de kleuren volgt, leest ‘Nooitanders, altijd hetzelfde’...De architecten kozen voor een doorgedreven gebruik van glas. Dat beklemtoont,gewild of toevallig, de doorzichtigheid en staat symbool voor de politiekecultuur die het Vlaams Parlement wil uitdragen. Het oude gebouw, datmet zijn massief statige uitstraling respect wenste af te wingen, kreeg ereigentijdse geloofwaardigheid bij. Een geslaagde architecturale dialoog vanoud en nieuw.Door het gebruik van glas en metaal, vaak inox, bleef elke nieuwe ingreepzo los mogelijk van de bestaande stuctuur. Het bestaande skelet van stalenbalken en gietijzeren zuilen, dat achter het formeel klassieke uiterlijk van hetgebouw schuilging, werd waar mogelijk opgewaardeerd. Oorspronkelijk laghet in de bedoeling van de architecten dat skelet volledig bloot te leggen, omhet als een stucturerend en zichtbaar element zijn rol te laten vervullen in debinnenarchitectuur. Door de noodzaak van het aanbrengen van valse plafondsdie de balkenstructuur aan het oog onttrekken, viel die boeiende en logischeoptie weg. De overgebleven zuilen geven vandaag vooral aan de gangen eennieuwe cadans, al lijken ze wel uit hun context gelicht. Uit de confrontatievan bestaande en eigentijdse elementen ontstond niettemin een nieuwe ordening,die interessante en vaak verrassende perspectievendoorheen het gebouw opent.Buiten de plenaire vergaderzaal, die qua schaal engewenste uitstraling onmogelijk in de structuur vanhet gebouw kon worden ingepast, werden alle anderefuncties in de bestaande ruimten ondergebracht.Het complexe programma bevat onder meer een studie-en leeszaal en een koffiekamer voor de Vlaamsevolksvertegenwoordigers, representatieve ontvangstruimten,de diensten van de voorzitter en desecretaris-generaal, kantoorruimte voor de ledenvan het Bureau en hun medewerkers, een perszaalen werkruimten voor de journalisten, kantoorruimtevoor de secretariaten van de politieke fracties eneen groot aantal commissiezalen.Veel aandacht werd besteed aan de binneninrichting,die zowel de functie als de vormgeving van hetgebouw ondersteunt. De materiaalkeuze werdconsequent volgehouden. Markante voorbeeldenhiervan zijn de parketvloeren die, dankzij hetgebruik van twee houtsoorten, den en tropisch hardhout,soms fraaie figuren vertonen, en de monumen-

▼82 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouwOok een aantal kunstwerken van Vlaamse kunstenaars die het parlement tussen1976 en 1980 had aangekocht ter verfraaiing van de toenmalige gangen enkantoren, hebben een plaats gekregen in het Vlaams Parlementsgebouw. Hetbetreft onder meer kunstwerken van Jan Burssens, Gerard Gaudaen, Pol Mara,Joris Minne, Rik Poot, Luc Peire, Roger Somville, Hilde Van Sumere, JanYoors en Roger Wittewrongel. En een ‘Zelfgave’ van Felix de Boeck, eengeschenk van de kunstenaar aan het Vlaams Parlement.Jan Fabre creëerde voor de Zuilenzaal dit voorhem typisch beeldend werk: menselijke figurenbekleed met schitterende oosterse scarabeeën,gevriesdroogde insecten uit Oosterse landen. Hetwerk heeft geen naam. Volgens de kunstenaargaat het om gevallen engelen. De insecten staan,zoals in het oude Egypte, voor de hoop en hetleven.De Constant Permekezaal, een kleinere commissiezaal,die een duo vormt met de Valerius DeSaedeleerzaal.▼

Kunst in het Vlaams ParlementNiveau -1/-2De Schelpmark verstockt,Caduceus (1995)aluminium en roestvrij staalFrans Masereelzaaldenmark,Die Welt im Griff (1986)krantepapier, houtGelijkvloerse verdiepingZuilenzaaljan fabre,zonder titelkevers en ijzerdraadAnna Bijnszaalvic gentils,Omaggio a Boccionien Methamorphosis II (1986)hout op sokkel, gepolychromeerdTussenverdiepingGangfred bervoets,De vier vrouwen (1991)gehoogde ets, papier, doekEerste verdiepingBureauzaalhugo duchateau,Vlaanderen in de wereld (1995)messingRik Wouterszaalpaul van hoeydonck,Planeet (1993-1995)bronsVoor het kantoor van de voorzitterroger raveel,Bezinning over de illusievan de macht (1995)olieverf op doek, spiegels en mixedmediaTweede verdiepingJeroen Boschzaalbert de beul,zonder titel (1995)olieverf op doekJames Ensorzaalronny delrue,reflecties (1996)acrylverf op doek / gipsen beeldenConstant Permekezaalpaul sochacki,zonder titel (1995)email op staalplaatValerius De Saedeleerzaalgilbert swimberghe,4 composities (1994-1995)olieverf op doekHans Memlingzaal en QuintenMetsijszaalliliane vertessen,Yoshua tree en Nooit hetzelfde,altijd anders (1995)mixed mediaTer hoogte van de Peter Paul Rubenszaalmarie-jo lafontaine,The red monochrome, The blue monochrome,The green monochrome, enThe pink monochrome (1995)olieverf op houtGangpjeeroo roobjee,Man met vele eigenschappen of dedichter in Nieuw Westerbork (1995)olieverf op doekDerde verdiepingPieter Bruegelzaalnarcisse tordoir,zonder titel (1995)mixed mediaJan Van Eyckzaalfred eerdekens,Er zijn zaken en er zijn bijzaken(1995)messingdraad, licht/niet lichtGangcamiel van breedam,Horen, zien, zwijgen (1995)assemblage, mixed mediaDe Anna Bijnszaal, genoemd naar de zestiendeeeuwseAntwerpse dichteres, is de lees- enstudiezaal van de Vlaamse volksvertegenwoordigers.Zij vinden er de kranten en tijdschriften envolgen er on-line de berichten van het AgentschapBelga. De tussenverdieping herbergt de werkcellenvan de pers.▼

86 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouwEen rondleiding langs zuilen en zalen ...Het grondplan van het Vlaams Parlementsgebouw toont een compact bouwcomplex,in de vorm van een ongelijke zeshoek, begrensd door deHertogsstraat, de Leuvenseweg en de Drukpersstraat. In het midden lag eenbinnenplein. Daar is nu de zaal voor de plenaire vergaderingen, de Koepelzaal.Die zaal is het epicentrum van het gebouw.Wie langs de hoofdingang het peristilium - letterlijk ‘de zaal met zuilen’ -betreedt, staat voor een monumentale toegangspartij, met zes massieve zuilenen met contouren van muurwerk van de vroegere koetsingang ingewerkt in dearduinen bevloering. De vestiaire voor de Vlaamse volksvertegenwoordigers ende bezoekers en de receptiebalie zijn discreet opgesteld. Het peristilium geeftmooie perspectiefzichten op de aangrenzende ruimten, die met auditieve envisuele filters van elkaar gescheiden blijven. Ondanks alle monumentaliteitervaart de bezoeker een gevoel van geborgenheid. Opvallend is de volledigPanoramisch zicht op het peristilium, letterlijk‘de zaal met zuilen’, aan de Hertogsstraat.Kikkersperspectief van de panoramische liftkokerin het peristilium, die vijf verdiepingen vertikaaldoorsnijdt met inox en glas.▼

88 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw

Een detail van de traphal, een impressie vanarduin, inox en glas.▼De originele gietijzeren kolommen geven de gangeneen heel speciaal ritme, nog versterkt doordiscrete spotverlichting aan de voet van elkekolom.▼Detail van de vestibule aan de Leuvenseweg.▼vrijstaande liftkoker en trapzaalin inox en glas. De koker snijdtverticaal doorheen het gebouw;wie de lift neemt wordt geconfronteerdmet een boeiend visueelspektakel.Voorbij de liftkoker ligt devroegere lokettenzaal van dePostchequediensten, nu de indrukwekkendeZuilenzaal. Dezaal dankt haar naam aan eendubbele rij oorspronkelijke, gietijzerenkolommen. Zij dominerende Zuilenzaal, samen meteen dubbele rij monumentaleluchters. Sterk getekende motieven in het dubbelkleurig natuurhouten parketgeven de zaal een haast moorse aanblik. Doelbewust werd het schaarse meubilairsober gehouden. Centraal hangt een kunstwerk van Jan Fabre, typischvoor zijn recent beeldend werk: drie vrouwenfiguren, gemaakt van ijzerdraaden oosterse scarabeeën in diverse kleurschakeringen, bekleed met schitterendeinsecten. De insecten staan symbool voor de hoop en voor het leven. Ditkunstwerk is slechts één aspect van het werk van deze artistieke duizendpoot- met zijn toneelstukken, opera’s en balletten - wiens oeuvre internationaalwordt gewaardeerd en in talrijke musea in binnen- en buitenland terug te vindenis. De Zuilenzaal wordt als representatieve ruimte gebruikt bij ontvangsten,recepties of colloquia.Voorbij de Zuilenzaal ligt de huidige publieks- en dienstingang aan deLeuvenseweg. De oorspronkelijke vestibule en marmeren eretrap, die hetniveauverschil met de hoofdingang aan de Hertogsstraat overbrugt, werdrigoureus behouden. De marmerschildering - de bekende ‘faux-marbre’-techniek-, het schrijnwerk, de mozaïekvloer en het stucplafond werden in hunvroegere luister hersteld. Het is ironisch dat in de negentiende eeuw demarmerschildering dikwijls de dure en schaars wordende marmer verving,terwijl vandaag de marmerschildering bijna onbetaalbaar is geworden wegensde hogere lonen van de werknemers. En de vaklui die de techniek aankunnen,zijn schaarser dan de meest zeldzame marmersoort. De trappenpartij in hetverlengde, die de verbinding maakte met de bovenverdiepingen, werd vervangendoor een trapzaal in inox en glas, als een echo van de hierboven beschrevenliftkoker en trappenzaal naast het peristilium.

90De eerste verdieping wordt hoofdzakelijk ingenomen door de kantoren van devoorzitter, de secretaris-generaal en van de leden van het Bureau en hun medewerkers.Die verdieping ademt nog het meest de sfeer van het voormaligeministerie van Posterijen uit.Het kantoor van de voorzitter van het Vlaams Parlement, de vroegere raadszaal,was ook vroeger al het belangrijkste vertrek van het gebouw. Het werd inzijn oorspronkelijke staat gerestaureerd. De oorspronkelijke beschildering,een combinatie van ‘faux-marbre’ en sjabloon-ornamenten in pasteltinten, diemede door onvoldoende beschermingsmaatregelen tijdens de lange werfduurwas afgetakeld, moest volledig worden gereconstrueerd. De ‘Belgische leeuw’die vroeger de wapenschilden sierde, werd vervangen door de ‘Vlaamseleeuw’, wapen van de Vlaamse Gemeenschap. Het rijke decor van die voormaligeraadszaal van de Posterijen, met zijn pilaster- en zuilenrijen, geeft uitop de Hertogsstraat.Roger Raveel kreeg de opdracht om voor de brede ruimte voor het kantoorvan de voorzitter een kunstwerk te ontwerpen. Het werd een monumentaalwerk, met olieverf op doek, spiegels en mixed media, Bezinning over de illusieEen totaalbeeld op Roger Raveels ‘Bezinning overde illusie van de macht’.

De Rik Wouterszaal met de ‘Planeet’van Paul Van Hoeydonck.De Peter Paul Rubenszaal.van de macht. De kunstenaar maakte van de geboden vrijheid gebruik omzich vlakbij de macht, die het kantoor van de voorzitter verzinnebeeldt, tebezinnen. Het kunstwerk vraagt aandacht, roept vragen op en beklijft.Even verder op de gang ligt de Bureauzaal, ongetwijfeld één van de fraaistevertrekken van het Vlaams Parlementsgebouw. Hier vergaderen het Bureau enhet Uitgebreid Bureau. Het kunstwerk boven de monumentale ronde tafel,Vlaanderen in de Wereld, is van Hugo Duchateau. Een grote cirkelvormigestructuur in messing stelt de wereld voor. Vlaanderen is in dit werk het kleinsteringstuk dat zijn plaats heeft in de wereld. De hoornssymboliseren niet alleen het dialogeren met elkaar, ook hetluisteren naar elkaar. Het kunstwerk is een pleidooi voorcommunicatie tussen het kleine Vlaanderen en de grotewereld. De beeldjes van de dieren op de ring verwijzen naar deverschillende continenten en ook naar de diersoorten die,zoals de mensen, met elkaar in harmonie moeten leven, willenzij blijven voortbestaan.De vroegere directiekantoren op de eerste verdieping,waarvan de binneninrichting zich beperkte tot een manshogelambrisering en ingelegd parket, kregen een grondigeopknapbeurt. Hier hebben nu de ondervoorzitters en de secretarissenvan het Vlaams Parlement hun kantoor. De kolommengeven de gangen een heel speciaal ritme, dat nog wordtversterkt door discrete spotverlichting aan de voet van elkekolom.Het ganggedeelte tussen de Bureauzaal en de RikWouterszaal, bekleed in fel rood leder, vormt een attractiefen herkenbaar accent voor die verdieping.

92 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouwDe Bureauzaal, één van de meest harmonieusezalen. Hugo Duchateaus ‘Vlaanderen in dewereld’ is volkomen in de ruimte geïntegreerd.

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 93

▼Op de tweede en de derde verdieping kwamen er tien commissiezalen. Allecommissiezalen dragen namen van vermaarde Vlaamse schilders, van Jan VanEyck tot Constant Permeke. Op zichzelf al vormt de naamkeuze van oudemeesters een gewild contrast met de moderne hedendaagse Vlaamse kunstwerkendie de meeste zalen sieren. De zalen variëren in grootte en zijngeschikt voor vergaderingen van 20 tot 60 personen. De vier grootste commissiezalenbevinden zich op de hoeken van het gebouw, telkens in lichtafhellende theatervorm. De Jan Van Eyckzaal is ongetwijfeld de meest markante,gedomineerd door het originele stalen dakgebinte met een opgemerktebatterij hangende lampen. Ronduit intrigerend is het kunstwerk van FredEerdekens, Er zijn zaken en er zijn bijzaken. Op enkele centimeters van deDe Jan Van Eyckzaal, de meest markante commissiezaal.Intrigerend: Fred Eerdekens ‘Er zijn zaken en erzijn bijzaken’, een creatie met messingdraad en ...licht.

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 95beide zijmuren bracht de kunstenaar schijnbaar grillig gevormde messingdradenaan. Door het lichteffect van gerichte lichtspots op de draden, leest debezoeker flarden van zinnen als ‘opmerkelijk subtiel’, ‘mogelijk overbodig’, ‘nadrukkelijkafwezig’, ‘kennelijk verborgen’, ‘schijnbaar toevallig’. De techniekis alvast origineel en de kunstenaar zet er op de plaats waar het echte parlementairewerk tot stand komt, spits-relativerende bedenkingen mee op demuren. Een mooi voorbeeld van de kritisch-maatschappelijke rol van hedendaagsekunst. De Jan Van Eyckzaal is daarenboven de meest compleet uitgerustecommissiezaal. Bij alle technische, visuele en auditieve ondersteunendeapparatuur, vallen vooral tolkencabines aan de achterwand op. Ook de PieterBruegelzaal verdient een speciale vermelding vanwege Narcisse Tordoirs zondertitel: tweeëndertig streng gerangschikte, veelkleurige paneeltjes, metevenveel motieven op een achtergrond van wit en zwart, geven de zaal eenheel aparte sfeer.Zes kleinere commissiezalen vormen, twee aan twee gekoppeld, elkaarstegenbeeld. Door de toegangspartijen van die duo-zalen met elkaar te verbinden,onstaan herkenbare punten, die de gebruiker in staat stellen zich perfect,op het gevoel af, te oriënteren. Die toegangspartijen zijn alle uitgevoerdin een combinatie van glas en perelaar, met een blauwmarmeren vloerelement,in cirkel- of trapeziumvorm, ter hoogte van de deuren. De glanzendmarmeren punten lichten als het ware op uit de parketvloer van de gangen.Het glas laat een discrete blik in de zalen toe. Door al die kleine, met smaakgekozen accenten, wordt de eentonigheid van de gangen vermeden. Ook denamen van de duo-zalen vormen koppels, namen van Vlaamse schilders dietijd- of themagenoten waren. Zo zijn er de duo’s Constant Permeke enValerius De Saedeleer, Jeroen Bosch en James Ensor, Hans Memling enQuinten Metsijs.De zalen van dit laatste duo bieden het grootste contrast. Wie denkt aan hetserene werk van de oude meesters, wordt er geconfronteerd met twee werkenvan Liliane Vertessen, Yoshua tree en Nooit anders, altijd hetzelfde. De kunstenaresmaakt gebruik van fotografie, spiegels en neonverlichting. De QuintenMetsijszaal wordt beheerst door een felgroene, in neonverlichting geschreventekst Love yourself so you can love somebody else, en dit tegen een zaalbredespiegelwand. In de Hans Memlingzaal leest men, opnieuw tegen eenspiegelwand, in rood en wit neonlicht, Nooit hetzelfde, altijd anders. Maarwie de woorden volgt per kleur, leest Nooit anders, altijd hetzelfde. De werkenvan deze internationaal bekende kunstenares lokken ongetwijfeld demeeste commentaren uit, zelfs controverse. Ook het warme meubilair van

96 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 97De Quinten Metsijszaal vormt een duo-commissiezaalmet de Hans Memlingzaal. Liliane Vertessencreëerde voor beide zalen een controversieelkunstwerk.▼De toegangspartij van de Hans Memling- en deQuinten Metsijszaal. Het glanzend marmerenvloerelement licht als het ware op uit de parketvloervan de gangen.▼de duo-zalen is gekoppeld: nu eens ronde, dan weer ovalen vergadertafels ofeen doorsneden ovaal. Het lijnenspel van dit vast meubilair geeft elk van deduo-zalen een grote herkenbaarheid.De derde verdieping is verder bestemd voor de kantoren van de politiekefracties. De nieuwe metalen dakstructuur herbergt, naast een beperktebureauruimte, de technische ruimten.

98... en je kunt de hemel zienDé architecturale kroon op het werk,die het Vlaams Parlementsgebouwonmiskenbaar grandeur geeft, is deplenaire vergaderzaal of de Koepelzaal,het epicentrum van het heleproject. De 124 Vlaamse volksvertegenwoordigers,de negen Vlaamseministers, de ambtenaren van deministeriële kabinetten, de pers enhet publiek beschikken er elk overhun afgebakende ruimte, als onderdeelvan een allesomvattende, opwederzijdse communicatie gerichteeenheidsruimte. De oorspronkelijkebuitengevels van dit vroegere veelhoekigebinnenplein vormen nudeels de binnengevels van de zittingzaal.Door het uitdiepen van het binnenpleintot niveau -2, ontstond eenwijdse ruimte die ter hoogte van deeerste verdieping wordt overkoepelddoor een uit driehoeken opgebouwdeglazen structuur. Met dezelfde vormals de binnenplaats, is de koepelvooralsnog een unicum. Hij overspant39 bij 25 meter of een plat vlak van 645 m 2 en heeft een gewicht vanruim 72 ton; toch is er geen zichtbare draagstructuur. De 807 glaselementenhebben een gewelfeffect, waardoor zij elkaar in de ruimte ‘vasthouden’. Doorde grote zijwaarts gerichte druk van de koepel, wordt het geheel door kolommenin de muren rond de binnenplaats ondervangen. Daartoe werden diemuren over de volledige omtrek gesloopt en heropgebouwd.Oorspronkelijk hadden de architecten gedacht aan een vlakke glazen zoldering,geplaatst boven de kroonlijst van de binnengevels, die de intrinsiekekwaliteit van de binnenplaats nog zou versterken. Later kozen ze voor eenkoepel. Een hele tijd was er discussie over de plaats waar die zou komen:

eveneens ter hoogte van de kroonlijst, of op het huidige niveau boven de beganegrond. Met het oog op energiebesparing kreeg de laatste oplossing de voorkeur.Ook de structuur van de koepel zelf evolueerde, vanwege technischebezwaren, van een lichtere, vierkante rasterstructuur, naar het huidige, drukkeredriehoekenpatroon.De in alle richtingen gebogen koepelvorm geeft een dubbel, bijna tegenstrijdigeffect. Enerzijds een groot gevoel van openheid - men ziet letterlijk dehemel en de gevels van de binnenplaats - anderzijds een gevoel van geborgenheiden compactheid. Het daglicht verlicht zowel de spreker als de toehoorders,langdurige debatten worden draaglijker, er is contact met de buitenwereld en

100vanuit de omliggende zalen heeft men oogcontactmet het gebeuren in de plenaire vergaderzaal.Door de lichtweerkaatsing op de glaselementenkan men overdag vanop de hogergelegen verdiepingenniet in de Koepelzaal kijken. Maar ’s avondsbiedt de felverlichte zittingszaal een feeëriekschouwspel. Wie in de Koepelzaal zit, ervaart diteffect net andersom: overdag ziet men de hemel,’s avonds wordt de koepel als een zwarte cocon metaan de binnenzijde de tientallen spots met halogeenlicht.Bij valavond kruisen de beide effectenzich, een beeld dat al menig fotograaf heeft geïnspireerd.Technisch gezien leidt de relatief lage plaatsingvan de koepel tot een minimaal energiegebruik,het akoestische glas voorkomt een lange nagalm of‘whisper’-effect, de gekozen glassoort weerkaatst hetgrootste deel van de zonnewarmte. Een stevigeklimaatregeling doet de rest.Een tweede, even sterk architecturaal beeldlevert de schelpvorm op die als een grote handpalmhet brede kwartrond in een lichtglooiende hellingomvat. De betonnen schelp wordt gedragen dooreen centrale steun onder het spreekgestoelte enzeven schuin geplaatste zware kolommen. Zij bepalenhet beeld van de onderliggende polyvalenteruimte, toepasselijk De Schelp genoemd. Het negatiefvan de betonnen schelp vormt het ‘dak’, en dedoorgetrokken funderingen van de binnengevelsvormen de muren. De Schelp zelf krijgt door zijnruwe geel-okerkleurige akoestische afwerking endoor de in de dikte uitgespaarde spotsopeningen eenwat vreemsoortig attractief, en ondanks de enormeruimte, zelfs een intiem karakter. Vanuit de ondergrondse polyvalente ruimtelijkt de schelp, die volledig los staat van de omringende binnengevels, tezweven. Aanvankelijk hadden de architecten er dan ook voor gepleit dit sterkvisuele effect optimaal te benutten, en niet te verstoren door een scheidingtussen het boven- en ondergrondse niveau.De eis om De Schelp en de Koepelzaal gelijktijdig te kunnen gebruiken,maakte ten minste een auditief scherm noodzakelijk. Rond de schelp werd

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 101

102 de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 103

daarom op gelijkvloers niveau een glazen vloer aangebracht, gedragen dooreen stalen draagstructuur, die de Vlaamse volksvertegenwoordigers, ter vervangingvan de oorspronkelijk geplande loopbruggen, toegang verleent tot hunzitplaatsen. Het door de architecten ontworpen, minimaal zichtbare, konischeprofiel van de staalstructuur werd tijdens de uitvoering om bouwtechnischeredenen verzwaard, wat het effect van de ‘glazen’ vloer enigszins hypothekeert.Toch garandeert dit transparante niveau voldoende daglicht in de onderliggenderuimte en creëert het heel boeiende doorkijkjes naar de Koepelzaal ende buitengevels van de binnenplaats.De witmarmeren vloer met ingewerkte kleine cirkels in inox, wordt doorkruistdoor twee zwartmarmeren stroken, die op hun kruispunt de plek aangevenwaar het Vlaams Parlement zich op de wereld bevindt: 50 graden 50minuten en 51 seconden noorderbreedte en 4 graden 22 minuten en 3 secondenoosterlengte. Onwillekeurig versterkt die origineel uitgewerkte plaatsbepalingde indruk van verankering, die al sterk opgewekt wordt door de stevige betonnenkolommen, als het ware geheid in de Brusselse grond. De band tussenVlaanderen en de Brusselse Vlamingen in de Vlaamse hoofdstad Brussel wordter onwillekeurig maar nadrukkelijk door beklemtoond.Het krachtig lijnenspel van De Schelp.▼

De Schelp is een receptie- en ontvangstruimte - onder meer voor de jaarlijkse11 juli-viering - maar er kunnen ook tentoonstellingen en colloquia georganiseerdworden. Mark Verstockt zorgde met zijn monumentale kunstwerkCaduceus, gecreëerd uit aluminium en staal, voor een belangrijk aandachtspuntboven het spreekgestoelte.Een uitgeleefd en tot verdwijnen gedoemd kantoorgebouw, dat met zijnwat doffe, bewust anonieme architectuur, symbool stond voor een voorbijge-De witmarmeren vloer van De Schelp met ingewerktekleine cirkels in inox, wordt doorkruistdoor twee zwartmarmeren stroken. Op hun kruispuntwijzen ze de plek aan waar het VlaamsParlement zich op de wereld bevindt: 50 graden50 minuten en 51 seconden noorderbreedteen 4 graden 22 minuten en en 3 secondenoosterlengte.

de gedurfde architectuur van het vlaams parlementsgebouw 107De betonnen schelp van de plenaire vergaderzaalen een deel van de koepel weerkaatst op deglazen vloer; en een doorkijk op de polyvalenteruimte beneden.streefd patriarchaal verleden, kreeg door een ingrijpende renovatie een nieuwelan. De intrinsieke kwaliteiten van het oude gebouw leverden de basis, dehedendaagse gedurfde ingrepen de bovenbouw van een sterk architecturaalconcept. De krachtige vorm van het drievoudige epicentrum, de koepel, deschelp en de onderliggende ruimte, de lichtheid van de alomtegenwoordigeglaspartijen, de ernst van de restauratie, de eigentijdse vormgeving van dearchitectuur en het meubilair, en de eigenzinnige kunstwerken maken hetVlaams Parlementsgebouw tot een duurzaam monument, voor de Vlaamsevolksvertegenwoordigers en voor Vlaanderen.