Karel De Boeck op weg naar Dexia
Karel De Boeck op weg naar Dexia
Karel De Boeck op weg naar Dexia
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
GEORGE SOROS: ‘EUROPA GAATEEN LANGE STAGNATIEPERIODE TEGEMOET’BARCO ZOEKT OPVOLGERVOOR DIGITALE CINEMAwww.trends.beFINANCIEEL-ECONOMISCH WEEKBLAD VAN 17 TOT 23 MEI 2012JEAN STÉPHENNE(GSK BIOLOGICALS)GEEFT DE FAKKEL DOORTRENDS NR 20 - 38STE JAARGANG - €5,0017 MEI 2012ISSN 0776-3387 - P509560 - www.trends.be>ONZE MAN VAN250 MILJARD<strong>Karel</strong> <strong>De</strong> <strong>Boeck</strong> <strong>op</strong> <strong>weg</strong> <strong>naar</strong> <strong>De</strong>xia
HOTSPOTS’van België gemaaktKaai.16HasseltC-MineGenkTussen cluster en coworkingHoewel de scheidingslijn niet altijdscherp te trekken is, maakt Pascal Cools,algemeen directeur van Flanders DC,de Vlaamse organisatie voor ondernemerscreativiteit,een onderscheid tussencreatieve hotspots, creatieve clustersen coworkingkantoren. “Een creatievecluster is een groep bedrijven,meestal uit dezelfde sector, die zichvestigen <strong>op</strong> een plaats en vaak ondereen koepelorganisatie die zorgt voorkennisuitwisseling. Het Duitse Ludwigsburgis een goed voorbeeld van zo’ncluster. Daar hebben zich een kleine200 bedrijven verzameld rond de Filmacademie.”Het andere uiterste van het spectrumzijn de coworkingkantoren, die als paddenstoelenuit de grond schieten. Coworkingplaatsenstimuleren ook kruisbestuivingen netwerking, maar zijnveel lossere structuren waar je per dag,week of langer een werkplaats kunthuren en kunt gebruikmaken van deaanwezige voorzieningen. Bedrijven ofzelfstandigen zijn er niet permanentgevestigd. Creatieve hotspots bevindenzich tussen clusters en coworkingkantoren.“Creatieve hotspots zoeken meer<strong>naar</strong> bedrijven uit verschillende sectorendie er zich permanent vestigen”,zegt Cools.Toch zijn ze meer dan een bedrijvencentrum.Vaak liggen ze vlak bij eenhogeschool of universiteit en is er eenorganisatie die fungeert als motor vande hotspot en die de kruisbestuivingstimuleert door bijvoorbeeld events teorganiseren met onderzoekers of kunste<strong>naar</strong>s,of die creatieve ondernemershelpt om hun zakelijke vaardighedente verbeteren. Je vindt er publieke ruimtesen dikwijls is er plaats voor eencoworkingplek, een incubator, café enrestaurant.4,8PROCENTvan het bnp besteedde de Duitsedeelstaat Baden-Württemberg in2011 aan innovatie. Dat indrukwekkendecijfer is meer dan deLissabon-doelstelling van 3 procent(die zelden wordt gehaald).<strong>De</strong> creatieveling alsondernemerWaarom is het zo belangrijk dat creatieveondernemers zich groeperen inhotspots? Volgens Tom Kestens, adviseurcreatieve industrieën bij Unizo enals muzikant bekend als Lalalover, hebbenze door de economisch moeilijketijden geen andere keuze. “<strong>De</strong> uitdagingvan de creatieveling ligt in het<strong>op</strong>zetten van netwerken gebaseerd <strong>op</strong>artistieke verwantschap en gedeeldzakelijk belang. We moeten van hetrepetitiehok en het atelier <strong>naar</strong> een hotspotmet gedeelde infrastructuur en hetgratis delen van informatie.”Creatieve zelfstandigen – in Vlaanderenal goed voor 13,5 procent van hettotale aantal zelfstandigen, zo blijkt uiteen studie van Flanders DC – hebbenvolgens Kestens heel wat intrinsiekeondernemerskwaliteiten, maar moetenbeter leren om hun zakelijke belangente behartigen. “Pas dan zullen ze gewapendzijn voor de economie van morgen,waarin tijdelijke projecten, netwerkenen flexibiliteit centraal zullenstaan.” Unizo wil ook zijn steentje bijdragenmet de <strong>op</strong>richting van een afdelingcreatieve industrieën. Kestens: “Weorganiseren bijvoorbeeld speeddatingbeurzen,zorgen voor begeleiding enlobbyen om het taxsheltersysteem voorde filmindustrie uit te breiden <strong>naar</strong> demode, gaming en literatuur.”Op de volgende bladzijden vindt ueen overzicht van de voornaamste creatievehotspots in ons land.≤WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 83
BIZZ INNOVATIE≤Kaai.16 (Hasselt)Wat? Creatieve hotspot voor ondernemers, coworkers enandere creatievelingen in een oude meelfabriek in de Hasseltsekanaalzone. Tegen 2013 verrijst er naast de fabriekeen nieuw gebouw van 8600 vierkante meter.Open? Sinds april 2008.Omgeving? In de onderontwikkelde kanaalzone in Hasseltvestigen zich ook andere creatieve organisaties. Dit QuartierCanal is een hybride ontwikkelingsgebied waar oude ennieuwe (creatieve) industrieën elkaar vinden. <strong>De</strong> nabijheidvan de stad en de hogescholencampus is erg belangrijk.Gangmaker? Kaai.16 wordt uitgebaat door iMaximus bvba,waarvan Nick <strong>De</strong>crock de enige aandeelhouder is.Waarom hotspot? Kaai.16 zorgt voor de nabijheid van kennisen kapitaal en organiseert worksh<strong>op</strong>s en seminaries overOpen? Sinds september 2011.Omgeving? <strong>De</strong> Leuvense Vaartkom is in volle ontwikkeling.<strong>De</strong> buren van Creative Minds (zie hieronder) zijn ookeen creatieve hotspot waarmee Opek gaat samenwerkenvoor evenementen, en de Molens van Orshoven vlakbij wordengerenoveerd en krijgen ook een culturele bestemming.Gangmaker? Artistiek laboratorium Opek (Openbaar Entrepotvoor de Kunsten) is een project van vzw Tpakt, stelt binnenkorteen zakelijk leider aan en werkt aan een businessplanvan 36 jaar (de duur van de erfpacht).Waarom hotspot? Meerwaarde door combinatie van artistiekeen kunsteducatieve organisaties. Stimuleert samenwerkingdoor de organisatie van voorstellingen, worksh<strong>op</strong>s,masterclasses, een culturele jeugdbe<strong>weg</strong>ing en festivals.Financiering? Renteloze lening van een miljoen euro vande stad Leuven voor de infrastructuur, en subsidies van deprovincie Vlaams-Brabant (150.000 euro) en de VlaamseGemeenschap (155.000 euro) voor de inrichting van de theaterzaal.www.<strong>op</strong>ek.beKAAI.16In een oude meelfabriek vinden oude ennieuwe creatieve industrieën elkaar.creatief ondernemen. Profileert zich als een <strong>op</strong>en gebouwmet publieksevenementen (onder meer Open Coffee, PechaKucha, worksh<strong>op</strong>s...) en ruimtes voor seminaries of vergaderingen.Er is ook een coworkingplaats.Financiering? Kaai.16 is een investeringsproject dat meteigen middelen (bank) werd gefinancierd via iMaximus. In2007-2008 werd hier 3 miljoen euro in geïnvesteerd. Hetnieuwbouwproject wordt begroot <strong>op</strong> 15 miljoen euro.www.kaai16.beOpek (Leuven)Wat? Hotspot met een sterke nadruk <strong>op</strong> cultuur in een oudentrepotgebouw aan de Leuvense Vaartkom. Er zijn 45 mensenvast in dienst en er is een constante in- en uitlo<strong>op</strong> vanfreelancekunste<strong>naar</strong>s en creatieve jongeren.Creative Minds (Leuven)Wat? <strong>De</strong> oude Stella Artois-brouwerij <strong>De</strong> Hoorn aan deLeuvense Vaartkom wordt <strong>op</strong> dit moment gerenoveerd voorhet Creative Minds-project.Open? Opening gepland in oktober 2012.Omgeving? Samen met Opek maakt Creative Minds van deVaartkom een centrum voor creativiteit. Terwijl Opek meerde nadruk legt <strong>op</strong> cultuur, staat het ondernemen centralerbij Creative Minds.Gangmaker? Pieter Goiris, CEO van Boondoggle.Waarom hotspot? Polyvalente ruimtes, publieke expositieruimtes,seminaries en events moeten voor een kruisbestuivingzorgen tussen de creatieve en culturele sector,ondernemers en het publiek.Financiering? Privékapitaal van zeven jonge Leuve<strong>naar</strong>sen krediet bij Belfius Bank.www.dehoorn.euBuda (Kortrijk)Wat? Met de renovatie van een oude textielfabriek <strong>op</strong> hetBuda-eiland in de Leie in het Kortrijkse stadscentrum is eennieuwe creatieve hotspot in de maak: een atelier waar ondernemers,onderzoekers, designers, kunste<strong>naar</strong>s en studentensamen aan innovatieve projecten werken.Open? Half september 2012.Omgeving? Buda is alom aanwezig in Kortrijk. KunstencentrumBuda huurt verschillende locaties <strong>op</strong> het Budaeiland:de Budasco<strong>op</strong> (film en theater) en de Budatoren (eenoude brouwerij, nu vijf repetitiestudio’s). <strong>De</strong> invulling vande Budafabriek gebeurt door een consortium.Gangmaker? Franky <strong>De</strong>vos van kunstencentrum Buda.84 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
Waarom hotspot? Het kunstencentrum brengt geregeldondernemers en kunste<strong>naar</strong>s samen in projecten met devzw Arteconomy of tijdens Buda Libre: onregelmatige cafésvoor-één-nachtwaar kunste<strong>naar</strong>s, ondernemers, politici,mediamensen en andere creatievelingen uit de regio uitgedaagdworden contacten te leggen met deelnemers uit anderewerkomgevingen.Financiering? <strong>De</strong> stad Kortrijk financiert de infrastructuursamen met de Eur<strong>op</strong>ese Unie (Efro) en de Vlaamse Gemeenschap(Hermesfonds), en de intercommunale Leiedal bekostigtde <strong>op</strong>start van de inhoudelijke werking. <strong>De</strong> eigenlijkewerking wordt gefinancierd met eigen middelen van allepartners, waaronder de Hogeschool West-Vlaanderen,<strong>De</strong>signregio Kortrijk en Flanders in Shape.www.budakortrijk.beC-Mine (Genk)Wat? Op de fundamenten van de mijn van Winterslag wilC-Mine creativiteit stimuleren. Het hoofdgebouw – dat ditjaar wordt gerenoveerd – moet het centrum worden van deVlaamse gamingindustrie. Nu al is er een biosco<strong>op</strong>, de Media,Arts & <strong>De</strong>sign-faculteit van een hogeschool, een cultuurcentrumen creatieve bedrijven.Open? Sinds eind 2010.Omgeving? <strong>De</strong> mijnsite van Winterslag, zowat een kilometerbuiten het centrum.Gangmaker? Stad Genk, met burgemeester Wim Dries(CD&V) als drijvende kracht.Waarom hotspot? C-mine legt verbindingen tussen onderwijs,cultuur, creatieve economie en toerisme. Wat de creatieveeconomie betreft, komt er een nog <strong>op</strong> te richten Centrumvoor Creatieve Bedrijfsinnovatie en Ondernemerschapmet een incubator.Financiering? <strong>De</strong> kostprijs bedraagt 5,6 miljoen euro enwordt gefinancierd door de stichting Limburg Sterk Merk,de Vlaamse overheid en Eur<strong>op</strong>a.www.c-mine.beGangmaker? Klara <strong>De</strong> Smedt, manager van <strong>De</strong> Winkelhaak.Waarom hotspot? <strong>De</strong> Winkelhaak maakt er werk van omde ondernemers in het gebouw continu te introduceren bijnieuwe potentiële contacten en de interactie onderling testimuleren <strong>op</strong> een ongedwongen manier.Financiering? <strong>De</strong> nieuwbouw werd gezet met fondsen vanEur<strong>op</strong>a, de Vlaamse Gemeenschap en de stad Antwerpen.Daarnaast brachten bedrijven het nodige kapitaal inom de inrichting en werking van de nv <strong>De</strong>signcenter <strong>De</strong>Winkelhaak te garanderen zonder structurele subsidie.www.winkelhaak.beTIO3 (Ronse)Wat? 7000 vierkante meter <strong>op</strong>pervlakte in een gerenoveerdziekenhuis in het teken van textiel en innovatie, ondernemerschapen creativiteit. TIO3 omvat een inspiratieatelier,met onder meer een textielmaterialenbank, een coworkingplatform(een filiaal van Bar d’office), een textielincubatorin samenwerking met de Universiteit Gent en hightechtextielbedrijven.Open? Sinds 2 december. Het inspiratieatelier met hetcoworkingkantoor <strong>op</strong>ende <strong>op</strong> 13 april.Omgeving? Ronse vertrekt van zijn textielverleden om zichte profileren als het textielcentrum van België door die oubolligesector hightech, creatief en ondernemend te maken.Gangmaker? Opgestart door de stad Ronse in samenwerkingmet de Universiteit Gent, hoogtechnologische textielbedrijvenin Oost- en West-Vlaanderen, Voka, Unizo enErnst & Young.Waarom hotspot? TIO3 focust <strong>op</strong> textiel en zoekt via eventsen infrastructuur continu een kruisbestuiving tussen ondernemers,onderzoek, de creatieve sector (kunst en ontwerp)en het publiek. Er is een toonplatform van Belgische tex- ≤<strong>De</strong>signcenter <strong>De</strong> Winkelhaak(Antwerpen)Wat? <strong>De</strong> nieuwbouw van designcentrum <strong>De</strong> Winkelhaakstaat <strong>op</strong> de plaats van voormalige prostitutiepanden. <strong>De</strong>Winkelhaak bestaat uit een gespecialiseerd businesscentervoor de creatieve economie, een tentoonstellingsruimte, eendesignsh<strong>op</strong> en het coworkingcafé Bar d’office Antwerpen.<strong>De</strong> Winkelhaak is de <strong>op</strong>richter van Bar d’office, een netwerkvan coworkingplekken.Open? Sinds 2002.Omgeving? <strong>De</strong> Winkelhaak, gelegen <strong>op</strong> een boogscheut vanhet Centraal Station, wil bijdragen aan een beter imago vande stationswijk.TIO3Een gerenoveerd ziekenhuis is de ontmoetingsplaatsvan ondernemers encreatievelingen uit de textielsector.WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 85
BIZZ INNOVATIE≤tiel(innovatie) in de publieke expositieruimtes en galerij.Financiering? Incubator (TIC) via privékapitaal en kapitaalvan provincie Oost-Vlaanderen en UGent. Inspiratieatelierdoor Eur<strong>op</strong>ese subsidiëring via het Interreg-projectCrysalis. Coworking: TIO3 en de stad Ronse.www.tio3.beWintercircus (Gent)Wat? Het voormalige Wintercircus wordt gerenoveerd enherbestemd door stadsontwikkelingsbedrijf AG SOB (deeige<strong>naar</strong>), in overleg met het instituut voor breedbandtechnologieIBBT, dat vandaag al fungeert als spil in hetGentse ecosysteem rond innovatie (Gent M, Startup Garagevoor student-ondernemers, Ghent Web Valley...). Het innovatievebedrijvencentrum iCubes en enkele culturele organisatieszullen zich vestigen in het nieuwe Wintercircus.Open? Najaar 2015.Omgeving? <strong>De</strong> renovatie in een onderdeel van een grootstadsvernieuwingsproject waarbij de verloederde buurtWaalse Krook met nieuwe pleinen, straten en bruggen volledigwordt geïntegreerd in de stad.Gangmakers? <strong>De</strong> stad Gent, de provincie Oost-Vlaanderen,Universiteit Gent, IBBT, Vlaamse overheid, AG SOB.Waarom hotspot? <strong>De</strong> combinatie van inspirerende gebouwen,aangename publieke ruimtes en een netwerk van partnersen gebruikers moet van de Waalse Krook een plekmaken waar innovatie en participatie elkaar versterken.Financiering? Geprefinancierd door AG SOB en wordt vialeasing, erfpacht of huur ter beschikking gesteld.Kikk (Namen)Wat? Kikk is een festival <strong>op</strong> het snijpunt van de digitale economieen digitale kunst dat in november plaatsvindt inNamen. Vanaf november organiseert Kikk een jaar lang allerleiactiviteiten. Het zoekt een geschikt gebouw om zich tevestigen.Waarom hotspot? <strong>De</strong> permanente aanwezigheid zal bestaanuit residenties van artiesten, projecten, worksh<strong>op</strong>s en <strong>op</strong>leidingenom kunste<strong>naar</strong>s en ingenieurs samen te brengen.Financiering? Publiek-private samenwerking, Eur<strong>op</strong>esesubsidies.Digital Innovation Valley (Bergen)Wat? <strong>De</strong> spil in de Bergense digitale vallei is een gerenoveerdgebouw van Telindus waar we het Microsoft InnovationCenter (MIC), het <strong>op</strong>leidingscentrum voor digitalemedia Technocité en een incubator aantreffen. In de incubatorligt de focus <strong>op</strong> creatieve sectoren (games, beeldtechnologie...).Waarom hotspot? In 2015 is Bergen de culturele hoofdstadvan Eur<strong>op</strong>a. Met initiatieven als Crossroads wordenmensen uit de technologische en culturele sector met elkaarin contact gebracht.Financiering? <strong>De</strong> twee ICT-innovatiecentra (MIC en EurogreenIT) zijn publiek-private samenwerkingen tussen hetWaals Gewest en privépartners.Idealy (Louvain-la-Neuve)Wat? Idealy is een vzw die losse start-upactiviteiten in eenmeer coherente aanpak wil gieten. Het hart is een broedplaatsin samenwerking met de bekende Amerikaanse incubatorTechStart. Voorl<strong>op</strong>ig gevestigd in coworkingkantoorAxisparc in Mont-Saint-Guibert.Waarom hotspot? Atypische hotspot want niet in een iconischgebouw in het stadcentrum en voorl<strong>op</strong>ig slechts éénorganisatie. Het idee van kruisbestuiving zit vooral in hetIDEALYEen ‘reactor’ waar cocreatie ontstaattussen de aanwezige ondernemers.nieuwe type incubator dat Idealy voor ogen heeft: geen plaatswaar start-ups apart hun ideeën uitbroeden, maar een ‘reactor’waar cocreatie ontstaat tussen de aanwezige ondernemers.Financiering? Voorl<strong>op</strong>ig door de vennoten van Idealy, meteen mogelijke bijdrage van het Waals Gewest (Creative Wallonia).ID Campus (Luik)Wat? Profileert zich als “creatieve machine” die diverseorganisaties, bedrijven of verenigingen kan helpen nieuweproducten, diensten of businessmodellen te maken voor eenduurzame samenleving.Waarom hotspot? Organiseert worksh<strong>op</strong>s over verandering,ontbijtsessies en zorgt vanaf september voor een master<strong>op</strong>leidingco-creative devel<strong>op</strong>ment over het beheer vancreatieve projecten en innovatie. Voorts zijn er incubatieprojecten,cafés de la créativité, seminaries...Financiering? Het Waals Gewest (Creative Wallonia-programma),Universiteit Luik en BNP Paribas Fortis. zPN86 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
OB52215DANKAAN AL ONZE BEZOEKERSEN PARTNERS<strong>De</strong> Industrie Awards worden gerealiseerd dankzij de steun vanGOLD SPONSORSSILVER SPONSORSTECHNOLOGY PARTNER®SUPPORTING PARTNERSWenst u editie 2013 te sponsoren?Contacteer Henri van de Putte: henri.van.de.putte@roularta.be, 02 467 57 55Wenst u kans te maken <strong>op</strong> de Industrie Awards 2013?Contacteer Alfons Calders: alfons.calders@roularta.be
Weerstaanaan de verlokkingvande globaliseringis bij -na onmogelijk. Nu de Amerikaanseeconomie hetmoei lijk heeft om te groeienen Eur<strong>op</strong>a aan de rand vaneen recessie staat, bieden desnelgroeiende markten in deontwikkelingslanden debeste kansen <strong>op</strong> een boostvan de inkomsten en dewinst. Veel ondernemingenuit de ontwikkelde landenzouden – ongeacht de sector– dan ook wat graag het voorbeeldvolgen van bijvoorbeeldCoca-Cola, DuPont,Hewlett-Packard, IBM enUnilever, die duidelijk zijngeslaagd voor de test van deglobalisering.Toch is geografische ex -pansie geen wondermiddel.En omdat de meeste studiesde succesfactoren ervan proberente achterhalen <strong>op</strong> basisvan sectoroverschrijdendemodellen, kunnen de resultatenmisleidend zijn. Wanneerwe focussen <strong>op</strong> eenenkele sector – de detailverko<strong>op</strong>van levensmiddelen –stellen we vast dat, <strong>op</strong> enkeleuitzonderingen na, retailersniet per se baat hebben bijglobalisering.In tegenstelling tot anderesectoren wordt de detailverko<strong>op</strong>van levensmiddelen inde meeste landen nog altijdgedomineerd door lokalespelers. Overigens kan geenenkele voedingsretailer diezijn kans in het buitenlandheeft gewaagd een succesover de hele lijn voorleggen.Bovendien toont onze re -search aan dat de mate vaninternationalisering meestalgeen groot effect heeft <strong>op</strong> deinkomstengroei of de winstmargesvan de retailers.<strong>De</strong> lokroep van internationaalsuccesHet model van de detailhandelmet het oog <strong>op</strong> geografischeexpansie is eige<strong>naar</strong>dig.<strong>De</strong> verko<strong>op</strong> van’s werelds tien grootste retailersverdrievoudigde tussen2000 en 2011, maar de verko<strong>op</strong>buiten hun thuismarktis meer dan vervijfvoudigd(toegegeven, het vertrekcijferlag daar erg laag). Menzou dus logischerwijze verwachtendat voedingsretailersde grootste markten terwereld aanboren – Amerika,Duitsland, Japan, het VerenigdKoninkrijk en Frankrijk– om hun inkomsten enwinst een boost te geven.Toch is geen enkele retailervandaag in al deze landentegelijk aanwezig. Walmartis niet actief <strong>op</strong> het Eur<strong>op</strong>esevasteland en evenmin inJapan. En geen van de tweeGeen enkele voedingsretailer isaanwezig <strong>op</strong> de grootste marktenter wereld: Amerika, Duitsland,Japan, het VK en Frankrijk.andere grootste Amerikaanseketens heeft al besloten omoverzee te gaan investeren.Het Franse Carrefour, nochtansde <strong>op</strong> een na grootsteretailer ter wereld, is nietaanwezig in Amerika, Japanen Duitsland, ook al heeft hetwel zijn kans gewaagd indeze drie landen. Het BritseTesco, derde <strong>op</strong> de wereldranglijst,is niet meer <strong>op</strong> hetEur<strong>op</strong>ese vasteland actiefsinds het zich uit Frankrijkterugtrok. Tesco is sinds kortwel discreet aanwezig inJapan en Amerika.Elke keten heeft al blauweplekken <strong>op</strong>gel<strong>op</strong>en in hetbuitenland. Walmart kreegvoet aan de grond in Canadaen Mexico, maar moest zichterugtrekken uit Duitslanden Zuid-Korea. Carrefourliep een blauwtje in meerdereEur<strong>op</strong>ese landen waaronderOostenrijk, Tsjechië,Duitsland, Noor<strong>weg</strong>en, Portugal,Slovenië en het VerenigdKoninkrijk. In diezelfdeperiode slaagde deretailer er nochtans wel inom door te breken in Spanje,België, Griekenland, Italië,Roemenië, Polen en Turkije.Je zou kunnen veronderstellendat foodretailers mislukkenomdat de consumentener een andere smaak <strong>op</strong>na houden, vooral <strong>op</strong> het vlakvan levensmiddelen. Tochzijn fabrikanten als Mars,Nestlé, Kraft, Procter & Gamble,Danone en Unilever eringeslaagd om voedingsmerkente creëren die wereldwijdgeliefd zijn. Meer nog,ze zijn al meer dan vijftienjaar aanwezig <strong>op</strong> debelangrijkste retailmarkten.Het gebrek aan succes vande internationale retailersmoet dus aan andere factorente wijten zijn.Sommige ondernemingenproberen de invasietechniek.Grote retailers, vooral dan deAmerikaanse en Franse, in -vesteerden in Latijns-Amerikaterwijl de Eur<strong>op</strong>ese reuzenmikten <strong>op</strong> Centraal- enOost-Eur<strong>op</strong>a. Maar in demeeste landen zijn internationalespelers nog altijd<strong>op</strong>vallend afwezig. Op tal vanmarkten bezetten de lokaleretailers zowel de eerste alsde tweede plaats – het bestebewijs dat de standaard glo-≤WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 89
BIZZ EXPANSIE≤baliseringsstrategieën niethebben gewerkt in de retailsector.<strong>De</strong> financiële impactvan de expansieGezien deze wisselvalligeprestaties hebben we onderzochtof internationaliseringretailers helpt om hunfinanciële doelstellingen tehalen. In een econometrischestudie vergeleken wede internationale voedingsretailersmet de ketens diede nationale markt domineren.<strong>De</strong> procentuele om -zetgroei en de stijging vande nettowinstmarge warende twee prestatie-indicatorendie we gebruikten, eninternationalisering was eenvan de onafhankelijke variabelen.<strong>De</strong> resultaten waren <strong>op</strong>zijn minst verrassend:• <strong>De</strong> mate van internationaliseringheeft – ongeachtde manier waar<strong>op</strong> men diemeet – geen significanteinvloed <strong>op</strong> de omzetgroei,noch <strong>op</strong> de winstmargevan de retailer.• Het groeipercentage vanhet bbp van de thuismarktis een belangrijke motorvan de omzetgroei van deretailer.• <strong>De</strong> procentuele omzetgroei<strong>op</strong> de thuismarkt heeft eensignificante impact <strong>op</strong> dewinstmarge van de retailer.• Noch de grootte van debevolking <strong>op</strong> de thuismarkt,noch degrootte van defoodretailer(gemetenvolgens verko<strong>op</strong>)beïnvloedt de om -zetgroei of de winstmarge.Het is duidelijk dat deretailers hun houding tegenoverglobalisering en ook hunstrategie <strong>op</strong>nieuw moetenbekijken. Wie in het buitenlandinvesteert in de ho<strong>op</strong> <strong>op</strong>korte termijn zijn verko<strong>op</strong>en marges <strong>op</strong> te drijven, lo<strong>op</strong>tzo goed als zeker een teleurstelling<strong>op</strong>. Geografische ex -pansie draagt wellicht pas <strong>op</strong>lange termijn bij tot inkomstenen winst. Retailers doener dus goed aan om intussenmeer aandacht te bestedenaan de binnenlandse markt,niet alleen om de groei te versnellenmaar ook om de margeseen boost te geven. Watde retailer ook beslist om tedoen <strong>op</strong> wereldschaal, dethuismarkt is doorslaggevendvoor zijn prestaties. Endat geldt evenzeer voor degrote retailers als voor dekleinere.Welke factorenbeïnvloeden deexportstrategie?Aangezien wereldwijd succesvoor weinigen is <strong>weg</strong>gelegd,moeten retailers grondignadenken alvorens zehun kans wagen <strong>op</strong> buitenlandsemarkten. Het besluitvormingsprocesmoet rekeninghouden met de typischekenmerken van de retailsector.Daarbij springen drie factorenin het oog.Voor retailers is hetmoeilijk om buitenlandsemarkten te veroverendoor lokale spelers <strong>op</strong> tek<strong>op</strong>en. Op ontwikkeldemarkten willen maar weinigretailers verk<strong>op</strong>en. Dat wasonder meer het probleemwaar Walmart in Zuid-Korea en Carrefour in Japanen België mee worstelden.Ook organische groei is voorvoedingsretailers allesbehalveevident: het vastgoedis duur, de concurrentieheeft zich ingegraven en eris een tekort aan ge schiktevestigingsplaatsen. In degroeilanden hebben maarweinig ketens grote netwerkenuit de grond gestampt.In die landen vindt de detailhandeldoorgaans plaats <strong>op</strong>lokaal niveau en is de sectorzeer versnipperd.<strong>De</strong> detailhandel wordtgekenmerkt door hogevaste kosten en kleine marges.En de winsten verschijnenpas <strong>op</strong> langetermijn. Ondernemingenmoe ten in elk land al eengroot netwerk van winkelsuitbouwen om tegen goedk<strong>op</strong>erevoorwaarden te kunnenaank<strong>op</strong>en en om voordeelte kunnen halen uit in -vesteringen in de bevoorradingsketenen uit technologieëndie de productiviteitvan de werknemers <strong>op</strong>drijven.Nochtans proberen demeeste retailers niet meteeneen heel land te veroveren,ze gaan eerder stad na stadof regio na regio te werk.Buitenlandse indringersmoeten vaak <strong>op</strong>boksentegen concurrenten dieslechts in één land actiefzijn. Stevig verankerde on -dernemingen kennen devoorkeuren van de lokalebevolking en stemmen hunaanbod af <strong>op</strong> de noden vande lokale consument. Outsidersmoeten via een uitgebreidnetwerk aan winkelsproberen in te spelen <strong>op</strong> zeerverschillende consumptiepatronen.Daardoor gaan zemakkelijker in de fout.Kroniek van eengeslaagde expansieHiermee willen we nietgezegd hebben dat retailersbuitenlandse markten danmaar links moeten laten liggen.<strong>De</strong> sector is evenwel vandien aard dat mondiale ex -pansie niet voor elke retaileris <strong>weg</strong>gelegd: elke spelermoet de unieke uitdagingenvan de sector grondig analyserenen daarbij goed voorogen houden dat zelfs succesvolleketens pas nalange tijd de financiëlevruchten plukkenvan expansie <strong>op</strong>wereldschaal.Retailersmaken in90 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
het buitenland hoe dan ookmeer kans <strong>op</strong> slagen als ze devolgende vier regels toepassen.1. <strong>De</strong> thuismarkt is dedraaischijf. Hoe sterker deretailer thuis staat, hoe groterde kans dat hij zijn investeringenin het buitenlandaankan. <strong>De</strong> dominante positievan Walmart in de VerenigdeStaten is onbetwistbaarde sleutel voor het verwezenlijkenvan de we reldwijdeambities van de onderneming.Omgekeerd zijn deproblemen van Carrefour tewijten aan de precaire positievan het bedrijf <strong>op</strong> dethuismarkt, waar het marktaandeelheeft verloren en dewinst in het eerste semestervan 2011 met 40 procent isgedaald.2. <strong>De</strong> markt moet altijdiets nieuws aangebodenkrijgen. Zonder een nieuwelement zal het voor retailersmoeilijk, om niet te zeggenonmogelijk zijn om stevigverankerde rivalen teonttronen. <strong>De</strong> trage maargestage expansie van discounterAldi bewijst dat consumentenmisschien welbereid zijn om te veranderenals een retailer nieuwe toegevoegdewaarde kan bieden.Het harddiscountaanbod vande Duitse keten slaat over degrenzen beter aan dan andereformats, omdat bijna elk landeen forse groep consumententelt die geïnteresseerd isin aanbiedingen tegen lageprijzen en zonder tierelantijntjes.Als pionier van hetconcept van de kleine winkelswist Aldi succesvol tegroeien in Eur<strong>op</strong>a, Australiëen Amerika.3. Differentiatie is be -langrijker dan synergie.Een doeltreffende aanpakvan de administratie, de in -formatica, de financiën, hetvastgoedbeheer en de logistiek,en een gecentraliseerdaanko<strong>op</strong>beleid kunnen bijinternationale expansie bijdragentot meer kostenefficiëntie.Toch is het aandeelvan centraal aangekochtegoederen in het geheel vande aank<strong>op</strong>en nooit zo hoogals verwacht. Gewoonlijk ismeer dan 70 procent van deverkochte goederen afkomstigvan lokale producenten.Wat ze ook mogen beweren,de meeste multinationaleretailers zijn niet goed ge -noeg georganiseerd om hunvoordeel te doen met mondialebevoorrading. En zelfsals ze het wel zijn, bestaathet gevaar dat ze het lokaleassortiment overladen metproducten van mondialeleveranciers. Met als resultaatdat ze uiteindelijk verk<strong>op</strong>enwat ze hebben ingekochtin plaats van in tek<strong>op</strong>en wat ze kunnen verk<strong>op</strong>en.Streven <strong>naar</strong> synergie <strong>op</strong>wereldschaal en tegelijk elkland de vereiste autonomiegunnen om in te spelen <strong>op</strong>lokale behoeften, is voorretailers dé cruciale evenwichtsoefening.Een voorbeeld:hoe meer de consumenttuk is <strong>op</strong> lokale le -vensmiddelen, hoe minderde retailer zijn profijt zalAldi bewijst dat consumentenbereid zijn om te veranderen alsde retailer nieuwe toegevoegdewaarde kan bieden.kunnen doen met synergieen hoe moeilijker hij het zalhebben om te wedijverenmet de lokale tenoren. Hetgeheim bestaat erin om synergieënte vinden die het aanbodaan de consument aanvullenin plaats van het tebekampen.4. Timing is alles. Retailersmoeten twee keer nadenkenover het meest geschiktemoment om een markt aante boren. Vaak beginnen zeer te vroeg aan. Carrefour bijvoorbeeld,de meest internationaleretailer, faalde inverschillende ontwikkeldelanden omdat de consumentniet klaar was voor het conceptvan de hypermarkten.Retailers onderschatten vaakook de tijd die nodig is om inbuitenlandse markten tegroeien, wat hen frustreertomdat de activiteit erg veelkapitaal <strong>op</strong>slorpt. Dat blijktvooral problematisch als deretailer expandeert in ver uitelkaar liggende markten inplaats van massaal in te zetten<strong>op</strong> enkele markten.Anderzijds kan internationaliseringook niet eeuwigworden uitgesteld. Het formatis een van de belangrijksteaspecten om te bepalenwanneer het momentgekomen is om een marktaan te boren.Het aantal landen waarinde retailer actief is, zegt nietsover zijn internationale succes.Zelfs voedingsretailersdie zich <strong>op</strong> het pad van deglobalisering hebben ge -waagd, zouden er goed aandoen niet langer overal vlaggente planten. In plaatsdaarvan zouden ze beterfocussen <strong>op</strong> een beperktereeks <strong>op</strong>portuniteiten dieschaalvoordeel kunnen <strong>op</strong>leveren.Ze kunnen dat doendoor strategieën aan te wendendie gelijkl<strong>op</strong>en met destrategieën die ze in eigenland volgen: investeren innieuwe locaties, nieuwe formatsontplooien en meerproducten en diensten aanbieden.Al leen dan zal deexpan sie van mondiale retailersgepaard gaan met eenuitstekende kijk <strong>op</strong> de nodenen wensen van de consument.zDE AUTEURSMarcel Corstjens is professormarketing aan het Insead. RajivLal is professor retailing aan deHarvard Business School.WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 91
BIZZ ZOOMVerandering van strategie en imagoNu Makro niet meer alleen toegankelijk is voor zelfstandigen, moet de ketenvoor een betere winkelbeleving zorgen om consumenten te lokken. <strong>De</strong> klantenvinden immers dat de sfeer in de winkels hartelijker kan, zo blijkt uit onderzoek.Makro, dat zijn omzet in 2010-2011 zag stagneren en zijn winst jaar najaar ziet afkalven, neemt heel wat nieuwe initiatieven en investeert in de herinrichtingvan zijn zes Belgische vestigingen.Een zone in A.S. Adventure-lookOmdat producten in verband met sport en actief leven erg in trek zijn, heeftMakro sinds kort een zogenaamde Urbanoutdoor-zone in de winkel. Je vindter kleding, schoenen en accessoires als rugzakken, duikbrillen, zakmessenen reisgidsen. <strong>De</strong> meeste artikelen waren ook daarvoor al bij Makro te ko<strong>op</strong>.Eke (Oost-Vlaanderen) kreeg als eerste vestiging zo’n zone van 1069 vierkantemeter, die doet denken aan A.S. Adventure. <strong>De</strong> andere winkels komen later aande beurt.Focus <strong>op</strong> emotieGrégory Perraud, deputy general manager van Zest, een ontwerpbureau datveel voor retailbedrijven werkt, noemt de Urbanoutdoor-zone een voorproefjevan de herpositionering van Makro. “<strong>De</strong> keten wil veel minder als groothandelaar<strong>naar</strong> buiten treden. Door een eigen DNA te creëren in het succesvolleoutdoorsegment kan Makro uit zijn isolement treden en zijn imago als winkelvoor zelfstandigen en werklui van zich afschudden.” Makro profileert zich in denieuwe zone niet met zijn lage prijzen. Urbanoutdoor mikt meer <strong>op</strong> emotie.Makrogaat A.S. Adventureachterna92 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
CHRISTOPHE CHARLOTWinkelbeleving en categorymanagementMet de Urbanoutdoor-ruimte wil Makro de consumenteen betere winkelbeleving aanbieden en de aantrekkelijkheidvan de producten en de winkel verhogen. Door productenthematisch te groeperen – ook wel categorymanagementgenoemd – ho<strong>op</strong>t de keten zijn verko<strong>op</strong> eenzetje te geven. Stadsgidsen en jassen die naast elkaarstaan uitgestald, maken de klant <strong>op</strong>merkzaam <strong>op</strong> bepaaldeproducten die hem van pas kunnen komen.2300ARTIKELENtelt de Urbanoutdoor-zonebij Makro, <strong>op</strong> een totaalassortiment van 60.000producten.Seizoensartikelen entestruimteIn de Urbanoutdoor-zone vindt de klantnaast het rek met trekkingschoenen eenruimte met kiezelstenen, waarin hij deschoenen in een zo goed als reële situatiekan uitproberen. Ook dat kendenwe al van A.S. Adventure.8VERKOPERSwerken uitsluitend in deUrbanoutdoor-zone vanMakro.Andere zonesDiverse artikelen samenbrengen in een themazone zoals actiefleven en reizen lijkt een prioritaire ontwikkelingsas voor deketen. <strong>De</strong> komende maanden zullen nog andere zones wordeningericht, waarin technologie centraal zal staan. Makr<strong>op</strong>lant de <strong>op</strong>ening van minstens drie nieuwe ruimtes.WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 93
BIZZ HR1360 VACATURES BIJ DELOITTE, PWC, E&Y EN KPMG IN 2012Hoe solliciteert u bijVeel afgestudeerde jongeren dromen van een baan bij een Big Four-bedrijf. Hetloon, de auto, de reputatie... Toch weten ze niet altijd precies wat <strong>De</strong>loitte, PwC,Ernst & Young of KPMG hen te bieden hebben. En hoe kunnen ze hun kansen<strong>op</strong> een job <strong>op</strong>timaliseren?CAMILLE VAN VYVEGETzijn meer danauditors alleen”,maakt JurgenMoenaert, rekruteringsmanager“Wijbij <strong>De</strong>loitte, meteen duidelijk. “Uit deverdeling van onze Belgische medewerkersblijkt duidelijk dat onze drieafdelingen – finance, audit & accountancy;business, <strong>op</strong>erations & technology;tax & legal – ongeveer even belangrijkzijn. Een van onze grootste uitdagingenis momenteel dat we alle facettenvan onze onderneming moeten belichtenen kandidaten willen aanmoedigenom te kiezen voor wat hen hetbeste ligt.” <strong>De</strong> drie concurrenten van<strong>De</strong>loitte lijken die bekommernis tedelen, ook al leggen ze elk hun eigenaccenten.<strong>De</strong>loitte: “We investeren meerin de relatie met de kandidatendan in het verk<strong>op</strong>en van onsimago”“Onze rekruteringsinitiatieven zijnmeer dan vroeger <strong>op</strong> inhoud gericht”,aldus Moenaert. “Op campussen gevenwe de voorkeur aan kleinschalige formules– met een dertigtal studenten –om heel concreet te kunnen uitleggenwaar <strong>De</strong>loitte voor staat.” Soms zijn diesessies <strong>op</strong>gevat als een worksh<strong>op</strong>, bijvoorbeeldover e-reputatie of over degevolgen van de fiscale hervorming vande regering-Di Rupo. “We kiezen voorhot t<strong>op</strong>ics, waarmee we de expertise van<strong>De</strong>loitte in de verf kunnen zetten en aantonendat we de actualiteit volgen.”<strong>De</strong>loitte, de grootste van de Big Fourin ons land, organiseert ten slotte ookmeer exclusieve en ietwat geheimzin-94 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
de Big Four?nige acties om buzz te creëren. “Vaakgaat het om wedstrijden die we met teasers<strong>op</strong> websites en onlinenetwerkenaankondigen. Het doel is altijd: persoonlijkcontact leggen met de kandidatenen ze warm maken voor onze jobsen cultuur.” <strong>De</strong> nieuwe technologieënzijn goed ingeburgerd bij <strong>De</strong>loitte, zekerals rekruteringsinstrument. Alle gegevensvan de kandidaten <strong>op</strong> de campussenworden via iPads in een databankingevoerd. Alle medewerkers hebbenook een iPhone waarmee ze de contactendie ze hebben gelegd kunnen<strong>op</strong>volgen.✔Medewerkers in België: 2650✔Aantal vacatures in 2012: 600✔Gezochte competenties: analytischvermogen, leadership, in staat zijn omresultaten voor te stellen, teamspirit,innovatiegeest.PwC: “Flashy evenementenen gadgets zijn niet langereen must”<strong>De</strong> Big Four hebben veel met elkaargemeen, zegt Erik Van den Branden,hr-directeur van PwC België, maarvanzelfsprekend er zijn ook verschillen.“PwC bezet de tweede plaats <strong>op</strong>de Belgische markt. <strong>De</strong>loitte is nummeréén omdat zij hun divisie consultancyhebben behouden, waardoor dieactiviteit bij hen wat sterker is uitgebouwd.Wij hebben die tak verkochtaan IBM.”Wat is er de jongste jaren veranderd<strong>op</strong> het vlak van rekrutering? Van denBranden: “Aan het proces zelf is weinigveranderd. We organiseren nogaltijd selection days en we blijven prominentaanwezig <strong>op</strong> universitaire campussen.Wel is het gebruik van de socialemedia sterk toegenomen. Maar wat hetmeest <strong>op</strong>valt, is hoe belangrijk persoonlijkcontact met de kandidaten isgeworden. Een flashy evenement organiserenvolstaat niet meer: de studentenwillen weten hoe een werkdag bijPwC eruitziet. Ze willen concrete informatieen vinden het fijn om met onzemedewerkers persoonlijk te kunnenpraten.”✔Medewerkers in België: 1500✔Aantal vacatures in 2012: 260(200 juniors en 60 seniors)✔Gezochte competenties: eendegelijke <strong>op</strong>leiding, nieuwsgierigheid,een analytische aanpak, pragmatismeen (zeer) goede talenkennis.E&Y: “Fiscale competenties zijnsteeds moeilijker te vinden”Bij Ernst & Young horen we hetzelfdeverhaal als bij PwC en <strong>De</strong>loitte over deomgang met kandidaten. “Massacommunicatieis niet meer aan de orde”,zegt hr-directeur Ivan <strong>De</strong> Smet. “Eenindividuele relatie aangaan met de kandidatenis nu wat telt.” E&Y doet datvia traditionele evenementen, <strong>op</strong> campussen,maar ook via een nieuw soortevenementen in het bedrijfsgebouw ofin een neutrale omgeving, meestal meteen ludieke noot. “Het komt er vooral<strong>op</strong> aan dat we kennismaken met de kandidaten,hen uitleggen wie we zijn enhoe het bedrijf functioneert.”≤Consultants benaderen <strong>op</strong> een jobbeurs• Bezoek vooraf de websites van de bedrijven die u interesseren.Zo kunt u ter plaatse de juiste vragen stellen.<strong>op</strong>en <strong>op</strong> te stellen en de rol van ‘ambassadeur’ <strong>op</strong> zich tenemen.”• Let <strong>op</strong> de sfeer <strong>op</strong> de stands die u bezoekt. Het geeft u eeneerste idee van de sfeer in het bedrijf zelf. Observeer dehouding van de consultants, de manier waar<strong>op</strong> ze (metelkaar) praten, de organisatie van de stand... en doe hetzelfdebij hun concurrenten.• Praat met consultants uit verschillende afdelingen. Durfte vragen waaruit hun dagtaak bestaat, wat ze vroegerhebben gedaan en wat ze in de toekomst nog willen doen.“We leiden onze medewerkers <strong>op</strong> voor zulke events”, zegtJurgen Moenaert van <strong>De</strong>loitte. “Ze zijn getraind om zich• Verzorg de eerste indruk die u maakt. “Sommige kandidatendurven hun mond niet <strong>op</strong>en te doen, anderen gedragen zicharrogant”, aldus Moenaert. “Wees jezelf, maar verlaat destand niet voordat je alle informatie hebt die je nodig hebt.”• Maak na het evenement een schifting in de verkregeninformatie. Lees de brochures en bewaar alleen degene dieaan uw doelstellingen of verwachtingen beantwoorden.Noteer wat u <strong>op</strong> de diverse stands positief of negatief is<strong>op</strong>gevallen. En maak een lijstje van de bedrijven met wie unader wilt kennismaken.WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 95
BIZZ HR≤<strong>De</strong> rekruteringsbehoeften van hetbedrijf zijn de laatste drie jaar min ofmeer stabiel gebleven, maar de concurrentieis scherper geworden, geeft<strong>De</strong> Smet toe. “Vooral voor gespecialiseerdeprofielen zoals fiscalisten, waarvaner jaar na jaar minder afstuderen.Gevolg: iedereen wil hen.” Om zich teonderscheiden zet E&Y sterk in <strong>op</strong> demenselijke dimensie en de internationalecarrièrekansen.✔Medewerkers in België: 1400✔Aantal vacatures voor 2012: 300✔Gezochte competenties: eendegelijke <strong>op</strong>leiding, autonomieen ondernemerscapaciteiten.KPMG: “We meten of depersoonlijkheid aansluitbij de baan”KPMG is de kleinste van de Big Fourin ons land en probeert zich van zijndrie rivalen te onderscheiden door dichtbij zijn medewerkers te staan. “We zettensterk in <strong>op</strong> de persoonlijke begeleidingvan onze mensen”, zegt AnnClaes, resourcing & devel<strong>op</strong>ment manager.Om de twee jaar hebben we metelke medewerker een gesprek over zijncarrièremogelijkheden, zodat we zijnCv en motivatiebrief: enkele basisregels• Hebt u minder dan vijf jaar ervaring, dan moet uw cv <strong>op</strong> twee pagina’s passen.Weid niet te veel uit en stuur geen massa bijlagen mee (diploma’s, stages...).• Vraagt men om een foto, kies dan geen vakantiefoto in bikini. Hetzelfde geldtvoor uw e-mailadres: zorg dat het professioneel overkomt (of in elk geval dathet niet voor spam kan doorgaan). En gebruik altijd hetzelfde adres als u cv’sverstuurt en online solliciteert.• Controleer zorgvuldig alle data van de diploma’s en ervaringen die u vermeldt.Solliciteert u nog tijdens uw studie, vermeld dan wanneer u uw diploma ho<strong>op</strong>tte behalen.• Vergeet uw contactgegevens niet te noteren.• <strong>De</strong> motivatiebrief mag geen samenvatting van uw cv zijn. Vermeld enkelebelangrijke realisaties en leg uit waarom u de geschikte kandidaat voor de jobdenkt te zijn.• Dubbelcheck de naam van het bedrijf en van de persoon tot wie u zich richt.Solliciteren bij <strong>De</strong>loitte en zeggen dat u altijd al bij Ernst & Young wildewerken, maakt niet zo’n goede indruk.• Schrijft u uw cv in het Engels of een andere vreemde taal, laat het dan nalezen.Bron: <strong>De</strong>loittejob kunnen aanpassen aan zijn verwachtingenen prestaties.”Wat is er veranderd <strong>op</strong> rekruteringsgebied?“We gaan veel meer <strong>naar</strong>de kandidaten toe, met een veelvoudaan evenementen. <strong>De</strong> studenten wetenwie we zijn en kennen in grote lijnende banen die we aanbieden, maar vaakweten ze zelf niet goed wat ze willenof wat ze het beste kunnen. Om henBereid een selection day voorBij geen van de Big Four valt eraan te ontsnappen: u zult een businesscase ingroep en volgens de regels van de kunst moeten analyseren en presenteren.• Wees <strong>op</strong> tijd. En vraag hoeveel tijd u krijgt voor de oefening.• Ook al hebt u de voorbeeldcases maar van het internet te plukken, <strong>op</strong> deinhoud ervan kunt u niet anticiperen. Het is geen examen: u hoeft echt nietal uw cursussen <strong>op</strong>nieuw te blokken.• Oefen een paar technieken om de stress de baas te blijven. Want stress zal ergegarandeerd zijn.• U wordt beoordeeld <strong>op</strong> uw vermogen om samen te werken. <strong>De</strong>nk dus nietalleen aan uzelf: laat zien dat u creatieve <strong>op</strong>lossingen kunt bedenken en degroep kunt leiden. Bij dat soort oefeningen is de aanpak vaak belangrijker danhet resultaat.Bron: <strong>De</strong>loittemeer inzicht te geven in ons bedrijf enin hun persoonlijke doelstellingen, proberenwe meer gelegenheden te creërenom met onze medewerkers ingesprek te gaan.”✔Medewerkers in België: 1000✔Aantal vacatures in 2012: 170✔Gezochte competenties: aanpassingsvermogen,communicatievevaardigheden (een complexe situatiekunnen uitleggen), vlotte integratie ineen team, intellectuele nieuwsgierigheiden professionalisme.96 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
BIZZ LEADERS OF TOMORROWJONGE MANAGERS EN ONDERNEMERS<strong>De</strong>rtigers enweldra leadersIedere maand publiceren we de portretten van vier jonge managers of onder -nemers die u kunnen inspireren.Edward Verté (39), CEO en mede<strong>op</strong>richter van Diamanti per Tutti“Luister <strong>naar</strong> zij die het beter weten”Wat is het verband tussenvastgoed, diamant, mobieleapplicaties en private equity?Er is geen verband. Tenzij dat EdwardVerté al die activiteiten met veelgoesting doet. Nadat hij in Namen dekandidaturen en in Leuven de licenties inde rechten had afgemaakt, schreef hijzich in voor een rechtenstudie in Boston.Hij wilde zijn diploma aanvullen met eenbusiness<strong>op</strong>leiding en wist bovendiennog niet zeker of hij wel advocaat wildeworden. Hij kwam er in contact met hetadvocatenkantoor Freshfields en besloottoch om in de Brusselse vestiging vandat kantoor aan de slag te gaan. “<strong>De</strong>ondernemersspirit van het kantoorbeviel me. Ik heb veel bijgeleerd <strong>op</strong> het vlak van discipline enstriktheid.” Net toen een mogelijke promotie tot partner in delucht hing, besloot Verté het geweer van schouder teveranderen. “Ik wilde graag een MBA halen. Ik legde deGMAT-test af en doorliep de interviewronde, maar uiteindelijkwas ik niet meer zeker of het s<strong>op</strong> de kool waard was. Duskoos ik voor een consultancy, wat ik als een MBA in depraktijk beschouwde.”Hij begon bij adviesbureau Roland Berger en dat waszwoegen. “Ik had nog nooit een PowerPoint-presentatiegemaakt of een Excel-sheet ge<strong>op</strong>end.” Na drie jaar besloot hijdat de tijd rijp was voor een eigen project,terwijl hij als zelfstandig consultant bleefwerken. Hij begon te werken voor hetbefaamde Antwerpse architectenbureauProject 2 , waarvan hij uiteindelijk de leiding <strong>op</strong>zich nam. “Ik leerde via een collega echter eenIsraëlische diamantair kennen die ervandroomde om diamanten binnen ieders bereikte brengen. We hebben de handen in elkaargeslagen en sinds een maand is onzewebsh<strong>op</strong> Diamanti per Tutti online.”<strong>De</strong> aanko<strong>op</strong> van diamant en het juweelontwerpgebeuren in Antwerpen, het zetten inChina. “<strong>De</strong> bedoeling is niet om 100 miljoeneuro omzet te draaien, maar om met eenteam van gemotiveerde en gedreven menseneen sympathiek merk te lanceren dataanslaat.” Het project neemt het leeuwendeel van Vertés tijdin beslag, maar daarnaast is hij <strong>op</strong> kleine schaal actief alsvastgoedpromotor, investeerde hij met drie vrienden in eenbedrijf dat mobiele applicaties bouwt en droomt hij ervan ommet drie andere kennissen een private-equityfonds <strong>op</strong> de railste zetten waarvan de basis zes jaar geleden werdgelegd. Naast dat alles is hij ook nog de gelukkige papa vandrie dochtertjes.Haast je langzaam. “Luister <strong>naar</strong> mensen die het beter wetenen beter kunnen dan jij. Neem geen overhaaste beslissingen,overmand door stress en massa’s informatie. Wees geduldig.”≤WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 97
BIZZ LEADERS OF TOMORROW≤Hilde Rutten (37), CEO van Berghoff BeneluxKeukenprinses tijdens kantoorurenTot in 2008 speelde Hilde Rutten, CEO van Berghoff Belgium, <strong>op</strong> veilig. Na haarstudies TEW en een master in internationaal marketingmanagement aan deUniversiteit Hasselt bekleedde ze verschillende marketingfuncties, en sch<strong>op</strong>teze het tot exportverantwoordelijke bij Alphadent. Na de geboorte van haar eerstekind besloot ze <strong>op</strong>nieuw dicht bij huis in Limburg een baan te zoeken. Het werdBerghoff, dat potten en pannen produceert en wereldwijd verdeelt.Na vier jaar als adjunct-directeur <strong>op</strong> de hoofdzetel nam ze het grootste risico uit haarcarrière: ze zou Berghoff Belgium overnemen. Niet eenvoudig, omdat het bedrijfverlies maakte in een verzadigde markt. “Diverse banken bekeken me scheef toen ikvoor de financiering binnensprong”, vertelt Rutten. “Ik geloofde sterk in het producten de combinatiemogelijkheden van het gamma. Het was geen eenvoudigebeslissing.”In plaats van alleen de consument aan te spreken, begon ze ook bedrijven en dehoreca te bewerken. Nu leggen Rutten en haar vijf werknemers mooie cijfers neer. <strong>De</strong>omzet van de eerste vier maanden van 2012 ligt 65 procent hoger dan die in dezelfdeperiode vorig jaar. In 2008 bedroeg de omzet nog 800.000 euro, dit jaar komtBerghoff uit <strong>op</strong> zo’n 2,5 miljoen euro, met een verwachte winst na belasting van190.000 euro. “<strong>De</strong> crisis helpt ons”, zegt Rutten. “Iedereen is <strong>op</strong> zoek <strong>naar</strong> <strong>op</strong>portuniteiten.Ik kon als nieuwe speler aantonen dat ons gamma voor de consumentgoedk<strong>op</strong>er is dan andere merken, een goede combinatie van prijs, kwaliteit en designheeft en mooie marges voor de retailers biedt.”Toch zijn het niet alleen de groeicijfers waarmee ze het sch<strong>op</strong>te tot ambassadrice van het vrouwelijke ondernemerschap bij deEur<strong>op</strong>ese Commissie en ook de Livia Award van Unizo won. “Toen ik vier jaar geleden begon, kende ik niemand. Ik begon tenetwerken bij Mabizz, een netwerk voor vrouwelijke ondernemers. Gemiddeld twee avonden per week. Het heeft me veelvertrouwen gegeven, ik leerde veel mensen kennen en kon gratis mijn producten promoten.” Dat ze af en toe <strong>op</strong> het podiumklimt, legt haar geen windeieren. “Spreken is de makkelijkste manier om contact te leggen. Achteraf word je aangesproken doormensen die interesse hebben om te netwerken.”Laat u coachen. Voor de zaken die Rutten minder goed beheerst, neemt ze coaches en externe bureaus onder de arm. Ze vindthet bijvoorbeeld moeilijk om zaken uit handen te geven. Dat is nochtans essentieel om in een groeiend bedrijf straks de stap vanondernemer <strong>naar</strong> manager te zetten.REPFilip Lesaffer (38), <strong>op</strong>richter en managing partner van Think2Act Capital“Creativiteit is de oerknal van duurzame groei”REPEen CEO uit de restaurantsector omschrijft FilipLesaffer als een creatieve analyticus die zowel let <strong>op</strong>de details als <strong>op</strong> de grote lijnen. “Hij zoekt <strong>naar</strong>consen sus als het kan, maar is assertief als het moet.”Wanneer Lesaffer van baan verandert, laat hij zich bij zijnkeuze leiden door de mensen met wie hij kan samenwerken.Na zijn studie handelsingenieur (KU Leuven) ging hij in 1997aan de slag als assistent bij economieprofessor HermanDaems.Een jaar later spoorde een boezemvriend hem aan om bijBoston Consulting Group te solliciteren. “Daar leerde ik hoebelangrijk het is om continu te leren en in be<strong>weg</strong>ing te blijvenen elkaar <strong>op</strong> een positieve manier uit te dagen.” Na twee jaar98 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
was het <strong>op</strong>nieuw een vriend die hem <strong>naar</strong> KBC Securitieslokte, waar hij fusies en overnames begeleidde. <strong>De</strong> Aalste<strong>naar</strong>maakte vervolgens de overstap <strong>naar</strong> de private-equityafdelingvan KBC. Daar begon na een tijd het idee te rijpen om zelfondernemer te worden. Toen KBC zijn private-equityfondsst<strong>op</strong>zette, richtte Lesaffer samen met Jo Breesch durfkapitaalfondsThink2Act <strong>op</strong>, dat zich richt <strong>op</strong> middelgrote bedrijven.Na een jaar voorbereiding werd het fonds in 2011 gelanceerd.Het duo ex-KBC’ers won het vertrouwen van bekendeondernemers en de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen, diesamen 13 miljoen euro investeerden. Z<strong>op</strong>as deed Think2Actzijn eerste investering, in het Gentse biotechbedrijf Quinvita.Wanneer Lesaffer ondernemers ontmoet, wil hij vooral wetenof de leden van het managementteam elkaar vertrouwen en ofhet businessmodel duurzaam is. Dat is belangrijker dan desector waarin het bedrijf actief is. “Doordat ik nu zelf eenbedrijf heb <strong>op</strong>gericht, waarbij ik een belangrijk deel van mijneigen vermogen in het fonds heb geïnvesteerd, weet ikbovendien beter wat er in het hoofd van ondernemersomgaat.” Lesaffer is twintig jaar samen met zijn partner, metwie hij drie kinderen heeft. Om zich te ontspannen tennist hij,en schrijft of schildert hij “omdat creatief bezig zijn de oerknalvan duurzame groei is”.Blijf constant in be<strong>weg</strong>ing. Filip Lesaffer leest en schrijft overfilosofie. Zijn favoriete filosoof is Heraclitus. “Hij is eigenlijk deeerste filosoof die het heeft over constante verandering – pantarhei. Als je onderneemt verandert alles voortdurend: er duikenproblemen <strong>op</strong> en je maakt fouten. Ook een goede ondernemermaakt fouten, maar hij vindt er ook <strong>op</strong>lossingen voor.”Bernard Wilmet (37), serial entrepreneurTwaalf stielen, weinig ongelukkenZeven vermeldingen inde rubriek ‘Huidigefunctie’ en minstensevenveel in de rubriek‘Vorige functies’ <strong>op</strong> jeLinkedIn-profiel: dat kantellen, zeker als je nog geenveertig bent. BernardWilmet werkt dan ookconstant aan twee of drieprojecten tegelijk. “Ik houdme vooral bezig met de<strong>op</strong>startfase. Daarna geef ikhet roer door aan anderen,die daar beter voor geschiktzijn”, zegt de Solvayalumnus.In 2002 stamptehij met twee vennoten zijneerste bedrijf uit de grond,DVDPost, “ook al had ikgeen rooie duit”. Acht jaar later verhuurde het bedrijf dvd’s,blu-ray’s en video on demand-films aan tienduizenden leden inBelgië, Nederland en Luxemburg.Maar dat is niet alles. In hetzelfde jaar richtte Wilmet ookGenior <strong>op</strong>, een schakel tussen thuiszorg voor bejaarden eneen rusthuis. Zes jaar later verkocht hij zijn “seniorencrèche”.“Een interessante ervaring, al was de markt er toen nog niethelemaal klaar voor”, blikt hijterug. Wilmet was nuhelemaal <strong>op</strong> dreef. Hij gingaan de slag bij Tictacphotoen vervolgens als head ofbusiness devel<strong>op</strong>mentbij Photobox. In die tijdverbouwde hij ook eenrusthuis tot een prachtig vintagehotel,met de hoogstebezettingsgraad van Brussel,en lanceerde hij onder meerSeash<strong>op</strong>, een websh<strong>op</strong> voorbootbenodigdheden. Vandaagwerkt hij als adviseur bijSanoma en broedt hij alweer<strong>op</strong> een nieuw project: Monify.“Daarmee zal de consumentde QR-code van affiches,radio- of tv-campagnes enfolders kunnen scannen, waarna hij een gratis staal ontvangtof het gescande product kan bestellen. Zo wordt een communicatiemediumeen verko<strong>op</strong>kanaal.”Wacht niet te lang. “Wees niet bang om iets <strong>op</strong> te starten.En denk vooral niet dat je nog te jong bent. Straks heb je eengezin, een huis, een lening af te betalen, en duurt het nog jarenvoordat je de stap kunt zetten.” zPNWWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 99
BIZZ ZZAPCAMPAGNESociale mediategen kankerHoewel de zonnebanksector in devoorbije vijf jaar is gehalveerd (zieTrends van 26 april), lanceert deStichting tegen Kanker eind dezemaand een campagne om jongerenbewust te maken van hun gedrag inde zon en onder de zonnebank.Jongeren onder de dertig die slechtseen keer per maand de zonnebankgebruiken, zouden 50 procent meerrisico <strong>op</strong> huidkanker l<strong>op</strong>en. Elk jaarTSstijgt het aantal gevallen van huidkankermet 5 procent in ons land. <strong>De</strong>campagne gaat dit ernstige thema <strong>op</strong>een ludieke manier aankaarten omde doelgroep van vijftien- tot dertigjarigente overtuigen. Zij l<strong>op</strong>en hetmeeste risico omdat ze zich onvoldoendebeschermen tegen de zon envaak <strong>naar</strong> de zonnebank gaan. “Veeljonge mensen geloven dat voorbruinenonder een zonnebank zal voorkomendat ze snel verbranden in dezon. Bovendien denken ze vaker dangemiddeld dat je moet verbrandenom sneller te bruinen”, zegt BrigitteBoonen van de Stichting tegenKanker. <strong>De</strong> Stichting verspreidt eenvideoclip via sociale media en eencampagnewebsite. Ze werkt voor decampagne samen met provinciebesturenom jongerenorganisaties tebereiken.OriginelefunctiesHet Britse magazineReal Business berichtover een t<strong>op</strong> tien vande vreemdstefunctietitels <strong>op</strong>onlinenetwerkLinkedIn, samen -gesteld door het BritseIT-rekruteringsbureauIntape<strong>op</strong>le. Waaromzou u uzelf boekhouderof directmailexpertnoemen als u evengoedeen ‘accounting ninja’of ‘direct mail demigod’kunt zijn? Een‘retail jedi’ is eenwinkelexpert metsteun van the Force eneen ‘wizard of lightbulb moments’ is eencreatieve geest bij wievaak een lampje gaatbranden. Als u geenwerk vindt als ‘digitaloverlord’, ‘changemagician’ of ‘chiefbiscuit dunker’ kunt unog altijd gewoon een‘creator of happiness’TSworden. Volgens RealBusiness zoekenmensen <strong>naar</strong> originelefunctietitels om hunpersoonlijkheid teuiten in de job. Dietrend is ontstaan doorde <strong>op</strong>komst vanTwitter en Facebook.MARKETINGGuinnessontdekt QRHet oeroude Guinness evolueertmee met zijn tijd. Het gitzwarteIerse bier gebruikt in zijn laatsteAmerikaansecampagne zijnkleur als troef.Op het glas iseen QR-code gedrukt,die paszichtbaar wordtwanneer het glasis gevuld.GFWanneer u decode scant metuw smartphone, krijgen enkelesociale media een automatischeupdate. Het twittert over uwpint, update uw Facebook-status,checkt u in bij Foursquare,downloadt promoties, nodigt uwvrienden uit en geeft u toegangtot exclusieve Guinness-content.CADEAUBOXScheidingals cadeauEen Mexicaans advocatenbureauverko<strong>op</strong>t een <strong>op</strong>laadbare echtscheidingskaartdie de mensen aan zichzelfof vrienden cadeau kunnendoen. <strong>De</strong> kaart is online en in de supermarktte ko<strong>op</strong> voor 15,70 euro.<strong>De</strong> scheidingsprocedure is vereenvoudigdtot vier stappen. Gebrui -kers moeten de kaart <strong>op</strong>laden (tot392 euro voor de expresdienst), deformulieren invullen, eenmaal verschijnenvoor de rechtbank en danwachten <strong>op</strong> de uitspraak.www.liberapass.com.mxGFBeloningvoorsnoozeloos<strong>op</strong>staanEr duiken steedsmeer applicaties<strong>op</strong> waarmee ugoede punten enbeloningen kuntscoren. <strong>De</strong>Zweedse BerghsSchool of Com -municationontwikkelde eenapp voor Star -bucks. Als deEarly Bird-app isgeactiveerd alswekker, regis -treert het of u <strong>op</strong>de snoozekn<strong>op</strong>duwt om langerin bed te blijvenliggen. Mensendie niet <strong>op</strong>snooze duwen,worden beloondmet een ster dieze als kortingbonkunnen gebrui -ken binnen heteerste uur nadatze <strong>op</strong>staan.Maar: to snoozeis to lose.Mensen die erniet in slageneen week langmeteen <strong>op</strong> testaan, krijgengeen proficiat -berichtje viaFacebook.www.berghs.seCijfers15%Mannelijke ondernemers l<strong>op</strong>en 15 procent meer risico om failliet te gaan dan hunvrouwelijke evenknieën. Dames komen beter voorbereid aan de start en handelenvoorzichtiger.100 17 MEI 2012 | WWW.TRENDS.BE
JURIDISCH Céline Hallut, advocate<strong>De</strong> arbeidsovereenkomst voor eenduidelijk omschreven werk is eencontract dat, net zoals de arbeidsovereenkomstvoor bepaalde tijd,beperkt is in de tijd. Met dat verschildat hier niet precies bekend iswanneer de arbeidsovereenkomstzal afl<strong>op</strong>en.Zo’n contract is een tussen<strong>op</strong>lossingtussen de arbeidsovereenkomstvoor onbepaalde tijd en dievoor bepaalde tijd. Men wenstiemand aan te nemen voor een<strong>op</strong>dracht waarvan bij de ondertekeningvan de overeenkomst nog nietzeker is hoelang die precies zalduren.<strong>De</strong> werknemer moet bij zijnindiensttreding precies wetenwelke <strong>op</strong>dracht hij moet uitvoerenen hij moet in staat zijn om zowelde omvang als de approximatieveduur ervan in te schatten.Enkele voorbeelden van <strong>op</strong>drachtendie nauwkeurig genoeg zijnomschreven:• tekeningen van een bepaald vastgoedprojectmaken• een bepaalde film draaien• een studie van de ruwbouw vaneen industrieel pand uitvoeren.En dit zijn voorbeelden vanGFWat is een contract‘voor een duidelijkomschreven werk’?Een onderneming waar ik solliciteerde stelt mij een ‘arbeidsovereenkomstvoor een duidelijk omschreven werk’ voor. Wat is dat?<strong>op</strong>drachten die niet gelden als eenduidelijk omschreven werk:• l<strong>op</strong>ende bestellingen afwerken• de permanente schoonmaak vaneen fabriek• tijdelijke en gerichte ondersteuningbij de realisatie van projecten.U merkt het: de nauwkeurigeomschrijving van het werk en demogelijkheid om de omvang ervante ramen, zijn doorslaggevend.Een geldige arbeidsovereenkomstvoor een duidelijk omschrevenwerk lo<strong>op</strong>t automatisch af wanneerde werknemer klaar is met het werkwaarmee hij werd belast. Er wordtgeen <strong>op</strong>zeggingstermijn betekenden geen verbrekingsvergoedingbetaald.Omgekeerd bestaat het risico datdit contract wordt beschouwd alseen arbeidsovereenkomst vooronbepaalde tijd als de <strong>op</strong>dracht nietnauwkeurig genoeg is omschrevenof als er bij de indiensttreding vande werknemer geen schriftelijkdocument van werd <strong>op</strong>gemaakt.<strong>De</strong> partij die het contract in datgeval wil beëindigen moet een<strong>op</strong>zeggingstermijn naleven of eenverbrekingsvergoeding betalen.Hebt u een vraag voor onze experts?Stuur een e-mail <strong>naar</strong> expert@trends.be.GFTIJDTIPRead It Laterwordt Pocket<strong>De</strong> gratis leesdienst Read It Later waarmeeu artikelen in uw browser kuntklaarzetten om later te lezen, is sindsenkele weken volledig vernieuwd enkreeg de naam Pocket (getpocket.com).Pocket lanceerde tegelijk een vernieuwdeversievoor deiPhone. <strong>De</strong>app maakteen frisse enmoderne indruken isheel gebruiksvriendelijk. Pocket scantde artikelen en herkent onmiddellijk ofhet om een video, afbeelding of artikelgaat. Via de <strong>op</strong>tiebalk kunt u desgewensthet artikel archiveren of doorsturen<strong>naar</strong> andere diensten en apps.Bron: Tim Christiaenswww.TimeManagementCompany.comPARTNERSBouwconsultantzoekt...FABRIKANTENIn april ging Hans <strong>De</strong>meulenaerevan start met Zelfbouwhulp.be, eenadviesdienst voor mensen die zelfeen huis willen bouwen. “Ik benervan overtuigd dat iedereen metwat hulp zijn eigen huis kan bouwen”,zegt hij. Zelfbouwhulp.bericht zich <strong>op</strong> klussers die niet goedweten hoe ze aan hun project moetenbeginnen. “Ik kijk uit <strong>naar</strong> partnershipsmet bedrijven die productenontwikkelen die zijn afgeleidvan de standaard bouwproductenen dus toegankelijk zijn voor eenbreder publiek.”zelfbouwhulp.behans@zelfbouwhulp.be - 047834 17 37Bron: Wouter Temmerman65% 81%kingvan de zelfstandigen zegt te kampen met stress,tegenover 35 procent van de loontrekkenden, alduseen enquête van Securex en het NSZ.meer kwaadwillige computeraan vallenwerden er in 2011 genoteerd in vergelij -met 2010, volgens Symantec.WWW.TRENDS.BE | 17 MEI 2012 101
27 JUNI 2012 VANAF 18 UUR - THE EVENT LOUNGE, BRUSSELUW AFSPRAAK MET DE CFO’S VAN TOP 500-ONDERNEMINGENGASTSPREKERSReserveer snel uw tafelContacteer Sandra Seghers,tel. 02 467 58 82, sandra.seghers@roularta.beof schrijf online in viawww.trendsCFO.beSteven Vanackere,Vice-Eerste Minister enMinister van FinanciënFrançois Fornieri,Oprichter van MithraPharmaceuticals -Manager de l’AnnéeDuco Sickinghe,CEO van Telenet -Manager van het JaarEen initiatief vanPartnersIn samenwerking metOB51800Solliciteer10keer1& meer<strong>op</strong> slechts dagOB51800_ADV_CFOb.indd 1 13/03/12 13:13ITMarketingFinanceTechnologySalesEngineeringCAREER LAUNCHJOBEVENT23/05/2012Flanders Expo Gent, 11u – 19uOntmoet <strong>op</strong> één dag onder één dak allerekruteerders van t<strong>op</strong> bedrijven, volginteressante worksh<strong>op</strong>s en ontdek hoe je eensollicitatiegesprek zo aanpakt dat het echtiets <strong>op</strong>levert. Worksh<strong>op</strong>s én jobs <strong>op</strong> één plek,efficiënter kan je het niet bedenken.Alle info <strong>op</strong> jobat.be/careerlaunch.
Black 04 • Groene verhalenEXTRA HIP | EXTRA CHIC |VoordeelactieSleepstreet Bicycles100% design,100% BelgischEnkel te ko<strong>op</strong> viaKnack Weekend1.Luxemerkengaan groenBlack 04Groene verhalen • 23 mei 20122.Een dag metboomverzorgerBartel Van Riet3.Op vintagetourin Antwerpen,Gent & Brussel€ 250 korting(€ 1700 i.p.v. € 1950)GroeneverhalenOB52376Samen met Knack en Knack Focuswww.knackweekend.bevanaf 23/05/2012
citroen.be4X4 À LA CARTENIEUWE CITROËN C4 AIRCROSSMilieu-informatie (KB 19/03/2004): citroen.be4x4 à la carte, dat betekent dat u de transmissiemodus zelf kunt kiezen in functie van de <strong>weg</strong>ligging. Met denieuwe CITROËN C4 AIRCROSS hoeft u niet langer de <strong>weg</strong> lijdzaam te ondergaan: u bepaalt zelf uw rijstijl enkiest - met een eenvoudige draai aan de kn<strong>op</strong> - tussen tweewiel- en vierwielaandrijving. Met deze compacte enkrachtige SUV kunt u dus extra genieten van uw vrijheid. Ook beschikbaar met tweewielaandrijving. Er is aleen nieuwe CITROËN C4 AIRCROSS vanaf 19.920€ (1) .CRÉATIVE TECHNOLOGIEVAN 4,6 TOT 5,9 L/100 KMVAN 119 TOT 147 G CO2/KMAfgebeeld voertuig: CITROËN C4 AIRCROSS Exclusive (<strong>op</strong>ties: metaalkleur en panoramisch dak). (1) Nett<strong>op</strong>rijs btwi van de nieuwe CITROËN C4 AIRCROSS 1.6i 115 St<strong>op</strong> & Start MAN Attraction 2WD, alle premies inbegrepenalsook de recyclagepremie (2) . (2) Citroën neemt uw oud voertuig over voor 1.500€ bij aanko<strong>op</strong> van een nieuwe CITROËN C4 AIRCROSS. Dit voertuig moet volledig zijn en minimum 6 maanden ingeschreven zijn <strong>op</strong> naam van dek<strong>op</strong>er van het nieuwe voertuig. Aanbieding geldig in mei 2012, niet cumuleerbaar met andere l<strong>op</strong>ende promoties en geldig in de deelnemende Citroën verko<strong>op</strong>punten.