Bioveiligheid in het laboratorium - VIB

HST C. RICHTLIJNEN VOOR INSCHALING VAN ACTIVITEITEN IN
DIERVERBLIJVEN MET DIEREN DIE TRANSGEEN ZIJN OF GENETISCH
GEMODIFICEERDE MICRO-ORGANISMEN OF CELLEN DRAGEN
Niveau A1:
• de zichzelf niet verspreidende dieren (varkens, schapen, runderen) die een vreemd DNA-fragment in
hun genoom hebben opgenomen zonder de hulp van een virale vector;
• de zichzelf niet verspreidende dieren die drager zijn van GGO’s van risicoklasse 1.
Niveau A2:
• de zichzelf verspreidende dieren (kleine knaagdieren, konijnen, insecten, vissen) die een vreemd DNAfragment
hebben opgenomen, zonder de hulp van een virale vector;
• de zichzelf verspreidende dieren die drager zijn van een GGO van risicoklasse 1 of 2.
Opmerkingen
De inschaling van activiteiten met dieren die genetisch gemodificeerde micro-organismen (GGM’s) of
cellen dragen is gecompliceerder dan de inschaling van genetisch gemodificeerde micro-organismen op
zich. Dit komt omdat bij activiteiten in dierverblijven niet alleen de risicoklasse van het GGM van belang
is, ook de specifieke combinatie proefdier/micro-organisme, de wijze van toediening en de mogelijke
verspreiding van het micro-organismen naar het milieu spelen een zeer belangrijke rol. Bij werkzaamheden
met GGM’s in een laboratorium wordt het micro-organisme altijd gehanteerd in een gesloten houder,
en wanneer deze houder geopend wordt en de kans daarbij bestaat dat micro-organismen zich verspreiden
(bijv. via aërosolen), gebeurt dit veelal in een veiligheidskabinet (klasse 2 en hoger). Het proefdier
kan niet gezien worden als een gesloten houder. Dit betekent dat voor elke combinatie
proefdier/micro-organisme zorgvuldig bepaald moet worden of eventueel bijzondere maatregelen nodig
zijn om verspreiding van het micro-organisme tegen te gaan. Deze bijzondere maatregelen zijn in de
beschrijving van de inperkingsniveaus A1 t/m A4 aangeduid met “aanbevolen” of “optioneel”.
Een voorbeeld: een genetisch gemodificeerd adenovirus van risicoklasse 2 moet in een laboratorium
onder standaard L2-condities worden gehanteerd. Wanneer dit virus in de longen van een muis wordt
toegediend in de vorm van een aërosol, zijn standaard A2 condities niet voldoende om verspreiding van
het virus tegen te gaan. Er zal een veiligheidskabinet aanwezig moeten zijn voor de toediening van het
virus, de muizen moeten gehuisvest worden in speciale filtertopkooien, en al het afval (faeces, urine,
bedding, etc.) moet geïnactiveerd worden. Wanneer het niet om een muis zou gaan, maar om een varken,
zijn weer andere maatregelen nodig omdat een varken niet in een filtertopkooi gehuisvest kan worden.
Het verblijf in zijn geheel moet dan de benodigde inperking geven. Dit betekent dat er een sas zal
moeten zijn, onderdruk, de ruimte zal moeten geschikt zijn om te kunnen worden gefumigeerd, medewerkers
zullen speciale beschermende kleding moeten dragen die na de werkzaamheden in de sas achterblijft
en er zullen speciale voorzieningen moeten getroffen worden voor de inactivatie van faeces en
urine (gesloten opvangsysteem gekoppeld aan een installatie voor inactivatie).
VIB Richtlijnen voor inschaling van activiteiten met GGO’s 63