Meisjes zijn anders. En jongens ook. Over genderbewust ... - Expoo

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011MEISJES ZIJN ANDERS.EN JONGENS OOK.Genderbewust opvoeden

GENDERBEWUST OPVOEDEN1. GENDER for DUMMIES‣ Wat is gender?‣ Hoe werkt gender?‣ Enkele misverstanden over gender2. GENDERBEWUST OPVOEDEN‣ Is er een probleem?‣ Genderbewust opvoeden‣ Enkele tips© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011GENDER for DUMMIESOefening:“Stel dat je bij je geboorte een ander geslacht had, wat zou erdan allemaal veranderen in je leven?In het verleden, in het heden en in de toekomst?”

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011GENDER?Sekse= biologisch geslacht: de biologische verschillen tussen mannenen vrouwen‣ universeel en (meestal) onveranderlijkGender= sociale geslacht: de ideeën, verwachtingen en normen rondmannelijkheid en vrouwelijkheid:‘wat betekent het om man ofvrouw te zijn?’‣ sociaal en cultureel bepaald en worden voortdurendveranderd, verfijnd of bijgeschaafd naargelang tijd en context

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Welke gender bedoel je?

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011GENDER‣ gaat over vrouwen én mannen‣ gaat over ‘wat betekent het om man of vrouw te zijn ?’‣ gaat over normen en waarden‣ maakt duidelijk dat alles wat mannen en vrouwen doen en wat van henverwacht wordt kan en zal veranderen (tijd, cultuur)‣ maakt duidelijk dat biologische verschillen vaak vertaald worden insociale ongelijkheid

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Oefening: jongen – meisjeEr wordt (algemeen) aanvaard/verwacht van een jongen/meisje dat hij/zij …• opschept• initiatief neemt• zorgend is• de leiding neemt• veel vragen stelt• veel praat• huilt• grappig is• gestructureerd werkt• recht voor de raap is• stil is• emoties wil bespreken met anderen• lief is• het hoogste woord voert• intelligent is• alles goed kan verwoorden• behulpzaam is• netjes is• organiseert• creatief is• er goed wil uit zien• dominant is

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Mannelijke – vrouwelijke eigenschappen?‣ iedereen heeft ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijkeeigenschappen’‣ basispakket lijkt onveranderlijkhet ‘kleeft’ aan sekse zodat het lijkt alsof ze altijd samenvoorkomen.vb. meisjes zijn zorgend, jongens zijn ondernemend‣ onderscheid is niet neutraal: er hangt een waardeoordeelaan vastvb. rationeel zijn (mannelijk kenmerk) schat men hogerin dan emotioneel zijn (vrouwelijk kenmerk)

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Test jezelfIedereen is een combinatie van stereotiep mannelijke en stereotiepvrouwelijke eigenschappen‣ Hoe zit jouw brein in elkaar?http://www.bbc.co.uk/science/humanbody/sex/add_user.shtmlIedereen heeft onbewuste vooroordelen over gender(rollen)‣ Hoe zit dat bij jou?https://implicit.harvard.edu/implicit/ of op www.hetideemv.nl

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Hoe werkt gender?Gender speelt op 3 niveaus: persoonlijk :gender is onderdeel van je identiteit structureel:gender ordent de samenleving cultureel:gender als basis voor normen en waarden

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20111. Gender als onderdeel van je identiteitIdeeën rond vrouwelijkheid en mannelijkheid spelen een rol bijje zelfbeeld en bij het beeld dat anderen van je hebben.Voorbeeld:meisjes zijn ijverig, sociaal en zorgzaam – jongens zijn zelfstandig, competitief en nemen meer initiatief.Ons zelfbeeld wordt sterk beïnvloed door de opmerkingen en de beelden die we krijgen van onzeomgeving, ouders, opvoeders, media,…TestCounter-stereotypic beliefs in math do not protect school girlsfrom stereotype threat, Huguet et Régner, 2009.

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20112. Gender ordent de samenleving‣ Man- vrouw tegenstelling geldt als ordeningsprincipe in onze samenleving.‣ Ordening is niet neutraal‣ Historisch gegroeide genderconstructies kunnen leiden tot discriminaties,ongelijke toegang/controle over geld, arbeid, politieke en economischebesluitvorming en andere sociale onrechtvaardighedenVoorbeeldenRechts- en linkshandigen Man – vrouw opdeling ons hele leven lang: babykamer – speelgoedwinkel – vrijetijdsbesteding –studiekeuze – arbeidsmarkt – taakverdeling - pensioenenStudiekeuze: kloof tussen de “meisjes”- en de “jongens” richtingen + deze wordenverschillend gewaardeerd= later: kloof tussen minder betaalde “vrouwenjobs” en de beter betaalde“mannenjobs”

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20113.Gender als basis voor normen en waardenopvattingen rond mannen en vrouwen bepalen wat kan, mag en watniet mag in onze samenleving.Ze zitten vervat in regels, gebruiken, cultuur, taalVoorbeelden• Gewoonten/gebruiken: vrouwenbesnijdenis• waardering vrouwenberoepen -mannenberoepen• Studierichtingen zijn vaak opgesteld met een bepaalde sekse in het achterhoofd• regels: zie cartoon

Genderals basis voor normen en waarden© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Enkele misverstanden1. Genderrollen zijn passé!2. Genderrollen zijn natuurlijk3. Genderrollen zijn onschuldig

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20111. Genderrollen zijn passé? Loonkloof in België 14% (bruto uurlonen voltijds en deeltijdswerkenden)5 a 7% van de loonkloof is discriminatie pur sang. 11 van de 192 verkozen regeringsleiders zijn vrouwen 42 % van de(loontrekkende) vrouwen werkt deeltijds, tgo 8 % van demannen Er bestaan nog steeds ‘mannenberoepen’ en ‘vrouwenberoepen’. 99%van de diëtisten, 98,2% van de schoonmakers en 97,6% van dekleuterleiders zijn vrouwen. Meer dan 99% van de bouwvakkers, 98,9%van de havenarbeiders en 98,7% van de elektriciens zijn mannen Voltijdswerkende vrouwen besteden per week gemiddeld 7,5 uur meeraan zorgarbeid (huishouden en opvoeding van de kinderen) danvoltijdswerkende mannen.Dezen besteden per week dan weer 4 uur aan betaalde arbeid dan devrouwen.

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20111. Genderrollen zijn passé?1 op 5 vrouwen wereldwijd wordt in haar leven geconfronteerd metgeweld40% van de Vlaamse pubermeisjes vindt zich te dikBijna 9 op tien advertenties maken gebruik van het schoonheidsideaal.In 97 % gaat het om een afbeelding van 'perfecte vrouwen‘Unicef schat dat hoewel wereldwijd twee derde van de gedane arbeiddoor vrouwenhanden gebeurt, deze vrouwen slechts één tiende van hetbeschikbare inkomen krijgen en ze minder dan één percent van allebezittingen in handen houden.Meer feiten? Zie www.rosadoc.be en ga naar “kwesties”

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20112. Genderrollen zijn natuurlijk‣ Aangeboren of aangeleerd? nature-nurture‣ Zijn mannen en vrouwen verschillend?‣ We zien wat we willen zienIllustratie: www.marsenvenus.nl

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Zijn mannen en vrouwen verschillend?

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Zijn mannen en vrouwen verschillend?Gender Simularities Hypothesis, Janet Hyde, 2005.

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011We zien wat we willen zienboos of bang?Sex differences: a Study of the Eye of the Beholder, Condry and Condry, 1976

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 20113. Genderrollen zijn onschuldig‣ Feiten spreken voor zich‣ Helft van potentieel onbenut‣ Wie buiten de norm valt, heeft het moeilijkerhttp://www.youtube.com/rosadoctv(3.20)

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011GENDERBEWUST OPVOEDEN Is er een probleem? Genderbewust opvoeden Enkele tips

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Is er een probleem?Genderstereotiepen spelen vanaf de geboorte• Driejarigen hebben al erg stereotiepe ideeën• Ze beperken de ontdekkingstochten van kinderen• Sommige activiteiten worden niet uitgeprobeerd• Zo missen ze kansen om hun eigen potentieel waar temaken

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Is er een probleem?Hoe stereotiep zijn kinderen en jongeren?‣ StudiekeuzeNog steeds veel jongens- en meisjesrichtingen‣ Ideeën en verwachtingen• 29% (!) van de jongens vindt buitenhuiswerkende vrouwen geen goede moeders.• 15% van de jongens zou het vervelend vinden om onder een vrouwelijke baas te werken.• 25% van alle jongeren vindt dat het zorgen voor een gezin voor een vrouw belangrijker is dan eenbaan buitenshuis.• 25% van de jongens vindt dat je jongens vrijer kan opvoeden dan meisjes, 9.5 % van de meisjes ishet daar mee eens.• Nog 32% van de jongens en 22% van de meisjes vindt dat mannen en vrouwen niet even geschiktzijn om kinderen op te voeden.• 86% van de meisjes ziet zichzelf met een partner die het huishouden met hen deelt, 26% van dejongens vindt het nog steeds logisch dat een man minder doet in het huishouden(bron: Humo’s jongerenenquête 2010)

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Genderbewust opvoedenGenderbewust opvoeden =• Leren omgaan met tegenstellingen tussenbeelden/verwachtingen en reële meisjes/jongens• Leren keuzes maken gebaseerd oppersoonlijkheid ipv stereotypen• Leren omgaan met de complexe en diversegenderrollen in de wereld rondom ons• betekent NIET dat je genderstereotiep gedragmoet weren. Dit is immers een belangrijkonderdeel van de opbouw van de eigengenderidentiteit.

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Genderneutraal of genderbewustGenderneutraal= geen rekening houden met de verschillentussen mannen en vrouwen‣ vaak corrigeren op de genderstereotypen: leiderskwaliteiten bijmeisjes stimuleren, zachtere waarden bij jongens ontdekken‣MAAR: recht op verschil!Genderbewust = rekening houden met , maar niet blindstaren opde verschillen tussen mannen en vrouwen‣ respect voor eigenheid van iedereen‣ respect voor gelijke kansen tussen mannen en vrouwen‣ doorbreken van traditionele rollenpatronen

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Tips voor genderbewust opvoedenSpelgedragCommunicatieOmgeving

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011SpelgedragZorg voor variatie‣ Stimuleer kinderen om alles uit te proberen, zo komenverschillende competenties en spelgedrag aan bod“Dit is voor meisjes!”‣ Corrigeer uitdrukkelijk stereotiepe uitspraken van kinderen‣ Er zijn geen jongens- of meisjesspelletjesDoorbreek vastgeroeste gewoontes‣ Maak duidelijk dat het niet of/of is‣ Ga eens bewust roldoorbrekend aan de slag met kinderenHou het neutraal speelgoed neutraal‣ Weersta blauw/roze en bied ook neutraal speelgoed aan‣ Zo spelen meisjes en jongens ook vlotter samenIllustraties uit: JONGENS/MEISJESDINGEN Nathalie Faber, Matthijs Immink.

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011CommunicatieGenderbewuste feedback‣ Jongens en meisjes krijgen om verschillende redenen complimentjeslief, zorgzaam, sociaal gedrag vs ondernemingzin ,experimenteerlust‣ Wees kritisch voor jezelf: worden jongens en meisjes beiden voorhun vrouwelijke als mannelijke eigenschappen geapprecieerd?“Is een meneer met lang haar een meisje?”‣ Een oprechte vraag verdient een eerlijk antwoord zonder ingenderstereotypen te vervallen‣ Breng respect voor diversiteit bijStimuleer de kritische geest van kinderen‣ Stimuleer kinderen om verder te kijken dan de clichés‣ Hou hun blik open voor de verschillende mogelijkheden‣ Boeken kunnen hierbij helpenIllustratie: www.rosadoc.be/kinderboeken

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011OmgevingIndeling van de ruimte‣ Hoe wordt de ruimte gebruikt?‣ Door wie?‣ Wat kan beter?Aankleden van de ruimteBekijk de prenten en affiches in de speel- of leefruimte:‣ Welke visie op jongens en meisjes wordt er afgebeeld?‣ Is er voldoende diversiteit zodat iedereen zichaangesproken voelt?

© RoSa vzw www.rosadoc.be - 2011Meer informatiewww.rosadoc.bewww.genderindeklas.bewww.rosadoc.be/kinderboekenwww.ehbf.be