12.07.2015 Views

Gezinsbegeleiding in vrijwillig en gedwongen kader - WODC

Gezinsbegeleiding in vrijwillig en gedwongen kader - WODC

Gezinsbegeleiding in vrijwillig en gedwongen kader - WODC

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong>gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>e<strong>in</strong>drapportageW<strong>en</strong>dy BuysseNelleke HilhorstAnne-Marie Broeders


<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>e<strong>in</strong>drapportageAmsterdam, april 2010W<strong>en</strong>dy BuysseNelleke HilhorstAnne-Marie BroedersMet medewerk<strong>in</strong>g van:Lotte LoefAnnelies MaarschalkerweerdDSP – groep BVVan Diem<strong>en</strong>straat 3741013 CR AmsterdamT: +31 (0)20 625 75 37F: +31 (0)20 627 47 59E: dsp@dsp-groep.nlW: www.dsp-groep.nlKvK: 33176766 A'dam


InhoudsopgaveSam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>g Nederlands 41 Inleid<strong>in</strong>g 71.1 Aanleid<strong>in</strong>g 71.2 Doel van het onderzoek 81.3 Leeswijzer 82 Beleids<strong>kader</strong> 92.1 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> 92.2 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 123 Onderzoeksvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanpak 133.1 Onderzoeksvrag<strong>en</strong> 133.2 Faser<strong>in</strong>g onderzoek 133.3 Onderzoeksmethod<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoord<strong>in</strong>g 144 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> 204.1 Ondertoezichtstell<strong>in</strong>g 204.2 Verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g ondertoezichtstell<strong>in</strong>g 294.3 Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>g 355 Factor<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong> bij oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> (v)OTS-zak<strong>en</strong> 375.1 Inleid<strong>in</strong>g 375.2 Respons per rechtbank, typer<strong>in</strong>g zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitspraak 375.3 Typer<strong>in</strong>g zaak 385.4 Bereidheid van ouders voor acceptatie <strong>vrijwillig</strong>e hulp 395.5 Eerdere begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 405.6 Factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij e<strong>en</strong> eerste (v)OTS 405.7 Factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g 415.8 Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>g 426 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 446.1 K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g 446.2 Inv<strong>en</strong>tarisatie aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de verschill<strong>en</strong>de regio's 446.3 Aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 456.4 Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>g aanbod <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g per regio 476.5 Knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> de regio's wat betreft de <strong>in</strong>zet van <strong>vrijwillig</strong>egez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g 496.6 Knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> relatie tot OTS 516.7 Conclusie 517 Conclusies 537.1 Algeme<strong>en</strong> 537.2 Beantwoord<strong>in</strong>g onderzoeksvrag<strong>en</strong> 537.3 C<strong>en</strong>trale conclusie 57Pag<strong>in</strong>a 2 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlag<strong>en</strong>Bijlage 1 Sam<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g begeleid<strong>in</strong>gscommissie 60Bijlage 2 Quickscan 61Bijlage 3 Dossieronderzoek 62Bijlage 4 Stadsregio Amsterdam 65Bijlage 5 Stadsgewest Haagland<strong>en</strong> 71Pag<strong>in</strong>a 3 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>g NederlandsDe k<strong>in</strong>derrechter heeft de bevoegdheid om e<strong>en</strong> m<strong>in</strong>derjarige onder toezichtte stell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> bureau jeugdzorg als de ontwikkel<strong>in</strong>g van de m<strong>in</strong>derjarigwordt bedreigd <strong>en</strong> andere middel<strong>en</strong> ter afw<strong>en</strong>d<strong>in</strong>g van die bedreig<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong>gefaald of naar verwacht<strong>in</strong>g zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>. Deze hulp <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>wordt gezi<strong>en</strong> als laatste redmiddel. Mom<strong>en</strong>teel is e<strong>en</strong> wetsvoorstel aanhangigdat de grond<strong>en</strong> van de ondertoezichtstell<strong>in</strong>g aanscherpt. In dit voorstelwordt de mate van bereidheid van ouders om mee te werk<strong>en</strong> aan hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> e<strong>en</strong> belangrijk criterium voor het al dan niet oplegg<strong>en</strong>of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS. In de huidige wetgev<strong>in</strong>g wordt dit implicietwel meegewog<strong>en</strong>. Het vermoed<strong>en</strong> bestaat dat e<strong>en</strong> OTS wordt uitgesprok<strong>en</strong>of verl<strong>en</strong>gd omdat gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> niet beschikbaaris. B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het nieuwe wetsvoorstel is het niet langer mogelijk om e<strong>en</strong> OTSuit te sprek<strong>en</strong> als de ouders bereid zijn om mee te werk<strong>en</strong> aan de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g.Er is ge<strong>en</strong> zicht op de mate waar<strong>in</strong> deze problematiek voorkomt.In opdracht van het <strong>WODC</strong> <strong>en</strong> het m<strong>in</strong>isterie van Justitie heeft DSP-groeponderzoek verricht met als doel <strong>en</strong>erzijds <strong>in</strong> beeld te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> of <strong>en</strong> <strong>in</strong> welkemate de rechter de ondertoezichtstell<strong>in</strong>g oplegt of verl<strong>en</strong>gt terwijl oudersdoordrong<strong>en</strong> zijn van de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> bereid zijn hulp <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>te aanvaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> anderzijds zicht te krijg<strong>en</strong> op het lokale, prov<strong>in</strong>ciaal <strong>en</strong>landelijk gef<strong>in</strong>ancierde aanbod aan <strong>vrijwillig</strong>e langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>en</strong> de ev<strong>en</strong>tuele knelpunt<strong>en</strong> die verh<strong>in</strong>der<strong>en</strong> dat daarvan gebruik kan word<strong>en</strong>gemaakt.In het onderzoek zijn verschill<strong>en</strong>de onderzoeksmethod<strong>en</strong> <strong>in</strong>gezet.Er is e<strong>en</strong> quickscan uitgevoerd om e<strong>en</strong> schatt<strong>in</strong>g te mak<strong>en</strong> van de omvangvan het gebruik van e<strong>en</strong> OTS of e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van OTS <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar<strong>in</strong>ouders doordrong<strong>en</strong> zijn van de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> bereid zijn mee te werk<strong>en</strong>aan <strong>vrijwillig</strong> hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g door middel van 28 telefonische <strong>in</strong>terviews metde locaties van Bureau Jeugdzorg (BJZ) <strong>en</strong> de Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g<strong>en</strong> de William Schrikker Groep (WSG).Via docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyse, <strong>in</strong>ternetsearch <strong>en</strong> 20 telefonische <strong>in</strong>terviews metde afdel<strong>in</strong>g Toegang van BJZ, geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> zorgkantoor is het aanbodlangdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> vijf regio's <strong>in</strong> kaart gebracht. In dezelfde vijfregio's hebb<strong>en</strong> 26 <strong>in</strong>terviews plaatsgevond<strong>en</strong> met gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> (van BJZ<strong>en</strong> WSG) <strong>en</strong> de Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g <strong>en</strong> is dossieronderzoek(n=38) uitgevoerd om de red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>OTS <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar ouders bereid zijn mee te werk<strong>en</strong> aan <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gte achterhal<strong>en</strong>.Tev<strong>en</strong>s hebb<strong>en</strong> k<strong>in</strong>derrechters <strong>in</strong> 17 van de 19 arrondissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van allezak<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>gsdag de omstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> tot hun besliss<strong>in</strong>gom e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong> of te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong>gevuld <strong>in</strong> e<strong>en</strong> schriftelijkevrag<strong>en</strong>lijst. Het g<strong>in</strong>g hierbij om 134 zak<strong>en</strong>.Het is niet mogelijk geblek<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> exact aantal te noem<strong>en</strong> van gevall<strong>en</strong>waarbij ouders doordrong<strong>en</strong> zijn van de ernst van de problematiek <strong>en</strong> bereidzijn hulp hiervoor te aanvaard<strong>en</strong> <strong>in</strong> de vorm van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>en</strong> dek<strong>in</strong>derrechter e<strong>en</strong> OTS oplegt of verl<strong>en</strong>gt. Op basis van de gegev<strong>en</strong>s uit hetonderzoek kan e<strong>en</strong> grove schatt<strong>in</strong>g word<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>. Bij het oplegg<strong>en</strong> vane<strong>en</strong> OTS komt het zeld<strong>en</strong> voor: jaarlijks 100 tot 300 keer op e<strong>en</strong> totaal vanPag<strong>in</strong>a 4 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


uim 10.500 nieuwe OTS zak<strong>en</strong>. Bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g komt het vaker voor: 10 tot15%. Dit betek<strong>en</strong>t dus de 1900 <strong>en</strong> 2850 zak<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> totaal van ongeveer19.000 verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.K<strong>in</strong>derrechters kijk<strong>en</strong> met name naar de ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek,de hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong>, de onmacht <strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van deouders <strong>en</strong> de voorgeschied<strong>en</strong>is van het gez<strong>in</strong> bij het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS.De bereidheid van ouders om hulp <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong>speelt slechts e<strong>en</strong> beperkte rol. Het fal<strong>en</strong> van eerdere hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g of hetvermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong> speelt de belangrijkste rol.Deze red<strong>en</strong><strong>en</strong> word<strong>en</strong> ook door de RvdK <strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd.Als belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> om e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong>, terwijl ouders bereidzijn om hulp te aanvaard<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> door gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>en</strong> de RvdK g<strong>en</strong>oemd:• Ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek <strong>en</strong> de bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>gvan de jeugdige. Dit is de meest doorslaggev<strong>en</strong>de red<strong>en</strong>.• Ouders will<strong>en</strong> wel maar kunn<strong>en</strong> niet. Ouders zijn wel bereid om mee tewerk<strong>en</strong> aan <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g maar <strong>in</strong> de praktijk hak<strong>en</strong> ze snel af,zijn wissel<strong>en</strong>d gemotiveerd <strong>en</strong>/of lukt het h<strong>en</strong> niet om de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g teregel<strong>en</strong> of coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong>. Red<strong>en</strong><strong>en</strong> hiervoor zijn de onmacht <strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong>van ouders maar ook k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> van het aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.• Fal<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Het aanbod <strong>in</strong> het<strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> sluit onvoldo<strong>en</strong>de aan bij de behoeft<strong>en</strong> van deze ouders<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>: De hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g is te vrijblijv<strong>en</strong>d. Ouders moet<strong>en</strong> e<strong>en</strong>hulpvraag formuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> dit niet. De <strong>vrijwillig</strong> hulp is te kortdur<strong>en</strong>d.Er zijn onvoldo<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> voor zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> de <strong>vrijwillig</strong>e hulp is te we<strong>in</strong>ig outreach<strong>en</strong>d.• Ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>d aanbod voor specifieke doelgroep<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong>.• OmgangsOTS: volg<strong>en</strong>s gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> heeft de gezagsbeperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> ditsoort zak<strong>en</strong> we<strong>in</strong>ig toegevoegde waarde. De k<strong>in</strong>derrechters onderschrijv<strong>en</strong>wel het belang van e<strong>en</strong> OTS bij omgangszak<strong>en</strong>.De belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> om e<strong>en</strong> OTS te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> is volg<strong>en</strong>s de k<strong>in</strong>derrechtersde hardnekkigheid van de problematiek, de ernst <strong>en</strong> aard van deproblematiek, gezagsbeperk<strong>in</strong>g als stok achter de deur <strong>en</strong> het vermoed<strong>en</strong>dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong>. Deze factor<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ook door gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemd. Aangevuld met het ontbrek<strong>en</strong> van langdurig casemanagem<strong>en</strong>t<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat bij deevaluatie van de OTS niet gekek<strong>en</strong> wordt naar of de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g naarhet <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> kan word<strong>en</strong> overgedrag<strong>en</strong>. Er wordt gekek<strong>en</strong> of de doel<strong>en</strong>van de OTS gerealiseerd zijn <strong>en</strong> of de ontwikkel<strong>in</strong>g van het k<strong>in</strong>d nog bedreigdis.In de vijf onderzochte regio's blijkt ge<strong>en</strong> dekk<strong>en</strong>d aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gaanwezig te zijn. Er is nauwelijks aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>dat overe<strong>en</strong>komt met de tak<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>svoogd. In de grote sted<strong>en</strong> <strong>en</strong>de stadsregio's is vaak wel e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijk gef<strong>in</strong>ancierd aanbod gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g.Dit lijkt het meest op het werk van de gez<strong>in</strong>svoogd. In de geïnv<strong>en</strong>tariseerde<strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties ontbreekt vooral de functie coörd<strong>in</strong>atie van zorg ofstaat deze niet duidelijk omschrev<strong>en</strong>. Verdere knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong>aanbod zijn wachtlijst<strong>en</strong> <strong>en</strong> capaciteit, verkoker<strong>in</strong>g van de jeugdzorg, er ise<strong>en</strong> hulpvraag nodig voor <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g, ontbrek<strong>en</strong> van stut <strong>en</strong> steun voorPag<strong>in</strong>a 5 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met chronische problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> het werk<strong>en</strong> vanuit verschill<strong>en</strong>deperspectiev<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> blijkt het op de verschill<strong>en</strong>de niveaus (lokaal, prov<strong>in</strong>ciaal<strong>en</strong> landelijk) niet duidelijk geregeld wie de verantwoordelijkheidheeft <strong>en</strong> neemt. De verschill<strong>en</strong>de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsstrom<strong>en</strong> bemoeilijk<strong>en</strong> de coord<strong>in</strong>atieb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.De knelpunt<strong>en</strong> die door respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> het gedwong<strong>en</strong> <strong>en</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> kom<strong>en</strong> <strong>in</strong> grote lijn<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>. De belangrijkste zijn het ontbrek<strong>en</strong> vancasemanagem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> het ontbrek<strong>en</strong> van langdurige stut<strong>en</strong> steunhulp. Er is e<strong>en</strong> kloof tuss<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong><strong>kader</strong>. Er is duidelijk behoefte aan e<strong>en</strong> variant van langdur<strong>en</strong>de<strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g die m<strong>in</strong>der vrijblijv<strong>en</strong>d is <strong>en</strong> waar e<strong>en</strong> vorm vandrang wordt gebruikt.SummaryPMPag<strong>in</strong>a 6 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


1 Inleid<strong>in</strong>g1.1 Aanleid<strong>in</strong>gDe k<strong>in</strong>derrechter heeft de bevoegdheid om e<strong>en</strong> m<strong>in</strong>derjarige onder toezichtvan e<strong>en</strong> bureau jeugdzorg te stell<strong>en</strong> als de ontwikkel<strong>in</strong>g van de m<strong>in</strong>derjarige1 wordt bedreigd <strong>en</strong> andere middel<strong>en</strong> ter afw<strong>en</strong>d<strong>in</strong>g van die bedreig<strong>in</strong>ghebb<strong>en</strong> gefaald of naar verwacht<strong>in</strong>g zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong> (artikel 1:254 BW).Hulp <strong>in</strong> het gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> – via e<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>g – wordt danook gezi<strong>en</strong> als het laatste middel dat kan word<strong>en</strong> <strong>in</strong>gezet om te waarborg<strong>en</strong>dat e<strong>en</strong> jeugdige onbedreigd kan opgroei<strong>en</strong>. De mate van bescherm<strong>in</strong>gsbehoeftebij de jeugdige is bepal<strong>en</strong>d voor het besluit.Op dit mom<strong>en</strong>t is e<strong>en</strong> wetsvoorstel aanhangig dat de grond<strong>en</strong> van deOTS verscherpt. Het nieuwe artikel (1:255 BW) luidt:‘De k<strong>in</strong>derrechter kan e<strong>en</strong> m<strong>in</strong>derjarige onder toezicht stell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> sticht<strong>in</strong>g<strong>in</strong>di<strong>en</strong> dit noodzakelijk is voor di<strong>en</strong>s onbedreigd opgroei<strong>en</strong>, <strong>en</strong>:a. de zorg die aangewez<strong>en</strong> is <strong>in</strong> verband met opgroeiproblem<strong>en</strong> van de m<strong>in</strong>derjarigedan wel <strong>in</strong> verband met problem<strong>en</strong> van zijn ouders of de ouder diehet gezag uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong>, die h<strong>en</strong> <strong>in</strong> de opvoed<strong>in</strong>g belemmer<strong>en</strong>, door dez<strong>en</strong> nietof onvoldo<strong>en</strong>de wordt geaccepteerd, <strong>en</strong>b. de verwacht<strong>in</strong>g gerechtvaardigd is dat de ouders of de ouder die het gezaguitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong>, gelet op de persoon <strong>en</strong> de ontwikkel<strong>in</strong>g van dem<strong>in</strong>derjarige aanvaardbaar te acht<strong>en</strong> termijn, de verantwoordelijkheid voorde verzorg<strong>in</strong>g <strong>en</strong> opvoed<strong>in</strong>g, bedoeld <strong>in</strong> artikel 247, tweede lid 2 , kunn<strong>en</strong>drag<strong>en</strong>.’E<strong>en</strong> belangrijk criterium voor het al dan niet oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>ondertoezichtstell<strong>in</strong>g wordt dus explicieter of de ouders hulp <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> niet of onvoldo<strong>en</strong>de accepter<strong>en</strong>. Mom<strong>en</strong>teel wordt de medewerk<strong>in</strong>gvan ouders wel meegewog<strong>en</strong> <strong>in</strong> het criterium dat middel<strong>en</strong> ter afw<strong>en</strong>d<strong>in</strong>gvan de bedreigde ontwikkel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gefaald of naar verwacht<strong>in</strong>g zull<strong>en</strong>fal<strong>en</strong> maar niet expliciet b<strong>en</strong>oemd. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is het b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het huidig <strong>kader</strong>mogelijk om bij het ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>over te gaan tot e<strong>en</strong> OTS ook als de ouders bereid zijn om mee te werk<strong>en</strong>aan de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het nieuwe voorstel is dit niet meer mogelijk.Het vermoed<strong>en</strong> is dat e<strong>en</strong> OTS wordt uitgesprok<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>gd omdat gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> niet beschikbaar is of omdat de begeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> er onvoldo<strong>en</strong>de <strong>in</strong> slaagt om de regiefunctie uitte voer<strong>en</strong>. Zo blijkt uit e<strong>en</strong> uitspraak van de rechtbank Breda op 15 april2008 3 dat e<strong>en</strong> OTS werd opgelegd ondanks de bereidheid van ouders omgez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>. De k<strong>in</strong>derrechter heeft <strong>in</strong> deze zaak hetverzoek tot ondertoezichtstell<strong>in</strong>g toegewez<strong>en</strong> om de regiefunctie met betrekk<strong>in</strong>gtot de b<strong>en</strong>odigde hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong> te vull<strong>en</strong>, omdat nog ge<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>scoachvanuit e<strong>en</strong> C<strong>en</strong>trum voor Jeugd <strong>en</strong> Gez<strong>in</strong> <strong>in</strong>zetbaar was.Noot 1 In deze rapportage word<strong>en</strong> de term m<strong>in</strong>derjarige <strong>en</strong> jeugdige als synoniem<strong>en</strong> gebruikt.Noot 2 Omvang ouderlijk gezag.Noot 3 LJN BD 2787, Rechtbank Breda, 186959 JE RK 08-473Pag<strong>in</strong>a 7 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Er is echter ge<strong>en</strong> zicht op de mate waar<strong>in</strong>, <strong>in</strong> situaties waar langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gnodig is volg<strong>en</strong>s de <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong> Bureau Jeugdzorg<strong>en</strong> ouders daar voor op<strong>en</strong> staan, alternatiev<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong>hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g voorhand<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> daadwerkelijk word<strong>en</strong> overwog<strong>en</strong>.De <strong>in</strong>druk bestaat dat de jeugdzorg (prov<strong>in</strong>ciaal georganiseerd) <strong>en</strong> het lokaleaanbod gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g waar geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> verantwoordelijk voor zijn, vooralis <strong>in</strong>gesteld op kortdur<strong>en</strong>de (<strong>in</strong> de tijd afgebak<strong>en</strong>de) zorgtraject<strong>en</strong>. Verderbestaat de <strong>in</strong>druk dat andere mogelijke aanbieders van langdurige gez<strong>in</strong>sondersteun<strong>in</strong>gals jeugd-ggz, jeugd-lvg (zorg voor licht verstandelijkegehandicapt<strong>en</strong>) <strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> maatschappelijk werk <strong>in</strong> de loop van de tijdzijn weggevall<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> slotte is de gespecialiseerde gez<strong>in</strong>szorg overgeheveldvan de (landelijke) AWBZ naar de (geme<strong>en</strong>telijke) WMO. Dit heeft mogelijkgevolg<strong>en</strong> voor het aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g op lokaal niveau.Aanleid<strong>in</strong>g voor dit onderzoek is dat het m<strong>in</strong>isterie van Justitie beter zicht wilkrijg<strong>en</strong> <strong>in</strong> welke mate - b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het huidige wettelijke <strong>kader</strong> - sprake is vanhet gebruik van e<strong>en</strong> OTS door de rechter <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders <strong>vrijwillig</strong>gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g accepter<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s hebb<strong>en</strong> ze behoefte aan e<strong>en</strong> beterbeeld van de bestaande alternatiev<strong>en</strong> voor (langdurige) gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>e<strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.DSP-groep heeft dit onderzoek uitgevoerd <strong>in</strong> opdracht van het <strong>WODC</strong>. Hetonderzoek heeft plaatsgevond<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> 1 juli 2009 <strong>en</strong> 1 maart 2010. Bij deuitvoer<strong>in</strong>g van het onderzoek zijn we dank verschuldigd aan de wet<strong>en</strong>schappelijkebegeleid<strong>in</strong>gscommissie van het onderzoek voor hun constructievecomm<strong>en</strong>taar (voor de sam<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g van de begeleid<strong>in</strong>gscommissie ziebijlage 1).1.2 Doel van het onderzoekHet doel van het onderzoek is tweeledig:• In beeld br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> of <strong>en</strong> <strong>in</strong> welke mate de rechter de ondertoezichtstell<strong>in</strong>goplegt of verl<strong>en</strong>gt, terwijl ouders doordrong<strong>en</strong> zijn van de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong>bereid zijn om <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>.• Zicht krijg<strong>en</strong> op het lokale, prov<strong>in</strong>ciale <strong>en</strong> landelijk gef<strong>in</strong>ancierde aanbodaan <strong>vrijwillig</strong>e langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>en</strong> de ev<strong>en</strong>tuele knelpunt<strong>en</strong>die verh<strong>in</strong>der<strong>en</strong> dat daarvan gebruik gemaakt kan word<strong>en</strong>.1.3 LeeswijzerIn hoofdstuk 2 beschrijv<strong>en</strong> we beknopt de beleidscontext van dit onderzoek:De grond<strong>en</strong> voor <strong>en</strong> de procedures bij het (verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>) van e<strong>en</strong> OTS, de tak<strong>en</strong>van de gez<strong>in</strong>svoogdij <strong>en</strong> de def<strong>in</strong>itie van langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.De onderzoeksaanpak, de onderzoeksvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> methode besprek<strong>en</strong> we <strong>in</strong>hoofdstuk 3.In hoofdstuk 4 word<strong>en</strong> de onderzoeksbev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g<strong>en</strong> over gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> <strong>en</strong> <strong>in</strong> hoofdstuk 5 <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> gepres<strong>en</strong>teerd.Tot slot trekk<strong>en</strong> we <strong>in</strong> hoofdstuk 6 conclusies <strong>en</strong> beantwoord<strong>en</strong> we de onderzoeksvrag<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 8 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


2 Beleids<strong>kader</strong>In dit hoofdstuk wordt nader <strong>in</strong>gegaan op gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Ook wordt beschrev<strong>en</strong> op basis van welke factor<strong>en</strong>gekoz<strong>en</strong> wordt voor e<strong>en</strong> oplegg<strong>in</strong>g of verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>g.Om te kunn<strong>en</strong> onderzoek<strong>en</strong> of er alternatiev<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> beschikbaarzijn voor het werk dat de gez<strong>in</strong>svoogd doet, beschrijv<strong>en</strong> we <strong>in</strong> dithoofdstuk de tak<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>svoogd. Ook pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> we de def<strong>in</strong>itievan langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> die we <strong>in</strong> dit onderzoekhanter<strong>en</strong>. Om e<strong>en</strong> vergelijk<strong>in</strong>g mogelijk te mak<strong>en</strong> met de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong>het gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> is die def<strong>in</strong>itie gebaseerd op de functie van e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd.2.1 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>2.1.1 Ondertoezichtstell<strong>in</strong>gGrond<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>g (OTS)In de <strong>in</strong>leid<strong>in</strong>g staat al beschrev<strong>en</strong> dat de k<strong>in</strong>derrechter e<strong>en</strong> m<strong>in</strong>derjarigeonder toezicht van e<strong>en</strong> sticht<strong>in</strong>g als bedoeld <strong>in</strong> artikel 1, onder f, van de Wetop de jeugdzorg, namelijk Bureau Jeugdzorg 4 kan plaats<strong>en</strong> wanneer 'e<strong>en</strong>m<strong>in</strong>derjarige zodanig opgroeit, dat zijn zedelijke of geestelijke belang<strong>en</strong> ofzijn gezondheid ernstig word<strong>en</strong> bedreigd, <strong>en</strong> andere middel<strong>en</strong> ter afw<strong>en</strong>d<strong>in</strong>gvan deze bedreig<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> gefaald of, naar is te voorzi<strong>en</strong>, zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>’(artikel 1:254 BW).De twee voorwaard<strong>en</strong> - bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g van de jeugdige <strong>en</strong>fal<strong>en</strong> van andere middel<strong>en</strong> - <strong>in</strong> de wet vorm<strong>en</strong> de rechtsgrond<strong>en</strong> op basiswaarvan de ondertoezichtstell<strong>in</strong>g kan word<strong>en</strong> uitgesprok<strong>en</strong>. Het moet dusgaan om m<strong>in</strong>derjarig<strong>en</strong>, dat wil zegg<strong>en</strong> jeugdig<strong>en</strong> jonger dan 18 jaar. Uit deformuler<strong>in</strong>g 'zodanig opgroeit' blijkt dat het gaat om de opvoed<strong>in</strong>gssituatievan de jeugdige, waardoor de jeugdige <strong>in</strong> zijn ontwikkel<strong>in</strong>g ernstig wordtbedreigd. De term 'zedelijke of geestelijke belang<strong>en</strong> of zijn gezondheid'geeft aan dat het zowel kan gaan om mishandel<strong>in</strong>g, verwaarloz<strong>in</strong>g van dejeugdige als om probleemgedrag van de jeugdige.Er moet dus eerst gekek<strong>en</strong> word<strong>en</strong> of er bedreig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> zijn voor de jeugdige<strong>en</strong> of de bedreig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> zo ernstig zijn dat e<strong>en</strong> jeugdige zich onvoldo<strong>en</strong>de ofverkeerd ontwikkelt. Daarnaast moet word<strong>en</strong> vastgesteld dat 'andere middel<strong>en</strong>ter afw<strong>en</strong>d<strong>in</strong>g van deze bedreig<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> gefaald of, naar is te voorzi<strong>en</strong>,zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>’. Met 'andere middel<strong>en</strong>' wordt vooral gedoeld op <strong>vrijwillig</strong>ehulp. Of <strong>vrijwillig</strong>e hulp kans van slag<strong>en</strong> heeft, zal afhang<strong>en</strong> van de motivatie<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> van de ouders <strong>en</strong> de jeugdige. Er hoeft niet altijd eerst<strong>vrijwillig</strong>e hulp zijn geprobeerd. Is niet te verwacht<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e hulp effectzal hebb<strong>en</strong>, dan kan mete<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS word<strong>en</strong> uitgesprok<strong>en</strong> (de Boer2008 5 ).Noot 4Noot 5Met deze sticht<strong>in</strong>g wordt Bureau Jeugdzorg bedoeld <strong>en</strong> de landelijk werk<strong>en</strong>de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g NIDOS.Boer, R. de (2008). De ondertoezichtstell<strong>in</strong>g: e<strong>en</strong> beschrijv<strong>in</strong>g van het wettelijk <strong>kader</strong> voorgez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>. Woerd<strong>en</strong>: Van Montfoort.Pag<strong>in</strong>a 9 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Hoe komt m<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>g?In de meeste gevall<strong>en</strong> zal de k<strong>in</strong>derrechter pas besluit<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>gop verzoek van of na consultatie van de Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g(RvdK). De RvdK doet e<strong>en</strong> uitgebreid onderzoek naar de lichamelijke<strong>en</strong> psychosociale situatie van de m<strong>in</strong>derjarige <strong>en</strong> depedagogische situatie <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong> waar<strong>in</strong> deze wordt opgevoed. Daartoeword<strong>en</strong> de direct betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de deskundig<strong>en</strong> die bij het gez<strong>in</strong>zijn betrokk<strong>en</strong> (huisarts, leerkracht) gehoord. De RvdK argum<strong>en</strong>teert <strong>in</strong> haarconclusie waarom e<strong>en</strong> OTS de aangewez<strong>en</strong> maatregel is <strong>en</strong> niet kan word<strong>en</strong>volstaan met <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g of dat juist e<strong>en</strong> verderstrekk<strong>en</strong>demaatregel noodzakelijk is.Daarnaast zijn e<strong>en</strong> ouder met gezag, maar ook e<strong>en</strong> ouder zonder gezag <strong>en</strong>de voogd, bevoegd om de k<strong>in</strong>derrechter e<strong>en</strong> OTS te vrag<strong>en</strong>. Ook deg<strong>en</strong>edie de jeugdige 'als behor<strong>en</strong>d <strong>in</strong> zijn gez<strong>in</strong> verzorgt <strong>en</strong> opvoedt’, bijvoorbeelde<strong>en</strong> partner van de ouder met gezag of e<strong>en</strong> pleegouder, mog<strong>en</strong> dit verzoekdo<strong>en</strong>. In de meest van deze gevall<strong>en</strong> zal de k<strong>in</strong>derrechter de Raad voor deK<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g verzoek<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> onderzoek uit te voer<strong>en</strong>.T<strong>en</strong> slotte kan het op<strong>en</strong>baar m<strong>in</strong>isterie de k<strong>in</strong>derrechter vrag<strong>en</strong>, bijvoorbeeld<strong>in</strong> het <strong>kader</strong> van e<strong>en</strong> strafrechtelijk onderzoek, e<strong>en</strong> jeugdige onder toezichtte stell<strong>en</strong>. (De Boer, 2008, Hermanns et al 2005 6 )2.1.2 Verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g ondertoezichtstell<strong>in</strong>gVerl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g of beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g ondertoezichtstell<strong>in</strong>gE<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>g duurt één jaar <strong>en</strong> kan telk<strong>en</strong>s met één jaar word<strong>en</strong>verl<strong>en</strong>gd (artikel 256 BW). Aan het e<strong>in</strong>d van elk jaar beslist de gez<strong>in</strong>svoogdof hij de k<strong>in</strong>derrechter zal vrag<strong>en</strong> de ondertoezichtstell<strong>in</strong>g te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.Als de gez<strong>in</strong>svoogd v<strong>in</strong>dt dat het goed gaat met de m<strong>in</strong>derjarige, dat de verzorg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> opvoed<strong>in</strong>g blijv<strong>en</strong>d verbeterd zijn <strong>en</strong> dat de bedreig<strong>in</strong>g is wegg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>,kan hij de ondertoezichtstell<strong>in</strong>g beë<strong>in</strong>dig<strong>en</strong>. Dit doet de gez<strong>in</strong>svoogddoor ge<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gsverzoek aan de rechter voor te legg<strong>en</strong>, waarna deOTS na afloop van de wettelijke termijn e<strong>in</strong>digt. Het is ook mogelijk dat erzorg<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> bestaan over de m<strong>in</strong>derjarige. De bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>gvan de jeugdige is nog niet afgew<strong>en</strong>d. In dat geval zal de gez<strong>in</strong>svoogdde k<strong>in</strong>derrechter middels e<strong>en</strong> verzoekschrift vrag<strong>en</strong> om de ondertoezichtstell<strong>in</strong>gmet e<strong>en</strong> jaar te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. De Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>gis dus niet betrokk<strong>en</strong> bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de OTS (De Boer 2008, Hermannset al 2005).De k<strong>in</strong>derrechter roept de ouders <strong>en</strong> de m<strong>in</strong>derjarige van 12 jaar <strong>en</strong> ouderop voor de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gszitt<strong>in</strong>g. Bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gsverzoek<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> OTS v<strong>in</strong>dtniet altijd e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g plaats. De griffie vraagt bij deze verzoek<strong>en</strong> zowel aande gez<strong>in</strong>svoogdij als aan de andere belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> of zij behandel<strong>in</strong>gtijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g will<strong>en</strong> door middel van de zog<strong>en</strong>aamde 'meldbrief'. Lat<strong>en</strong>de belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> hiervan af te zi<strong>en</strong> of reager<strong>en</strong> zij niet b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>twee wek<strong>en</strong> dan wordt er ge<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g gepland. Indi<strong>en</strong> de k<strong>in</strong>derrechter ge<strong>en</strong>behandel<strong>in</strong>g ter zitt<strong>in</strong>g nodig acht neemt hij op basis van de schriftelijkestukk<strong>en</strong> e<strong>en</strong> besliss<strong>in</strong>g. Er zijn zak<strong>en</strong> die de k<strong>in</strong>derrechter zonder meer naarzitt<strong>in</strong>g wil lat<strong>en</strong> gaan; bv: als er we<strong>in</strong>ig bereikt lijkt <strong>in</strong> het afgelop<strong>en</strong> jaar (DeBoer 2008, Hermanns et al 2005).Noot 6Hermanns, et al (2005). Handboek Jeugdzorg. Hout<strong>en</strong>: Bohn Stafleu & Loghum.Pag<strong>in</strong>a 10 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Als de gez<strong>in</strong>svoogd de OTS niet wil verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, wordt de RvdK op de hoogtegesteld. De RvdK heeft de wettelijke taak om deze niet-verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van deOTS te toets<strong>en</strong>. Als de RvdK het niet e<strong>en</strong>s is met beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g van de OTSv<strong>in</strong>dt er overleg plaats met de gez<strong>in</strong>svoogd. Soms wordt dan door de gez<strong>in</strong>svoogdvooralsnog beslot<strong>en</strong> tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g <strong>en</strong> soms word<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> RvdK het e<strong>en</strong>s over de beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g van de OTS (De Boer 2008, Hermannset al 2005, schriftelijke <strong>in</strong>formatie RvdK).2.1.3 Gez<strong>in</strong>svoogdijDe k<strong>in</strong>derrechter belast Bureau Jeugdzorg of Nidos 7 met de uitvoer<strong>in</strong>g vande OTS. Naast Nidos zijn er drie landelijk werk<strong>en</strong>de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> – de WilliamSchrikker Groep, SGJ Gez<strong>in</strong>svoogdij <strong>en</strong> Leger des Heils die onder mandaatvan Bureau Jeugdzorg de gez<strong>in</strong>svoogdij uitvoer<strong>en</strong> 8 .Tijd<strong>en</strong>s de OTS blijft hetouderlijk gezag bestaan. Het wordt slechts beperkt. Om het doel van deOTS te bereik<strong>en</strong> bepaalt de wet dat Bureau Jeugdzorg (BJZ) toezicht moethoud<strong>en</strong> op de jeugdige <strong>en</strong> er voor moet zorg<strong>en</strong> dat de jeugdige <strong>en</strong> de oudermet gezag de nodige hulp <strong>en</strong> steun krijg<strong>en</strong> t<strong>en</strong> e<strong>in</strong>de de bedreig<strong>in</strong>g van dezedelijke of geestelijke belang<strong>en</strong> of de gezondheid van de m<strong>in</strong>derjarige af tew<strong>en</strong>d<strong>en</strong>. (Artikel 257 BW).Het gezag van BJZ is eerder aanvull<strong>en</strong>d dan plaatsvervang<strong>en</strong>d. Het is detaak van BJZ om de bedreig<strong>in</strong>g die t<strong>en</strong> grondslag ligt aan de OTS weg t<strong>en</strong>em<strong>en</strong>. Daarbij kan het noodzakelijk zijn om ouderlijke besliss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> te overrul<strong>en</strong>,<strong>in</strong>di<strong>en</strong> het belang van de m<strong>in</strong>derjarige dit vereist.De tak<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>svoogdDe gez<strong>in</strong>svoogd voert nam<strong>en</strong>s BJZ de OTS uit. De hulp <strong>en</strong> steun van degez<strong>in</strong>svoogd zijn erop gericht dat ouders met gezag de verantwoordelijkheidvoor de opvoed<strong>in</strong>g <strong>en</strong> verzorg<strong>in</strong>g zoveel mogelijk behoud<strong>en</strong>. Het is de taakvan de gez<strong>in</strong>svoogd de ouders zoveel mogelijk <strong>in</strong> hun gezagsfunctie te lat<strong>en</strong>.Het doel is om de bedreig<strong>in</strong>g die aanleid<strong>in</strong>g vormde tot het uitsprek<strong>en</strong>van de OTS weg te nem<strong>en</strong>.Om de taak <strong>in</strong> het <strong>kader</strong> van de OTS uit te kunn<strong>en</strong> voer<strong>en</strong>, werk<strong>en</strong> alle bureausjeugdzorg volg<strong>en</strong>s de Deltamethode gez<strong>in</strong>svoogdij. Deze methodebeschrijft onder andere het handel<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>svoogd, hoe de gez<strong>in</strong>svoogdmet de jeugdige sam<strong>en</strong>werkt, hoe de gez<strong>in</strong>svoogd wordt begeleid. Inde Deltamethode staan de ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>en</strong> de veiligheid van het k<strong>in</strong>d c<strong>en</strong>traal.Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het ondersteun<strong>en</strong> van deouders bij de opvoed<strong>in</strong>g. De gez<strong>in</strong>svoogd heeft dus met twee <strong>in</strong>valshoek<strong>en</strong>te mak<strong>en</strong>. Aan de <strong>en</strong>e kant moet hij het vertrouw<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong> w<strong>in</strong>n<strong>en</strong>(<strong>en</strong>gager<strong>en</strong>) <strong>en</strong> aan de andere kant moet hij ook eis<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> <strong>en</strong> gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>aangev<strong>en</strong> om het belang <strong>en</strong> de veiligheid van het k<strong>in</strong>d te waarborg<strong>en</strong> (positioner<strong>en</strong>).Noot 7Noot 8Sticht<strong>in</strong>g Nidos is e<strong>en</strong> landelijk werk<strong>en</strong>de (gez<strong>in</strong>s)voogdij-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g die de gez<strong>in</strong>svoogdij voorvluchtel<strong>in</strong>g<strong>en</strong>k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>. In teg<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g tot de drie andere landelijk werk<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>svoogdij-<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gwordt Nidos wel rechtstreeks door de k<strong>in</strong>derrechter belast met de uitvoer<strong>in</strong>gvan de OTS.In het vervolg van de tekst vermeld<strong>en</strong> we alle<strong>en</strong> Bureau Jeugdzorg (BJZ) maar daarmeebedoel<strong>en</strong> we dus ook de landelijk werk<strong>en</strong>de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> die de gez<strong>in</strong>svoogdij uitvoer<strong>en</strong> ondermandaat van de BJZ.Pag<strong>in</strong>a 11 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


De gez<strong>in</strong>svoogd stelt e<strong>en</strong> plan van aanpak op <strong>en</strong> bespreekt dit met de ouders.Wettelijke tak<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd zijn dus:1 Toezicht houd<strong>en</strong> op het k<strong>in</strong>d.2 Realiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> mobiliser<strong>en</strong> van hulp <strong>en</strong> steun voor k<strong>in</strong>d.3 Gez<strong>in</strong>sband bevorder<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d <strong>en</strong> (met gezag belaste) ouders.4 Voorbereid<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatiebesluit <strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t van hulp voor hetk<strong>in</strong>d.5 Voorbereid<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> van uithuisplaats<strong>in</strong>g van het k<strong>in</strong>d.6 Analyser<strong>en</strong> van de opvoed<strong>in</strong>gssituatie <strong>en</strong> doel<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> voor het k<strong>in</strong>d.7 Risicomanagem<strong>en</strong>t van de bedreig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> voor het k<strong>in</strong>d.De gez<strong>in</strong>svoogd heeft dus e<strong>en</strong> coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong>de <strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong>de functie.2.2 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>Om het aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te kunn<strong>en</strong> vergelijk<strong>en</strong>met het aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> beperk<strong>en</strong> we ons <strong>in</strong>dit onderzoek tot die vorm<strong>en</strong> van <strong>vrijwillig</strong>e langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g dielijk<strong>en</strong> op datg<strong>en</strong>e wat de gez<strong>in</strong>svoogd doet. Het gaat het dus niet om behandel<strong>in</strong>g- het <strong>in</strong>zett<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> specifiek methodiek voor de aanpak vanspecifieke problem<strong>en</strong> - voor gez<strong>in</strong>(sled<strong>en</strong>), maar om ondersteun<strong>in</strong>g van hetgez<strong>in</strong> bij het aanvaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong> van (verschill<strong>en</strong>de) vorm<strong>en</strong> vanbehandel<strong>in</strong>g <strong>en</strong> begeleid<strong>in</strong>g. In dit onderzoek gaat het expliciet om langdurigegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g bij ernstige opvoed<strong>in</strong>gs- of opgroeiproblem<strong>en</strong> waarbijhet onbedreigd opgroei<strong>en</strong> van de jeugdige <strong>in</strong> het ged<strong>in</strong>g is.Op basis hiervan hanter<strong>en</strong> we <strong>in</strong> dit onderzoek de volg<strong>en</strong>de def<strong>in</strong>itie vangez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g:Het met <strong>in</strong>zet van diverse middel<strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong> van het gez<strong>in</strong>ssysteem tothet mom<strong>en</strong>t dat het systeem op eig<strong>en</strong> kracht verder kan. De gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gbestaat uit het ondersteun<strong>en</strong> van het gez<strong>in</strong>, het stimuler<strong>en</strong> van het gez<strong>in</strong>bij het aanvaard<strong>en</strong> van hulp of behandel<strong>in</strong>g, het coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong> van hulp ofbehandel<strong>in</strong>g <strong>en</strong>/of het realiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> mobiliser<strong>en</strong> van hulp <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong>.Pag<strong>in</strong>a 12 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


3 Onderzoeksvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanpakIn dit hoofdstuk word<strong>en</strong> de onderzoeksvrag<strong>en</strong> gepres<strong>en</strong>teerd. Tev<strong>en</strong>s wordtde faser<strong>in</strong>g van het onderzoek weergegev<strong>en</strong> <strong>en</strong> wordt aan de hand van deverschill<strong>en</strong>de gehanteerde onderzoeksmethod<strong>en</strong> de opzet van het onderzoekverantwoord.3.1 Onderzoeksvrag<strong>en</strong>In dit onderzoek word<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de onderzoeksvrag<strong>en</strong> beantwoord:1 In hoeveel gevall<strong>en</strong> waarbij ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong>doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>gvan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>, legt de k<strong>in</strong>derrechter (na e<strong>en</strong>vraag van de Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g) e<strong>en</strong> OTS op?2 In hoeveel gevall<strong>en</strong> waarbij ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong>doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>gvan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>, verl<strong>en</strong>gt de k<strong>in</strong>derrechter (nae<strong>en</strong> verzoek van de gez<strong>in</strong>svoogd) de OTS?3 Welke red<strong>en</strong><strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> t<strong>en</strong> grondslag aan het oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> vane<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waarbij de ouders/<strong>en</strong> of k<strong>in</strong>d van de ernst van deproblematiek doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>gvan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>?4 Heeft het Bureau Jeugdzorg <strong>in</strong> dit type zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie afgegev<strong>en</strong>voor door (jeugdzorg)aanbieders uit te voer<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g? Zonee, waarom niet? Zo ja, is het aanbod gerealiseerd?5 In hoeverre is er sprake van e<strong>en</strong> (landelijk dekk<strong>en</strong>d) aanbod van langdurigegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g (lijk<strong>en</strong>d op gez<strong>in</strong>svoogdijwerk) <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong>e <strong>kader</strong>t<strong>en</strong> behoeve van k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met ernstige opgroeiproblem<strong>en</strong>?3.2 Faser<strong>in</strong>g onderzoekOm e<strong>en</strong> zo repres<strong>en</strong>tatief mogelijk beeld te schets<strong>en</strong> is het onderzoek gefaseerduitgevoerd:Fase 1: Quickscan: schatt<strong>in</strong>g van de omvang van het gebruik van e<strong>en</strong>OTS door de rechter <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders doordrong<strong>en</strong> zijnvan de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g accepter<strong>en</strong> (onderzoeksvraag1 <strong>en</strong> 2)Fase 2: Inv<strong>en</strong>tarisatiefase: achterhal<strong>en</strong> aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> (onderzoeksvraag 5) parallel met:Fase 3: Verdiep<strong>in</strong>gsfase: red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> vanOTS'<strong>en</strong> <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g accepter<strong>en</strong>(onderzoeksvrag<strong>en</strong> 3 <strong>en</strong> 4)Fase 4: Rapportagefase: beantwoord<strong>in</strong>g onderzoeksvrag<strong>en</strong>Pag<strong>in</strong>a 13 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Gekoz<strong>en</strong> is om eerst landelijk <strong>in</strong>formatie te verzamel<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> schatt<strong>in</strong>g tekunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> van de mate waar<strong>in</strong> OTS'<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgesprok<strong>en</strong> cq verl<strong>en</strong>gdterwijl ouders doordrong<strong>en</strong> zijn van de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> bereid zijn gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong>.Op basis van die schatt<strong>in</strong>g is gekoz<strong>en</strong> op welke prov<strong>in</strong>cies/regio's <strong>in</strong>gezoomdwordt om betrouwbare, verdergaande <strong>in</strong>formatie over het aanbodvan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te verzamel<strong>en</strong>.In de derde fase (de verdiep<strong>in</strong>gsfase) zijn <strong>in</strong> dezelfde prov<strong>in</strong>cies/regio's dered<strong>en</strong><strong>en</strong> achterhaald voor het toepass<strong>en</strong> van de maatregel OTS terwijl oudersbereid zijn om <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> hulp te aanvaard<strong>en</strong>.Daarnaast is landelijk aan k<strong>in</strong>derrechters gevraagd aan de hand van e<strong>en</strong>scorelijst hun overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> bij het al dan niet toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong>/verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>OTS aan te gev<strong>en</strong>. Gekoz<strong>en</strong> is voor e<strong>en</strong> landelijke <strong>in</strong>steek, om zoveel mogelijkgegev<strong>en</strong>s te achterhal<strong>en</strong>.Gedur<strong>en</strong>de de laatste fase is de e<strong>in</strong>drapportage geschrev<strong>en</strong>.3.3 Onderzoeksmethod<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoord<strong>in</strong>g3.3.1 QuickscanOm e<strong>en</strong> schatt<strong>in</strong>g te gev<strong>en</strong> van de omvang van het oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> van hetverl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS, terwijl de ouders bereid zijn langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> quickscan uitgevoerd.In telefonische <strong>in</strong>terviews met de teamleiders van de afdel<strong>in</strong>g civiele zak<strong>en</strong>van 21 locaties 9 van de Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g, met de teammanagersjeugdbescherm<strong>in</strong>g van de 13 hoofdlocaties van BJZ 10 <strong>en</strong> de WilliamSchrikker Groep 11 zijn de volg<strong>en</strong>de vrag<strong>en</strong> gesteld:• Hoeveel OTS-<strong>en</strong> zijn er <strong>in</strong> de regio opgelegd <strong>en</strong> hoeveel verl<strong>en</strong>gd <strong>in</strong>2007?• Komt het <strong>in</strong> de regio voor dat e<strong>en</strong> OTS wordt opgelegd of verl<strong>en</strong>gd, terwijlouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong> zijn doordrong<strong>en</strong> <strong>en</strong>bereid zijn hiervoor hulp met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g teaanvaard<strong>en</strong>?• Zo ja, kan e<strong>en</strong> schatt<strong>in</strong>g word<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong> van om hoeveel gevall<strong>en</strong> vanoplegg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> respectievelijk verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> het gaat <strong>in</strong> 2007?Tev<strong>en</strong>s is van de RvdK e<strong>en</strong> rapportage 12 verkreg<strong>en</strong> met hier<strong>in</strong> <strong>in</strong>formatieover het aantal verzoek<strong>en</strong> tot OTS <strong>in</strong> 2007.Op basis van de perceptie van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> deze telefonische <strong>in</strong>terviewsis e<strong>en</strong> globale schatt<strong>in</strong>g gemaakt van de mate waar<strong>in</strong> OTS-<strong>en</strong> zijnopgelegd of verl<strong>en</strong>gd terwijl ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d doordrong<strong>en</strong> zijn van de ernstvan de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> bereid zijn hiervoor hulp <strong>in</strong> de vorm van gez<strong>in</strong>sbege-Noot 9 In sommige arrondissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> was er e<strong>en</strong> contactpersoon voor meerdere locaties van de RvdK.deze heeft wel bij collega's op die verschill<strong>en</strong>de locaties gepeild wat hun m<strong>en</strong><strong>in</strong>g was.Noot 10 E<strong>en</strong> Bureau Jeugdzorg was niet bereid om mee te werk<strong>en</strong> aan het onderzoek vanwege teveelverzoek<strong>en</strong> voor medewerk<strong>in</strong>g, e<strong>en</strong> BJZ heeft niet gereageerd op herhaalde verzoek<strong>en</strong> tot medewerk<strong>in</strong>g.Noot 11 Naast de William Schrikker Groep zijn er nog drie andere landelijk werk<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>svoogdij<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong>:Leger des Heils, SGJ Gez<strong>in</strong>svoogdij <strong>en</strong> NIDOS. De WSG heeft <strong>in</strong> vergelijk<strong>in</strong>g metde andere drie de meeste gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> <strong>in</strong> begeleid<strong>in</strong>g <strong>en</strong> is daarom meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>in</strong> het onderzoek.Noot 12 Beleids<strong>in</strong>formatie Raad – Prov<strong>in</strong>cies. Rapportage t.b.v. het IPO. 27 mei 2008.Pag<strong>in</strong>a 14 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


leid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>. De meeste respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>d<strong>en</strong> het probleem.Echter, zoals verwacht, bleek het voor h<strong>en</strong> erg lastig om de omvang van hetprobleem <strong>in</strong> hun regio <strong>in</strong> te schatt<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> is gevraagd toch e<strong>en</strong> grove <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>gte mak<strong>en</strong> <strong>in</strong> term<strong>en</strong> van 'nooit', 'zeld<strong>en</strong>', 'soms', 'regelmatig' of'vaak'. Enkele respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> onthield<strong>en</strong> zich echter geheel van uitsprak<strong>en</strong>over de omvang van het probleem. Omdat er ge<strong>en</strong> registratiegegev<strong>en</strong>s overdit type zak<strong>en</strong> beschikbaar zijn, is de schatt<strong>in</strong>g gebaseerd op de <strong>in</strong>druk vande hoofd<strong>en</strong> <strong>en</strong> teammanagers. Het mer<strong>en</strong>deel heeft de voorgelegde vrag<strong>en</strong>besprok<strong>en</strong> <strong>in</strong> hun team <strong>en</strong> bij collega's van andere teams navraag gedaan.De schatt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> per prov<strong>in</strong>cie/stadsregio zijn weergegev<strong>en</strong> <strong>in</strong> hoofdstuk 4.1.De schatt<strong>in</strong>g is gebruikt voor de selectie van de prov<strong>in</strong>cies/stadsregio's voorhet vervolg van het onderzoek: de verdiep<strong>in</strong>g <strong>in</strong> vijf regio's. Die vijf prov<strong>in</strong>cies/stadsregio'szijn geselecteerd op basis van de volg<strong>en</strong>de criteria:• Spreid<strong>in</strong>g op basis van de mate van voorkom<strong>en</strong> van het oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong>/ofverl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar ouders doordrong<strong>en</strong> zijn van deernst van de problematiek <strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> bereid zijn om hiervoor gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gte ontvang<strong>en</strong>.• Spreid<strong>in</strong>g op basis van stedelijkheidsgraad (platteland, middelgrote sted<strong>en</strong>,grote sted<strong>en</strong>).3.3.2 Verdiep<strong>in</strong>g <strong>in</strong> vijf regio'sNiet alle <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie geselecteerde regio wild<strong>en</strong> participer<strong>en</strong> <strong>in</strong> hetonderzoek. Verschill<strong>en</strong>de bureaus jeugdzorg war<strong>en</strong> niet bereid om mee tewerk<strong>en</strong> aan het onderzoek, omdat er al meerdere andere onderzoek<strong>en</strong> (<strong>in</strong>opdracht van het <strong>WODC</strong> <strong>en</strong>/of de <strong>in</strong>spectie) gaande war<strong>en</strong> <strong>en</strong> de belast<strong>in</strong>gdaardoor te groot werd.Het onderzoek heeft plaatsgevond<strong>en</strong> <strong>in</strong> de volg<strong>en</strong>de regio's:Tabel 3.1Onderzochte regio's naar spreid<strong>in</strong>g van gevall<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> OTS wordtopgelegd of verl<strong>en</strong>gd waarbij ouders aangev<strong>en</strong> mee te will<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> aangez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g 13RegioMate van voorkom<strong>en</strong> bij nieuweMate van voorkom<strong>en</strong> bij ver-Verhoud<strong>in</strong>g OTS/verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gOTS 1l<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gOverijssel (Tw<strong>en</strong>te) soms tot regelmatig Vaak vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gStadsregio Amsterdam Zeld<strong>en</strong> Zeld<strong>en</strong> vaker bij nieuwe OTSHaagland<strong>en</strong> Zeld<strong>en</strong> Zeld<strong>en</strong> Ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>gNoord-Brabant (E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong>) Nooit tot regelmatig Komt voor, ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g Ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>gover omvangLimburg (Zuid-Limburg) Nooit tot zeld<strong>en</strong> Nooit NooitDe <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g <strong>in</strong> deze kolom is e<strong>en</strong> comb<strong>in</strong>atie van de <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g van BJZ <strong>en</strong> RvdK. Dezekunn<strong>en</strong> van m<strong>en</strong><strong>in</strong>g verschill<strong>en</strong>, bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> er verschill<strong>en</strong> zijn tuss<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>delocaties van de RvdK <strong>in</strong> de regio. Deze verschill<strong>en</strong> war<strong>en</strong> <strong>in</strong> Noord-Brabant groot; <strong>in</strong> de eerstekolom leidt dat tot ‘nooit tot regelmatig’.Vanwege haalbaarheid <strong>en</strong> betrouwbaarheid is <strong>in</strong> de onderzochte regio'sverder <strong>in</strong>gezoomd op e<strong>en</strong> arrondissem<strong>en</strong>t van de RvdK <strong>en</strong> de daarbij beho-Noot 13Bij de schatt<strong>in</strong>g van het aantal gevall<strong>en</strong> van oplegg<strong>en</strong> van OTS waarbij ouders aangev<strong>en</strong> bereidte zijn om mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g, is zowel de m<strong>en</strong><strong>in</strong>g van de RvdK als van BJZmeegewog<strong>en</strong>. Beide partij<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> niet altijd dezelfde m<strong>en</strong><strong>in</strong>g over de mate van voorkom<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 15 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


<strong>en</strong>de locatie van BJZ. Op deze manier hebb<strong>en</strong> we de context (situatie <strong>in</strong> desubregio) gelijk gehoud<strong>en</strong> waardoor het mogelijk was om de <strong>in</strong>formatie uitverschill<strong>en</strong>de bronn<strong>en</strong> met elkaar te vergelijk<strong>en</strong>. Bij de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie van hetaanbod is <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie de hele prov<strong>in</strong>cie/stadsregio onderzocht <strong>en</strong>vervolg<strong>en</strong>s meer <strong>in</strong>gezoomd op de subregio waar de <strong>in</strong>terviews <strong>en</strong> het dossieronderzoekhebb<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong>.3.3.3 Interviews met ket<strong>en</strong>partnersIn de vijf verdiep<strong>in</strong>gsregio's hebb<strong>en</strong> face to face <strong>in</strong>terviews of telefonische<strong>in</strong>terviews 14 plaatsgevond<strong>en</strong> met de volg<strong>en</strong>de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> per regio:Tabel 3.2 Aantal respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> per regioregioAantal gez<strong>in</strong>svoogded<strong>en</strong>Aantal gez<strong>in</strong>svoog-Aantal afdel<strong>in</strong>gs-Overige respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> TotaalWSGhoofd<strong>en</strong> RvdKOverijssel 3 1 1 Teammanager BJZ 6Stadsregio Amsterdam 3 1 1 - 5Haagland<strong>en</strong> 3 1 1 Teammanager BJZ 6Noord-Brabant 3 1 1 - 5Limburg 1 1 1 1 - 4totaal 13 5 5 3 26In Limburg zijn m<strong>in</strong>der gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> geïnterviewd dan <strong>in</strong> de andere regio's, omdat <strong>in</strong> die regiodoor BJZ werd aangegev<strong>en</strong> dat dit type zak<strong>en</strong> nooit voorkomt.Door middel van semigestructureerde <strong>in</strong>terviews aan de hand van e<strong>en</strong> aparteleidraad per ket<strong>en</strong>partner zijn de red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders doordrong<strong>en</strong> zijn van de ernst van deproblematiek <strong>en</strong> will<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> kaart gebracht.3.3.3 DossieronderzoekOm zicht te krijg<strong>en</strong> op red<strong>en</strong><strong>en</strong> die t<strong>en</strong> grondslag ligg<strong>en</strong> aan het oplegg<strong>en</strong> ofverl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waar de ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernstvan de problem<strong>en</strong> doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>gvan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong> is tev<strong>en</strong>s dossieronderzoekuitgevoerd <strong>in</strong> de vijf regio's. Hiervoor is e<strong>en</strong> scre<strong>en</strong><strong>in</strong>gslijst opgesteld.Het doel van het dossieronderzoek was niet om e<strong>en</strong> kwantitatief repres<strong>en</strong>tatiefbeeld te gev<strong>en</strong> van de red<strong>en</strong><strong>en</strong> maar om zicht te krijg<strong>en</strong> op de mogelijkered<strong>en</strong><strong>en</strong> die <strong>in</strong> dit type zak<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van deOTS. Tev<strong>en</strong>s is <strong>in</strong> het dossieronderzoek gekek<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie van BureauJeugdzorg is afgegev<strong>en</strong> voor geïndiceerde gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>en</strong> ofdeze gerealiseerd is.De teammanagers jeugdbescherm<strong>in</strong>g <strong>en</strong>/of de geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong><strong>in</strong> de onderzochte regio's is gevraagd dossiers aan te lever<strong>en</strong> over dittype zak<strong>en</strong>. In totaal zijn 38 dossiers bestudeerd, 25 dossiers van BJZ <strong>en</strong> 13dossiers van WSG. Logischerwijs kond<strong>en</strong> <strong>in</strong> regio's waar dit type zak<strong>en</strong> va-Noot 14Met e<strong>en</strong> beperkt aantal respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> was e<strong>en</strong> face to face <strong>in</strong>terview moeilijk <strong>in</strong> te plann<strong>en</strong>. Metdeze respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> telefonische <strong>in</strong>terviews plaatsgevond<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 16 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


ker voorkwam, meer dossiers word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd door gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> dan <strong>in</strong>regio's waar dit type zak<strong>en</strong> zeld<strong>en</strong> voorkomt. De verdel<strong>in</strong>g over de regio's isweergegev<strong>en</strong> <strong>in</strong> tabel 3.3.Tabel 3.3 Verdel<strong>in</strong>g van het aantal dossiers per regio 15RegioAantal dossiersOverijssel 13Stadsregio Amsterdam 9Haagland<strong>en</strong> 5Noord-Brabant 9Limburg 2Totaal 38De uitkomst<strong>en</strong> van het dossieronderzoek zijn weergegev<strong>en</strong> <strong>in</strong> bijlage 3.3.3.4 Scorelijst k<strong>in</strong>derrechtersIn e<strong>en</strong> groepsgesprek met drie k<strong>in</strong>derrechters <strong>en</strong> e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger vande Raad voor de rechtspraak is besprok<strong>en</strong> op welke wijze de overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong>van k<strong>in</strong>derrechters om tot e<strong>en</strong> OTS besliss<strong>in</strong>g te kom<strong>en</strong> achterhaald kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong>. In dit gesprek is afgesprok<strong>en</strong> om k<strong>in</strong>derrechters e<strong>en</strong> scorelijst telat<strong>en</strong> bijhoud<strong>en</strong>.Gedur<strong>en</strong>de één dag <strong>in</strong> week 5 van 2010 heeft per arrondissem<strong>en</strong>t <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe1 k<strong>in</strong>derrechter uit 17 van de 19 arrondissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gescoord welke omstandighed<strong>en</strong><strong>en</strong> overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> tot hun besliss<strong>in</strong>g voor het oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>van e<strong>en</strong> OTS zijn meegewog<strong>en</strong> <strong>in</strong> alle zak<strong>en</strong> die op die <strong>en</strong>e dag zijnbehandeld. De scorelijst bestaat uit geslot<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> over• De bereidheid van ouders om gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>; eerderegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> daarvan.• De factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij de uitspraak tot het al dan niet oplegg<strong>en</strong>of verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS.De k<strong>in</strong>derrechters hebb<strong>en</strong> gerapporteerd over 37 (v)OTS zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> over 93verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. Het g<strong>in</strong>g zowel om zak<strong>en</strong> die <strong>in</strong> zitt<strong>in</strong>g als buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g zijnbehandeld.3.3.5 Inv<strong>en</strong>tarisatie aanbodHet aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g (lijk<strong>en</strong>d op gez<strong>in</strong>svoogdijwerk) <strong>in</strong>het <strong>vrijwillig</strong>e <strong>kader</strong> t<strong>en</strong> behoeve van k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met ernstige opgroeiproblem<strong>en</strong>is <strong>in</strong> de onderzochte regio’s <strong>in</strong> kaart gebracht door middel van docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyse<strong>en</strong> telefonische <strong>in</strong>terviews.Noot 15Het aantal opgevraagde dossiers was groter. Afgeslot<strong>en</strong> dossiers word<strong>en</strong> <strong>in</strong> sommige regio'smet sublocaties <strong>in</strong> e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traal archief opgeslag<strong>en</strong>. Het was dan niet mogelijk om deze dossierste bestuder<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 17 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


De volg<strong>en</strong>de aspect<strong>en</strong> van het aanbod <strong>vrijwillig</strong>e (langdurige) gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gword<strong>en</strong> <strong>in</strong> kaart gebracht:• hoofddoel (coörd<strong>in</strong>atie, regie, etc.)• (maximale) duur van de begeleid<strong>in</strong>g• capaciteit• aanbieder• f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g• <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g vereist of niet (lokaal versus prov<strong>in</strong>ciaal aanbod)Om dit te <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tariser<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> format (zie bijlage 5 voor e<strong>en</strong> <strong>in</strong>gevuld overzichtvoor e<strong>en</strong> regio) ontwikkeld dat <strong>in</strong>gevuld werd bij de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyse<strong>en</strong> bij de <strong>in</strong>terviews. Om te kunn<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> of er met gez<strong>in</strong>svoogdij vergelijkbaar<strong>vrijwillig</strong> aanbod beschikbaar is, is (<strong>in</strong> overleg met de begeleid<strong>in</strong>gscommissie)e<strong>en</strong> aantal criteria geformuleerd, waar e<strong>en</strong> aanbod langdurigegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g aan moest voldo<strong>en</strong> om meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> te word<strong>en</strong> <strong>in</strong> ditonderzoek (zie hoofdstuk 5.1).Docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyseDoor middel van e<strong>en</strong> <strong>in</strong>ternetsearch is gezocht naar aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> de onderzochte prov<strong>in</strong>cies/stadregio's. Daarnaast zijn debetreff<strong>en</strong>de prov<strong>in</strong>ciale beleids<strong>kader</strong>s jeugd bestudeerd. In deze beleids<strong>kader</strong>sis e<strong>en</strong> overzicht terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> van het prov<strong>in</strong>ciaal gef<strong>in</strong>ancierd aanbodjeugdzorg.Telefonische <strong>in</strong>terviewsPer prov<strong>in</strong>cie/stadsregio hebb<strong>en</strong> telefonische <strong>in</strong>terviews plaatsgevond<strong>en</strong>met:• Hoofd afdel<strong>in</strong>g toegang van Bureau Jeugdzorg (deze heeft goed zicht opzowel het geïndiceerde als niet geïndiceerde aanbod).• Beleidsmedewerker jeugdbeleid van geme<strong>en</strong>te(n) (als aanvull<strong>in</strong>g op hetgevond<strong>en</strong> aanbod).• Beleidsmedewerker van het zorgkantoor (om de door de AWBZ gef<strong>in</strong>ancierdevorm<strong>en</strong> van langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te achterhal<strong>en</strong>).In totaal vond<strong>en</strong> tw<strong>in</strong>tig telefonische <strong>in</strong>terviews plaats.Tabel 3.4Aantal respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie aanbod per regioregio toegang BJZ geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zorgkantoor totaalOverijssel 1 1 1 3Stadsregio Amsterdam 2 1 3 5Haagland<strong>en</strong> 1 3 1 5Noord-Brabant 1 3 1 5Limburg 1 1 1 2 2totaal 6 11 3 201Medewerker toegang <strong>en</strong> zorgbemiddelaar BJZ2Alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> reactie ontvang<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>te dat zij ge<strong>en</strong> zicht heeft op het aanbodHet bleek <strong>in</strong> sommige regio's erg moeilijk om bij de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beleidsmedewerkerte v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> die zicht heeft op het aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g.Bij sommige regio's is de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie van het aanbod daarom met namegebaseerd op docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyse.Voorafgaand aan de <strong>in</strong>terviews is het <strong>in</strong>gevulde format op basis van de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analysetoegestuurd aan de contactperson<strong>en</strong>. In de telefonischePag<strong>in</strong>a 18 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


<strong>in</strong>terviews zijn de gegev<strong>en</strong>s aangevuld. In de <strong>in</strong>terviews kwam<strong>en</strong> verder devolg<strong>en</strong>de vrag<strong>en</strong> aan de orde:• Welke knelpunt<strong>en</strong> do<strong>en</strong> zich voor bij het organiser<strong>en</strong>/<strong>in</strong>richt<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>?• Welke knelpunt<strong>en</strong> do<strong>en</strong> zich voor <strong>in</strong> het gebruik van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>?Pag<strong>in</strong>a 19 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


4 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>In dit hoofdstuk besprek<strong>en</strong> we de uitkomst<strong>en</strong> van het onderzoek die gaanover de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>. We gaan eerst <strong>in</strong> op deondertoezichtstell<strong>in</strong>g – nieuwe (V)OTS zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s op de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s komt aan de orde de mate van voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> de red<strong>en</strong><strong>en</strong>voor het oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waarbij ouders <strong>en</strong> k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>doordrong<strong>en</strong> zijn van de ernst van de problematiek <strong>en</strong> bereid zijn mee tewerk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g.We mak<strong>en</strong> daarbij gebruik van de volg<strong>en</strong>de onderzoeks<strong>in</strong>strum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:• de resultat<strong>en</strong> van de quickscan (docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyse <strong>en</strong> aanvull<strong>en</strong>de<strong>in</strong>terviews);• de <strong>in</strong>terviews met ket<strong>en</strong>partners (BJZ/WSG, RvdK);• het dossieronderzoek;• de <strong>in</strong>gevulde scorelijst<strong>en</strong> door k<strong>in</strong>derrechters.De uitkomst<strong>en</strong> per afzonderlijke onderzoeksmethode zijn weergegev<strong>en</strong> <strong>in</strong> debijlag<strong>en</strong>. We schets<strong>en</strong> <strong>in</strong> dit hoofdstuk het overkoepel<strong>en</strong>de beeld.4.1 Ondertoezichtstell<strong>in</strong>g4.1.1 Mate van voorkom<strong>en</strong>Aantal OTSIn 2007 heeft de RvdK 11.174 verzoek<strong>en</strong> tot OTS <strong>in</strong>gedi<strong>en</strong>d (beleids<strong>in</strong>formatieRvdK 2008 16 ). Volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de RvdK <strong>in</strong> de quickscanwordt bij ongeveer 95% van de verzoek<strong>en</strong> daadwerkelijk e<strong>en</strong> OTS opgelegd.Op basis van de cijfers van BJZ heeft BJZ <strong>in</strong> 2007 10.359 nieuwe (V)OTSzak<strong>en</strong> <strong>in</strong> begeleid<strong>in</strong>g g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> 17 . Dit is <strong>in</strong>clusief de OTS die door de landelijkwerk<strong>en</strong>de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgevoerd (93% van het aantal verzoek<strong>en</strong> <strong>in</strong>dit jaar. 18 )Mate van voorkom<strong>en</strong>Tijd<strong>en</strong>s de quickscan is aan de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van BJZ, WSG <strong>en</strong> RvdK e<strong>en</strong><strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g gevraagd van de mate waar<strong>in</strong> e<strong>en</strong> OTS wordt opgelegd <strong>in</strong> zak<strong>en</strong>waar<strong>in</strong> ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d doordrong<strong>en</strong> zijn de ernst van de problematiek <strong>en</strong>bereid zijn mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. Hoewel de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong><strong>in</strong> de meeste regio's dit type zak<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>d<strong>en</strong>, vond<strong>en</strong> zij het erg lastig ome<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te mak<strong>en</strong>. Er zijn namelijk ge<strong>en</strong> registratiecijfers hieroverbeschikbaar.De ervar<strong>in</strong>g van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> met dit type zak<strong>en</strong> is uite<strong>en</strong>lop<strong>en</strong>d <strong>in</strong> deverschill<strong>en</strong>de regio's <strong>in</strong> Nederland.Noot 16 Beleids<strong>in</strong>formatie Raad – Prov<strong>in</strong>cies. Rapportage t.b.v. het IPO. 27 mei 2008.Noot 17 Brancherapport Bureaus Jeugdzorg 2007 – Mogroep Jeugdzorg 2008.Noot 18 Dit perc<strong>en</strong>tage is iets lager dan het perc<strong>en</strong>tage verzoek<strong>en</strong> dat volg<strong>en</strong>s de RvdK daadwerkelijkleidt tot oplegg<strong>in</strong>g van OTS. Dit kan te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met doorlooptijd<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het verzoek,de uitspraak <strong>in</strong> het <strong>in</strong> begeleid<strong>in</strong>g nem<strong>en</strong> van de OTS die niet b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kal<strong>en</strong>derjaar vall<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 20 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Er zijn ge<strong>en</strong> registratiegegev<strong>en</strong>s voorhand<strong>en</strong> over het aantal OTS <strong>en</strong> aantalverl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waarbij ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d doordrong<strong>en</strong> zijn vande ernst van de problematiek <strong>en</strong> bereid zijn om mee te werk<strong>en</strong> aan <strong>vrijwillig</strong>egez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is gevraagd om e<strong>en</strong> schatt<strong>in</strong>g <strong>in</strong> perc<strong>en</strong>tageste gev<strong>en</strong>. Sommige respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> wild<strong>en</strong> zich hier niet aan wag<strong>en</strong>;h<strong>en</strong> is gevraagd e<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te gev<strong>en</strong> op basis van de onderstaandecategorieën:• 'Nooit' = helemaal niet• 'Zeld<strong>en</strong>' = <strong>en</strong>kele gevall<strong>en</strong> per jaar, m<strong>in</strong>der dan 1% van het totale aantalOTS c.q. verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>• 'Soms' = 1-10% van het totale aantal OTS c.q. verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>• 'Regelmatig' = 10-50% van het totale aantal OTS c.q. verl<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>• 'Vaak' = >50% van het totale aantal OTS c.q. verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Indi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> nauwkeuriger <strong>in</strong>dicatie is gegev<strong>en</strong>, is dit ook <strong>in</strong> de tabel opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.Tabel 4.1Voorkom<strong>en</strong> van oplegg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van OTS bij bereidheid ouders voor <strong>vrijwillig</strong>ehulp <strong>in</strong> verschill<strong>en</strong>de regio'sLocatie BJZ Inschatt<strong>in</strong>g dit type OTSzak<strong>en</strong>Locatie Raad Inschatt<strong>in</strong>g dit typeOTSFriesland Komt voor, ge<strong>en</strong> uitspraak Leeuward<strong>en</strong> Nooitover omvangGron<strong>in</strong>g<strong>en</strong> Regelmatig Gron<strong>in</strong>g<strong>en</strong> Soms, 5%Dr<strong>en</strong>the Nooit Ass<strong>en</strong> Soms, 5%Overijssel Regelmatig, 15% Almelo Komt voor ge<strong>en</strong>uitspraak over omvang(zeld<strong>en</strong>)ZwolleOnbek<strong>en</strong>dFlevoland Soms Lelystad NooitNoord-Holland Komt voor, ge<strong>en</strong> uitspraak AlkmaarNooitover omvang (niet vaak) HaarlemNooitZuid-Holland zeld<strong>en</strong> Dordrecht NooitD<strong>en</strong> Haag Zeld<strong>en</strong> D<strong>en</strong> Haag Zeld<strong>en</strong>, <strong>en</strong>kelegevall<strong>en</strong> per jaarUtrecht Onbek<strong>en</strong>d Utrecht Zeld<strong>en</strong>, <strong>en</strong>kelegevall<strong>en</strong> per jaarGelderland Onbek<strong>en</strong>d Arnhem RegelmatigZutph<strong>en</strong>Zeld<strong>en</strong>, m<strong>in</strong>der dan1%Noord-Brabant Komt voor, ge<strong>en</strong> uitspraak BredaNooitover omvangD<strong>en</strong> Bosch Regelmatig, 15%E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong> Regelmatig, 15%Tilburg Zeld<strong>en</strong>, 1%Zeeland Komt voor,ge<strong>en</strong> uitspraak Middelburg Regelmatigover omvangLimburg Nooit Maastricht Zeld<strong>en</strong>Roermond Zeld<strong>en</strong>Regio AmsterdamZeld<strong>en</strong> Amsterdam Komt voor, ge<strong>en</strong>uitspraak over omvang(zeld<strong>en</strong>)Regio Rotterdam-RijnmondSoms, m<strong>in</strong>der dan 10% Rotterdam Komt voor, ge<strong>en</strong>uitspraak over omvang(niet vaak)WSG Soms, 5% Niet specifiek naargevraagdniet specifiek naargevraagdPag<strong>in</strong>a 21 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


In <strong>en</strong>kele regio's gaf m<strong>en</strong> aan dat dit type zak<strong>en</strong> regelmatig (<strong>in</strong> meer dan10% van de OTS zak<strong>en</strong>) voorkomt, <strong>in</strong> <strong>en</strong>kele regio's dat dit type soms voorkomt(tuss<strong>en</strong> de 5 <strong>en</strong> 10%). Het mer<strong>en</strong>deel van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>t dittype zak<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> uitzonder<strong>in</strong>g <strong>en</strong> geeft aan dat dit slechts om <strong>en</strong>kele zak<strong>en</strong>per jaar gaat.In de <strong>in</strong>terviews met de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> zijn <strong>in</strong> de meeste regio's vergelijkbareperc<strong>en</strong>tages b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> hun huidige caseload g<strong>en</strong>oemd als <strong>in</strong> de quickscan.Maar ook zij vond<strong>en</strong> het moeilijk om daar e<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g van te gev<strong>en</strong>. Bijnieuwe OTS zak<strong>en</strong> komt het niet, zeld<strong>en</strong> of soms voor. Op basis van deg<strong>en</strong>oemde perc<strong>en</strong>tages betek<strong>en</strong>t dit dat het om ongeveer 100 – 300 zak<strong>en</strong>(van de ruim 10.000 nieuwe OTS zak<strong>en</strong>) op jaarbasis gaat.De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van BJZ herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> dit type zak<strong>en</strong> <strong>in</strong> grotere mate dan derespond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de RvdK. Red<strong>en</strong> hiervoor is dat de RvdK het onderzoeknaar de haalbaarheid <strong>en</strong> noodzaak van de maatregel uitvoert <strong>en</strong> hierbij striktkijkt naar de grond<strong>en</strong> van de OTS. Wanneer zij om e<strong>en</strong> OTS verzoek<strong>en</strong>moet aan die grond<strong>en</strong>: ernstige bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g van de jeugdige<strong>en</strong> fal<strong>en</strong> van andere middel<strong>en</strong> voldaan zijn. In de huidige wetgev<strong>in</strong>g isde bereidheid tot meewerk<strong>en</strong> aan <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g niet expliciet gesteld,maar deze wordt door k<strong>in</strong>derrechters wel meegewog<strong>en</strong> bij hun toets ofandere middel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gefaald of naar is te voorzi<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>. Hetmogelijk fal<strong>en</strong> van andere middel<strong>en</strong> kan er ook uit bestaan dat het b<strong>en</strong>odigdaanbod niet voorhand<strong>en</strong> is.De uikomst<strong>en</strong> uit de verdiep<strong>in</strong>gsregio's nuancer<strong>en</strong> het beeld <strong>en</strong>igsz<strong>in</strong>s. Derespond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de regio's waar dit type zak<strong>en</strong> we<strong>in</strong>ig voorkomt bevestig<strong>en</strong>dat <strong>in</strong> OTS zak<strong>en</strong> de grond<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> OTS aanwezig zijn. De veiligheidvan het k<strong>in</strong>d is <strong>in</strong> het ged<strong>in</strong>g <strong>en</strong> de ontwikkel<strong>in</strong>g wordt bedreigd. Deze red<strong>en</strong><strong>en</strong>spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> doorslaggev<strong>en</strong>de rol <strong>in</strong> de besliss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>van de RvdK <strong>en</strong> de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>. Maar <strong>in</strong> e<strong>en</strong> deel van deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>had de OTS wellicht voorkom<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> als er eerder<strong>vrijwillig</strong>e hulp was <strong>in</strong>gezet of als de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>anders zou zijn <strong>in</strong>gericht (zie 4.1.2.).Aan de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> is de vraag gesteld of de gezagsbeperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> al ditsoort zak<strong>en</strong> nodig is <strong>en</strong> of de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> ook niet <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> geholp<strong>en</strong>zoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> kond<strong>en</strong> hier moeilijk e<strong>en</strong><strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g van gev<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> deel van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> merkte op dat de gezagsbeperk<strong>in</strong>gbij aanvang vaak nodig is om zak<strong>en</strong> op gang te krijg<strong>en</strong>. Alsdat loopt is de gezagsbeperk<strong>in</strong>g niet altijd meer nodig, ouders werk<strong>en</strong> vaakmee <strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel zou ook zonder de gezagsbeperk<strong>in</strong>g verder begeleid kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong>. Geschat wordt dat dit gaat om 10 – 15% van de zak<strong>en</strong>.B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de casusoverlegg<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> BJZ <strong>en</strong> de Rvdk die <strong>in</strong> het <strong>kader</strong> vanBeter Beschermd 19 zijn <strong>in</strong>gesteld, wordt volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> nadrukkelijkgekek<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> nog <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> verder geholp<strong>en</strong> kanword<strong>en</strong>. In de regio's waar deze werkwijze expliciet wordt gevolgd - <strong>en</strong> erNoot 19Idealiter bepaalt e<strong>en</strong> medewerker van BJZ (Toegang/AMK) <strong>in</strong> één dag of e<strong>en</strong> zaak mogelijkbeschermwaardig is. Indi<strong>en</strong> dit het geval is, zitt<strong>en</strong> BJZ <strong>en</strong> de Raad b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> week na zorgmeld<strong>in</strong>gom tafel <strong>in</strong> het casus overleg om gezam<strong>en</strong>lijk te besliss<strong>en</strong> of er e<strong>en</strong> maatregel nodigis. De Raad verzoekt dan de k<strong>in</strong>derrechter daartoe, zodat die al tijd<strong>en</strong>s het onderzoek e<strong>en</strong>zitt<strong>in</strong>g <strong>in</strong>plant. Vervolg<strong>en</strong>s is het de bedoel<strong>in</strong>g dat de (gez<strong>in</strong>s)voogd b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> vijf dag<strong>en</strong> na uitspraakvan de rechter daadwerkelijk met het gez<strong>in</strong> aan de slag gaat (Programmam<strong>in</strong>isterieJeugd <strong>en</strong> Gez<strong>in</strong>, 2008)Pag<strong>in</strong>a 22 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


ook volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> voldo<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong>voor casemanagem<strong>en</strong>t zijn - kom<strong>en</strong> dit type zak<strong>en</strong> ook niet of zeld<strong>en</strong>voor. Respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de regio's waar deze vraag niet of m<strong>in</strong>der explicietaan de orde is gesteld, b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> dat dit type zak<strong>en</strong> - <strong>in</strong> verhoud<strong>in</strong>g - vakervoorkomt.4.1.2 Red<strong>en</strong><strong>en</strong>Uit de <strong>in</strong>terviews met gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> van BJZ <strong>en</strong> WSG, respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> vande RvdK, het dossieronderzoek <strong>en</strong> de door de k<strong>in</strong>derrechters <strong>in</strong>gevulde scorelijst<strong>en</strong>komt e<strong>en</strong> aantal red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong>waar<strong>in</strong> ouders bereid zijn mee te werk<strong>en</strong> aan langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gnaar vor<strong>en</strong> die <strong>in</strong> alle regio's herk<strong>en</strong>d word<strong>en</strong>.In tabel 4.2 word<strong>en</strong> de g<strong>en</strong>oemde red<strong>en</strong><strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>. Het doel van detabel is niet om e<strong>en</strong> kwantitatief <strong>in</strong>zicht te gev<strong>en</strong> maar om e<strong>en</strong> <strong>in</strong>druk te gev<strong>en</strong>van welke red<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong> welke regio voorkom<strong>en</strong> los van hoe vaak dit aande hand is.Tabel 4.2 Red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders bereid zijnmee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gRed<strong>en</strong><strong>en</strong> Landelijk* Overijssel Stadsregio Haagland<strong>en</strong> Noord-LimburgAmsterdamBrabantErnst/problematiek van de jeugdige 3.9 ++ ++ ++ ++ ++Verschil tuss<strong>en</strong> will<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ++ +++ +++ +++ ++Onmacht/beperk<strong>in</strong>g ouders (verstandelijke beperk<strong>in</strong>g, psychiatrische3.3 ++++ ++++ +++ +++ +++stoorniss<strong>en</strong>, verslav<strong>in</strong>g)Duur <strong>en</strong> hardnekkigheid problematiek 3.7 +++ ++ ++Fal<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 1.7 ++++ ++ + +++ ++++Te vrijblijv<strong>en</strong>d ++ + +++ + ++Te we<strong>in</strong>ig outreach<strong>en</strong>d ++ ++ ++ +Ontbrek<strong>en</strong> van of onvoldo<strong>en</strong>de zorgcoörd<strong>in</strong>atie/ casemanagem<strong>en</strong>t++ ++ +++ ++ +Te kortdur<strong>en</strong>d +++ + + + +Te we<strong>in</strong>ig <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief + + +Ouders moet<strong>en</strong> hulpvraag formuler<strong>en</strong> + ++ + ++Wachtlijst<strong>en</strong> langdurige geïndiceerde gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g + +Ontbrek<strong>en</strong> geschikte/pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g0.5 +++ ++ +++ + +Doorlooptijd<strong>en</strong> (bescherm<strong>in</strong>gsonderzoek <strong>en</strong>/of toewijz<strong>in</strong>g+ +gez<strong>in</strong>svoogd)OmgangsOTS 0.8 ++ ++ + ++ ++ dossieronderzoek+ <strong>in</strong>terviews met RvdK, BJZ <strong>en</strong> WSG (kan maximaal drie kruisjes oplever<strong>en</strong>)* Landelijk: is gebaseerd op scorelijst<strong>en</strong> k<strong>in</strong>derrechters: gemiddelde score wordt weergegev<strong>en</strong>(0 = niet bepal<strong>en</strong>d; 5 = bepal<strong>en</strong>de factor bij oplegg<strong>en</strong> OTS)In grote lijn<strong>en</strong> vall<strong>en</strong> vijf red<strong>en</strong><strong>en</strong> 20 op die <strong>in</strong> alle regio's <strong>in</strong> meer of m<strong>in</strong>deremate geld<strong>en</strong> <strong>en</strong> door verschill<strong>en</strong>de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn g<strong>en</strong>oemd. Deze red<strong>en</strong><strong>en</strong>zijn ook terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> het dossieronderzoek <strong>en</strong> werd<strong>en</strong> al <strong>in</strong> dequickscan door de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aangestipt. In de <strong>in</strong>terviews zijn zij verderNoot 20E<strong>en</strong> andersoortige red<strong>en</strong> voor het uitsprek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS, die <strong>in</strong> twee regio's is g<strong>en</strong>oemd isdat broertjes of zusjes uit voorzorg ook e<strong>en</strong> OTS krijg<strong>en</strong> omdat e<strong>en</strong> van de brusjes e<strong>en</strong> OTSkrijgt (OTS gaat namelijk per jeugdige <strong>en</strong> niet per gez<strong>in</strong>). Dit hebb<strong>en</strong> we ook teruggevond<strong>en</strong> <strong>in</strong>het dossieronderzoek.Pag<strong>in</strong>a 23 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


uitgediept. Het gaat om:• ernst van de problematiek <strong>en</strong> bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g van dejeugdige;• ouders will<strong>en</strong> wel maar kunn<strong>en</strong> niet;• fal<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>;• ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> voor specifiekedoelgroep<strong>en</strong>;• omgangsOTS 21 .Ernst problematiek jeugdige <strong>en</strong> bedreigde ontwikkel<strong>in</strong>gAlle geïnterviewde ket<strong>en</strong>partners gev<strong>en</strong> aan dat bij het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>OTS de ernst van de problematiek van de jeugdig<strong>en</strong>, de mate waar<strong>in</strong> zij <strong>in</strong>hun ontwikkel<strong>in</strong>g bedreigd word<strong>en</strong>, doorslaggev<strong>en</strong>d is voor het oplegg<strong>en</strong> vane<strong>en</strong> OTS. De veiligheid van het k<strong>in</strong>d staat voorop.Er is e<strong>en</strong> verschil tuss<strong>en</strong> will<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>Alle ket<strong>en</strong>partners <strong>in</strong> alle regio's gev<strong>en</strong> aan dat er e<strong>en</strong> verschil is tuss<strong>en</strong>will<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>. Ouders gev<strong>en</strong> vaak aan dat ze mee will<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> aanhulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g of gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g maar <strong>in</strong> praktijk hak<strong>en</strong> ze snel af, blijv<strong>en</strong>ze onvoldo<strong>en</strong>de gemotiveerd <strong>en</strong>/of lukt het h<strong>en</strong> niet om de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g teregel<strong>en</strong>. Dit heeft <strong>en</strong>erzijds te mak<strong>en</strong> met beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> onmacht van deouders <strong>en</strong> anderzijds met k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> van het aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.In de dossiers is meestal niet expliciet teruggevond<strong>en</strong> dat ouders aangev<strong>en</strong><strong>vrijwillig</strong> te will<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g maar het niet kunn<strong>en</strong>.Wel wordt vaak beschrev<strong>en</strong> waarom hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> nietvan de grond komt of heeft gefaald.Ouders met e<strong>en</strong> verstandelijke beperk<strong>in</strong>g zijn vaak bereid om mee te werk<strong>en</strong>aan de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g, aldus de geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>. Het isechter <strong>in</strong>her<strong>en</strong>t aan hun beperk<strong>in</strong>g dat ze we<strong>in</strong>ig <strong>in</strong>zicht hebb<strong>en</strong> <strong>in</strong> de problematiek,ge<strong>en</strong> hulpvraag kunn<strong>en</strong> formuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> erg wissel<strong>en</strong>d zijn <strong>in</strong> hunmotivatie voor <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Deze groep ouders moet extra gemotiveerd<strong>en</strong> gekneed word<strong>en</strong> om de <strong>in</strong>gezette hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g vol te houd<strong>en</strong>.Hetzelfde beeld wordt door de geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> geschetst voorouders met e<strong>en</strong> psychische stoornis of verslav<strong>in</strong>gsproblematiek. Ouders mete<strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g (verstandelijk of psychisch) hebb<strong>en</strong> meestal problem<strong>en</strong> opverschill<strong>en</strong>de terre<strong>in</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong> op het gebied van de opvoed<strong>in</strong>g vanhun k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>. Vanwege hun beperk<strong>in</strong>g zijn zij niet <strong>in</strong> staat om zelf alle hulpop die terre<strong>in</strong><strong>en</strong> te regel<strong>en</strong>.De geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> ook aan dat het bij deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>van belang is om eerst e<strong>en</strong> band op te bouw<strong>en</strong> alvor<strong>en</strong>s te kunn<strong>en</strong> gaankned<strong>en</strong> <strong>en</strong> motiver<strong>en</strong> voor hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Deze groep ouders haakt anderssnel af <strong>en</strong> geeft snel aan ge<strong>en</strong> hulp meer nodig te hebb<strong>en</strong>.De problem<strong>en</strong> bij deze doelgroep<strong>en</strong> zijn ook vaak hardnekkig waardoor zijeerder e<strong>en</strong> terugval lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> het geleerde <strong>in</strong> de <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gniet vast kunn<strong>en</strong> houd<strong>en</strong>. Zoals e<strong>en</strong> respond<strong>en</strong>t aangeeft: "E<strong>en</strong> verstandelijkebeperk<strong>in</strong>g gaat nou e<strong>en</strong>maal niet over".Noot 21E<strong>en</strong> OTS kan ook word<strong>en</strong> uitgesprok<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> door de rechter vastgestelde omgangsregel<strong>in</strong>gniet wordt nagekom<strong>en</strong>. Dit wordt vaak e<strong>en</strong> 'omgangsOTS' g<strong>en</strong>oemd. Ook bij e<strong>en</strong> omgangsOTSmoet aan de rechtsgrond voor de OTS zijn voldaan. De jeugdige moet dus ernstig <strong>in</strong> zijn ontwikkel<strong>in</strong>gword<strong>en</strong> bedreigd (De Boer, 2008).Pag<strong>in</strong>a 24 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Fal<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>Fal<strong>en</strong> van andere middel<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> van de belangrijkste grond<strong>en</strong> van deOTS. Deze red<strong>en</strong> wordt dan ook door alle respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. Het fal<strong>en</strong>van de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g heeft echter niet altijd te mak<strong>en</strong> met de ongemotiveerdheid<strong>en</strong> de onwil van ouders – zo geeft het mer<strong>en</strong>deel van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>aan. De red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het fal<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g ligg<strong>en</strong> ook<strong>in</strong> het niet aansluit<strong>en</strong> van het aanbod van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> bij de behoefte van ouders <strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>; bepaalde k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> van het<strong>vrijwillig</strong> aanbod <strong>en</strong> de eis<strong>en</strong> die <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> aanbod aan ouders gesteldword<strong>en</strong>.In alle regio's gav<strong>en</strong> zowel de RvdK, BJZ als WSG aan dat e<strong>en</strong> deel van deOTS voorkom<strong>en</strong> zou kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> als <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> eerder pass<strong>en</strong>dehulp <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong> was <strong>in</strong>gezet. Slechts <strong>en</strong>kele gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>en</strong> respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>van de RvdK will<strong>en</strong> e<strong>en</strong> voorzichtige schatt<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> kom<strong>en</strong>dan uit op 10 tot 20% van de zak<strong>en</strong>. Hiervoor is het wel nodig dat het <strong>vrijwillig</strong>aanbod anders wordt georganiseerd. Hierop volg<strong>en</strong>d wordt e<strong>en</strong> aantalkritiekpunt<strong>en</strong> toegelicht.• Vrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g is te vrijblijv<strong>en</strong>dDe gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g te vrijblijv<strong>en</strong>dis. Als ouders niet kom<strong>en</strong> opdag<strong>en</strong> of niet will<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> danwordt de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g afgeslot<strong>en</strong>. Bij de groep ouders die wel will<strong>en</strong>maar niet kunn<strong>en</strong>, is het nodig dat zij extra gemotiveerd <strong>en</strong> gekneed word<strong>en</strong>voor de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Het is eig<strong>en</strong> aan hun problematiek dat zij afhak<strong>en</strong>.• Voor de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g is e<strong>en</strong> hulpvraag nodigOm <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g te kom<strong>en</strong> voor <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g moet<strong>en</strong> ouderse<strong>en</strong> hulpvraag formuler<strong>en</strong>. De gez<strong>in</strong>voogd<strong>en</strong> <strong>in</strong> het mer<strong>en</strong>deel van de regio'smaar ook <strong>en</strong>kele respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de RvdK merk<strong>en</strong> op dat hetprobleem van ouders met beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> is dat ze ge<strong>en</strong> hulpvraag kunn<strong>en</strong>formuler<strong>en</strong>. Door hun beperk<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> ze onvoldo<strong>en</strong>de zicht op de problematiek<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ze hulp nodig bij het formuler<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> hulpvraag.Dit geldt zowel voor geïndiceerde jeugdzorg, AWBZ gef<strong>in</strong>ancierde zorg,als hulp <strong>in</strong> het voorligg<strong>en</strong>d veld, maar ook bijvoorbeeld voor MEE.Gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> die te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met ouders die AWBZgef<strong>in</strong>ancierdezorg nodig hebb<strong>en</strong>, gev<strong>en</strong> aan dat dit ook speelt bij hetverkrijg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie voor deze zorg. Er is e<strong>en</strong> hulpvraag nodig.Het komt bijvoorbeeld voor dat de gez<strong>in</strong>svoogd nam<strong>en</strong>s het gez<strong>in</strong> e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatievoor AWBZ-zorg aanvraagt <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s de <strong>in</strong>dicatie telefonischbij de ouders word<strong>en</strong> gesteld. Het komt voor dat ouders dan aangev<strong>en</strong>ge<strong>en</strong> hulp nodig te hebb<strong>en</strong>.• Vrijwillige hulp is te kortdur<strong>en</strong>dIn alle regio's signaler<strong>en</strong> de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> dat de <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g(zowel geïndiceerde jeugdzorg als begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het voorligg<strong>en</strong>dveld) meestal te kortdur<strong>en</strong>d is. Juist <strong>in</strong> de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> die 'wel will<strong>en</strong>, maarniet kunn<strong>en</strong>' is langdur<strong>en</strong>de ondersteun<strong>in</strong>g ('stut <strong>en</strong> steun hulp') nodig,soms wel totdat het jongste k<strong>in</strong>d 18 jaar is.Vaak gaat het wel goed als er e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sgerichte <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie wordt uitgevoerd.Maar die is e<strong>in</strong>dig <strong>en</strong> als die <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie stopt is er vaak weersprake van terugval <strong>en</strong> is de gez<strong>in</strong>svoogd hard nodig om het gez<strong>in</strong> op derails te houd<strong>en</strong>.De gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> is erg 'doelgericht'. B<strong>in</strong>n<strong>en</strong>Pag<strong>in</strong>a 25 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


e<strong>en</strong> korte periode moet e<strong>en</strong> aantal doel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bereikt. Als deze bereiktzijn dan wordt de begeleid<strong>in</strong>g afgerond. Bij dit type gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is hetnodig om te volg<strong>en</strong> of de bereikte doel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> vastgehoud<strong>en</strong>.In alle regio's wordt door de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> dat <strong>in</strong> deAWBZ-gef<strong>in</strong>ancierde zorg wél langdurige begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong> mogelijkis. De <strong>in</strong>dicaties word<strong>en</strong> echter voor e<strong>en</strong> beperkte periode afgegev<strong>en</strong><strong>en</strong> moet<strong>en</strong> telk<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gd. Hierbij hebb<strong>en</strong> deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> ondersteun<strong>in</strong>gnodig. De geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat zij ditvaak voor de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> regel<strong>en</strong>.• Onvoldo<strong>en</strong>de of ge<strong>en</strong> mogelijkheid tot zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>In alle regio's op Limburg na, noemt t<strong>en</strong> m<strong>in</strong>ste één respond<strong>en</strong>t dat <strong>in</strong> het<strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atie onvoldo<strong>en</strong>de kan word<strong>en</strong> of wordt opgepakt.Deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> vaak hulp nodig op verschill<strong>en</strong>de gebied<strong>en</strong>(bijvoorbeeld AWBZ-gef<strong>in</strong>ancierde zorg, opvoed<strong>in</strong>gsondersteun<strong>in</strong>g, hulpvoor de ouders) <strong>en</strong> zijn niet <strong>in</strong> staat om dit zelf te coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong>gev<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aan dat het hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gsveld <strong>en</strong> de daarvoorb<strong>en</strong>odigde <strong>in</strong>dicaties voor ouders – <strong>en</strong> vooral voor ouders met beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong>– onoverzichtelijk is. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is er veel 'papierwerk' nodigvoor het aanvrag<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie voor AWBZ-gef<strong>in</strong>ancierde zorg. Deverl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van deze <strong>in</strong>dicaties moet telk<strong>en</strong>s opnieuw word<strong>en</strong> aangevraagd.De geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat het vaak voorkomt datge<strong>en</strong> van de verschill<strong>en</strong>de hulpverl<strong>en</strong>ers die <strong>in</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> zitt<strong>en</strong> de coörd<strong>in</strong>atieop zich neemt: "Het hoort niet bij hun taak".Ook de afdel<strong>in</strong>g Toegang van BJZ kan <strong>in</strong> de meeste regio's onvoldo<strong>en</strong>decasemanagem<strong>en</strong>t bied<strong>en</strong>. Alle gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> dit aan maar demate waar<strong>in</strong> het mogelijk is verschilt per regio. Zo bood tot voor kort <strong>in</strong>Limburg de afdel<strong>in</strong>g Toegang wel meer <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief casemanagem<strong>en</strong>t. Dit isvanaf beg<strong>in</strong> 2010 niet meer mogelijk. In andere regio's kan bij e<strong>en</strong> beperktaantal casuss<strong>en</strong> <strong>in</strong>t<strong>en</strong>siever casemanagem<strong>en</strong>t gebod<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Inhet mer<strong>en</strong>deel van de gevall<strong>en</strong> gaat het om e<strong>en</strong> paar gesprekk<strong>en</strong>. Erword<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicaties gesteld – aldus het mer<strong>en</strong>deel van de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>van BJZ. Bij gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> die wel will<strong>en</strong> maar niet kunn<strong>en</strong> is dit nietvoldo<strong>en</strong>de. E<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd verwoordt het als volgt: Het is e<strong>en</strong> illusieom te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat je dit soort gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> paar gesprekk<strong>en</strong> op kantoorkan motiver<strong>en</strong> <strong>en</strong> kned<strong>en</strong> voor hulp.• Vrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g is te we<strong>in</strong>ig outreach<strong>en</strong>dIn alle regio’s, met uitzonder<strong>in</strong>g van Limburg, wordt door meerdere respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>aangegev<strong>en</strong> dat de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g (zowel <strong>in</strong> het voorligg<strong>en</strong>dveld, jeugdzorg als AWBZ-gef<strong>in</strong>ancierde zorg) te we<strong>in</strong>ig outreach<strong>en</strong>dkan werk<strong>en</strong>. Ouders moet<strong>en</strong> naar het kantoor van de hulpverl<strong>en</strong>erkom<strong>en</strong>, bijvoorbeeld van Toegang van BJZ of bij MEE. Voor veel van deouders waarbij deze problematiek speelt is dit e<strong>en</strong> te hoge drempelwaardoor zij zelf niet de stap naar de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g mak<strong>en</strong> ofsnel afhak<strong>en</strong>. Bij deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is het nodig om naar de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> toe tegaan <strong>en</strong> ze op die manier te motiver<strong>en</strong> voor hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g.Ontbrek<strong>en</strong> van geschikt/pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gIn alle regio's b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> dat geschikt/pass<strong>en</strong>d aanbodvoor sommige gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> ontbreekt. Zij voldo<strong>en</strong> niet aan de criteria voor hetbeschikbare aanbod <strong>en</strong> vall<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> wal <strong>en</strong> schip omdat er bijvoorbeeldsprake is van e<strong>en</strong> comb<strong>in</strong>atie van verschill<strong>en</strong>de problem<strong>en</strong> bij ouders <strong>en</strong>Pag<strong>in</strong>a 26 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>, de b<strong>en</strong>odigde hulp b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsstrom<strong>en</strong> gezochtmoet word<strong>en</strong> (jeugdzorg <strong>en</strong> AWBZ) of de hulp te kortdur<strong>en</strong>d, niet <strong>in</strong>t<strong>en</strong>siefg<strong>en</strong>oeg of te <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief is. Sommige gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat erteveel wordt uitgegaan van standaardsc<strong>en</strong>ario's waar deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> – diewill<strong>en</strong> maar niet kunn<strong>en</strong> of met specifieke problematiek – niet <strong>in</strong> pass<strong>en</strong>.Zowel respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de Rvdk als gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>, merk<strong>en</strong> op dat <strong>in</strong> de<strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g te we<strong>in</strong>ig expertise aanwezig is om deze moeilijkedoelgroep te begeleid<strong>en</strong>. Zij hebb<strong>en</strong> vaak problem<strong>en</strong> op meerdere gebied<strong>en</strong><strong>en</strong> moet<strong>en</strong> meer gemotiveerd word<strong>en</strong>.Opvall<strong>en</strong>d is dat de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de RvdK opmerk<strong>en</strong> dat er s<strong>in</strong>ds dezomer 2009 uit sommige regio's m<strong>in</strong>der verzoek<strong>en</strong> voor bescherm<strong>in</strong>gsonderzoek<strong>en</strong>b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> dus ook m<strong>in</strong>der zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> de <strong>vrijwillig</strong>ehulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g onvoldo<strong>en</strong>de effectief is. Dit zijn de regio's waar<strong>in</strong> gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>gof gez<strong>in</strong>smanagers zijn opgestart. De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hier ge<strong>en</strong>verband tuss<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong>, daarvoor is de <strong>in</strong>gezette ontwikkel<strong>in</strong>g te rec<strong>en</strong>t.Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> wordt het uite<strong>in</strong>delijk effect van deze vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gpas later zichtbaar, omdat ook deze vorm<strong>en</strong> vaak e<strong>en</strong> beperkte duurhebb<strong>en</strong>.OmgangsOTSDe omgangsOTS is <strong>in</strong> alle regio's g<strong>en</strong>oemd als e<strong>en</strong> vorm van OTS waar<strong>in</strong>de gezagsbeperk<strong>in</strong>g naar hun m<strong>en</strong><strong>in</strong>g we<strong>in</strong>ig meerwaarde heeft. Alle geïnterviewdegez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> zowel van BJZ <strong>en</strong> WSG gev<strong>en</strong> aan dat ze <strong>in</strong> e<strong>en</strong>omgangsOTS (bij e<strong>en</strong> (v))echtscheid<strong>in</strong>gszaak) onvoldo<strong>en</strong>de middel<strong>en</strong> <strong>in</strong>hand<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> om deze goed uit te voer<strong>en</strong>. De meerwaarde van de OTSwordt <strong>in</strong> deze zak<strong>en</strong> heel vaak niet gezi<strong>en</strong>. De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> zijn doorgeefluikvoor <strong>in</strong>formatie <strong>en</strong> het lukt h<strong>en</strong> vaak niet om de omgang op gang te krijg<strong>en</strong>.Als ouders niet will<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zij we<strong>in</strong>ig <strong>in</strong>strum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> om <strong>in</strong>te zett<strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> schriftelijke aanwijz<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> als ouders di<strong>en</strong>iet opvolg<strong>en</strong> dan kan het k<strong>in</strong>d uithuisgeplaatst word<strong>en</strong>. De geïnterviewdegez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat ze niet snel naar dit middel grijp<strong>en</strong>. Het uithuisplaats<strong>en</strong>van de jeugdige heeft hun <strong>in</strong>zi<strong>en</strong>s ge<strong>en</strong> meerwaarde <strong>in</strong> dezezak<strong>en</strong>.Alle geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> – dus <strong>in</strong> alle regio's – gev<strong>en</strong> aan dat <strong>in</strong> ditsoort zak<strong>en</strong> meer behoefte is aan e<strong>en</strong> goede mediation <strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> gezagsbeperk<strong>in</strong>ghier we<strong>in</strong>ig meerwaarde heeft. De gesprok<strong>en</strong> k<strong>in</strong>derrechtersdaar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> het uitsprek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS voor het regel<strong>en</strong> van deomgang wel degelijk e<strong>en</strong> z<strong>in</strong>vol <strong>in</strong>strum<strong>en</strong>t. Zij gaan er vanuit dat de gez<strong>in</strong>svoogdde omgang van het k<strong>in</strong>d met de niet verzorg<strong>en</strong>de ouder op e<strong>en</strong> goedemanier kan regel<strong>en</strong>. Zij zi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijke meerwaarde <strong>in</strong> de omgangsOTS.4.1.3 Regionale verschill<strong>en</strong>Er is e<strong>en</strong> aantal red<strong>en</strong><strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd die voorkom<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> of twee regio's.In twee regio's is expliciet door gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd dat de doorlooptijd<strong>en</strong>b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de ket<strong>en</strong> er voor kunn<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> dat bij start van de uitvoer<strong>in</strong>gvan de OTS de gez<strong>in</strong>svoogd merkt dat de ernst van de problematiek niet(meer) zo groot is. Er word<strong>en</strong> hier twee voorbeeld<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. In e<strong>en</strong> casusheeft het 9 maand<strong>en</strong> geduurd voor e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd aan het gez<strong>in</strong> is toegewez<strong>en</strong>.Het verzoek van de RvdK was gebaseerd op e<strong>en</strong> ernstig <strong>in</strong>cid<strong>en</strong>t.Pag<strong>in</strong>a 27 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


De ouders zijn zo geschrokk<strong>en</strong> van de oplegg<strong>in</strong>g van de OTS dat ze zelfhulp zijn gaan zoek<strong>en</strong> <strong>in</strong> de periode tuss<strong>en</strong> de oplegg<strong>in</strong>g <strong>en</strong> de toewijz<strong>in</strong>gvan de gez<strong>in</strong>svoogd. In e<strong>en</strong> andere casus heeft het raadsonderzoek lang opzich op lat<strong>en</strong> wacht<strong>en</strong>, <strong>in</strong> de tuss<strong>en</strong>tijd is hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g opgestart maar nogniet geconsolideerd.In twee regio's is aangegev<strong>en</strong> door de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> dat de wachtlijst<strong>en</strong> <strong>in</strong>de jeugdzorg ertoe leid<strong>en</strong> dat de situatie <strong>in</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> escaleert <strong>en</strong> leidt totde oplegg<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong> OTS.E<strong>en</strong> andere red<strong>en</strong> v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> we terug <strong>in</strong> Zuid-Limburg, waar plaats<strong>in</strong>g <strong>in</strong> degeslot<strong>en</strong> jeugdzorg red<strong>en</strong> kan zijn voor het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS ook alwerk<strong>en</strong> de ouders <strong>en</strong>/of de jeugdige hier <strong>vrijwillig</strong> aan mee. Wettelijk is ditniet noodzakelijk: s<strong>in</strong>ds januari 2008 zijn er wettelijk mogelijkhed<strong>en</strong> omjeugdig<strong>en</strong> <strong>in</strong> geslot<strong>en</strong> jeugdzorg te plaats<strong>en</strong> zonder OTS. Geslot<strong>en</strong> jeugdzorgaanbiedersvrag<strong>en</strong> echter soms expliciet om e<strong>en</strong> OTS.4.1.4 Indicaties voor geïndiceerde zorgAlle gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat <strong>in</strong> de meeste gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waar e<strong>en</strong> OTS isopgelegd aanvull<strong>en</strong>de zorg wordt gerealiseerd. Het is vaak de gez<strong>in</strong>svoogddie voor de <strong>in</strong>dicaties zorgt. Soms zit er al geïndiceerde zorg <strong>in</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>en</strong>wordt die voortgezet, maar <strong>in</strong> de meeste zak<strong>en</strong> is de gez<strong>in</strong>svoogd deg<strong>en</strong>edie de zorg 'regelt'. Het gaat hierbij niet alle<strong>en</strong> om geïndiceerde jeugdzorg.Vooral bij ouders met e<strong>en</strong> verstandelijke of psychische beperk<strong>in</strong>g wordt veelAWBZ-gef<strong>in</strong>ancierde zorg <strong>in</strong>gezet.De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> merk<strong>en</strong> op dat zij voor het <strong>in</strong>zett<strong>en</strong> van geïndiceerdezorg afhankelijk zijn van hetzelfde aanbod als <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> met dezelfde k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> eis<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> merkt op 'de OTSge<strong>en</strong> toverdoos is".Ouders zijn <strong>in</strong> het 'gedwong<strong>en</strong>' <strong>kader</strong> verplicht om aan de zorg mee te werk<strong>en</strong>.Het gaat hierbij echter meer om het (blijv<strong>en</strong>) motiver<strong>en</strong>, kned<strong>en</strong>, <strong>en</strong>soms steeds opnieuw uitlegg<strong>en</strong> aan ouders waarom de zorg nodig is, zodatzij niet afhak<strong>en</strong>. Er bestaan soms misvatt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> of wat gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>.Instanties (bijvoorbeeld schol<strong>en</strong>) hebb<strong>en</strong> het idee dat als er e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogdis, de ouders moet<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> aan de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>gev<strong>en</strong> aan dat zij echter ook slechts beperkte middel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> omouders 'te dw<strong>in</strong>g<strong>en</strong>'. Zij kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> schriftelijke aanwijz<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong>machtig<strong>in</strong>g tot uithuisplaats<strong>in</strong>g aanvrag<strong>en</strong>.E<strong>en</strong> van de onderzoeksvrag<strong>en</strong> (vraag 4) was om te kijk<strong>en</strong> of bureau jeugdzorg<strong>in</strong> dit type zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie afgeeft voor - door (jeugdzorg)aanbiedersuit te voer<strong>en</strong>, gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. De veronderstell<strong>in</strong>g wasdat deze groep k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> veel pedagogische problem<strong>en</strong> heeft <strong>en</strong> dat er vaake<strong>en</strong> geïndiceerd aanbod nodig zou zijn. Om dit te achterhal<strong>en</strong> is <strong>in</strong> het dossieronderzoekgekek<strong>en</strong> of bij het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatiejeugdhulp wordt afgegev<strong>en</strong>. In de meeste onderzochte dossiers was dit niethet geval. Vaak wordt pas beslot<strong>en</strong> <strong>in</strong> het Plan van Aanpak van bureaujeugdzorg na het uitsprek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> eerste OTS welke hulp nodig is. Endaarbij kan de b<strong>en</strong>odigde hulp ook bijvoorbeeld bestaan uit logopedie voork<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> licht verstandelijke beperk<strong>in</strong>g <strong>en</strong> e<strong>en</strong> langdur<strong>en</strong>de 'waakhondfunctie'.In het dossieronderzoek hebb<strong>en</strong> we gekek<strong>en</strong> naar die specifie-Pag<strong>in</strong>a 28 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


ke zak<strong>en</strong> waarbij de ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> doordrong<strong>en</strong> zijn van de problematiek<strong>en</strong> mee will<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. Het valt op dat <strong>in</strong> dezedossiers gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g niet altijd nodig wordt geacht. Het gaat hierbijhoofdzakelijk om zak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> omgangsOTS, e<strong>en</strong> broertje of zusje voorwie e<strong>en</strong> OTS is uitgesprok<strong>en</strong> maar die zelf (nog) ge<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ofvoor wie ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> beschikbaar is. In dezezak<strong>en</strong> is ook ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie voor begeleid<strong>in</strong>g omtr<strong>en</strong>t het betreff<strong>en</strong>de k<strong>in</strong>dnodig (<strong>in</strong>dicaties word<strong>en</strong> niet aan e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> toegewez<strong>en</strong> maar aan e<strong>en</strong> persoon(ouder of k<strong>in</strong>d)). Maar het feit dat wij dit niet terugv<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de dossierszegt niet alles, aangezi<strong>en</strong> de dossiers niet altijd volledig blijk<strong>en</strong> te zijn. Ine<strong>en</strong> aantal dossiers wordt <strong>in</strong> het plan van aanpak aangev<strong>en</strong> dat er begeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> het gez<strong>in</strong> nodig is, maar is ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie <strong>in</strong> het dossier te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>.Ook is <strong>in</strong> de helft van die zak<strong>en</strong> <strong>in</strong> het dossier niet g<strong>en</strong>oemd dat ouders eerdergez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> gehad.4.2 Verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g ondertoezichtstell<strong>in</strong>g4.2.1 Mate van voorkom<strong>en</strong>Aantal verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van OTSE<strong>in</strong>d 2007 hadd<strong>en</strong> 29.503 jeugdig<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS (jeugdmonitor.cbs.nl). Volg<strong>en</strong>sdezelfde bron zijn er <strong>in</strong> 2007 10.568 nieuwe OTS'<strong>en</strong> uitgesprok<strong>en</strong> 22 .Dat zou betek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat ruim 60% van de OTS <strong>in</strong> 2007 e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g is. 23De gemiddelde duur van e<strong>en</strong> OTS is drie jaar (<strong>in</strong>formatie m<strong>in</strong>isterie van Justitie,DJI). Dit beeld komt overe<strong>en</strong> met de <strong>in</strong>formatie van de geïnterviewdegez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>. De meest<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat het vaak niet mogelijk is omb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> jaar de doel<strong>en</strong> van de OTS te bereik<strong>en</strong>. Wel wordt aangegev<strong>en</strong>dat, s<strong>in</strong>ds er gewerkt wordt met de Deltamethode, veel strakker wordt gekek<strong>en</strong>of de doel<strong>en</strong> behaald zijn <strong>en</strong> of de OTS dan niet verl<strong>en</strong>gd wordt. Het iswel opvall<strong>en</strong>d dat de mate waar<strong>in</strong> hier scherp naar gekek<strong>en</strong> wordt erg verschilttuss<strong>en</strong> regio's. Maar ook b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> regio's verschill<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>in</strong>de mate waar<strong>in</strong> ze hier 'strak' mee omgaan. De meeste gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>aan dat zij s<strong>in</strong>ds de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van de Deltamethodiek de <strong>in</strong>druk hebb<strong>en</strong>dat OTS-<strong>en</strong> eerder word<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong>. Zij hebb<strong>en</strong> de <strong>in</strong>druk dat voorhe<strong>en</strong>OTS-<strong>en</strong> vaker verl<strong>en</strong>gd werd<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> v<strong>in</strong>ger aan de pols te houd<strong>en</strong>.Op basis van de verzamelde cijfers <strong>in</strong> de quick-scan is het moeilijk om e<strong>en</strong>exact beeld te krijg<strong>en</strong> van het aantal verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> per regio. Niet alle locatiesvan BJZ hebb<strong>en</strong> hier cijfers voor aangeleverd (zie tabel 1 <strong>in</strong> bijlage 2).BJZ maakt <strong>in</strong> de cijfers niet altijd onderscheid tuss<strong>en</strong> het aantal verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong><strong>en</strong> het aantal jeugdig<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong> OTS krijgt 24 .Mate van voorkom<strong>en</strong>De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van BJZ <strong>en</strong> WSG is tijd<strong>en</strong>s de quick-scan gevraagd ome<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te gev<strong>en</strong> van het aantal zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> e<strong>en</strong> OTS verl<strong>en</strong>gdNoot 22Noot 23Noot 24Dit cijfer komt echter niet overe<strong>en</strong> met de cijfers die we <strong>in</strong> 4.1.1 gebruik<strong>en</strong> <strong>en</strong> die afkomstig zijnvan BJZ <strong>en</strong> WSG. Daar gaat het om het aantal OTS dat <strong>in</strong> begeleid<strong>in</strong>g is g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> hier omhet aantal uitsprak<strong>en</strong>. Omdat we <strong>in</strong> deze al<strong>in</strong>ea <strong>in</strong>zicht will<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> <strong>in</strong> de verhoud<strong>in</strong>g tuss<strong>en</strong>nieuwe OTS-<strong>en</strong> <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> is gekoz<strong>en</strong> voor dezelfde bron.E<strong>in</strong>d 2008 zijn er 32.147 OTS'<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>in</strong> 2008 zijn 11.137 nieuwe OTS opgelegd. In 2008 zijn64% van de OTS zijn dus verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Het is namelijk mogelijk dat e<strong>en</strong> OTS met e<strong>en</strong> half jaar wordt verl<strong>en</strong>gd <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s nog e<strong>en</strong>smet e<strong>en</strong> half jaar.Pag<strong>in</strong>a 29 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


wordt waar ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d doordrong<strong>en</strong> zijn van de ernst van de problematiek<strong>en</strong> bereid zijn om mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. Ook hiervond<strong>en</strong> respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> het lastig om e<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te mak<strong>en</strong> van de omvang.Tabel 4.3Voorkom<strong>en</strong> van verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar ouders bereid zijnmee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de verschill<strong>en</strong>de regio'sLocatie BJZInschatt<strong>in</strong>g 'oneig<strong>en</strong>lijke' verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gOTSVerhoud<strong>in</strong>g 'oneig<strong>en</strong>lijke' nieuweOTS <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gFrieslandKomt voor, ge<strong>en</strong> uitspraak over Vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>omvangGron<strong>in</strong>g<strong>en</strong> Regelmatig Ev<strong>en</strong>veelDr<strong>en</strong>the Nooit NvtOverijssel Vaak Vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>Flevoland Regelmatig Vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>Noord-Holland Regelmatig Vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>Zuid-HollandKomt voor, zeld<strong>en</strong>, ge<strong>en</strong> uitspraak Ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>gover omvangD<strong>en</strong> HaagKomt voor, zeld<strong>en</strong>, ge<strong>en</strong> uitspraak Ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>gover omvangUtrecht Onbek<strong>en</strong>d Onbek<strong>en</strong>dGelderlandOnbek<strong>en</strong>dNoord-Brabant Komt voor, ge<strong>en</strong> uitspraak over Ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g gegev<strong>en</strong>omvangZeelandKomt voor, ge<strong>en</strong> uitspraak over Ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g gegev<strong>en</strong>omvangLimburg Nooit NvtRegio Amsterdam Zeld<strong>en</strong>, <strong>en</strong>kele gevall<strong>en</strong> per jaar Vaker bij nieuwe zak<strong>en</strong>Regio Rotterdam- Regelmatig, 15%Vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>RijnmondWSG Regelmatig, 10% Vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>De meeste respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn het er over e<strong>en</strong>s dat het vaker bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gvan zak<strong>en</strong> dan bij nieuwe te start<strong>en</strong> zak<strong>en</strong> gebeurt dat e<strong>en</strong> OTS wordt opgelegd,terwijl het gez<strong>in</strong> zich bewust is van de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> bereid zou zijn ommee te werk<strong>en</strong> aan de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Dit wil zegg<strong>en</strong> dat <strong>in</strong> dit soort zak<strong>en</strong> degez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g ook zonder gezagsbeperk<strong>in</strong>g kan word<strong>en</strong> voortgezet. In demeeste regio's, waar m<strong>en</strong> bereid is e<strong>en</strong> uitspraak over de omvang te do<strong>en</strong>,geeft m<strong>en</strong> aan dat dit regelmatig, d.w.z. <strong>in</strong> ongeveer 15% van de zak<strong>en</strong>,voorkomt.Meerdere gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat e<strong>en</strong> jaar vaak tekort is om e<strong>en</strong> OTSaf te sluit<strong>en</strong>. De evaluatie van de OTS v<strong>in</strong>dt plaats 9 maand<strong>en</strong> na de oplegg<strong>in</strong>g.De <strong>in</strong>gezette hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g is dan te kort bezig om zeker te zijn dat deouders de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g vol houd<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of dat de bereikte resultat<strong>en</strong> beklijv<strong>en</strong>.Daarom wordt vaak e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g aangevraagd.Uite<strong>en</strong>lop<strong>en</strong>de procedures voor aanvraag verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>Er word<strong>en</strong> <strong>in</strong> de onderzochte regio's verschill<strong>en</strong>de procedures gehanteerdrondom de <strong>in</strong>stemm<strong>in</strong>g van ouders met de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS.Wanneer de gez<strong>in</strong>svoogd e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS <strong>in</strong>di<strong>en</strong>t,moet <strong>in</strong> dit verzoek <strong>in</strong> elk geval word<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> dat het verzoek besprok<strong>en</strong>is met de ouders/verzorgers <strong>en</strong> wat hun reactie is op het verzoek.Wanneer ouders <strong>en</strong> andere belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> behoefte hebb<strong>en</strong> aane<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g dan word<strong>en</strong> deze verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> meestal niet ter zitt<strong>in</strong>g besprok<strong>en</strong>maar buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g behandeld. De k<strong>in</strong>derrechter (of e<strong>en</strong> secretaris) beoordeeltzelf ook nog of hij e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g nodig acht.Pag<strong>in</strong>a 30 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


De procedure hiervoor verschilt per regio. De meest gangbare procedure isdat de rechtbank e<strong>en</strong> brief aan de belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> (de ouders) stuurt overde zitt<strong>in</strong>g <strong>en</strong> hun verzoekt om te reager<strong>en</strong> als zij e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g will<strong>en</strong>. Reager<strong>en</strong>de ouders of de belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> niet dan wordt het verzoek buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>gbehandeld. Sommige gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> merk<strong>en</strong> op dat dit voor hun doelgroep<strong>in</strong>gewikkeld is. Zij reager<strong>en</strong> niet op deze brief. Daarnaast is het zo dat ouderssoms wel reager<strong>en</strong>, maar bij de zitt<strong>in</strong>g niet kom<strong>en</strong> opdag<strong>en</strong>. In de regioTw<strong>en</strong>te werkt BJZ met e<strong>en</strong> schriftelijke akkoordverklar<strong>in</strong>g van de ouders metde verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS. Deze wordt bij het verzoek van BJZ om verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>ggevoegd.De mate waar<strong>in</strong> verzoek<strong>en</strong> voor verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g ter zitt<strong>in</strong>g word<strong>en</strong> behandeld iserg verschill<strong>en</strong>d. Zo gev<strong>en</strong> de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>in</strong> Tw<strong>en</strong>te aan dat de meesteverl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> word<strong>en</strong> behandeld. In andere regio's verschilthet per gez<strong>in</strong>svoogd. De <strong>en</strong>e gez<strong>in</strong>svoogd geeft aan dat bijna alle zak<strong>en</strong> terzitt<strong>in</strong>g word<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> de andere dat de meeste ouders de brief nietretourner<strong>en</strong> <strong>en</strong> het dus niet tot e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g komt.Het komt zelfs voor dat ouders het eig<strong>en</strong>lijk niet e<strong>en</strong>s zijn met de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gmaar toch niet <strong>in</strong> gaan op de brief van de rechtbank waar<strong>in</strong> ze aan kunn<strong>en</strong>gev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g te will<strong>en</strong>.Sommige gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan zelf om e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g te vrag<strong>en</strong> bij gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>waar zij het nodig v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> om voor de k<strong>in</strong>derrechter e<strong>en</strong> aantal zak<strong>en</strong>expliciet op e<strong>en</strong> rijtje te zett<strong>en</strong>, bij wispelturige ouders of bij twijfelgevall<strong>en</strong>.Bij deze laatste gevall<strong>en</strong> is het de k<strong>in</strong>derrechter die de knoop doorhakt.Instemm<strong>in</strong>g van ouders met verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g OTSDe gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> (<strong>in</strong> verschill<strong>en</strong>de regio's maar ook b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> dezelfde regio)hebb<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de ervar<strong>in</strong>g<strong>en</strong> over de mate waar<strong>in</strong> ouders <strong>in</strong>stemm<strong>en</strong>met de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g: lop<strong>en</strong>d van <strong>in</strong> de meeste zak<strong>en</strong> tot ongeveer de helft vande zak<strong>en</strong>.Het mer<strong>en</strong>deel van de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> geeft aan dat ouders akkoord gaanmet de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS omdat het goed gaat. Ouders zijn hier dubbel<strong>in</strong>. Ze will<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>lijk ge<strong>en</strong> OTS maar omdat het goed gaat stemm<strong>en</strong> ze <strong>in</strong>met verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g. Deze gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> ook aan dat ze hier zelf ook e<strong>en</strong>dubbel gevoel over hebb<strong>en</strong>. Enerzijds will<strong>en</strong> ze de ouders belon<strong>en</strong> omdathet goed gaat door de OTS stop te zett<strong>en</strong>, maar omdat het <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong>vaak fout g<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g wordt de OTS verl<strong>en</strong>gd om de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gvast te houd<strong>en</strong>. Deze situatie is <strong>in</strong> sterkere mate van toepass<strong>in</strong>g bijouders met e<strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g.E<strong>en</strong> aantal gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> merkt op dat <strong>in</strong> de zak<strong>en</strong> waar de ouders <strong>in</strong>stemm<strong>en</strong>met de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS <strong>en</strong> er ge<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g komt, je je eig<strong>en</strong>lijkmoet afvrag<strong>en</strong> of de OTS wel nodig is. Ouders stemm<strong>en</strong> <strong>in</strong> met de begeleid<strong>in</strong>g<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> mee. Is de gezagsbeperk<strong>in</strong>g dan nog wel nodig om dezegez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> te begeleid<strong>en</strong>, vraagt e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd zich af. Anderzijds zijn ditvaak gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waarbij de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong> heeft gefaald,<strong>en</strong> waarbij dus niet kan gegarandeerd kan word<strong>en</strong> dat dit niet opnieuwgebeurt als de OTS wordt stopgezet.Mate waar<strong>in</strong> k<strong>in</strong>derrechters het verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g opvolg<strong>en</strong>De meeste gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat k<strong>in</strong>derrechters vaak het verzoektot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g opvolg<strong>en</strong>; dat betek<strong>en</strong>t niet dat k<strong>in</strong>derrechters klakkeloos opvolg<strong>en</strong>wat gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> verzoek<strong>en</strong>. Gevraagd is naar voorbeeld<strong>en</strong> waarbijde verzoek<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>svoogd niet zijn opgevolgd:• Ouders gav<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de zitt<strong>in</strong>g aan de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>te will<strong>en</strong> voortzett<strong>en</strong>. De k<strong>in</strong>derrechter heeft h<strong>en</strong> die kans gegev<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 31 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


• Vooral de 'ouderfactor<strong>en</strong>' war<strong>en</strong> nog problematisch. De k<strong>in</strong>dfactor<strong>en</strong> war<strong>en</strong>positief, m.a.w. de ontwikkel<strong>in</strong>g van het k<strong>in</strong>d werd niet bedreigd doorde negatieve ouderfactor<strong>en</strong>.• Bij e<strong>en</strong> OTS bij meerdere k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong> is alle<strong>en</strong> de OTS verl<strong>en</strong>gdvoor het k<strong>in</strong>d met ernstige problem<strong>en</strong> wi<strong>en</strong>s ontwikkel<strong>in</strong>g bedreigd werd.<strong>in</strong> de veronderstell<strong>in</strong>g dat de gez<strong>in</strong>svoogd ook e<strong>en</strong> oogje <strong>in</strong> het zeil konhoud<strong>en</strong> bij het k<strong>in</strong>d met m<strong>in</strong>der ernstige problematiek.• De OTS is niet verl<strong>en</strong>gd omdat het doel (opstart<strong>en</strong> van hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g)bereikt is, ondanks dat de gez<strong>in</strong>svoogd zorg<strong>en</strong> had over de mate waar<strong>in</strong>de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zou word<strong>en</strong> vol gehoud<strong>en</strong>.K<strong>in</strong>derrechters kunn<strong>en</strong> er bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> voor kiez<strong>en</strong> om de OTS met 6 maand<strong>en</strong>te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> plaats van met e<strong>en</strong> jaar of de zaak aanhoud<strong>en</strong> voor 6maand<strong>en</strong> om de ouders de kans te gev<strong>en</strong> te bewijz<strong>en</strong> dat ze het kunn<strong>en</strong>.Ook gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> bij twijfelzak<strong>en</strong> of zak<strong>en</strong> waar ze nog ev<strong>en</strong> e<strong>en</strong>v<strong>in</strong>ger aan de pols will<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> soms verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g aan voor 6 maand<strong>en</strong> ofvrag<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g met e<strong>en</strong> jaar aan met de expliciete vermeld<strong>in</strong>g dat deOTS eerder wordt opgehev<strong>en</strong> als dit mogelijk is.Overdracht naar <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> is niet expliciet aan de ordeDe gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>in</strong> de meeste regio's gev<strong>en</strong> aan dat bij de evaluatie vande OTS <strong>en</strong> de besliss<strong>in</strong>g om al dan niet e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g <strong>in</strong> tedi<strong>en</strong><strong>en</strong>, niet expliciet gekek<strong>en</strong> wordt naar of de begeleid<strong>in</strong>g kan word<strong>en</strong>overgedrag<strong>en</strong> naar het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. De doel<strong>en</strong> van de OTS word<strong>en</strong> geëvalueerd<strong>en</strong> er wordt gekek<strong>en</strong> of de grond<strong>en</strong> voor de OTS nog aanwezigzijn. Zijn de doel<strong>en</strong> niet behaald <strong>en</strong> is de bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g vanhet k<strong>in</strong>d nog niet opgehev<strong>en</strong> dan wordt e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g <strong>in</strong>gedi<strong>en</strong>d.Er wordt dus (bijna) niet gekek<strong>en</strong> of de begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> kan word<strong>en</strong> opgepakt.4.2.2 Red<strong>en</strong><strong>en</strong>Uit de <strong>in</strong>terviews met gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> van BJZ <strong>en</strong> WSG, het dossieronderzoek<strong>en</strong> de door de k<strong>in</strong>derrechters <strong>in</strong>gevulde scorelijst<strong>en</strong> komt e<strong>en</strong> aantalred<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders bereid zijnmee te werk<strong>en</strong> aan langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g naar vor<strong>en</strong> die <strong>in</strong> alle regio'sherk<strong>en</strong>d word<strong>en</strong>. In de <strong>in</strong>terviews is ge<strong>en</strong> lijstje van mogelijke red<strong>en</strong><strong>en</strong>voorgelegd aan de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Het gaat dus om de red<strong>en</strong><strong>en</strong> die de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zelf b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> uitzonder<strong>in</strong>g hierop zijn de k<strong>in</strong>derrechtersaan wie is gevraagd aan te v<strong>in</strong>k<strong>en</strong> <strong>in</strong> hoeverre e<strong>en</strong> factor e<strong>en</strong> rol speelt <strong>in</strong>hun besliss<strong>in</strong>g.In tabel 4.4 word<strong>en</strong> de g<strong>en</strong>oemde red<strong>en</strong><strong>en</strong> weergegev<strong>en</strong>. Het doel van detabel is niet om e<strong>en</strong> kwantitatief <strong>in</strong>zicht te gev<strong>en</strong> maar om e<strong>en</strong> <strong>in</strong>druk te gev<strong>en</strong>van welke red<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong> welke regio voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet van hoe vaak dezered<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> regio voorkom<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 32 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Red<strong>en</strong><strong>en</strong>Tabel 4.4Red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders bereidzijn mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gKRLandelijk*OverijsselStadsregioAmsterdamHaagland<strong>en</strong>Noord-BrabantLimburg 1Problematiek van het gez<strong>in</strong>Ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek k<strong>in</strong>d/gez<strong>in</strong> 4.1 + + +Duur <strong>en</strong> hardnekkigheid van de problematiek 4.2 + + +Onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ouders/beklijv<strong>en</strong>/vasthoud<strong>en</strong>3.7 + ++ ++ +Ouders will<strong>en</strong> graag OTS voortzett<strong>en</strong> 2.0 ++ ++ + ++ +K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gOntbrek<strong>en</strong> of tekort geschikte <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g0.3 + + + +Niet voldo<strong>en</strong>de <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief ++Niet voldo<strong>en</strong>de outreach<strong>en</strong>d + + ++Te vrijblijv<strong>en</strong>d + + +Niet langdurig g<strong>en</strong>oeg + +Ge<strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t beschikbaar + + +Vrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g heeft eerder gefaald +V<strong>in</strong>ger aan de pols ++ ++ ++ ++ +Opgestarte hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g nog te pril + +Overdracht naar <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g nietw<strong>en</strong>selijk/mogelijk1.1 +Waarborg<strong>en</strong> cont<strong>in</strong>uïteit ++ ++ + + +(langdurig) Zorgcoörd<strong>in</strong>atie/casemanagem<strong>en</strong>tnodig++ + + + +Wachtlijst<strong>en</strong> +Pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g/UHP ++ ++ + ++ dossieronderzoek+ <strong>in</strong>terviews met BJZ <strong>en</strong> WSG (kan maximaal twee kruisjes oplever<strong>en</strong>)* Landelijk is gebaseerd op de scorelijst<strong>en</strong> van de k<strong>in</strong>derrechters (gemiddelde score op schaalvan 0 tot 5)1Uit de regio Limburg zijn ge<strong>en</strong> dossiers aangeleverd van zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> de OTS verl<strong>en</strong>gd is <strong>in</strong>zak<strong>en</strong> waar ouders bereid zijn mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. Zowel de gez<strong>in</strong>svoogdvan BJZ <strong>en</strong> WSG gaf aan dit niet voorkwam.In grote lijn<strong>en</strong> vall<strong>en</strong> drie red<strong>en</strong><strong>en</strong> 25 op die <strong>in</strong> alle regio's <strong>in</strong> meer of m<strong>in</strong>deremate geld<strong>en</strong> <strong>en</strong> door verschill<strong>en</strong>de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn g<strong>en</strong>oemd. Deze red<strong>en</strong><strong>en</strong>zijn ook terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> het dossieronderzoek <strong>en</strong> werd<strong>en</strong> reeds <strong>in</strong> dequickscan door de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aangestipt. In de <strong>in</strong>terviews zijn zij verderuitgediept. Het gaat om:• v<strong>in</strong>ger aan de pols houd<strong>en</strong>;• langdurig casemanagem<strong>en</strong>t nodig;• pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.V<strong>in</strong>ger aan de polsIn alle regio's wordt g<strong>en</strong>oemd dat e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTSgebeurt om e<strong>en</strong> v<strong>in</strong>ger aan de pols te houd<strong>en</strong>. Het is nodig om te kijk<strong>en</strong> ofde <strong>in</strong>gezette positieve ontwikkel<strong>in</strong>g wordt vastgehoud<strong>en</strong>. Hiervoor word<strong>en</strong>verschill<strong>en</strong>de red<strong>en</strong><strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd:• De periode van e<strong>en</strong> jaar is tekort om zeker te zijn dat ouders op eig<strong>en</strong>kracht verder kunn<strong>en</strong>.• Sommige ouders hebb<strong>en</strong> iemand nodig die controle houdt op wat zedo<strong>en</strong>. 'Als de hijg<strong>en</strong>de adem van de gez<strong>in</strong>svoogd <strong>in</strong> hun nek wegvalt,vervall<strong>en</strong> ze <strong>in</strong> hun oude fout<strong>en</strong> <strong>en</strong> valkuil<strong>en</strong>' aldus e<strong>en</strong> van de geïnter-Noot 25E<strong>en</strong> andersoortige red<strong>en</strong> voor het uitsprek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS, die <strong>in</strong> twee regio's is g<strong>en</strong>oemd isdat broertjes of zusjes uit voorzorg ook e<strong>en</strong> OTS krijg<strong>en</strong> omdat e<strong>en</strong> van de brusjes e<strong>en</strong> OTSkrijgt (OTS gaat namelijk per jeugdige <strong>en</strong> niet per gez<strong>in</strong>). Dit hebb<strong>en</strong> we ook teruggevond<strong>en</strong> <strong>in</strong>het dossieronderzoek.Pag<strong>in</strong>a 33 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


viewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>.Met name bij ouders met e<strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g is het nodig om e<strong>en</strong> v<strong>in</strong>ger aan depols te houd<strong>en</strong> omdat zij moeite hebb<strong>en</strong> met het volhoud<strong>en</strong> van de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> het vasthoud<strong>en</strong> van de bereikte doel<strong>en</strong>. Bij deze doelgroep beklijfthet geleerde (veel) m<strong>in</strong>der goed <strong>en</strong> ze kunn<strong>en</strong> het ook slecht toepass<strong>en</strong> bijnieuwe problem<strong>en</strong>. Deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>lijk 'stut <strong>en</strong> steun' hulp nodigtot de jeugdige 18 jaar wordt. Dit type hulp is echter <strong>in</strong> de meeste regio's<strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> niet beschikbaar.Gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> ook aan dat sommige ouders zelf will<strong>en</strong> dat de OTSverl<strong>en</strong>gd wordt. De opgestarte hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g loopt naar hun tevred<strong>en</strong>heid.Dank zij de ondersteun<strong>in</strong>g van de gez<strong>in</strong>svoogd houd<strong>en</strong> ze het vol. Zij zijnbang dat als de gez<strong>in</strong>svoogd wegvalt, het weer mis gaat zoals <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong>is gebeurd.Langdurig casemanagem<strong>en</strong>t/zorgcoörd<strong>in</strong>atie nodigDe gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> die bereid zijn om mee te werk<strong>en</strong> aan de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g maarwaarbij wel verl<strong>en</strong>gd wordt hebb<strong>en</strong> vaak langdurig casemanagem<strong>en</strong>t/zorgcoörd<strong>in</strong>ati<strong>en</strong>odig. Ouders kunn<strong>en</strong> dit volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>vaak niet zelf oppakk<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> is het niet aanwezig. DeOTS wordt dan verl<strong>en</strong>gd om dit te waarborg<strong>en</strong>.De overdracht naar het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> is volg<strong>en</strong>s de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> nietmogelijk omdat outreach<strong>en</strong>d casemanagem<strong>en</strong>t vergelijkbaar met wat degez<strong>in</strong>svoogd doet niet voorhand<strong>en</strong> is <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Bij het ontbrek<strong>en</strong>van het aanbod word<strong>en</strong> dezelfde red<strong>en</strong><strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd als <strong>in</strong> 4.1.3.De meeste geïnterviewde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> echter we<strong>in</strong>ig zicht op water mogelijk is aan zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t <strong>in</strong> het voorligg<strong>en</strong>develd. Bij casemanagem<strong>en</strong>t d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> zij bijna altijd aan Toegang van BJZ <strong>en</strong>de (on)mogelijkhed<strong>en</strong> voor zorgcoörd<strong>in</strong>atie b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de geïndiceerde zorg(jeugdzorg <strong>en</strong> AWBZ-zorg). Zij hebb<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> of we<strong>in</strong>ig zicht op de mogelijkhed<strong>en</strong>via het C<strong>en</strong>trum voor Jeugd <strong>en</strong> Gez<strong>in</strong>, gez<strong>in</strong>coaches of maatschappelijkwerk.Pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong>Bijna alle gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat bij pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong> de OTSvaak verschill<strong>en</strong>de mal<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gd wordt. Ook bij gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waar de oudersgoed meewerk<strong>en</strong> aan de plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat hetjuist bij de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> die goed meewerk<strong>en</strong> lastig is om ouders het gezag teontnem<strong>en</strong>. Dit voelt als e<strong>en</strong> straf, terwijl ze goed meewerk<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong>bestaat de 'angst' dat als er e<strong>en</strong> voogdijverzoek wordt <strong>in</strong>gedi<strong>en</strong>d de oudersgaan teg<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> <strong>in</strong> plaats van meewerk<strong>en</strong>. Daarom wordt vaak de OTSieder jaar weer opnieuw verl<strong>en</strong>gd. De OTS di<strong>en</strong>t dan als e<strong>en</strong> garantie voorouders of de pleegouders dat de omgangsregel<strong>in</strong>g tuss<strong>en</strong> ouders, pleegouders<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d goed gaat. De gez<strong>in</strong>svoogd houdt dan alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> v<strong>in</strong>ger aan depols.4.2.3 Noodzaak van e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gDe gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>in</strong> de meeste regio's gev<strong>en</strong> aan dat <strong>in</strong> e<strong>en</strong> beperkt deel(gemiddeld ongeveer 15%) van de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van OTS de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gook mogelijk is zonder gezagsbeperk<strong>in</strong>g <strong>en</strong> dus prima <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong>Pag<strong>in</strong>a 34 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


<strong>kader</strong> zou kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voortgezet. Deze ouders werk<strong>en</strong> mee aan dehulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g maar hebb<strong>en</strong> iemand nodig die af <strong>en</strong> toe poolshoogte neemt,de zorg coörd<strong>in</strong>eert <strong>en</strong> wanneer nodig bijstuurt. Doordat dit type hulp veelalniet beschikbaar is, kiest m<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS.In het <strong>kader</strong> van dit onderzoek is dit e<strong>en</strong> heel <strong>in</strong>teressante uitspraak.Op deze kwestie is <strong>in</strong> de <strong>in</strong>terviews verder doorgevraagd. De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>is gevraagd of zij zelf <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> de begeleid<strong>in</strong>g aan het gez<strong>in</strong> zoud<strong>en</strong>will<strong>en</strong>/kunn<strong>en</strong> doorzett<strong>en</strong> <strong>en</strong> of ze hun begeleid<strong>in</strong>g kunn<strong>en</strong> overdrag<strong>en</strong> aane<strong>en</strong> collega vanuit het <strong>vrijwillig</strong>e <strong>kader</strong>.De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> is gevraagd of het zelf begeleid<strong>en</strong> van deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> <strong>in</strong>het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> – onder de aanname dat dit ook <strong>in</strong> de praktijk mogelijk is -e<strong>en</strong> alternatief voor e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g kan zijn. De m<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> zijnhierover verdeeld. Sommige gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dit als e<strong>en</strong> goed alternatiefals ze daar de mogelijkheid voor zoud<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Omdat ze e<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong>sbandhebb<strong>en</strong> opgebouwd met gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ze het makkelijkblijv<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is ge<strong>en</strong> overdracht van dossiers <strong>en</strong> <strong>in</strong>formati<strong>en</strong>odig wat prettig is voor de ouders. Andere gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> dit nietwill<strong>en</strong> omdat dit tot rolverwarr<strong>in</strong>g kan leid<strong>en</strong>.De gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> ook van m<strong>en</strong><strong>in</strong>g over de vraag of de persoonlijkerelatie die ze hebb<strong>en</strong> opgebouwd met het gez<strong>in</strong> e<strong>en</strong> rol speelt <strong>in</strong> deverzoek<strong>en</strong> tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g. Sommige gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat zij dezegez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> collega (gez<strong>in</strong>svoogd/jeugdhulpverl<strong>en</strong>er) <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> kunn<strong>en</strong> overdrag<strong>en</strong>. Het gaat volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> niet zozeer om de persoonvan de gez<strong>in</strong>svoogd, maar om het soort begeleid<strong>in</strong>g die je als gez<strong>in</strong>svoogdkan bied<strong>en</strong>. Zoals e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd zegt: Je probeert te vermijd<strong>en</strong> dat hetgez<strong>in</strong> afhankelijk wordt van de persoon van de gez<strong>in</strong>svoogd. Andere gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>gev<strong>en</strong> aan dat – <strong>en</strong> dan vooral bij ouders met e<strong>en</strong> verstandelijkebeperk<strong>in</strong>g of psychische problem<strong>en</strong> – de relatie die je opbouwt met de ouderservoor zorgt dat ouders gemotiveerd blijv<strong>en</strong>. Het kost tijd om deze relatieop te bouw<strong>en</strong>, het vertrouw<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> nieuwe hulpverl<strong>en</strong>er of gez<strong>in</strong>svoogdmoet dit opnieuw opbouw<strong>en</strong>. Zij pleit<strong>en</strong> dan ook voor e<strong>en</strong>verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS <strong>en</strong> het <strong>in</strong> stand houd<strong>en</strong> van de werkrelatie. Gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>verschill<strong>en</strong> hierover duidelijk van m<strong>en</strong><strong>in</strong>g.4.3 Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>gHet is niet mogelijk om e<strong>en</strong> exact aantal te noem<strong>en</strong> van de gevall<strong>en</strong> waarbijouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van het probleem doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereidzijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>,<strong>en</strong> de k<strong>in</strong>derrichter e<strong>en</strong> OTS oplegt of verl<strong>en</strong>gt. De grove schatt<strong>in</strong>g isdat dit zeld<strong>en</strong> voorkomt bij het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS (100 tot 300 zak<strong>en</strong>per jaar op ca 10.360) <strong>en</strong> soms bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> (2.000 tot 2.750 zak<strong>en</strong> perjaar op 19.000 verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>). B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de huidige <strong>kader</strong>s wordt de bereidheidvan ouders om mee te werk<strong>en</strong> aan hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g impliciet meegewog<strong>en</strong> bijhet bepal<strong>en</strong> van het fal<strong>en</strong> van eerdere hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g of het vermoed<strong>en</strong> datandere middel<strong>en</strong> dan gezagsbeperk<strong>in</strong>g zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>. Opvall<strong>en</strong>d daarbij is datbij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> niet expliciet wordt gekek<strong>en</strong> of de begeleid<strong>in</strong>g kan word<strong>en</strong>overgedrag<strong>en</strong> naar het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.De belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> om <strong>in</strong> die gevall<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong> zijn volg<strong>en</strong>sde gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>en</strong> de RvdK:Pag<strong>in</strong>a 35 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


• De ernst van de problematiek <strong>en</strong> de bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g vande jeugdige. Dit is de meest doorslaggev<strong>en</strong>de red<strong>en</strong>.• Ouders will<strong>en</strong> maar kunn<strong>en</strong> niet.• Fal<strong>en</strong> van hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> omdat het aanbod onvoldo<strong>en</strong>deaansluit bij de behoefte van ouders <strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>:• Het aanbod is te vrijblijv<strong>en</strong>d.• Ouders kunn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> hulpvraag formuler<strong>en</strong>.• Vrijwillige hulp is te kortdur<strong>en</strong>d.• Onvoldo<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> voor zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t.• Vrijwillige hulp is te we<strong>in</strong>ig outreach<strong>en</strong>d.• Ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> voor specifiekedoelgroep<strong>en</strong>.• OmgangsOTS.De belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> om e<strong>en</strong> OTS te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> wanneer ouders bereidzijn om mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g zijn volg<strong>en</strong>s de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>:• v<strong>in</strong>ger aan de pols houd<strong>en</strong>;• langdurig casemanagem<strong>en</strong>t is nodig <strong>en</strong> ontbreekt <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>;• verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS bij pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ook al staan de oudersachter de plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat ouders meestal akkoord gaan met de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g.Dit is volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> vaak het geval omdat het goed gaat <strong>en</strong> ouders ditwill<strong>en</strong> vasthoud<strong>en</strong>. Gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> de vraag of de gezagsbeperk<strong>in</strong>geig<strong>en</strong>lijk wel noodzakelijk is als de ouders akkoord gaan met de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g.Als de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> faalt dan heeft dit <strong>en</strong>erzijds temak<strong>en</strong> met de beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> onmacht van de ouders maar ook met debov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemde knelpunt<strong>en</strong>/tekort<strong>en</strong> <strong>in</strong> het beschikbare aanbod. Ook <strong>in</strong>andere onderzoek<strong>en</strong>, zoals het evaluatieonderzoek van de Wet op dejeugdzorg (Baecke, J.A.H., Boer, R. de, Bremmer, P.J.J. et al 2009) 26 <strong>en</strong> hetonderzoek naar de mogelijkhed<strong>en</strong> van casemanagem<strong>en</strong>t door BJZ (Berg, Yvan d<strong>en</strong>, Hover, C. Loos, P. van der & Wever Y., 2009) 27 word<strong>en</strong> de knelpunt<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemd. Er zijn onvoldo<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> voor zorgcoörd<strong>in</strong>atie<strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t <strong>in</strong> de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsstrom<strong>en</strong> <strong>en</strong>de <strong>in</strong>dicatiestrom<strong>en</strong> zijn <strong>in</strong>gewikkeld <strong>en</strong> niet op elkaar afgestemd.In de meeste gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is volg<strong>en</strong>s de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> ook <strong>en</strong>ige vorm vangeïndiceerde zorg (jeugdzorg of AWBZ gef<strong>in</strong>ancierde zorg) nodig. Meestal ishet de gez<strong>in</strong>svoogd die toeleidt naar dit aanbod. Hierbij zijn ze afhankelijkvan hetzelfde aanbod als <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Echter niet <strong>in</strong> alle gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>is geïndiceerde gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g nodig. In sommige gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is de hulp <strong>en</strong>coörd<strong>in</strong>atie die de gez<strong>in</strong>svoogd kan bied<strong>en</strong> toereik<strong>en</strong>d.Noot 26Noot 27Baecke, J.A.H., Boer, R. de, Bremmer, P.J.J., Du<strong>en</strong>k, M., Kroon, D.J.J., Loeff<strong>en</strong>, M.M., Mobac,C.E., Schuyt, M. (2009). Evaluatie Wet op de Jeugdzorg. Amersfoort: BMC.Berg, Y van d<strong>en</strong>, Hover, C. Loos, P. van der & Wever Y. (2009). Comb<strong>in</strong>aties van zorg bijjeugdig<strong>en</strong>. D<strong>en</strong> Haag: B&A)Pag<strong>in</strong>a 36 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


5 Factor<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong> bij oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong>verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> (v)OTS-zak<strong>en</strong>5.1 Inleid<strong>in</strong>gK<strong>in</strong>derrechters zijn bevoegd om e<strong>en</strong> m<strong>in</strong>derjarige onder toezicht van e<strong>en</strong>gez<strong>in</strong>svoogd te stell<strong>en</strong> als ‘e<strong>en</strong> m<strong>in</strong>derjarige zodanig opgroeit dat zijn zedelijkeof geestelijke belang<strong>en</strong> of zijn gezondheid ernstig word<strong>en</strong> bedreigd, <strong>en</strong>andere middel<strong>en</strong> ter afw<strong>en</strong>d<strong>in</strong>g van deze bedreig<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> gefaald of, naaris te voorzi<strong>en</strong>, zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>’ (artikel 1:254 BW).Hulp <strong>in</strong> het gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> – via e<strong>en</strong> ondertoezichtstell<strong>in</strong>g – wordt veelalgezi<strong>en</strong> als het laatste middel dat kan word<strong>en</strong> <strong>in</strong>gezet om te waarborg<strong>en</strong> date<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d onbedreigd kan opgroei<strong>en</strong>. De mate van bescherm<strong>in</strong>gsbehoefte bijhet k<strong>in</strong>d is bepal<strong>en</strong>d voor het besluit.Dit onderzoek beoogt tev<strong>en</strong>s <strong>in</strong> beeld te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> hoeverre k<strong>in</strong>derrechtersbij het oplegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS meeweg<strong>en</strong> welke mogelijkhed<strong>en</strong>er zijn tot (langdurige) begeleid<strong>in</strong>g van ouders <strong>in</strong> e<strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.Om na te gaan welke omstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> de k<strong>in</strong>derrechterstot hun besliss<strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> gebracht heeft DSP-groep e<strong>en</strong> scorelijst ontwikkeld.Deze werkwijze is afgestemd met het Landelijk overleg van voorzittersvan de familiesector<strong>en</strong> van de rechtbank<strong>en</strong>, de werkgroep k<strong>in</strong>derrechters <strong>en</strong>de Raad voor de Rechtspraak.Aan iedere rechtbank is verzocht om e<strong>en</strong> k<strong>in</strong>derrechter op 1 zitt<strong>in</strong>gsdag <strong>in</strong>week 5 de (v)OTS-besliss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> registrer<strong>en</strong> <strong>en</strong> per zaak deze scorelijst<strong>in</strong> te vull<strong>en</strong>.Het gaat zowel om zak<strong>en</strong> die <strong>in</strong> zitt<strong>in</strong>g als buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g zijn behandeld. Descorelijst voor het laatste type besliss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> is <strong>in</strong>gevuld door de behandel<strong>en</strong>dk<strong>in</strong>derrechter of secretaris van die dag.5.2 Respons per rechtbank, typer<strong>in</strong>g zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitspraakAan het onderzoek hebb<strong>en</strong> 17 van de 19 rechtbank<strong>en</strong> deelg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Perrechtbank heeft één k<strong>in</strong>derrechter op één zitt<strong>in</strong>gsdag de vrag<strong>en</strong>lijst <strong>in</strong>gevuldvoor alle door hem of haar behandelde zak<strong>en</strong>. Het overzicht van het aantal<strong>in</strong>gevulde lijst<strong>en</strong> per rechtbank is weergegev<strong>en</strong> <strong>in</strong> tabel 5.1.Pag<strong>in</strong>a 37 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Tabel 5.1Aantal aangeleverde casuss<strong>en</strong> per rechtbankRechtbankAantal aangeleverde casuss<strong>en</strong>Alkmaar 8AlmeloDoet niet mee aan onderzoek ivm onderbezett<strong>in</strong>gAmsterdam 6Arnhem 14Ass<strong>en</strong> 5Breda 5Dordrecht 10's-Grav<strong>en</strong>hage 7Gron<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 15Haarlem 1's-Hertog<strong>en</strong>bosch 4Leeuward<strong>en</strong> 4Maastricht 13Middelburg 5Roermond 12Rotterdam 6Utrecht 5Zutph<strong>en</strong>Ge<strong>en</strong> respons, vanwege ziekteZwolle-Lelystad 14Totaal 1345.3 Typer<strong>in</strong>g zaakHet mer<strong>en</strong>deel van de aangeleverde casuss<strong>en</strong> betreft verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> (ruim70%).Tabel 5.2 Type aanvraag (n=130) 1Aanvraag Aantal %(eerste) (v)ots 37 28,5verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g ots 93 71,5Totaal 130 100,01 Van vier casuss<strong>en</strong> is niet <strong>in</strong>gevuld om wat voor type aanvraag het gaat.Van de 134 aangeleverde zak<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> we bij 83 niet of de zaak b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> ofbuit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g is behandeld. Alle<strong>en</strong> verzoek<strong>en</strong> tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van OTS kunn<strong>en</strong>buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g zijn behandeld. Bij 40 van de 93 verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gszak<strong>en</strong> is aangegev<strong>en</strong>of de zaak al dan niet buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g is behandeld. Van deze 40 verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gszak<strong>en</strong>zijn er 13 zak<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g behandeld. Het perc<strong>en</strong>tage verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>dat buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g behandeld is op basis van de bek<strong>en</strong>de gegev<strong>en</strong>s33%.Van de 37 aanvrag<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> eerste (v)OTS-<strong>en</strong> zijn 33 ook daadwerkelijkuitgesprok<strong>en</strong>, 2 aangehoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> 2 afgewez<strong>en</strong>. Van de 93 aanvrag<strong>en</strong> voore<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong> OTS zijn er 89 uitgesprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> 4 afgewez<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 38 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


5.4 Bereidheid van ouders voor acceptatie <strong>vrijwillig</strong>e hulpAan de k<strong>in</strong>derrechters is gevraagd of ouders <strong>en</strong>/of het k<strong>in</strong>d bereid zijn om<strong>vrijwillig</strong>e hulp met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te accepter<strong>en</strong>. Dek<strong>in</strong>derrechters hebb<strong>en</strong> bij 120 casuss<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> hoe het staat met debereidheid van de ouders <strong>en</strong>/of het k<strong>in</strong>d (ziet tabel 5.3).Tabel 5.3Bereidheid voor <strong>vrijwillig</strong>e hulp voor ouder <strong>en</strong> k<strong>in</strong>d (n=120)Bereidheid voor <strong>vrijwillig</strong>e hulp Aantal %geheel bereid 31 25,8gedeeltelijk bereid 49 40,8geheel niet bereid 40 33,3Totaal 120 100Vervolg<strong>en</strong>s is gevraagd of bij de beoordel<strong>in</strong>g van deze zaak de bereidheidom <strong>vrijwillig</strong> hulp te accepter<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol speelt: bij 65% van de zak<strong>en</strong> speelthet ge<strong>en</strong> rol, bij 35% wel (n=116).Aangezi<strong>en</strong> de bereidheid om <strong>vrijwillig</strong>e hulp te aanvaard<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijkerol speelt <strong>in</strong> dit onderzoek hebb<strong>en</strong> we tev<strong>en</strong>s gekek<strong>en</strong> of de mate van bereidheidwordt meegewog<strong>en</strong> bij de beoordel<strong>in</strong>g van de zaak (zie tabel 4). Eris ge<strong>en</strong> significante sam<strong>en</strong>hang gevond<strong>en</strong>.Tabel 5.4Mate van bereidheid voor <strong>vrijwillig</strong>e hulp <strong>in</strong> relatie tot meeweg<strong>en</strong> van defactor bereidheid <strong>in</strong> de beoordel<strong>in</strong>g van de zaak (n=110)Rol bij beoordel<strong>in</strong>g van de zaakTotaalBereidheid voor <strong>vrijwillig</strong>e hulp Nee Jageheel bereid 19 (66%) 10 (34%) 29 (100%)gedeeltelijk bereid 34 (71%) 14 (29%) 48 (100%)geheel niet bereid 16 (49%) 17 (51%) 33 (100%)Totaal 69 (63%) 41 (37%) 110 (100%)In paragraaf 5.3 hebb<strong>en</strong> we gezi<strong>en</strong> dat de k<strong>in</strong>derrechters 2 zak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>aangehoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> 6 verzoek<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> OTS hebb<strong>en</strong> afgewez<strong>en</strong>. Van de 6afwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> betrof het 4 maal e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong> OTS, terwijl oudersgeheel bereid war<strong>en</strong> om hulp <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong>; <strong>en</strong> 1 maalwar<strong>en</strong> ouders gedeeltelijk bereid. Bij de 2 aangehoud<strong>en</strong> zak<strong>en</strong> war<strong>en</strong> deouders tev<strong>en</strong>s geheel bereid om hulp <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong>.Bij 66% van de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> die bereid zijn <strong>vrijwillig</strong>e hulp te aanvaard<strong>en</strong> speeltdit ge<strong>en</strong> rol bij de beoordel<strong>in</strong>g van de zaak. In e<strong>en</strong> aantal zak<strong>en</strong> waar oudersgeheel bereid war<strong>en</strong> <strong>en</strong> toch e<strong>en</strong> OTS is uitgesprok<strong>en</strong> heeft de k<strong>in</strong>derrechterde volg<strong>en</strong>de toelicht<strong>in</strong>g gegev<strong>en</strong>:• vader is agressief, moeder onbetrouwbaar <strong>in</strong> afsprak<strong>en</strong>;• m<strong>in</strong>derjarige (14 jaar) is net moeder geword<strong>en</strong>, complexe situatie;• ouders onderstrep<strong>en</strong> dat het niet goed met hun dochter gaat <strong>en</strong>(h)erk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de beschrev<strong>en</strong> problematiek;• moeder vraagt zelf om hulp omdat ze haar zoon niet aan kan;• anders was geslot<strong>en</strong> jeugdzorg geïndiceerd.Pag<strong>in</strong>a 39 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


5.5 Eerdere begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>Aan de k<strong>in</strong>derrechters is gevraagd of er eerdere begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>aan <strong>in</strong>dividuele gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong> is <strong>in</strong>gezet. Opvall<strong>en</strong>d is dat <strong>in</strong> 38 zak<strong>en</strong>(28%) niet eerder <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g is <strong>in</strong>gezet voor <strong>in</strong>dividuele gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong>(n=118).Het resultaat van de reeds eerdere <strong>in</strong>gezette begeleid<strong>in</strong>g was volg<strong>en</strong>s dek<strong>in</strong>derrechters <strong>in</strong> bijna alle gevall<strong>en</strong> onvoldo<strong>en</strong>de effectief (zie tabel 5.5)Tabel 5.5Resultaat van eerder <strong>in</strong>gezette <strong>in</strong>dividuele begeleid<strong>in</strong>g (n=77)Resultaat eerdere <strong>in</strong>dividuele begeleid<strong>in</strong>g Aantal %Succesvol 0 0,0gedeeltelijk resultaat, niet voldo<strong>en</strong>de 6 7,8onvoldo<strong>en</strong>de resultaat 71 92,2Totaal 77 100,0In iets m<strong>in</strong>der dan de helft (46%) van de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>eerder gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g voor het hele gez<strong>in</strong> <strong>in</strong>gezet (53 van de 115 <strong>in</strong>gevuldevrag<strong>en</strong>.)Deze hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g heeft <strong>in</strong> het mer<strong>en</strong>deel (83%) van de gevall<strong>en</strong> gefaaldvolg<strong>en</strong>s de k<strong>in</strong>derrechters (zie tabel 5.6)Tabel 5.6Resultaat van eerder <strong>in</strong>gezette gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g (n=53)Resultaat eerdere gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g Aantal %succesvol 1 1,9gedeeltelijk succesvol 8 15,1gefaald 44 83,0Totaal 53 100,0In alle zak<strong>en</strong> wordt getoetst of er andere middel<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>in</strong>gezet,bijvoorbeeld gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Desalniettem<strong>in</strong> blijkt dat <strong>in</strong>35 van de 115 zak<strong>en</strong> (30%) niet eerder gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g is <strong>in</strong>gezet; nochaan <strong>in</strong>dividuele gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong>, noch aan het gehele gez<strong>in</strong>. Deze vorm<strong>en</strong> vanhulp word<strong>en</strong> <strong>in</strong> deze zak<strong>en</strong> dus niet effectief geacht.5.6 Factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij e<strong>en</strong> eerste (v)OTSEr spel<strong>en</strong> altijd meerdere omstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol bij e<strong>en</strong>besliss<strong>in</strong>g. Aan de k<strong>in</strong>derrechters is gevraagd aan te gev<strong>en</strong> <strong>in</strong> welke matefactor<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>d zijn geweest bij hun uitspraak <strong>in</strong> e<strong>en</strong> bepaalde zaak.Bij 32 eerste (v)OTS zak<strong>en</strong> is door k<strong>in</strong>derrechters aangegev<strong>en</strong> welke factor<strong>en</strong>bepal<strong>en</strong>d zijn geweest bij hun uitspraak. Per factor is gescoord op e<strong>en</strong>vijfpuntsschaal: 0=niet bepal<strong>en</strong>d, 5=zeer bepal<strong>en</strong>d.In tabel 5.7 word<strong>en</strong> de gemiddelde scores weergegev<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 40 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Tabel 5.7Factor<strong>en</strong>Factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij e<strong>en</strong> eerste (v)OTS: gemiddelde <strong>en</strong>standaardafwijk<strong>in</strong>g (n=32)GemiddeldescoreStandaarddeviatieDe ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek van het k<strong>in</strong>d 3.9 1.4De hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong> 3.7 1.7De voorgeschied<strong>en</strong>is van het gez<strong>in</strong> (eerdere voorvall<strong>en</strong>) laat zi<strong>en</strong> dat er <strong>in</strong>grijp<strong>en</strong> 3.5 1.8nodig is als maatregel van ondersteun<strong>in</strong>gDe onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ouders (multiprobleem gez<strong>in</strong>/ verstandelijk beperkte3.3 1.3ouders / verslav<strong>in</strong>gsproblematiek)Het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong> 28 2.9 2.2De ervar<strong>in</strong>g dat de OTS e<strong>en</strong> stok achter de deur kan zijn <strong>in</strong> deze situatie Deze 2.1 2.3factor speelt <strong>in</strong> ruim de helft van de zak<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> rol.Het tekortschiet<strong>en</strong> van eerder <strong>in</strong>gezette <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g aan <strong>in</strong>dividuele1.7 2.0gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong> of gez<strong>in</strong>Andere factor (OTS voor 6 maand<strong>en</strong> als stok achter de deur; slechte sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g1.2 2.2tuss<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>ers, herstel van het huwelijk, om hulp af te kunn<strong>en</strong> dw<strong>in</strong>-g<strong>en</strong>)Om bij echtscheid<strong>in</strong>g de omgang tuss<strong>en</strong> ouder <strong>en</strong> k<strong>in</strong>d af te kunn<strong>en</strong> dw<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.0.8 1.7In zes zak<strong>en</strong> wordt e<strong>en</strong> OTS opgelegd om bij echtscheid<strong>in</strong>g de omgang tuss<strong>en</strong>ouder <strong>en</strong> k<strong>in</strong>d af te kunn<strong>en</strong> dw<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Het gebrek aan geschikt aanbod van (langdurige) gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> 0.5 1.2<strong>kader</strong>De wachtlijst voor aanbod van (langdurige) gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 0.4 1.2De ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek, de hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong>,de voorgeschied<strong>en</strong>is van het gez<strong>in</strong> <strong>en</strong> onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van deouders zijn meer bepal<strong>en</strong>d voor de uitspraak. Gebrek aan geschikt aanbod<strong>en</strong> wachtlijst<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> nauwelijks e<strong>en</strong> rol. De mate waar<strong>in</strong> het vermoed<strong>en</strong>dat <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong>, de ervar<strong>in</strong>g dat de OTS e<strong>en</strong> stok achterde deur kan zijn <strong>en</strong> het tekortschiet<strong>en</strong> van eerdere hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g verschiltmeer tuss<strong>en</strong> de casuss<strong>en</strong> dan de andere factor<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> weafleid<strong>en</strong> dat <strong>in</strong> de aangeleverde casuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> omgangsOTS slechts beperktvoorkwam.5.7 Factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gTev<strong>en</strong>s is aan de k<strong>in</strong>derrechters gevraagd <strong>in</strong> welke mate red<strong>en</strong><strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>dzijn bij hun uitspraak <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> sprake is van e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van deOTS. Bij 88 zak<strong>en</strong> is door k<strong>in</strong>derrechters aangegev<strong>en</strong> welke factor<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>dzijn geweest bij hun uitspraak. Per factor is gescoord op e<strong>en</strong> vijfpuntsschaal:0=niet bepal<strong>en</strong>d. 5=zeer bepal<strong>en</strong>d.Noot 28Als red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong> zijn aangegev<strong>en</strong>: aard <strong>en</strong>ernst van de problematiek van de ouders, <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g heeft eerder gefaald, <strong>vrijwillig</strong>ehulp wordt niet geaccepteerd, gebrek aan probleem<strong>in</strong>zicht van ouder(s), ontbrek<strong>en</strong> vanzorgcoörd<strong>in</strong>atie, k<strong>in</strong>d is niet gemotiveerd.Pag<strong>in</strong>a 41 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Tabel 5.8Factor<strong>en</strong> die bepal<strong>en</strong>d zijn bij e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g (n=88)Factor<strong>en</strong>GemiddeldescoreStandaarddeviatieDe hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong> 4.2 1.3De ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek van het k<strong>in</strong>d 4.1 1.3De onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ouders (multiprobleemgez<strong>in</strong>/ verstandelijk beperkte ouders3.7 1.7/ verslav<strong>in</strong>gsproblematiek)Gezagsbeperk<strong>in</strong>g blijft nodig als stok achter de deur (overdracht naar <strong>vrijwillig</strong>e2.4 2.2hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g niet w<strong>en</strong>selijk)Het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong> 29 2.1 2.2W<strong>en</strong>s van ouders om OTS voort te zett<strong>en</strong> 2.0 2.0Het tekortschiet<strong>en</strong> van eerder <strong>in</strong>gezette <strong>vrijwillig</strong>e begeleid<strong>in</strong>g aan <strong>in</strong>dividuele gez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong>1.6 2.0of gez<strong>in</strong>Positief opgebouwde relatie tuss<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd <strong>en</strong> gez<strong>in</strong> (overdracht naar <strong>vrijwillig</strong>e1.1 1.6hulp niet w<strong>en</strong>selijk)Andere factor (betreff<strong>en</strong> vooral de ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek van de ouder <strong>in</strong>0.4 1.2comb<strong>in</strong>atie met het k<strong>in</strong>d)Het ontbrek<strong>en</strong> van geschikt aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 0.3 0.9Om bij echtscheid<strong>in</strong>g de omgang tuss<strong>en</strong> ouder <strong>en</strong> k<strong>in</strong>d af te kunn<strong>en</strong> dw<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 0.3 1.1De wachtlijst voor aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> 0.1 0.4De hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> de ernst van de problematiek spel<strong>en</strong>het meeste e<strong>en</strong> rol <strong>in</strong> de besliss<strong>in</strong>g voor e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS,gevolgd door onmacht <strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g van de ouders. Wachtlijst<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontbrek<strong>en</strong>van geschikt aanbod <strong>en</strong> e<strong>en</strong> positief opgebouwde relatie tuss<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>, spel<strong>en</strong> nauwelijks e<strong>en</strong> rol bij de besliss<strong>in</strong>g voor verl<strong>en</strong><strong>in</strong>gvan de OTS. De mate waar<strong>in</strong> het vermoed<strong>en</strong> van <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zalfal<strong>en</strong>, de w<strong>en</strong>s van de ouders om de OTS voor te zett<strong>en</strong>, het tekortschiet<strong>en</strong>van eerdere begeleid<strong>in</strong>g verschilt sterk tuss<strong>en</strong> de aangeleverde casuss<strong>en</strong>.Ook bij deze casuss<strong>en</strong> kwam e<strong>en</strong> omgangsOTS nauwelijks e<strong>en</strong> rol.5.8 Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>gUit de door de k<strong>in</strong>derrechters <strong>in</strong>gevulde scorelijst<strong>en</strong> valt op dat <strong>in</strong> het mer<strong>en</strong>deelvan de gevall<strong>en</strong> (94%) de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> het verzoek voor het oplegg<strong>en</strong>van e<strong>en</strong> (v)OTS of verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g volgt <strong>en</strong> de verzochte uitspraak doet. De bereidheidtot het aanvaard<strong>en</strong> van <strong>vrijwillig</strong>e hulp speelt <strong>in</strong> 35% van zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong>rol bij de overweg<strong>in</strong>g om al dan niet e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong> of te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.De mate van bereidheid van de ouders staat echter niet <strong>in</strong> relatie tot de matewaar<strong>in</strong> deze bereidheid wordt meegewog<strong>en</strong> <strong>in</strong> de besliss<strong>in</strong>g van de k<strong>in</strong>derrechter.Bij de casuss<strong>en</strong> waar voor het eerst e<strong>en</strong> (v)OTS) wordt opgelegdheeft 30% van de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> niet eerder hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g gehad. Bij dieg<strong>en</strong><strong>en</strong>die wel eerder hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g hebb<strong>en</strong> gehad, bleek die <strong>in</strong> bijna alle gevall<strong>en</strong>niet succesvol te zijn geweest – aldus de k<strong>in</strong>derrechters.De belangrijkste factor<strong>en</strong> bij het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> (v)OTS zijn de ernst <strong>en</strong>aard van de problematiek van het k<strong>in</strong>d, de hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong>,de voorgeschied<strong>en</strong>is van het gez<strong>in</strong>, de onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van deouders <strong>en</strong> het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong>. De bereid-Noot 29Als red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong> zijn aangegev<strong>en</strong>:problematiek van de ouders (psychisch, verslav<strong>in</strong>g, det<strong>en</strong>tie, onmachtig, onderl<strong>in</strong>ge problem<strong>en</strong>,gebrek aan vaardighed<strong>en</strong> voor coörd<strong>in</strong>atie zorg) (12x), eerdere hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g heeft gefaald (9x),ontk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van de ernst van de problematiek (9x), complexiteit van gedragsproblem<strong>en</strong> jongere(8x), ouder weigert <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g (7x), k<strong>in</strong>d is niet gemotiveerd of weigert hulp (4x) <strong>en</strong>complexiteit problematiek (3x).Pag<strong>in</strong>a 42 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


heid van ouders <strong>en</strong> k<strong>in</strong>d om mee te werk<strong>en</strong> aan <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gwordt dus <strong>in</strong> beperkte mate expliciet meegewog<strong>en</strong> <strong>in</strong> het besluit van de k<strong>in</strong>derrechter.De belangrijkste factor<strong>en</strong> bij het verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS zijn grot<strong>en</strong>deelsovere<strong>en</strong>komstig, namelijk: de hardnekkigheid van de problematiek, de ernst<strong>en</strong> aard van de problem<strong>en</strong> van het k<strong>in</strong>d. Gezagsbeperk<strong>in</strong>g blijft nodig alsstok achter de deur <strong>en</strong> het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong>.Daarnaast speelt de w<strong>en</strong>s van de ouders om de OTS te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> ietsm<strong>in</strong>der dan de helft van de zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijke rol. De positief opgebouwderelatie tuss<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd <strong>en</strong> gez<strong>in</strong> speelt slechts <strong>in</strong> <strong>en</strong>kele zak<strong>en</strong>e<strong>en</strong> zeer bepal<strong>en</strong>de rol.Pag<strong>in</strong>a 43 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


6 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>In dit hoofdstuk wordt nader <strong>in</strong>gegaan op de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> <strong>in</strong> de vijf verdiep<strong>in</strong>gsregio's. E<strong>en</strong> belangrijke vraag die <strong>in</strong> dit hoofdstukaan de orde komt, is <strong>in</strong> hoeverre sprake is van e<strong>en</strong> aanbod van langdurigegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g (lijk<strong>en</strong>d op gez<strong>in</strong>svoogdijwerk) <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong>e <strong>kader</strong> t<strong>en</strong>behoeve van k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met ernstige opgroeiproblem<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s hebb<strong>en</strong> weknelpunt<strong>en</strong> geïnv<strong>en</strong>tariseerd die verh<strong>in</strong>der<strong>en</strong> dat er gebruik gemaakt wordtvan langdurige <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g.De knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> dit hoofdstuk zijn g<strong>en</strong>oemd door respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong>. De knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> hoofdstuk 4 war<strong>en</strong> daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> gebaseerd op<strong>in</strong>terviews met ket<strong>en</strong>partners uit het gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong>.De <strong>in</strong>formatie <strong>in</strong> dit hoofdstuk is gebaseerd op docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>analyse <strong>en</strong> telefonische<strong>in</strong>terviews met medewerkers van BJZ toegang, geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong>zorgkantoor <strong>in</strong> de vijf verdiep<strong>in</strong>gsregio's.6.1 K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gBij gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g (lijk<strong>en</strong>d op datg<strong>en</strong>e wat de gez<strong>in</strong>svoogd doet) gaat het<strong>in</strong> dit onderzoek om ondersteun<strong>in</strong>g van het gez<strong>in</strong> bij het aanvaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong>van (verschill<strong>en</strong>de) vorm<strong>en</strong> van behandel<strong>in</strong>g <strong>en</strong> begeleid<strong>in</strong>g (ziedef<strong>in</strong>itie gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> hoofdstuk 2). In dit onderzoek gaat het omlangdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g bij ernstige opvoed<strong>in</strong>gs- of opgroeiproblem<strong>en</strong>waarbij het onbedreigd opgroei<strong>en</strong> van de jeugdige <strong>in</strong> het ged<strong>in</strong>g is.In de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie zijn alle<strong>en</strong> <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> die aan de volg<strong>en</strong>decriteria voldo<strong>en</strong>:• duur van de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie m<strong>in</strong>imaal 6 - 9 maand<strong>en</strong>;• caseload van ongeveer 15 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> of jeugdig<strong>en</strong>;• m<strong>in</strong>imaal e<strong>en</strong> van onderstaande functies:• coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong> van hulp aan het gez<strong>in</strong> (zorgcoörd<strong>in</strong>atie);• realiser<strong>en</strong> van hulp <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong>/toeleid<strong>en</strong> naar hulp (makelaarsfunctie);• versterk<strong>en</strong> van het gez<strong>in</strong>/omgev<strong>in</strong>g (<strong>in</strong>dividuele begeleid<strong>in</strong>g).We hebb<strong>en</strong> ons bij de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie zowel gericht op gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>het voorligg<strong>en</strong>d veld, b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de geïndiceerde jeugdzorg <strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> deAWBZ-gef<strong>in</strong>ancierde zorg.6.2 Inv<strong>en</strong>tarisatie aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de verschill<strong>en</strong>de regio'sHet is lastig geblek<strong>en</strong> per regio e<strong>en</strong> goed <strong>en</strong> volledig beeld te krijg<strong>en</strong> van hetaanwezige aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g, wat dit aanbod precies <strong>in</strong>houdt <strong>en</strong>wat de knelpunt<strong>en</strong> zijn. Dit heeft drie oorzak<strong>en</strong>:1 De docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>studie naar aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> heeft slechts e<strong>en</strong> verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>d beeld opgeleverd. Met name omdathet b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de geïnv<strong>en</strong>tariseerde <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties vaak zoek<strong>en</strong> is naar preciezedoelstell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> tak<strong>en</strong> is het niet altijd duidelijk of e<strong>en</strong> <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie aande voor dit onderzoek geformuleerde criteria voldoet. Interviews met me-Pag<strong>in</strong>a 44 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


dewerkers van BJZ toegang, geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> zorgkantor<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> aanvull<strong>in</strong>g<strong>en</strong><strong>en</strong> nuancer<strong>in</strong>g<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>, maar dit is onvoldo<strong>en</strong>de voor e<strong>en</strong>compleet beeld. De medewerkers toegang van BJZ hebb<strong>en</strong> overig<strong>en</strong>s hetbeste zicht op het aanbod <strong>in</strong> hun regio, ook als ze er vanuit BJZ niet naardoorverwijz<strong>en</strong>. Zij k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> echter vooral van het geïnv<strong>en</strong>tariseerde lokaleaanbod <strong>en</strong> (jeugd)lvg <strong>en</strong> (jeugd)ggz aanbod de <strong>in</strong>houd onvoldo<strong>en</strong>de gedetailleerdom te kunn<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> of deze <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de criteriavan dit onderzoek vall<strong>en</strong>.2 We kunn<strong>en</strong> daarnaast op basis van de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie ook niet bepal<strong>en</strong> ofer voldo<strong>en</strong>de aanbod is <strong>in</strong> kwantitatieve z<strong>in</strong>. Zelfs al is er zicht op de capaciteit– wat maar e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel<strong>in</strong>g van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kon bied<strong>en</strong> – danmoet er ook cijfermateriaal zijn over de daadwerkelijke vraag naar gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Daarvoor is deze <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie tebeperkt. Uitsprak<strong>en</strong> over de capaciteit van het geïnv<strong>en</strong>tariseerde aanbodgez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. kom<strong>en</strong> dan ook uit de <strong>in</strong>terviews.3 De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> regio verschill<strong>en</strong> soms van m<strong>en</strong><strong>in</strong>g over devraag of het aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de regio toereik<strong>en</strong>d is.Dit wordt vooral veroorzaakt doordat het aanbod per geme<strong>en</strong>te verschilt.In grote geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is er vaak e<strong>en</strong> groter <strong>en</strong> gevarieerder aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g.Zo kop<strong>en</strong> sommige geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zelf vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g<strong>in</strong>. In kle<strong>in</strong>ere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is m<strong>en</strong> meer afhankelijk van gestandaardiseerdgeïndiceerd regionaal aanbod. Verder ligt de verantwoordelijkheidvoor bepaalde vorm<strong>en</strong> van zorg bij de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, bijvoorbeeldvoor vorm<strong>en</strong> van gespecialiseerde gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. De geme<strong>en</strong>te bepaaltdaarbij zelf welke <strong>en</strong> hoeveel begeleid<strong>in</strong>gstraject<strong>en</strong> ze <strong>in</strong>kop<strong>en</strong>.Aangezi<strong>en</strong> we maximaal drie geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit elke regio hebb<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong>,kunn<strong>en</strong> we niet zegg<strong>en</strong> of andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> ook deze vorm vanzorg <strong>in</strong>kop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of organiser<strong>en</strong>.Het overzicht is dus niet volledig dekk<strong>en</strong>d. We gev<strong>en</strong> <strong>in</strong> dit hoofdstuk e<strong>en</strong>beschrijv<strong>in</strong>g van het gevond<strong>en</strong> aanbod per regio. In bijlage 4 <strong>en</strong> 5 zijn terillustratie tabell<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met de gevond<strong>en</strong> <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties van twee regio's(Amsterdam <strong>en</strong> Haagland<strong>en</strong>). De tabell<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> e<strong>en</strong> aantalbelangrijke <strong>in</strong>dicator<strong>en</strong>, namelijk de diversiteit van <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties, de doelgroep,het doel, de duur, de aanbieder <strong>en</strong> de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g.6.3 Aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>Slechts e<strong>en</strong> deel van de geïnv<strong>en</strong>tariseerde <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties komt overe<strong>en</strong> metde gehanteerde def<strong>in</strong>iër<strong>in</strong>g <strong>in</strong> dit onderzoek. Die def<strong>in</strong>iër<strong>in</strong>g is <strong>in</strong>gegev<strong>en</strong>vanwege de vergelijkbaarheid van het <strong>vrijwillig</strong>e aanbod met het werk vande gez<strong>in</strong>svoogd.Het ontbreekt met name aan de functie 'coörd<strong>in</strong>atie van zorg' b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties.Deze ontbreekt of is niet expliciet b<strong>en</strong>oemd <strong>in</strong> de beschrijv<strong>in</strong>gvan de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties. Coörd<strong>in</strong>atie van zorg betek<strong>en</strong>t dat één hulpverl<strong>en</strong>er allehulp b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> kaart br<strong>en</strong>gt <strong>en</strong> coörd<strong>in</strong>eert <strong>en</strong> <strong>in</strong>di<strong>en</strong> nodig ooknieuwe vorm<strong>en</strong> van hulp <strong>in</strong>zet. Vooral b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de lvg- <strong>en</strong> ggz-<strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties isdeze functie vaak niet (duidelijk) aanwezig of omschrev<strong>en</strong>. In met name degrotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn er vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g die het meest overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong>met de functie van gez<strong>in</strong>svoogd.Pag<strong>in</strong>a 45 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Veel van de geïnv<strong>en</strong>tariseerde <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties hebb<strong>en</strong> als doel het ondersteun<strong>en</strong>van gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> door bijvoorbeeld gerichte opvoed- <strong>en</strong> opgroeiadviez<strong>en</strong> tegev<strong>en</strong> of door het aanpakk<strong>en</strong> van praktische zak<strong>en</strong> als schuld<strong>en</strong>. Het versterk<strong>en</strong>van de omgev<strong>in</strong>g (het sociale netwerk) wordt ook vaak als doel g<strong>en</strong>oemd.Deze vorm is vaak <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief, maar duurt meestal niet langer dan 6maand<strong>en</strong>.De coörd<strong>in</strong>atie van zorg is niet altijd aanwezig b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> dit type <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties ofwordt impliciet b<strong>en</strong>oemd (bijvoorbeeld: het gez<strong>in</strong> v<strong>in</strong>dt weer aansluit<strong>in</strong>g metde hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g). De vraag is of door e<strong>en</strong> medewerker van de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tiede regie wordt gepakt <strong>en</strong> de zorg gecoörd<strong>in</strong>eerd <strong>en</strong> om – waar nodig – anderevorm<strong>en</strong> van hulp <strong>in</strong> te zett<strong>en</strong> op de wijze zoals e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd datkan do<strong>en</strong>.Voorbeeld<strong>en</strong> van dit type <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties zijn: Int<strong>en</strong>sieve (Orthopedagogische)<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>, Langdurige <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>en</strong> Praktische Pedagogische<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>. Deze typ<strong>en</strong> <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties zijn er ook specifiek voorjeugd-lvg <strong>en</strong> jeugd-ggz.Daarnaast is e<strong>en</strong> aantal <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties geïnv<strong>en</strong>tariseerd waarbij de coörd<strong>in</strong>atievan zorg wel duidelijk e<strong>en</strong> rol speelt. Dit zijn veelal <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve vorm<strong>en</strong> vangez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g, waarbij de gez<strong>in</strong>scoach de regie b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het gez<strong>in</strong> (deels)overneemt <strong>en</strong> waarbij afsprak<strong>en</strong> zijn gemaakt (b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> conv<strong>en</strong>ant<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>ket<strong>en</strong>partners <strong>in</strong> de geme<strong>en</strong>te of regio) over de coörd<strong>in</strong>atietak<strong>en</strong> van degez<strong>in</strong>scoach <strong>in</strong> relatie tot andere betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>. Deze vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>gv<strong>in</strong>dt m<strong>en</strong> veelal <strong>in</strong> de grotere sted<strong>en</strong>. Ze word<strong>en</strong> vaak door degeme<strong>en</strong>te betaald. De kle<strong>in</strong>ere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn niet altijd <strong>in</strong> staat dergelijke<strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties te f<strong>in</strong>ancier<strong>en</strong> (zie ook knelpunt<strong>en</strong> 6.5). E<strong>en</strong> uitzonder<strong>in</strong>g hieropzijn de kle<strong>in</strong>e geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> de stadsregio Amsterdam die s<strong>in</strong>ds 2009 stadsregionaalgez<strong>in</strong>smanagers <strong>in</strong>zet die onder meer e<strong>en</strong> duidelijke taak hebb<strong>en</strong><strong>in</strong> de coörd<strong>in</strong>atie van zorg b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>. Overige voorbeeld<strong>en</strong> van dittype <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties zijn vorm<strong>en</strong> van <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve ambulante thuishulp <strong>en</strong> gespecialiseerdethuisbegeleid<strong>in</strong>g.Verder is zorgcoörd<strong>in</strong>atie als functie – dus niet als <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie - vaak belegdbij geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Deze vorm<strong>en</strong> van zorgcoörd<strong>in</strong>atie zijn weliswaar vaak niet<strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief, maar kunn<strong>en</strong> wel langdurig zijn. Voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn de sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>gsafsprak<strong>en</strong>rondom risicojeugd b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong>. De regiehiervoor ligt bij het C<strong>en</strong>trum voor Jeugd <strong>en</strong> Gez<strong>in</strong>, maar de afsprak<strong>en</strong> zijnket<strong>en</strong>overstijg<strong>en</strong>d vormgegev<strong>en</strong>. Zo is <strong>in</strong> de geme<strong>en</strong>te D<strong>en</strong> Haag afgesprok<strong>en</strong>dat de geme<strong>en</strong>te bij <strong>vrijwillig</strong>e hulp de coörd<strong>in</strong>atie van zorg heeft. InMaastricht zijn zorgcoörd<strong>in</strong>ator<strong>en</strong> vanuit de geme<strong>en</strong>te aangesteld die <strong>in</strong>geschakeldkunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op het mom<strong>en</strong>t dat de casemanager BJZ het nietvoor elkaar krijgt om de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> rond de tafel te krijg<strong>en</strong>. De geme<strong>en</strong>teRijswijk k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> zorgnetwerk waarbij coörd<strong>in</strong>atie van zorg langdurigkan plaatsv<strong>in</strong>d<strong>en</strong>, maar waarbij de verantwoordelijkheid wordt overgedrag<strong>en</strong>aan BJZ <strong>in</strong> geval van geïndiceerde zorg.Tot slot hebb<strong>en</strong> we gekek<strong>en</strong> naar het aanbod casemanagem<strong>en</strong>t van BJZ. Ditcasemanagem<strong>en</strong>t beperkt zich volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de afdel<strong>in</strong>g<strong>en</strong>toegang van de Bureaus Jeugdzorg <strong>in</strong> de regio's Haagland<strong>en</strong> <strong>en</strong> Tw<strong>en</strong>te <strong>en</strong>de stadsregio Amsterdam doorgaans tot één gesprek voorafgaand aan degeïndiceerde hulp, <strong>in</strong>di<strong>en</strong> nodig één gesprek tuss<strong>en</strong>door <strong>en</strong> één gesprek naafrond<strong>in</strong>g van de geïndiceerde hulp. In de regio Zuid-Limburg was er totvoor kort e<strong>en</strong> ruimere opvatt<strong>in</strong>g wat betreft <strong>in</strong>zet van casemanagem<strong>en</strong>t. Decasemanagers van toegang kond<strong>en</strong> meerdere gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong>. Dit isvanaf 2010 ook <strong>in</strong>geperkt. De regio Zuidoost-Brabant is wat casemanage-Pag<strong>in</strong>a 46 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


m<strong>en</strong>t betreft de uitzonder<strong>in</strong>g. Hier wordt het aantal <strong>in</strong> te zett<strong>en</strong> ur<strong>en</strong> afgestemdop de behoefte, namelijk <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief wanneer nodig <strong>en</strong> m<strong>in</strong>der als hetkan.6.4 Sam<strong>en</strong>vatt<strong>in</strong>g aanbod <strong>vrijwillig</strong>e gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g per regioHieronder gaan we <strong>in</strong> op de hoofdlijn<strong>en</strong> per regio 30 .Haagland<strong>en</strong>In del<strong>en</strong> van de regio Haagland<strong>en</strong> wordt e<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> aanbod <strong>vrijwillig</strong>egez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g gemist. Er is wel <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief aanbod vanuit id<strong>en</strong>titeitsgebond<strong>en</strong>organisaties als het Leger des Heils (project Ti<strong>en</strong> voor Toekomst) <strong>en</strong>aanbod voor specifieke jeugd-lvg- (IOG-LVG Hulp aan huis) <strong>en</strong> jeugd-ggzproblematiek (Int<strong>en</strong>sieve Psychiatrische Gez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>g (IPG)). Echter<strong>in</strong> het eerste geval zijn niet alle gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> hiervoor te motiver<strong>en</strong> (terwijl zebest <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g will<strong>en</strong> ontvang<strong>en</strong>). In het anderegeval hebb<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> zonder bijvoorbeeld jeugd-lvg of jeugd-ggz problematiekge<strong>en</strong> toegang tot deze zorg. Het beschikbare aanbod voor de doelgroep<strong>en</strong>(jeugd)lvg <strong>en</strong> – ggz heeft bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> vooral als doel de compet<strong>en</strong>tievan de ouders zodanig te vergrot<strong>en</strong> dat ze beter functioner<strong>en</strong> met betrekk<strong>in</strong>gtot opvoed<strong>in</strong>gs- <strong>en</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gstak<strong>en</strong>. Coörd<strong>in</strong>atie van zorg is niet (expliciet)als doel b<strong>en</strong>oemd (zie ook 5.3).In Haagland<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> daarnaast grotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g.Twee respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> deze regio gev<strong>en</strong> daarbijaan dat het niet de bedoel<strong>in</strong>g is dat deze gez<strong>in</strong>scoaches <strong>in</strong>gezet word<strong>en</strong>voor zorgcoörd<strong>in</strong>atie wanneer het hieraan bij overige betrokk<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong><strong>en</strong>de<strong>in</strong>stanties ontbreekt. Mom<strong>en</strong>teel word<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>scoaches hiervoor wel<strong>in</strong>gezet. Volg<strong>en</strong>s de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is er nog steeds groei <strong>in</strong>de b<strong>en</strong>odigde capaciteit. De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de regioHaagland<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> verder aan dat dit aanbod gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g voor zover zijwet<strong>en</strong> niet aanwezig is <strong>in</strong> de kle<strong>in</strong>ere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> de regio.Daarnaast is er <strong>in</strong> de geme<strong>en</strong>te D<strong>en</strong> Haag e<strong>en</strong> aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g(Vroegtijdige Interv<strong>en</strong>tie <strong>in</strong> Gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>) met e<strong>en</strong> dwangkarakter voor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>met e<strong>en</strong> WWB-uitker<strong>in</strong>g; weiger<strong>en</strong> van deelname betek<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> sanctioner<strong>in</strong>gvan de uitker<strong>in</strong>g. Eén van de doelstell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de aanpak VIG is omhet gez<strong>in</strong> weer toegankelijk <strong>en</strong> gemotiveerd te krijg<strong>en</strong> voor de <strong>in</strong>zet van regulierehulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Uite<strong>in</strong>delijk doel is het gez<strong>in</strong> weer op de rails te krijg<strong>en</strong><strong>en</strong> er voor zorg te drag<strong>en</strong> dat de ouders hun rol als opvoeder weer op zichkunn<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>.Stadsregio AmsterdamDe stadsregio Amsterdam k<strong>en</strong>t diverse vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. ookvoor (jeugd)lvg. Enkel voor de (jeugd)-ggz lijkt ge<strong>en</strong> dekk<strong>en</strong>d aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gbeschikbaar te zijn.Vanaf 2009 is er e<strong>en</strong> stadsregionaal aanbod van gez<strong>in</strong>smanagers voor diversetyp<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>. Gez<strong>in</strong>smanagers word<strong>en</strong> <strong>in</strong>gezet als de regulierehulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g niet meer voldoet. Amsterdam ziet de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie van de gez<strong>in</strong>smanagervooral als e<strong>en</strong> tijdelijke impuls om e<strong>en</strong> doorbraak te realiser<strong>en</strong>Noot 30In bijlage 2 wordt ter illustratie het geïnv<strong>en</strong>tariseerde aanbod van e<strong>en</strong> regio beschrev<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 47 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


<strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s het gez<strong>in</strong> weer over te drag<strong>en</strong> aan de reguliere hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g.Respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de stadsregio zi<strong>en</strong> dit aanbod als e<strong>en</strong> w<strong>in</strong>stpunt ondermeervoor zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> regie rondom e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>. Er wordt daarbij ontkokerd:de sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g tuss<strong>en</strong> onder meer volwass<strong>en</strong>hulpzorg <strong>en</strong> jeugdzorg,won<strong>in</strong>gbouwver<strong>en</strong>ig<strong>in</strong>g<strong>en</strong>, schuldhulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>en</strong> maatschappelijkeopvang wordt steviger neergezet. Diverse respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> merk<strong>en</strong> op dat hetgez<strong>in</strong>smanagem<strong>en</strong>t op papier goed uitgewerkt is, maar dat het <strong>in</strong> de praktijknog beter vorm moet krijg<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn er niet overal voldo<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>smanagers,wat de uitvoer<strong>in</strong>g kwetsbaar maakt.Daarnaast is er door de gehele stadsregio Langdurig Comp<strong>en</strong>ser<strong>en</strong>de Hulp(LCH) beschikbaar. gef<strong>in</strong>ancierd vanuit stadsregionale jeugdzorgmiddel<strong>en</strong>.Deze vorm van hulp heeft vooral als doel e<strong>en</strong> v<strong>in</strong>ger aan de pols te houd<strong>en</strong>bij gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met meervoudige problematiek <strong>en</strong> beperkte pedagogischevaardighed<strong>en</strong> <strong>en</strong>/ of e<strong>en</strong> belaste voorgeschied<strong>en</strong>is. De hulp is wel <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief<strong>en</strong> coörd<strong>in</strong>atie van zorg heeft hierb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijke plek. Verder zijn <strong>in</strong>de stadsregio Amsterdam diverse vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g voor(jeugd)lvg aanwezig waarbij meestal de nadruk ligt op behandel<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>in</strong>derop coörd<strong>in</strong>atie van zorg (zie ook 6.3). Het aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> (jeugd)ggz is b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aanwezig, maar is nietdekk<strong>en</strong>d voor de gehele regio. E<strong>en</strong> van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> geeft aan dat de(jeugd)ggz zeld<strong>en</strong> echt ambulante modules bij gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> thuis k<strong>en</strong>t.Regio BJZ E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong>In de regio BJZ E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong> wordt Int<strong>en</strong>sieve Ambulante Hulp gebod<strong>en</strong>, gef<strong>in</strong>ancierdvanuit prov<strong>in</strong>ciale jeugdzorgmiddel<strong>en</strong>. Voor deze <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie is echtere<strong>en</strong> wachtlijst. De zorgcoörd<strong>in</strong>atie b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> deze <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie wordt gedaanvanuit het casemanagem<strong>en</strong>t van BJZ.De grotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> de regio (E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong>, Veldhov<strong>en</strong> <strong>en</strong> Best) k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g. Volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> van de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> heeft ditaanbod raakvlakk<strong>en</strong> met het Int<strong>en</strong>sief Ambulante Hulp aanbod van dejeugdzorgaanbieder met als verschil dat er voor het geme<strong>en</strong>telijke aanbodmeer ur<strong>en</strong> beschikbaar zijn <strong>en</strong> er meer systeemgericht wordt gewerkt. Metname de VIG-coaches – die overig<strong>en</strong>s <strong>en</strong>kel <strong>in</strong> E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong> actief zijn - nem<strong>en</strong>de regie b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> eerste <strong>in</strong>stantie helemaal over.Wat betreft (jeugd)lvg <strong>en</strong> (jeugd)ggz-problematiek zijn er twee vorm<strong>en</strong> vangez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g die het dichtst bij de voor dit onderzoek geformuleerdecriteria kom<strong>en</strong>:• De Praktische Gespecialiseerde <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> (PPG) voor oudersmet k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> verstandelijke of meervoudige beperk<strong>in</strong>g. Ook oudersmet e<strong>en</strong> verstandelijke beperk<strong>in</strong>g kunn<strong>en</strong> PPG krijg<strong>en</strong>. Deze zorgwordt vanuit de AWBZ gef<strong>in</strong>ancierd. Het is onduidelijk welke geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de regio deze zorg <strong>in</strong>kop<strong>en</strong>.• Int<strong>en</strong>sieve Orthopedagogische Gez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>g (IOG)/ Deze is beschikbaarvoor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waar t<strong>en</strong> m<strong>in</strong>ste e<strong>en</strong> van de ouders e<strong>en</strong> lichtverstandelijkebeperk<strong>in</strong>g heeft <strong>en</strong> waarbij de opvoed<strong>in</strong>g niet goed verloopt.Het is e<strong>en</strong> langdur<strong>en</strong>de vorm van begeleid<strong>in</strong>g voor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>. IOGwordt <strong>in</strong>gezet als e<strong>en</strong> verander<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de opvoed<strong>in</strong>gssituatie nodig is <strong>en</strong>e<strong>en</strong> kortdur<strong>en</strong>d traject niet volstaat. De hulp moet ervoor zorg<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong>k<strong>in</strong>d niet uithuis geplaatst hoeft te word<strong>en</strong> of er juist voor zorg<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong>k<strong>in</strong>d weer teruggeplaatst kan word<strong>en</strong>. Voor deze zorg is e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie nodig.De zorg wordt door de AWBZ gef<strong>in</strong>ancierd.Pag<strong>in</strong>a 48 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Tw<strong>en</strong>teHet geïnv<strong>en</strong>tariseerde aanbod dat het meest <strong>in</strong> de buurt komt van de doorons geformuleerde criteria <strong>in</strong> de regio Tw<strong>en</strong>te is vooral vorm<strong>en</strong> van Int<strong>en</strong>sieve(Orthopedagogische) gez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>g (IOG). Deze word<strong>en</strong> zowel prov<strong>in</strong>ciaalals vanuit de AWBZ <strong>en</strong> zorgverzeker<strong>in</strong>gswet gef<strong>in</strong>ancierd. B<strong>in</strong>n<strong>en</strong>deze <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties ligt de nadruk op behandel<strong>in</strong>g <strong>en</strong> <strong>in</strong> m<strong>in</strong>dere mate op decoörd<strong>in</strong>atie van zorg. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> dur<strong>en</strong> deze <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties vaak maximaal 6maand<strong>en</strong> (zie ook 5.3). Ook zijn er wachtlijst<strong>en</strong> voor het aanbod.In de regio Tw<strong>en</strong>te is verder Ti<strong>en</strong> voor Toekomst (<strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g)<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g beschikbaar van het Leger des Heils. Daarnaast is<strong>in</strong> Enschede ook <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief casemanagem<strong>en</strong>t voor multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong>casemanagem<strong>en</strong>t op wijkniveau.Zuid-LimburgIn de regio Zuid-Limburg wordt aangegev<strong>en</strong> dat behoefte is aan specifiekaanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g bij huiselijk geweld.Verder biedt de regionaal werk<strong>en</strong>de jeugdzorgaanbieder Jeugdhulp Thuis.Zorgcoörd<strong>in</strong>atie gebeurt via het casemanagem<strong>en</strong>t van BJZ. In de toekomstgaat deze zorgcoörd<strong>in</strong>atie wel over naar de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g.Wachtlijst<strong>en</strong> voor plaats<strong>in</strong>g kunn<strong>en</strong> er verder voor zorg<strong>en</strong> dat de problematiekverergerd.Verder is er aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g voor multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met e<strong>en</strong>(verstandelijke) beperk<strong>in</strong>g. Dit wordt gef<strong>in</strong>ancierd vanuit de AWBZ. Het geme<strong>en</strong>telijkaanbod b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> Zuid-Limburg is niet onderzocht. De aangeschrev<strong>en</strong>geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> niet gereageerd op herhaalde verzoek<strong>en</strong>.6.5 Knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> de regio's wat betreft de <strong>in</strong>zet van <strong>vrijwillig</strong>egez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gOp de vraag wat de knelpunt<strong>en</strong> zijn wat betreft gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het<strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> word<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de punt<strong>en</strong> door meerdere respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uitalle regio's g<strong>en</strong>oemd:Wachtlijst<strong>en</strong> <strong>en</strong> capaciteitsproblem<strong>en</strong>• In alle regio's wordt aangegev<strong>en</strong> dat de wachtlijst<strong>en</strong> (voor geïndiceerdegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g, maar ook voor overig aanbod b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het <strong>vrijwillig</strong>e<strong>kader</strong>) ervoor kunn<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> dat de problematiek verergert. Eén regiogeeft aan dan wachtlijstzorg te gev<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> lichtere vorm van begeleid<strong>in</strong>ggedur<strong>en</strong>de de periode dat gewacht moet word<strong>en</strong> op de geïndiceerdezorg. In e<strong>en</strong> andere regio blijft e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> die gevall<strong>en</strong> soms begeleidword<strong>en</strong> <strong>in</strong> het lokale veld, waar dan hulp gebod<strong>en</strong> moet word<strong>en</strong> waarvoorde expertise niet aanwezig is. Dit kan er ook voor zorg<strong>en</strong> dat de situatieb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> verslechtert.• De grotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> vaak budget, ambtelijke capaciteit <strong>en</strong> expertiseom multidiscipl<strong>in</strong>air aanbod voor complexe gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> <strong>in</strong> te zett<strong>en</strong>(gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g). Dit aanbod vraagt ook om <strong>en</strong>ig volume doordat het ondermeer goed <strong>in</strong>gebed moet zijn <strong>in</strong> het lokale veld <strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitgebreidteam beschikbaar moet zijn dat gezam<strong>en</strong>lijk de kwaliteit van het aanbodkan bewak<strong>en</strong> <strong>en</strong> verder kan ontwikkel<strong>en</strong>. Diverse respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>dat daardoor voor kle<strong>in</strong>ere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> deze meer <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve vorm<strong>en</strong>van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g moeilijk te realiser<strong>en</strong> zijn. Dat betek<strong>en</strong>t dat dezegez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> ofwel te lichte zorg krijg<strong>en</strong>, ofwel door moet<strong>en</strong> naar geïndiceerdevorm<strong>en</strong> van zorg. Hiervoor kunn<strong>en</strong> dan weer wachtlijst<strong>en</strong> zijn. Hetontbreekt vaak aan e<strong>en</strong> goede opbouw van de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g.Pag<strong>in</strong>a 49 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Verkoker<strong>in</strong>g <strong>in</strong> jeugdzorg belemmert ontwikkel<strong>in</strong>g/uitvoer<strong>in</strong>g aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g<strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>• Indicatiestell<strong>in</strong>g <strong>en</strong> hulpaanbod zijn vaak niet systeemgericht. Dit betek<strong>en</strong>tdat hulp <strong>in</strong>gezet wordt voor e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel k<strong>in</strong>d, terwijl oorzak<strong>en</strong> van deproblem<strong>en</strong> geleg<strong>en</strong> zijn <strong>in</strong> e<strong>en</strong> verstoorde balans tuss<strong>en</strong> draagkracht <strong>en</strong> –last <strong>in</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>. Zo gaat m<strong>en</strong> zeker <strong>in</strong> de AWBZ uit van e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dividueleb<strong>en</strong>ader<strong>in</strong>g. M<strong>en</strong> maakt <strong>in</strong>dividueel aanspraak op zorg <strong>en</strong> krijgt e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dividuele<strong>in</strong>dicatie.• Ook op k<strong>in</strong>dniveau is er sprake van 'hokjesd<strong>en</strong>k<strong>en</strong>' - uitgaande van éénk<strong>in</strong>d, één problematiek. Dit is <strong>in</strong>gegev<strong>en</strong> door de afgebak<strong>en</strong>de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsbronn<strong>en</strong>voor diverse problematiek<strong>en</strong> met bijbehor<strong>en</strong>de <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Maar <strong>in</strong> de praktijk blijk<strong>en</strong> k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> juist vaak meerdere aando<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>te hebb<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> voorbeeld hiervan is e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> met e<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d mete<strong>en</strong> licht-verstandelijke beperk<strong>in</strong>g gecomb<strong>in</strong>eerd met autisme. Het k<strong>in</strong>dvalt daarmee deels onder de AWBZ <strong>en</strong> deels onder de zorgverzeker<strong>in</strong>gswet.Zo loopt het k<strong>in</strong>d het risico uite<strong>in</strong>delijk nerg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatievoor te krijg<strong>en</strong>.Indicatiestell<strong>in</strong>g belemmert toeleid<strong>in</strong>g naar aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g• De toegang tot de diverse <strong>in</strong>dicatiemogelijkhed<strong>en</strong> is vaak diffuus.• Er kan sprake zijn van dubbele <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g vanuit zorgkantor<strong>en</strong>. Danwordt er e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie afgegev<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d met lvg-problematiek,maar ook voor e<strong>en</strong> ouder voor bijvoorbeeld verslav<strong>in</strong>gszorg. De coörd<strong>in</strong>atierondom toeleid<strong>en</strong> naar hulp kan dan e<strong>en</strong> knelpunt zijn. Meerdere respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>van de zorgkantor<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> dit als knelpunt.• Er moet bij veel zorgverl<strong>en</strong><strong>en</strong>de organisaties sprake zijn van e<strong>en</strong> duidelijkehulpvraag, terwijl ouders/jeugdig<strong>en</strong> lang niet altijd <strong>in</strong> staat zijn deze teformuler<strong>en</strong>.• Het ontbreekt partij<strong>en</strong> aan mogelijkhed<strong>en</strong> om m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> te motiver<strong>en</strong> voorhulp. Voorhe<strong>en</strong> werd het 5-gesprekk<strong>en</strong>model van BJZ <strong>in</strong>gezet (maximaal5 gesprekk<strong>en</strong>) om cliënt<strong>en</strong> te motiver<strong>en</strong>. Dit model is de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong>bij alle Bureaus Jeugdzorg afgeschaft.Ge<strong>en</strong> aanbod voor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met chronische problem<strong>en</strong>Er is ge<strong>en</strong> aanbod gericht op chronische problem<strong>en</strong>. Het huidige aanbod isvaak tijdelijk, terwijl sommige gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> langdurige (lichte vorm<strong>en</strong> van) hulpnodig hebb<strong>en</strong> (stut- <strong>en</strong> steun). Dit betek<strong>en</strong>t ook dat vervolghulp na gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gsoms lastig te realiser<strong>en</strong> is. Wet- <strong>en</strong> regelgev<strong>in</strong>g is hier vaakniet op <strong>in</strong>gesteld. In de prov<strong>in</strong>ciaal gef<strong>in</strong>ancierde jeugdzorg werkt m<strong>en</strong> bijvoorbeeldvanuit afgebak<strong>en</strong>de modules <strong>en</strong> de hulp vanuit de zorgverzeker<strong>in</strong>gswetis curatief <strong>en</strong> gaat daarmee niet uit van chronische problem<strong>en</strong>.Soms is er ge<strong>en</strong> concrete hulpvraag, maar is gewoon langdurige (niet<strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve)begeleid<strong>in</strong>g nodig.De rol van MEE is daarbij voor veel respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> onduidelijk. Het lijkt dat zijsoms <strong>in</strong>formeel stut- <strong>en</strong> steuntraject<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>, maar andere respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>gev<strong>en</strong> aan dat ze <strong>en</strong>kel kortdur<strong>en</strong>d ondersteun<strong>en</strong>.Zorgverl<strong>en</strong>ers werk<strong>en</strong> vanuit verschill<strong>en</strong>de perspectiev<strong>en</strong>Verschill<strong>en</strong>de zorgverl<strong>en</strong>ers werk<strong>en</strong> vaak vanuit verschill<strong>en</strong>de perspectiev<strong>en</strong>.Zo werkt e<strong>en</strong> thuiszorgorganisatie vaak vanuit het perspectief van deouders <strong>en</strong> e<strong>en</strong> jeugdzorgaanbieder juist vanuit het perspectief van het k<strong>in</strong>d.Daaruit kunn<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de opvatt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ontstaan over wat nodig is voore<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>.Ontbrek<strong>en</strong> van regieDit knelpunt wordt door e<strong>en</strong> of meerdere respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de regio Tw<strong>en</strong>te,Pag<strong>in</strong>a 50 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


de stadsregio Amsterdam <strong>en</strong> de regio Haagland<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. Zowel lokaalals b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het geïndiceerde dome<strong>in</strong> ontbreekt het volg<strong>en</strong>s deze respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>aan goede regie. Ook <strong>in</strong> geval van geformaliseerde afsprak<strong>en</strong> middelsbijvoorbeeld e<strong>en</strong> verwijs<strong>in</strong>dex, blijkt het <strong>in</strong> de praktijk nog lastig te zijn deafsprak<strong>en</strong> uit te voer<strong>en</strong>. Ook <strong>in</strong> het geval dat gez<strong>in</strong>sbegeleiders regie voer<strong>en</strong>,word<strong>en</strong> zij niet altijd geaccepteerd <strong>in</strong> de rol als zorgcoörd<strong>in</strong>ator. Kortom:het is volg<strong>en</strong>s deze respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op papier goed geregeld, maar het komter <strong>in</strong> de praktijk nog niet altijd uit. E<strong>en</strong>maal geeft e<strong>en</strong> respond<strong>en</strong>t zelfs aandat OTS dan wordt <strong>in</strong>gezet als oploss<strong>in</strong>g. Het doel hiervan is dan dat degez<strong>in</strong>svoogd zich <strong>in</strong>t<strong>en</strong>siever met het gez<strong>in</strong> bezig kan houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet zozeerdat de gezagsbeperk<strong>in</strong>g noodzakelijk wordt geacht.6.6 Knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> relatie tot OTSDe vraag is gesteld of de kans bestaat dat e<strong>en</strong> OTS wordt uitgesprok<strong>en</strong>door e<strong>en</strong> niet toereik<strong>en</strong>d (kwalitatief <strong>en</strong> kwantitatief) aanbod b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong>. De respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die zich hier over uitsprek<strong>en</strong> zijn over het algeme<strong>en</strong>van m<strong>en</strong><strong>in</strong>g dat wanneer nu e<strong>en</strong> OTS wordt uitgesprok<strong>en</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong>b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het bestaande <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> volledig zijn b<strong>en</strong>ut. Diverserespond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> daarbij aan dat BJZ <strong>en</strong> de Raad hiervoor als e<strong>en</strong> goede'zeef' di<strong>en</strong><strong>en</strong>. Dat neemt volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> aantal van h<strong>en</strong> echter niet weg dat alsde knelpunt<strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het huidige aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> word<strong>en</strong> aangepaktvooral de 'will<strong>en</strong> maar niet-kunn<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>' beter geholp<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>word<strong>en</strong>. Mogelijk kan dan voor e<strong>en</strong> aantal van h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS voorkom<strong>en</strong>word<strong>en</strong>. Daarbij gaat het vooral om de knelpunt<strong>en</strong> wachtlijst<strong>en</strong>, gebrekkigeregie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aanbod dat niet past bij de problematiek van e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>.Aan de andere kant wordt ook aangegev<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> OTS soms lang op zichlaat wacht<strong>en</strong>; er moet eerst wat ernstigs gebeur<strong>en</strong>. Ook zijn er vanuit derespond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> geluid<strong>en</strong> dat OTS'<strong>en</strong> soms word<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gd omdat de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>nog niet hebb<strong>en</strong> gedaan wat ze hadd<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> do<strong>en</strong>, bijvoorbeelddoor regelmatige wissel<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.6.7 ConclusieOp basis van de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie <strong>in</strong> de vijf regio's stell<strong>en</strong> we vast dat er ge<strong>en</strong>dekk<strong>en</strong>d aanbod langdurige gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> die regio's voorhand<strong>en</strong> isdat lijkt op gez<strong>in</strong>svoogdijwerk b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het voorligg<strong>en</strong>d veld, de geïndiceerdejeugdzorg <strong>en</strong> de AWBZ gef<strong>in</strong>ancierde zorg. Met name de functie coörd<strong>in</strong>atievan zorg ontbreekt of is niet duidelijk beschrev<strong>en</strong>. Op de verschill<strong>en</strong>de niveaus:lokaal voor het voorligg<strong>en</strong>de veld, prov<strong>in</strong>ciaal of stadsregionaal voorde geïndiceerde jeugdzorg <strong>en</strong> regionaal voor de AWBZ gef<strong>in</strong>ancierde jeugdzorgis het onduidelijk waar de zorgcoörd<strong>in</strong>atie geregeld wordt <strong>en</strong> wie verantwoordelijkis. Er is e<strong>en</strong> duidelijk verschil tuss<strong>en</strong> het aanbod <strong>in</strong> grote <strong>en</strong>kle<strong>in</strong>e geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (met uitzonder<strong>in</strong>g van kle<strong>in</strong>e geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> de stadsregio'swant die profiter<strong>en</strong> mee met de regel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de stadsregio). B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> degrotere sted<strong>en</strong> (<strong>en</strong> de stadsregio's) is vaak wel e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijk gef<strong>in</strong>ancierdaanbod gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g. Van de geïnv<strong>en</strong>tariseerde vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>glijkt dit het meeste op het werk van de gez<strong>in</strong>svoogdij.De belangrijkste g<strong>en</strong>oemde knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gzijn wachtlijst<strong>en</strong> <strong>en</strong> capaciteitsproblem<strong>en</strong>, verkoker<strong>in</strong>g van de(jeugd)zorg, <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g, ge<strong>en</strong> aanbod voor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met chronischeproblem<strong>en</strong>, werk<strong>en</strong> vanuit verschill<strong>en</strong>de perspectiev<strong>en</strong>. Deze knelpunt<strong>en</strong> zijnPag<strong>in</strong>a 51 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


ook b<strong>en</strong>oemd <strong>in</strong> verschill<strong>en</strong>de onlangs uitgevoerde evaluatieonderzoek<strong>en</strong>zoals het Evaluatieonderzoek Wet op de jeugdzorg (Braecke et al 2009).Pag<strong>in</strong>a 52 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


7 ConclusiesIn dit hoofdstuk word<strong>en</strong> de onderzoeksvrag<strong>en</strong> beantwoord <strong>en</strong> word<strong>en</strong> conclusiesgetrokk<strong>en</strong>. Gestart wordt met algem<strong>en</strong>e opmerk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> over het onderwerpvan dit onderzoek, namelijk de mate waar<strong>in</strong> de bereidheid van oudersom mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> wordtmeegewog<strong>en</strong> <strong>in</strong> de besliss<strong>in</strong>g om e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong> of te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.Vervolg<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de vijf geformuleerde onderzoeksvrag<strong>en</strong> beantwoord<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong> wordt met e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale conclusie.7.1 Algeme<strong>en</strong>In dit onderzoek hebb<strong>en</strong> we ondermeer gekek<strong>en</strong> of <strong>en</strong> <strong>in</strong> welke mate e<strong>en</strong>OTS wordt opgelegd of verl<strong>en</strong>gd, terwijl ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d doordrong<strong>en</strong> zijnvan de problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> bereid zijn om <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g teaanvaard<strong>en</strong>. Red<strong>en</strong><strong>en</strong> om e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong> zijn bedreig<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong>k<strong>in</strong>d <strong>in</strong> de ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met het fal<strong>en</strong> van andere middel<strong>en</strong>.De bereidheid van ouders om hulp <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong> wordtb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het huidig wettelijk <strong>kader</strong> impliciet meegewog<strong>en</strong> wanneer wordt bekek<strong>en</strong>of andere middel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gefaald of naar verwacht<strong>in</strong>g zull<strong>en</strong> fal<strong>en</strong>.Het al dan niet bereid zijn om hulp <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te accepter<strong>en</strong> speeltstraks wel e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale rol <strong>in</strong> het nieuwe wetsvoorstel (1:255 BW). Dat wilzegg<strong>en</strong> dat het e<strong>en</strong> factor van betek<strong>en</strong>is zou kunn<strong>en</strong> gaan word<strong>en</strong>. Daarnaastkan b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het huidig wettelijk <strong>kader</strong> het ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>demiddel<strong>en</strong> (zoals pass<strong>en</strong>d aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g) meegewog<strong>en</strong> word<strong>en</strong><strong>in</strong> de besliss<strong>in</strong>g voor het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS, ook als de ouders bereidzijn mee te werk<strong>en</strong> aan de hulp. B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het nieuwe wetsvoorstel is dit nietmeer het geval.Uit dit onderzoek blijkt dat het feit dat ouders al dan niet bereid zijn om hulp<strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong> – op dit mom<strong>en</strong>t nog - e<strong>en</strong> heel beperkte rolspeelt bij de overweg<strong>in</strong>g om al dan niet e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong> cq te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>:<strong>in</strong> ongeveer e<strong>en</strong> derde van de zak<strong>en</strong> (35%) wordt dit meegewog<strong>en</strong>door de k<strong>in</strong>derrechters.7.2 Beantwoord<strong>in</strong>g onderzoeksvrag<strong>en</strong>In hoeveel gevall<strong>en</strong> waarbij ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong>doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g vangez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>, legt de k<strong>in</strong>derrechter (na e<strong>en</strong> vraag vande Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g) e<strong>en</strong> OTS op?Het is niet mogelijk om e<strong>en</strong> exact aantal te noem<strong>en</strong> van de gevall<strong>en</strong>, waarbijouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong> doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereidzijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong><strong>en</strong> de k<strong>in</strong>derrechter (na e<strong>en</strong> verzoek van de Raad voor de K<strong>in</strong>derbescherm<strong>in</strong>g)e<strong>en</strong> OTS oplegt. Dit komt onder andere doordat dit gegev<strong>en</strong> nietgeregistreerd wordt. Respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van BJZ, WSG <strong>en</strong> RvdK herk<strong>en</strong>d<strong>en</strong> dittype zak<strong>en</strong>, maar vond<strong>en</strong> het erg lastig om e<strong>en</strong> <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te mak<strong>en</strong> van deomvang. Bij nieuwe OTSzak<strong>en</strong> komt het niet, zeld<strong>en</strong> of soms voor. In decasusoverlegg<strong>en</strong> die <strong>in</strong> het <strong>kader</strong> van Beter Beschermd word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong>wordt nadrukkelijk gekek<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> nog <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong>e <strong>kader</strong> geholp<strong>en</strong>kan word<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 53 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Alle <strong>in</strong>formatie comb<strong>in</strong>er<strong>en</strong>d kom<strong>en</strong> we tot e<strong>en</strong> grove <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g van 100 -300 zak<strong>en</strong> per jaar op e<strong>en</strong> totaal van ongeveer 10.500 nieuwe OTS-<strong>en</strong> (1 -3%). Bij nieuwe OTS komt het dus zeld<strong>en</strong> voor. Het betreft vooral omgangsOTS-<strong>en</strong>(na e<strong>en</strong> vechtscheid<strong>in</strong>g), broertje of zusje van e<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d mete<strong>en</strong> OTS die uit voorzorg ook e<strong>en</strong> OTS krijgt, ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>d aanbodgez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> <strong>en</strong> het type gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> die 'wel will<strong>en</strong>.maar niet kunn<strong>en</strong>'.In hoeveel gevall<strong>en</strong> waarbij ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong>doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g vangez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>, verl<strong>en</strong>gt de k<strong>in</strong>derrechter (na e<strong>en</strong> verzoekvan de gez<strong>in</strong>svoogd) de OTS?Het is ook niet mogelijk om e<strong>en</strong> exact cijfer te gev<strong>en</strong> van het aantal gevall<strong>en</strong>waarbij ouders <strong>en</strong>/of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong> doordrong<strong>en</strong> zijn<strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g teaanvaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> de k<strong>in</strong>derrechter (na e<strong>en</strong> verzoek van de gez<strong>in</strong>svoogd) deOTS verl<strong>en</strong>gt.De meeste respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn het er over e<strong>en</strong>s dat dit type zak<strong>en</strong> vaker bijverl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van OTS voorkomt dan bij nieuw opgelegde OTS-<strong>en</strong>. Bij de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gkan de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g dus ook zonder gezagsbeperk<strong>in</strong>g word<strong>en</strong>voortgezet mits het aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> anders georganiseerd is. Inde meeste regio's - waar m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitspraak over de omvang wil do<strong>en</strong> - geeftm<strong>en</strong> aan dat dit regelmatig d.w.z. <strong>in</strong> ongeveer 10 tot 15% van de zak<strong>en</strong> voorkomt.Uitgaande van het aantal jaarlijkse verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van bijna 19.000 gaathet om 2.000 tot 3.000 zak<strong>en</strong> op jaarbasis.Opvall<strong>en</strong>d is dat bij de besliss<strong>in</strong>g om al dan niet e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>in</strong> te di<strong>en</strong><strong>en</strong> niet expliciet wordt gekek<strong>en</strong> naar of de begeleid<strong>in</strong>g kan word<strong>en</strong>overgedrag<strong>en</strong> naar het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Bepal<strong>en</strong>d zijn of de doel<strong>en</strong> van deOTS zijn gehaald <strong>en</strong> of de grond<strong>en</strong> voor de OTS nog aanwezig zijn. Zijn dedoel<strong>en</strong> niet behaald <strong>en</strong> is de bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g van het k<strong>in</strong>dnog niet opgehev<strong>en</strong> dan wordt e<strong>en</strong> verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g <strong>in</strong>gedi<strong>en</strong>d. Erwordt dus (bijna) niet expliciet gekek<strong>en</strong> of de begeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> kan word<strong>en</strong> opgepakt.Verder viel ons de uite<strong>en</strong>lop<strong>en</strong>de werkwijze tuss<strong>en</strong> regio's, t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> vanakkoordverklar<strong>in</strong>g<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g op. Waar <strong>in</strong> de <strong>en</strong>e regio BJZ e<strong>en</strong>schriftelijke akkoordverklar<strong>in</strong>g meestuurt met het verzoek tot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g,krijg<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> andere regio de ouders e<strong>en</strong> uitnodig<strong>in</strong>g voor de zitt<strong>in</strong>g <strong>en</strong>v<strong>in</strong>dt de besliss<strong>in</strong>g buit<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g plaats als ouders (of de andere partij<strong>en</strong>)niet om e<strong>en</strong> zitt<strong>in</strong>g verzoek<strong>en</strong>.Welke red<strong>en</strong><strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> t<strong>en</strong> grondslag aan het oplegg<strong>en</strong> of verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong>OTS <strong>in</strong> gevall<strong>en</strong> waarbij de ouders/<strong>en</strong> of k<strong>in</strong>d van de ernst van de problematiekdoordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g vangez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>?Voor k<strong>in</strong>derrechters speelt de bereidheid van ouders om hulp <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> te aanvaard<strong>en</strong> slechts e<strong>en</strong> beperkte rol (<strong>in</strong> 30% van de zak<strong>en</strong>).Los van de bereidheid zijn volg<strong>en</strong>s de k<strong>in</strong>derrechters de belangrijkste factor<strong>en</strong>bij het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> (v)OTS de ernst <strong>en</strong> aard van de problematiekvan het k<strong>in</strong>d; de hardnekkigheid van de problem<strong>en</strong>, de voorgeschied<strong>en</strong>isvan het gez<strong>in</strong>, de onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de ouders <strong>en</strong> het vermoed<strong>en</strong>dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zal fal<strong>en</strong>. Deze red<strong>en</strong><strong>en</strong> word<strong>en</strong> ook door deRvdK <strong>en</strong> de gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. Ook wordt als red<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> OTSg<strong>en</strong>oemd e<strong>en</strong> plaats<strong>in</strong>g <strong>in</strong> e<strong>en</strong> geslot<strong>en</strong> jeugd<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g. Dit is echter ge<strong>en</strong>voorwaarde voor plaats<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de geslot<strong>en</strong> jeugdzorg.Pag<strong>in</strong>a 54 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Als belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> om e<strong>en</strong> OTS op te legg<strong>en</strong>, terwijl ouders <strong>en</strong>/ofk<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong> doordrong<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid zijn de hulphiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g te aanvaard<strong>en</strong>, word<strong>en</strong>door gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> <strong>en</strong> RvdK g<strong>en</strong>oemd:• De ernst van de problematiek <strong>en</strong> de bedreig<strong>in</strong>g van de ontwikkel<strong>in</strong>g vande jeugdige. Dit is de meest doorslaggev<strong>en</strong>de red<strong>en</strong>.• Ouders will<strong>en</strong> wel maar kunn<strong>en</strong> niet: <strong>in</strong> de praktijk hak<strong>en</strong> ze snel af, blijv<strong>en</strong>ze onvoldo<strong>en</strong>de gemotiveerd <strong>en</strong>/of lukt het h<strong>en</strong> niet om de hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gte regel<strong>en</strong> (red<strong>en</strong><strong>en</strong> hiervoor zijn onmacht <strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van ouders<strong>en</strong> k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> van het aanbod <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>).• Fal<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>. Het aanbod <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong><strong>kader</strong> sluit onvoldo<strong>en</strong>de aan bij de behoefte van ouders <strong>en</strong> gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>:• aanbod is te vrijblijv<strong>en</strong>d;• ouders kunn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> hulpvraag formuler<strong>en</strong> (eis <strong>vrijwillig</strong>e hulp);• <strong>vrijwillig</strong>e hulp is te kortdur<strong>en</strong>d;• onvoldo<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> casemanagem<strong>en</strong>t;• <strong>vrijwillig</strong>e hulp is te we<strong>in</strong>ig outreach<strong>en</strong>d.• Ontbrek<strong>en</strong> van pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> voor specifiekedoelgroep<strong>en</strong>.• Er is sprake van e<strong>en</strong> OmgangsOTS. Volg<strong>en</strong>s gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> heeft degezagsbeperk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> dit soort zak<strong>en</strong> we<strong>in</strong>ig toegevoegde waarde. De k<strong>in</strong>derrechtersonderschrijv<strong>en</strong> wel het belang van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> dergelijke zak<strong>en</strong>,vanwege het belang dat ze hecht<strong>en</strong> aan 'e<strong>en</strong> stok achter de deur'voor e<strong>en</strong> goede omgang tuss<strong>en</strong> het k<strong>in</strong>d <strong>en</strong> ouders. Vanwege het ontbrek<strong>en</strong>van problem<strong>en</strong> bij de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> weet de gez<strong>in</strong>svoogd zich niet zogoed raad met zijn functie.Als de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> faalt heeft dit <strong>en</strong>erzijds temak<strong>en</strong> met beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> onmacht van de ouders maar ook met bepaaldek<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> van de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g die niet aansluit<strong>en</strong> bij de mogelijkhed<strong>en</strong><strong>en</strong> behoeft<strong>en</strong> van het gez<strong>in</strong>.Uit de door de k<strong>in</strong>derrechters <strong>in</strong>gevulde scorelijst<strong>en</strong> blijkt dat de belangrijkstefactor<strong>en</strong> bij het verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS zijn: de hardnekkigheid van deproblematiek, de ernst <strong>en</strong> aard van de problem<strong>en</strong> van het k<strong>in</strong>d, gezagsbeperk<strong>in</strong>gals stok achter de deur, <strong>en</strong> het vermoed<strong>en</strong> dat <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gzal fal<strong>en</strong>. Deze factor<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ook door gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd.Daarnaast speelt de w<strong>en</strong>s van de ouders om de OTS te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> ietsm<strong>in</strong>der dan de helft van de zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijke rol. De positief opgebouwderelatie tuss<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>svoogd <strong>en</strong> gez<strong>in</strong> speelt slechts <strong>in</strong> <strong>en</strong>kele zak<strong>en</strong>e<strong>en</strong> zeer bepal<strong>en</strong>de rol.De belangrijkste red<strong>en</strong><strong>en</strong> om e<strong>en</strong> OTS te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong> wanneer ouders bereidzijn om mee te werk<strong>en</strong> aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g zijn volg<strong>en</strong>s gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>:• V<strong>in</strong>ger aan de pols houd<strong>en</strong>: één jaar is volg<strong>en</strong>s veel gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> tekort om de gestelde doel<strong>en</strong> te realiser<strong>en</strong>; sommige ouders hebb<strong>en</strong> iemandnodig die controle houdt op wat ze do<strong>en</strong> (geldt met name bij oudersmet e<strong>en</strong> beperk<strong>in</strong>g).• Noodzaak van langdurig casemanagem<strong>en</strong>t. Dit is niet aanwezig <strong>in</strong> het<strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.• 'Automatische' verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g bij pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. De OTS wordt vaakmeerdere mal<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gd, ook al staan de biologische ouders achter deplaats<strong>in</strong>g.Pag<strong>in</strong>a 55 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


De meeste gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> ook aan dat ouders meestal akkoord gaanmet de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS <strong>en</strong> dat sommige ouders ook zelf de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gvan de OTS will<strong>en</strong>.Heeft het Bureau Jeugdzorg <strong>in</strong> dit type zak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie afgegev<strong>en</strong> voordoor (jeugdzorg)aanbieders uit te voer<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g? Zo nee, waaromniet? Zo ja, is het aanbod gerealiseerd?In meeste gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> OTS is e<strong>en</strong> vorm van geïndiceerde zorg nodig.Dit is niet altijd gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g, maar soms <strong>in</strong>dividuele begeleid<strong>in</strong>g voorhet k<strong>in</strong>d of de ouders. Soms is het al aanwezig <strong>en</strong> dan coörd<strong>in</strong>eert de gez<strong>in</strong>svoogdhet aanwezige aanbod. In de meeste gevall<strong>en</strong> is de gez<strong>in</strong>svoogddeg<strong>en</strong>e die e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie <strong>in</strong>itieert. In sommige gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is de <strong>in</strong>zet van degez<strong>in</strong>svoogd voldo<strong>en</strong>de om het gez<strong>in</strong> te ondersteun<strong>en</strong> <strong>en</strong> is er ge<strong>en</strong> geïndiceerdejeugdzorg nodig.In hoeverre is er sprake van e<strong>en</strong> (landelijk dekk<strong>en</strong>d) aanbod van langdurigegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g (lijk<strong>en</strong>d op gez<strong>in</strong>svoogdijwerk) <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong>e <strong>kader</strong> t<strong>en</strong>behoeve van k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met ernstige opgroeiproblem<strong>en</strong>?In dit onderzoek is <strong>in</strong> vijf verdiep<strong>in</strong>gsregio's gekek<strong>en</strong> naar het beschikbare<strong>vrijwillig</strong>e aanbod langdur<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g. In die regio's is ge<strong>en</strong> dekk<strong>en</strong>daanbod langdur<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g voorhand<strong>en</strong>. In de grotere sted<strong>en</strong>is vaak wel e<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijk gef<strong>in</strong>ancierd aanbod gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g datvan de geïnv<strong>en</strong>tariseerde vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g het meeste lijkt ophet werk van de gez<strong>in</strong>svoogd. Onze verdere bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g<strong>en</strong> zijn als volgt:• Slechts e<strong>en</strong> deel van de geïnv<strong>en</strong>tariseerde <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties kom<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>met de gehanteerde def<strong>in</strong>iër<strong>in</strong>g <strong>in</strong> dit onderzoek. Die def<strong>in</strong>iër<strong>in</strong>g is <strong>in</strong>gegev<strong>en</strong>vanwege de vergelijkbaarheid van het <strong>vrijwillig</strong>e aanbod met hetwerk van de gez<strong>in</strong>svoogd.• Met name de functie coörd<strong>in</strong>atie van zorg ontbreekt b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tiesof deze staat niet duidelijk omschrev<strong>en</strong>. Dat wil zegg<strong>en</strong>: één hulpverl<strong>en</strong>erdie alle hulp b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> kaart br<strong>en</strong>gt <strong>en</strong> <strong>in</strong>di<strong>en</strong> nodig nieuwevorm<strong>en</strong> van hulp <strong>in</strong>zet. Vooral b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de lvg- <strong>en</strong> ggz-<strong>in</strong>terv<strong>en</strong>ties isdeze functie vaak niet (duidelijk) aanwezig.• Bureau jeugdzorg kan onvoldo<strong>en</strong>de <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong> aan de functie vancasemanagem<strong>en</strong>t; dit is vaak niet meer dan e<strong>en</strong> gesprek bij de start <strong>en</strong>aan het e<strong>in</strong>de. Doordat de bureaus jeugdzorg niet meer mog<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s het '5 gesprekk<strong>en</strong> model' ontbreekt e<strong>en</strong> vorm van laagdrempeligevroegtijdige <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie.• De overgang tuss<strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong>e <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> jeugdzorg is groot; het ontbreektaan e<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>vorm waar drang wordt <strong>in</strong>gezet.• In met name de grotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zijn er vorm<strong>en</strong> van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>gdie het meest overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> met de functie van gez<strong>in</strong>svoogd. Er is e<strong>en</strong>verschil tuss<strong>en</strong> kle<strong>in</strong>ere <strong>en</strong> grotere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> regio heefte<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> de grote stad dus de beschikk<strong>in</strong>g over e<strong>en</strong> ruimer hulpaanboddan e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> kle<strong>in</strong>e geme<strong>en</strong>te (met uitzonder<strong>in</strong>g van kle<strong>in</strong>egeme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> stadsregio's, die profiter<strong>en</strong> vaak mee van het gediffer<strong>en</strong>tieerdeaanbod <strong>in</strong> de stad).• Knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> aanbod zijn:• wachtlijst<strong>en</strong> <strong>en</strong> capaciteitsproblem<strong>en</strong>Dit kan er voor zorg<strong>en</strong> dat de problematiek verergert.• verkoker<strong>in</strong>g jeugdzorgHulp wordt <strong>in</strong>gezet voor e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel k<strong>in</strong>d, terwijl sprake is van verstoorderelatie tuss<strong>en</strong> draagkracht <strong>en</strong> draaglast <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong>. Verschill<strong>en</strong>def<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>gsstrom<strong>en</strong> bemoeilijk<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> (bij meervoudigeproblematiek).Pag<strong>in</strong>a 56 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


• <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>gOuders/jongere moet<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijke hulpvraag formuler<strong>en</strong>; ge<strong>en</strong>mogelijkhed<strong>en</strong> voor motiver<strong>en</strong>de gesprekk<strong>en</strong>.• ge<strong>en</strong> aanbod voor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met chronische problem<strong>en</strong>De huidige hulp is vaak tijdelijk. Het ontbreekt aan 'stut <strong>en</strong> steun' hulp:niet <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve hulp gedur<strong>en</strong>de lange tijd.• werk<strong>en</strong> vanuit verschill<strong>en</strong>de perspectiev<strong>en</strong>Kan er voor zorg<strong>en</strong> dat er verschill<strong>en</strong>de opvatt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> zijn over wat nodigis voor e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>.Vergelijk<strong>in</strong>g gedwong<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>Als we de g<strong>en</strong>oemde knelpunt<strong>en</strong> van het <strong>vrijwillig</strong> aanbod g<strong>en</strong>oemd door hetgedwong<strong>en</strong> cq het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> met elkaar vergelijk<strong>en</strong> dan valt op dat deze<strong>in</strong> grote lijn<strong>en</strong> overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong>, soms anders gelabeld. Belangrijkste knelpuntis het ontbrek<strong>en</strong> van casemanagem<strong>en</strong>t, zorgcoörd<strong>in</strong>atie <strong>en</strong> bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>het ontbrek<strong>en</strong> van langdur<strong>en</strong>de stut <strong>en</strong> steun-hulp.In Tw<strong>en</strong>te komt het vaker voor dat gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS krijg<strong>en</strong> opgelegd ofverl<strong>en</strong>gd terwijl ze bereid zijn om aanbod <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> te accepter<strong>en</strong>.Verder valt op dat <strong>in</strong> Tw<strong>en</strong>te beperkt gez<strong>in</strong>scoaches beschikbaar zijn, maarwel veel gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g voor specifieke groep<strong>en</strong> waarbij het coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong>deaspect ontbreekt. In de twee grootstedelijke regio's komt dit type zak<strong>en</strong>zeld<strong>en</strong> voor; er lijkt sprake van e<strong>en</strong> dekk<strong>en</strong>d aanbod langdur<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gmet de mogelijkheid van coörd<strong>in</strong>atie van zorg. Hetzelfdegeldt voor Zuid-Limburg waar BJZ (tot voor kort) de mogelijkheid had voorcasemanagem<strong>en</strong>t. In Noord-Brabant schets<strong>en</strong> de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit het gedwong<strong>en</strong><strong>kader</strong> e<strong>en</strong> ander beeld dan de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.B<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> wordt aangegev<strong>en</strong> dat er te we<strong>in</strong>ig mogelijkhed<strong>en</strong>zijn voor outreach<strong>en</strong>d <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief casemanagem<strong>en</strong>t <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.Uit de <strong>in</strong>terviews met respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> blijkt dit echterwel mogelijk te zijn.Het viel <strong>in</strong> deze regio, maar breder ook <strong>in</strong> andere regio's op dat gez<strong>in</strong>svoogd<strong>en</strong>beperkt zicht hebb<strong>en</strong> op de mogelijkhed<strong>en</strong> voor hulp aan jeugdig<strong>en</strong> <strong>en</strong>gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> <strong>en</strong> dan met name op het lokale aanbod <strong>in</strong> hetvoorligg<strong>en</strong>de veld. Het is dan niet mogelijk om e<strong>en</strong> goede <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te mak<strong>en</strong>of e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> verder geholp<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> <strong>en</strong> deverl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS niet nodig is. Maar ook geme<strong>en</strong>te functionariss<strong>en</strong>hadd<strong>en</strong> slecht zicht op het beschikbare aanbod <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>.7.3 C<strong>en</strong>trale conclusieDe door ons gevond<strong>en</strong> bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g<strong>en</strong> over de <strong>vrijwillig</strong>e <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>gstaan niet op zichzelf, maar kom<strong>en</strong> overe<strong>en</strong> met <strong>en</strong>kelerec<strong>en</strong>t uitgevoerde belangrijke onderzoek<strong>en</strong> 31 .Noot 31Baecke, J.A.H., Boer, R. de, Bremmer, P.J.J., Du<strong>en</strong>k, M., Kroon, D.J.J., Loeff<strong>en</strong>, M.M., Mobac,C.E., Schuyt, M. (2009). Evaluatie Wet op de Jeugdzorg. Amersfoort: BMC .Van Oj<strong>en</strong> Beleidsonderzoek. (2009). Jeugdzorg: sam<strong>en</strong> sterk! E<strong>en</strong> <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tariser<strong>en</strong>d onderzoeknaar variant<strong>en</strong> <strong>en</strong> knelpunt<strong>en</strong> <strong>in</strong> de <strong>in</strong>tersectorale jeugdzorg. Beverwijk: Van Oj<strong>en</strong> Beleidsonderzoek.Algem<strong>en</strong>e Rek<strong>en</strong>kamer (2007). Zorg voor jeugdig<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> licht verstandelijke handicap<strong>en</strong>/of psychi(atri)sche problem<strong>en</strong>. Rapport ‘Kopzorg<strong>en</strong>’. D<strong>en</strong> Haag, 2007.Berg, Y van d<strong>en</strong>, Hover, C. Loos, P. van der & Wever Y. (2009). Comb<strong>in</strong>aties van zorg bij jeugdig<strong>en</strong>.D<strong>en</strong> Haag: B&A.Pag<strong>in</strong>a 57 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Hoewel het niet mogelijk is om e<strong>en</strong> exact aantal te noem<strong>en</strong> van de gevall<strong>en</strong>.waarbij ouders <strong>en</strong>/of het k<strong>in</strong>d van de ernst van de problem<strong>en</strong> doordrong<strong>en</strong>zijn <strong>en</strong> bereid zijn hulp hiervoor met ondersteun<strong>in</strong>g van gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g teaanvaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> de k<strong>in</strong>derrechter e<strong>en</strong> OTS oplegt of verl<strong>en</strong>gt hebb<strong>en</strong> we welschatt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> gedaan:• 100 – 300 zak<strong>en</strong> bij oplegg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van OTS (jaarlijks ca 10.500).Komt dus zeld<strong>en</strong> voor. Volg<strong>en</strong>s zowel respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> als <strong>in</strong>het gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> zou – e<strong>en</strong> geschikter aanbod gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> dat eerder wordt <strong>in</strong>gezet tot m<strong>in</strong>der OTS oplegg<strong>in</strong>g<strong>en</strong>kunn<strong>en</strong> leid<strong>en</strong>.• 2.000 tot 3.000 zak<strong>en</strong> bij verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van OTS (jaarlijks ca 19.000)De mate waar<strong>in</strong> doel<strong>en</strong> zijn behaald is bepal<strong>en</strong>d voor de keuze om al danniet te verl<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Er wordt niet gekek<strong>en</strong> of voortzett<strong>in</strong>g van de hulp <strong>in</strong><strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> mogelijk is.Het gaat vooral om gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> 'die wel will<strong>en</strong>, maar niet kunn<strong>en</strong>'. Als de knelpunt<strong>en</strong>b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het huidige aanbod <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> word<strong>en</strong> aangepakt,kunn<strong>en</strong> deze gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> beter geholp<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Ze hebb<strong>en</strong> langdur<strong>en</strong>deondersteun<strong>in</strong>g nodig, maar de gezagsbeperk<strong>in</strong>g is niet altijd noodzakelijkmits het <strong>vrijwillig</strong> aanbod anders georganiseerd is. Mogelijk kan dan voore<strong>en</strong> aantal van h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS voorkom<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Dan moet er wel sprakezijn van e<strong>en</strong> goede coörd<strong>in</strong>atie van zorg <strong>en</strong> e<strong>en</strong> langdur<strong>en</strong>d aanbod datm<strong>in</strong>der vrijblijv<strong>en</strong>d is dan <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> <strong>en</strong> dus e<strong>en</strong> vorm van drangomvat (tuss<strong>en</strong> vrijblijv<strong>en</strong>d <strong>en</strong> dwang).Pag<strong>in</strong>a 58 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlag<strong>en</strong>Pag<strong>in</strong>a 59 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlage 1 Sam<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g begeleid<strong>in</strong>gscommissie• Mevr. Prof. dr. M.R. Brun<strong>in</strong>g (Universiteit Leid<strong>en</strong>) (voorzitter)• Mevr. drs. P.M. Deijkers (DJJ)• Mevr. mr. M.F.G.H. Beckers (rechtbank Alkmaar)• Dhr. mr. H.C. van d<strong>en</strong> Bosch (MO-groep)• Mevr. drs. J.F. Huid<strong>en</strong>-Timmer (VWS, directie jeugdzorg)• Mevr. mr. W.M. de Jongste (<strong>WODC</strong>, tot 1 januari 2010)• Mevr. dr. H.L. Kaal (<strong>WODC</strong>, vanaf 1 januari 2010)Pag<strong>in</strong>a 60 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlage 2 QuickscanIn deze bijlage zijn de uitkomst<strong>en</strong> van de quickscan weergegev<strong>en</strong> per regio.Tabel B1Aantal OTS <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> 2007Aantal nieuwe OTS <strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> bij BJZ <strong>in</strong> 2007 <strong>en</strong> aantal verzoek<strong>en</strong> totOTS bij de RvdK <strong>in</strong> verschill<strong>en</strong>de regio'sLocatie BJZ Aantal nieuweOTS 1Aantal verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>OTSLocatie Raad Aantal verzoek<strong>en</strong>OTS 32Friesland 240 397 Leeuward<strong>en</strong> 324Gron<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 297 Gron<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 375Dr<strong>en</strong>the 122 212 Ass<strong>en</strong> 191Overijssel 699 1.386 verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>Almelo 516 TotaalZwolle 404 Overijssel:920Flevoland 276 449 jeugdig<strong>en</strong> Lelystad 350Noord-Holland 511 1.087 Alkmaar 402 TotaalHaarlem 508 Noord-Holland:910Zuid-Holland 736 981 Dordrecht 221Utrecht onbek<strong>en</strong>d onbek<strong>en</strong>d Utrecht 776Gelderland Onbek<strong>en</strong>d Onbek<strong>en</strong>d Arnhem 773 TotaalZutph<strong>en</strong> 364 Gelderland:1137Noord-Brabant 1.059 1.829 jeugdig<strong>en</strong>kreg<strong>en</strong>verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gBreda 288 TotaalD<strong>en</strong> Bosch 366E<strong>in</strong>dhov<strong>en</strong> 429Tilburg 201Zeeland 250 385 Middelburg 240Noord-Brabant:1284Limburg 738 1.433 Maastricht 449 TotaalRoermond 399 Limburg:848Regio Amsterdam864 1.537 Amsterdam 1.065Regio Rotterdam-Rijnmond964 1.674 jeugdig<strong>en</strong>Rotterdam 1.153kreg<strong>en</strong>verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g. <strong>in</strong>totaal 2.113verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong>uitgesprok<strong>en</strong>Regio Haagland<strong>en</strong>1136 1.414 D<strong>en</strong> Haag 1.381Landelijk 10.359 33 18.935 34 Landelijk 11.1741De aantall<strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de regio's tell<strong>en</strong> niet op tot het landelijk aantal. Dit heeft mogelijk te mak<strong>en</strong>met de verschill<strong>en</strong>de def<strong>in</strong>ities: aantal verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> of aantal jeugdig<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gheeft gekreg<strong>en</strong> <strong>en</strong> het al dan niet me<strong>en</strong>em<strong>en</strong> van de OTS die word<strong>en</strong> uitgevoerd door de landelijkwerk<strong>en</strong>de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Noot 32Noot 33Noot 34Aantal rekest<strong>en</strong> voor OTS, exclusief VOTS, voorlopige ondertoezichtstell<strong>in</strong>gAantal nieuwe zak<strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de jeugdbescherm<strong>in</strong>g van de Bureau Jeugdzorg. Bron:Brancherapport Bureaus Jeugdzorg 2007, MO-groep.Afgeleid uit www.jeugdmonitor.cbs.nl. In het brancherapport van de Mo-groep wordt het alle<strong>en</strong>het totaal aantal jeugdig<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> bescherm<strong>in</strong>gsmaatregel g<strong>en</strong>oemd, nl. 43.590. Dit is echter<strong>in</strong>clusief voogdij <strong>en</strong> voorlopige voogdij zak<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 61 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlage 3 DossieronderzoekAanpak <strong>en</strong> verantwoord<strong>in</strong>gVoor het dossieronderzoek is e<strong>en</strong> scre<strong>en</strong><strong>in</strong>gslijst opgesteld. De dossiers zijngescre<strong>en</strong>d op dezelfde red<strong>en</strong><strong>en</strong> zoals aangev<strong>en</strong> bij de <strong>in</strong>terviews <strong>en</strong> aangevuldmet andere red<strong>en</strong><strong>en</strong> die zijn aangehaald <strong>in</strong> de dossiers.In het dossieronderzoek zijn de volg<strong>en</strong>de docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> gescre<strong>en</strong>d:• Bescherm<strong>in</strong>gsonderzoek door de RvdK• Verzoek RvdK voor OTS• Beschikk<strong>in</strong>g k<strong>in</strong>derrechter• Plan van aanpak gez<strong>in</strong>svoogd• Verzoek gez<strong>in</strong>svoogd voor verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g OTS• Indicatiestell<strong>in</strong>g Bureau JeugdzorgEr zijn 38 dossiers gescre<strong>en</strong>d:• 15 dossiers betroff<strong>en</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> de gezagsbeperk<strong>in</strong>g ge<strong>en</strong> meerwaardehad (de hulp ook zonder gezagsbeperk<strong>in</strong>g mogelijk was) of waar m<strong>en</strong>aan de meerwaarde twijfelde of zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> de ouders aangav<strong>en</strong> meete will<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> aan de <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g maar ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d aanbod<strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> veld voorhand<strong>en</strong> is ('OTS' dossiers).• 23 dossiers betroff<strong>en</strong> zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> ouders bereid zijn om mee te werk<strong>en</strong>aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>en</strong> de OTS verl<strong>en</strong>gd is of zak<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> de gezagsbeperk<strong>in</strong>gniet (meer) nodig is ('Verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g OTS' dossiers).Het gaat hier om e<strong>en</strong> selecte steekproef van dossiers die zijn aangeleverdals voorbeeld<strong>en</strong> van dit type zak<strong>en</strong>.Over de onderzochte docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kan het volg<strong>en</strong>de word<strong>en</strong> opgemerkt:• Het bescherm<strong>in</strong>gsonderzoek <strong>en</strong> OTS-verzoek van de RvdK was <strong>in</strong> driedossiers niet aanwezig.• De beschikk<strong>in</strong>g van de k<strong>in</strong>derrechter was <strong>in</strong> 3 dossiers niet aanwezig.• De beschikk<strong>in</strong>g van de k<strong>in</strong>derrechter bevat meestal alle<strong>en</strong> de standaardformuler<strong>in</strong>gdie verwijst naar de wettekst <strong>en</strong> de wettelijke grond<strong>en</strong> voorOTS. Om de overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van k<strong>in</strong>derrechters mee te nem<strong>en</strong> is hetnoodzakelijk om de notul<strong>en</strong> van de griffie te hebb<strong>en</strong>. Deze zijn niet tev<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de dossiers van BJZ. In één regio bevond<strong>en</strong> zich <strong>in</strong> de dossiersnotul<strong>en</strong> over de zitt<strong>in</strong>g van BJZ. Hier<strong>in</strong> staan de overweg<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van dek<strong>in</strong>derrechters maar ook de visie van de ouders bij de k<strong>in</strong>derrechter g<strong>en</strong>otuleerd.• In 5 dossiers was het plan van aanpak van de gez<strong>in</strong>svoogd niet aanwezig.• In 8 van de 23 dossiers over e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gde OTS e<strong>en</strong> schriftelijke akkoordverklar<strong>in</strong>gvoor verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van de OTS aanwezig.• In 13 dossiers is ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie voor geïndiceerde (jeugd)zorg aanwezig.<strong>in</strong> 25 dossiers wel. De <strong>in</strong>dicatie voor geïndiceerde (jeugd)zorg ontbreektmet name <strong>in</strong> de dossier over e<strong>en</strong> nieuwe OTS.Achtergrondk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>De 15 'OTS'-dossiers gaan over de volg<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>:• 3 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met één k<strong>in</strong>d;• 10 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met meerdere k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> waar alle k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS hebb<strong>en</strong>opgelegd gekreg<strong>en</strong>;Pag<strong>in</strong>a 62 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


• 2 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met meerdere k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> waar niet alle k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS hebb<strong>en</strong>opgelegd gekreg<strong>en</strong>;• 8 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waarvoor het k<strong>in</strong>d met OTS niet eerder gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong>het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> is <strong>in</strong>gezet.• 7 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waar eerder gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g is <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong> is <strong>in</strong>gezet<strong>en</strong> <strong>in</strong> 4 van die gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is deze begeleid<strong>in</strong>g voortijdig afgebrok<strong>en</strong>.De 23 'verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g OTS'-dossiers gaan over de volg<strong>en</strong>de gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>:• 6 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met één k<strong>in</strong>d;• 11 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met meerdere k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> waar alle k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS hebb<strong>en</strong>;• 6 gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met meerdere k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> waar niet alle k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> e<strong>en</strong> OTS hebb<strong>en</strong>.• 5 jeugdig<strong>en</strong> waarbij deze verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g de eerste OTS-verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g is;Het aantal verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> bij de jeugdig<strong>en</strong> is:• 5 x eerste verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 4 x tweede verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 2 x derde verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 5 x vierde verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 2 x zesde verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 2 x zev<strong>en</strong>de verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 2 x achtste verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g;• 1 x twaalfde verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g.Red<strong>en</strong><strong>en</strong> OTSIn de onderstaande tabel is aangev<strong>en</strong> welke red<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong> het dossier zijn gevond<strong>en</strong>voor het oplegg<strong>en</strong> van de OTS.Tabel B2Red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het oplegg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar ouders aangev<strong>en</strong>aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g mee te will<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of de gezagsbeperk<strong>in</strong>g ge<strong>en</strong>meerwaarde heeft (n=15)Red<strong>en</strong><strong>en</strong>Aantal dossiersErnst/problematiek van de jeugdige 4Ernst <strong>en</strong> aard van de gez<strong>in</strong>sproblematiek 6Onmacht/beperk<strong>in</strong>g ouders 8Psychiatrische problematiek/verslav<strong>in</strong>g ouders 8Verstandelijke beperk<strong>in</strong>g ouders 4Multiprobleemgez<strong>in</strong> 5Duur <strong>en</strong> hardnekkigheid problematiek 2Fal<strong>en</strong> gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het <strong>vrijwillig</strong> <strong>kader</strong>/<strong>vrijwillig</strong>heid6niet haalbaarVrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g te vrijblijv<strong>en</strong>d 2zorgcoörd<strong>in</strong>atie/ casemanagem<strong>en</strong>t nodig 1Te kortdur<strong>en</strong>d 1Rust/cont<strong>in</strong>uïteit creër<strong>en</strong> 1Wachtlijst<strong>en</strong> langdurige geïndiceerde gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g1Ontbrek<strong>en</strong> geschikte/pass<strong>en</strong>d aanbod <strong>vrijwillig</strong>e2hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gDoorlooptijd<strong>en</strong> (bescherm<strong>in</strong>gsonderzoek <strong>en</strong>/of1toewijz<strong>in</strong>g gez<strong>in</strong>svoogd)omgangsOTS 4Brusje(s) ernstiger problematiek. meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>3<strong>in</strong> OTSPag<strong>in</strong>a 63 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


In deze dossiers staat de bereidheid van ouders om mee te werk<strong>en</strong> aan(<strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g) als volgt vermeld:• In zes dossiers is <strong>in</strong> het verzoek van de RvdK vermeld dat ouders will<strong>en</strong>meewerk<strong>en</strong>.• In e<strong>en</strong> dossier is aangegev<strong>en</strong> dat de bereidheid tot medewerk<strong>in</strong>g is gemeldbij de k<strong>in</strong>derrechter.Red<strong>en</strong><strong>en</strong> verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g OTSTabel B3Red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>g van OTS <strong>in</strong> zak<strong>en</strong> waar ouders will<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong>aan gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g of waar ge<strong>en</strong> meerwaarde wordt gezi<strong>en</strong> van gezagsbeperk<strong>in</strong>g(n=23)Red<strong>en</strong><strong>en</strong>aantalProblematiek van het k<strong>in</strong>d 7Ernst <strong>en</strong> aard van de problematiek gez<strong>in</strong> 7Duur <strong>en</strong> hardnekkigheid van de problematiek 3Onmacht/beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ouders/beklijv<strong>en</strong>/vasthoud<strong>en</strong>8Ouders will<strong>en</strong> graag OTS voortzett<strong>en</strong> 5Ontbrek<strong>en</strong> of tekort geschikte <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g2Vrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g niet voldo<strong>en</strong>de <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief 1Vrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g niet voldo<strong>en</strong>de outreach<strong>en</strong>d1Vrijwillige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g te vrijblijv<strong>en</strong>d 1Niet langdurig g<strong>en</strong>oeg 2V<strong>in</strong>ger aan de pols 8Opgestarte hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g nog te pril 3Overdracht naar <strong>vrijwillig</strong>e hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g niet1w<strong>en</strong>selijkWaarborg<strong>en</strong> cont<strong>in</strong>uïteit 3Teg<strong>en</strong> afbreuk (vraag of hulp volhoud<strong>en</strong> zonder3OTS)Wachtlijst<strong>en</strong> 1Pleeggez<strong>in</strong>plaats<strong>in</strong>g 4UHP/geslot<strong>en</strong> jeugdzorg 2Geïndiceerde zorg vraagt gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> 3omgangsOTS 2Brusje met ernstiger problem<strong>en</strong>. meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>1<strong>in</strong> OTSPag<strong>in</strong>a 64 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlage 4Stadsregio AmsterdamNaam projectLangdurigcomp<strong>en</strong>ser<strong>en</strong>dehulp(LCH)Ambulantegez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>gvoorgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> metk<strong>in</strong>der<strong>en</strong> metLVGproblematiekRegio/WerkgebiedStadsregioAmsterdamAmsterdamDuur <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie Caseload Hoofddoel Aanbieder F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g Indicatiestell<strong>in</strong>g2 jaar. met mogelijkheidtot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gDe hulpduurm<strong>in</strong>imaal zeswek<strong>en</strong>. meestalzes maand<strong>en</strong> <strong>en</strong>maximaal twaalfmaand<strong>en</strong>.Begeleid<strong>in</strong>g tervoorkom<strong>in</strong>g vanterugval is voore<strong>en</strong> periode vane<strong>en</strong> jaar.1- 1.5 uur perweek3 -4 uur perweekGez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met meervoudige problematiek. waarouders beperkte pedagogische vaardighed<strong>en</strong> <strong>en</strong>/ ofe<strong>en</strong> belaste voorgeschied<strong>en</strong>is hebb<strong>en</strong>. M<strong>in</strong>imaaléén k<strong>in</strong>d is onder de 18 jaar.• Eerder behaalde doel<strong>en</strong> <strong>in</strong> de reguliere. activer<strong>en</strong>dehulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g zijn best<strong>en</strong>digd• De v<strong>in</strong>ger wordt aan de pols gehoud<strong>en</strong>. waardoortijdig e<strong>en</strong> noodzakelijke <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie plaats kan v<strong>in</strong>d<strong>en</strong><strong>en</strong> zwaarder aanbod voorkom<strong>en</strong> wordt• Contact<strong>en</strong> van de cliënt met steunfigur<strong>en</strong>. zowel <strong>in</strong>het formele (schuldhulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g. sociale di<strong>en</strong>st.school e.d.) als <strong>in</strong>formele netwerk word<strong>en</strong> <strong>in</strong> standgehoud<strong>en</strong>• Middels het uitbreid<strong>en</strong> van eig<strong>en</strong> vaardighed<strong>en</strong> isde eig<strong>en</strong> redzaamheid van het gez<strong>in</strong> zo veel mogelijkvergrootGez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> of meerdere k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> met e<strong>en</strong>licht verstandelijke handicap <strong>in</strong> de leeftijd van 6 tot23 jaar.Er is sprake van ernstige gedrags- <strong>en</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gsproblem<strong>en</strong>bij het aangemelde k<strong>in</strong>d.Er is mogelijk sprake van psychiatrische problematiekb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het gez<strong>in</strong>.Het gez<strong>in</strong> heeft moeite de eerder of door anderehulpverl<strong>en</strong>ers <strong>in</strong> gang gezette verander<strong>in</strong>g<strong>en</strong> vastte houd<strong>en</strong>.Uithuisplaats<strong>in</strong>g van k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> uit multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>voorkom<strong>en</strong> of verkort<strong>en</strong>. Er is sprake vanernstige opvoed<strong>in</strong>gs- <strong>en</strong> gezagsproblem<strong>en</strong>. OudersSpirit/AltraLijn 5 NoordHollandStadsregio/jeugdzorggeld<strong>en</strong>AWBZJaJa. viaCIZ; aanmeld<strong>in</strong>gvia zorgloketLijn 5Noord-HollandPag<strong>in</strong>a 65 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


ler<strong>en</strong> <strong>in</strong> het proces van opvoed<strong>en</strong> wat aansluit bijde specifieke mogelijkhed<strong>en</strong> van de k<strong>in</strong>d(er<strong>en</strong>) mete<strong>en</strong> licht verstandelijke handicap. De k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>veilig thuis lat<strong>en</strong> won<strong>en</strong> <strong>en</strong> het gez<strong>in</strong> weer aansluit<strong>in</strong>ggev<strong>en</strong> bij het hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gsaanbod.De hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt thuis plaats <strong>en</strong> richt zich opgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met jonge k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> bij wie zich complexeontwikkel<strong>in</strong>gs- <strong>en</strong>/of ernstige gedragsproblem<strong>en</strong>voordo<strong>en</strong>. Er is sprake van (e<strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>van GGZ/VG) problematiek bij k<strong>in</strong>d <strong>en</strong> ofouders. De ouders krijg<strong>en</strong> <strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> de problematiekvan het k<strong>in</strong>d. Ze word<strong>en</strong> geholp<strong>en</strong> om <strong>in</strong> degez<strong>in</strong>ssituatie het k<strong>in</strong>d te stimuler<strong>en</strong> <strong>in</strong> zijn ontwikkel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> de gedragsproblem<strong>en</strong> te hanter<strong>en</strong>.De k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> verblijv<strong>en</strong> <strong>in</strong> het eig<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> <strong>en</strong>/ ofgaan naar k<strong>in</strong>deropvang of school.MOC GGZAmbulantegez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>gvoorgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> metk<strong>in</strong>der<strong>en</strong> van 0t/m 7 jaarMOC 't KabouterhuisZuid: RegioZuid. Oost.deel c<strong>en</strong>trumMOC 't KabouterhuisWest; RegioNieuw West.Oud West <strong>en</strong>deel c<strong>en</strong>trumMOC 't KabouterhuisNoord: RegioNoord MOC 'tKabouterhuisHoofddorpRegio Amstelland<strong>en</strong> deMeerland<strong>en</strong>MOC 't KabouterhuisZuid-oostRegio Zuidoost6-9 maand<strong>en</strong> 1.5 uur perweekMOC 't kabouterhuisZorgverzeker<strong>in</strong>gwetJa. BJZGGZ behandel<strong>in</strong>gMOC Pedagogische<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>(PG) voor ge-StadsregioAmsterdam1.5 uur per week 6 -12 maand<strong>en</strong>Uithuisplaats<strong>in</strong>g van k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> uit multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>voorkom<strong>en</strong> of verkort<strong>en</strong>. Er is sprakevan ernstige opvoed<strong>in</strong>gs- <strong>en</strong> gezagsproblem<strong>en</strong>.Ouders ler<strong>en</strong> <strong>in</strong> het proces van opvoed<strong>en</strong> watMOC 't kabouterhuisAWBZJa. via CIZPag<strong>in</strong>a 66 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


z<strong>in</strong>n<strong>en</strong> metLVG-k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>van 0 t/m 7 jaaraansluit bij de specifieke mogelijkhed<strong>en</strong> van dek<strong>in</strong>d(er<strong>en</strong>) met e<strong>en</strong> licht verstandelijke handicap.De k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> veilig thuis lat<strong>en</strong> won<strong>en</strong> <strong>en</strong> het gez<strong>in</strong>weer aansluit<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong> bij het hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gsaanbod.Opvoed<strong>in</strong>gsondersteun<strong>in</strong>g <strong>en</strong> pedagogische begeleid<strong>in</strong>gvoor ouders van e<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d met e<strong>en</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gsachterstandof e<strong>en</strong> handicap. Ouders krijg<strong>en</strong>advies <strong>en</strong> begeleid<strong>in</strong>g bij vrag<strong>en</strong> over het stimuler<strong>en</strong>van de ontwikkel<strong>in</strong>g van het k<strong>in</strong>d. over het omgaanmet moeilijk gedrag of met de handicap ofover de onderl<strong>in</strong>ge omgang b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het gez<strong>in</strong>.Praktisch Pedagogische<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>(PPG)Ouders mete<strong>en</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gsachterstandof handicapAmsterdam<strong>en</strong> Diem<strong>en</strong>1.5 uur per week 7 maand<strong>en</strong>(met e<strong>en</strong>range van 3 -15 maand<strong>en</strong>)Cordaan. afdel<strong>in</strong>gk<strong>in</strong>d <strong>en</strong>gez<strong>in</strong>AWBZJa. via CIZVroegtijdigeInterv<strong>en</strong>tieGez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>Amsterdam-Noord <strong>en</strong>Zeeburg7 uur per week 6 maand<strong>en</strong> Multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waarbij <strong>vrijwillig</strong>e hulp nietb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> komt of niet gewerkt heeft. Het gez<strong>in</strong> heeftm<strong>in</strong>st<strong>en</strong>s één k<strong>in</strong>d onder de 16 jaar. Probleemgerichtehulp op verschill<strong>en</strong>de lev<strong>en</strong>sgebied<strong>en</strong>:-adm<strong>in</strong>istratief-woonsituatie-overlast-schol<strong>in</strong>g/ opleid<strong>in</strong>g-relationele analyse b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> kerngez<strong>in</strong> <strong>en</strong> familie-gezondheid-veiligheid-overigDe hulp start met e<strong>en</strong> analysefase van twee wek<strong>en</strong>waar<strong>in</strong> de coach de problem<strong>en</strong> op de verschill<strong>en</strong>degebied<strong>en</strong> <strong>in</strong> kaart br<strong>en</strong>gt. Hierna maakt de coache<strong>en</strong> plan van aanpak die gedur<strong>en</strong>de de zes maand<strong>en</strong>geldig is. Dit plan wordt maandelijks bijgesteld<strong>en</strong> aangevuld door de coach. Het plan is <strong>in</strong>zichtelijkvoor de cliënt. maar wordt niet <strong>in</strong> sam<strong>en</strong>spraak metde cliënt gemaakt.Spirit Stadsdel<strong>en</strong> Ja. vanDWIPag<strong>in</strong>a 67 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Int<strong>en</strong>sieveOrthopedagogische<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>(IOG) lichtverstandelijkebeperk<strong>in</strong>g bije<strong>en</strong> of meerdergez<strong>in</strong>sled<strong>en</strong>.Amsterdam<strong>en</strong> Zaanstad<strong>en</strong> omstrek<strong>en</strong>Maximaal 4 bezoek<strong>en</strong>per weekGemiddeld 12maand<strong>en</strong>Doel van de hulp <strong>en</strong> behandel<strong>in</strong>g is:• Uithuisplaats<strong>in</strong>g van het k<strong>in</strong>d/de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong>of verkort<strong>en</strong>• Het k<strong>in</strong>d/de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> veilig thuis lat<strong>en</strong> won<strong>en</strong>.• Het gez<strong>in</strong> weer aansluit<strong>in</strong>g gev<strong>en</strong> bij het hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gsaanbod.• Het gez<strong>in</strong> beter lat<strong>en</strong> functioner<strong>en</strong> bij de opvoed<strong>in</strong>gstak<strong>en</strong>.• De draaglast van het gez<strong>in</strong> verkle<strong>in</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> dedraagkracht te vergrot<strong>en</strong> zodat het gez<strong>in</strong> zoveelals mogelijk is. zelfstandig verder kan.• Ouder(s) ler<strong>en</strong> <strong>in</strong> het proces van opvoed<strong>en</strong> aante sluit<strong>en</strong> bij de specifieke mogelijkhed<strong>en</strong>. beperk<strong>in</strong>g<strong>en</strong>van het k<strong>in</strong>d/de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>.Leger des Heils AWBZ Ja. CIZLangdurigegez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>ggez<strong>in</strong>sgerichtethuiszorgvoor m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>die moeilijkkunn<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> ofmet e<strong>en</strong> lichtverstandelijkebeperk<strong>in</strong>gGeme<strong>en</strong>teAmsterdam? ? K<strong>in</strong>der<strong>en</strong> opvoed<strong>en</strong> als de ouder e<strong>en</strong> leerprobleemof e<strong>en</strong> licht verstandelijke beperk<strong>in</strong>g heeft. Soms iser meer aan de hand. <strong>en</strong> is er ge<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wicht meer<strong>in</strong> het gez<strong>in</strong> vanwege ernstige problem<strong>en</strong>. F<strong>in</strong>anciëleschuld<strong>en</strong> bijvoorbeeld. geweld of e<strong>en</strong> verwaarloosdhuishoud<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> medewerker van Cordaanhelpt om weer rust <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wicht <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong>te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> op de volg<strong>en</strong>de punt<strong>en</strong>:• omgaan met schuld<strong>en</strong> <strong>en</strong> chronisch geldgebrek• zorg<strong>en</strong> voor goede hygiëne• zorg<strong>en</strong> voor gezonde voed<strong>in</strong>g• het huishoud<strong>en</strong> op orde hebb<strong>en</strong>• rust <strong>en</strong> regelmaat <strong>in</strong> huis• het v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> van werk• de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> verzorg<strong>en</strong> <strong>en</strong> opvoed<strong>en</strong>• goed contact houd<strong>en</strong> met uw partner• goed contact hebb<strong>en</strong> met familie. hulpverl<strong>en</strong>ers<strong>en</strong> de buurtCordaan AWBZ CIZ<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>Geme<strong>en</strong>teAmsterdam? ? Cordaan Thuiszorg begeleidt <strong>en</strong> coacht ook gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>.Bijvoorbeeld bij het mak<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> nieuweCordaan CIZPag<strong>in</strong>a 68 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


start na e<strong>en</strong> moeilijke periode of als u e<strong>en</strong> k<strong>in</strong>dheeft met e<strong>en</strong> chronische ziekte of andere beperk<strong>in</strong>g.We gaan sam<strong>en</strong> met u op zoek naar praktische<strong>en</strong> haalbare oploss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> voor uw situatie. Weondersteun<strong>en</strong> u bij opvoed<strong>in</strong>gsproblem<strong>en</strong>. gev<strong>en</strong>adm<strong>in</strong>istratieve ondersteun<strong>in</strong>g <strong>en</strong> advies over hoeu uw huishoud<strong>en</strong> kunt organiser<strong>en</strong>.Gez<strong>in</strong>smanagerStadsregioAmsterdam6 uur per week 20 wek<strong>en</strong>.met mogelijkheidtot verl<strong>en</strong>g<strong>in</strong>gvoor 3maand<strong>en</strong>Deze vorm van gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g is <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> isbestemd voor multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>. De hulpomvat:• coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong> van hulp aan het gez<strong>in</strong> (zorgcoörd<strong>in</strong>atie)<strong>en</strong>/of• het realiser<strong>en</strong> van hulp <strong>in</strong> het gez<strong>in</strong>/toeleid<strong>en</strong> naarhulp <strong>en</strong>/of• het versterk<strong>en</strong> van het gez<strong>in</strong>/omgev<strong>in</strong>gGez<strong>in</strong>smanagem<strong>en</strong>twordtuitgevoerd doorjeugdzorgaanbiedersSpirit.Altra <strong>en</strong> MOC 'tKabouterhuis.StadsregioDoorverwijz<strong>in</strong>gviahet MDO+of lokaalgez<strong>in</strong>soverlegPag<strong>in</strong>a 69 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


<strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong>voor oudersmet e<strong>en</strong>verstandelijke.sociale <strong>en</strong>/ofpsychischebeperk<strong>in</strong>g. Hetis ook mogelijkdat bij één vande k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>sprake is vane<strong>en</strong> verstandelijkebeperk<strong>in</strong>g.Aalsmeer.Amstelve<strong>en</strong>.Amsterdam.Haarlemmermeer.OuderAmstel <strong>en</strong>Uithoorn.De gez<strong>in</strong>sondersteun<strong>in</strong>gkan voor korteof langere tijdplaatsv<strong>in</strong>d<strong>en</strong>.Deskundige begeleiders van Ons Tweede Thuis ondersteun<strong>en</strong>gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waar dat nodig is. Zij do<strong>en</strong> dat<strong>in</strong> e<strong>en</strong> team van twee begeleiders <strong>en</strong> bezoek<strong>en</strong> hetgez<strong>in</strong> op het huisadres. Dit gebeurt steeds op afgesprok<strong>en</strong>tijd<strong>en</strong>. Iedere begeleider heeft de eig<strong>en</strong> deskundigheidwaarmee hij of zij het gez<strong>in</strong> kan ondersteun<strong>en</strong>.De begeleider zoekt sam<strong>en</strong> met de ouders naarantwoord<strong>en</strong> op hun vrag<strong>en</strong>. Het is belangrijk dathierbij ook het netwerk van de ouders - familie.bur<strong>en</strong>. huisarts. school - betrokk<strong>en</strong> wordt. Zo kunn<strong>en</strong>allerlei m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>in</strong>stanties op elkaar afgestemdword<strong>en</strong>. De begeleider geeft steeds praktischetips <strong>en</strong> aanwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. Deze sluit<strong>en</strong> aan bij delev<strong>en</strong>sstijl van de ouders.Ons TweedeThuis? ?.Pag<strong>in</strong>a 70 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Bijlage 5Stadsgewest Haagland<strong>en</strong>Naam projectRegio/WerkgebiedDuur v/d<strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tieCaseload Hoofddoel/omschrijv<strong>in</strong>g Aanbieder F<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g Indicatiestell<strong>in</strong>gIOG-LVG Hulpaan huisHaagland<strong>en</strong>De hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gis 6 tot9 maand<strong>en</strong>.De hulp is <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief.Bij de aanvraagvan de hulpkan de gez<strong>in</strong>shulpverl<strong>en</strong>erhetgez<strong>in</strong> tweemaalper week bezoek<strong>en</strong>.De module IOG-LVG is bedoeldvoor gez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> metk<strong>in</strong>der<strong>en</strong> <strong>in</strong> de leeftijd van 0tot 18 jaar, waar bij t<strong>en</strong>m<strong>in</strong>steéén k<strong>in</strong>d sprake is van e<strong>en</strong>lichte verstandelijke handicap<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> problem<strong>en</strong> zijn metmeerdere gez<strong>in</strong>stak<strong>en</strong>. Er issprake van e<strong>en</strong> veelvoud aanernstige complexe <strong>en</strong> vaakchronische problem<strong>en</strong>.Het doel van de <strong>in</strong>zet van demodules van Hulp aan HuisHaagland<strong>en</strong> is de compet<strong>en</strong>tievan de ouders zodanig tevergrot<strong>en</strong> dat ze beter functioner<strong>en</strong>met betrekk<strong>in</strong>g totopvoed<strong>in</strong>gs- <strong>en</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gstak<strong>en</strong>die voor h<strong>en</strong> relevantzijn. E<strong>en</strong> ander doel isdat de ouders de ontwikkel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> de veiligheid van de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>kunn<strong>en</strong> waarborg<strong>en</strong>, zonodigmet behulp van aanvull<strong>en</strong>deondersteun<strong>in</strong>g. Het doelvan de hulp is om relaties <strong>in</strong>het gez<strong>in</strong> <strong>en</strong> de relaties vanhet gez<strong>in</strong> met de omgev<strong>in</strong>gDe Brugg<strong>en</strong>.Bij psychiatrische<strong>in</strong>slag door de Juttersof Parnassia.Indicatiestell<strong>in</strong>g bijpsychatrische <strong>in</strong>slag1 e jaar via zorgverzeker<strong>in</strong>gswet<strong>en</strong>daarna naar deAWBZ..CIZPag<strong>in</strong>a 71 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


zodanig te verander<strong>en</strong> dat ersprake is van de volg<strong>en</strong>deresultat<strong>en</strong>:• de draaglast van hetgez<strong>in</strong> is verkle<strong>in</strong>d;• de draagkracht vanhet gez<strong>in</strong> is vergroot;• het gez<strong>in</strong> functioneertbeter op de verschill<strong>en</strong>degez<strong>in</strong>stak<strong>en</strong>;• de ontwikkel<strong>in</strong>g vanhet k<strong>in</strong>d is bevorderd<strong>en</strong> gedragsproblem<strong>en</strong>zijn afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.Int<strong>en</strong>sieve PsychiatrischeGez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>g (IPG)biedt <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve ambulantehulp <strong>in</strong> de gez<strong>in</strong>ssituatie. Dehulp wordt verle<strong>en</strong>d aan multiprobleemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong>met psychiatrischeproblematiek bije<strong>en</strong> of beide ouders. Het doelis: e<strong>en</strong> situatie creër<strong>en</strong> waar<strong>in</strong>k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> zich veilig kunn<strong>en</strong>ontwikkel<strong>en</strong> door de compet<strong>en</strong>tievan het gez<strong>in</strong> te vergrot<strong>en</strong>.De afstemm<strong>in</strong>g van dehulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> overlegmet de verwijzer, de behandelaarvan de ouder <strong>en</strong> degez<strong>in</strong>shulpverl<strong>en</strong>er plaatsvóór de start van IPG.De verwijzer is aanwezig bijtwee planbesprek<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> dee<strong>in</strong>dbesprek<strong>in</strong>g. Bij dezebesprek<strong>in</strong>g<strong>en</strong> zijn verder deInt<strong>en</strong>sieve psychiatrischegez<strong>in</strong>sbehandel<strong>in</strong>g(IPG)Haagland<strong>en</strong> Maximaal 9 uurper weekDe JuttersGeme<strong>en</strong>te of prov<strong>in</strong>cie.Als er sprake is vanbehandel<strong>in</strong>g danwordt de <strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g<strong>in</strong> eerste<strong>in</strong>stanatie door dezorgverzeker<strong>in</strong>gswetgedaan (1 e jaar) <strong>en</strong>daarna via deAWBZ.Als er sprake is van behandel<strong>in</strong>gdan wordt de<strong>in</strong>dicatiestell<strong>in</strong>g <strong>in</strong> eerste<strong>in</strong>stanatie door de zorgverzeker<strong>in</strong>gswetgedaan(1 e jaar) <strong>en</strong> daarna via deAWBZ.Pag<strong>in</strong>a 72 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


ouder(s), de behandelaar vande ouder, de coörd<strong>in</strong>ator IPG<strong>en</strong> de gez<strong>in</strong>shulpverl<strong>en</strong>eraanwezig. Aansluit<strong>en</strong>d bij dehulpvraag van de oudersbiedt de gez<strong>in</strong>shulpverl<strong>en</strong>erondersteun<strong>in</strong>g bij de opvoed<strong>in</strong>g,het structurer<strong>en</strong> vandagelijkse activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> hetaanler<strong>en</strong> van vaardighed<strong>en</strong>.Ook kan de gez<strong>in</strong>shulpverl<strong>en</strong>ertijdelijk tak<strong>en</strong> overnem<strong>en</strong>,met als doel om de oudersdeze tak<strong>en</strong> aan te ler<strong>en</strong>.VIGGeme<strong>en</strong>teD<strong>en</strong> Haagm<strong>in</strong>imaal 6maand<strong>en</strong>7 uur per week Multiproblemgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> waarbij<strong>vrijwillig</strong>e hulp niet b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>komt of niet gewerkt heeft.Het gez<strong>in</strong> heeft m<strong>in</strong>st<strong>en</strong>s éénk<strong>in</strong>d onder de 16 jaar. Probleemgerichtehulp op verschill<strong>en</strong>delev<strong>en</strong>sgebied<strong>en</strong>:-adm<strong>in</strong>istratief-woonsituatie-overlast-schol<strong>in</strong>g/ opleid<strong>in</strong>g-relationele analyse b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>kerngez<strong>in</strong> <strong>en</strong> familie-gezondheid-veiligheid-overigDe hulp start met e<strong>en</strong> analysefasevan twee wek<strong>en</strong> waar<strong>in</strong>de coach de problem<strong>en</strong> opde verschill<strong>en</strong>de gebied<strong>en</strong> <strong>in</strong>kaart br<strong>en</strong>gt. Hierna maakt deRadaradviesGeme<strong>en</strong>te D<strong>en</strong>HaagNee, verloopt via sozawed<strong>en</strong> haag.Pag<strong>in</strong>a 73 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


coach e<strong>en</strong> plan van aanpakdie gedur<strong>en</strong>de de zes maand<strong>en</strong>geldig is. Dit plan wordtmaandelijks bijgesteld <strong>en</strong>aangevuld door de coach. Hetplan is <strong>in</strong>zichtelijk voor decliënt, maar wordt niet <strong>in</strong>sam<strong>en</strong>spraak met de cliëntgemaakt.10 voor Toekomst is e<strong>en</strong>langdurige hulpverl<strong>en</strong><strong>in</strong>gsvariant<strong>en</strong> heeft tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong>prev<strong>en</strong>tief karakter. Het strev<strong>en</strong>is uite<strong>en</strong>vall<strong>en</strong> van hetgez<strong>in</strong> of uithuisplaats<strong>in</strong>gvan e<strong>en</strong> of meerderek<strong>in</strong>der<strong>en</strong> te voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong>de zelfstandigheid van hetgez<strong>in</strong> te vergrot<strong>en</strong>. K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>dvoor de hulp is de <strong>in</strong>tegraleb<strong>en</strong>ader<strong>in</strong>g. Wanneerspecifieke hulp nodig is, bijvoorbeeldbij psychische ofverslav<strong>in</strong>gsproblematiekvan de ouder(s), zalde gez<strong>in</strong>swerker de ouder(s)stimuler<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong>bij het <strong>in</strong>schakel<strong>en</strong> van dezehulp.Als deze specifieke deskundigheid<strong>in</strong>geschakeld moetword<strong>en</strong>, blijft de gez<strong>in</strong>scoachsp<strong>in</strong> <strong>in</strong> het web.1 huishoudelijke ondersteun<strong>in</strong>gTi<strong>en</strong> voor ToekomstLandelijk opdiverseplaats<strong>en</strong>Duurt ongeveer1 jaar.De bezoek<strong>en</strong> zijn,afhankelijk van devraag, vaak 2maal per week 1,5tot 2 uur.Leger des HeilsGeme<strong>en</strong>te <strong>en</strong>AWBZ.Nee. Aanmeld<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dtplaats via Bureau Jeugdzorg,AMW, won<strong>in</strong>gbouwver<strong>en</strong>ig<strong>in</strong>g<strong>en</strong>,socialedi<strong>en</strong>st, AMK of anderevoorzi<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>.Pag<strong>in</strong>a 74 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


2 hulp bij adm<strong>in</strong>istratie <strong>en</strong>f<strong>in</strong>ancieel beheer3 ondersteun<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de k<strong>in</strong>d<strong>en</strong>zelfzorg4 opvoed<strong>in</strong>gsondersteun<strong>in</strong>g5 educatie6 hulp bij het v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> vane<strong>en</strong> goede dag<strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g7 orthopedagogische <strong>in</strong>terv<strong>en</strong>tie8 aandacht voor psychische<strong>en</strong>/of verslav<strong>in</strong>gsproblematiek9 netwerkversterk<strong>in</strong>g10 begeleid<strong>in</strong>g gericht opgedragsverander<strong>in</strong>gGGD gez<strong>in</strong>scoachBureau basiszorgGeme<strong>en</strong>teD<strong>en</strong> HaagD<strong>en</strong> Haag<strong>en</strong> omstrek<strong>en</strong>(waaronderRijswijk<strong>en</strong>Zoetermeer)4-6 maand<strong>en</strong>.In depraktijk duurthet langer.Gemiddeldzijngez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> 18maand<strong>en</strong> à 2jaar <strong>in</strong> coörd<strong>in</strong>atie.Caseload is rondde 30.Aantal bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>.Gemiddeldzijngez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> 18maand<strong>en</strong> à 2jaar <strong>in</strong> coörd<strong>in</strong>atie.Toeleid<strong>en</strong> naar geïndiceerdejeugdzorg of zorg voor ouders<strong>en</strong> k<strong>in</strong>d. De gez<strong>in</strong>scoachwerkt onder meer op de terre<strong>in</strong><strong>en</strong>schuld<strong>en</strong>, huisvest<strong>in</strong>g,psychiatrische problematiek<strong>en</strong> verslav<strong>in</strong>g. Gaan eruit alsde zorg e<strong>en</strong>maal opgezet is.Coörd<strong>in</strong>atie van zorg. Ervoorzorg<strong>en</strong> dat k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> <strong>in</strong> deleeftijd van 0 -18 jaar met e<strong>en</strong>ouder met psychiatrische ofverslav<strong>in</strong>gsproblematiek dejuiste basiszorg krijg<strong>en</strong>.GGDGeme<strong>en</strong>te D<strong>en</strong>HaagParnassia/Bavo Rechtstreekse aanmeld<strong>in</strong>gbij Bureau BasiszorgGespecialiseerdeInt<strong>en</strong>sieve gez<strong>in</strong>sverzorg<strong>in</strong>gRijswijkAfhankelijkvan de zorgvraagDe hulp is vooral praktisch,maar coörd<strong>in</strong>er<strong>en</strong>de tak<strong>en</strong>vall<strong>en</strong> ook onder de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.Flor<strong>en</strong>ce jeugdzorg Geme<strong>en</strong>te <strong>en</strong> AWBZGez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g Zoetermeer Verspreidover e<strong>en</strong>aantalEr is per gez<strong>in</strong> 36uur beschikbaar,kan verl<strong>en</strong>gd wor-Gez<strong>in</strong>scoach<strong>in</strong>g wordt gezi<strong>en</strong>als het lokale sluitstuk.Toeleid<strong>en</strong> naar geïndiceerdeAMW Geme<strong>en</strong>tePag<strong>in</strong>a 75 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep


Ambulante thuisbegeleid<strong>in</strong>gZoetermeermaand<strong>en</strong> d<strong>en</strong>. zorg of zorg voor ouders <strong>en</strong>k<strong>in</strong>d.Verspreid Er is 80 uur per Ambulante thuisbegeleid<strong>in</strong>g isvoor:over e<strong>en</strong> gez<strong>in</strong> beschikbaar• cliënt<strong>en</strong> met psychosocialeproblematiek;aantalmaand<strong>en</strong>• cliënt<strong>en</strong> met psychiatrischeproblematiek;• cliënt<strong>en</strong> met opvoed<strong>in</strong>gsproblem<strong>en</strong>;• cliënt<strong>en</strong> met cultureleproblematiek;• cliënt<strong>en</strong> met f<strong>in</strong>anciëleproblem<strong>en</strong>.ThuiszorgorganisatieVierstroomAWBZCIZ of BJZPag<strong>in</strong>a 76 <strong>Gez<strong>in</strong>sbegeleid<strong>in</strong>g</strong> <strong>in</strong> <strong>vrijwillig</strong> <strong>en</strong> gedwong<strong>en</strong> <strong>kader</strong> DSP - groep

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!