Ik droom van een theater dat de waarheid is, en de waarheid ligt niet ...

Op donderdag 28 augustus presenteert Het Theaterfestivali.s.m. VTi een derde salon: Kunstkritiek. Hierin wordt de positievan kunstcritici en hun teksten besproken en gedebatteerdover de noodzaak en de toekomst van kunstkritiek. Een(fictieve) dialoog tussen Wim Van Gansbeek en CarlosTindemans geeft u een voorsmaakje van dit debat.WIMZe zeggen dat recensenten ambitieus zijnstel dat dit waar is, dan is dat behoorlijk fout.Ambitie is immers een niet aflatend strevennaar het hogere, het hoogste, de volmaaktheidzowel in het goede als in het kwadeen zolang het leven duurt.Een recensent heeft geen ambitie,indien de recensent ambitie haddan was hij kunstenaar geworden.niet meer of niet minder.Kunstenaar word je uit genialiteitwaaruit visie voortvloeit.Dramaturg word je uit vermoeidheid.Directeur uit verveling of tijdgebrek.Recensent word je uit roeping.CARLOSTheatercriticus van beroep word je in Vlaanderen paszodra je gepensioneerd onderwijzer bent.Dat houdt meteen in dat,als je niet past in dit sociaal statuut,je enkel in het legertje theaterknaagdieren terecht kan,als je er om allerlei minder begrijpelijke redenen de roepingtoe voelt.WIMDe recensent is de man of vrouw die niets wilde worden.Hij of zij wordt geroepen.CARLOSAlleen al dat er toch nog ergens theater gespeeld wordt,lijkt voor vele verslaggevers al een waardig mirakelen op ieder probeersel wordt er ingegaanals gold het een belangrijke gebeurtenis.Dus zalven ze maar en strooien bloempjesen ze vinden het allemaal erg leuk.Van bij het begin heb ik de behoefte gevoeldom niet mee te doen aan dit gezelschapsspelletje.Ik hou namelijk van theater.WIMvoor de kunst en tegen de kunstmatigheid,voor de zorg en tegen de nalatigheid,voor de droom en tegen de wetmatigheid,voor het beeld en tegen de schetsmatigheid,tegen de keer en voor de verwatenheid,voor het zoeken en tegen het vergaren,voor het vinden, maar tegen het bewaren,voor het rukken en tegen het knikken,en voor de dronkenschap maar ook voor het hikken (...)U merkt het, ik begin te ijlen.Dat doen geroepenen wel vaker…Bon.Theater.CARLOSTheater bestaat voor mij uit een combinatieCARLOS EN WIM – Salon kunstkritiekvan de auteur, de regisseur en de acteur, in deze volgorde.Kan de toeschouwer daar ook nog bij, heerlijk,maar helaas liggen de toestanden daar niet zo gunstig.Wie over het theater wil schrijven,moet in staat zijn door de acteur heen te kijken in de regisseur,door de regie heen in het drama,door de auteur heen in de mens,in jullie, in mij, in ons.Bezit de scribent dat talent niet,dan helpen hem geen geleerdheid noch belezenheid,geen voorbereiding noch woordenvloed.Dan is hij maar een kleurenblinde die over de regenboog praat,een assisenstenograaf die zich als rechter lanceert,een schoolmeester-met-vrijaf die het prettig vindt giftigerapporten uit te schrijven.WIMDe recensent dient te spreken over wat hij weet,te weten waar hij het over heeft en positie te kiezen.Niet in de loopgraven maar in het schootsveld van de kunst,niet met de witte vlag van de neutraliteit,maar met de provocerende Mariannemuts.De essentie van recensie is provocatie,zonder dewelke de kunst aan hartsvervetting sterft.CARLOSSommigen trachten hun doorsneelezer te vertegenwoordigen,zonder te weten wie daarachter schuilgaat.Anderen oordelen uitsluitend in functie van eigen willekeur,dramatisch programma of geconstipeerde idealen.Een enkele wil eens een reportage brengen.Velen wensen de directeur in de rug te dekken.Ik wens te schrijven voor het theater zelf.Ik tracht de re-creatie te brengen van mijn sym-pathie.WIMRecensie is beslist niet self-sufficientlaat staan self-fulfillingdat ze evenmin self-supporting isdat is ondertussen wel al duidelijk.CARLOSHet heeft weinig te maken met indrukken,met flarden van onbehagen of instemming,met personencultus, met esthetische details.Het komt op die accenten aan die een oordeel formuleren.Maar in dat subjectieve oordeel zelf,in de opinie over een voorstelling,ligt niet de betekenis van een kritische bijdrage.Het gaat om de verantwoording van dat oordeel.In het waarom van het hoe.WIMIn dat geval mag schelden ookals het maar terzake is.CARLOSElke kritiek impliceert daarom ook een principiële discussiemet de auteur.Het ethisch standpunt bij een theaterrecensieis mij heel wat fundamentelerdan toevallige esthetische genoegens.WIMDe recensent, hoor ik wel eens, stelt zich aan als de politie vande kunst.Natuurlijk, de politie is uw vriend!4