12.07.2015 Views

Calcots happen op het Catalaanse platteland ... - Hieke Voorberg

Calcots happen op het Catalaanse platteland ... - Hieke Voorberg

Calcots happen op het Catalaanse platteland ... - Hieke Voorberg

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

TEKST HIEKE VOORBERG FOTO’S: HIEKE VOORBERG & CAMBRA DE COMERÇ DE VALLSCalçotsuien <strong>happen</strong> <strong>op</strong> <strong>het</strong> <strong>platteland</strong>van CataloniëCULTUURWaar wij Nederlanders graag een haring <strong>happen</strong>, zijn de inwoners van Catalonië gek <strong>op</strong> de blanke, lange ui, ookwel ‘calcot’ genoemd. Elk jaar zien de Catalanen weer uit naar deze gezellige uibarbecues (calçotadas) diealleen in de wintermaanden gevierd kunnen worden.Op een mooie zaterdag in januari staat een vriendengroepuit de <strong>Catalaanse</strong> stad Valls voor <strong>het</strong>busstation te wachten. Vriend Xavi is jarig en datis dus een perfecte gelegenheid voor <strong>het</strong> houdenvan een calçotada. Want wat is er nou leuker dan<strong>op</strong> je verjaardag te eten wat je <strong>het</strong> liefste eet? Niemandis er echt feestelijk <strong>op</strong> gekleed: met oudespijkerbroeken, afgetrapte sportschoenen, truienmet gaten en ongekamde haren onder een oudepet staan ze <strong>op</strong> straat te wachten. Glamourachtigekleding hoort nou eenmaal niet thuis bij eencalçotada, waarvan je vies en stinkend thuiskomten minstens twee douchebeurten nodig hebt omde uiengeur weer uit je haar te krijgen. Drie witteplunjezakken worden in de achterbak van de autogelegd, samen met tassen vol vlees, brood, olijfolie,tomaten, romesco saus, wijn en artisjokken.Een oom van Xavi heeft zijn landhuis in de ‘campo’beschikbaar gesteld voor de barbecue. Nietalle Catalanen hebben <strong>het</strong> geluk een calçotadate kunnen houden <strong>op</strong> privéterrein; er zijn ook veelspeciaal ingerichte calçotada-plekken, waar vriendenen families een barbecue kunnen reserveren.Toeristen voor wie deze plekken niet bekend zijn,kunnen één van de vijftig calçotsrestaurants dieValls rijk is bezoeken.de calcot uienVIVA ESPAÑA & ¡TEMPERAMENT! 41


Woon je buiten in Catalonië maar wil je toch graageen keer een calçotada-feest houden? Surf dannaar de website www.moncalçot.com waar je decalçots kunt bestellen. Het bedrijf verstuurt ze doorheel Spanje en Portugal. Afhankelijk van <strong>het</strong> klimaatalleen te bestellen in de maanden decembertot maart en soms ook in april.Calçots eten in de zomer? Dat kan in restaurantswaar ze de ingekochte calçots invriezen. Hetsmaakt iets minder lekker, maar <strong>het</strong> is dus wel mogelijkom ui-barbecues te houden in de zomer.Je eigen calçots planten? Bestel de zaadjes <strong>op</strong>www.supermercatdeljardi.com voor ongeveer5 euro per 70 zaadjes, wat uiteindelijk zo’n 140calçots <strong>op</strong>levert. Zaadjes tussen januari en maartplanten en in juli of augustus de ui uit de grondhalen. Ui door midden snijden en twee helften<strong>op</strong>nieuw in de grond planten. De calçot kan geconsumeerdworden vanaf de maand december.Meer informatie: Supermercat del jardi in Valls, tel.977613018 en vraag naar Joan Barquet Colome.Meer informatie over <strong>het</strong> jaarlijkse calçotsfeest inValls dat plaatsvindt <strong>op</strong> de laatste zondag van januarikun je vinden <strong>op</strong>: www.cambravalls.comSteeds meer reisbureaus nemen <strong>het</strong> eten vancalçots <strong>op</strong> in hun pakket van toeristische attractiesin Catalonië. Anderen vinden zelf hunweg omdat in Barcelona en andere <strong>Catalaanse</strong>steden veel restaurants een calçotsmenu aanbiedenin de maanden december tot maart, hétseizoen waarin de calçots worden geoogst engegeten.Vuurtje stokenNa aankomst bij <strong>het</strong> buitenhuis worden de mouwen<strong>op</strong>gestro<strong>op</strong>t en de eerste biertjes <strong>op</strong>engetrokken.Alsof <strong>het</strong> de gewoonste zaak van dewereld is, gaat iedereen meteen aan <strong>het</strong> werk.Aleix, Raúl en Jordi verzamelen takken voor <strong>het</strong>vuur. Anderen beginnen de calçots te snijdenen aan een ijzerdraad te rijgen. De romescosausdie onmisbaar is bij een calçotada, omdathierin de uien worden gedipt, heeft Xavi thuisal bereid. Na een tijdje kunnen de eerste uien<strong>op</strong> <strong>het</strong> vuur worden gelegd. Lekker lang, wanthoe verkoolder de huid van de calçots, hoe lekkerderdeze straks zullen smaken. Wanneer deeerste rij langwerpige uien blakend zwart zijnverbrand, worden ze in krantenpapier gewikkeldwaar ze even van hun vuurdood kunnenbijkomen. Ondertussen worden ook de artisjokkenin aluminiumfolie gewikkeld en worden <strong>het</strong>vlees en de stukken brood <strong>op</strong> een grilspaan <strong>op</strong><strong>het</strong> vuur gelegd. Na ruim anderhalf uur zijn detrotse mannen dan eindelijk klaar met hun barbecuekunstenen wordt al <strong>het</strong> eten naar de tafelgebracht. Uitgelaten en met hongerige magenworden de eerste calçots gehapt. Ze zijn wat42 VIVA ESPAÑA & ¡TEMPERAMENT!


CULTUURGlamourachtige kleding hoort nou eenmaal niet thuis bijeen calçotada, waarvan je vies en stinkend thuiskomt enminstens twee douchebeurten nodig hebt om de uiengeurweer uit je haar te krijgenafgekoeld en een beetje week geworden. Voordegenen die vanaf kinds af aan al meedoen aancalçotadas is de unieke manier waar<strong>op</strong> de calçotsgegeten worden een eitje, maar nieuwelingenmoeten even goed worden geïnstrueerd. Het isnamelijk niet de bedoeling dat je een verkoolde uieet: wanneer je met je ene hand de ui aan de bovenkantvastpakt en met de andere hand vanaf onderde verbrande huls van de ui eraf trekt, komt ereen heerlijke, zachte, witte uistengel tevoorschijn.Deze do<strong>op</strong> je in de rode romescosaus en eet je alseen haring. In restaurants met een calçotsmenuworden soms ook mes en vork aangeboden omde uien voor consumptie mee te snijden. Voor demeeste Catalanen is dit echter uit den boze en bedoeldvoor pijos (snobs) want calçots eet je zoals<strong>het</strong> hoort met je eigen handen. Dat die daardoorook zwart worden en droog aanvoelen is een bijzaak.Ook is <strong>het</strong> de gewoonte om staand te eten ener vooral ook veel rode wijn of cava bij te drinken.Het eten van calçots is een typisch boerengebruik,waarbij ook stedelingen zich eens helemaal kunnenuitleven en zich geen zorgen maken over derotzooi die <strong>het</strong> eten van calçots veroorzaakt. Hetgemiddelde aantal calçots dat per persoon tijdenseen calçotada gegeten wordt is zo’n 25. Maardaarmee is de calçotada nog niet ten einde, wantdaarna volgen brood en vlees. En natuurlijk eentoetje, in <strong>het</strong> geval van de inwoners van Valls eensinaasappel of crema catalana, <strong>het</strong> beroemde <strong>Catalaanse</strong>puddingdessert. Daarna wordt koffie geserveerd,met een anijslikeur of, voor wie nog nietgenoeg heeft van de calçotsmaak, calçotlikeur.Het is nog niet eens zo lang geleden dat de in-VIVA ESPAÑA & ¡TEMPERAMENT! 43


Calcotada in Valls44 VIVA ESPAÑA & ¡TEMPERAMENT!


Zo zou uit een Amerikaansonderzoek zijn gebleken datcalçotsuien net als broccoli enbloemkool, kankerbestrijdendzijn. Ook de romescosaus maaktonderdeel uit van de gezonde,Mediterraanse keukencalçots presenteerden, raakte de calçotadas landelijk bekend.In Valls werd een groep samengesteld die vanaf toen elk jaar<strong>het</strong> ‘Grote Calçotada-feest’, <strong>op</strong> de laatste zondag van januariorganiseert. Slimme restauranthouders zagen wel toekomstin de calçots en begonnen calçotsmenu’s aan te bieden.Deze beslissing heeft ze geen windeieren gelegd: volgens deorganisatie van <strong>het</strong> Grote Calçotada-feest in Valls eten jaar-lijks tijdens <strong>het</strong> calçotadaseizoen alleen al in Valls zo’n 400miljoen mensen calçots. Dit gebeurt voor een groot deel in derestaurants, waar je voor een menu zo’n 30 euro per persoonbetaalt. Het Grote Calçotada-feest in Valls dat elk jaar in januariwordt gevierd, trekt wereldwijd de aandacht van media.Ook komen er jaarlijks veel bezoekers uit buurland Frankrijk(vooral veel inwoners van Toulouse en Perpignan) om inValls calçots te eten. Sommigen eten <strong>op</strong> die dag wel erg veelcalçots, namelijk tijdens de grote eetwedstrijd waarin deelnemersstrijden om wie de meeste calçots kan eten. Dit was RamonForès Sans uit Valls <strong>op</strong>nieuw de winnaar. Won hij vorigjaar door <strong>het</strong> eten van 250 calçots (van in totaal 3.410 gram),dit jaar heeft hij zelfs een record gebroken: hij at maar liefst306 calçots van in totaal 3.755 gram. Ook wordt de kok vande beste romescosaus van <strong>het</strong> jaar als winnaar aangewezenen ontvangt de boer die de beste calçots heeft gecultiveerdeen prijs. Een hebbeding te ko<strong>op</strong> bij kraampjes in de binnenstadvan Valls zijn de speciale calçotadaslabbetjes met detekst ‘Valls cuidad de origen de la Calçotada’, zodat <strong>het</strong> vooraltijd duidelijk is dat de calçotadas zoals we die nu kennenzijn uitgevonden in Valls.De zon is inmiddels onder en Xavi en zijn vrienden ruimen delaatste rommel voordat ze weer naar huis gaan. De geur vanuien die de heenweg alleen te ruiken was in de achterbak vande auto, is nu overal aanwezig. Ook de vlekken <strong>op</strong> de kledingen de zwarte roetlaagjes onder de nagels verraden de gezelligebende die <strong>het</strong> ook dit keer weer is geweest. Bijna elkecalçotada mondt uit in een geslaagd feest en vooral ook ineen welkome afleiding in deze koude wintermaanden, waarinde meesten toch liever met een k<strong>op</strong>je thee <strong>op</strong> de bank blijvenhangen. Op de vraag of <strong>het</strong> eten van calçots gezond is reagerende feestgangers positief. Zo zou uit een Amerikaansonderzoek zijn gebleken dat calçotsuien net als broccoli enbloemkool, kankerbestrijdend zijn. Ook de romescosausmaakt onderdeel uit van de gezonde, Mediterraanse keuken.Of de vele darmgassen die door <strong>het</strong> eten van calçots ontstaanook in dit onderzoek zijn meegenomen is nog maar devraag. Maar wat maakt <strong>het</strong> uit, <strong>het</strong> glamourgehalte van ditboerenfeest was toch al niet al te hoog.46 VIVA ESPAÑA & ¡TEMPERAMENT!


CULTUURURRomescosausDe Romescosaus komt officieel uit Catalonië en maaktdeel uit van de traditionele <strong>Catalaanse</strong> keuken. Het wordtgebruikt bij de calçotada, maar ook bij <strong>het</strong> eten van visen zeedieren of vleesgerechten. Het is een zeer oud gerechtuit de vijftiende eeuw, uitgevonden toen Columbusuit Zuid Amerika de paprika's bracht waarmee deze sauswordt gemaakt.Recept12 geroosterde amandelen10 hazelnoten1 knoflookteen5 gedroogde rode pepertjes (ñoras) of 2 paprika’s2 tomaten1 glas olijfoliezout en peper1/2 glas rode wijnazijn1 sneetje gebakken brood1 stukje Spaanse peperStap 1.Stap 2.Stap 3.Stap 4.Stap 5.St<strong>op</strong> de knoflookteen met de zongedroogdepaprika en de tomaten in de ovenBak <strong>het</strong> sneetje broodMix in een keukenmachine de amandelen,hazelnoten, brood, knoflook, tomaten,zongedroogde paprika en de Spaanse peperdoor elkaar.Voeg de wijnazijn en de olijfolie toe aan de mixen gooi er wat zout en peper overheen.Laat <strong>het</strong> gedurende drie uur intrekken.De saus is klaar om mee te nemennaar de calçotada!VIVA ESPAÑA & ¡TEMPERAMENT! ME T 47

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!