De wetenschap als reclamebureau - Wakker Dier

Wetenschap met boter, kaas (vlees) en eierenSamenvattingIn de media is steeds vaker te lezen over wetenschappelijk onderzoek waarin bijvoorbeeld wordtgeclaimd dat een ei “superfood” is en melk drinken “helpt tegen hart- en vaatziekten”. Opvallendeuitspraken, die door veel media zonder kanttekeningen gretig worden overgenomen. Wakker Dierdeed onderzoek naar het wetenschappelijk onderzoek zelf. We deden een steekproef rondommediaberichten over wetenschappelijk onderzoek waarin gezondheidsclaims staan over vlees, zuivelen eieren (hfd 2). Daarnaast onderzochten we de verwevenheid tussen de wetenschap en veeindustriebij deze onderzoeken (hfd 3). We onderzochten tevens de correctiemechanismen die dewetenschap heeft ingebouwd tegen de groeiende commerciële druk (hfd 4). Ten slotte keken we alscasus specifiek naar de relaties tussen de Nederlandse zuivelindustrie en Wageningen Universiteit(hfd 5).Toetsing wetenschappelijke publicaties en nieuwsberichtenUit een steekproef van Stichting Waker Dier naar 25 recente wetenschappelijke publicaties waarinpositieve gezondheidseffecten van vlees, zuivel en eieren worden geclaimd, blijkt dat de helft (12)financiering kreeg van de sector waarbij bij vier onderzoeken, de onderzoekers directe persoonlijkebanden hadden met de sector. In 9 van deze onderzoeken was sprake van een discutabele beperkteonderzoeksopzet. Vijf maal werd door de betrokken universiteiten een persbericht uitgebracht metdiscutabele en niet onderbouwde gezondheidsclaims. De WUR claimde zelfs als titel van eenpersbericht dat melk helpt tegen hart- en vaatziekten, terwijl de onderzoekers in hun publicatie juistexpliciet waarschuwen dat je dit niet mag concluderen uit hun onderzoek. De media lijkt zich al tegemakkelijk om de tuin te laten leiden. Wakker Dier onderzocht 74 nieuwsberichten in de media diegebaseerd waren op deze onderzoeken. Slechts 8 (11%) van deze mediaberichten konden alsgenuanceerd worden beschouwd. Bij circa de helft van de berichten was er geen sprake van neutraleberichtgeving. Meestal werd de partijdige financiering niet vermeld, wederhoor werd vrijwel niettoegepast en ongezonde producteigenschappen bleven vaak onvermeld. De sector lijkt hiermeegrote invloed te hebben op het wetenschappelijk onderzoek naar haar eigen producten, terwijl demedia hier amper rekening mee lijkt te houden. Er lijkt alle ruimte te zijn bij wetenschap en mediaom de consumenten met commerciële wetenschap te misleiden.Wetenschappelijke onafhankelijkheid, transparantie en volksgezondheidNog steeds geven universiteiten geen volledige transparantie over externe financiering ennevenwerkzaamheden van onderzoekers. De ‘Verklaring van wetenschappelijke onafhankelijkheid’die dit moest waarborgen is door overheid afgedaan als “bureaucratische rompslomp”, en zelfs deinvoering van het vrijblijvende landelijke register met nevenwerkzaamheden is er door tegenwerkingvan de universiteiten nooit gekomen. Ook de toezegging van de universiteiten om via hun website opde persoonlijke profielpagina’s van hoogleraren en onderzoekers melding te maken van allerelevante nevenfuncties en sponsoring, is nog steeds verre van volledig. Volgens het NOWT zijn eranno 2010 zelfs geen exacte cijfers over het aantal bijzonder hoogleraren bekend.Pagina 4 van 51