<strong>de</strong>ze termijn bijgesteld naar 7 dagen na een CVA. Gewezen wordt daarbij on<strong>de</strong>ran<strong>de</strong>re op het belang van <strong>de</strong> aanwezigheid van een goe<strong>de</strong> stroke service/stroke unit.Mortaliteit als kwaliteits<strong>in</strong>dicator is b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> gezondheidszorg niet onomstre<strong>de</strong>n;<strong>de</strong> NVN werkt ook zelf aan <strong>in</strong>dicatoren 50 .7. BESCHIKBARE EN BENODIGDE CAPACITEIT AANNEUROLOGENIn dit hoofdstuk staan <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het zorgaanbod centraal, uitgedrukt <strong>in</strong><strong>de</strong> beschikbare (toekomstige) capaciteit van neurologen. In 1997 en 2004 is hiertoe<strong>in</strong> opdracht van <strong>de</strong> NVN een capaciteitsram<strong>in</strong>g uitgevoerd op basis van een enquête;<strong>in</strong> 2004 betrof <strong>de</strong> ram<strong>in</strong>g <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 2004 tot 2015 51 . Hier volgen <strong>de</strong> belangrijkstebev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen uit <strong>de</strong>ze enquête.7.1 Huidige capaciteitMedio 2004 waren er circa 650 neurologen <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland werkzaam 52 . De <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>gnaar leeftijd en geslacht was op dat moment als weergegeven <strong>in</strong> tabel 7.1.Tabel 7.1: Aantal werkzame neurologen naar leeftijd en geslacht, medio 2004Leeftijdscategorie Mannen Vrouwen TotaalAbs. % Abs. % Abs. %< 35 jaar 10 2 18 12 28 436 t/m 40 jaar 61 12 34 23 95 1541 t/m 45 jaar 82 16 38 26 120 1946 t/m 50 jaar 143 29 27 18 170 2651 t/m 55 jaar 97 19 21 14 118 1856 t/m 60 jaar 72 14 9 6 81 1361 t/m 65 jaar 36 7 2 1 38 6Totaal 501 100 149 100 650 100Bron: NVN (2004)Het totaal aantal werkzame neurologen is tussen 1997 en 2004 toegenomen met17%. De toename heeft vooral <strong>in</strong> <strong>de</strong> aca<strong>de</strong>mische en <strong>de</strong> perifere opleid<strong>in</strong>gskl<strong>in</strong>iekenplaatsgevon<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong> aca<strong>de</strong>mische ziekenhuizen is het aantal neurologen gegroeidmet 33%; <strong>in</strong> <strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>gskl<strong>in</strong>ieken zijn 46% meer neurologen werkzaam dan <strong>in</strong>1997. Van <strong>in</strong>vloed op <strong>de</strong> beschikbaarheid van <strong>de</strong>ze capaciteit voor zorgverlen<strong>in</strong>g, nuen <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst, zijn <strong>in</strong>- en uitstroomvariabelen als: <strong>de</strong> <strong>in</strong>stroom van neurologenuit <strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>g en uit het buitenland, het tijdstip van pensioner<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> mate vanziekte en arbeidsongeschiktheid en <strong>de</strong> mate van vertrek naar het buitenland. Van<strong>in</strong>vloed op <strong>de</strong> beschikbare capaciteit zijn ver<strong>de</strong>r zaken die verband hou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong>tijdsbested<strong>in</strong>g en bedrijfsvoer<strong>in</strong>g, zoals: <strong>de</strong> <strong>in</strong>zet van (technologische) hulpmid<strong>de</strong>len,<strong>de</strong> verhoud<strong>in</strong>g tussen directe en <strong>in</strong>directe tijd, <strong>de</strong> mate van parttime werken, <strong>de</strong>contacttijd en het type contact per patiënt/consult, en het overdragen van taken aanan<strong>de</strong>re zorgverleners (taakherschikk<strong>in</strong>g).50 51‘Invoer<strong>in</strong>g mortaliteitscijfers als prestatie-<strong>in</strong>dicatoren’, <strong>in</strong>: <strong>de</strong> Neuroloog 12 nr. 6 Vugts, C.J. e.a. (2004): ‘Behoefteram<strong>in</strong>g neurologen 2004-2015’, Utrecht: NIVEL52Vugts, C.J. e.a. (2004): ‘Behoefteram<strong>in</strong>g neurologen 2004-2015’, Utrecht: NIVEL5253
7.2 InstroomIn 2003 hebben zich 58 nieuwe assistenten <strong>neurologie</strong> <strong>in</strong>geschreven bij <strong>de</strong>Specialisten Registratie Commissie. Dit aantal is fors gestegen <strong>in</strong> vergelijk<strong>in</strong>g met<strong>de</strong> 20 <strong>in</strong> 1995. De stijg<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het aantal nieuwe <strong>in</strong>schrijv<strong>in</strong>gen is terug te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong>het totaal AGIO’s. In 1995 waren er 108 assistenten <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g, <strong>in</strong> 2004 was ditgestegen naar 226 assistenten.Tabel 7.2: Aantal bij <strong>de</strong> Specialisten Registratie Commissie <strong>in</strong>geschreven assistentenen neurologen per jaar, vanaf 1995 tot en met 20031995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003Instroom <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g per jaar 20 31 35 22 38 33 44 50 58Totaal aantal neurologen <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g 108 133 153 159 170 175 199 222 237Totaal aantal erken<strong>de</strong> neurologen 546 554 608 642 665 684 682 699 706Bron: NVN (2004)Gezien <strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>gsduur van 6 jaar is <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g dat er circa 45 neurologenper jaar zullen <strong>in</strong>stromen. Hierbij is vanuit gegaan van het hoge <strong>in</strong>terne (96%) enexterne opleid<strong>in</strong>gsren<strong>de</strong>ment (98%). De <strong>in</strong>stroom op <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse arbeidsmarktvanuit het buitenland wordt verwaarloosbaar geacht.7.3 Tijdsbested<strong>in</strong>gAan<strong>de</strong>el patiëntgebon<strong>de</strong>n tijdUit <strong>de</strong> enquête blijkt dat neurologen gemid<strong>de</strong>ld 23% van hun tijd beste<strong>de</strong>n aan nietpatiëntgebon<strong>de</strong>nactiviteiten. Dit percentage varieert voor <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> typen<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen, met name door <strong>de</strong> variatie <strong>in</strong> het aan<strong>de</strong>el on<strong>de</strong>rwijs- en on<strong>de</strong>rzoektaken.Werk <strong>in</strong> <strong>de</strong>eltijdIn 1997 werkten <strong>de</strong> mannelijke neurologen gemid<strong>de</strong>ld 0,97 fte en vrouwelijkegemid<strong>de</strong>ld 0,76 fte 53 . Per neuroloog kwam dit neer op een gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> van 0,94 fte.In 2004 bleek een lichte dal<strong>in</strong>g bij <strong>de</strong> mannen waarneembaar naar 0,95 fte en bij <strong>de</strong>vrouwen een lichte stijg<strong>in</strong>g naar 0,80 fte. Dit komt neer op gemid<strong>de</strong>ld 0,92 fte perneuroloog <strong>in</strong> 2004. De feitelijke dal<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> aantal fte per neuroloog isre<strong>de</strong>lijk conform <strong>de</strong> <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rzoek uitgesproken wensen van neurologen tot(meer) parttime werk (tabel 7.3). In 2004 werkte een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> van <strong>de</strong> neurologen parttime.53Vugts, C.J. e.a. (2004): ‘Behoefteram<strong>in</strong>g neurologen 2004-2015’, Utrecht: NIVELTabel 7.3: Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> omvang van <strong>de</strong> dagtaak (<strong>in</strong> fte) en wens ten aanzien vanfte van neurologen naar werkveld, medio 1997 en 2004Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> Aca<strong>de</strong>misch Algemeen Algemeen Epilepsie TOTAALomvang ziekenhuis ziekenhuis ziekenhuis centradagtaak <strong>in</strong> fte met opl. zon<strong>de</strong>r opl. (<strong>in</strong>cl. overige)Huidig Wens Huidig Wens Huidig Wens Huidig Wens Huidig Wens1997 0.96 0.90 0.96 0.87 0.96 0.86 0.88 0.81 0.94 0.872004 0.90 0.85 0.96 0.87 0.91 0.84 0.87 0.84 0.92 0.84Bron: NVN (2004)In het algemeen kan men stellen dat <strong>de</strong> grootste groep (37%) neurologen tussen <strong>de</strong>41 en 48 uur per week werkt. Een<strong>de</strong>r<strong>de</strong> van <strong>de</strong> vrouwelijke neurologen werkt 33 toten met 40 uur per week. Grote verschillen tussen mannen en vrouwen zijn er bij <strong>de</strong>categorie ‘m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan 32 uur per week’. Van <strong>de</strong> mannelijke neurologen geeft 6% aandat zij m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan 32 uur werken, bij vrouwelijke neurologen is dat 23%. Hetgemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> aantal uren per week dat mannelijk neurologen werkten <strong>in</strong> 1997 was 52uur, tegenover vrouwelijke neurologen 39,6 uur.Aantal en soort patiëntcontactenIn <strong>de</strong> NVN-enquête is gekeken naar ontwikkel<strong>in</strong>gen op het gebied van verschillen<strong>de</strong>soorten patiëntcontacten. Er is daartoe een on<strong>de</strong>rscheid gemaakt <strong>in</strong>: eerste consulten,herhaal-consulten, opnamen, verpleegdagen, dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen, EEG’s enEMG’s. Uit <strong>de</strong> gegevens blijkt dat het aantal eerste consulten ten opzichte van 1997is gestegen van 371.000 naar 504.000, een stijg<strong>in</strong>g van 36%. Het aantal herhaalconsultenis vrijwel constant gebleven; <strong>de</strong> ‘herhaalfactor’ is gedaald van circa 2 naar1,75 herhaalconsult per eerste consult. Het aantal kl<strong>in</strong>ische opnamen is met 15%gedaald van 94.000 naar 80.000. Het aantal verpleegdagen is gedaald met 40%, <strong>de</strong>gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> verpleegduur is gedaald van ongeveer 15 dagen (1996) naar 11 dagen(2003) opname. Het aantal dagopnamen is sterk toegenomen, van 16.000 naar35.000. Het totaal aantal opnamen <strong>in</strong> <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>iek en <strong>de</strong> dagverpleg<strong>in</strong>g samen is persaldo toegenomen met ongeveer 5.000. Het aantal kl<strong>in</strong>ische neuro-fysiologischeverricht<strong>in</strong>gen is met circa 18% gestegen. Dit geldt zowel voor <strong>de</strong> EEG’s als <strong>de</strong>EMG’s.Tijd per patiëntcontactDe gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> tijd per eerste consult blijkt tussen 1997 en 2004 met 7% te zijngestegen, van 22.9 naar 24.4 m<strong>in</strong>uten. Een herhaalconsult duurt gemid<strong>de</strong>ld <strong>in</strong> 2004onveran<strong>de</strong>rd 9,8 m<strong>in</strong>uten. Aan een kl<strong>in</strong>ische opname wordt <strong>in</strong> 2004 door een neuroloog38 m<strong>in</strong>uten besteed, tegenover 28 m<strong>in</strong>uten <strong>in</strong> 1997. Dit betekent een stijg<strong>in</strong>gvan 36%. Per verpleegdag wordt <strong>in</strong> 2003 9% meer tijd aan patiëntcontacten besteeddan <strong>in</strong> 1997. Voor <strong>de</strong> dagopname is <strong>de</strong> stijg<strong>in</strong>g het grootst: 53%. In 2004 wordt hiergemid<strong>de</strong>ld 21,1 m<strong>in</strong>uten aan besteed, tegenover 13,8 m<strong>in</strong>uten <strong>in</strong> 1997. Een verklar<strong>in</strong>gvoor <strong>de</strong> stijg<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het tijdsbeslag <strong>in</strong> <strong>de</strong> dagopname is dat patiënten die eer<strong>de</strong>r<strong>in</strong> <strong>de</strong> kl<strong>in</strong>iek wer<strong>de</strong>n opgenomen, nu voor dagbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g komen.54 55