Detector Magazine 102 - De Detector Amateur

zoekdag HelvoirtFoto’s : Jan PeetoomEen beetje zoeker laat zich niet door een regenbuitjetegen houden. De zoekdag in Helvoirt was daarom ondanksdat we deze keer wat slechter weer hadden tochgeslaagd. Een prima opkomst en een gezellige sfeer.Ook deze keer waren er veel vondsten van huis meegenomen, zodat het determinatieteam en het fotografieteamvolop werk hadden.Terwijl u dit leest zijn we al weer volop bezig met denieuwe zoekdag in het voorjaar.

Inhouddecember 2008Ingezonden....... 7Boekrecensies 8Mijn eerste zilveren.... 9Mest en huisvuil 11De grootste gouden en zilveren Keltischemuntschat van Nederland 13Groeten uit..... 23Vondst van het jaar 25Pseudo-munthanger 27Schrijfproef of aandenken? 31Metaaldetectie in de pers... 33Een bijzondere vondst uit Drenthe 35Vraagbaak 36Data magazinesUiterste aanleverdata Verschijningsdatakopij (artikelen)magazine (streefdatum)103 31 januari 2009 3 maart 2009104 4 april 2009 5 mei 2009105 1 juni 2009 4 juli 2009106 28 juli 2009 4 september 2009107 3 oktober 2009 3 november 2009108 22 november 2009 24 december 2009BestuurVoorzitterRoy Hutterswcr.hutters@detectoramateur.nlSecretariaatNatasja Boonn.d.boon@detectoramateur.nlPenningmeesterJan Peetoomjan.peetoom@detectoramateur.nlAlgemeen postadres:Postbus 2729, 7301 EE ApeldoornLedenadministratieOpgave van leden, opzeggingen, adreswijzigingen, ledenpas, vragenover de contributie enz.De DetectoramateurPostbus 2729, 7301 EE ApeldoornE-mail: administratie@detectoramateur.nlRedactie Detector MagazineKopij en inzendingen voor het magazineHanebalken 153, 9205 CL Drachten, e-mail: redactie@detectoramateur.nlActiviteitencom missieVoor vragen, suggesties enz. over zoekdagen, determinatiedagen kunt u terechtbij: R. Hutters, e-mail: zoekdag@detectoramateur.nlLedenpasVoor het verkrijgen van een ledenpas van de vereniging dient u een pasfoto opte sturen met op de achterzijde vermeld uw naam en adres aan de ledenadministratievan de vereniging.5,ColofonDetector magazine is het verenigingsblad van‘De Detector Amateur’ en verschijnt 6 keer per jaar.RedactieC.B. Leenheer, J. Koning, K. Bot, J. Bosma (fotografie)Medewerkers redactie:J. Zijlstra, L.C. Mijderwijk, A. van Herwijnen,RedactieadresDe Detector Amateur, Hanebalken 153, 9205 CL Drachten,e-mail: redactie@detectoramateur.nlAdvertentiesHet bestuur behoudt zich het recht voor advertenties zonder opgave van redenen teweigeren. Door het opnemen van advertenties doet de redactie van het Detector Magazinec.q. de vereniging De Detector Amateur geen aanbeveling van de daarin vermeldeproducten of diensten.AdvertentieaquisitieAdvertentievoorwaarden- en tarieven op aanvraag bij Grafisch bureau Creatype.E-mail: studio@creatype.nlVormgeving en productieGrafisch bureau Creatype, Drachten, (0512) 54 52 40, www.creatype.nlDruk:De Marne, LeensISSN: 1386-5935© Copyright: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaaktdoor middel van druk, fotografie, microfilm, internet of op welke wijze dan ook, zondervoorafgaande, schriftelijke toestemming van de redactie.LidmaatschapHet lidmaatschap van deze vereniging loopt altijd per kalenderjaaren wordt zonder opzegging altijd stilzwijgend verlengd met eenjaar.Degenen die in de loop van het jaar toetreden, ontvangen alle reedseerder verschenen nummers van het lopende jaar. Opzegging dientuiterlijk op 1 november schriftelijk binnen te zijn.De contributie bedraagt:Leden binnenland e 30,—,Steunleden e 8,—Leden buitenland e 35,—.Bank:Rabobank 10.76.81.048 t.n.v. De Detector Amateur te ApeldoornDETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

6ArcheologieOp het moment van dit schrijven hebben we deledenvergadering nog voor ons liggen. Helaaskonden we dit niet up to date meenemen, omdat hetmagazine anders te laat bij u in de bus zou liggen.De belangstelling voor de bijeenkomst is behoorlijk.In het volgende nummer zullen we hier uitgebreidverslag van doen.De zoekdag in Helvoirt was ondanks het regenachtigeweer, een geslaagde zoekdag met een mooie opkomst.De voorjaarszoekdag zal plaatsvinden in de buurt van Bergenop Zoom. Over de exacte locatie zijn we nog in onderhandeling. Meerhierover volgt op onze website.De contacten met de archeologie zijn weer aangehaald in het oostenvan het land. In het magazine zult u dan ook een oproep voor assistentievinden. Voor degenen die dit leuk vinden, meld je aan! In 2009zullen er diverse projecten van start gaan waarvoor onze medewerkingwordt gevraagd.De ultieme schatvondst in Limburg heeft de metaaldetectie weervolop in beeld gebracht. U zult dit dan ook uitgebreid terugvinden indit magazine.Uiteraard wil ik u alleen fijne feestdagen en een heel gezond 2009 toewensen namens het bestuur.Groet,Roy Hutters,voorzitterDromenOngetwijfeld gaat u ook genieten van de vondsten die dit keer in hetmagazine staan. Een Keltische schatvondst, gouden munten, een goudenbracteaat, een soort beeldje of handvat in de vorm van een hond,een bijzondere schijffibula. Misschien droomt u ook wel eens van eenbepaalde vondst of een schatvondst. Droomt u, dat u ook een keer naeen mooi geluid een kluit aarde openbreekt en dan een gouden muntof …… in handen heeft. Het is natuurlijk altijd mooi om te blijvendromen van mooie vondsten. Dit magazine werkt daar ook volop aanmee door dergelijke vondsten te tonen. En ik moet eerlijk bekennendat ik zelf ook regelmatig van dergelijke vondsten heb gedroomd.Toch zijn deze vondsten natuurlijk niet de dagelijkse vondsten diede doorsnee zoeker doet. We realiseren ons dan ook dat er hierdoormisschien zelfs een verkeerd beeld ontstaat van de vondsten die eenzoeker vindt.De meeste zoekers wachten nog steeds op de eerste gouden munt.Wil Kuypers schreef eens dat een doorsnee zoeker gemiddeld eens inde zeven jaar een gouden munt vindt. Dat zal dan wel, ik heb zelf tochzo’n 25 jaar moeten wachten voordat ik dit najaar eindelijk de goudenmunt uit mijn dromen in handen had. Mijn droom was een goudenpaardje (Keltische stater). De doorsnee zoeker vindt misschien zo nuen dan een zilveren munt en is daar gelukkig ook best tevreden mee.Een mooie gesp of knoop, een fraai riemuiteinde, een tinnen lepel, ofeen mooie duit zijn leuke vondsten. Waarom worden zulke vondstenniet voor de rubriek ‘Vondst van het jaar’ ingestuurd?Ik betrap mezelf er wel eens op, dat je op een gegeven moment tochje grenzen van wat je leuk vindt om te vinden verlegd. Ging je in hetbegin uit je dak van een mooie duit met een mooie patina, en zat jedaar ik weet niet hoe lang op te poetsen. Op een gegeven moment gaje pas uit je dak bij een fibula en daarna van een ……Wellicht vindt u in 2009 ook wel die prachtige vondst. En zo nietgewoon lekker blijven dromen, en wie weet…Vondst van het JaarSommige inzenders van de Vondst van het Jaar zullenhun inzending misschien missen. Door de vele inzendingenhebben we een aantal inzendingen moetenbewaren voor het volgende magazine.De redactie wenst alle lezers fijne feestdagen, een gezond 2009 enleuke vondsten toe.Kees Leenheer,redactieLidmaatschap 2009Bij dit magazine is een acceptgirokaart voor decontributie voor 2009 verzonden.Natuurlijk wilt u ook in het komende jaar geenmagazine missen. Doe zo snel mogelijk de betalingde deur uit. Wij gaan in januari weer enthousiastbezig met het nieuwe magazine.Het bestuur, redactie, auteurs enalle andere vrijwilligers wensen ugezellige kerstdagen en eengezond2009 toe.

Ingezonden....7Brief 1:Open brief aan alle leden van deDetector AmateurBetreft: voortbestaan van de vereniging.Al 15 jaar ben ik lid van de vereniging de DetectorAmateur. 15 Jaar lees ik met heel veelplezier het clubblad met alle informatie overdetermineren, detectors etc.Uiteraard heb ik ook 15 jaar zeer enthousiastdeel genomen aan de door de vereniging georganiseerdezoekdagen en zoekweekenden.Zeker de zoekweekenden werden door mijzeer gewaardeerd. Ik maakte er een volledigweekend van door op vrijdag de caravanachter de auto te hangen en pas op maandagweer terug te gaan. Het is ook een prachtigegelegenheid om met gelijkgestemden weereens over deze prachtige hobby te praten.In de loop der jaren bleek dat er steeds minderbelangstelling kwam voor het organiserenvan weekenden.Of het nu aan de organisatie lag of aan debelangstelling van de leden, dat weet ik niet,maar het blijft een feit dat deze vorm helaasniet meer bestaat.De laatste jaren zien wij ook steeds vakeroproepen in het clubblad verschijnen voorbestuursleden en leden die in diverse commissieswillen gaan zitten. Kennelijk is er nietzo veel enthousiasme om dit te doen. Ik ziedat vaak als een, helaas, neergaande spiraal.Dit komt de vereniging beslist niet ten goede.Nogmaals of dit aan het zittende bestuur ligtof aan het enthousiasme van de leden weetik niet, maar het is een feit. Als leden zich betrokkenvoelen bij een vereniging, zijn ze ookvaak bereid om er tijd en energie in te steken.Uiteraard zijn er ook veel leden die wel deelzouden willen nemen, maar bij wie doodeenvoudigde tijd ontbreekt. Geldt voorlopig ookvoor de schrijver van deze brief.De zoekdag in het begin van dit jaar is nietdoorgegaan, om welke reden dan ook, maarook dit is een teken aan de wand. In het magazineis al aangekondigd dat de verenigingin het vervolg nog maar 1 zoekdag gaat organisereni.p.v. 2. Aan animo van de leden diedeelnemen aan de zoekdagen ligt het niet,de opkomst is altijd bijzonder goed. Kennelijkis het bestuur niet meer in staat om e.e.a. teorganiseren.Tijdens de laatste zoekdag in Helvoirt op 1november werd weer eens heel erg pijnlijkduidelijk dat het rommelt in de verenigingen dan in het bijzonder in het bestuur en deverschillende commissies.De activiteitencommissie, die in het verledenverantwoordelijk was voor de organisatie vandeze dagen is, in de loop van het jaar, volledigopgestapt en dat was duidelijk te merken. Hetfeit dat de activiteitencommissie “en masse”opgestapt is, is een duidelijk teken aan dewand.Degenen die deze dag georganiseerd hebben,hebben beslist hun best gedaan, maarhet was duidelijk een stuk minder.Ik denk hier aan de belangstelling van de importeurs,slechts 2 waren aanwezig, geen verloting,omdat er niet genoeg menskracht wasom e.e.a. uit te voeren en een prijsuitreikingzonder uitstraling. De prijzen die uitgereiktwerden, waren ook niet zoals we dat gewendwaren in het verleden. Deze horen in eenverloting thuis, maar niet bij de prijsuitreikingvan de zoekdag. Kortom een stuk minder.Deze hele zoekdag was een duidelijke “Oneman show”. Met heel veel inzet gewerkt, maarzonder activiteitencommissie bleef alles opeen laag niveau.Van nature ben ik heel erg optimistischingesteld, maar in het geval van het voortbestaanvan de vereniging heb ik toch wel watpessimistische gedachten. Ik hoop dat mijngedachten op een misverstand berusten.Ik hoop dat ik met deze brief wat wakkermaak bij de leden van de vereniging. Graagwil ik van andere leden commentaar op dezeopen brief.Graag uw mail naar detectorzoeker@gmail.comWillem H. Weber.HeerhugowaardReactie bestuurGraag willen we op bovenstaande briefingaan. De belangstelling van de leden voorzoekdagen en -weekenden is de afgelopenjaren teruggelopen. Naar de oorzaak daarvankunnen we alleen maar gissen. Een oorzaakzou kunnen zijn, dat er de laatste tijdmeerdere zoekdagen worden georganiseerddoor fora enz. Ook is het zo, dat een 10-15 jaargeleden, zoekers voor contact met anderezoekers waren aangewezen op zoekdagen.Het Internet heeft in de communicatie tussenzoekers onderling e.e.a. veranderd.Door het opstappen van de activiteitencommissie,wat we nog steeds betreuren,ontstond er begin dit jaar een situatie dater geen 2 keer per jaar meer een zoekdag ofzoekweekend kon worden georganiseerd.We hopen op korte termijn nieuwe mensenvoor het bestuur en activiteitencommissieaan te trekken, zodat e.e.a. in de toekomstweer mogelijk is.Hoe leden een zoekdag beleven is waarschijnlijkvoor iedereen verschillend. Wij vinden hetjammer dat u de zoekdag minder leuk vonddan andere jaren. Wij hebben echter tochook diverse leuke en positieve reactie gehaden ook gelezen op fora; zoals: gezellige dagen ook de prijzen waren dik in orde. Zie ookartikel op pag. 10. Natuurlijk ging de zoekdagnu wat anders dan voorheen. Dat we nu metminder mensen in de organisatie waren werdnog duidelijker toen op het laatste momentvrijwilligers zich afmelden door ziekte. Op dezoekdag was de firma Gelan als importeuraanwezig. Ook was D.J. Laan aanwezig namensde firma Detect. MidHolland detectorendie namens DSH aanwezig zou zijn, moest ophet laatste moment door ziekte verstek latengaan. Daarnaast was er een verkoopstandvan boeken. Het verloop van de zoekdagheeft in ieder geval niet aan de inzet en hetenthousiasme van de organisatie gelegen.De laatste tijd hebben er diverse oproepen inhet magazine gestaan voor bestuursleden enandere medewerkers. Maar het blijkt steedsmoeilijker om vrijwilligers te vinden die tijdwillen of kunnen steken in de vereniging. Ditis niet alleen bij onze vereniging zo, maar eenalgemeen maatschappelijk verschijnsel.Wij beseffen dat betrokkenheid bij de verenigingeen wisselwerking is tussen leden en devereniging en ook weer omgekeerd, en zullenproberen deze betrokkenheid en enthousiasmete vergroten.Uiteraard hopen wij ook dat deze brief de ledenwakker schudt. Pessimistische gedachtenzijn echter niet nodig. We hopen in 2009, danook met een versterkt enthousiast bestuur enandere medewerkers deze mooie verenigingte kunnen laten voortbestaan.Na een korte dip in het ledenaantal, is hetledenaantal de laatste tijd weer behoorlijkstijgende, zodat we ook wat dat betreft 2009goed beginnen.We zijn als vereniging blij dat leden hunmening kenbaar maken. De mening van onzeleden is voor ons erg belangrijk en we proberenvoor zover dat mogelijk is, hier iets mee tedoen. We zijn ook benieuwd naar de reactievan de leden.Het bestuur en medewerkersBrief 2:Geachte heren/dames,Het was gisteren voor de 1e keer dat ik eenzoekdag meemaakte en ik moet zeggen, ikheb er enorm van genoten. Ook al vond ikniets bijzonders. Ik heb wel een oogvondstgedaan, namelijk een stuk van een versteendezeeëgel in vuursteen. Hoe dat op eenakker in Brabant is gekomen, waarschijnlijkin een ver verleden aangevoerd door derivieren.Ik heb ook nog watfoto’s genomen,die ik hierbij toestuur.Misschien ziter iets bruikbaarsbij voor het magazine.Met vriendelijkegroet,Ron AbboDETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

8[ Tekst: Leon Mijderwijk ]boekrecensiesTekens van leven uit Den Bosch“Wat de metalen voorwerpenbetreft, is voor hetboek ‘Tekens van leven’dankbaar gebruik gemaaktvan de vondsten van meerdan twintig schatgravers,die met metaaldetectoren(‘piepers’) het terrein langsde A2 naspeurden waarde van het BurgemeesterLoeffplein afkomstige grondtijdelijk werd opgeslagen.” 1Een betere aanbeveling vooreen boek in deze rubriek vanhet Detector Magazine kanik niet verzinnen. Niet alleenspeelden detectoramateurseen grote rol in het leverenvan vondstmateriaal, dewijze waarop de vondsten inbeeld zijn gebracht, zijn eenlust voor het oog.Onderzoek 1994-1997Het boek ‘Tekens van leven,Opgravingen en vondstenin het Tolbrugkwartier in’s-Hertogenbosch’ is uitgebrachtin april 2008. 2 Hetarcheologisch onderzoekdat de aanleiding is geweestvoor deze uitgave is uitgevoerdin de jaren negentigvan de twintigste eeuw(1994-1997). Dat het eendecennium duurde voordatde onderzoeksgegevensop papier staan, lijkt lang.Maar het echte werk voorde archeologen begint ookpas echt na een opgraving.Maar liefst 2500 voorwerpenzijn geteld en beschreven.Deze dienen eerst schoongemaakt,geconserveerd engedetermineerd te worden.Veldtekeningen zijn gedigitaliseerd,foto’s en tekeningengemaakt. En auteurs moetendeze gegevens duiden enverwerken in een historischecontext.Gebrek aan budgetZoals te lezen in het bovenstaandecitaat (uit hetBrabants Dagblad) is eendeel van de vondsten gedaandoor detectoramateurs.Het krantenartikel kent eeninteressant vervolg. Een vande detectorzoekers heeft namelijkin 2005 zijn vondstenverkocht aan de gemeenteDen Bosch voor € 65.000,-. Bijgebrek aan budget werd nietonderzochte grond van debouwplaats in het Tolbrugkwartierafgevoerd naar eenplaats langs de snelweg. Endat de grond licht vervuildwas, was een geluk bij eenongeluk. Indien dit niet hetgeval geweest was, was degrond waarschijnlijk directverwerkt en waren de objectenverloren gegaan.Drie delen‘Tekens van leven’ is opgedeeldin drie delen. Deel I(12 pagina’s) schetst eenhistorisch beeld van hetTolbrugkwartier. In deel II‘Het Loeffplein op de schop’komt het onderzoek aan bod.Dit start met een vergelijkvan historisch kaartmateriaalmet kadastrale kaartenwaarop onderzoeksgegevenszijn aangegeven. Hetgrootste gedeelte handeltechter over het graafwerk ende opbrengst daarvan. Hierblijkt al het selling point vandit boek: de illustraties. Ookals je geen ‘lezer’ of Bosschenaarbent, is het een plezierhet boek in te kijken en doorte bladeren. De illustratiesondersteunen weliswaarde tekst, maar zij vertellenook een eigen verhaal.De afbeeldingen kwekenbelangstelling voor de tekst.Speciale aandacht krijgen depottenbakkerijen, kloostergebouwenen kazerne.1 Wim Hagemans, ‘Archeologenvonden aan Loeffplein vele tekensvan leven’, Brabants dagblad (9 april2008), www.brabantsdagblad.nl.2 Zie voor een verslag van de presentatievan het boek: www.bastionoranje.nl/3.htm

[ Tekst / Foto’s: Tjibbe Noppert ]9Mijn eerste zilveren....Het is bijna weer jaarmarkt in Bierum ennet zoals vorig jaar staan wij, mijn zoekmaatMarten en ik, daar dan weer metonze vondsten.Het is een uitgelezen manier om contactente leggen met mensen die ookgeïnteresseerd zijn in de historie vanonze omgeving.Vorig jaar stonden wij daar ook en op eenbepaald moment stond een mevrouwonze vondsten te bewonderen. Na eenaantal vragen, zoals: waar vinden jullienu zoiets en hoe weet je nu hoe ouddat is, ontspon er zich een geanimeerdgesprek. Op een bepaald moment kwamzij met de opmerking: jullie moeten eensbij ons op het erf komen zoeken. Zijwoonden namelijk op een prachtig plekjein Opwierde bij Appingedam en alleenzo’n naam doet je hart natuurlijk al snellerkloppen.Dat was dus niet tegen dovemansorengezegd en om kort te gaan, we hebbeneen afspraak gemaakt en een aantalkeren bij hun op het erf gezocht met alsresultaat een aantal leuke vondsten.Maar daar gaat het in dit stukje even nietover, misschien later.Als wij dan bij hen aan het zoeken waren,werden wij elke keer voor koffie binnengeroepen en werd er natuurlijk overonze hobby gesproken. Op een bepaaldmoment kwam ook ons zoekplaatsenprobleem aan de orde. Zij kwamen toenmet de suggestie om hun kennissen,waarvan een aantal op een leuke locatiewoonden, te vragen of wij daar ookmochten zoeken.Natuurlijk prachtig zo’n aanbod en wenamen die kans met beide handen aan.Kort daarna kregen wij een mailtje, metdaarop een aantal adressen waar wij welmochten komen zoeken.Één locatie leek ons uniek, dat was namelijkde borg Rusthoven aan het Damsterdieponder Wirdum vlak bij Appingedam.Een 17e-eeuwse borg met prachtige singels,grachten en tuinen gelegen onderhoog oprijzend geboomte.Vol verwachting maakten wij met debewoners een afspraak en op een mooiemiddag zou het gaan gebeuren.De verwachtingen waren hoog gespannenen zoals later bleek, onze fantasiewas de werkelijkheid al weer eens eeneind voor.Op het eind van de middag kwamen wijtot de conclusie dat, net als de er ombekend staande Zeeuwen, ook de Grünnigerserg sunig op hun spullen moetenzijn geweest. Zij hebben volgens ons hierin ieder geval weinig verloren of weggegooid.Één vondst was toch wel bijzonder endaar was ik erg blij mee, nl. een prachtigezilveren vingerhoed (18e eeuw), welkeversierd is met medaillons met daarinputty-achtige figuurtjes.De rest van de vondsten was eigenlijkniet bijzonder en het vermelden hier danook niet waard.Maar het zoeken op zo’n **** lokatie isnatuurlijk op zich al een belevenis endit hadden wij dan ook voor geen goudwillen missen.De moraal van bovenstaand verhaal is:Wanneer je met je hobby bij anderendaarvoor interesse kunt opwekken enhen er van ziet genieten, is de kans opeen positieve reactie heel erg groot . Ditkan dan weer leiden tot fijne contacten,met als gevolg soms bijzondere zoekplaatsenen vondsten.Met groet van Tjibbe Noppert en hopelijkweer heel veel mooie vondsten.DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

10Een ‘universal wascher’Als ik uren op een akker loop te zoeken,zonder een goed signaal, schakelik wel eens over op een ‘intern’ programma.Ik beweeg de zoekschijf danop basis van ‘synchroniciteit.’ En dat isnu eens geen noviteit op de metaaldetector.Het is een knop in mijn hoofd.De letterlijke vertaling van ‘synchroniciteit’is toeval. Deze zoekmodus heb ikmezelf eigen gemaakt nadat ik kennisgenomen heb van het boek ‘The secret’,geschreven door Rhonda Byrne. Toevalis voor haar niet vanzelfsprekend. Dooreen instelling te configureren in jehoofd ontvang je dat waar je naar opzoek bent; het valt je als het ware toe.Als kleine jongen kun je dat al ervaren.Degene die veel zoekt, veel graaften weinig discrimineert, valt veelvondsten toe. En is het niet vaak diebeginnende zoeker die een topvondstdoet? Vaak gaan deze mensen ‘open’op weg om alles te vinden wat zetegen komen. En ja, je moet er wel watvoor doen om toeval te ontmoeten.Dat kun je afdwingen door een instellingin te nemen, waarbij je ‘geluk’vanzelfsprekend op je af laat komen.Diegene die ‘The secret’ heeft ervaren,kent het geheim; en weet hoe geluk,voorspoed, vondsten, naar zich toete trekken. Voor de ervaren detectorzoekerbetekent het vaak simpelweg‘bewegen’, om telkens te ervaren dat jewat onverwachts aantreft; een mooievondst, een bijzondere ontmoeting ofgebeurtenis!Zo ook op de zoekdag van 1 november.Voorspelling; slecht weer en ikhad geen bijzondere vondsten om telaten determineren. Dus waarom 139kilometer rijden naar een akker waar jevan tevoren niet van weet of het echtleuk is. Toch op basis van synchronicteit(= toeval) en mijn interne instelling(het is altijd leuk op een zoekdag) zijnde laatste drie zoekdagen voor mijbijzonder geweest. Met relatief weiniggevonden penningen viel ik meer danonfatsoenlijk in de prijzen!Dus vanuit de instelling: “het zal mijverbazen als ik niet weer in de prijzenval” ben ik afgereisd richting Brabant.Na een fijne dag, ondanks de miezerigeregen, toch veel motivatiegekregen voor het komende seizoen,door het zien van de vondsten bij dedeterminatie-tafels. Aan het eind vandeze dag zag ik, bij het inlopen vanhet restaurant, nog een jonge damebuiten staan om afval in te nemen.Voor geluk moet je bewegen, dus tochnog even naar de auto gelopen en ookmijn afval ingeleverd voor een lootje(nr. 150, mooi getal dacht ik nog!).Tijdens de prijsuitreiking lagen ernaast mij een dikke honderd penningenop de bar, met de opmerking vande eigenaar, het moet statistisch tochlukken dit keer! Echter ook dit keerviel mij met 8 penningen (op basisvan ‘synchroniciteit’?) een boek overRome en twee inbindmappen toe enop lotje nummer 150 het mooie boek;‘Roman, Buckles & Military Fittings’.Mijn gedachte: leuk, ik heb nog geenRomeinse vondsten, maar dat zal vastgebeuren!De volgend dag het boek (door KeesLeenheer uit Engeland meegenomen)eens goed bekeken onder het genotvan een lekker glas rode wijn, en jahoor!.... het zal toch niet….. dus wel!!Tussen mijn vondsten in de vitrinekastligt een ‘universal washer’. Een paarjaar geleden gevonden op de vliegerweidevan de camping (nu beschermdnatuurgebied) in Oost-Kapelle. Ikheb toen nog terracotta schervenopgeraapt met de gedachte, dat zijnscherven van ‘Romeinse dakpannen’.Ik heb het een paar jaar vol gehoudenom de ‘knoop” als fibula te betitelen.En ziehier in dat fraaie boek, de foto opblz. 39, waarin het gaat over universele‘knopen’ gedetermineerd als decoratievan een Romeinse helm.Ik zal de scan toesturen naar deZeeuws provinciaal archeoloog omdeze ‘universal washer’ te melden. Devondstgegevens zijn 9,5 gram, hoogte0,75 mm, diameter vlakke kant 25,5mm, diameter punt tot punt 27,0 mm.Aan de onderkant zitten evenwijdigtwee gebogen klemfittingen. In alleste determineren als zetting op een Romeinsehelm. De ’washer’ was bedektmet een dikke laag groene patina dieik gedeeltelijk heb schoongemaaktom de contouren duidelijk te krijgen.Het materiaal is waarschijnlijk eenkoperlegering.Dit maakt de hobby voor mij zointeressant, om dat je ook thuis metde zoektocht verder te gaat. Ik ga deuitdaging op basis van ‘synchroniciteit’,de volgende zoekdag, zeker weer aan!Tom Kleine Schaars

Mest en huisvuil11Sinds een achttal jaar ben ik in het bezit vaneen metaaldetector, een White’s Classic IIIplus. Ik zoek op de bollenvelden te Lisse enomgeving naar munten en voorwerpen, dieer van oudsher terecht zijn gekomen.In de 16e eeuw werden de duinen in debollenstreek afgegraven t.b.v. zandwinningvoor de kalkzandsteenindustrie, iets watheden ten dage nog steeds gebeurt. VanuitFriesland werden toen koeienmest, huisvuilen vruchtbare grond van de oude Frieseterpen per zeilboot naar de bollenstreek gebracht.Zo ontstond in de bollenstreek goedevlakke cultuurgrond voor de bollenteelt.Het huisvuil werd vroeger op de mestvaaltgegooid en hier zat uiteraard van alles in, watik weer terugvind in het land. En zo kwamende muntjes en voorwerpen in het bollenland.Dit houdt wel in, dat ik in onze streek nietsvind aan voorwerpen van vóór die tijd.De kalksteenfabriek heeft ontzettend veelduinen opgevreten en nu graven ze grotegaten, die meren worden, alleen vergeetmen deze meren verder te ontwikkelen en tebenutten.Op de bollenvelden vind ik dus vondstenvanaf de jaren 1600, zoals kleine voorwerpenen munten uit het huisvuil, gespen vande landarbeiders, kogels van het jagen enstropen, kerkelijke medailles uit het huisvuil,knopen, belastingplaatjes van fietsen, lakenloden,horlogesleuteltjes, kapotte vorken enmessen enz. De munten waar ik speciaal naarzoek, zitten vaak in restanten mest.En nu komt de aanleiding voor dit verhaaltje:hoe krijg ik mijn munten schoon? Hier leesik eigenlijk nooit wat over. Bij mij mislukthet meestal. Kunt u mij helpen om mijngevonden duiten, kwartjes en halve centente reinigen. Graag reactie.De mooiste vondst tot nu toe is een zilverenrijder uit 1600, maar alleen het in de natuurbezig zijn, geeft mij al een heerlijk gevoel;de zon aan de hemel, lekker aan de boskantmet vogels en bloemen en een leeuwerik diehoog in de lucht zingt.Ja, de bollenstreek is prachtig in het voorjaar,genieten is zeker, nu mijn muntjes nogschoon.Het vervoer van de mest uit Friesland wordttegenwoordig jaarlijks nog een keer overgedaan in de zogenaamde ‘strontrace’, welkegehouden wordt tussen Workum in Frieslanden Warmond. Er wordt dan een wedstrijdgehouden om een zak mest zo snel mogelijkover te brengen. Ze varen van Workum naarWarmond, lossen de zak koeienmest, rusteneen uur verplicht, onder het genot van koffie,soep en broodjes en varen op dezelfdemanier weer terug. Over deze race wordt eenpaar dagen gevaren en dat is prachtig om tezien.Cor van Rooijen, LisseRedactie: Het is de bedoeling om in 2009 uitgebreidaandacht te besteden aan het schoonmakenvan vondsten.Archeologie provincie OverijsselOp 4 september jl. was er in het archeologisch depot teDeventer een bijeenkomst georganiseerd door de provinciaalarcheoloog van de provincie Overijssel. Hiervoor warendiverse archeologische verenigingen, waaronder de AWNafdelingenen De Detector Amateur uitgenodigd om in eennader gesprek de wijzigingen in de nieuwe archeologiewette bespreken en om de knelpunten nader toe te lichten.Onder andere is tijdens dit gesprek naar voren gekomen datalle gemeenten in Nederland een gemeentelijke archeologischeverwachtingskaart moeten opstellen en dat dezekaart na vaststelling een openbaar document moet zijn envoor een ieder inzichtelijk. Hier voldoen echter nog niet allegemeenten aan.Voor de vondstmeldingen voor de provincie Overijssel kanmen op de website www.overijssel.nl/depot een vereenvoudigdvondstmeldingsformulier downloaden. Het verzoekhierbij is om niet alleen de metaalvondsten te melden maarbijvoorbeeld ook scherven en andere materialen die op debetreffende site zijn aangetroffen.Verder is op deze bijeenkomst door de heer G.J. Kroese vanAWN Twente een beroep gedaan op de metaaldetectoramateurs in de regio Almelo. De AWN wil voor deze regio,graag met metaaldetector amateurs een samenwerkingsverbandaangaan. Dit betreft o.a. ondersteuning bij noodopgravingen,het uitwisselen van ervaringen in het algemeenen ook het in kaart brengen van archeologische vondsten indeze regio.Belangstellenden hiervoor kunnen contact opnemen metde heer G.J. Kroese van AWN Twente op gjkroese@hetnet.nl.Deze bijeenkomst zal jaarlijks worden georganiseerd doorde provincie Overijssel.DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

RecessieMet zweet op het voorhoofd wordt ons hetnieuws verkondigd; oorlog, geweld, aanslagen,oplichting enz. enz. Het belangrijkste punt vanaandacht nu: ‘De economie’.We hebben ons door een angstig web van ‘terroristischeaanslagen’ geworsteld. Het gevaar lijktnu getrotseerd te zijn. Guantánamo Bay kan dicht. Denken weeindelijk in rustiger vaarwater te komen, kunnen we ons nu klaarmaken voor onze nieuwste angst; de recessie. De AEX is al lagerdan ooit, de prijzen van huizen zakken enorm. Het geld op debank; is dat nog veilig? Ja, zelfs onze spaarsok onder het matraswordt aangetast door de motten.Klaas BotZo ziet de wereld er nu een beetje uit. De angst regeert. ‘Alleswordt minder’ wordt in bijna elke zin uitgesproken. De enigedie het nu drukker dan ooit hebben zijn zij, die het einde derdagen al voorspeld hadden. Hun drukpers raakt oververhit vande diverse drukgangen. Tik maar eens het woord ‘Geldcrisis’ inop Google en u zult merken dat het echt voorbij is met ons. Hetis gedaan met de wereld volgens Google. Deze nieuwe angstmaakt ons gretig en hebberig. We gunnen vooral onszelf maareen ander niks. We houden alles voor onszelf zodat we uiteindelijklast krijgen van obstipatie.Er zijn momenten dat ik echt terug verlang naar 2 blikjes meteen draad ertussen. Samen met je vriendjes kletsen over wie jeeen leuk meisje vindt of over hoe je later astronaut zult worden.Geen nieuwsflitsen, Internet, hyves, skype, filenieuws enz enz,maar lekker terug naar het eenvoudige alledag. De melkboerdient weer als het nieuwsblad van de regio. Buurvrouw houdt deziekte-, overlijdens- en geboorteberichten in de gaten.Op maandag, als ze de was ophangt, verschijnt dan getrouw haarhoofd over de heg gevolgd door de fameuze woorden; ‘Heb jehet al gehoord?’ Geen gedoe over oorlog of aanslagen in landenwaarvan ik niet eens weet waar ze te vinden zijn op de landkaart.De kinderen kunnen weer heerlijk buiten op straat spelen zonderomver te worden gereden door een van de te vele auto’s.En vaders? Die gaat heerlijk op zaterdag piepen met zijndetector. Dit doet hij omdat hij het heerlijk vindt om lekker inde buitenlucht bezig te zijn. Hij heeft geen last van hebzucht,afgunst of prestatiedrang. Dit komt omdat hij niet besmet is methet angstvirus. Hij heeft geen behoefte aan keiharde Euro’s diehij zou kunnen verdienen met de verkoop van vondsten. Maarhij zit heerlijk bij een vereniging van gelijkgestemden, die hetheerlijk vinden om over hun hobby te praten, lezen en schrijven.Daarnaast geniet hij van het fijne contact dat hij heeft met de archeologischeinstellingen en archeologen. Hij werkt vaak samenmet ze en leert zo een heleboel. Geen solistische drang; ikke,ikke, hebben, hebben, maar samen, zou dat nou niet mooi zijn?Zoals wij onze omgeving angst aanpraten, kunnen we dat ookandersom doen. Als we straks ons DDA’tje aan de kant leggen, ishet misschien leuk om dan een positief nieuwtje de wereld in tezenden.Klaas BotGewichtig verslagDDA zoekdag Helvoirt 1-11-2008Op de DDA zoekdag van 1 november2008 te Helvoirt hebben diverse zoekershun gewichten laten determineren. Iederkreeg een briefje mee met daarop degegevens van hun voorwerpen. Van deleukste vondsten heb ik zelf aantekeninggehouden, het gaat om:- muntgewicht 1/2 Ecu van Frankrijk, metop de keerzijde het snedegetal 144,gemaakt 1e kwart 16e eeuw.- Limburgs loden gewicht van 1/4 pondmet ijzeren krukje, echter gevonden bijVught. De 3 ijkmerken nog niet thuiskunnen brengen.- loden muntgewicht, gegoten in eendubbele vorm, voor een Gouden Peeter.Massa 4,38 gram, bodemvondst DenBosch, 15e-eeuws (zie foto).- loden gewicht, 1/2 pond, gegoten ineen kom van een sluitgewicht. Geijkt inZaltbommel in 1784.- muntgewicht, zeskantig, Noord-Frans,voor een Noble (voorstelling: schip),bodemvondst Escharen.R.J. Holtman

DETECTOR MAGAZINE 102 13Foto: Gemeente MaastrichtBeste collegazoekers,Wanneer u dit artikel leest, is voor mij enmijn collegazoekers van het eerste uurEd Heitzer en Richard Speets de rust enigszinswedergekeerd.De laatste negen maanden vanaf half maartheb ik beleefd als een heel spannend jongensboekdat we allemaal wel eens gelezenhebben.De nationale en internationale pers was massaalaanwezig tijdens de presentatie op donderdag13 november in Centre Céramiquete Maastricht van de ‘grootste gouden enzilveren Keltische muntschat van Nederland’.Daardoor hebben heel Nederland en ook omringendelanden kunnen mee genieten.Hoe het spannende jongensboek allemaalbegon, kunt u lezen in dit artikel.De grootstegouden en zilverenKeltische muntschatvan NederlandPaul CurfsIngezonden voor de vondstvan het jaar 2008

14De muntschat (foto Restaura)12 maart 200812 maart van dit jaar begon als een doodnormale dag zoalsalle andere dagen maar is het begin van iets zeer spectaculairswaarvan op dat moment niemand kon vermoeden dathet een ‘aardschok’ door archeologisch Nederland zou veroorzaken,want op die bewuste dag zei ik tegen mijn vrouw dat ikeven een uurtje op de nabij gelegen velden ging zoeken metmijn metaaldetector.Bij mijn weten was er op die velden niks bijzonder gevondenalleen het standaard metaal wat je op elke akker kunt vindenzoals liards en musketkogels.Eenmaal op de akker aangekomen en na een klein uurtjegezocht te hebben met de normale vondsten als resultaat,ging ik op weg naar huis. Het klinkt cliché-achtig maar opdie terugweg daar kreeg ik me toch plotseling een knoeperdvan een signaal in de koptelefoon, dat ik dacht “maar dit laatik niet liggen” en begon te graven. Na een flinke kluit klei uitgegraven te hebben, ging ik er met mijn metaaldetector overheen maar er kwam geen signaal. Dus het voorwerp zat nogin het gat. Bij de tweede spade was het voorwerp uit het gaten mijn detector gaf weer die mooie volle toon aan waaropik de kluit klei voorzichtig met mijn handen doormiddenbrak en dit herhaaldelijk deed, totdat ik het voorwerp in mijnhanden had.Het gevoel dat je, bij het aanschouwen van iets glimmendsmet een gestileerd paardje erop krijgt, is niet meteen onderwoorden te brengen. Die gevoelens kun je het beste vertalenals; WAUW, verbazing, ongeloof en blijdschap die zich op hetveld ontlaadde in een flinke vreugdekreet. Totaal niet wetendwat ik gevonden had voelde ik meteen dat dit iets zeer unieksen speciaals was.Thuis hoefde ik het muntje maar even af te spoelen en hetwas zeer schoon, maar ik was onwetend wat ik gevonden had.De volgende dag zei ik tegen mijn vrouw: “Ik ga even terugnaar die plek, misschien vind ik er nog wel een”. Waarop ik alsantwoord kreeg: “Jij bent gek“. Eenmaal op de plek aangekomenvond ik na twee uur nog steeds niets, maar even laterweer dezelfde keiharde toon in mijn koptelefoon. Mijn ademstokte in mijn keel en mijn hart begon een paar slagen snellerte slaan en ik dacht bij mezelf, nog voordat ik het voorwerpopgegraven had, dit gief ut neet (vertaling: dit bestaat tochniet).Tot mijn verbazing kreeg ik een compleet andere munt meteen andere kleur dan gisteren in mijn handen met de vormvan een schoteltje en prachtige versieringen erop.Ik kon op dat moment niet meer verder zoeken en beslootnaar huis te gaan. Thuis ging ik allebei de munten fotograferenen op diverse fora zetten.Binnen een paar minuten kreeg ik al vele felicitaties binnenmet het vinden van iets zeer zeldzaam en unieks want watik gevonden had, bleek een gouden Eburonen stater en eenzilveren regenboogschotel van de Bataven te zijn. Ik washelemaal beduusd. Gekscherend (maar toch hopend in mijnachterhoofd) zei ik tegen mijn vrouw, dat er misschien weleen Keltische schat begraven kon liggen. De reacties daaropvan mijn vrouw en kinderen waren vergelijkbaar met hetkijken naar een leuke lachfilm, waarop ik ook hartelijk meegelachen heb en dacht, ze zullen wel gelijk hebben.De volgende dagen heb ik helaas niet kunnen gaan zoekenvanwege teveel last van complicaties tgv een operatie.1. Het zoeken kan beginnen.2. Ook de stortgrond wordt zeer nauwkeurig afgezocht door Marc en Paul.3. Geconcentreerd gaat de zoektocht verder.4. Een bekertje champagne wordt gedronken omdat we de muntschat vanEcht voorbij zijn gestreefd. Het aantal Keltische munten bedraagt op dat moment31 stuks.

151 2Inmiddels had een andere zoeker ook het veld getraceerd enwas daar gaan zoeken. Gelukkig voor mij was hij aan de verkeerdekant van de grote akker begonnen, waardoor hij vervan de plek weg was waar ik mijn munten gevonden had.Alle respect voor die zoeker, want hij was en is een aanhouder,want hij was elke dag aanwezig op het grote veld en we wetenallemaal dat de aanhouder wint. Eenmaal hersteld ben ikmeteen teruggegaan waar ik de twee munten gevonden haden wat me toen overkwam is met geen pen te beschrijven.Binnen een halfBinnen een half uur vond ik 2 goudenEburonen staters en 4 zilverenregenboogschotels.uur vond ik 2gouden Eburonenstatersen 4 zilverenregenboogschotels.Dezemunten heb ik telefonisch bij de afdeling archeologie van degemeente Maastricht gemeld en ik maakte gelijktijdig eenafspraak om de munten te brengen. Eenmaal bij de afdelingarcheologie aangekomen die zijn vestiging in het CentreCéramique heeft, werd ik ontvangen door een heel vriendelijkman die zich voorstelde als Wim Dijkman , conservator vanhet Centre Céramique. Boven op kantoor aangekomen washet een drukte van belang. Aanwezig waren de stadsarcheoloogGilbert Soeters, Anne Brakman, junior-archeologe ennog meerdere personen.Bij het uitpakken van de munten en het tentoonstellen ervanwerd het steeds stiller en de verbazing steeds groter. Op hetkantoor heerste een korte serene stilte die vervangen werddoor vele felicitaties en euforie. Ze zeggen wel eens dat ambtenarenlangzaam zijn met acties ondernemen, nou ik kan jezeggen dat hier alles supersnel ging om de zaken te regelen.De volgende dag nadat mijn gewone werkdag erop zat ben ikvliegensvlug naar huis gekeerd. Eenmaal terug op hetveld zag ik dat ik de plek niet meer alleenwist, maar datnog een anderezoeker(RichardSpeets) en deaanhouder (EdHeitzer) de juisteplek inmiddelsgevonden hadden.We steldenons netjes vooren begonnenspontaan te lachenwant we wisten met zijn drieën dat we op iets zeer unieksgestoten waren.Ed en Richard, de collegazoekers lieten hun munten zien enwe konden elkaar alleen maar feliciteren.Ik heb toen Wim Dijkman gebeld dat ik de vinder van een zeerbijzonder vindplek ben omdat er nog meer Keltische muntengevonden zijn en dat we op dat moment 17 gouden enzilveren munten gevonden hadden. Ed en Richard hebben demunten ook meteen aangemeld bij de archeologische dienst.Zilveren Regenboogschoteltjesmet op de voorzijde eentriskeles of driebeen en aande keerzijde een piramidevan ringen en puntcirkels.(foto Restaura)3 4DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

165 6De daarop volgende dagen in regen, hagel en sneeuw bij eentemperatuur van net boven het vriespunt, hebben we hetveld millimeter voor millimeter afgezocht en hebben er nog4 munten gevonden, waarop het totaal op 21 munten kwam.Met een krachtige metaaldetector werd door een vierdezoeker nog een gouden en een zilveren munt gevonden ende akker was op dat moment leeg en de teller bleef staan op23 munten.Bij de afdeling archeologie waren de plannen voor de opgravingenin volle gang. De bekende autoriteit op het gebied vanKeltische samenlevingen Professor Nico Roymans van de VrijeUniversiteit Amsterdam, deed vanzelfsprekend mee. Ook wijhadden de eer om mee te zoeken met onze apparatuur, wantwij waren tenslotte ook de melders van demunten. Een tegenslag voor de opgravingwas dat de boer zijn veld ging bewerkenvoor de volgende oogst. Het geluk daarbijwas dat er niet geploegd werdDe opgravingen werden uitgesteld totdat de boer de maïsging oogsten. Het uitstel had als grote voordeel dat er meertijd was om de puntjes op de i te zetten voor de opgraving.Het wachten tot de oogst kon beginnen was zeer lang en wewerden bij tijd en wijle zeer ongeduldig en keken af en toe demaïs bijna van het veld af. De afspraak met de boer was datwanneer het oogsten van start ging, meteen erachteraan ookde opgravingen gingen plaats vinden.Eindelijk was het dan zover; het oogsten begon en ook deopgravingen. De schrik sloeg ons echter om het hart toenvlak voor het opgravingsgebied, de combine die de maïs erafhaalde kapot ging en de reparatie voor ons gevoel wel erglang op zich liet wachten.DAG 1Na het uitzetten van het opgravingsvlak kon de daadwerkelijkeopgraving plaats vinden maar de teleurstelling was erggroot want op het einde van de eerste opgravingsdag bleefde teller op nul staan, er werd geen enkele Keltische muntgevonden.7maar alleen maar losgetrokken zodatwe wisten dat er geen munten beschadigd of door kwaadwillendengevonden konden worden, want wij hadden alles zeergoed afgezocht.DAG 2Dag twee was aangebroken en ik had een zeer positief gevoeldat het ons vandaag wel ging lukken en nam uit voorzorg eenfles champagneDe munten bleven steeds sneller komenen we wisten het nu zeker,we zaten op de juiste plek.mee voor alswe de Keltischemuntvondst vanEcht zoudenovertreffen. Dieteller stond op dertig munten.Na tien minuten gegraven te hebben haalde Ed de eerstezilveren munt naar boven en weer tien minuten later vond ikeen gouden munt. De munten bleven steeds sneller komenen we wisten het nu zeker, we zaten op de juiste plek.Binnen twee uur ging de champagnekurk van de fles af en er5. Richard bij het gat waar zich de grote concentratie munten bevindt.6. Paul (midden), de vinder van de schat, te samen met Gilbert en Anne,archeologen van de gemeente Maastricht.7. Documentatie en preparatie van het gat waar de grote concentratie muntenzich bevindt.8. Karel Jan van de V.U. te Amsterdam (medewerker van professor Nico Roymans)maakt een dwarsdoorsnede van het gat waar de concentratie muntenzich bevinden.9. Close-up van het gat waar de munten letterlijk voor het oprapen liggen.

178 9werd een klein feestje gebouwd want munt nummer 31 wasboven de grond gehaald. We waren officieel groter dan Echt.De grootste Keltische muntschat bevond zich in Maastricht.De verbazing was enorm toen Richard zijn metaaldetector ophol sloeg op nog een plaats. Richard ging graven en haalde deene na de andere gouden en zilveren munt naar boven.Het oogsten van de Keltische muntschat was begonnen. Muntendie na 2058 jaar het daglicht zagen.Wim Dijkman, de technische veldmedewerkers Hary en Marc(gemeente Maastricht) en Karel-Jan van de VU namen nadathet gejuich en gejoel van iedereen verstomd was de regieover. Elke munt die tot nu toe gevonden was, werd zeer nauwkeurigingemeten en bij deze concentratie ging dit heel langduren. De concentratie werd zeer professioneel blootgelegd,wat voor ons gevoel tergend langzaam ging.Richard was de hele dag nodig bij de vondstconcentratie enEd en ik concentreerden ons weer op de afgraving want dieging gewoon door. En daar hadden we ook weer de nodigelosse munten te pakken. Tot het donker werd ging de opgravingdoor. De concentratie munten was net voor het donkergeborgen en alles werd voor de zon helemaal onderging uitveiligheidsoverwegingen helemaal weer ingepakt met eendikke laag aarde.Deze concentratie munten overtrof de stoutste verwachtingenvan iedereen en de balans bleef op dag 2 van de opgravingsteken op 74 munten.Om alle risico’s uit te sluiten werd er spontaan afgesprokenom deze nacht het opgravingsterrein te bewaken. Om ongeveer22.45 uur zagen we een auto aankomen waar twee personenuit stapten en richting opgraving liepen, in het donkerfluisterden we tegen elkaar, wie is dat nu op dit late tijdstipen we hoopten dat het geen rotte appelen waren die onzemooie hobby in een klap de genadeslag konden toedienen.Gelukkig bleken het de landeigenaren, die ons gezelschapkwamen houden en we hebben toen nog wat afgelachen.De boeren waren nog maar net weg toen we een politiebusvoorbij zagen rijden. Die stopte op de lichtsignalen van onzezaklantaarns. Het bleek geen politie te zijn maar leden van deKoninklijke Marechaussee Brigade die na het verhaal gehoordte hebben deze opgravingplek in de gaten gingen houden. Zezijn ook daadwerkelijk ’s nachts langsgereden om te kijken ofalles rustig was.Om 01.30 uur ben ik zelf naar huis gegaan en Gilbert en Marcnamen de bewaking op hun schouders. Van slapen of hazenslaapjesis die nacht niks terecht gekomen en ik was al om05.45 uur weer op het veld aanwezig en kon daar constaterendat de bewaking even was ingedut.Tijdens het vroege ontbijt kwam archeologe Annespontaan binnenvallen met de mededeling: “Ikkon ook niet slapen”. Na thuis te hebben ontbetenen sterke koffie gedronken te hebben met debewakers en Anne zijn we bij het aanbreken van dedag teruggegaan naar het opgravingsgebied.DAG 3Op de derde dag was iedereen nog beduusdvan de hoeveelheid munten die we gevondenhadden maar we moesten ook nog evenwerken. De muntenstroom nam flink afen we vonden er nog 6 stuks, wat heteindresultaat op 80 munten bracht.Om 13.30 werden de opgravingenofficieël gestaakt en kon ik met een zeertevreden gevoel teruggaan naar mijn vakantieadresin Gelderland waar ik mijn vrouwen drie kinderen 3 dagen geleden achterhad gelaten. Bij aankomst op het park werdik als een held binnengehaald en ik moestalles tot in detail vertellen, nog steeds nietwetend en vermoedend wat me op de dag vande persconferentie stond te wachten.De munten zijn inmiddels geconserveerd en gerestaureerddoor Restaura in Haelen en zijn schitterend geworden.Op de dag van de persconferentie, viel bij mij en de anderepersonen die bij de opgravingen betrokken waren geweest,bij het aanschouwen van de massaal aanwezige pers demond van verbazing open. Ook de persvoorlichtster had zo’ngeweldige opkomst nooit verwacht. Tijdens de persconferentiekwamen diverse sprekers en deskundigen aan het woord,zoals professor Nico Roymans die de vondst als zeer bijzonderomschreef. Dit gaf hij aan met voorbeelden zoals de grootsteKeltische muntschat ooit in Nederland gevonden.Mijn verbazing en ongeloof nam alleen maar toe, op het momentdat ik door de wethouder Wim Hazeu werd uitgenodigdom naar voren te komen, om samen met hem de KeltischeGouden staters van deEburonen met op devoorzijde een triskelesof driebeen en aan dekeerzijde een gestileerdpaardje. (foto’s:Gemeente Maastricht)DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

1810 11muntschat te onthullen. Ik vond dat een zeer grote eer.Wim Hazeu vond dit heel normaal omdat ik de vinder enaanmelder van de Keltische muntschat was.Op dat moment besefte ik niet dat dit de aanleiding was vaneen ware media-hype omtrent mijn persoon. Tijdens diverseinterviews heb ik aangehaald dat het een team was dat ditspektakel veroorzaakt had van zowel de detectoramateurs EdHeitzer en Richard Speets en ondergetekende en de archeologen,de conservator en professor Nico Roymans. Alleen is ditzwaar onderbelicht gebleven bij de persberichten zowel optelevisie als in de kranten.Ik kan nog wel veel meer schrijven maar concluderend kan ikzeggen dat:- We een hele mooie hobby hebben waarbij het van grootbelang is dat je bij oude vondsten of vondsten waarbij jetwijfelt, ten alle tijden melding maakt bij de afdeling archeologiein je gemeente.- Ed, Richard en ondergetekende als detectoramateurs eenuitstekende band en samenwerking hebben opgebouwdmet de Archeologische dienst en de conservator van deGemeente Maastricht.- Dit een waar gebeurd verhaal is en niet uit een spannendjongensboek komt.- We de toezegging hebben van professor Nico Roymans datwanneer hij de publicatie klaar heeft voor in het archeologievakblad hij een artikel schrijft over de Keltischemuntschat van Maastricht en dit artikel geplaatst wordt inde Nederlandse metaaldetectortijdschriften waar ik eenlidmaatschap op heb.Als afsluiting wil ik een oprecht dankwoord uitspreken aaneen ieder die dit tot een daverend en ongekend succes heeftgemaakt. Ik wens elke metaaldetectoramateur een topvondsttoe en ik hoop dat dit artikel een positieve bijdrage kan betekenenvoor onze prachtige hobby.Veel zoekgroeten,Paul CurfsHet opgravingsteam bestond uit:- Ed Heitzer en Richard Speets zoekers van het eerste uur beterbekend onder de nick-name Edje en Ambianni op diverse forums.- Wim Dijkman, conservator van het Centre-Céramique.- Gibert Soeters, Beleidsmedewerker archeologie van de GemeenteMaastricht.- Anne Brakman, junior-archeologe van de Gemeente Maastricht- Professor Nico Roymans van de Vrije Universiteit van Amsterdam.- Karel-Jan en Henk, medewerkers van de V.U.- Marc en Harry, technisch veldmedewerkers van de GemeenteMaastricht.- De gebroeders Otten, landeigenaren.Dit onderwerp over de Keltische muntschat wordt vervolgd in een van devolgende uitgiftes van ons magazine.foto’s: Paul Curfs10. Het intekenen van elke munt door Karel-Jan was een zeer nauwkeurig entijdrovend werkje.11. Zeer lange wachtrijen op zondag 16 november in Centre Céramique voor deKeltische muntschat.12. De massaal opgekomen nationale en internationale pers.13. Professor Nico Roymans geeft tekst en uitleg aan de pers.12 13

groeten uit.....groeten uit.....23Vakantieverhaal van Bas SamsbeekVier TS scherven mettotaal verschillendemotieven en voorstellingen.TS scherf met bovenineen eierrand versieringmet daarondereen ruitvormigeversiering.Kommetje, Romeinsgedraaid?, geverfd?aardewerk.Voet van een Romeinsbeeldje, duidelijk zijnde voeten te herkennen.Onverwachte vondstenIn de zomer van 2006 zijn we tijdens onze vakantie in Frankrijkeens een dagje de Tarnvallei in gereden om een blik tewerpen op de grootste brug van Europa nl. Le viaduc duMillau. De omgeving vonden we schitterend dus beslotenwe er in de zomer van 2007 naar af te reizen om er te gaankamperen. De dag nadat we op camping Côte sud/DuGraufesenque aankwamen ging ik eens kijken bij iets wateen Romeinse site moest zijn. Je kon er vanaf de campingnaartoe lopen. Toen ik erheen liep zag ik dat er wat sleuvengegraven waren voor riolering. Als detectoramateur neusdeik dus meteen rond op de hopen zand die er lagen. Hierinontdekte ik minuscule kleine stukjes Terra Sigilata en ikvermoedde dat er dan ook wel eens wat Romeins gevondenzou kunnen worden. ’s Morgens vroeg mijn detector maaruit de auto gepakt en wat gepiept. Resultaat: helemaal nietsgevonden?!?!?!?!?!?!Fundamenten uit deRomeinse periode inLa Graufesenque.Toen ik bij de receptie van de camping ging vragen wat erop die plek geweest was, scheen er dus een paar honderdmeter voorbij de sleuven een enorme Romeinse pottenbakkerijgeweest te zijn. Toen ik de dag erna nog een keerterugging met mijn detector zag ik er een rug van kleiliggen (waarschijnlijk grond die over was gebleven van derioleringswerkzaamheden) hier heb ik nog eens overheengepiept maar de piepjes bleven uit. Toen ik er fragmentenTerra Sigillata uit zag steken ben ik daar naar gaan zoeken.Er kwamen mooie, redelijk grote stukken Terra Sigilata uit.Ik heb daar ook 2 stukken van mallen gevonden om TerraDETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

24Voorraad plaatselijkgemaakt TS.Sigilata te produceren. Verder vond ik er een voetje vaneen beeldje, waarvan ik vermoed dat het Romeins is. (4 cmdiameter). Van hetzelfde materiaal als het “voetje” heb ikook fragmenten van beeldjes in het plaatselijke museumgezien. Dit museum was zeer zeker ook een bezoek waarden ook heel mooi om eens te bekijken. Al met al een voormij volmaakte vakantie, een mooie omgeving en mooiearcheologie.Groeten Bas van SambeekVitrine met TSmisbaksels in hetmuseum in Millau.TS scherf, vermoedelijkvan een kom.Fundamenten van deTerra Sigilata bakkerijin La Graufesenque.TS scherf met o.a.links en rechts eencupidoNaschrift RedactieBas was zonder het van te voren te weten beland op een archeologischbelangrijke plaats in Frankrijk, waar veel Romeins aardewerkwerd gemaakt. Men spreekt vaak over Zuid-, Midden- of Oostgallischeherkomst van aardewerk, Terra Sigillata (TS), uit de Romeinseperiode in Frankrijk. La Graufesenque wordt gerekend als Zuidgallisch.La Graufesenque is een kleine vlakte op de zuidoever van deTarn en de Dourbie, en ligt tegenover de stad Millau. Van het terreinvan enkele tientallen hectaren groot is nog maar een klein gedeelteonderzocht (ovens, afvalkuilen, tempels en onduidelijke restantenvan gebouwen).Bekend is dat hoewel de productie al gestart is voor de eeuwwisseling,de producten uit La Graufesenque in de periode 30-100 na Chr.de markt voor TS in Gallië, Germanië en Brittannië geheel beheersten.Het Zuidgallische aardewerk kenmerkt zich ten opzichte vanhet in Italië gefabriceerde TS, doordat op een breukvlak steeds witteinsluitingen zijn te zien die men bij de Italiaanse producten niettegenkomt.In Millau bevindt zich een museum waar veel te zien is over TS enwaar Bas ook enkele foto’s heeft gemaakt. (onder het artikel staatde link naar La Graufesenque).Imitatie Terra Sigillata, gemaakt ten Noorden van de Alpen, wordtmeestal aangeduid als ‘Belgische waar’.De redactie heeft geprobeerd met de geringe kennis die ze heefttoch een beschrijving bij de foto’s van Bas mee te nemen.Literatuur:De Terra Sigillata vondsten uit de tijd van Augustus, Ir. W.H. Kam, 1970Terra Sigillata uit een Romeinse stortplaats te Tongeren. W. Vanvinckenroye.1989http://www.graufesenque.com/WD90AWP/WD90AWP.EXE/CONNECT/GRAUFESENQUEPottenbakkersmerk,niet geheel leesbaar,vermoedelijk misbaksel.De inzender van dit vakantieverhaal ontvangt z.s.m. het boek‘Koningen van de Noordzee’. Heeft u ook nog een vakantieverhaalvan 2008, stuur deze voor 30 januari op naar de redactie.

vondstv a n h e tjaar 2008Unieke vondstZaterdagochtend, het is weer zover. Na de hele week werkenkan ik mijn hobby weer uitoefenen. Na het ontbijt pak ik mijnrugzak met de detector, zet de schop op de houders aan mijnmotor en rij in de richting van het veld, waar ik vorig jaar restenvan Romeinse dakpannen, twee sesterzen, en een fibulagevonden heb. Ik hoop dat de aardappelen en de mais geoogstzijn, en dat ik over het veld kan lopen. Daar aangekomenzie ik dat de ene helft van het veld, waar de aardappelenstonden, vrij is. De motor parkeer ik aan de rand van de weg,de detector zet ik in elkaar, en de zoektocht kan beginnen.Vorig jaar heb ik hier een mooie zilveren medaille van hetfestival van Maastricht (foto medaille) uit 1869 gevonden.Een meter daarnaast vond ik een mondstuk van een trompet.Het lijkt wel alsof een muzikant, die aan het festival heeftdeelgenomen, zijn spullen met zijn zatte kop op dit veld iskwijtgeraakt. Een half uurtje zoeken en acht koperen duitjesverder, komt een 4wd terreinwagen het veld opgereden.Daar heb je de boer, dacht ik, die ik vorig jaar om toestemmingheb gevraagd. Maar nee, hetis een andere zoeker uit de buurt,die mij vertelt dat hij gisteren alop dit veld gezocht heeft en nietveel heeft gevonden. Nu is mijnzoekplezier voor dat veld verdwenen.Ik pak de hele zooi weerin, start de motor en stap tweekilometer verder weer af. De boerheeft de bieten geoogsten het veld is mooi recht, metresten van de bietenoogst. Op de grondliggen stukjes van Romeinse dakpannen.Ik loop het veld in banen af, vindnog een paar koperen muntjes, eenaantal leeuwencenten en met een heleharde pieptoon een tien centimeter langstanley-mes, dat de boer waarschijnlijkheeft verloren. Een stukje verder krijgik weer zo’n harde pieptoon, maar ditkeer komt er een leuk bronzen figuurtjemet een mooie patina te voorschijn. Dezedag kan niet meer stuk! Thuis heb ik hetstukje gewoon met water gezuiverd. Hetziet eruit als een hondje met een varkenssnuit.Op de voorkant zie je een vijf zoalsop een dobbelsteen, aan de achterkantzie je manen, zoals die van een leeuw.Aan de onderkant zitten resten van verroestijzer. Het ziet er naar mijn meningeen beetje Egyptisch uit, het lijkt op eenJakhals. De vondst is inmiddels bij Archisaangemeld. Ik heb foto’s naar “Kunsten Kitsch” gestuurd en gevraagd wathet voorwerp is. Het antwoord: “het iswaarschijnlijk niet Romeins”, met het adviesnaar de provinciale archeoloog te gaan.Daarom heb ik de foto’s van het object naar de archeologenvan de Provincie in Maastricht gestuurd, naar het Gallo-RomeinsMuseum in Tongeren en naar het Römisch-GermanischMuseum in Mainz, waar ik om determinatie gevraagd heb.Tot vandaag wacht ik nog op een positief antwoord. Ookstaat het op “Archeologie online”:Hier hebben meer dan 650 mensen de foto’s bekeken, maarniemand heeft een reactie gegeven. Mijn zoekcollega’s denkendat het om een handvat van een sleutel gaat. Als iemandmeer over dit voorwerp (tijd, afbeelding of gebruik) vertellenkan, zou ik dat graag horen. Met deze vondst wil ik meedoenaan de ‘vondst van het jaar 2008’.Met vriendelijke groetenKlemens BongardRedactie:Wij hebben de foto’s aan diverse archeologen laten zien, maarook zij hebben nog geen eensluidend antwoord op onze vraag.DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

26vondstv a n h e tjaar 2008Metaaldetectie in de19e eeuw?Wat eenmooie hobbyAl geruime tijd verkoop ik via het Internet voor de hobbyoude Nederlandse munten.Via deze weg kwam ik zo’n jaar of 3 geleden in contact metiemand die zelf zeer fanatiek bezig is met metaaldetectie.Deze hobby boeide me altijd al wel, maar nooit kwam hetervan om ook zelf eens met een metaaldetector op padte gaan. De “ruil” was dan ook snel gemaakt. Hij een paarmunten, en ik een dagje mee op stap om te gaan zoeken.Al snel schafte ik mijn eigen detector aan en mijn interessesloeg om in verslaving. Sindsdien gaat er geen week voorbijzonder op pad te zijn geweest met de ‘piepstok’!Wat is het toch mooi om telkens maar weer iets uit de grondte toveren dat er al enkele honderden jaren ligt. Een oudegesp, een duit, een zilveren munt of juist die dingen waarvanje geen idee hebt wat het nu precies is. Met behulp vanandere zoekers, of via het Internet is het determineren vandie zaken ook een leuke bezigheid.Afgelopen augustus vond ik mijn eerste gouden munt.Het avondeten was net op en ik kreeg weer last van zoekkriebels.De akkers in de buurt waren allen nog volop inde mais, op slechts 1 akkertje na. Hier was al vele malengezocht en de verwachting was dan ook niet groot. De eerstevondsten waren voor de oud-ijzerbak en na 10 minutenkreeg ik weer een redelijk signaal. Schepje in de grond enop nog geen 5 cm diepte kwam er een goudkleurige muntte voorschijn. Even dacht ik nog aan een 50 eurocent stuk,maar toen ik de munt wat beter bekeek, zag ik dat het ietsveel mooiers was. Mijn eerste gouden! Na determinatiebleek dat ik een Franse Louis D’or munt uit 1651, geslagenin Parijs, een mooi plekje kon geven in de vitrine. Wat eenmooie hobby.Als het weer tegenzit om te zoeken wil ik de tijd nogwel eens gebruiken om wat op het doek te schilderen.Tijdens het zoeken naar een geschikt onderwerp om teschilderen kwam ik een afbeelding tegen van een schilderijvan Vincent van Gogh. Het schilderij is genaamd:‘De populierenlaan’ en is geschilderd in 1884. Op deachtergrond is nog het kerkje van Nuenen te zien.Op de voorgrond lijken twee personen in zwarte kledijmet elkaar te lopen converseren. Vlakdaarachter zie je een persoon een soortstok voor zich uit bewegen.De geoefende metaaldetectoramateurziet gelijk wat hier aan de hand is. Dezepersoon is het weggetje aan het afzoekenmet een detector! Onze hobby isdus al een tijdje geleden ‘uitgevonden’zo te zien.Met dank aan Vincent die dit tafereeltoch maar mooi voor ons vastlegde.Detail schilderijWie het schilderij nog eens bij gelegenheid van dichtbijwil zien kan daarvoor naar Rotterdam. Het doek hangt inhet museum Boymans- van Beuningen.Met groet uit het Welijsche,Piet van SchuppenVriendelijke groet,Gerben ten Buuren

[ Tekst / Foto’s: Johan Koning ] 27Stukje verfrommeld goudblijkt pseudo-munthangerDeze pseudo-munthanger kwam pas naongeveer 20 jaar na het vinden weer boven water.De vinder was er vanuit gegaan dat hij een stukjeverfrommeld goud had gevonden, had het welbewaard maar er voor de rest geen aandachtmeer aan geschonken. Als wij als redactieledenvan het magazine bij leden op bezoek gaan,wordt vaak ook nog even de rommelbak nagekekenof er soms toch nog iets interessants tussenzit. Bij een bezoek van één van de redactieledenkwam het voorwerp weer te voorschijn. Na eerstin de veronderstelling te zijn dat het een bracteaatwas, bleek het na bestudering om eenpseudo-munthanger te gaan.Diameter 25,3 mm.Aan één zijde een 2,5 randige vlechtversiering met het oogom- en uitgebogen naar de linkerzijde van de hanger.Deze vondst is niet alleen voor Noord-Holland, maar zeerzeker voor Wieringen bijzonder. Het is de eerste goudenpseudo-munthanger. Helaas zijn er later, zover wij weten, opde vindplaats geen vondsten meer gedaan die gelinkt kunnenworden aan deze vondst.Wat is het verschil tussen een munthanger en een bracteaat.De munthanger is tweezijdig geslagen en de bracteaat iseenzijdig geslagen, waarbij de keerzijde het negatief is vande voorzijde.Munthangers en bracteaten werden met een koordje rondde hals gehangen en werden als een soort amulet beschouwd.Het voorwerp ziet er verfrommeld uit. Het oog vande hanger is aan de voorzijde tegen de hanger aangedrukt.Een afbeelding is niet direct te herkennen.De pseudo-munthanger heeft in het vuur gelegen,vermoedelijk tijdens een crematie waardoor één enander is versmolten en niet meer geheel duidelijkzichtbaar is.BeschrijvingPseudo-munthanger, 7e eeuw.Materiaal: goud.Gelijkend op de typen van de Wiewerd-schat.Afbeelding vermoedelijk: man met lang haar.Gewicht 2,80 gram.Handelsroute Friesland-Dorestad in de Karolingische tijd (tekening B. Brouwenstijn, IPP).DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

28Mijn 2e gouden muntvondstv a n h e tjaar 2008Op onze vaste zoektochtop zaterdagmorgen ben ikafgelopen zaterdag tegen 2vondsten aangelopen die altijdbij elke detectorfanaat hoogop de lijst staan, en het is maarde vraag of en wanneer je ertegenaan piept.Na een uur rondrijden met mijn zoekmaat John begon hette kriebelen omdat we al zolang aan het rondrijden warenzonder een leuke akker te zien. Dat rondrijden kwam omdatde akkertjes die we in gedachten hadden nog vol stondenmet mais en wij dus op zoek moesten naar iets anders.Eindelijk zagen we een akker dichtbij hele dikke bomen eneen straatnaam waar je al van gaat smullen, altijd leuk eninteressant!! Een rustige omgeving, een lekker zonnetje,dus een fijne temperatuur en zin om te piepen. Wat wil jenog meer? Een akker die verlost was van de mais en daarnanog een keer omgezet was en bestrooid met zaad. Ik neemtrouwens aan dat daar wel op gezocht mocht worden, wantals het inzaaien voor de commercie moet zijn zorg je wel dathet zaad in de grond zit, nietwaar? De vogels deden zich tegoedaan al dat makkelijke eten. Verder ook geen boerderijin de omgeving om eventueel toestemming te vragen, dussnel zoeken maar.Nou, we waren nog geen minuut onderweg en meteen bijde eerste piep was het raak. De schop de grond in en watdenk je, een goudkleurige aluminium melkflesdop, dacht ik,vooral omdat het opgekruld was.Toch maar snel even oprapen, want het blinkt erg mooi enach zo’n dopje in je zoektas is geen extra inspanning. En danweer snel verder piepen was mijn gedachte maar bij hetnader bekijken van de “dop” staan er letters en afbeeldingenop die niet van Campina zijn en op dat moment staanmijn haren dan ook recht overeind. Ik zie dat het toch weldegelijk een gouden munt is en na mijn zoekmaat geroepente hebben staan we allebei te prakizeren wat het voor eenmunt is. Doordat de munt op 2 plaatsen gebogen is zijn deletters moeilijk te zien en dus ook lastig te determineren.Maar gelukkig zitten er geen scherpe vouwen in en zijn deletters en afbeeldingen in perfecte staat, geen krassen enbeschadigingen te zien, gelukkig. De munt heeft dus al dietijd vrij ongeschonden op de akker gelegen en is er redelijkin geslaagd om onder de martelwerktuigen van de boerweg te blijven. In eerste instantie dachten we aan een rozenobel,en oké, dat zoeken we later wel uit, snel maar weerlekker verder zoeken want dat belooft wat......... Tussendoornog een paar keer naar de munt gekeken en met een glimlachweer verder op pad en denkend dat ik toch wel eenbofkont ben met mijn 2e gouden munt in een paar jaar tijd.Ondertussen mijn vrouw ook maar even gebeld over mijnvondst en meteen een andere zoekmaat (Ronald) gebeldom die ook even te laten watertanden van mijn vondst. Opvallendwas dat we verder niks bijzonders meer gevondenkregen, amper een duitje of wat, en als we er een haddenwas het van een slechte kwaliteit. Eigenlijk hadden we allebeiwel het idee om een andere akker op te zoeken en duspiepend naar de auto krijg ik weer een flink en mooi signaal.Ik graaf de vondst op en voel in het zand een aardig zwaaren rond voorwerp. Even het zand eraf vegen en verrek, eenecht muntschatje. Wel 7 of 8 duitjes zitten keurig netjesopgestapeld aan elkaar. De bovenste duit is een Bataviauit 1808 en de onderste kanik niet herkennen. Omdat heteen stapeltje duiten is, heb ikmaar besloten om de muntjeszo in de vitrine te leggen wantze zijn al zo’n 200 jaar erg aanelkaar “gehecht”.Verder hebben we die dag niksleuks meer gevonden maarmijn weekend kon in iedergeval niet meer stuk.Donderdag a.s. ga ik met demunt naar een goudsmid en hoop ik dat ik de Noble vanKing Henry VI 1422-1461 (naar alle waarschijnlijkheid) weermooi rond en plat mee naar huis kan nemen om hem hierweer in de vitrine te kunnen leggen.Inmiddels ben ik dus bij de goudsmid (Vincent Cober inOss) geweest en deze heeft hem keurig netjes weer in degewenste vorm gekregen. Het is voor mij hoogstwaarschijnlijkmijn vondst van het jaar want dit zal ik denk ik niet meerovertreffen, alhoewel, je weet maar nooit!En natuurlijk willen jullie weten met welke detector dezemooie vondst is gedaan? Dat is met mijn ouwe trouweWhite’s XLT, dat blijft mijn topper.Graag zou ik de munt ook voor determinatie van het munttekenwillen laten bekijken door het expertteam. Ik heb naruim een week zoeken maar 1 exemplaar op Internet kunnenvinden: http://www.omnicoin.com.

29Voor de munttekens heb ik gekeken op deze sites: http://www.psdetecting.com/Mintmarks-HenryVI-&-EdwardIV.html.http://www.vosper4coins.co.uk/Ivanbuck/Buck-3.htmZoals U hopelijk kunt bevestigen, is dat het teken op mijnmunt toch echt wel anders is dan het muntteken lis/lelieen kunt U mij precies vertellen wat e.e.a. inhoudt en wat deeventuele waarde zou kunnen zijn!Ik hoop snel van u te horen,Met vriendelijke groet,Henk v. HoekAntwoord redactie:Toen de redactie de mail binnen kreeg was de munt van Henk ookal op de internetsite van Arie van Herwijnen geplaatst. Arie heeftinmiddels Henk alle details doorgegeven. Het muntteken is watvervormd, maar wel het juiste voor Londen uit die tijd.Als redactie geven wij nooit de waarde van een munt aan. Daarvoorkunt u zich het beste wenden tot een munthandel.Aanmelding bij het Geld- en Bankmuseum kan helpen bij eencomplete beschrijving en registratie van de gouden munt en demuntvondst van de duiten welke tot de categorie schatvondstenwordt gerekend. Hierbij is het interessant om te zien in welke jarende munten zijn geslagen.Toch blijft ook nog een waarschuwing op zijn plaats. De laatstejaren gaan steeds meer leuke terreinen verloren doordat menten eerste geen toestemming heeft gevraagd en men als gevolgdaarvan op ingezaaid terrein is gaan zoeken, met alle gevolgenvan dien. Tegenwoordig zijn vele agrariërs snel met het omzettenen het inzaaien met groenbemesters van de akkers. Toestemmingvragen is wel zo netjes.OpgravertjesOproepMijn zoon van 14 heeft ADHD en PDD-Nos (eenvorm van autisme). Hij wil graag in de buurt vanDen Helder samen met iemand zoeken met zijnmetaaldetector.Graag horen wij van iemand.Tiny van BaleHulkstraat 133, 1784 RK Den HelderOproepIk zou graag willen weten of het lopen zoekenmet een metaaldetector ook iets voor mij is. Natuurlijkheb ik allerlei ideeën hierbij: lekker in debuitenlucht, spanning om iets ouds te vinden, etc.Maar komen die ideeën ook overeen met de werkelijkheid.Dus voordat ik me in de kosten steeken een metaaldetector ga aanschaffen, zou ikgraag een keer mee willen lopen met iemand vandeze vereniging. Ik ben mobiel en heb een auto.Graag hoor ik van jullie.Joke Brouwer, Amsterdamgegroet@zonnet.nl3 boekenpakkettenvan 80 euroVondst van hetjaar 2008Om mee te doen met de ‘Vondst vanhet jaar’ dient u een verhaal van tenminste150 woorden te schrijven overhet door u gevonden object.Natuurlijk stuurt u duidelijke foto’svan het object mee. Inzending vanéén object per keer. Voorwerpen vanarcheologische waarde (alles van vóór1500) dienen te zijn aangemeld.Inzending tot 26 januari 2009.April 2009 worden de winnaars bepaald.Prijzen3 boekenpakketten van 80,00 euroter beschikking gesteld door Grafischbureau Creatype. Dit zijn allerlei boekenop het gebied van determinatie,archeologie en metaaldetectie.Voor de mooiste ‘bijvondst’ is er eenDDA-bodywarmer als prijs.

[ Tekst: Jan Zijlstra / Foto’s: Johan Koning ] 31Schrijfproef of aandenken?Op antiek papier in de vorm van boeken of documententreft men geregeld schrijfproeven aan en ook op anderematerialen zoals hout, been en metaal worden ze welgevonden. Soms zijn ze onbeholpen en primitief, maarlang niet altijd. Er zijn er ook die keurig zijn uitgevoerd alshet ware gekalligrafeerd. Het zijn oefenstukje waarbij mensoms de eigennaam maar vaker nog andere namen ofwoorden heeft opgeschreven. Heel vaak zien we ook losseletters, al dan niet in herhaling of (delen van) het alfabet.Een definitie van het begrip schrijfoefening is moeilijk tegeven. Een opgeschreven of ingekraste naam kan zowel eeneigendomssignatuur alswel een schrijfoefening zijn. Beideaspecten kunnen ook samengaan. In geval van een kostbaarvoorwerp zal het meestal gaan om de eigenaarsnaam. Datis zeker niet het geval bij een waarschijnlijk Karolingischspinsteentje van aardewerk dat in Aalsum werd gevondenen zich thans in het Fries Museum bevindt. Het stuk draagtde (keurige) inscriptie GERLE REX. De vroegere conservatorvan het F.M. mr. P.C.J.A. Boeles, suggereerde dat we hier temaken hebben met een aanwijzing inzake een verering vanKarel de Grote door de Friezen.Op een ander ongeveer gelijktijdig of iets ouder object,namelijk een benen plaatje uit Hantum, staat naast eenrunenscriptie, in Latijnse letters ABA. Mogelijk de naam vaneen Frankische prefect uit ca. 760. Gezien de wat slordigeinscriptie dacht Boeles aan een schrijfproef.Bij “GERLE REX” en “ABA” gaat het mogelijk om (bekende)politieke figuren. Is dat wellicht ook het geval bij “ELTE” en“THIAIRE”? Gewone eigendomssignaturen lijken niet ergwaarschijnlijk te zijn, te oordelen naar de geringe waardevan de zeer eenvoudige en onversierde benen schijfjes.In het geleerde milieu van een kloostergemeenschap zalmen ook aan schriftonderwijs hebben gedaan. Perkamentwas kostbaar, maar andere materialen waren ruim voorhanden.Schrijfproeven cq. schrijfvoorbeelden zijn dusaannemelijk. Dit wordt nog eens onderstreept door deonafgemaakte naam op de “achterkant” van het schijfje metTHIAIRE. Daar staat: “ThI”. De h is hier een lombarde i.p.v.een Romeinse kapitaal zoals bij de volledige naam. Men isopnieuw begonnen op de andere zijde.Waarom juist deze twee namen?In de volle middeleeuwen bestond in Friesland een zogehetenvetemaatschappij. Wegens het ontbreken van eensterk centraal gezag mocht men tot op zekere hoogte enbinnen bepaalde acceptabel geachte grenzen voor eigenrechter spelen. Dat de facto veelal anarchie en het recht vande sterkste heersten, hoeft geen betoog. Een voorbeeld vanzo’n vete vinden we in de kloosterkroniek van Wittewierumdoor Emo en Menko. In 1224 werd zekere Elte(tus) van Middelstrumvermoord door een stinsheer Thitard(us).Er zijn nog twee objecten uit Friesland met ingegraveerdenamen die we mogelijk als schrijfproeven kunnen interpreteren.Het gaat om twee benen spinschijfjes uit dekloosterterp van Foswerd bij Ferwerd, die zich eveneensin het Fries museum bevinden. Op deze twee kennelijk bijelkaar horende schijfjes staan de namen ELTE respectievelijkTHIAIRE. De datering valt mede op epigrafische 1 gronden inde volle middeleeuwen ca.1200.“Elte” is waarschijnlijk een mansnaam (Eltetus in Latijnsevorm), maar ook een vrouwennaam is niet geheel uit te sluiten.(Eltet-Eltetis). Thiaire is een vorm van Thitardus (Thiaerd,Tjaard) en kan ook een geslachtsnaam zijn (Tjaarda).Die laatste vocht onder andere in Oostergo een ware oorloguit en de vrome ridder Elte die het kruis had aangenomenwas dus een van zijn slachtoffers. Zelfs de bemiddeling door1Epigrafische = opschriftkundeDETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

32de vermaarde Keulse scholaster 2 Olivier mocht niet baten.De moord vond nota bene plaats in de nabijheid van delaatste. Het incident moet grote beroering hebben veroorzaakt,zeker in kringen van kloosterlingen en priesters.Het klooster Foswerd waar de twee spinschijfjes werdengevonden, was een Benedictijner abdij en de belangrijkekroniekschrijver van Wittewierum, Emo, was hoewel laterNorbertijn, gevormd door de Benedictijnen. Hij onderhieldnauwe betrekkingen met Friese kloosters waaronderMariëngaarde bij Hallum. Snelle informatie m.b.t. deschandelijke moord op hun medestander de vrome Elte ligtvoor de hand. De namen der twee hoofdrolspelers van dedramatische vete zullen in de Fries/Groningse landen langetijd zijn blijven hangen en doorverteld.Vanwege hun bekendheid en schokkende achtergrondkunnen ze zijn genoteerd als schrijfproef, schrijfvoorbeeldof simpelweg als aandenken. Misschien in samenhang meteen aantekening in een memorieboek dat kloosters meestalbijhielden.Het kan een echo zijn van een middeleeuwse vete.Zo kan het zijn gegaan; meer dan een hypothese is hetuiteraard niet.Via de volgende link kom je bij de kroniek: http://books.google.nl/books?id=rx6P48yex4oC&dq=%22Elte+Wittewierum%22&ots=dCerhRTqI5&pg=PA492&lpg=RA2-PA491&sig=ACfU3U3LxglMRe8PzEgFAUzfZBXPWGzfpw&q=scholaster#PPA39,M1Foto Kroniek: Emo (ca. 1175-1237) en Menko (1213-na 1276); http://www.hetverhaalvangroningen.nl/person/2142Scholaster = soort schoolmeester

33Redactie:De trouwe lezer die regelmatig de artikelen van Patrick van Wanzeele leest, zal waarschijnlijk net als de redactie deed,vol ongeloof onderstaand krantenartikel lezen. Het is onverstelbaar dat zoiets mogelijk is. Dat op een gegeven momentde voormalige WO I slagvelden in België onder het erfgoeddecreet vallen is best wel te begrijpen.Maar dat mensen als de Diggers, zoals Patrick van Wanzeele aangeklaagd worden, omdat zij nu met dit decreet, dewet overtreden, is niet te begrijpen en is gewoon schandalig. Het was beter geweest als de Vlaamse overheid hadgeprobeerd samen te werken met amateurs en een uitzondering had gemaakt voor de Diggers. Ik denk dat de Diggersal vele jaren voldoende hebben bewezen dat ze respectvol en zeer deskundig om gegaan zijn met het WO I verleden.Dit blijkt ook uit de internationale waardering voor de Diggers. We hopen dat dit ook door de Vlaamse overheid ingezienwordt, en er alsnog een uitzondering (vergunning) komt voor de Diggers.Metaaldetectie in de pers...Uit: Krant van West-Vlaanderen 14 november 2008Bent u ook een stukjeover metaaldetectie inde pers tegen gekomen?Stuur dit dannaar de redactie.DETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

Een bijzonderevondst uitDren35Op de zoekdag in Helvoirt werd een bijzonder mooie rondefibula ter determinatie aangeboden. Hoewel het determinatieteamdirect van mening was dat we te maken haddenmet een vrij vroeg stuk werd afgesproken dat in de weekvolgend op de zoekdag nadere studie zou plaatsvinden. Inde bibliotheek van het Fries Museum werden gelijkendefibulae gevonden.Waar hebben we nu mee te maken: Het is een Angelsaksischeschotel (schaal)fibula, welke vermoedelijk oorspronkelijkafkomstig is uit Engeland (saucer brooch) en is tedateren in de 6e eeuw.De fibula is van brons met een diameter van 40 millimeteren in een soort ,kerbsnitt’ versiering uitgevoerd. De opstaanderand is verdwenen. Oorspronkelijk was hij misschien nog1 of enkele mm groter. Op de fibula zien we slangenfiguren.Dergelijke fibulae waren meestal verguld. Dit kan ook hetgeval zijn geweest met deze fibula, maar daar is niets meervan te zien.In Engeland zijn ook dergelijke fibulae gevonden. Deze werdenpaarsgewijs gedragen op schouderhoogte en onderlingverbonden door een kralenketting (zie foto).Op dezelfde vindplaats als de gevonden fibula zijn ook nogbronzen gespen uit dezelfde periode gevonden. Deze moetenwel als Merovingisch worden beschouwd.Verwant aan deze schotelfibulae zijn de knoopfibulaeof button-brooches welke kleiner zijn en bekend zijn uitFriesland.Johan KoningP.C.J.A. Boeles vermeld in zijnboek: Friesland tot de 11e eeuw,1951, exemplaren gevonden inHooghalen en Oosterbierum.In: van Friezen Franken enSaksen, 1960 vinden we eenexemplaar op plaat XI, afb. 53c.Foto’s uit: The Changing Face of Saucer-Brooch, Distribution, 1912-1977-1997-2007, Tania Dickinson, Department of Archaeology University of YorkDETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

36[ Redactie: Johan Koning ]vraagbaakVragen kunt u opsturen naar:Aan deze Vraagbaak werkten mee: D. Dijs, D. Eekhof, J. Koning, C.B. Leenheer, H.Sloots.PRINSESSENWEG 11, 8931 EC LEEUWARDENof vraagbaak@detectoramateur.nlWe beginnen eerst even met een reactie op een eerdere vraagbaakvraagwaarbij de meegeleverde foto voldoende zegt:Hallo vraagbaak,In het maartnummer van Detector Magazinestond een vraag van Jan S. Is daar al een antwoordop geformuleerd?Volgens mij hebben we te maken met een benzineaanstekervan het merk Zippo welke gebruiktwerd in de Tweede Wereldoorlog. Ik heb er zelfook een gevonden, zie bijgesloten foto.Met vriendelijke groeten,R.P. Jellema:HISPANIARVM:REX = Filips koning van Spanje.De andere kant heeft waarschijnlijk met Maximiliaan temaken.De exacte tekst is lastig te ontcijferen. Kunt u mij helpenmet determineren.Met vriendelijke groet, ChielVraag:Ik vond dit object in juli op een dijkweg die ± 1000 jaar oud is.Je kan de afbeelding wel zien, het zou een broche kunnen zijn, maarhet is vrij zwaar en van koper. Aan de linker achterkant zit een pin enwaarschijnlijk aan de rechterkant ook, maar die is verdwenen. Ik hebhet alleen met alcohol schoongemaakt.Ik ben aan deze hobby begonnen in 1970 in Amerika waar mijnschoonouders en ik hebben gewoond. Ik heb daar 30 jaar gezocht.Nu ben ik met pensioen en ben dit jaar pas met mijn hobby inNederland begonnen en heb hierdus nog geen ervaring, maar duswel 40 jaar zoekervaring in hetbuitenland. Ik wacht af:Henk Been, AalsmeerAntwoord:We hebben jouw verzoek omdeterminatie ontvangen en hetvoorwerp op de foto bekeken. Jehoopte dat je te maken zou hebben met een middeleeuws zegelstempel,maar er staat geen tekst op, maar alleen figuren en bloemmotieven,wat duidt op een broche. Waarschijnlijk uit de periode 1875-1925.Antwoord:Chiel,Aan jouw gevonden munt is niet precies te zien is of wenu met een zilveren of een koperen muntstuk te makenhebben.Het is een rekenpenning uit 1570.Dugniolle 2539Vz. PHILIPPVS D.G.HISPARIANVM REXKz. ANNA AVSTRICA FILI MAXIMILIDugniolle verwijst voor deze rekenpenning naar het werkvan Van Orden. t.I.nr. 748 en plaatst er de opmerking bij:“Sur mon jeton je lis AVSTRIACA au revers”.Ook op deze jeton lees ik AVSTRIACA, dus vermoedelijkheeft Van Orden een foutje gemaakt. (Het werk van VanOrden ken ik overigens niet; wellicht is het in de bibliotheekvan het Geldmuseum aanwezig).Kleur: omdat ik alleen een zwart-witfoto heb, kan ik over hetmetaal geen uitsluitsel geven. Hoewel verreweg de meestejetons van koper zijn, is het niet uit te sluiten dat voor dezebijzondere gelegenheid er ook exemplaren in zilver zijngemaakt.Vraag:Beste DDA,Ik heb dit gevonden tijdens het zoeken met de metaaldetector.Het komt uit de omgeving van Groningen.De afmetingen zijn: diameter 2,5 cm, dikte 1 mm. Aan de voorkanteen afbeelding van een man. En de achterkant een afbeelding vaneen vrouw. Ik lees op de voorkant: lelie (Brugge?) PHILIPPVS: D.GVraag:Hallo vraagbaak,Afgelopen maand ben ik weer veelvuldig op zoek geweestop diverse akkers in Noord-Holland en met verschillendeleuke vondsten thuis gekomen.Twee voorwerpen gevonden op dezelfde akker zijn voormij niet duidelijk en vragen om verdere expertise. Zijn het

37Vraag:Geachte vraagbaak,Kort geleden vond ik deze munt. Kunnen jullie me vertellenwat dit voor munt is?Mvrg, Johan Ypengaeen kledinghaak en een fibula, dan heb ik dat goed. Maar dan blijftde vraag uit welke periode zijn deze voorwerpen. En zijn er meer vandeze soort bekend?Met vriendelijke groeten,R.P. JellemaAntwoord:Rene,Jouw twee voorwerpen zijn beide muurhaken. Eén exemplaar is omgebogenen ik denk dat je daardoor op de gedachte kwam en misschienwel hoopte dat het een fibula zou kunnen zijn. Muurhaken van messing(geelkoper) zijn al vanaf de 16e eeuw bekend. In het door Baardgeschreven boek ‘Opgravingen van Amsterdam’, pag. 377, nr. 720 en721, worden de door jou gevonden type muurhaken beschreven alszijnde laat 18e-eeuws.Muurhaken uit deze perioden worden regelmatig gevonden, in o.a.stortgronden uit de steden.Antwoord:Hallo Johan,Hieronder de determinatie van de door jou gevondenmunt.Galerius als Caesar (293 - 305 AD).Bronzen follis.Voorzijde: gelauwerde kop van Galerius naar rechts.Omschrift: MAXIMIANVS NOB CAES.Keerzijde: Moneta (personificatie van de munt) metweegschaal en hoorn des overvloeds.Omschrift: SACRA MONET AVGG ET CAESS NOSTR.Muntplaats: mogelijk Trier (als de letters in de afsnedegelezen kunnen worden als STR).Galerius was een van de vier Tetrarchen. Het is op hunmunten wat ingewikkeld met de naamgeving, maar ditstuk wordt toegeschreven aan Galerius.Vraag 3:Hoi Johan,Deze vondst heb ik gisteren gedaan. Het is een vogelkopje met in éénoog nog een glazen steentje. Het lijkt me Merovingisch. Ook is er nogeen beetje goud op aanwezig. Het is ongeveer 1,5 cm lang. Weet jijmisschien meer over dit ding??Groetjes Cees-JanAntwoord:Cees-Jan,Het door jou gevonden vogelkopje met verguldsel hebben we aan diversedeskundigen laten zien, maar het blijft voor ons een raadsel. Hetis inderdaad oud, dat is zeker, maar wij hebben niet direct een parallelkunnen vinden.We vragen de lezers dan ook om hulp.Reacties graag naar: vraagbaak@detectoramatuur.nlDETECTOR MAGAZINE 102 / DECEMBER 2008

Wordt nu lid vanDe Detector AmateurWordt nu lid en krijghet nieuwsteDetector Magazine omde twee maandenin de bus!Kijk voor meerinformatie opwww.detectoramateur.nl