De beoordeling van opbrengsten in het basisonderwijs - Avs
De beoordeling van opbrengsten in het basisonderwijs - Avs
De beoordeling van opbrengsten in het basisonderwijs - Avs
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Toezicht voor goed onderwijsElk k<strong>in</strong>d heeft recht op goed onderwijs. Leerl<strong>in</strong>gen en ouders moeten erop kunnen vertrouwen dat <strong>het</strong>onderwijs op een school goed is. Het schoolbestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> onderwijsop zijn scholen en moet zich daarover verantwoorden. Hierbij gaat <strong>het</strong> om de kwaliteit <strong>in</strong> brede z<strong>in</strong>: krijgenalle leerl<strong>in</strong>gen onderwijs <strong>van</strong> voldoende kwaliteit, voldoen scholen aan wet- en regelgev<strong>in</strong>g en hebben zehun f<strong>in</strong>anciën op orde?<strong>De</strong> Inspectie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Onderwijs houdt hierop toezicht. Daarnaast rapporteert ze gevraagd en ongevraagdover ontwikkel<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> onderwijs, met als doel <strong>het</strong> onderwijs als geheel te verbeteren. <strong>De</strong>zebrochure beschrijft op hoofdlijnen de manier waarop de <strong>in</strong>spectie de <strong>opbrengsten</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>basisonderwijs</strong>beoordeelt. Er wordt <strong>in</strong>gegaan op <strong>het</strong> belang <strong>van</strong> de leerresultaten en de manier waarop deze wordenbeoordeeld. Ook komt een aantal bijzondere omstandigheden aan bod.Alle details over de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de <strong>opbrengsten</strong> en de normer<strong>in</strong>g kunt u v<strong>in</strong>den <strong>in</strong> de notitie ‘Analyse enwaarder<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>opbrengsten</strong> primair onderwijs’. U kunt de notitie downloaden <strong>van</strong> de website <strong>van</strong> deInspectie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Onderwijs: www.onderwijs<strong>in</strong>spectie.nl.<strong>De</strong> hoofd<strong>in</strong>specteur primair onderwijs en expertisecentra,Leon Henkensfebruari 20123
<strong>De</strong> figuur laat zien dat scholen met veel achterstandsleerl<strong>in</strong>gen gemiddeld lager presteren dan scholen zonderachterstandsleerl<strong>in</strong>gen. Zo ligt de top <strong>van</strong> de onderste curve – scholen met veel gewichtenleerl<strong>in</strong>gen – l<strong>in</strong>ks<strong>van</strong> de lichtblauwe lijn. <strong>De</strong> top <strong>van</strong> de bovenste curve – scholen met geen tot we<strong>in</strong>ig gewichten leerl<strong>in</strong>gen – ligtduidelijk rechts <strong>van</strong> de lichtblauwe lijn.In de figuur is eveneens zichtbaar dat er scholen zijn met veel achterstandsleerl<strong>in</strong>gen die <strong>het</strong> duidelijk beterdoen dan scholen met we<strong>in</strong>ig achterstandsleerl<strong>in</strong>gen. Scholen met we<strong>in</strong>ig achterstandsleerl<strong>in</strong>gen presterensoms ruim onder <strong>het</strong> gemiddelde <strong>van</strong> scholen met veel achterstandsleerl<strong>in</strong>gen. Het maakt voor deleer resultaten <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen dus veel uit op welke school ze zitten.6
2 Uitgangspunten bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> deleerresultaten2.1 Betrouwbare, valide en adequaat genormeerde toetsen<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie verwacht dat scholen gebruik maken <strong>van</strong> betrouwbare, valide en adequaat genormeerdetoetsen. Alleen gegevens <strong>van</strong> toetsen die schoolvorder<strong>in</strong>gen meten, worden gebruikt, geen gegevens <strong>van</strong>bijvoorbeeld <strong>in</strong>telligentietests.2.2 Alle leerl<strong>in</strong>gen tellen mee<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie gaat er<strong>van</strong> uit dat de leerresultaten <strong>van</strong> alle leerl<strong>in</strong>gen door de school worden gevolgd.2.3 Normen: onder- en bovengrenzenOm te beoordelen of de leerresultaten <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen op een school ‘aan de maat’ zijn, worden zevergeleken met de leerresultaten op scholen met een vergelijkbare leerl<strong>in</strong>genpopulatie (ongeveer <strong>het</strong>zelfdepercentage gewogen leerl<strong>in</strong>gen). Dit doet de <strong>in</strong>spectie om scholen zo fair mogelijk te beoordelen.Bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> leerresultaten gebruikt de <strong>in</strong>spectie doorgaans relatieve normen. Zij gebruikt eenondergrens als norm voor <strong>het</strong> bepalen <strong>van</strong> <strong>het</strong> oordeel: voldoende/onvoldoende. <strong>De</strong>ze ondergrens ligtongeveer 20 procent (een halve standaarddeviatie) onder <strong>het</strong> landelijk gemiddelde <strong>van</strong> scholen met eenvergelijkbare leerl<strong>in</strong>genpopulatie. <strong>De</strong> ondergrens is een m<strong>in</strong>imumniveau voor de leerresultaten en nieteen gewenst niveau of een streef niveau. <strong>De</strong> bovengrens ligt ongeveer 20 procent boven <strong>het</strong> landelijkgemiddelde <strong>van</strong> scholen met een vergelijkbare leerl<strong>in</strong>genpopulatie.Als een school een gemiddelde toetsscore onder de ondergrens heeft (de ‘roze staart’ <strong>in</strong> figuur 2.3), wordende leerresultaten als onvoldoende beoordeeld. Als de gemiddelde toetsscore op of boven de bovengrens ligt(de ‘groene staart’ <strong>in</strong> figuur 2.3), worden de leerresultaten als ‘goed’ beoordeeld.Alleen voor scholen die de Cito E<strong>in</strong>dtoets afnemen, wordt met <strong>in</strong>gang <strong>van</strong> <strong>het</strong> schooljaar 2011/2012 eenaangepaste <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong>ssystematiek gebruikt (zie hoofdstuk 3).7
Figuur 2.3. Voorbeeld <strong>van</strong> de ondergrens, bovengrens en <strong>het</strong> landelijk gemiddelde bij toetsscores2.4 Beoordel<strong>in</strong>g over meerdere schooljaren en toetsen<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie wil een zo stabiel mogelijk oordeel uitspreken. Eén zwakke jaargroep leerl<strong>in</strong>gen kan eenvertekend beeld geven <strong>van</strong> de <strong>opbrengsten</strong> <strong>van</strong> de school. Daarom kijkt de <strong>in</strong>spectie bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong>de e<strong>in</strong>dresultaten naar ten m<strong>in</strong>ste drie jaargroepen (cohorten). Bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de tussenresultatenkijkt ze naar ten m<strong>in</strong>ste vijf toetsen die <strong>in</strong> verschillende leerjaren, maar wel <strong>in</strong> één schooljaar, zijnafgenomen. Daarnaast gaat de <strong>in</strong>spectie er<strong>van</strong> uit dat een school zich <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe elk jaar met behulp <strong>van</strong>dezelfde toetsen verantwoordt.8
4 Tussenresultaten<strong>De</strong> basisschool brengt leerl<strong>in</strong>gen basisvaardigheden bij die de sleutel vormen voor <strong>het</strong> succesvol verloop<strong>van</strong> hun verdere schoolcarrière. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie v<strong>in</strong>dt <strong>het</strong> daarom belangrijk om ook zicht te hebben op detussentijdse leerresultaten <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen voor de vakken taal en rekenen.4.1 Toetsen<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie beoordeelt de leerresultaten tijdens de schoolperiode aan de hand <strong>van</strong> de leerresultaten op devolgende toetsen:• technisch lezen <strong>in</strong> groep 3 en groep 4• rekenen en wiskunde <strong>in</strong> groep 4 en groep 6• begrijpend lezen <strong>in</strong> groep 6<strong>De</strong>ze toetsen gaan na of leerl<strong>in</strong>gen noodzakelijke vaardigheden beheersen op belangrijke momenten <strong>in</strong> debasisschoolperiode. In groep 3 en 4 leren leerl<strong>in</strong>gen technisch lezen. <strong>De</strong>ze vaardigheid hebben ze nodig bijbijna alle andere vakken. In groep 4 staan de basisvaardigheden <strong>in</strong> <strong>het</strong> rekenonderwijs centraal en <strong>in</strong> groep 6wordt de overstap gemaakt naar complexere, wiskundige pr<strong>in</strong>cipes. Ook deze vaardigheden zijn <strong>van</strong> grootbelang <strong>in</strong> latere schooljaren. Verder moet <strong>in</strong> groep 6 <strong>het</strong> niveau <strong>van</strong> begrijpend lezen hoog genoeg zijn,omdat leerl<strong>in</strong>gen anders moeite hebben met de zaakvakken, zoals geschiedenis en aardrijkskunde.4.2 BeslisregelBij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> kijkt de <strong>in</strong>spectie naar de leerresultaten <strong>van</strong> alle leerl<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>het</strong>zelfde leerjaar.Daarnaast moeten de te beoordelen toetsen allemaal <strong>in</strong> <strong>het</strong>zelfde schooljaar zijn afgenomen. Indienleerl<strong>in</strong>gen een toets op een ander niveau hebben gemaakt, kan de <strong>in</strong>spectie waar nodig reken<strong>in</strong>g houdenmet bijzondere omstandigheden (zie hoofdstuk 8).Resultaat<strong>De</strong> gemiddelde leerresultaten liggen voor meer dan de helft <strong>van</strong> de toetsenop of boven de norm.<strong>De</strong> gemiddelde leerresultaten liggen voor meer dan de helft <strong>van</strong> de toetsenonder de norm.In uitzonderlijke gevallen geeft de <strong>in</strong>spectie geen oordeelover de tussenresultaten.OordeelVoldoendeOnvoldoendeNiet te beoordelen13
5 Doorstroom b<strong>in</strong>nen de school<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie gaat er<strong>van</strong> uit dat leerl<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> acht jaar de basisschool kunnen doorlopen. <strong>De</strong> wettelijke basisvoor de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de doorstroom <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen ligt <strong>in</strong> de verblijfsduur <strong>in</strong> <strong>het</strong> primair onderwijs <strong>van</strong>– <strong>in</strong> beg<strong>in</strong>sel – acht jaar en <strong>het</strong> bevorderen <strong>van</strong> de cont<strong>in</strong>ue ontwikkel<strong>in</strong>g (WPO).5.1 Beslisregel<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie baseert <strong>het</strong> oordeel over de doorstroom <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen uitsluitend op de doorstroom <strong>in</strong> groep 3tot en met 8.Als <strong>in</strong> groep 3 tot en met 8 gemiddeld over de laatste twee schooljaren 3 procent of m<strong>in</strong>der <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>genblijft zitten, is <strong>het</strong> oordeel voldoende. Leerl<strong>in</strong>gen die langer ‘kleuteren’ worden dus niet bij dit oordeelbetrokken. Het oordeel onvoldoende wordt alleen gegeven als de school meer dan 3 procent zittenblijversheeft en dit onvoldoende kan worden onderbouwd <strong>van</strong>uit <strong>het</strong> schoolbeleid.ResultaatHet gemiddelde percentage leerl<strong>in</strong>gen dat de laatste twee schooljaren<strong>in</strong> groep 3 tot en met 8 is blijven zitten is 3 procent of m<strong>in</strong>derOFmeer dan 3 procent, maar de school kan zich hierover <strong>van</strong>uit specifiekbeleid verantwoorden.OordeelVoldoendeHet gemiddelde percentage leerl<strong>in</strong>gen dat de laatste twee schooljaren <strong>in</strong>groep 3 tot en met 8 is blijven zitten is meer dan 3 procent. <strong>De</strong> school kanzich hierover onvoldoende <strong>van</strong>uit specifiek beleid verantwoorden.Onvoldoende14
6 Ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen met specifiekeonderwijsbehoeftenLeerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeften zijn bijvoorbeeld leerl<strong>in</strong>gen met:• een <strong>in</strong>dicatie voor speciaal (basis)onderwijs;• leerl<strong>in</strong>ggebonden f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g (rugzakje);• een verwachte uitstroom naar praktijkonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs;• cognitieve of sociaal-emotionele belemmer<strong>in</strong>gen (<strong>in</strong>dicatie voor leerwegondersteun<strong>in</strong>g).6.1 Individuele leerlijnBij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeften betrekt de<strong>in</strong>spectie alle leerl<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> groep 8 met een eigen leerlijn voor een of meerdere vakgebieden. Een schoolmoet kunnen aantonen dat een leerl<strong>in</strong>g niet kan meedoen aan <strong>het</strong> reguliere curriculum. Dit kan bijvoorbeeldmet een psychologisch en/of didactisch onderzoek. Ondanks de <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> de school is <strong>het</strong>niet gelukt deze leerl<strong>in</strong>gen bij de groep te houden, zelfs niet met een m<strong>in</strong>imumprogramma.<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie beoordeelt of deze leerl<strong>in</strong>gen voldoende leervorder<strong>in</strong>gen boeken. Dit is alleen mogelijk als deschool:• een (voldoende ambitieus) ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief (e<strong>in</strong>dniveau) heeft vastgesteld;• dit heeft uitgewerkt met tussendoelen;• de ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen volgt aan de hand <strong>van</strong> deze tussendoelen;• er ten m<strong>in</strong>ste twee tussentijdse evaluaties hebben plaatsgevonden.Dit is weergegeven <strong>in</strong> figuur 6a en 6b.<strong>De</strong> kwaliteit <strong>van</strong> de eigen leerlijnen maakt geen deel uit <strong>van</strong> de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de <strong>opbrengsten</strong>.16
Figuur 6a. Voorbeeld <strong>van</strong> een ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectiefFiguur 6b. Voorbeeld <strong>van</strong> een ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief dat bijgesteld kan worden17
6.2 Beslisregel<strong>De</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeften wordt als volgt beoordeeld:Resultaat80 procent of meer <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeftenheeft de gestelde (tussen)doelen behaald.OordeelVoldoendeM<strong>in</strong>der dan 80 procent <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeftenheeft de gestelde (tussen)doelen behaald.OF<strong>De</strong> school heeft voor de leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeftengeen ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief opgesteld op grond waar<strong>van</strong> de leerresultaten tebeoordelen zijn.Onvoldoende<strong>De</strong> school heeft geen leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeften.OF<strong>De</strong> school beschikt voor de leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeftenover een voldoende ambitieus ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief en overtussendoelen, maar er hebben m<strong>in</strong>der dan twee tussenevaluatiesplaatsgevonden waardoor de leerresultaten nog niet kunnen wordenbeoordeeld.Niet te beoordelen6.3 Ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectiefOmdat <strong>het</strong> ‘ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief’ <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>basisonderwijs</strong> nog geen gangbaar en eenduidig fenomeen is,wordt <strong>het</strong> alleen beoordeeld voor leerl<strong>in</strong>gen uit groep 8 die door de school voor een of meer vakken zijnlosgekoppeld <strong>van</strong> <strong>het</strong> reguliere curriculum <strong>van</strong> de groep waar<strong>van</strong> zij deel uitmaken.18
7 Sociale competenties <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie verwacht <strong>van</strong> scholen dat zij aandacht geven aan de sociale competenties <strong>van</strong> hun leerl<strong>in</strong>gen.Hieronder worden verstaan:• sociaal-emotionele ontwikkel<strong>in</strong>g (zelfbeeld, zelfstandigheid, reguler<strong>in</strong>g <strong>van</strong> emotie, et cetera);• sociale vaardigheden (samenwerken, zelfredzaamheid, omgaan met conflicten, et cetera);• houd<strong>in</strong>gen/vaardigheden om <strong>in</strong> uiteenlopende situaties succesvol te functioneren (zelfstur<strong>in</strong>g, omgaanmet verschillen, democratisch handelen, sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid, moreelkunnen oordelen, et cetera).7.1 Toetsen<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie beoordeelt <strong>in</strong> hoeverre de sociale competenties <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen aan <strong>het</strong> e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> hun schoolloopbaannaar verwacht<strong>in</strong>g zijn. Een dergelijk oordeel kan alleen gegeven worden als een school gebruikmaakt <strong>van</strong> SCOL, Viseon of SVL/SAQI voor <strong>het</strong> meten <strong>van</strong> sociale competenties. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie sluit voor de<strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> aan bij de normen en normgroepen <strong>van</strong> de toetsen zelf.7.2 Beslisregel<strong>De</strong> sociale competenties <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen worden als volgt beoordeeld:Resultaat<strong>De</strong> sociale competenties <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> groep 8 zijn de laatstedrie schooljaren ten m<strong>in</strong>ste eenmaal voldoende.OordeelVoldoende<strong>De</strong> sociale competenties <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> groep 8 zijn <strong>in</strong> de laatstedrie opeenvolgende schooljaren onvoldoende.Onvoldoende<strong>De</strong> school gebruikt een ander <strong>in</strong>strument dan SCOL, Viseon,SVL of SAQI voor <strong>het</strong> meten <strong>van</strong> sociale competenties.OFEr zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om tot een oordeel te komen.Niet te beoordelen20
8 Bijzondere omstandigheden<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie kan bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>opbrengsten</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>basisonderwijs</strong> reken<strong>in</strong>g houden metbijzondere omstandigheden, zoals:• kle<strong>in</strong>e scholen;• leerl<strong>in</strong>gen die uitstromen naar <strong>het</strong> voortgezet speciaal onderwijs of <strong>het</strong> praktijkonderwijs;• leerl<strong>in</strong>gen die zijn losgekoppeld <strong>van</strong> <strong>het</strong> reguliere curriculum;• leerl<strong>in</strong>gen die s<strong>in</strong>ds kort <strong>in</strong> Nederland verblijven;• leerl<strong>in</strong>gen die recent zijn <strong>in</strong>gestroomd.8.1 Kle<strong>in</strong>e scholen<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie beoordeelt de e<strong>in</strong>dresultaten op basis <strong>van</strong> de resultaten <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> groep 8 <strong>van</strong> deafgelopen drie schooljaren (cohorten). Als de resultaten slechts een keer op of boven de ondergrens liggen,en <strong>het</strong> aantal <strong>in</strong> de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> betrokken leerl<strong>in</strong>gen m<strong>in</strong>der is dan tien, dan betrekt de <strong>in</strong>spectie deresultaten <strong>van</strong> groep 7 bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong>. Als de resultaten <strong>van</strong> groep 7 onder de ondergrens liggen, danbetrekt de <strong>in</strong>spectie de leerresultaten <strong>van</strong> een vierde jaargroep 8 bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong>. Als ook de leerresultaten<strong>van</strong> deze groep 8 onder de ondergrens liggen, beoordeelt de <strong>in</strong>spectie <strong>het</strong> e<strong>in</strong>dresultaat als onvoldoende.Bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de tussentijdse resultaten wordt een school als kle<strong>in</strong> beschouwd als een <strong>van</strong> degroepen 3, 4 of 6 m<strong>in</strong>der dan tien leerl<strong>in</strong>gen heeft op <strong>het</strong> moment <strong>van</strong> toetsafname. Op deze scholen kijkt de<strong>in</strong>spectie ook naar toetsen technisch lezen <strong>van</strong> groep 5 en rekenen en wiskunde en begrijpend lezen <strong>van</strong>groep 7. Een extreem laag of extreem hoog scorende leerl<strong>in</strong>g kan namelijk een onevenredig groot effect opde gemiddelde score hebben.8.2 Leerl<strong>in</strong>gen die uitstromen naar <strong>het</strong> voortgezet speciaal onderwijs of<strong>het</strong> praktijkonderwijsAlle leerl<strong>in</strong>gen met een <strong>in</strong>dicatie voor <strong>het</strong> voortgezet speciaal onderwijs of <strong>het</strong> praktijkonderwijs wordenbuiten de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de e<strong>in</strong>dresultaten gehouden. Als leerl<strong>in</strong>gen met een <strong>in</strong>dicatie wel hebbendeelgenomen aan de toets, herberekent de <strong>in</strong>spectie <strong>het</strong> schoolgemiddelde. Daarbij worden de leerresultaten<strong>van</strong> deze leerl<strong>in</strong>gen buiten beschouw<strong>in</strong>g gelaten.21
8.3 Leerl<strong>in</strong>gen die zijn losgekoppeld <strong>van</strong> <strong>het</strong> reguliere curriculumDit betreft leerl<strong>in</strong>gen met een lgf-, so- of sbo-<strong>in</strong>dicatie die als gevolg <strong>van</strong> beperktere capaciteiten geheel ofgedeeltelijk zijn losgekoppeld <strong>van</strong> <strong>het</strong> reguliere curriculum <strong>van</strong> de groep.<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie sluit de resultaten <strong>van</strong> deze leerl<strong>in</strong>gen uit bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de <strong>opbrengsten</strong> <strong>van</strong>de school als:• de leerl<strong>in</strong>g een eigen leerlijn voor taal (een of meer <strong>van</strong> de vakgebieden technisch lezen, spell<strong>in</strong>g,begrijpend lezen) en rekenen heeft, en;• de school voor deze leerl<strong>in</strong>g e<strong>in</strong>ddoelen (een ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief ) heeft bepaald die voldoendeonderbouwd en realistisch zijn, en;• <strong>van</strong> deze e<strong>in</strong>ddoelen tussendoelen zijn afgeleid, en;• de school kan aantonen op basis <strong>van</strong> ten m<strong>in</strong>ste twee evaluaties dat de leerl<strong>in</strong>g zich op beide vakgebiedennaar verwacht<strong>in</strong>g ontwikkelt (dus volgens de gestelde doelen).Het gaat hier dus om uitzonder<strong>in</strong>gsgevallen.8.4 Leerl<strong>in</strong>gen die s<strong>in</strong>ds kort <strong>in</strong> Nederland verblijvenIn sommige gevallen houdt de <strong>in</strong>spectie de leerresultaten <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen die s<strong>in</strong>ds kort <strong>in</strong> Nederlandverblijven én <strong>het</strong> Nederlands onvoldoende beheersen, buiten de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de leerresultaten <strong>van</strong> deschool. Dit gebeurt als die leerl<strong>in</strong>gen aan <strong>het</strong> beg<strong>in</strong> <strong>van</strong> <strong>het</strong> schooljaar korter dan vier jaar <strong>in</strong> Nederlandverblijven en om die reden <strong>het</strong> Nederlands m<strong>in</strong>der goed beheersen.8.5 Leerl<strong>in</strong>gen die recent zijn <strong>in</strong>gestroomd<strong>De</strong> leerresultaten <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen die nog maar zeer kort op de school zitten, zijn <strong>in</strong> m<strong>in</strong>dere mate <strong>het</strong>resultaat <strong>van</strong> <strong>het</strong> onderwijs op deze school. Daarom kan de <strong>in</strong>spectie besluiten de leerresultaten <strong>van</strong> dezeleerl<strong>in</strong>gen buiten beschouw<strong>in</strong>g te laten.• Leerl<strong>in</strong>gen die <strong>in</strong> groep 7 of 8 zijn <strong>in</strong>gestroomd kunnen bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de e<strong>in</strong>dresultaten buitenbeschouw<strong>in</strong>g gelaten worden.• Leerl<strong>in</strong>gen die korter dan een jaar aan de school verbonden zijn, kunnen bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> detussentijdse resultaten buiten beschouw<strong>in</strong>g gelaten worden.Als de <strong>in</strong>spectie dit doet, corrigeert zij voor alle leerl<strong>in</strong>gen die dit betreft, en niet alleen voor zwak scorendeleerl<strong>in</strong>gen.22
9 Wanneer doet de <strong>in</strong>spectie onderzoek op school?Jaarlijks voert de <strong>in</strong>spectie een risicoanalyse voor alle scholen uit. <strong>De</strong> leerresultaten <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen aan<strong>het</strong> e<strong>in</strong>d <strong>van</strong> de schoolperiode spelen hierbij een grote rol. <strong>De</strong>ze risicoanalyse leidt niet tot een oordeel overde kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> onderwijs, maar tot een <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de risico’s.Als de e<strong>in</strong>dresultaten risico’s vertonen, vraagt de <strong>in</strong>spectie ook de tussenresultaten op. Er volgt een nieuwe<strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de risico’s, op basis <strong>van</strong> de e<strong>in</strong>d- en tussenresultaten samen. Schat de <strong>in</strong>spectie op basishier<strong>van</strong> de risico’s m<strong>in</strong>der ernstig <strong>in</strong>, dan meldt ze dit aan <strong>het</strong> schoolbestuur en v<strong>in</strong>dt er geen verderonderzoek plaats.Als scholen wel grote risico’s laten zien, bespreekt de <strong>in</strong>spectie dit met <strong>het</strong> schoolbestuur. In beg<strong>in</strong>sel voertde <strong>in</strong>spectie op de scholen een kwaliteitsonderzoek uit. Als daaruit blijkt dat de leerresultaten <strong>van</strong> eenschool ver achterblijven bij die <strong>van</strong> vergelijkbare scholen en/of er tekortkom<strong>in</strong>gen zijn <strong>in</strong> <strong>het</strong> onderwijsproces,dan wordt <strong>het</strong> toezicht geïntensiveerd. In <strong>het</strong> belang <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen moeten de resultaten zo snelmogelijk verbeteren.9.1 Zeer zwakke schoolEen school wordt zeer zwak genoemd als de e<strong>in</strong>dresultaten gedurende drie achtereenvolgende jarenonvoldoende zijn en de <strong>in</strong>spectie daarnaast ziet dat <strong>het</strong> onderwijsleerproces en/of de zorg en begeleid<strong>in</strong>g opbelangrijke punten falen.<strong>De</strong> school wordt onder sterk geïntensiveerd toezicht geplaatst en moet b<strong>in</strong>nen een afgesproken termijnverbeteren. Voorheen was dat b<strong>in</strong>nen twee jaar, nu is dat maatwerk. Als verbeteren sneller kan, dan moet <strong>het</strong>ook sneller.9.2 Zwakke schoolAls de e<strong>in</strong>dresultaten <strong>van</strong> een school gedurende drie achtereenvolgende jaren onvoldoende zijn, terwijl <strong>het</strong>onderwijsproces verder geen belangrijke tekortkom<strong>in</strong>gen vertoont, wordt de school zwak genoemd. <strong>De</strong><strong>in</strong>spectie <strong>in</strong>tensiveert <strong>het</strong> toezicht, want een zwakke school moet zo snel mogelijk verbeteren. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectiewil bovendien voorkomen dat de kwaliteit <strong>van</strong> <strong>het</strong> onderwijs op een school verslechtert en de school zeerzwak wordt.Meer <strong>in</strong>formatie over (zeer) zwakke scholen en <strong>het</strong> toezichtproces leest u <strong>in</strong> de brochure‘Zwakke en zeer zwakke scholen – zo werkt <strong>het</strong>’.23
10 Publicatie <strong>van</strong> de resultaten10.1 Toezichtkaart<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie publiceert gegevens en oordelen over de e<strong>in</strong>d<strong>opbrengsten</strong> en de tussen<strong>opbrengsten</strong> alleen viade rapporten <strong>van</strong> de onderzoeken die op de school plaatsv<strong>in</strong>den. Dit kunnen kwaliteitsonderzoeken zijn,thematische onderzoeken, onderzoeken voor <strong>het</strong> Onderwijsverslag of zogenaamde vierjaarlijkse onderzoeken.<strong>De</strong> rapporten zijn te v<strong>in</strong>den op de Toezichtkaart <strong>van</strong> de school. Die v<strong>in</strong>dt u via ‘Zoek Scholen’ op dewebsite <strong>van</strong> de <strong>in</strong>spectie.<strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie publiceert jaarlijks <strong>het</strong> toezichtarrangement (basistoezicht of aangepast toezicht) op deToezichtkaart. <strong>De</strong>ze bevat tevens de toezichthistorie <strong>van</strong> de school: de toezichtarrangementen s<strong>in</strong>ds 2008,<strong>het</strong> archief en de rapporten s<strong>in</strong>ds 2002.10.2 Internet SchooldossierVanaf april 2011 koppelt de <strong>in</strong>spectie de gegevens <strong>van</strong> de tussentijdse toetsen en e<strong>in</strong>dtoetsen (<strong>in</strong>dienbeschikbaar) terug aan <strong>het</strong> bestuur en de school. Via <strong>het</strong> Internet Schooldossier (ISD) hebben besturen enscholen toegang tot hun eigen gegevens. Op dit moment worden de gegevens over de drie meest recenteschooljaren getoond: 2008/2009, 2009/2010 en 2010/2011.Op schoolniveau staan de resultaten <strong>van</strong> de e<strong>in</strong>dtoets en de tussentoetsen weergegeven. Het gaat omtoetsscores zoals deze door de school zijn aangeleverd <strong>in</strong> een vragenlijst en/of e<strong>in</strong>dtoetsscores die, mettoestemm<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> bestuur, zijn aangeleverd door de toetsleverancier. Het bestuur ziet de gegevens <strong>van</strong> alzijn scholen <strong>in</strong> een overzicht. Om de resultaten <strong>van</strong> een bepaalde school te bekijken, selecteert <strong>het</strong> bestuureen school.Op deze manier kunnen scholen en besturen zien welke gegevens <strong>van</strong> hen bij de <strong>in</strong>spectie bekend zijn enhoe <strong>in</strong> drie opeenvolgende schooljaren gescoord is op de e<strong>in</strong>dtoets en (<strong>in</strong>dien beschikbaar) de tussentoetsen.Verder zien ze hoe de toetsscore zich verhoudt tot benchmarks, waaronder de <strong>in</strong>spectienorm, enhoe de school zich heeft ontwikkeld. Scholen die deelnemen aan de verbetertrajecten taal en rekenen <strong>van</strong> dePO-Raad zien ook hun antwoorden op de door hen <strong>in</strong>gevulde vragenlijst die deel uitmaakt <strong>van</strong> dit project(vragen over methoden, onderwijstijd, <strong>in</strong>houd verbetertrajecten).Het is belangrijk om te benadrukken dat <strong>het</strong> gaat om de door de school en/of de toetsleverancieraangeleverde toetsscores en niet om oordelen <strong>van</strong> de <strong>in</strong>spectie op basis <strong>van</strong> deze resultaten.24
11 Ontwikkel<strong>in</strong>gen bij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> <strong>opbrengsten</strong>11.1 Verplichte e<strong>in</strong>dtoetsHet kab<strong>in</strong>et is voornemens om met <strong>in</strong>gang <strong>van</strong> <strong>het</strong> schooljaar 2012/2013 een e<strong>in</strong>dtoets voor alle basisscholenverplicht te stellen. Voor <strong>het</strong> speciaal <strong>basisonderwijs</strong> zal deze naar verwacht<strong>in</strong>g verplicht zijn <strong>van</strong>af 2015/2016.<strong>De</strong> E<strong>in</strong>dtoets Basisonderwijs <strong>van</strong> Cito is de basis voor de <strong>in</strong> te voeren verplichte e<strong>in</strong>dtoets. Na <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g zal de<strong>in</strong>spectie alleen deze e<strong>in</strong>dtoets nog gebruiken om de leerresultaten <strong>van</strong> scholen te beoordelen.11.2 Toegevoegde waarde/leerw<strong>in</strong>stToegevoegde waarde staat voor de schatt<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de leerresultaten die toe te schrijven zijn aan de school,nadat reken<strong>in</strong>g is gehouden met <strong>het</strong> beg<strong>in</strong>niveau en met achtergrondkenmerken <strong>van</strong> de leerl<strong>in</strong>gen. In 2011is <strong>het</strong> m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> OCW <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met de <strong>in</strong>spectie een programma gestart dat een methodiekmoet opleveren om de toegevoegde waarde/leerw<strong>in</strong>st <strong>van</strong> scholen te kunnen beoordelen. Als uit onderzoekblijkt dat deze methodiek bijdraagt aan een betere opbrengst<strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> scholen, zal de <strong>in</strong>spectie dezemethodiek <strong>in</strong> de toekomst <strong>in</strong> haar toezicht betrekken.11.3 Correctie voor opleid<strong>in</strong>gsniveau oudersBij de <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de leerresultaten <strong>van</strong> scholen houdt de <strong>in</strong>spectie reken<strong>in</strong>g met de achtergrond <strong>van</strong> deleerl<strong>in</strong>gen: voor scholen met veel leerl<strong>in</strong>gen met hoogopgeleide ouders legt zij de lat hoger dan voorscholen met veel leerl<strong>in</strong>gen met laag opgeleide ouders. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie doet dit door <strong>in</strong> haar <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong>ssystematiekte corrigeren voor <strong>het</strong> percentage gewichtenleerl<strong>in</strong>gen op een school.Omdat de gewichtenregel<strong>in</strong>g vooral <strong>het</strong> opleid<strong>in</strong>gsniveau <strong>van</strong> lager opgeleide ouders <strong>in</strong> beeld brengt, startde <strong>in</strong>spectie <strong>in</strong> 2012 een verkenn<strong>in</strong>g om na te gaan of een nauwkeuriger bepal<strong>in</strong>g <strong>van</strong> <strong>het</strong> opleid<strong>in</strong>gsniveau<strong>van</strong> hoger opgeleide ouders een betere ondergrens oplevert voor de groep scholen met we<strong>in</strong>ig of geengewichtenleerl<strong>in</strong>gen.11.4 ReferentieniveausS<strong>in</strong>ds 1 augustus 2010 moeten scholen voor primair onderwijs hun onderwijs verzorgen op basis <strong>van</strong> dereferentieniveaus voor taal en rekenen. Hiermee kunnen de leerprestaties <strong>van</strong> leerl<strong>in</strong>gen eenduidig entransparant worden vastgelegd. Zodra de centrale e<strong>in</strong>dtoets is <strong>in</strong>gevoerd <strong>in</strong> <strong>het</strong> primair onderwijs én deze<strong>in</strong>houdelijk is aangepast aan de referentieniveaus, betrekt de <strong>in</strong>spectie <strong>het</strong> beheers<strong>in</strong>gsniveau op dezee<strong>in</strong>dtoets <strong>in</strong> haar <strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> <strong>van</strong> de e<strong>in</strong>dresultaten.25
11.5 Passend onderwijsPassend onderwijs leidt ertoe dat leerl<strong>in</strong>gen die nu <strong>in</strong> <strong>het</strong> speciaal <strong>basisonderwijs</strong> of <strong>het</strong> speciaal onderwijszitten, straks vaker <strong>in</strong> <strong>het</strong> reguliere <strong>basisonderwijs</strong> zitten. B<strong>in</strong>nen <strong>het</strong> (verplichte) samenwerk<strong>in</strong>gsverbanddienen scholen afspraken te maken over hoe en waar leerl<strong>in</strong>gen die extra zorg nodig hebben, deze zorgkrijgen. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie zal met haar opbrengst<strong>beoordel<strong>in</strong>g</strong> aansluiten bij <strong>het</strong> toekomstig wettelijke kader.11.6 Sociale <strong>opbrengsten</strong>Niet alleen prestaties voor taal en rekenen zijn belangrijk. Dat wordt bijvoorbeeld duidelijk <strong>in</strong> kerndoelengericht op 'Oriëntatie op jezelf en de wereld'. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie let daarom ook op de sociale competenties <strong>van</strong>leerl<strong>in</strong>gen (hoofdstuk 7). <strong>De</strong> gevolgde werkwijze kent echter beperk<strong>in</strong>gen: veel scholen beschikken niet overtoetsen die voor dat doel gebruikt kunnen worden. <strong>De</strong> <strong>in</strong>spectie oriënteert zich daarom, <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>gmet <strong>het</strong> onderwijsveld, op mogelijkheden om de sociale <strong>opbrengsten</strong> <strong>van</strong> onderwijs <strong>in</strong> de toekomst beterzichtbaar te maken.11.7 Ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectiefOnder regie <strong>van</strong> de PO-Raad wordt een brochure gemaakt waar<strong>in</strong> <strong>het</strong> werken met ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectievenverder wordt uitgewerkt voor <strong>het</strong> <strong>basisonderwijs</strong>, <strong>het</strong> speciaal <strong>basisonderwijs</strong> en <strong>het</strong> speciaalonderwijs. Zodra de brochure gereed is, betrekt de <strong>in</strong>spectie deze bij <strong>het</strong> beoordelen <strong>van</strong> de ontwikkel<strong>in</strong>g <strong>van</strong>leerl<strong>in</strong>gen met specifieke onderwijsbehoeften.26
12 Meer <strong>in</strong>formatieInspectie <strong>van</strong> <strong>het</strong> OnderwijsOp de website <strong>van</strong> de <strong>in</strong>spectie kunt u onder meer de notitie ‘Analyse en waarder<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> <strong>opbrengsten</strong>primair onderwijs’ en <strong>het</strong> Toezichtkader po/vo 2011 downloaden. U v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong>formatie over dewerkwijze <strong>van</strong> de <strong>in</strong>spectie en kunt via ‘Zoek Scholen’ <strong>het</strong> <strong>in</strong>spectierapport <strong>van</strong> uw school <strong>in</strong>zien. Viade optie ‘uitgebreid zoeken’ kunt u verschillende selecties <strong>van</strong> scholen maken. Bijvoorbeeld opbestuur, gemeente, denom<strong>in</strong>atie of kwaliteit. Het is ook mogelijk een abonnement te nemen op depublicaties en nieuwsbrieven die de <strong>in</strong>spectie uitbrengt.Rijksoverheid - OnderwijsOnder ‘Onderwijs en Wetenschap’ v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong>formatie over onder meer schoolvakanties,wet- en regelgev<strong>in</strong>g, leerplicht en zittenblijven. Ook leest u <strong>het</strong> laatste nieuws over Passendonderwijs. Tot slot kunt u zich abonneren op de nieuwsbrief Primair Onderwijs <strong>van</strong> <strong>het</strong>m<strong>in</strong>isterie <strong>van</strong> OCW.Postbus 51Postbus 51 geeft <strong>in</strong>formatie over de wet- en regelgev<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de Rijksoverheid.Heeft u een vraag aan de Rijksoverheid? Neem dan contact op met Postbus 51.Dit kan telefonisch (0800-8051) of via <strong>het</strong> contactformulier.Informatiepunt 5010Ouders die vragen hebben over onderwijs (pesten, ouderbijdrage, leerplicht,leerproblemen, et cetera) kunnen contact opnemen met <strong>het</strong> Informatiepunt 5010.Dit geldt ook voor ouders die deel uitmaken <strong>van</strong> de oudergeled<strong>in</strong>g <strong>van</strong> de medezeggenschapsraad,de oudercommissie of de ouderraad. Een vraag stellen kan telefonisch(0800-5010) of per e-mail.27
ColofonInspectie <strong>van</strong> <strong>het</strong> OnderwijsPostbus 2730 | 3500 GS Utrechtwww.onderwijs<strong>in</strong>spectie.nl2012-01 | gratisISBN: 978-90-8503-184-0Postbus 51-nummer: 22BR2009G034Een exemplaar <strong>van</strong> deze brochure kunt udownloaden via www.onderwijs<strong>in</strong>spectie.nl© Inspectie <strong>van</strong> <strong>het</strong> Onderwijs | februari 2012