NVvP vertaling Dwangstoornis (Turks) - GGZ inGeest

in gesprek over / konumuz:DwangstoornisSaplantı zorlantı bozukluğu

Colofon / KolofonAuteurs / Yazarlar:A.J.L.M. van BalkomI.M. van VlietRedactie / Redaksiyon:W. Smith-van Rietschoten (eindredacteur / nihai redaktör)E.A.M. Knoppert-van der KleinE. van MeekerenM. van VerschuerMet dank aan intiatiefneemster Jetske Emmelkamp, GZ psycholoog/gedragstherapeut/medewerker interculturalisatie, GGZ In Geest. Zij liet diverse folders vertalen door het Tolk enVertaalcentrum Nederland (TVCN) in het Turks en (klassiek) Arabisch.Met dank aan de Angst, Dwang en Fobiestichting voor de waardevolle bijdrage aan de tekst vandeze folder vanuit patiëntenperspectief.İşbu broşürün metnine, hastaların bakış açısından yaptığı değerli katkı için Korku, Saplantı veFobi Vakfına teşekkür ederiz.Publicatie / Yayın:Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie / Hollanda Psikiyatri DerneğiDrukkerij en distributie / Baskı ve dağıtım:Secrass, Schoolstraat 24, 3451 AD VleutenGrafisch ontwerp / Grafik tasarım:Studio PXL, Maastricht, info@studiopxl.nlCopyright © / Telif hakkı ©:Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, 1994 / Hollanda Psikiyatri Derneği, 1994

DwangstoornisIedereen kent vaste gewoonten en routinehandelingen. Zo controleren veel mensen hetgas, licht en de sloten voordat ze naar bedgaan, terwijl ze eigenlijk weten dat het gasen licht uit zijn, en de deur op slot is. Zo’nextra controle geeft een gevoel van veiligheidin een situatie die risico met zich mee zoukunnen brengen. Als het risico groter wordt,bijvoorbeeld bij vertrek voor een vakantie vandrie weken, controleren veel mensen hun huisextra goed. Soms rijdt iemand zelfs nog eenkeer terug om te zien of het gas echt uit is ende deur op het nachtslot. Dit soort herhalingsgedragis normaal.Er is geen sprake meer van een normalevorm van controleren, wassen of herhalen alsmensen een groot deel van de dag hiermeebezig zijn, en de angst en onveiligheid hunleven gaat beheersen. We spreken dan vaneen dwangstoornis of obsessieve compulsievestoornis.Saplantı zorlantı bozukluğuHerkesin sabit alışkanlıkları ve rutin davranışlarıvardır. Örneğin gaz ve ışıkların kapalı,kapının da kilitli olduğunu bildiği halde birçokkişi yatmadan önce gaz, ışık ve kilitleri kontroleder. Böyle bir ekstra kontrol risk yaratabilenbir durumda güven duygusu verir. Örneğin üçhaftalık bir tatile çıkma gibi riskin yükseldiğibir durumda, çoğu kişi evini daha iyi kontroleder. Bazen gazın gerçekten kapalı, kapınında gece kilidinde olup olmadığına bakmak içingeri dönen bile var. Bu tür tekrarlayıcı davranışlarnormaldir.Ancak kişiler günün büyük bir bölümündebununla uğraştıklarında ve korku ile güvensizlikyaşantılarına hakim olduğunda artık kontroletme, yıkama veya tekrarlamanın normal biçimiaşılmış olur. Bu durumda saplantı zorlantıbozukluğu ya da obsesif kompulsif bozukluktanbahsederiz.VerschijnselenDe dwangstoornis of obsessieve compulsievestoornis kenmerkt zich door het optreden vandwanggedachten (ook wel obsessies genoemd)en/of dwanghandelingen (ook wel compulsiesgenoemd).De dwangstoornis wordt gekenmerkt doordwanggedachten en/of dwanghandelingen.Dwanggedachten zijn terugkerende gedachtenof voorstellingen die zich aan de patiënt opdringen,en die als misplaatst beleefd worden.Ze gaan gepaard met angst of onrust. Omdatdwanggedachten hinderlijk en schaamtevolzijn, probeert de patiënt er weerstand aan tebieden door ze te negeren, te neutraliseren ofte stoppen. Dat kan gebeuren door het uitvoerenvan dwanghandelingen. Dwanghandelingenmoeten bij herhaling worden uitgevoerd endienen ter geruststelling, of om angst en onrustgevoelenste verminderen. Soms gebeurtdeze geruststelling in gedachten. Ook danspreekt men van dwanghandelingen, omdatdeze gedachten ook tot doel hebben angst enonrust te verminderen.Patiënten met een dwangstoornis wetenheel goed dat hun gedachten en gedragingenoverdreven zijn en eigenlijk niet nodig. Zeschamen zich er vaak voor en voeren de han-BelirtileriSaplantı zorlantı bozukluğu ya da obsesif kompulsifbozukluğun belirtileri (obsesyon denilen)saplantılı düşünceler ve/ veya (kompülsiyondenilen) zorlantılı hareketlerdir.Saplantı zorlantı bozukluğunun belirtilerisaplantılı düşünceler ve/ veya zorlantılı hareketlerdir.Saplantılı düşünceler, hastada kendiliğindenbeliren ve yersiz olarak algılanan tekrarlanandüşünceler veya hayallerdir. Aynı anda korkuveya huzursuzlukla da oluşur. Saplantılı düşüncelercan sıkıcı ve utanç verici olduğundan,hasta bunları görmezlikten gelerek, etkisizkılarak ya da durdurarak direnmeye çalışır. Bu,zorlantılı hareketler uygulayarak yapılabilir.Zorlantılı hareketler tekrarlanarak yapılmasıgereken hareketler olup, rahatlatmak veyakorku ve huzursuzluk duygularını azaltmakamaçlıdır. Bu rahatlatma bazen düşüncelerdegerçekleşir. Bu düşüncelerin de korku vehuzursuzluğu azaltma amaçlı olduğundan, budurumda da zorlantılı hareketlerden bahsedilir.Saplantı zorlantı bozukluğu olan hastalar,düşünce ve hareketlerinin abartılı olduğunu veaslında gerekli olmadığı çok iyi bilir. Geneldebundan utanırlar ve hareketleri gizli saklı şekildegerçekleştirirler. Buna rağmen bu kişiler3

eeld drie. Als iemand bij het tellen gestoordwordt, moet de handeling herhaald worden totzes, daarna tot twaalf en zo verder.GevolgenUit de bovenstaande beschrijving zal duidelijkzijn dat een dwangstoornis veel negatievegevolgen heeft voor de patiënt en zijn directeomgeving. Door de dwangklachten kunnenspanningen ontstaan tussen de patiënt en zijnpartner en gezin. Wanneer de klachten bij kinderenaanwezig zijn kunnen er ruzies ontstaantussen het kind en zijn ouders. Enerzijds kandit doordat de direct betrokkenen de klachtenniet begrijpen en boos worden omdat ze vindendat de patiënt onredelijk of onzinnig doet.Anderzijds kunnen spanningen ontstaan omdathuisgenoten vaak door de patiënt gedwongenworden met de vermijding mee te doen, ofom dwanghandelingen uit te voeren, zodat depatiënt niet angstig wordt.De dwangstoornis kan negatieve gevolgenhebben voor de patiënt en zijn omgeving opvele gebieden (relatie, gezin, werk, socialecontacten, financiën).Ook op het werk zijn er gevolgen. Patiëntenkunnen zoveel tijd met hun dwanghandelingenof dwanggedachten bezig zijn dat ze hun werkniet op tijd gereed hebben. Soms wordt werkenonmogelijk. Bijvoorbeeld een verpleegkundigedie geen medicatie meer uit durft tedelen omdat ze bang is onherstelbare foutente maken. Of een administrateur die bang isverkeerde brieven te verzenden, of iemanddie steeds allerlei gedragingen moet herhalen,waardoor er niets meer uit zijn handen komt.Soms kan iemand zijn werk niet meer verrichten,en moet hij zich ziek melden door dedwangstoornis.In het sociale leven zijn patiënten vaak eenzaam.Dat komt omdat ze uit schaamte weinigmensen durven te vertellen wat er met henaan de hand is. Ze durven niemand thuis uitte nodigen vanwege angst voor besmettingof schaamte dat de verzameldwang gezienwordt. Tijdens sociale activiteiten zit hethoofd van mensen met een dwangstoornisvaak vol met dwanggedachten en gevaren. Zekunnen zich niet goed concentreren op datgenewat er gebeurt omdat hun angsten henvoortdurend bezig houden. In de woonsituatiekunnen problemen ontstaan bij bijvoorbeeldmensen met een verzameldwang. Deze krijgenEtkileriSaplantı zorlantı bozukluğunun yukarıdakitanımından anlaşıldığı gibi, bunun hasta veyakın çevresi için çok olumsuz etki yarattığıapaçıktır. Saplantı şikayetlerinden dolayı hastaile eşi ve ailesi arasında sıkıntılar yaşanabilir.Şikayetler çocuklarda olduğunda, çocuk ileanne babası arasında kavgalar oluşabilir. Bu biryandan yakınlarının şikayetleri anlamadıklarıve hastanın mantıksız veya saçma davrandığınıdüşündükleri için sinirlenmelerinden oluşabilir.Diğer yandan ise aynı evde yaşayanların,hastanın korkmaması için genelde hastanın sakınmadavranışlarına katılmaya veya zorlantılıhareketleri yerine getirmeye zorlandıklarındangerginlikler yaşanabilir.Saplantı zorlantı bozukluğu hasta ve çevresiiçin (ilişki, aile, iş, sosyal çevre, maddiyet gibi)birçok alanda olumsuz etki yaratabilir.İşyerinde de etkisi olabilir. Hastaların zorlantılıhareketler veya saplantılı düşünceleri o kadarzaman alır ki, işlerini zamanında bitiremez.Bazen çalışmak imkansız olur. Örneğin birhemşire, düzeltilmeyecek hatalar yapmaktankorktuğu için ilaç dağıtmaya cesaret edemez.Ya da yanlış yazı göndermekten korkan bir yazıişleri görevlisi veya sürekli aynı hareketleritekrarlaması gerektiğinden, elinden artık birşey gelmeyen bir çalsan. Bazen kişi işini yapamayıp,saplantı zorlantı bozukluğundan hastakalması gerekir.Hastalar sosyal hayatlarında genelde yalnızolur. Bu, sorunlarının ne olduğunu başka kişilereanlatmaktan utandıklarından kaynaklanır.Kirlenme korkusundan veya biriktirme takıntısıgörüleceğinden utandıkları için eve kimseyidavet edemezler. Sosyal faaliyetler esnasındasaplantı zorlantı bozukluğu olan kişilerin kafalarıgenelde saplantılı düşünceler ve tehlikelerledoludur. Korkuları onları sürekli meşgulettiğinden olan bitenlere konsantre olamazlar.Örneğin biriktirme takıntısı olan kişilerin evortamında sorunları olabilir. Evlerindeki aşırıdağınıklık yüzünden komşular veya ev sahibiylesık sık anlaşmazlık çıkar. Temizlik takıntısı olankişiler ise çok temizdir. Bu kişilerin yüksekmiktar su kullanımından dolayı su şirketiyle5

vaak last met buren of verhuurders vanwegede veroorzaakte vervuiling in hun huis. Mensenmet wasdwang daarentegen zijn heel schoon.Zij kunnen problemen krijgen met het waterleidingbedrijfvanwege het gebruik van grotehoeveelheden water.sorunları olabilir.Vóórkomen en beloopDe dwangstoornis komt bij ongeveer 2 %van de bevolking voor, vrijwel even vaak bijvrouwen als bij mannen. In het grootste deelvan de gevallen ontstaan de klachten rondhet 20e jaar, maar de aandoening kan op alleleeftijden optreden. In een kleiner deel vande gevallen ontstaan de klachten al in de kindertijd.Men heeft aanwijzingen dat bij dezelaatste groep patiënten de dwangstoornis vaakin de familie voorkomt en dat er een overlap ismet klachten van tics, zoals bij de ziekte vanGilles de la Tourette. Bij deze groep ontstaatde dwangstoornis vaak zonder duidelijke aanleiding.In de kindertijd zijn er meer jongetjesdie last hebben van de dwangstoornis danmeisjes. Wanneer dwang op latere leeftijdontstaat, gebeurt dit dikwijls na ingrijpendelevensgebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld opkamers gaan wonen en stress op het werk ofeen bevalling.Zonder behandeling blijven dwangklachtenbestaan.De ernst van de klachten kan wisselen in detijd. Soms komt dit door een levensgebeurtenisdie stress oproept, soms is een aanleidingvoor de verergering of verbetering nietaan te geven. In het algemeen geldt dat dedwangstoornis niet vanzelf overgaat. Wel is deaandoening goed te behandelen.Het komt nog al eens voor dat patiënten meteen dwangstoornis in de loop van hun levenook klachten krijgen van somberheid en nietmeer kunnen genieten. Soms ontstaat eendepressie. Ook kan er sprake zijn van anderepsychiatrische stoornissen.De dwangstoornis kan gepaard gaan met eendepressie of andere psychiatrische stoornissen.Yaygınlık ve gidişatıSaplantı ve zorlantı bozukluğu nüfusun aşağıyukarı %2’sinde olmak üzere, kadınlar ve erkeklerdehemen hemen aynı sıklıkta görülmektedir.Çoğu zaman şikayetler 20 yaş civarındabaşlar, ama hastalık her yaşta ortaya çıkabilir.Bazı durumlarda şikayetler çocuk yaştabaşlar. Bu son hasta grubunda saplantı zorlantıbozukluğun sıkça ailede görüldüğü ve Gillesde la Tourette Sendromu gibi tik şikayetleriyleörtüştüğüne dair işaretler var. Söz konusugrupta saplantı zorlantı bozukluğu geneldebelirgin bir neden olmadan ortaya çıkar. Çocukyaşlarda saplantı zorlantı bozukluğu olan erkekçocukları kız çocuklarından daha çoktur.Saplantı ileri yaşta ortaya çıkması durumunda,bu genelde etkileyici bir yaşam deneyiminitakiben söz konusu olur, örneğin bir öğrenciyurduna taşınma, işyerinde stres veya doğumyapma gibi durumlarda.Tedavi olunmadığı sürece saplantı şikayetleridevam eder.Şikayetlerin ciddiyeti zamanla değişebilir.Bazen bu stres yaratan bir yaşam deneyimindenortaya çıkar, bazen ise kötüleşme veyaiyileşme için bir sebep gösterilemez. Genelolarak saplantı zorlantı bozukluğu kendi kendinegeçmez. Ancak bozukluk iyi şekilde tedaviedilebilmektedir.Saplantı zorlantı bozukluğu olan hastalarınileriki zamanda karamsarlık ve zevk alamamaşikayetlerinin de olduğu sıkça görülür. Bazenbir depresyon oluşur. Başka psikiyatrik bozukluklarda söz konusu olabilir.Saplantı zorlantı bozukluğu, depresyon veyabaşka psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülebilir.OorzakenWaarschijnlijk ontstaan de klachten door eencombinatie van factoren; er is niet duidelijkéén oorzaak van de dwangstoornis te geven.NedenleriŞikayetler muhtemelen etkenlerin bir kombinasyonundanoluşmaktadır; saplantı zorlantıbozukluğunun tek bir belirgin nedeni yok.6

ErfelijkheidUit diverse onderzoeken is bekend dat erfelijkheideen rol speelt bij het ontstaan. Datgeldt vooral wanneer dwang al ontstaat in dekindertijd. Kinderen van een ouder met eendwangstoornis hebben een verhoogde kans omook een dwangstoornis te krijgen. Dit gebeurtechter niet altijd. Erfelijke factoren vormenniet de enige verklaring voor het ontstaan vande dwangstoornis.OmgevingsfactorenOok omgevingsfactoren spelen een rol. Wanneerde dwangstoornis op oudere leeftijdontstaat is dit vaak na een ingrijpende levensgebeurtenisof na stress, bijvoorbeeld eenlichamelijke ziekte, een bevalling, een verhuizingof ander werk. Vaak neemt door dezelevensgebeurtenis de verantwoordelijkheidvan de betreffende persoon toe. Daardoor kanhij zo onzeker worden, dat hij allerlei gedraggaat herhalen, hetgeen over kan gaan in eendwangstoornis.In zeldzame gevallen ontstaat de dwangstoornisna een hersenaandoening. In de kindertijdkan dat een ernstige keelinfectie zijn met bepaaldebacteriën, waardoor het functionerenvan bepaalde delen van de hersenen niet goedmeer in evenwicht is. Soms kan de dwangstoornisontstaan na een hersenbloeding, eenhersengezwel of een ernstige hersenkneuzing.Waarschijnlijk speelt opvoeding bij de meestepatiënten geen oorzakelijke rol. De dwangstoornisontstaat niet door het gebruik vancafeïne, alcohol en/of drugs.Er is niet één duidelijke oorzaak te geven voorhet ontstaan van de dwangstoornis. De stoornisontstaat door een combinatie van factoren.KalıtımÇeşitli araştırmalardan kalıtımın yani irsiyetinoluşumda bir rol oynadığı bilinmektedir. Buözellikle saplantının çocuk yaşlarda ortayaçıkma durumunda geçerlidir.Saplantı zorlantı bozukluğu olan bir anne veyababanın çocuklarında da saplantı zorlantıbozukluğu çıkma riski daha yüksek olur.Ancak bu durum daima söz konusu değildir.Kalıtsal etkenler saplantı zorlantı bozukluğununoluşmasının tek nedeni değildir.Çevre etkenleriÇevre etkenlerinin de bir rolü var. Saplantızorlantı bozukluğu ileri yaşta ortaya çıkmasıdurumunda bu sıkça etkileyici bir yaşamdeneyimi veya stres durumunu takiben olur.Örneğin fiziksel bir hastalık, doğum, taşınmaveya iş değiştirme gibi durumlar. Bu tür biryaşam deneyiminden dolayı söz konusu kişininsorumluluğu çoğu zaman artar. Bu yüzdenkendine olan güveni o kadar azalabilir ki, farklıdavranışları tekrarlamaya başlar, bu da saplantızorlantı bozukluğuna dönüşebilir.İstisnai durumlarda saplantı zorlantı bozukluğubir beyin hastalığını takiben oluşur. Bu, çocukyaşlarda belirli bakterilerle ciddi bir boğazenfeksiyonu sonucunda beynin belirli bölümlerininişlevinin pek iyi dengede olmamasındankaynaklanabilir. Saplantı zorlantı bozukluğubazen ise bir beyin kanaması, bir beyin tümörüveya ciddi bir beyin ezilmesinden sonra oluşabilir.Çoğu hastada yetiştirilme tarzının muhtemelennedensel bir rolü yoktur. Saplantı zorlantıbozukluğu kafein, alkol ve/ veya uyuşturucumadde kullanımından dolayı oluşmaz.Saplantı zorlantı bozukluğunun oluşmasınınbelirgin tek bir nedeni yoktur. Bozukluk, etkenlerinbir kombinasyonundan ortaya çıkar.Wat gebeurt er in de hersenen?Bij mensen met een dwangstoornis is veel onderzoekgedaan naar de functie van de hersenen.Uit dit biologisch onderzoek is geblekendat bepaalde delen van de hersenen actieveren andere delen minder actief zijn. Sterkvereenvoudigd zou gezegd kunnen worden, datde remfunctie van bepaalde hersengebiedenop gedachten en handelingen bij patiëntenmet een dwangstoornis minder goed werkt.Hierdoor hebben deze mensen bijvoorbeeldaan éénmaal controleren van het slot nietvoldoende om een goed gevoel te hebben datde deur echt op slot zit.Beyinde neler olmaktadır?Saplantı zorlantı bozukluğu olan kişilerinbeyninin işlevi çok araştırılmıştır. Bu biyolojikaraştırmadan beynin bazı bölümlerinin dahaaktif, diğer bölümlerinin ise daha az aktifolduğu anlaşılmıştır.Çok basitleştirildiğinde, saplantı zorlantıbozukluğu olan hastalarda düşünce ve davranışile ilgili belirli beyin bölgelerindeki frenlemeişlevinin pek iyi çalışmadığı söylenebilir. Bunedenle bu kişiler örneğin kilidi bir defa kontroletmekle, kapının gerçekten iyice kilitlenmişolduğu duygusuna sahip olamıyor.Söz konusu beyin bölgelerinde nörotransmi-7

Stoffen die als boodschapperstof werkzaamzijn in die hersengebieden, zogenaamde neurotransmitters,zijn serotonine en dopamine.Ze zorgen voor een goede overdracht vanboodschappen tussen de verschillende hersengebieden.Bij de dwangstoornis kan er sprakevan zijn dat deze stoffen ‘ uit balans’ zijn. Deoorzaken van deze verstoorde balans is eerderaangegeven bij ‘Oorzaken’. Met een goedebehandeling kunnen de dwangverschijnselenafnemen en wordt de balans in de hersenenweer hersteld. Dit gebeurt zowel bij behandelingmet medicijnen als met cognitievegedragstherapie. Uit biologisch onderzoek isgebleken, dat beide vormen van behandelingde eerder genoemde overactiviteit van sommigehersengebieden kunnen verminderen.ter denilen iletici madde olarak görev yapanmaddeler serotonin ve dopamin maddeleridir.Bu maddeler farklı beyin bölgeleri arasındakimesajların iyi iletilmesini sağlar. Saplantızorlantı bozukluğunda bu maddelerde ‘dengebozukluğu’ söz konusu olabilir. Bu dengebozukluğunun nedenleri yukarıda ‘Nedenleri’bölümünde verilmiştir. İyi bir tedaviyle saplantızorlantı belirtileri azaltılabilip, beyindekidenge düzeltilebilir. Bu hem ilaç tedavisiylehem de bilişsel davranış terapisiyle gerçekleşir.Biyolojik araştırmadan her iki tedavi yönteminindaha önce bahsedilen bazı beyin bölgelerininfazla aktif olma durumunu azaltabildiklerianlaşılmıştır.BehandelingDe dwangstoornis is in de meeste gevallengoed te behandelen. Afhankelijk van deverschijnselen en de ernst van de aandoeningbestaat de behandeling uit cognitievegedragstherapie, medicatie, of een combinatievan beide. Door de behandeling nemen dedwanggedachten en de dwanghandelingen af.Ook verminderen de angsten waarmee dwanggedachtengepaard gaan en treedt mindervermijdingsgedrag op.Cognitieve gedragstherapieDeze behandeling bestaat uit cognitievetherapie en gedragstherapie. Doel van eendergelijke behandeling is het leren omgaanmet dwanggedachten, het achterwege latenvan dwanghandelingen en het doorbreken vanvermijdingsgedrag.Cognitieve therapie is vooral gericht op deangst- en rampgedachten die iemand heeftwanneer hij in contact komt met bijvoorbeeldvuil (‘Ik word besmet met bacteriën die indat vuil zitten en ga dood’) of elektrischeapparaten (‘Dadelijk veroorzaak ik kortsluitingen ontstaat er brand waarbij veel mensen omhet leven komen’). Een eerste stap is om dezesituaties en de koppeling met de rampgedachtente herkennen. De volgende stap is om teleren dat deze rampgedachten vaak geen reëlebasis hebben. Wat is bijvoorbeeld de kansdat iemand doodgaat wanneer hij in contactkomt met vuil? De betreffende persoon leertin deze behandeling om de rampgedachtente vervangen door meer reële gedachten, dieminder angst veroorzaken (‘Vuil komt overalvoor. Ik vind het niet prettig om vies te wor-TedavisiSaplantı zorlantı bozukluğu çoğu zaman iyi birşekilde tedavi edilebilmektedir. Belirtiler vehastalığın ciddiyetine bağlı olarak tedavi, bilişseldavranış terapisi, ilaç veya ikisinin bir kombinasyonundanoluşmaktadır. Tedavi sayesindesaplantılı düşünceler ve zorlantılı hareketlerazalır. Saplantılı düşüncelerle birlikte oluşankorkular ve kaçınma davranışı da azalır.Bilişsel davranış terapisiBu tedavi bilişsel terapi ve davranış terapisindenoluşmaktadır. Bu tür tedavinin amacısaplantılı düşüncelerle yaşayabilme, zorlantılıhareketleri bırakma ve kaçınma davranışınıdurdurmadır.Bilişsel terapi özellikle kişinin örneğin kirle(kirdeki bakteriler bana bulaşacak ve öleceğim)veya elektronik eşyalarla temas ettiğinde(birazdan kısa devre oluşacak ve bir sürükişinin öleceği bir yangın çıkacak gibi) korkuve felaket düşüncelerine yöneliktir. İlk adımbu tür durumları ve bunların felaket düşünceleriyleolan ilişkisini tanımaktır. İkinci adımbu tür felaket düşüncelerinin genelde gerçekolmadığını öğrenmektir. Örneğin kişinin kirletemas etme durumunda ölme riski ne kadardır?Söz konusu olan kişi bu tedavide felaket düşüncelerini,(‘Her tarafta kir var. Kirlenmektenhoşlanmıyorum, ama bu tehlikeli değil.’ gibi)daha az korku oluşturan daha gerçekçi düşüncelerledeğiştirmesini öğrenir.Davranış terapisi aşağıdaki alıştırmalar aracılığıylaözellikle zorlantılı hareketlere yöneliktir:(korkulan duruma maruz bırakıldığı) Expo-8

den, maar het is niet gevaarlijk.’).De gedragstherapie richt zich vooral op dedwanghandelingen met de volgende oefeningen:exposure in vivo (blootstelling aan debeangstigende situatie) gevolgd door responspreventie(het stoppen van de dwangreactie).Bij exposure in vivo wordt de betrokkenegevraagd om stapsgewijs angstwekkendesituaties op te gaan zoeken. Meestal wordtbegonnen met de minst moeilijke situaties(een beetje vuile aarde bekijken van dichtbij)en geleidelijk aan wordt de oefening uitgebreid(aarde uit de tuin met blote handenaanraken of zonder handen wassen eenboterham opeten). Men moet zolang mogelijkin zo’n situatie blijven, zodat men kan merkendat de angst afneemt en de situatie eigenlijkhelemaal niet angstwekkend is. Op dezemanier dooft de angst geleidelijk uit. Nadatde patiënt zich in de angstwekkende situatieheeft begeven heeft hij de neiging zijn rustgevendedwanghandelingen uit te gaan voeren.Dat wordt eveneens stapsgewijs ‘afgeleerd’.Dit deel van de behandeling wordt responspreventiegenoemd.Bij al deze elementen geldt dat er om effectte bereiken veel geoefend moet worden. Cognitievegedragstherapie is dus een vorm vanbehandeling waarbij een actieve inzet van depatiënt wordt gevraagd en huiswerkopdrachtenmoeten worden gedaan. Een behandelingduurt meestal drie tot zes maanden. Het iszinvol dat de patiënt de oefeningen zelf blijftherhalen, eventueel met behulp van een “opfrisbijeenkomst”.Cognitieve gedragstherapie is een training omde dwanggedachten en dwanghandelingen debaas te worden.Behandeling met medicatieBij de behandeling van de dwangstoornisworden antidepressiva gebruikt, en vooral dieantidepressiva die werken op het serotoninesysteemvan de hersenen, de zogenaamdeserotonine heropnameremmers (SSRI’s). Ditzijn medicijnen die oorspronkelijk ontwikkeldzijn voor de behandeling van depressies, maardie ook effectief zijn bij de behandeling vaneen aantal andere aandoeningen, waaronderde dwangstoornis. De dosering van dezemedicijnen moet geleidelijk aan opgebouwdworden. Het gunstige effect treedt na tien tottwaalf weken op. Bij de dwangstoornis wordtin het algemeen een hogere dosering gebruiktdan bij de depressieve stoornis.sure in vivo ve ardından (zorlantılı tepkinindurdurulmasının sağlandığı) tepki önlemealıştırmaları. Exposure in vivo alıştırmasındailgili kişiden adım adım korktuğu durumlarınüzerine gitmesi istenir. Genelde (biraz kirlitoprağa yakından bakılması gibi) zor durumlarınen hafifiyle başlanılır ve alıştırma gittikçegenişletilir (bahçedeki toprağın çıplak elleellenmesi veya ellerin yıkanmadan bir sandviçyenmesi gibi). Kişinin korkusunun azaldığınıve durumun aslında hiç de korkunç olmadığınıanlaması için kişinin bu tür durumda mümkünolduğunca uzun kalması gerekir. Böylecekorku yavaş yavaş sönüp gider. Hasta korkunçduruma girdikten sonra, huzur verici zorlantılıhareketlerini gerçekleştirme eğiliminde olur.Bunu bırakmak da adımlarla öğretilir. Tedavininbu bölümüne ise tepki önleme aşamasıdenir. Bir neticeye varmak için bütün bu unsurlardaçok alıştırma yapılması gerekmektedir.Bilişsel davranış terapisi, hastadan aktif birgayret istenilen ve ev ödevi yapılması gerekenbir tedavi yöntemidir. Tedavi genelde üç ilâaltı ay sürer. Hastanın, icabında bir ‘tazelemegörüşmesi” yardımıyla kendi başına alıştırmalarıtekrarlamasında yarar vardır.Bilişsel davranış terapisi saplantılı düşüncelerive zorlantılı hareketleri kontrol altında tutmaamaçlı bir kurstur.İlaç tedavisiSaplantı zorlantı bozukluğunun tedavisindeantidepresan, özellikle de Serotonin Gerialımİnhibitörleri (SSRI) adlı beynin serotonin sistemineetki yapan antidepresan kullanılır. Bunlaraslen depresyon tedavisi için geliştirilmiş, amasaplantı zorlantı bozukluğu gibi birkaç başkahastalıkta da etkili olan ilaçlardır. Bu ilaçlarındozajı küçük adımlarla yükseltilmesi gerekir.Olumlu etkisi on ilâ on iki hafta sonra görülür.Saplantı zorlantı bozukluğunda genelde depresyonhastalığına nazaran daha yüksek birdozaj kullanılır.Antidepresanların başka ilaçlar veya Sarı Kantarongibi bitkiler ya da alkol veya uyuşturucumaddelerle birlikte kullanıldığında istenmeyen9

Omdat combinaties van antidepressiva metandere medicijnen of kruiden zoals bijvoorbeeldSt. Janskruid, of met alcohol of drugsongewenste bijwerkingen kunnen geven is hetvan belang hierover uw arts te raadplegen.In het algemeen wordt aangeraden de medicijnenlangdurig te blijven gebruiken en daarnaeventueel geleidelijk in de loop van maandente verminderen en zo mogelijk af te bouwen.Vaak ziet men dat de klachten na afbouwenvan de medicatie terugkeren. Een behandelingmet cognitieve gedragstherapie kan dezeterugval helpen voorkomen.Bijwerkingen van SSRI’sZoals alle medicijnen hebben deze SSRI’sbijwerkingen. De gevoeligheid voor bijwerkingenis per persoon erg verschillend. Er zijn ookmensen die helemaal geen last van bijwerkingenhebben. Behalve toename van angstkunnen, vooral in het begin van de behandeling,ook misselijkheid, duizeligheid, diarreeof obstipatie optreden. Gewoonlijk nemendeze bijwerkingen af na de beginfase, dat wilzeggen na enkele dagen tot weken. Langerdurendebijwerkingen kunnen zijn: verminderingvan seksuele gevoelens en gewichtstoename.Wanneer de bijwerkingen hinderlijk en langaanwezig blijven is te overwegen om over tegaan op een ander medicijn.Belangrijk is verder te weten dat bij acuutstoppen van deze medicijnen er zogenaamdeonttrekkingsverschijnselen op kunnen treden.Bijvoorbeeld duizeligheid, opvliegers, trillen,onrust en een soort van “elektrische schokjes”.Het is dan ook aan te raden om nooitplotseling te stoppen en het gebruik van hetmedicijn alleen na overleg met de behandelendarts te staken.Medicijnen kunnen helpen bij de behandelingvan de dwangstoornis. Stop medicijnen nooitacuut maar alleen na overleg met de behandelendarts.yan etkiler olabildiğinden bu konuda doktorabaşvurmanız önemlidir.Genelde ilaçların uzun süre kullanılmasınadevam edilmesi ve ardından icabında aylargeçtikçe yavaş yavaş azaltılması ve mümkünolduğunda bırakılması önerilir. İlaçlar azaltılarakbırakıldığında şikayetlerin tekrar baş gösterdiğisıkça görülür. Bilişsel davranış terapisiyöntemiyle tedavi uygulanması bu gerilemeninönlenmesine yardımcı olabilir.SSRI’lerin yan etkileriHer ilaçta olduğu gibi bu SSRI’lerin de yanetkileri vardır. Yan etkilerine ilişkin hassasiyetkişiye göre çok değişir. Yan etkilerdenhiç rahatsız olmayan kişiler de var. Korkununartmasından hariç, tedavinin özellikle başlangıcındamide bulantısı, baş dönmesi, ishal veyakabızlık söz konusu olabilir. Başlangıç dönemindensonra, yani birkaç gün ilâ birkaç haftasonra bu yan etkiler normalde azalır. Cinselduyguların azalması ve kilo alma ise uzunsüreli yan etkiler olabilir. Yan etkiler rahatsızedici şekilde uzun süre kaldığında başka birilaca geçilmesi düşünülebilir. Bu ilaçları anidenbırakmada sözde ‘bırakma belirtileri’ denilenşikayetlerin olabileceğini bilmek önemlidir.Örneğin baş dönmesi, ateş basma, titreme,huzursuzluk ve bir tür “elektrik çarpmaları”gibi. Bu nedenle asla aniden bırakılmaması veilaç kullanımına ancak tedavi eden doktorlagörüşerek son verilmesi önerilir.Saplantı zorlantı bozukluğunun tedavisindeilaçlar yardım edebilir. İlaçları asla anidendeğil, ancak tedavi eden doktorla görüşerekbırakın.VervolgWanneer de behandeling gestopt wordt ishet mogelijk dat dwangklachten terugkeren.Men kan in deze gevallen met de behandelaaroverleggen of het zinvol is een aantal “opfris”bijeenkomsten cognitieve gedragstherapiete regelen of met de medicatie (opnieuw) testarten. Sommige mensen moeten vanwegehet steeds terugkeren van dwangklachtenlangdurig onderhoudsmedicatie blijven gebruiken.Uit de ervaring met antidepressiva isDevamıTedaviye son verildikten sonra saplantılışikayetler geri gelebilir. Bu durumda tedavigörevlisiyle, birkaç “tazeleme amaçlı” bilişseldavranış terapisi görüşmeleri ayarlamanın veya(yeniden) ilaçlara başlamanın yararlı olup olmayacağıgörüşülebilir. Bazı kişilerin, saplantılışikayetlerinin sürekli geri gelmesinden dolayıuzun süreli ‘bakım’ ilaçları kullanması gerekir.Antidepresan ilaçları ile olan deneyimlerden,uzun süreli kullanımın sağlık için zararlı olma-10

gebleken dat langdurig gebruik niet nadelig isvoor de gezondheid en ze niet verslavend zijn.dığı ve bağımlılık yapmadığı anlaşılmıştır.Tips voor patiënten en hun naasten• Blijf niet met de klachten zitten, maar zoekhulp.• Zoek afleiding in de vorm van ontspannendeactiviteiten.• Oefen actief.• Praat erover met anderen, lees erover.• Streef naar herstel van het normale functioneren.• Stel als partner/gezinslid duidelijk grenzenaan het moeten uitvoeren van dwanghandelingenvoor de patiënt.• Stimuleer de patiënt met oefenen of met hetvolhouden van het gebruik van de medicijnen.Boeken over de dwangstoornisZorgboek Dwang, Stichting September,Amsterdam. Verkrijgbaar in de Nederlandseapotheken. Voor verdere informatie over dezezorgboeken zie www.boekenoverziekten.nlF. Sterk & S. Swaen: Leven met een dwangstoornis.Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Diegem.M. Kwee, H. van der Waal: Het moet, moet,moet! Over normale en abnormale dwangverschijnselen.Boom, Meppel Amsterdam .Hastalar ve yakınları için öneriler• Şikayetlerle dolaşmayın, yardım arayın.• Rahatlatıcı faaliyetlerle dikkatinizi dağıtın.• Aktif şekilde alıştırma yapın.• Başkalarıyla bu konuda konuşun, bu konuhakkında kitap okuyun.• Normal işlevin düzelmesini hedefleyin.• Eş/ aile ferdi olarak hasta için zorlantılıhareketleri gerçekleştirmede belirgin sınırlarkoyun.• Hastayı alıştırma yapmasında veya ilaç kullanımınadevam etmesinde teşvik edin.Saplantı zorlantı bozukluğu hakkındakitaplarZorgboek Dwang (Saplantı sağlık bakımı kitapçığı),September Vakfı, Amsterdam. Hollandaeczanelerinde bulunur. Bu sağlık bakımı kitaplarıhakkında daha ayrıntılı bilgi içinwww.boekenoverziekten.nl web sitesinebakın.F. Sterk & S. Swaen: Leven met een dwangstoornis(Saplantı zorlantı bozukluğu ileyaşamak). Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Diegem.M. Kwee, H. van der Waal: Het moet, moet,moet! Over normale en abnormale dwangverschijnselen(Mecburum, mecbur, mecbur! Normalve anormal saplantı belirtileri hakkında).Boom, Meppel Amsterdam .Belangrijke adressenAngst, Dwang en FobiestichtingHoofdstraat 122, 3972 LD DriebergenTel. 0900 200 87 11 (kosten € 0,35 per minuut)E-mail: Info@adfstichting.nlwww.adfstichting.nlStichting FobieVRriendenMesdaglaan 81, 2182 SE HillegomTel. 0252 51 86 89 (kantoor)Tel. 0900 616 16 11 (kosten € 0,50 per minuut)www.npcf.nl/fobie.htmÖnemli adreslerAngst, Dwang en Fobiestichting (Korku, Saplantıve Fobi Vakfı)Hoofdstraat 122, 3972 LD DriebergenTel. No. 0900 200 87 11 (dakikası € 0,35)E-posta: Info@adfstichting.nlwww.adfstichting.nlStichting FobieVRrienden (Fobi ArkadaşlarıVakfı)Mesdaglaan 81, 2182 SE HillegomTel. no. 0252 51 86 89 (ofis)Tel. no. 0900 616 16 11 (dakikası € 0,50)www.npcf.nl/fobie.htm11

Deze folder maakt deel uit van een seriefolders, bedoeld om informatie te geven overpsychiatrische ziekten en de behandeling ervan.Deze serie is bestemd voor mensen metpsychiatrische klachten, voor mensen uit hunomgeving en hulpverleners. Bekendheid metpsychiatrische problematiek kan leiden tot eenmeer gerichte hulpvraag. Het kan ook helpentaboes rond psychiatrische ziekten te doorbreken.Door de beperkte omvang kan deze folder geenuitvoerige informatie over de ziekte geven.Praat er daarom verder over met uw behandelendarts.İşbu broşür psikiyatrik hastalıklar ve tedavilerihakkında bilgi verme amaçlı olup, bir broşürdizisine aittir.Bu dizi psikiyatrik şikayetleri olan kişiler, bunlarınçevresindeki kişiler ve yardım görevlileri içindir.Psikiyatrik sorunlar hakkında bilgi sahibi olmak,daha yönlendirici bir yardım talebine yol açabilir.Ayrıca psikiyatrik hastalıklara ilişkin tabularıaşmaya yardımcı olabilir.İşbu broşürün içeriği kısıtlı olmasından dolayıhastalık hakkında ayrıntılı bilgi verilememektedir.Bu nedenle tedavi eden doktorla bu konudagörüşün.Uitgave 2004, geheel herziene drukBeschikbare titels in de serie “In gesprekover………” zijn:• Als uw kind te druk is (ADHD)• ADHD bij volwassenen• Autisme• Borderline persoonlijkheidsstoornis• Delier (acute verwardheid)• Dementie• Depressie• Dwangstoornissen• Eetstoornissen• Elektroconvulsietherapie (ECT)• Gedragsstoornissen bij kinderen• Gegeneraliseerde angststoornis• Manisch-depressieve stoornissen• Medicijnen bij manisch-depressieve stoornissen• Medicijnen tegen angststoornissen• Medicijnen tegen depressies• Medicijnen tegen psychose• Onverklaarde lichamelijke klachten• Oorzaken van psychiatrische stoornissen• Paniekstoornis en agorafobie• Persoonlijkheidsstoornissen• Posttraumatische stress-stoornis• Psychiatrie rond zwangerschap en bevalling• Psychose• Psychotherapie• Schizofrenie• Slaapstoornissen• Sociale fobie• VerslavingBestelinformatieDe verschillende folders zijn los of als seriebestelbaar. Ze kunnen schriftelijk, per fax ofper e-mail worden aangevraagd bij: Secrass,Schoolstraat 24, 3451 AD Vleuten, fax 030-6776376, e-mail: secrass@xs4all.nl.Prijs per folder € 0,35 incl. BTW en excl.verpakkings- en portokosten.Yayın 2004, tamamen yenilenmiş baskı“Konumuz: ……….” dizisindeki mevcut diğerbaşlıklar:• Depresyon• Saplantı zorlantı bozukluğu• Yaygın anksiyete bozukluğu• Anksiyete bozukluklarına karşı ilaçlar• Depresyonlara karşı ilaçlar• Panik bozukluk ve agorafobi• Travma sonrası stres bozukluğu• Sosyal fobiSipariş bilgileriFarklı broşürler ayrı ayrı veya dizi halindesipariş edilebilir. Yazılı olarak, faks veya e-postaaracılığıyla aşağıdaki adres ve numaradanistenilebilir:Secrass, Schoolstraat 24, 3451 AD Vleutenfaks 030-6776376, e-posta: secrass@xs4all.nlBroşür başına fiyat € 0,35 olup, KDV dahil veambalaj ve posta masrafları hariçtir.