in gesprek met huurders - Mitros

CAHIERIn g e s p r e k m e t h u u r d e r sn o v e m b e r 2007

In gesprek met huurdersHuurdersparticipatie heeft zijn wortels in de jaren ’70. Toen verenigden huurders/bewonerszich in hun protesten tegen met name de stadsvernieuwing. Inmiddels zijn we jaren verder.Bewonerscommissies en huurdersbelangenorganisaties zijn vaste en erkende spelers geworden.De Overlegwet Huurders / Verhuurder regelt in algemene zin het verkeer tussen corporaties enhuurders(organisaties). Mitros heeft met Mitropool, de Utrechtse vereniging van huurders vanMitros, en Vereniging Bewonerscommissies Nieuwegein (VBN, de Nieuwegeinse koepel) samenwerkingsovereenkomstengesloten waarin wederzijds rechten, plichten en verantwoordelijkheden zijnvastgelegd. Voor de herstructureringsprojecten zijn (in Utrecht) protocollen voor bewoners inbrengopgesteld.Het veld is wel aan het schuiven. In hoeverre bijvoorbeeld vertegenwoordigen bewoners commissiesen huurdersorganisaties alle huurders in een complex of stad (de legitimiteitsvraag)? Hoe om te gaanmet groepen die moeilijk met deze gewortelde en geformaliseerde vorm van participatie te bereikenzijn, zoals (groepen) jongeren en allochtonen? Is een huurdersorganisatie een consumentenforumof participeert zij juist in de beleidsvorming van corporaties? Hoe verhoudt huurders participatiezich tot allerlei andere vormen van stakeholdersmanagement? En hoe tot de verschillende manierenwaarop corporaties als Mitros met (individuele) klanten communiceren? Is het tijd voor een bezinningop rol, inhoud en vormgeving van huurdersorganisaties en huurdersparticipatie?1Mitros Cahier - In gesprek met huurdersMitros zoekt in dit Cahier, samen met Mitropool en VBN, naar inspiratie voor deze bezinning. Diewordt gezocht door eerst de stand van zaken op te maken wat betreft de gevestigde participatieen voorts door te kijken naar voorbeelden elders in het land waar andere keuzes zijn gemaakt voorwat betreft participatie, communicatie en diversificatie. Wellicht biedt deze zoektocht ook inspiratievoor anderen.

1 ‘Het spel tussen de kleine kabouter enis nooit vrij van belangen’2Mitros Cahier - In gesprek met huurdesHenk de GraafPiet Cornelissen

de grote reusInterview met Piet Cornelissen, voorzitter VBN,en Henk de Graaf, lid MitropoolHoe houdt een grote corporatie voeling met de mensen in de stad en in de wijk? Zijn de huurdersorganisatieshiervoor nog de aangewezen manier? Henk de Graaf, bestuurslid van Mitropool, devereniging voor Utrechtse huurders van Mitros, en Piet Cornelissen, voorzitter van de VerenigingBewonerscommissies Nieuwegein (VBN), bespreken de realiteit van nu. En dromen over hoe hetanders kan.MeebeslissenCornelissen: “Voor een woningcorporatie én voor dehuurders is het van groot belang dat huurdersparticipatiegoed is geregeld. Hieronder versta ik het kunnenmeepraten over en beïnvloeden van het beleid van decorporatie in zijn volledige breedte.”De Graaf: “In een ideale situatie zou het zelfs nog verdermoeten gaan. Je zou als huurder eigenlijk moetenkunnen meebeslíssen. Want een huurder is nietgewoon een consument. Het huis en de omgevingzijn voor een mens van zo’n fundamenteel belang. Jehuis is toch een beetje je leven. Maar zo’n situatie isnatuurlijk een droombeeld…”Cornelissen: “De VBN wil dit eigenlijk ook al heel lang,kunnen meebeslissen. Alleen adviezen uitbrengenvinden wij te mager. Meebeslissen kan bijvoorbeeld inde vorm van het instemmingsrecht. Tot nu toe is hetons echter niet gelukt om dit voor elkaar te krijgen.Corporaties zijn daar vaak erg huiverig voor.”De Graaf: “Je komt dan wel op het spanningsvlak tussenmeebeslissen en meebesturen. De ruimte dieeen huurdersorganisatie krijgt om mee te beslissen,stopt op het moment dat je daarbij op de stoel van debestuurder gaat zitten. Dat gaat te ver. Daarvoor is dematerie vaak te ingewikkeld.”Voelhorens in de wijkCornelissen: “De VBN is een vereniging die is samengestelduit een aantal bewonerscommissies. Die commissieshebben ieder één of meer mensen afgevaardigdin het bestuur van de vereniging. We zijn duseigenlijk een club van clubjes. Via deze bewonerscommissieshebben wij onze voelhorens in de wijken. Methun mening houden wij dan ook rekening bij het uitbrengenvan adviezen aan Mitros. De commissies zijnvooral bezig met onderhoudszaken en de leefbaarheidin de wijken. Het bestuur zit meer op het beleidsmatigevlak. Wij, en via ons de bewonerscommissies, wordengefinancierd door Mitros. Anders dan in Utrecht,krijgen wij geen subsidie van de gemeente.”De Graaf: “Mitropool is een vereniging met individueleleden. We begonnen met 7.000 leden. Nu zijn het3Mitros Cahier - In gesprek met huurders

schien wat mee. Maar wij hebben het geld en de capaciteitniet om dit te realiseren. Mitros is hier wel meebezig. Waarom zouden we dan hierbij niet samenwerken?De corporatie bekijkt een situatie met een corporatiebrilop. Wij kunnen dezelfde situatie dan benaderenvanuit de optiek van huurdersbelangen. We werkensamen, maar ieder met onze eigen agenda. We zijntoch allebei geïnteresseerd in het wonen en leven vande mensen? Zo kunnen we beiden informatie verzamelendie we nodig hebben.”Cornelissen: “De VBN zou ook graag meer met Mitroswillen samenwerken om informatie over de huurderste verzamelen, om te leren wat er allemaal ‘achter devoordeur’ speelt. Van die samenwerking kunnen we beidenprofiteren, volgens mij. Wij willen graag een eigenwebsite waarop we over allerlei thema’s de mening vanbewoners kunnen vragen. Enquêtes via het internet bijvoorbeeld.Maar wij hebben de capaciteit niet om eendergelijke website op te zetten en te beheren. Mitros wilgraag voelhorens hebben in de wijk. Waarom zouden zijons dan niet kunnen helpen met onze website en profiterenvan de informatie die wij ermee binnenhalen? Ikdenk dat een bewonerscommissie of huurdersorganisatieandere, verdergaande informatie kan krijgen vaneen huurder. Huurders praten vaak gemakkelijker meteen bewonerscommissie dan met Mitros. De drempelis lager. En die informatie kan voor Mitros van grootbelang zijn.”Toegevoegde waardeDe Graaf: “Van Mitros weet ik dat zij op allerlei niveausin gesprek is met haar stakeholders: klanttevredenheidsonderzoeken,stakeholdersconferenties, het MitrosAtelier en gesprekken met partners in de wijk. Dan zouje je kunnen afvragen wat nu nog de toegevoegde waardeis van een huurdersorganisatie. Mitros is ongetwijfeldover het algemeen de beter geïnformeerde partij.Maar toch denk ik, net als Piet Cornelissen, dat wij alshuurdersorganisatie andere dingen te zien en te horenkrijgen dan de corporatie. En dat wij vanuit het huurdersperspectiefnaar de zaken kijken. Dat is volgensmij onze toegevoegde waarde. Mitropool moet eerstwel weer een goed werkende vorm vinden. Zoals het nugaat, werkt het niet. Misschien is het model wel achterhaald.Als het niet helder is dat wij de huurders vertegenwoordigenof we geen belang meer bij elkaar hebben,dan moeten we maar eens een heel nieuwe weg inslaan. En daar zijn we nu naar op zoek.”ToekomstCornelissen: “Omdat het goed gaat bij de VBN, kijkenwe niet zover vooruit. Ik zie dan ook de noodzaak nietvoor veel verandering. Behalve dan een betere informatievoorziening.Dat hoop ik echt voor elkaar te krijgen.”De Graaf: “Als ik een beetje droom over de toekomst– dan is misschien wel de druk van de woningmarkt inUtrecht! – dan denk ik dat er toch altijd de noodzaakzal zijn om vanuit het losgoed, dus de mensen, te kijkennaar het vastgoed, de woningen. Het spel tussende kleine kabouter en de grote reus zal immers nooithelemaal vrij zijn van belangen. Er moet daarom altijdeen of andere vorm zijn – of dat nou een huurdersorganisatieis of iets anders – om zaken vanuit het perspectiefvan de huurder te kunnen blijven bekijken. Eencorporatie kan dat zelf niet goed. Misschien kunnen wesamen met andere huurdersorganisaties iets nieuwsorganiseren. Of wie weet, is Mitropool over tien jaar welgefuseerd met de VBN…”5Mitros Cahier - In gesprek met huurders

2 ‘Huurders moeten zich uitgedaagdvoelen om hun mening te geven’6Mitros Cahier - In gesprek met huurdesBij de Woningstichting in Wageningen,een corporatie met zo’n 5.100 woningen,heeft de huurdersverenigingzich drie jaar geleden opgeheven.Een grote stap met als gevolg datde Woningstichting nieuwe invullingmoest geven aan haar participatiebeleid.Volgens Hans van Es, managerWonen, een boeiend proces dat heeftgeleid tot interessante, eigentijdserevormen van participatie.

Interview met Hans van Es,manager Wonen, De Woningstichting, Wageningen“Mijn eerste contacten met de Woningstichting stammenuit de tijd dat ik nog adviseur bij de Woonbondwas. Ik was samen met een paar anderen ingehuurdom een participatieovereenkomst op te stellen tussende directie en een nieuwe huurdersorganisatie. Toener later een vacature bij de Woningstichting was, benik ‘overgelopen’ naar de verhuurder. Het uitdagendeis dan dat je in plaats van te adviseren en maar af tewachten of er iets met je advies wordt gedaan, nu zelfde touwtjes in handen krijgt.”Inzetten, raadplegen en betrekken“In het begin hield ik me bij de Woningstichting vooralbezig met het vormgeven van de zachte velden, zoalsleefbaarheid, participatie en wonen en zorg. Ik komuit de participatiewereld en heb een hoop ervaringopgedaan op dat gebied. Onder participatie versta ikdat je de mensen die iedere dag gebruik maken vanjouw product, op een juiste wijze inzet, raadpleegt enbetrekt. In het geval van een woningcorporatie maakje dus aanspraak op hun deskundigheid als bewonervan je woningen. Je moet bewoners een plek gevenom te kunnen meedenken. Ze moeten zich vooral uitgedaagdvoelen om hun mening te geven.”“Dit kun je op verschillende manieren vormgeven,afhankelijk van hoe ver je wilt gaan als corporatie enwat je met de input wilt doen. Je moet zeker niet deverkeerde verantwoordelijkheden bij de verkeerde personenof organisaties leggen. De directeur blijft altijdverantwoordelijk voor bijvoorbeeld het huurbeleiden het voorraadbeleid. Het belang van de huurdersis immers een heel ander belang. Zij willen toch hetliefst een zo laag mogelijke huur? Hoe ver je gaat inhet laten meedenken en het rekening houden met demening en deskundigheid van je huurders, hangt heelerg af van de kwaliteit van de mensen die in organisatiesof commissies zitten.”Koesteren“Zo heb je allereerst de bewonerscommissies. Op henben ik echt trots! Die moeten altijd blijven bestaan. Wijkunnen niet zonder hen. Zij hebben een heel belangrijkefunctie in de wijk. Je kunt ze aanspreken als jeiets in een wijk wilt bereiken of te weten wilt komen.Zij zijn bezig op complex- en wijkniveau. Ze hebbenhet niet over abstracte, maar over heel concrete, praktischezaken. En dat leidt vaak tot activiteiten. Doorhen ontstaat binding in de wijk. Daarom koesteren wijonze bewonerscommissies. Alleen erg jammer dat zijgrotendeels grijs en blank zijn. Zeker geen afspiegelingvan de wijk waar ze werkzaam zijn.”7Mitros Cahier - In gesprek met huurders

“Dan heb je de huurdersorganisaties. Zij werken opeen abstracter niveau, praten met de verhuurder overallerlei beleidskwesties. Het is alleen niet gemakkelijkmensen voor zo’n vereniging te vinden. Best begrijpelijkoverigens. Wat weet je als leek nou van huurbeleid?En toch word je geacht daar iets zinnigs over tezeggen. En zelfs te adviseren. Maar je hebt bij voorbaatal een achterstand in kennis. Bovendien moet jehet leuk vinden om over dat soort thema’s te praten.Ook vraagt het een hoop van je: algemene ledenvergaderingenorganiseren, vaak ’s avonds vergaderen,leden werven, ontwikkelingen in de stad bijhouden,terugkoppelen naar bewonerscommissies en hunraadplegen. Kortom, het kost een hoop tijd.”Individualisering“In de huidige maatschappij hebben mensen die tijdvaak niet. Of willen die aan iets anders besteden. Deindividualisering heeft tot gevolg dat veel mensenkiezen voor hun eigen leven, hun eigen gezin, lekkerthuis tv kijken. Niet ’s avonds vergaderen voor debuurt. Deze tendens, waardoor het steeds moeilijkerwordt om huurdersorganisaties te bemensen, zie jeoveral in de maatschappij. Ouderraden van scholen,vakbonden, cliëntenraden van zorginstellingen, zijworstelen allemaal met dit probleem.”“Volgens mij speelt er ook nog iets anders waardoorhet steeds moeilijker wordt om mensen te krijgenvoor dit soort organisaties. De steeds sneller wordendedigitale wereld maakt dat mensen de deurniet meer uit komen. Mensen doen steeds meer vanachter hun bureau. Denk maar aan peilingen via hetinternet, kopen via het internet, met elkaar in contactzijn via het internet.”“Ook onze huurdersorganisatie had last van dit alles.Oorspronkelijk had de Woningstichting een huurdersorganisatiein de vorm van een adviesraad die ingebedwas in de organisatie. Er zaten vertegenwoordigersin vanuit alle bewonerscommissies. Wij hebbenze echter gestimuleerd om zelfstandig te worden envanuit een zelfstandige positie met ons te onderhandelen.Zij zijn toen een vereniging geworden meteigen statuten. De leden werden op persoonlijke titeluitgenodigd in plaats van puur omdat ze in een bewonerscommissiezaten. Huurders konden tegen betalingvan contributie lid worden.”Niet betrokken“Enkele jaren geleden bleek dit dus niet meer goed tewerken. Er kwamen geen nieuwe leden bij. Er kwamgeen enkele input vanuit de huurders. Huurders voel­9Mitros Cahier - In gesprek met huurders

10Mitros Cahier - In gesprek met huurdesden zich kennelijk niet betrokken bij de huurdersorganisatie.De kwaliteit van de adviezen was maar matig.Ze kwamen niet met nieuwe ideeën. Het was nietvernieuwend en prikkelend. We hebben het nog eenhele tijd samen geprobeerd. Maar het voelde uiteindelijkallemaal niet goed. Dat gevoel hadden zij gelukkigzelf ook. We hebben gesprekken gevoerd en hungevraagd om goed na te denken over de toekomst, derealiteit onder ogen te zien en keuzes te maken. Zijzijn na grondig beraad zelf tot de conclusie gekomendat het beter was zichzelf op te heffen. Dat was driejaar geleden.”“Dit plaatste ons voor een probleem. We voldedenopeens niet meer aan de wet. Bovendien zaten wenet in de huurverhogingsperiode en hadden we geenhuurdersorganisatie meer om dit mee te bespreken.Dus hebben we de Woonbond ingeschakeld.Zij moesten ons maar vertellen wat onze huurdersvan ons huurverhogingsvoorstel vonden. Zij hebbenonze huurders aangeschreven en om input gevraagd.Vervolgens één avondje met de Woonbond om tafelen we hadden een prima advies.”Ambities en frustraties“In de tussentijd moesten wij ons erover beraden hoewij ons participatiebeleid wilden vormgeven. Om ditnieuwe beleid een succes te laten worden, wilden wein ieder geval rekening houden met de tendensenwaar ik het eerder over had: de individualisering ende digitalisering. We hebben met collega-corporatiesgesproken en het idee dat gaandeweg ontstond,met onze beleidsmedewerkers en woonconsulentenbesproken. Vervolgens hebben we zowel onze ambitiesals onze frustraties tot nu toe op papier gezet enLaagland Advies een rapport laten schrijven.”‘Lagerhuisdebatten’ en internetpanel“Uiteindelijk zijn we met twee nieuwe vormen vanparticipatie gekomen: ‘Lagerhuisdebatten’ en eeninternetpanel. Geen structuurorganisaties meer,waarvoor je leden en besturen moet werven of reglementenmoet opstellen. Maar veel meer ‘quick ‘ndirty’, zoals ik het noem. Dus gemakkelijk en snelmensen over een bepaald thema raadplegen. Onseerste ‘Lagerhuisdebat’ hebben we precies zo georganiseerdals op televisie. Drie thema’s kwamen aanbod, twee van ons en één door de huurders aangedragen.In de pauze trad een breakdance groep op.Er zaten wel honderd man in de zaal, ongelooflijk!Zo organiseer je een thematische avond die ook nogleuk is. Je komt veel te weten en je bent in één avond

klaar. We hebben er nu al een aantal succesvolle‘Lagerhuisdebatten’ op zitten.”met ze in gesprek over allerlei onderwerpen. We proberenvan alles en zien wel of het aanslaat.”“Met het internetpanel zijn we nog niet zo lang bezig.We hebben tot nu toe één raadpleging gedaan, eeninstapenquête. Hieraan hebben 306 mensen meegedaan,waarvan ongeveer 200 huurders van ons waren.Inmiddels hebben we een vast panel. We willen zedrie keer per jaar een bepaalde vraag voorleggen.Bijvoorbeeld over de kwaliteit van onze dienstverlening.Of over thema’s uit ons nieuwe ondernemingsplan.Uit de instapenquête, die over zeer uiteenlopendeonderwerpen ging, hebben wij heel veel informatiekunnen halen. Het voordeel van zo’n internetpanel isdat het veel diverser is samengesteld dan bewonerscommissiesen de traditionele huurdersorganisaties.Er zitten bijvoorbeeld ook jongeren, allochtonen enalleenstaande moeders in.”“Het was natuurlijk afwachten of we erop aangesprokenzouden worden dat we geen traditionelehuurdersorganisatie meer hebben. Maar de kritiek,uit welke hoek dan ook, is uitgebleven. Ik denk ookwel omdat we er behoorlijk proactief mee bezig zijngeweest. We hebben meteen de verantwoordelijkheidgenomen om na te denken over een nieuw participatiebeleid.Met dit nieuwe beleid krijgen we geen kritiekmaar juist positieve aandacht. En dat vergroot hetenthousiasme alleen maar!”11Mitros Cahier - In gesprek met huurdersMinder geijkt“Behalve met de ‘Lagerhuisdebatten’ en ons internetpanelproberen we sowieso minder geijkte vormenvan participatie in te bedden in onze organisatie. Zohebben we een keer in de winter ergens in een wijkeen vuurkorf neergezet. Een hoop bewoners kwamener uit nieuwsgierigheid op af. Zo raakten we spontaan

3 ‘Durf nieuwe wegen te bewandelen’Staedion, een grote corporatie met bijna 33.000 woningen in Den Haag,treedt tegenwoordig op minder traditionele wijze in gesprek met haar huurders.De huurdersorganisatie bestaat niet meer. In plaats daarvan zijn er nuvier adviesforums. Volgens Ronald Mol, rayonmanager, is het nog te vroegom te zeggen of het een succesformule is. Maar enthousiast is hij wel.12Mitros Cahier - In gesprek met huurdes“Geheel traditioneel was bij Staedion tot voor kort debewonersparticipatie georganiseerd op twee niveaus.Op wijk- en complexniveau praatten we met onzebewonerscommissies. Op meer tactisch en beleidsmatigniveau hadden we onze huurdersvereniging.Die laatste bestaat niet meer. De bewonerscommissiesnatuurlijk wel. Die zullen we altijd in stand houden.Zij zijn belangrijk voor ons als aanspreekpuntin een complex. Zij zijn erg verbonden met de wijk.Echter, een aantal commissie kampt wel met eenlegitimiteitsprobleem. De diversiteit ontbreekt en zevertegenwoordigen wat dat betreft dus niet echt dehuurders van Staedion. En het is voor hen erg moeilijkom in contact te komen met de nieuwe populatiein de wijken.”Geldkraan dichtgedraaid“Daarnaast hadden we dus een huurdersvereniging,waarvan de leden waren afgevaardigd uit debewoners commissies. Ze kregen van ons een eigenkantoor en middelen. Ook zij kregen het steeds moeilijkermet het werven van leden. En ook bij hen speeldede legitimiteitskwestie. Hun teloorgang is echterversneld door andere problemen. Ze lagen internnamelijk met elkaar in de clinch. Wij hebben verschillendebemiddelingspogingen ondernomen, maar hetheeft niet mogen baten. Omdat wij de situatie toenonwerkbaar vonden, hebben we de geldkraan dichtgedraaid.Dat leverde een hoop commotie op in onzeorganisatie, maar we zagen echt geen andere mogelijkheid.De huurdersvereniging heeft zichzelf toenontbonden.”“Er was bij ons niet veel enthousiasme om een nieuwehuurdersorganisatie op te richten, gestoeld op deoude uitgangspunten. Maar we beseften wel dat we

Interview met Ronald Mol,rayonmanager, Staedion, Den Haagheel gauw met alternatieven moestenkomen. Participatie is immers van essentieelbelang voor een woningcorporatieen bovendien verplicht volgens de wet.Je merkt dat mensen op zich wel bereidzijn zich in te zetten en mee te denken,alleen het liefst kortstondig, gericht opeen duidelijk thema of een bepaalde problematiek.Dat zie je ook als er in een wijkiets speelt. Dan kost het geen moeite eenbewonerscommissie op te richten. Alsalles voorbij is, heft die commissie zichweer op. We zagen dus in dat we de participatielangs deze weg moesten organiseren.Mensen zoeken die zich betrokkenvoelen en ze kortstondig met een bepaaldeproblematiek bezig laten zijn. Hetmoet interessant zijn voor die mensen.”13Mitros Cahier - In gesprek met huurders

14Mitros Cahier - In gesprek met huurdesGeen spreekbuis“Zo werd het idee van adviesforums geboren.Staedion heeft vier rayons, die vanuit twee vestigingenin Den Haag werken. Het mooist zou het dus zijnom voor ieder rayon een eigen adviesforum te kunnenoprichten met daarin betrokken mensen die eenredelijke afspiegeling vormen van het rayongebied.Een groep enthousiaste bewoners die vanuit hun persoonlijkeexpertise met ons meedenkt. Maar niet alsvertegenwoordigers van de bewoners in het gebied,geen spreekbuis dus.”Argwanend“Om de adviesforums op die manier te kunnen samenstellen,moet je er zelf wel in sturen. We hebben ditheel serieus aangepakt. Eerst hebben we een profielschetsgemaakt van de kandidaten en competentiesbenoemd. Zo zochten we mensen die open staan voornieuwe ideeën, zelf onderwerpen ter sprake durven tebrengen, niet snel opgeven, hun mening goed onderwoorden kunnen brengen en goed kunnen luisteren.Dit hebben we samen met de bewonerscommissiesgedaan tijdens een spannende sessie in Madurodam.In eerste instantie bestond er wat wrevel bij de commissies.Zij waren argwanend en vroegen zich af watdit allemaal moest gaan opleveren. Het werd hier dooreen pittige bijeenkomst. Maar aan het eind waren demeeste commissies toch enthousiast over ons idee.Ze erkenden ook dat er wat moest gebeuren en dathet tijd was voor iets nieuws. Enkele commissies zijnhet tot nu toe niet eens met onze aanpak en stellen delegitimiteit van de adviesforums ter discussie. Tochgaan we door omdat we vinden dat we op de goedeweg zitten. We vinden dat de aanpak met de adviesforumseen goede kans verdient.”“Na deze sessie hebben we een echte sollicitatieprocedureopgezet. We hebben een wervende mailing dedeur uit gedaan naar al onze huurders. Er kwamenheel veel reacties binnen. En zeer gevarieerd ook. Datlaatste was heel verrassend en positief. Zo zaten erveel jongeren en allochtonen bij. Vervolgens hebbenwe kandidaten geselecteerd en gesprekken met hengevoerd. Mensen waarvan we tijdens de gesprekkenmerkten dat ze voornamelijk bezig waren met huncomplex, vielen al meteen af. Dat is niet wat we voorogen hadden met de adviesforums. Met de forumswilden we juist praten over meer complexoverstijgendezaken, zoals leefbaarheid in wijken of veiligheid.Niet over slecht schilderwerk. Bij het samenstellenvan de forums hebben we heel erg gelet op de samenstellingvan de groep en de competenties waar deleden aan moesten voldoen.”

15Mitros Cahier - In gesprek met huurders

16Mitros Cahier - In gesprek met huurdesSpeed daten“We zijn er, volgens mij, aardig in geslaagd om mooi gemêleerdeforums te formeren: jong en oud, man en vrouw, allochtoon enautochtoon, verschillende beroepsgroepen. Ze bestaan alle vieruit zo’n acht tot twaalf leden met een roulerend voorzitterschap.Tijdens een eerste grote bijeenkomst zijn we gaan ‘speed daten’.Vijf minuten bij elkaar aan tafel om kennis te maken en dan weernaar de volgende tafel. Zo hebben de forumleden met elkaar enmet de bewonerscommissies kennisgemaakt. Daarna hebben wenog de spelregels opgesteld, maar geen formeel reglement.”“In de begintijd hebben we de leden natuurlijk heel veel verteldover de volkshuisvesting en hebben ze training gehad in vergadertechniekenen adviseren. We zitten nu nog in het stadium vankennisoverdracht. Je wilt ze toch een goede basis meegeven. Datkomt de kwaliteit van de adviezen straks alleen maar ten goede.Natuurlijk kan het nog steeds voorkomen dat we een keer eenadvies krijgen waar we echt niets mee kunnen. Dan is het aanons om daar zorgvuldig mee om te gaan. We moeten dan heelduidelijk motiveren waarom we dat advies niet kunnen opvolgen.We hebben dit van tevoren ook met ze besproken. Dat dit kanvoorkomen en hoe we daar dan mee omgaan. Maar ook dan benje in ieder geval met elkaar in discussie en dat is misschien welhet belangrijkste.”Belangrijke thema’s“De adviesforums zijn vrij om thema’s aan te dragen waaroverze het met ons willen hebben. Ze hebben nu al drie belangrijkethema’s benoemd: leefbaarheid, communicatie en diversiteit.Verder gaan we het met hen ook hebben over de herstructurering,de afweging tussen renovatie en sloop/nieuwbouw ineen bepaald stadsdeel, bijzondere doelgroepen en de jaarlijksehuurverhoging. Over dit soort onderwerpen willen wij graag eenadvies van hen.”“De bijeenkomsten zijn informeel qua sfeer met na de pauze eenhapje en een drankje. We bereiden ze wel voor en bespreken deagenda met de voorzitter van dat moment. Tot nu toe hebben wealleen onderling met elkaar gepraat, dus de adviesforums meteen afvaardiging van Staedion. Het kan best zijn dat we in detoekomst ook externe sprekers uitnodigen. Verder proberen wijde Adviesforums zo goed mogelijk te faciliteren. Zo kunnen deleden van de forums bijvoorbeeld met elkaar communiceren viaeen beveiligde omgeving binnen de Staedionwebsite.”Losse eindjes“Het is nog te vroeg om te zeggen of het een succesformule is.We zijn net begonnen. Maar ik ben wel heel enthousiast. Er zijnnog wel wat losse eindjes die we moeten regelen. We hebbener bewust voor gekozen niet alles in één keer vast te leggen. Zomoeten we nog uitwerken of en hoe de vier adviesforums metelkaar in contact blijven. We willen in ieder geval geen overkoepelendorgaan met daarin een afvaardiging vanuit alle forums. Datis veel te formeel. En ook de voordracht van de huurderscom­

missaris is niet meer vanzelfsprekend, nu we geenhuurdersvereniging meer hebben. Het lijkt wel logischom die voordracht nu vanuit de adviesforums te latenkomen, maar ook dat is nog niet vastgelegd.”“Ook met die bewonerscommissies die de legitimiteitvan onze adviesforums ter discussie stellen, zijnwe nog in gesprek. Wij vinden dat wij in ruime mateaan de Wet Overleg Huurders Verhuurder voldoen.We praten met individuele huurders, met bewonerscommissiesen luisteren naar onze adviesforums envragen hen om advies. En we werken met klantenpanels.We zijn dus op alle niveaus met onze klant ingesprek.”Tip“Al met al denk ik dat we er goed aan hebben gedaangeen nieuwe huurdersvereniging op te richten. Het isnatuurlijk triest, maar als je met andere woningcorporatiespraat, is er een en al herkenning. Zij kampenbijna allemaal met dezelfde problemen rondom dehuurdersorganisaties. Dat heeft met de maatschappijte maken. Het moet allemaal kort en snel, menwil niet meer de buurt vertegenwoordigen en hetgemeenschappelijke houdt op bij de voordeur. Als jemazzel hebt, bij de portiekvoordeur. Het traditioneleparticipatiemodel was vroeger effectief, maar past nietmeer bij deze tijd. Als ik Mitros een tip mag geven:blijf niet teveel in het traditionele kader hangen, maardurf nieuwe wegen te bewandelen. En als je dat doet,wees dan niet bang om niet alles in één keer helemaalprecies uitgewerkt en vastgelegd te hebben. Laat hetmaar op je afkomen en probeer dan oplossingen tevinden, waar nodig. Maar hoe je het ook doet, blijfaltijd heel serieus naar je huurders luisteren!”17Mitros Cahier - In gesprek met huurders

4 ‘Culturele diversiteit is een gegevenKijk naar de wereld en je ziet dat er voortdurend sprake is vanmigratie. Dat heeft gevolgen voor de maatschappij. Steeds meerverschillende culturen komen dicht bij elkaar te wonen. “Als corporatiesniet oppassen en aansluiting proberen te vinden bij dieculturele diversiteit, lopen zij de aansluiting met de buurten en hunhuurders mis”, waarschuwt Moustapha Baba van Mexit, een adviesbureauvoor intercultureel management.18Mitros Cahier - In gesprek met huurdesGeldkraan dichtgedraaid“Mexit doet onderzoek, communicatie, trainingen enworkshops. Allemaal erop gericht om bedrijven enorganisaties te helpen bij het benutten van de kansendie onze veelkleurige samenleving biedt. Men bekijktmulticulturele wijken vaak vanuit een negatief perspectiefen ziet alleen de problemen die er zijn. Wijproberen dit 180 graden om te draaien. Wat zijn dekansen die zulke buurten bieden? Onderzoek wat dieculturele diversiteit voor jouw organisatie betekent.Kijk hoe je verschillende werelden aan elkaar kuntkoppelen. Wij begeleiden organisaties hierbij, zowelprocesmatig als beleidsmatig.”Diversiteit aan kanalen“Corporaties proberen op allerlei manieren in gesprekte treden met huurders. Dat is voor hen ook vanessentieel belang. Natuurlijk hoef je niet met allehuurders het gesprek aan te gaan, maar wel met eengoede afspiegeling van de bewoners in een wijk. Ikvind het echter verbazingwekkend hoe weinig corporatiesweten van wat er leeft in een wijk. Dat komtdoordat het ze nog steeds niet goed lukt om binnente komen in de allochtone gemeenschap. Die bereikje over het algemeen niet via bewonerscommissiesen huurdersorganisaties. Zij zijn niet opgegroeid metdit soort commissies en verenigingen. Maar ook zijzijn je huurders, waarmee je over de leefbaarheid inde wijk en over zaken die in en om de portieken spelen,moet praten. Culturele diversiteit is een gegevenwaar je op in moet spelen. Je moet daarom ook eendiversiteit aan kanalen creëren om te communicerenmet je bewoners. En dat hoeft zeker niet altijd via deformele structuren.”

waar je op in moet spelen’Interview met Moustapha Baba,partner bij adviesbureau Mexit,Amsterdam“De bereidheid is er wel bij de corporatiesom hun allochtone huurders te latenparticiperen. Maar ze maken zich er somswel erg gemakkelijk van af. Ze sturen allebewoners in een complex bijvoorbeeldeen brief met een korte enquête. Krijgenze geen reactie, dan zeggen ze al gauw ‘wehebben het geprobeerd’. Ik denk dat hettijd is voor andere manieren van toenaderingzoeken. Niet alleen de vaste structuurvan een bewonerscommissie die eens inde vier weken ’s avonds bijeenkomt. EenTurkse vrouw mag misschien ’s avondsvan haar man de deur niet uit, terwijl zeeigenlijk best zou willen meepraten. Alshet overdag was, zou ze misschien welmeedoen.”Tussen neus en lippen“Hoe ontwikkel je dan nieuwe structurenwaarin bijvoorbeeld Turkse enMarokkaanse vrouwen wel mee kunnendoen? Stel dat je een keer een bijeenkomstorganiseert bij hen in de wijk over eenthema dat voor hen allemaal interessantis. Of een bijeenkomst waarbij je uitleg19Mitros Cahier - In gesprek met huurders

20Mitros Cahier - In gesprek met huurdesgeeft over het huurcontract en de rechten en plichtendie daaruit voortvloeien. Gewoon overdag. Daarkomen die vrouwen dan waarschijnlijk wel naartoe.Als je dan eenmaal met hen in gesprek bent, leg danuit dat zij ook mee kunnen praten. Dat hun meningvoor jou belangrijk is en dat je eigenlijk op zoek bentnaar een wat structurelere basis om met hen verderte kunnen praten. Zo leg je tussen neus en lippen uitwat een bewonerscommissie is. Grote kans dat zedan geïnteresseerd zijn. Overleg dan meteen met zewaar je rekening mee moet houden om het voor henook toegankelijk te maken. Dus bijvoorbeeld niet ’savonds vergaderen. Als dat hen over de streep trekt,is het toch een kleine moeite om daarover afsprakente maken?”Power“Bij die vrouwen zit een hoop ‘power’. Die willen zichgraag verder ontwikkelen en willen dat hun kindereneen goede toekomst hebben. Ook vinden ze hetbelangrijk dat hun buurt er goed uitziet. Dus je krijgtze al gauw geïnteresseerd om mee te doen, als je zeer iets voor teruggeeft wat zich terugvertaalt naar huneigen ontwikkeling, hun wijk of hun kinderen. Zij zijnniet gevoelig voor de eventuele ‘status’ die je ontleentaan een borrel met de directie of voor het ‘belangrijke’gevoel van in een bestuur zitten. Daar herkent eenTurkse of Marokkaanse vrouw zich niet in. Organiseeractiviteiten voor hun kinderen, participeer in hunopleidingsmiddagen of in hun eigen initiatieven omde buurt te verbeteren. Kijk van welke faciliteiten inde buurt zij of hun kinderen gebruik maken en sponsordaar een activiteit. Kortom, kijk verder dan dehuurder-verhuurder relatie die je met ze hebt. Ben jeeenmaal in contact, dan kan dit zich als een olievlekverder uitspreiden over de stad. Via hun contacten.”Binding met de wijk“Ook de allochtone jeugd is een belangrijke schakeltussen de corporatie en het allochtone deel van debewoners. Die jongeren hebben een binding metde wijk, hetzij omdat ze er zelf wonen, hetzij, als zeinmiddels zijn vertrokken, omdat hun ouders er nogwonen. Zij willen zich dan vaak toch inzetten voor diewijk, juist omdat hun ouders er wonen. Zij sprekenvaak beter Nederlands dan hun ouders en kunnendaardoor spreekbuis voor hun ouders zijn.”“Om de jongeren te bereiken moet je ook meer informelewegen bewandelen. Hen kom je evenmin in detraditionele participatievormen tegen. Bovendien hebbenjonge mensen het nou eenmaal vaak druk methun carrière en hun sociale leven. Communicerengaat dus vaak via de digitale media. Gebruik daarombijvoorbeeld het internet. Er zijn op het internet veelMarokkaanse en Turkse communities. Op die siteshebben ze het over van alles, van werk tot liefde. Alsje een aantal van deze sites bezoekt, kom je er al gauwachter wat er bij hen leeft, wat voor hen belangrijk is.Onderzoek of je via zulke community sites verbindingenkunt leggen. Je kunt het ook via het welzijnswerkproberen. Daar hebben ze vaak al contacten waar jemisschien gebruik van kunt maken.”

Brugfunctie“En via scholen kun je de jeugd natuurlijk goed bereiken.Kijk of je kunt bijdragen aan projecten die ze opschool uitvoeren. Soms hebben ze er een radiostation,waar ze heel actief bij betrokken zijn. Sport is ookeen goede invalshoek. Bij zowel jongens als meisjesis kickboxen tegenwoordig zeer populair. En ook voetbalkomt steeds meer in trek bij de meiden. Op diemanier kun je proberen binnen te treden in hun leefwereld.Zoek op al deze manieren contact met sleutelfiguren,jongeren die actief zijn in hun buurt, op hunschool, op het internet, en laat hun een brugfunctievervullen. Als zij enthousiast worden, betrekken zij erweer andere jongeren bij. En hun ouders.”Doordrongen“Niet alleen woningcorporaties, maar ook huurdersorganisatiesmoeten er zo langzamerhand heel goedvan doordrongen raken dat de samenleving veranderdis. Niet alleen individualistischer, maar ook veelgedifferentieerder. De verscheidenheid in wijken zalde komende jaren alleen nog maar gaan toenemen.Dat betekent voor huurdersorganisaties dat zij, netals corporaties, hun werkwijze en structuur wellichtmoeten aanpassen. Je moet daar wel voor open willenstaan en die slag nu gauw maken. Anders verliesje absoluut je legitimiteit.”Kwetsbaar en open“Momenteel is de afstand tussen een huurdersorganisatieen de huurders vaak veel te groot.Bewonerscommissies zitten weliswaar veel dichterbij de bewoners, maar ook zij weten niet wat er bijgrote groepen in hun wijk speelt. Bijvoorbeeld bijallochtone vrouwen. Ze moeten beseffen wie de huurdersvan nu zijn en die verscheidenheid aan huurdersproberen terug te laten komen in hun commissie oforganisatie. Ik besef heel goed en waardeer het zeerdat die mensen zich jarenlang enorm hebben ingezet,maar ik raad ze toch aan te streven naar een betereafspiegeling van de huurders in een wijk. Dat zal henin staat stellen hun werk veel beter te kunnen doenen dus hebben ze er zelf belang bij. Als je zegt ‘Ik hebhet geprobeerd, maar het lukt niet’, dan schiet je inde verdediging. Dat levert niets op.”“Overigens denk ik dat huurdersorganisaties en bewonerscommissiesdit niet alleen kunnen. Corporatiesmoeten erover nadenken hoe zij dit willen faciliteren.Zij hebben er immers ook belang bij.Het is niet gemakkelijk, dat realiseer ik me. Je moet jekwetsbaar en open durven opstellen. Verdiep je erinhoe andere groeperingen zich organiseren en maakdaar gebruik van. Het bewandelen van de gebaandewegen werkt niet, dat is inmiddels wel gebleken.”21Mitros Cahier - In gesprek met huurders

5 Over oude schoenenen nieuwe wegenSamen met haar huurdersorganisaties Mitropool en VBN is Mitros op zoek naar inspiratie enbezinning over huurdersparticipatie. De conclusie is gerechtvaardigd dat het goed is dit onderwerpin alle openheid te agenderen: er gebeurt her en der in het land nogal wat. En al zijn het nogkinderschoenen waarin nieuwe wegen worden bewandeld, het zijn indrukwekkende pogingen omaan te sluiten op een veranderende wereld.22Mitros Cahier - In gesprek met huurdesHet is nog te vroeg om verregaande conclusies tetrekken, maar een paar dingen vallen op bij het doorlezenen doordenken van de interviews:• Al zijn er problemen met de samenstelling (‘grijs,man en blank’) en in het verlengde daarvan met derepresentativiteit, bewonerscommissies zijn en blijvenonmisbaar voor alledaags contact over praktischezaken in en rond complexen. Commissies dienendus gekoesterd te worden en het is vooral zaaknaar manieren te zoeken om zo’n commissie ookvoor nu ondervertegenwoordigde bewonersgroepenaantrekkelijker te maken.• Huurdersorganisaties die op stedelijk niveau met decorporatie praten, hebben het veel lastiger. De ‘klassenstrijd’,zoals die gekscherend in één interviewgenoemd werd, is geen verbindend thema meer,de wereld is complexer geworden en de materie inde wonen-sector breder en ingewikkelder. Het vergtsteeds meer moeite om vrijwilligers te vinden diezich in dit spanningsveld voor langere tijd willeninzetten als sparringpartner van de woningcorporatie.Ook hun relatie met bewonerscommissies isniet altijd makkelijk.• De nieuw ontwikkelde varianten zijn op het eerstegezicht geslaagde pogingen om huurdersparticipatienieuw leven in te blazen, al benadrukken debedenkers dat het nog te vroeg is om definitieveuitspraken te doen over het succes. Rode draad inveel nieuwe vormen is een kortstondig contact meteen kleiner deel van de complexe wereld: een vuurkorfbrengt je in contact met een páár straten, een‘Lagerhuisdebat’ focust op twee of drie thema’s,het internetpanel zoomt in op een seléctie van detotale dienstverlening. Het succes zit blijkbaar invluchtig én geconcentreerd.Toch zijn er ook dilemma’s te benoemen bij dienieuwe varianten:• Hoe wordt gewaarborgd dat het – niet te ontkennen– belangenspel tussen ‘grote reus en kleine

kabouter’ goed gespeeld blijft worden. De aandachtverspreiden over vele varianten herbergt het risicovan ‘verdeel en heers’. Hoezeer de corporatie ookhaar best doet om de zevenmijlslaarzen in de kastte laten.• Corporaties hebben verschillende relaties met hunhuurders: als klant (marktwerking, 1-op-1 relatie metde corporatie), als bewoner (legitimatie, wettelijk afte dwingen participatierechten) en als (co-producerende)burger (draagvlak en betrokkenheid) * . Denieuwe varianten bieden verfrissend meer aandachtvoor de klant en de burger. Komt de bewoner daarmeein de knel, of helpt deze verschuiving juist omnóg betere, en meer samenhangende varianten tebedenken die de corporatie in verbinding brengt opindividueel, straat-, wijk- en stedelijk niveau?• Trekken de nieuwe varianten echt al een meer divers* Driedeling afkomstig uit discussienotitieWonenBreburg in Tilburg (mei 2007).publiek, bieden ze werkelijk al een beter beeld op dewerkelijkheid? De verschuiving in de zoektocht van‘grijs, man en blank’ naar ‘jong, vrouw en gekleurd’is nog maar net begonnen. Misschien helpt het alsde corporatie zelf nog meer aanwezig is in de haarvatenvan wijken en buurten, en omgekeerd als dewijken en buurten terug te vinden zijn in de corporatie(diversiteit in personeelsopbouw).Wie het speelveld aanschouwt, kan concluderen dathet wellicht nog te vroeg is voor conclusies, maargelukkig nog niet te laat om een gezamenlijke – verhuurderén huurders – zoektocht voort te zetten. InUtrecht en Nieuwegein wil Mitros mét Mitropool enVBN de komende tijd zoeken naar vormen van huurdersparticipatiedie passen binnen het steeds brederepalet van ‘stakeholdersmanagement’. Ook al lijkenschoenen soms misschien oud, weggooien is zonde:ze zijn nog hard nodig om samen naar nieuwe wegente wandelen!23Mitros Cahier - In gesprek met huurders

Dit Mitros Cahier verscheen ter gelegenheid van hetMitros Podium ‘In gesprek met huurders’ van28 november 2007.ColofonTekst MitrosFoto’s Mitros / Ron Hendriks Fotografie,UtrechtVormgeving CARTA, UtrechtDruk StolwijkGrafaxUitgever MitrosPostbus 8217 3503 RE Utrecht© november 2007Eerder verschenen in de reeks Mitros Cahiers1 Maatschappelijk Gebonden Eigendom2 Monumentenbeleid*3 Woningkwaliteit bereikbaar4 Woonmilieus in beeld5 Regionale samenwerking6 Allochtonen communicatie7 Stedelijke vernieuwing in de steigers8 Omgaan met Overlast9 Woonservicezones10 Leefbaarheid in wijken en buurten11 Bijzondere Doelgroepen12 Sturen aan de stad13 Wijkstabiliteit14 Slopen en/of renoverenTe bestellen bijMitros, afdeling Communicatie:(030) 880 3912, of te downloaden viawww.mitros.nl* niet meer leverbaar

Mitros is een toonaangevende en ambitieuze woningcorporatie.Met ruim 30.000 woningen, garages en bedrijfspanden is zij degrootste speler op het veld van de volkshuisvesting in Utrechten Nieuwegein.Mitros biedt als voorloper in de volkshuisvesting een podiumvoor discussie. Op het Mitros Podium belicht Mitros circa tweekeer per jaar belangrijke, actuele thema’s uit de wereld van hetwonen. De Mitros Cahiers zijn hiervan de schriftelijke begeleidersen vormen de opmaat voor verdere discussie.