Jaarverslag 2009: Verkeren met mensen.pdf - Mobiel 21
Jaarverslag 2009: Verkeren met mensen.pdf - Mobiel 21
Jaarverslag 2009: Verkeren met mensen.pdf - Mobiel 21
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Jaarverslag</strong> <strong>2009</strong> <strong>Verkeren</strong> <strong>met</strong> <strong>mensen</strong>
InhoudVoorwoord 31 Uitgangspunten en organisatie 41.1 De missie van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> 41.2 Activiteitenclusters en Programmalijnen 41.2.1 Activiteitenclusters 41.2.2 Programmalijnen 51.3 Organisatiestructuur 51.3.1 Algemene Vergadering 51.3.2 Raad van Bestuur 61.3.3 Personeelsorganisatie 62 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie 72.1 Algemene werking in <strong>2009</strong> 72.1.1 Intelligente Mobiliteitsaanpassingen 72.1.2 Milieuvriendelijke verplaatsingen stimuleren 82.1.3 Verkeersveiligheid bevorderen 202.1.4 Andere educatieve projecten 222.2 Volwaardige beweging voor duurzame mobiliteit 232.2.1 Schijnwerper op kwaliteitszorg 232.2.2 Schijnwerper op sociaal-culturele<strong>met</strong>hodiek: hoogtepunten 232.2.3 Documentatiedienst 242.2.4 Pers en communicatie 252.3 Publicaties, artikels en bijdragen 262.4 Financieel beleid 27
VoorwoordGeachte lezerLaat een jaarwerking van een organisatie als <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zich in enkele woorden vatten? Nauwelijks natuurlijk.In 2005 ging <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> <strong>met</strong> een nieuwe naam van start om <strong>mensen</strong> en groepen aan te zetten tot duurzaamverplaatsingsgedrag en hun initiatieven te ondersteunen. Daarbij probeerde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> waarden naar voorte schuiven die aangeven welke richting de organisatie uit wil. Die waarden – innovatief, positief, deskundigen gedreven – vormden het startpunt van een mobiliteitstraject waarbij alle medewerkers van de organisatiebetrokken werden en dat ook in <strong>2009</strong> voortgezet werd.Toch blijft het beschrijven van dit recente jaar in enkele lijnen extra moeilijk. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> viert immers eensymbolische houten bruiloft: vijf jaar waarin de organisatie het engagement aanging om samen <strong>met</strong> u en <strong>met</strong>de genoemde waarden aan de slag te gaan. Mensen maken immers mobiliteit. Mensen die verkeren en elkaarontmoeten in de publieke ruimte. Zo kon <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in samenwerking zijn missie waarmaken en komen tot eensamenleving waarin elke verplaatsingsvorm gerespecteerd wordt en waarin duurzame mobiliteit groeikansenkrijgt. We zijn er nog niet helemaal, dat beseffen we maar al te goed. Maar we zijn goed op weg!Het werkjaar <strong>2009</strong> was er een waarin de <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-campagnes duidelijk in de kijker stonden. In het voorjaar werdde organisatie als initiatiefnemer en coördinator van CONNECT uit een totaal van 251 kandidaten uitgeroepen totwinnaar van de prestigieuze Sustainable Energy Europe Award. Die prijs geeft blijk van waardering en vertrouwenin het bereiken van de doelstellingen van het project. De eerste stappen hiertoe werden jaren geleden gezet inwat nu in Vlaanderen de campagne Sam de Verkeersslang is geworden. In <strong>2009</strong> bereikte de campagne opnieuwmeer dan 1.000 basisscholen over heel Vlaanderen. Of hoe een project dat start <strong>met</strong> een handvol scholen overde jaren en dankzij verschillende medewerkers kan uitgroeien tot een enorm succesverhaal. Maar ook hetKorterittencontract overbrugde een afstand van meer dan 180.000 kilo<strong>met</strong>er, en Red de stoep Leuven werduitgebreid <strong>met</strong> de steden Antwerpen en Gent. Op vlak van onderzoek en educatie stond <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> uiteraardniet stil. U ontdekt die ontwikkelingen verder in het jaarverslag.Wat ik persoonlijk zeker nog wil meegeven, is dat het afgelopen jaar de essentiële opbouw van het nieuwebeleidsplan sterk evolueerde. Dat plan zal <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in het voorjaar van 2010 indienen om zijn rol van bewegingverder in te vullen. Dat meerjarenplan omvat onder meer een aangescherpte missie en visie, een vernieuwdeomgevingsanalyse, belangrijke beleidsopties en prioriteitenkeuzes die de komende jaren in concrete actiesomgezet zullen worden. Mijn welgemeende waardering dan ook aan de vele medewerkers die dat opnieuwmogelijk maakten, ook in soms moeilijke omstandigheden. Het is dankzij het prima team dat <strong>2009</strong> weer eensuccesvol jaar werd. Ook dank aan de leden van de Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering voor huninput en constructieve bijdrage. Zeker voor het nieuwe beleidsplan hebben zij de medewerkers knap kunnenaanvullen en ondersteunen. Ondertussen heeft zich weer een boeiend jaar aangediend, barstensvol nieuwe envertrouwde uitdagingen.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zal in 2010 meer bewegen dan ooit, dat staat nu al vast!3Pierre-Bernard Van AckerVoorzitter Raad van Bestuur
1 Uitgangspunten en organisatie41.1 De missie van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong><strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> is een centrum voor kennisontwikkeling, educatie engedragsbeïnvloeding op het gebied van duurzame en veiligemobiliteit.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> bestaat uit een interdisciplinaire groep medewerkersvan pedagogen, onderzoekers, vormingswerkers, verkeerskundigen,documentalisten en communicatiedeskundigen.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> werkt nauw samen <strong>met</strong> partners in binnen- en buitenlanddie eenzelfde bekommernis delen.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ontwikkelt innoverende thema’s en programma’s,verricht wetenschappelijk onderzoek, zet demonstratieprojectenop en formuleert beleidsadviezen en -evaluaties. Dat gebeurtdoor middel van publicaties, internet en media, via hetdocumentatiecentrum, gastcolleges, studiedagen en conferenties.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zet <strong>mensen</strong> en groepen aan tot duurzaam verplaatsingsgedragen ondersteunt hun initiatieven. Hiertoeontwikkelt <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> aangepaste instrumenten, producten en<strong>met</strong>hoden, en kunnen we projecten in die zin aansturen enrealiseren. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> begeleidt leerprocessen, democratischebesluitvorming en samenspraak rond mobiliteit.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> beheert een uitgebreid en toonaangevenddocumentatiecentrum in woord en beeld, dat door iedereengeraadpleegd kan worden.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> maakt deel uit van de brede beweging voorduurzame mobiliteit in Vlaanderen, België, Europa en daarbuiten,en wenst zich ten dienste te stellen van die beweging.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zoekt samenwerking en synergie.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> is gegroeid uit de voormalige vzw Langzaam Verkeer,waarvan het de kennis van zaken en de maatschappelijkeinspiratie bewaart en ontwikkelt.1.2 Activiteitenclusters enProgrammalijnenOm de missie waar te maken, structureert <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zijnwerkzaamheden <strong>met</strong> een geïntegreerde aanpak doorheenactiviteitenclusters en programmalijnen.1.2.1 ActiviteitenclustersBij het ontwikkelen van nieuwe initiatieven en projectenwaakt <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> over een geïntegreerde werking. Realisatiesdoorlopen de verschillende stadia, van kennisontwikkeling tothet beïnvloeden van het mobiliteitsgedrag.Kennisontwikkeling<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> onderbouwt zijn werk <strong>met</strong> actieonderzoek.Op een wetenschappelijk verantwoorde wijze bouwt hetonderzoeksteam verder aan de referentielijst van de organisatie.Het onderzoeksteam is multidisciplinair samengesteld:een sterke basis verkeerskunde en menswetenschappen,aangevuld <strong>met</strong> een economische, politieke en sociale achtergrond.KennisverspreidingIn <strong>2009</strong> investeerde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in het verspreiden van kennisen informatie op verschillende manieren, namelijk doorbeleidsadvies, informatieverlening en documentatie. Datgebeurde onder meer via de bibliotheek en mediatheekvan <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>, het organiseren van educatieve activiteiten,het opzetten van leerprocessen, bijscholingsmomenten engastcolleges en voornamelijk via tweedelijnsondersteuning.Communicatiemiddelen die <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> hierbij aanwendde,zijn onder meer de website, publicaties, nieuwsbrievenen studiedagen. Een team <strong>met</strong> de nodige didactische encommunicatieve vaardigheden en het nodige organisatietalentstuurt die activiteitencluster aan.ProgrammalijnenIntelligente MobiliteitsAanpassingMilieuvriendelijke VerplaatsingenVeilig VerkeerActiviteitenclustersKennisontwikkeling Kennisverspreiding Gedragsbeïnvloeding
Gedragsbeïnvloeding<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> streefde er het afgelopen jaar opnieuw naarhet mobiliteitsgedrag te beïnvloeden. Met een cluster vanactiviteiten doelt <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> op het ontwerpen van <strong>met</strong>hodiekenvoor duurzame gedragsbeïnvloeding, het opzetten vandemonstraties om die <strong>met</strong>hodieken uit te testen, participatievebegeleidingsactiviteiten en maatschappelijke leerprocessen, aldan niet in tweedelijnsondersteuning, en het sensibiliseren enmaatschappelijk activeren van doelgroepen voor acties rondveilig verkeer en duurzame mobiliteit. Het team dat hiervoorinstaat, heeft de nodige communicatieve en pedagogischevaardigheden en hanteert veelal sociaal-culturele <strong>met</strong>hodieken.1.2.2 Programmalijnen<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> werkt <strong>met</strong> drie inhoudelijke programmalijnen dievooropgezet werden bij de start als sociaal-culturele beweging.Die programmalijnen zijn: intelligente mobiliteitsaanpassingenaanmoedigen, milieuvriendelijke verplaatsingen stimuleren enveilig verkeer bevorderen.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> heeft ook in <strong>2009</strong> steeds opnieuw gezocht naarsynergie tussen de drie programmalijnen. De drie vragen diede organisatie in die richting sturen, blijven:1 Waarom verplaatsen wij ons?2 Met welk vervoermiddel verplaatsen wij ons?3 Hoe gedragen wij ons in het verkeer?1.3 Organisatiestructuur1.3.1 Algemene VergaderingDe leden van de Algemene Vergadering zijn afkomstig uitverschillende sectoren, zoals het maatschappelijke middenveld,de academische en de mobiliteitswereld. De voornaamsterol van de Algemene Vergadering is het aansturen van deinhoudelijke lijnen van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>. De Algemene Vergaderingkwam in <strong>2009</strong> tweemaal samen, op 24 maart en 24 november.Tijdens de vergaderingen stond het evalueren van het eerstebeleidsplan ter voorbereiding van de ontwikkeling van hettweede beleidsplan hoog op de agenda.Albrechts Louis (tot maart <strong>2009</strong>)Antonissen DirkAuwerx PatrickBerghs BrunoBeyst VeerleBossaert ElkeBoudry LindaBroeders MiekeBroodcoorens Stefaan (tot maart <strong>2009</strong>)Buijs WillemCanters RafCuyvers RobDe Jonghe AnnemieDebruyne ErwinDhert StijnGeeroms JulGehre GunterHendrix GuyHens LucJanssens GeertJanssens Peter (tot maart <strong>2009</strong>)Kennis Wim (tot maart <strong>2009</strong>)Macharis CathyMattens Marc (tot maart <strong>2009</strong>)Miseur KoenPauwels JanPopelier GeertProvoost LiesbethStuyven KoenVan Acker Pierre-BernardVan Calster BrunoVan der Velden MarleenVan der Wee DominiqueVancuyck Stijn (vanaf november <strong>2009</strong>)Vanhove JohanVits AndréWuyts Maryse (tot maart <strong>2009</strong>)Zuallaert GertZuallaert Jos5
61.3.2 Raad van BestuurDe zeskoppige Raad van Bestuur vergadert samen <strong>met</strong>het management. De voornaamste rol van de Raad vanBestuur is het bewaken van de missie en het beleidsplan.De Raad van Bestuur fungeert als inhoudelijk klankbordvoor de globale werking, draagt zorg voor een strategischelangetermijnplanning van de organisatie en volgt nauw deportefeuille, begroting en financiële resultaten op. De Raad vanBestuur kwam in <strong>2009</strong> samen op 2 februari, 9 maart, 16 juni,15 september en 27 oktober.Miseur KoenProvoost LiesbethVan Acker Pierre-Bernard (voorzitter)Van der Velden MarleenVanhove JohanZuallaert Gert1.3.3 Personeelsorganisatie<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> is een weinig hiërarchische organisatie. De dagelijksewerking wordt opgevolgd door de vanuit de Raad van Bestuuraangestelde manager. Het projectteam bestaat uit de inhoudelijkemedewerkers. Zij geven richting aan de concreteprojectopvolging binnen het raamwerk van de programmalijnenen de activiteitenclusters. Het management en het projectteamgenieten de hulp van het ondersteuningsteam, waartoe ondermeer de taken van administratie, secretariaat en onderhoudbehoren. Maandelijks is er binnen <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> een inhoudelijkteamoverleg. Om de twee maanden is er een briefing <strong>met</strong> dehele ploeg.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> had eind <strong>2009</strong> zeventien medewerkers in dienst,op een niveau van 14,1 VTE, waarvan 0,8 VTE management,7,8 VTE inhoudelijke medewerkers en 5,5 VTE ondersteunendemedewerkers. Het personeelsbestand bestaat voor 75% uitvrouwen. Dat gegeven is vergelijkbaar <strong>met</strong> een trend in desociaal-culturele sector, maar is omgekeerd <strong>met</strong> de trendin de mobiliteitssector. De gemiddelde leeftijd in <strong>2009</strong> was43 jaar: de jongste medewerker was 24 en de oudstemedewerker 54 jaar. Het opleidingsniveau varieert vanlager secundair tot postuniversitair onderwijs. Ziekte vanpersoneelsleden doet zich in iedere organisatie voor. Tochwas <strong>2009</strong> wat dat betreft een bijzonder jaar. Dat blijkt uithet overzicht van de kosten en opbrengsten, waarbij hetpersoneelsbudget bijna 10% onder de begroting bleef alsgevolg van onvolledig vervangen ziekteverlof. Onverwachtelangdurige afwezigheden voelt men erg in kleine organisaties.Gelukkig is het team groot genoeg om dat deskundig op tevangen.Teneinde ziekte en verhoogde werkdruk (door personeelsverloopen tijdskredietopname) te kunnen opvangen, werdreeds eind <strong>2009</strong> overgegaan tot twee nieuwe aanwervingen.Auwerx Patrick (campagnes en educatie)Bossaert Elke (educatie en onderzoek, management)Canters Raf (educatie en onderzoek)Christiaens Jan (campagnes en educatie)Delic Sanja (poetsvrouw, vanaf april <strong>2009</strong>)De Ridder Daniëlle (poetsvrouw)Franchois Elke (onderzoek en campagnes)Frederix Marjan (campagnes en educatie)Lambert Lies (educatie en campagnes)Lerat Hans (startbaner project verkeersveiligheid,vanaf maart <strong>2009</strong>)Maes Nadine (documentatiedienst)Motmans Luc (budgetbeheer, boekhouding)Stroombergen Katleen (secretariaat)Van Uytven Annemie (onderzoek en educatie,tot december <strong>2009</strong>)Verhaeghe Micheline (personeelsadministratie)Verstraeten Sabine (documentatiedienst)Vleugels Ilse (onderzoek en campagnes)Zuallaert Gert (campagnes en educatie)
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie2.1 Algemene werking in <strong>2009</strong>2.1.1 IntelligenteMobiliteitsaanpassingen<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> wil de globale verplaatsingsbehoeften van individuen,gezinnen, groepen en organisaties verder onderzoeken. Daarbijwillen we onnodige verplaatsingen vermijden en gewensteverplaatsingen waar mogelijk verkorten. Die innovatieve pistewordt steeds belangrijker in het globale mobiliteitsdebaten bij het aansturen van duurzame oplossingen om demobiliteitsknoop te ontwarren. Onderstaande projecten werdenuitgevoerd in <strong>2009</strong> en kunnen in eerste instantie gezien wordenals een bijdrage tot het oplossen van de vraag: waaromverplaatsen wij ons?Geknipt <strong>Mobiel</strong>Met het project Geknipt <strong>Mobiel</strong> heeft <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> gemeentebesturengestimuleerd om in overleg <strong>met</strong> de bewonerssamenwerkingsprojecten over veilige en milieuvriendelijkemobiliteit in buurten op te starten. We ontwikkelden eenbegeleidingsconcept, mobiliteit op maat van ieders verantwoordelijkheid,om lokale verkeersproblemen aan te pakkenen milieuvriendelijke verplaatsingen te stimuleren. De betrokkenpartners bepalen en realiseren in overleg hun concreteengagementen op maat van ieders verantwoordelijkheid.ResultaatGeknipt <strong>Mobiel</strong> bleef ook in <strong>2009</strong> een geknipte <strong>met</strong>hodiek omgemeenschappelijk overleg tussen burger en gemeente vormte geven en te concretiseren in lokale acties. Na het geslaagdeproject Ekkelgarden-Hasselt wilde de stad Hasselt op dat elanverder gaan. Twee wijken werden uitgekozen als werkterrein:de Banneux-wijk en de Heilig-Hartwijk. Die twee wijken zijn ergverschillend qua ligging, historiek en ruimtelijke ordening, envormen op die manier elk een aparte uitdaging.Aan de hand van een knelpuntenanalyse en een uitgebreideveldstudie kwamen we in beide wijken tot een aantalduidelijke prioriteiten qua bereikbaarheid, toegankelijkheid,verkeersleefbaarheid en verkeersveiligheid. Een aantalvan de opgeworpen knelpunten zitten reeds vervat in eenalgemeen stadsvernieuwingsprogramma. De timing vanhet project werd daarom aangepast aan het traject van datstadsvernieuwingsprogramma. In de loop van <strong>2009</strong> kreeghet actieplan voor de twee wijken verder vorm en werdenacties uitgevoerd. Daarbij werden ook de scholen van dewijken in belangrijke mate betrokken via het opstellen vanschoolvervoerplannen.Type activiteit: campagne, burgerparticipatieType financiering: bewegingsdecreetMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beTransitiearenaDe Transitiearena Duurzaam Wonen en Bouwen is eenkennisplatform waarin een brede waaier van organisatiesen instanties elkaar ontmoeten in hun streven naar eenduurzamer bebouwd en bewoond Vlaanderen. In verschillendewerkgroepen wordt onder andere gewerkt aan energieefficiëntmaterialengebruik en duurzame woonkernen. <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> is lid van de werkgroep Levende Kernen en maakt deeluit van het adviesnetwerk voor duurzame stadsvernieuwingdat in de schoot van die werkgroep ontstond. Doel van datadviesnetwerk is bestaande kennis op vlak van duurzaamwonen en bouwen te verspreiden onder projectpromotorenin de vorm van een gecoördineerd advies van verschillendeorganisaties die deskundigheid bezitten op vlak van energieefficiëntbouwen, duurzame mobiliteit, samenlevingsopbouw,architectuur, stadsweefsel, speelweefsel… <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> neemtdaarin de rol van mobiliteitsdeskundige op zich.ResultaatIn het verleden werkte <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> mee aan het advies voor deClementwijk in Sint-Niklaas en de site Tweewaters in Leuven. In<strong>2009</strong> werkte <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> mee aan een gecoördineerd advies voorde passiefbouwwijk Hoge Avrije in Ertvelde en het project OudeDokken in Gent. Daarnaast was <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ook in <strong>2009</strong> actief lidvan de werkgroep Levende Kernen (opstellen en verfijnen vande leidraad duurzaam bouwen) en nam de organisatie deel aaneen nieuwe werkgroep Duurzame Wijken.Type activiteit: advies, sensibilisatie en netwerkingType financiering: bewegingsdecreet, bijdrage vanadviesvragerMeer informatie: www.duwobo.be7
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie2.1.2 Milieuvriendelijke verplaatsingen stimuleren8<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> wil het aandeel duurzame, milieuvriendelijkeverplaatsingen zien groeien. Met een doelgroepgerichtebenadering stimuleert <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> een betere benutting van allevervoerswijzen. Projecten en acties onder deze programmalijnrichten zich op de vraag: <strong>met</strong> welk vervoermiddel verplaatsenwij ons?BambiniBambini is een IEE-project dat duurzame mobiliteit bijjonge ouders wil stimuleren. Om mobiliteit in de toekomstduurzamer en energiezuiniger te maken, probeert BAMBINIhet mobiliteitsgedrag van jonge ouders om te buigen van deauto naar meer duurzame vervoermiddelen. BAMBINI probeerteveneens hun jonge kinderen (in de leeftijd van 0-6 jaar) tebeïnvloeden door hen speelgoed, boekjes en projecten overduurzame mobiliteit aan te bieden. Het project startte in juni<strong>2009</strong> en loopt tot juni 2012.Twaalf partners uit Oostenrijk, Slovenië, België, Nederland,Polen, Roemenië, Italië, Bulgarije, Duitsland, Griekenland enFrankrijk werken samen om jonge ouders bewust te makenen kinderen al zeer jong te socialiseren van duurza<strong>met</strong>ransportmodi als alternatief voor de auto. Het project wilmilieuvriendelijk gedrag in de toekomst op die manierverzekeren. Bambini doet dat concreet door:- duurzame transportmodi naar kinderdagverblijven, crèchesen kleuterschool te stimuleren;- cursussen over het thema aan te bieden aan ouders,kinderverzorgers en kleuteronderwijzers;- het ontwikkelen van spelmateriaal <strong>met</strong> als thema duurzamemobiliteit;- het organiseren van speelstraten in buurten en hetdraagvlak creëren voor verkeersleefbare woonzones.ResultaatIn juli <strong>2009</strong> organiseerde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> enkele workshopstijdens de eerste consortiummeeting in Freiburg (D). Nadienstartten we in samenwerking <strong>met</strong> de Nederlandse partnerde verzameling van goede voorbeelden uit de verschillendewerkdomeinen (zwangerschapscursussen, begeleiding vanjonge ouders, kinderdagverblijven en kleuterscholen). Samenmaakten we ook de eerste aanzet voor het implementatieplan.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> startte ook <strong>met</strong> de opmaak van het evaluatieplan.Daarnaast organiseerden we een eerste bijeenkomst <strong>met</strong>stakeholders en ouders. Uit die eerste bevraging van enkeleouders en geïnteresseerden uit het werkveld blijkt dat er veelinteresse is voor het thema duurzame mobiliteit. Er is echterte weinig informatie voorhanden. Werk aan de winkel voorBambini de komende twee jaar!Type activiteit: communicatie/informatieverspreiding/campagneType financiering: Europese subsidie, eigen middelenMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be, www.mobile-bambini.euKorterittencontract©Via het Korterittencontract zette <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> van <strong>21</strong> maart tot<strong>21</strong> april <strong>2009</strong> <strong>mensen</strong> aan om meer te stappen, te fietsenof het openbaar vervoer te gebruiken voor korte afstanden.Vooral fietsen en te voet gaan, zijn gezonde, milieuvriendelijkeen goedkope verplaatsingswijzen voor afstanden korterdan vijf kilo<strong>met</strong>er. In een meer stedelijke context blijft ookopenbaar vervoer dikwijls een haalbaar alternatief. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>stimuleerde gemeenten, verenigingen, wijken en bedrijvenom een Korterittencontract te ondertekenen. De deelnemersnoteerden hun gereduceerde autokilo<strong>met</strong>ers in een logboekjeen ontdekten al doende hoe eenvoudig of moeilijk het is ommeer te stappen of te trappen. Hun ervaringen konden ze kwijtin een tevredenheidsbevraging. De winst op het vlak van milieuen gezondheid kon via de <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-website worden berekend.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> organiseerde de campagne voor de derde keeren bezorgde de deelnemende gemeenten en organisatiesgratis campagnemateriaal: korterittencontractjes, affiches,een campagnehandleiding, voorbeeldbrieven, een voorbeelduitnodigingvoor de pers en een digitale berekeningstool. Alledeelnemers konden ook een tevredenheidsbevraging invullenover de voorzieningen en verkeersleefbaarheid voor zachteweggebruikers in hun gemeente. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> begeleidde opvraag ook enkele gemeenten bij het organiseren van eeninfomoment en organiseerde op het einde van de campagneeen loting voor de deelnemers.ResultaatDe campagne in <strong>2009</strong> duurde een maand en 42 gemeentenen organisaties namen deel. Op 20 mei hebben 23 vande 25 deelnemende gemeenten hun resultaten aan onsbekendgemaakt. In totaal leverden 1.074 personen hunlogboekje in, ze legden samen 20.912 korte ritten af. Hiermeeoverbrugden zij een afstand van 180.051 kilo<strong>met</strong>er. Gemiddeldlegde een deelnemer tijdens de campagnemaand 167,6kilo<strong>met</strong>er en per dag 5,4 kilo<strong>met</strong>er af. Zo werd 4,5 keer deafstand van de omtrek van de aarde afgelegd (in 2008 was dit3,64). Hierdoor bespaarden de deelnemers 57.616 euro aanindividuele autokosten en 82.824 euro aan maatschappelijkeautokosten. 8.102.311,65 extra calorieën werden zo verbrand.
Alle deelnemers stapten en fietsten samen vier keer de wereldrond. Binnen de deelnemende gemeenten participeerde eenbreed gamma van organisaties.In Sint-Truiden werden een aantal vernieuwingen aan hetcampagneconcept geïntroduceerd en geëvalueerd. Dievernieuwingen gebeurden in het kader van het EU-projectMAX. Zo werd een nieuw concept voor het campagnebeeldbedacht door middel van een focusgesprek <strong>met</strong> decampagnedoelgroep. Op basis van die brainstorm werdeen nieuw campagnebeeld gemaakt en uitgetest. In decampagne werd ook de link <strong>met</strong> de lokale gezondheidssectoraangehaald. De samenwerking tussen de mobiliteitsdienst,gezondheidsambtenaar, sportdienst en lokale huisartsenkringleidde tot nieuwe campagneacties en incentives.De vernieuwingen werden geëvalueerd via een voor- ennabevraging bij de deelnemers van Sint-Truiden, alsook bijde deelnemers van Hasselt, waar het traditionele campagneconceptliep.Type activiteit: sensibilisatie via doelgroepgerichtecampagneType financiering: bewegingsdecreet, eigen middelen,sponsoringMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beVervoersplannenKatholieke Hogeschool KempenDe Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) telt in totaalongeveer 6.800 studenten en 900 personeelsleden verspreidover vier campussen: Geel, Lier, Turnhout en Vorselaar.De hogeschool wenst in samenspraak <strong>met</strong> de vier lokalebesturen de mobiliteitsproblematiek van de campussen opeen gestructureerde manier aan te pakken. Ze formuleerdensamen de volgende doelstellingen: de campussen duurzaambereikbaar maken en de studenten en het personeel stimulerenom te voet, <strong>met</strong> de fiets, <strong>met</strong> het openbaar vervoer of alcarpoolend naar de campussen te komen. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> werktvoor de afzonderlijke campussen een vervoerplan uit.ResultaatHet opmaken van de vervoerplannen ging van start in hetnajaar van <strong>2009</strong> en loopt door tot het voorjaar van 2010. In <strong>2009</strong>werd gestart <strong>met</strong> een terreinverkenning van de vier campussen,informatie rond mobiliteits- en bereikbaarheidsprofiel werdverzameld en een online enquête werd georganiseerd voorstudenten en personeelsleden over hun huidige vervoerswijzeen de eventuele knelpunten die ze daarbij ondervinden.Type activiteit: onderzoek, sensibilisatie en begeleidingType financiering: projectmiddelen KHK, Geel, Lier,Turnhout, Vorselaar en Vlaams GewestMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.bePOELPOEL staat voor poolen op elke leeftijd.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zocht senioren die in hun eigen omgeving een aantalkinderen in kleine groepjes naar school willen begeleiden endat te voet, per fiets, al carpoolend of samen <strong>met</strong> de bus.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> biedt hiermee senioren de kans om zinvol actiefte blijven door bij te dragen aan een betere leefomgeving,het verminderen van de autodrukte aan de school, nieuweintergenerationele relaties uit te bouwen en kinderen meeperspectief te geven aan hun vervoersautonomie. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>startte tussen 2008 en <strong>2009</strong> vijf POEL-projecten op. <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> begeleidde scholen, seniorenraden en gemeenten bij hetuitwerken van een POEL-project op vijf experimentlocaties,namelijk in Kruibeke, Niel, Aalter, Mol en Kortessem.ResultaatIn het voorjaar van <strong>2009</strong> werd het project afgerond <strong>met</strong> eenverhalenbundel. De vlot leesbare brochure brengt sprekendegetuigenissen van deelnemers: ouders, kinderen en seniorenbegeleiders.In de bundel vindt iedereen die een POEL-projectwil opstarten de nodige inspiratie. De bundel werd mee verspreiddoor het OOK en diverse seniorenorganisaties.Type activiteit: doelgroepgerichte campagne, socialeactiveringType financiering: projectsubsidies KBS,bewegingsdecreetPartners: seniorenorganisaties, -koepels, -raden endienstencentraMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.bePoolcampagnesMet de poolcampagnes wil <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> een gedragswijzigingbekomen bij leerlingen en ouders door het opzetten van fietsenvoetpools. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> begeleidt scholen bij het uitwerkenvan de campagne ter bevordering van veilige en duurzamemobiliteit van en naar school.Resultaat<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> begeleidde in <strong>2009</strong> opnieuw heel wat poolcampagnes.Zo waren we te gast in Antwerpen, Bekkevoort,Berlaar, Blankenberge, Diest, Kortenaken, Lummen, Mortsel,Rotselaar, Rumst, Sint-Pieters-Leeuw, Sint-Truiden, Zelzateen Zwevegem. Daarnaast waren er ook begeleidingen onderde noemer van de campagne Sam de Verkeersslang. Op defietspoolwebsite www.fietspoolen.be werden nieuwe documententoegevoegd die de scholen kunnen downloaden.Type activiteit: doelgroepgerichte campagne, educatie ensociale activeringType financiering: bewegingsdecreet (ouderraden) enprojectsubsidies via lokale overheden en provinciesMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be, www.fietspoolen.be9
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie10Schoolroutekaart©Via de ontwikkeling van een totaalconcept rond schoolroutekaarten(begeleiding, veldanalyses, grafisch ontwerp t.e.m.druk) hielp <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ook in <strong>2009</strong> scholen en gemeentebesturen<strong>met</strong> het realiseren van veilige en milieuvriendelijkeschoolverplaatsingen. De schoolroutekaart is een eenvoudigleesbare kaart die de veiligste schoolroutes aangeeft.Meestal staat fietsen centraal, maar ook voetgangersroutesen openbaarvervoerfaciliteiten kunnen inbegrepen worden.De schoolroutekaart legt de nadruk op de multimodale enveilige bereikbaarheid van scholen: minder kinderen op deachterbank, meer milieuvriendelijke alternatieven!De schoolroutekaart is vooral een sensibiliserend en educatiefinstrument dat in duizenden exemplaren aan leerlingen (tien totveertien jaar) en/of hun ouders wordt verspreid. In de scholenwordt er educatief rond gewerkt en in een aantal gevallenis het ook de aanzet voor verdere sociale (verkeers)actiesop het lokale niveau. In het kader van het lokale actieplanDuurzaam naar school dat eind december 2007 door ministersVandenbroucke en Van Brempt werd gelanceerd, was deopmaak van een schoolroutekaart als een conditio sine quanon opgenomen, hetgeen bewijst dat <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> <strong>met</strong> dit eigenproduct duidelijk scoort!ResultaatIn <strong>2009</strong> voltooide <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> schoolroutekaarten voorBekkevoort, Berlaar (herdruk), Groot-Kortrijk Hasselt, Heistop-den-Berg,Kortessem (herdruk), Leuven, Oostende,Scherpenheuvel-Zichem, Sint-Martens-Latem, Sint-Truiden,Vilvoorde en Wetteren. Daarnaast gingen we van start <strong>met</strong>de kaarten voor De Pinte, Grobbendonk, Kasterlee, Leuven(detailkaarten), Ronse, Tielt-Winge en Wevelgem. <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> startte of reactiveerde (i.f.v. herwerking) daarbij meestalook het participatieve leerproces <strong>met</strong> de betrokken actoren(besturen, verkeersdiensten, politie, scholen, ouders engebruikersverenigingen zoals de Fietsersbond).Type activiteit: educatie, doelgroepgerichte sensibilisatie,sociale activeringType financiering: projectmiddelen gemeenten/scholen/provinciesMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beMeester op de FietsMeester op de Fiets is een programma fietsvaardigheidstrainingvoor beginnende fietsers in het basisonderwijs. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>ontwikkelde het aanbod samen <strong>met</strong> de Stichting VlaamseSchoolsport en het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid.Het aanbod genereert het beste uit de jarenlange ervaring vande drie organisaties op het gebied van bewegingseducatie,motorische ontwikkeling en verkeersdeskundigheid. Hetproject helpt leerkrachten om een fietsvaardigheidstrainingte organiseren. Met de speciaal ontworpen materiaalsetkunnen een ruime variatie aan fietsvaardigheidsproeven eneen fietsparcours opgezet worden. Een provinciale begeleider(de fietsmeester) stelt de materiaalset en het parcours opin de scholen, neemt <strong>met</strong> de leerkracht de handleidingdoor en bereidt <strong>met</strong> hem of haar het leerproces voor. Deleerkracht behoudt de leiding over de leeractiviteit en deverantwoordelijkheid voor het leerproces.ResultaatTijdens het schooljaar 2008-<strong>2009</strong> namen niet minder dan36.413 leerlingen deel, verspreid over 4<strong>21</strong> scholen. Webereikten iets minder leerlingen, maar wel meer scholen.Over de verschillende provincies namen 8.748 leerlingenuit Antwerpen (84 scholen), 8.263 leerlingen uit Limburg (95scholen), 5.604 leerlingen uit Oost-Vlaanderen (66 scholen),6.893 leerlingen uit Vlaams-Brabant (70 scholen) en 6.905leerlingen uit West-Vlaanderen (106 scholen) deel.Bij de start van dit schooljaar (<strong>2009</strong>-2010) lanceerden we denieuwe website www.meesteropdefiets.be. Met die website willenwe de informatie over Meester op de Fiets transparanter makenvoor de scholen. Het schooljaar <strong>2009</strong>-2010 is uiteraard nietafgelopen, maar het ziet ernaar uit dat ook dit schooljaar hetproject Meester op de Fiets opnieuw een onverdeeld succesgenoemd mag worden en dat onze opzet gelukt is.Type activiteit: gedragsbeïnvloeding via praktische trainingType financiering: eigen middelen, departement Onderwijszorgt voor provinciale Startbaners VeVeMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be, www.schoolsport.be,www.bivv.be
Campagne Sam de VerkeersslangMet de actie Sam de Verkeersslang (opvolger van deschoolspaaractie Veilig en milieuvriendelijk naar school)tracht <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> het aandeel veilige en milieuvriendelijkeverplaatsingen naar de basisschool te verhogen. De campagnebestaat uit een ludieke en speelse campagne,inhoudelijke begeleidingen en een aanbod van brochuresen verkeersveiligheidmateriaal (via Wolvenberg). <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> organiseerde de succesvolle campagne in <strong>2009</strong> voorde negende keer. Met het spel stimuleren scholen hunleerlingen en hun ouders op een ludieke manier om veiliger enmilieuvriendelijker naar school te komen. Jaarlijks kunnen weeen aantal scholen ook gratis inhoudelijk begeleiden bij hetuitwerken van projecten. Vaak is het spel de eerste stap naareen groter verkeersproject voor de eigen school. Op 6 mei<strong>2009</strong> werd de campagne voorgesteld aan de pers.Scholen die zich inschreven voor het spel, inhoudelijkebegeleiding vroegen en een projectomschrijving indienden,konden door <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> gratis inhoudelijk begeleid worden.Die begeleidingen konden bestaan uit advies aan eenverkeerswerkgroep op school, advies aan leerkrachtenof het verzorgen van een informatieavond. Mogelijkethema’s waren: schoolroutekaart, voet-, fiets-, en carpooling,autovrije schooldagen, verkeers- en mobiliteitseducatie,schoolvervoerplan, scholenovereenkomst, ruimte gevraagdvoor fietsers en voetgangers of een specifieke vraag van deschool (bv. een veilige infrastructuur).ResultaatIn maart <strong>2009</strong> verdeelde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> voor de actie 1.301 spelpakkettenonder de Vlaamse basisscholen. Over heel Vlaanderennamen 237.624 leerlingen deel aan de actie. We telden20% meer milieuvriendelijke verplaatsingen tijdens de actie,<strong>met</strong> een behoud van 10% na de actie.Op vraag van de scholen werden 22 scholen en een gemeenteinhoudelijk begeleid in het kader van de campagne. Zo werdvoor de basisscholen in Lier, Wilrijk, Ham, Maldegem, Asse,Hoegaarden en Lennik een verkeerseducatieve route <strong>met</strong>begeleidende brochure uitgewerkt. Voor de opmaak vaneen schoolroutekaart zijn twee begeleidingen nodig. Voorbasisscholen in Kruibeke en Genk werd een schoolroutekaartontwikkeld. Voor het opstellen van een schoolvervoerplanwerden drie begeleidingen gepland. Zo werd in scholen inMechelen, Herk-de-Stad, Oostkamp en Oudenaarde eenschoolvervoerplan opgesteld. Voor aanvragen rond autovrijeschooldagen, voet- en fietspoolen en Ruimte Gevraagd,werd telkens een begeleiding vastgelegd. We begeleiddenbasisscholen in de gemeenten Brasschaat, Sint-Katelijne-Waver, Schoten, Wiekevorst, Bissegem, Koolskamp, Wevelgem(twee begeleidingen), Betekom en Sint-Joris-Winge. Degemeente Lubbeek hebben we begeleid bij het opstellen enafsluiten van een scholenovereenkomst <strong>met</strong> al hun basisscholen.Uit de evaluatie kunnen we een aantal zaken leren. In hetalgemeen gesproken, zijn de scholen tevreden over decampagne. Dat geldt zowel voor het spelmateriaal, hetmateriaal van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>, de inhoud van de campagne, deondersteuning door <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> als voor het effect van decampagne op het verplaatsingsgedrag van de kinderen. Decijfers tonen aan dat de campagne zowel tijdens als na deweek een invloed heeft op de vervoerswijze van de kinderen.Enkele weken na de campagne bleken gemiddeld meerkinderen milieuvriendelijk naar school te komen dan voorde campagneweek. Scholen merken op dat een eenmaligedeelname aan de campagne een beperkte invloed heeft opduurzame verplaatsingen van de kinderen. Een herhaaldedeelname aan de campagne heeft volgens de scholendaarentegen wel effect.Type activiteit: doelgroepgerichte campagneType financiering: KBC, Levenslijn KinderfondsMeer informatie: www.verkeersslang.be11
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie12CIVITAS MOBILISOnder de noemer CIVITAS MOBILIS (Mobility Initiatives forLocal Sustainability) startten in 2005 de steden Toulouse(Frankrijk), Debrecen (Hongarije), Ljubljana (Slovenië), Venetië(Italië) en Odense (Denemarken) een Europees partnerschapom mobiliteitsinitiatieven voor lokale duurzaamheid teimplementeren. Het MOBILIS-consortium wilde hierbij eenaantal radicale strategieën voor milieuvriendelijk stedelijktransport in de vijf deelnemende steden implementeren. <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> was onderzoekspartner in dat project en ondersteundede verschillende deelnemende steden. Aangezien hetproject expliciet focuste op thema’s als sociale inclusie engendergelijkheid, verzorgde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> de coördinatie van allegenderthema’s binnen het project. Het project werd afgerondin <strong>2009</strong>.ResultaatNa het uitvoeren van een literatuurstudie rond het themagender en mobiliteit, werd een genderscreening van allemaatregelen en initiatieven in dat project ondernomen.Daarbij gaven de CIIVTAS MOBILIS-steden aan rond welkevan de gendergevoelige maatregelen ze mobiliteitsinitiatievenwensten op te zetten. Enkele van die initiatieven vondenreeds ingang in 2007. Zo vond in de stad Venetië eenbehoefteonderzoek plaats rond een nieuw autodeelsysteem<strong>met</strong> vrouwen als belangrijkste doelgroep. In de Hongaarsestad Debrecen ging men bij de evaluatie van de installatievan nieuwe fietsenstallingen na in hoeverre er een verschilwas tussen mannen en vrouwen op het vlak van gebruik ennoden. In de recente jaren onderzocht men in de Sloveensehoofdstad Ljubljana en in de Franse stad Toulouse hetprofiel van de gemiddelde openbaarvervoergebruiker. Opbasis van de onderzoeksgegevens werd een strategieuitgewerkt om in beide steden het beperkte aantal mannelijkeopenbaarvervoergebruikers te verhogen. In de Deense stadOdense ten slotte, testte men in hoeverre de scores van meisjesen jongens verschilden bij het spelen van het verkeersspelB-Game. De onderzoeksresultaten werden gebundeld ineen rapport, samen <strong>met</strong> een aantal beleidsaanbevelingen.De CIVITAS II-final conference vond plaats in januari <strong>2009</strong> inToulouse. In maart <strong>2009</strong> vond de final meeting plaats in Parijs.Type activiteit: onderzoek <strong>met</strong> focus op diversiteit (gender)en sociale inclusie, beleidsbeïnvloedingType financiering: Europese subsidieMeer informatie: www.civitas-mobilis.orgMAXMAX is een Europees onderzoeksproject binnen het Europesezesde kaderprogramma, dat focust op mobiliteitsmanagementen zachte maatregelen ter bevordering van het gebruik vanduurzame transportmiddelen. MAX bouwt voort op bestaandeervaringen uit andere sectoren, zoals de gezondheidssector, enontwikkelt nieuwe strategieën die gedragsbeïnvloedend werkenen duurzaam verplaatsingsgedrag versneld helpen realiseren.Het MAX-project bestaat uit vier afzonderlijke werkpakketten die<strong>met</strong> elkaar verbonden zijn:- WP A: innovatieve benaderingen inbewustmakingscampagnes;- WP B: verklarende en voorspellende modellen vangedragsverandering op het vlak van duurzamemobiliteit;- WP C: het ontwikkelen van kwaliteitsschema’svoor mobiliteitsmanagement in kleinere steden engemeenten;- WP D: integratie van ruimtelijke planning enmobiliteitsmanagement.Het project MAX liep gespreid over een periode van drie jaar.Het startte in oktober 2006 en werd afgerond in oktober <strong>2009</strong>.MAX ontwikkelde nieuwe bewustmakingscampagnes,gebaseerd op bestaande succesvolle campagnes in diversemaatschappelijke sectoren. Binnen het project was <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> verantwoordelijk voor het verrichten van onderzoek naaren demonstraties rond mobiliteitsmanagementschema’svoor kleine en middelgrote steden, gebaseerd op kwaliteitszorgprincipes.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> stond mee in voor het ontwikkelenvan een bruikbaar monitoring- en evaluatiesysteem voorcampagnes, een planningsschema voor het implementerenvan mobiliteitsmanagementinitiatieven, alsook een degelijktheoretisch kader voor gedragsbeïnvloeding.
ResultaatHet derde en laatste jaar van het MAX-project werd hoofdzakelijkbesteed aan het afronden van onderzoeksactiviteiten, hetintegreren van alle onderzoeksresultaten en het ontwikkelenvan bruikbare instrumenten uit al het verzamelde materiaal.De instrumenten werden in een vroeg stadium afgetoetst opbruikbaarheid bij hun potentiële doelgroepen vooraleer zevolledig werden gerealiseerd. In totaal leverde MAX zeveninstrumenten of tools af:- MaxExplorer, een webtool die personen <strong>met</strong> weinig voorkennisin mobiliteitsmanagement helpt bij het kiezen vande juiste mobiliteitsmaatregelen en -projecten.- MaxQ, een systeem voor lokale besturen om kwaliteit teintroduceren in het plannen, implementeren en evaluerenvan mobiliteitsmanagement, die kwaliteit te verzekerenen zo systematisch mobiliteitsmanagement binnen stadof gemeente te verbeteren.- MaxTag, een handleiding om sensibiliseringscampagnesrond duurzame mobiliteit op te zetten.- MaxLupo, richtlijnen voor een betere integratie vanmobiliteitsmanagement in de ruimtelijke planning.- MaxSumo, een handleiding voor het opzetten, monitorenen evalueren van mobiliteitsmanagementmaatregelen.- MaxEva, een database die de bedoeling heeft om informatierond evaluaties van mobiliteitsmanagementprojecten terapporteren en te ontsluiten.- MaxSem, een model en instrument om gedragsveranderingsprocessenten gevolge van mobiliteitsmaatregelente begrijpen en om doelgroepen voor actiesovereenkomstig te segmenteren.Al die instrumenten zijn raadpleegbaar als online tool of alsdownloadbare documenten op de website www.epomm.org(MAX instruments). <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> was zelf nauw betrokken bij hetontwikkelen van MaxTag en MaxQ. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> werkte samen<strong>met</strong> de stad Kortrijk en Traject rond het uitwerken van MaxQ. Deeigen campagne Korterittencontract werd in <strong>2009</strong> geëvalueerdvolgens de MaxSumo-richtlijnen. In 2010 wordt werk gemaaktvan de verspreiding van de resultaten in Vlaanderen.Type activiteit: onderzoek, demonstraties endoelgroepgerichte campagnes <strong>met</strong> kennisverspreidingType financiering: Europese subsidie, Vlaamse overheid,kabinet Van BremptMeer informatie: www.max-success.euParamountParamount is een Europees project (aanvankelijk 2006-2008, verlengd tot 2010) dat gecoördineerd wordt door deOostenrijkse partner FGM en waarin <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> een belangrijkerol opneemt. Paramount heeft tot doel het verhogen van kennisen vaardigheden van professionelen op het gebied van verkeeren mobiliteit en dat via vorming en educatie. Paramount wilbijdragen aan de actieve en recente kennis van verkeer enmobiliteit door het ontwikkelen van nieuw cursusmateriaal opEuropees niveau, gekoppeld aan het organiseren van trainingen opleiding. Daarnaast is Paramount verantwoordelijk voorde opvolging en update van de ELTIS-website. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> volgthiervoor onder meer het Europese nieuws op de voet en isexpert voor de onderwerpen verkeersveiligheid, intermodaliteit,wandelen en fietsen.ResultaatParamount zorgt voor de update en het onderhoud van detoonaangevende transportwebsite ELTIS. In <strong>2009</strong> werd degemiddelde publicatie van zes internationale transportberichtenper week voortgezet. Voor het eerst in zijn tienjarig bestaanmocht ELTIS bovendien 1.000.000 aanvragen per maandontvangen! Een enorme stijging ten opzichte van begin 2006toen er ongeveer 164.000 aanvragen per maand waren eneen duidelijk teken van de waardering van de gebruikers.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> werkte ook een aantal nieuwe casestudies uit voorde onderwerpen wandelen, fietsen en intermodaliteit. Sindsde start van PARAMOUNT werden 1.200 nieuwe gevalstudiesgepubliceerd. Ondertussen zijn er ruim 1.640 gevalstudiesonline die door diverse experts gescreend werden.Type activiteit: vorming en educatieType financiering: Europese subsidie (6FP)Meer informatie: www.eltis.org en www.eu-portal.net13
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie14EPOMMEPOMM (European Platform on Mobility Management) is eenEuropees platform dat mobiliteitsmanagement promoot alsconcept om duurzame mobiliteit te bevorderen, en kennis- enervaringsuitwisseling op dat vlak tot doel heeft. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> isstichtend partner van EPOMM vzw.ResultaatSamen <strong>met</strong> FGM/AMOR en Eurocities zorgt <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> voorde dagelijkse werking van EPOMM. Netwerking, lobbyen,het organiseren van workshops en trainingen, alsook derealisatie van maandelijkse elektronische nieuwsbrievenblijven de belangrijke instrumenten uit het jaarplan. Binnenhet consortium is <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> verantwoordelijk voor de tienedities van de EPOMM e-update, Europese projecten en hetsecretariaat. Daarenboven worden de Raad van Bestuur, deAlgemene Vergadering en nationale workshops mee voorbereiden gevolgd.De Europese Conferentie voor Mobiliteitsmanagement in SanSebastian (Spanje) werd inhoudelijk mee voorbereid door<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>. ECOMM behoudt <strong>met</strong> meer dan 400 internationaledeelnemers haar status van topactiviteit. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> leverde ditjaar ook weer expertise via begeleiding van workshops en hetuitdragen van goede voorbeelden uit de projecten Messageen Fietsvriendinnen.EPOMM breidde in <strong>2009</strong> uit tot acht nationale leden. Portugalwerd als nieuw lid verwelkomd. Toch verloopt de uitbouw vaninternationale mobiliteitsgemeenschap niet zo vlot als gewild.De volgende drie jaar zal EPOMM alles op alles zetten om tegroeien tot twintig leden. Het EPOMM-PLUS-actieplan is deuitvoering van die ambitie. De nieuwe online community Allinx,verbeterde projectcontacten, ondersteuning van workshopsen trainingen (vooral in de nieuwe lidstaten), vertalingen enverbeterde kennisverspreiding moeten bijdragen tot een hogerebewustwording van de voordelen van mobiliteitsmanagementin het Europese verkeersbeleid. EPOMM nam daarom ookeen standpunt in bij de consultatie over het actieplan voorduurzame stedelijke mobiliteit. Op 1 december werd eensuccesvol publiciteitsevent georganiseerd in het EuropeseParlement. Tegen het eind van het jaar werd ook de EPOMMwebsitegrondig geëvalueerd en verbeterd.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> engageert zich in 2010 om een eerste Vlaams netwerkeventte organiseren, teneinde ook opnieuw de interessevoor mobiliteitsmanagement in Vlaanderen structureel teverankeren.Type activiteit: netwerking, vorming, educatie encampagnes, beleidsadviesType financiering: ledenbijdrage van Nederland, Zweden,Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Spanje, Hessen/Duitslanden Portugal en bijkomende projectsubsidiering voorEPOMM-PLUS via EU/EACI.Meer informatie: www.epomm.orgLINKLINK, The European Forum on Intermodal Passenger Travel,is een Europees project (2007-2010) dat werkt rond hetthema passagiersintermodaliteit voor langeafstandsreizen(min. 100 kilo<strong>met</strong>er). Doelstellingen van het LINK-projectzijn het installeren van een netwerk om de informatie overgoede voorbeelden uit te dragen en het bespreken vanbelangrijke uitdagingen in technische werkgroepen omzo beleidsaanbevelingen te formuleren die passagiersintermodaliteitzullen bevorderen.ResultaatIn <strong>2009</strong> lag de focus van het LINK-project op het verderuitwerken en concretiseren van de beleidsaanbevelingen diewerden geformuleerd door de verschillende werkgroepen. In<strong>2009</strong> vond ook de tweede LINK-conferentie rond intermodaalreizigersvervoer plaats. In Boekarest konden de aanwezigenheel wat interessante sprekers aan het woord horen,het project bekijken, ideeën uitwisselen en hun netwerkuitbreiden. Daarnaast organiseerde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> i.s.m. <strong>met</strong>POLIS ook een nationaal evenement rond intermodaliteit,<strong>met</strong> heel wat nationale en internationale aanwezigen. Alscommunicatieverantwoordelijke zorgde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in <strong>2009</strong>verder voor de ontwikkeling van verschillende elektronischenieuwsbrieven. De website www.linkforum.eu werd op geregeldetijdstippen aangevuld <strong>met</strong> nieuw materiaal. Op de website iser naast een virtuele bibliotheek ook een database aanwezig<strong>met</strong> voorbeelden van passagiersintermodaliteit in Europa. Hetproject loopt af in maart 2010. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zal dan instaan voorhet schrijven en redigeren van een uitgebreide brochure waarinalle bevindingen van het consortium en de experts te lezen zijn.Type activiteit: onderzoek, educatie, netwerking,beleidsadviesType financiering: Europese subsidie (6FP)Meer informatie: www.linkforum.eu
MESsAGE - Mobility & Elderly: SuccessfulAgeing in a Sustainable Transport SystemMESsAGE is een onderzoeksproject dat wil bijdragen totde verlenging van de vervoersautonomie van ouderen entot een groter gebruik van duurzame vervoermiddelen doorouderen. Hiervoor moeten jonge senioren (55-70 jaar)gesensibiliseerd worden over hun eigen mogelijkheden omhun leven in te richten <strong>met</strong> het oog op een zo lang mogelijkeautonome mobiliteit. Lokale beleidsmakers moeten evenzeerbewustgemaakt worden van de specifieke mobiliteitsnodenvan ouderen. Die noden moeten worden vertaald naar concretemobiliteitsmaatregelen op het terrein.Concreet tracht dat onderzoeksproject:- inzicht te verwerven in de huidige mobiliteitspatronen vanouderen in België, toekomstige trends en de determinantenvan hun mobiliteitsgedrag;- inzicht te verwerven in de mobiliteitsnoden en -behoeftenvan ouderen;- inzicht te verwerven in de perceptie van ouderen t.a.v.problemen van duurzame mobiliteit, hun eigen verantwoordelijkheiden mogelijkheden voor actie;- de impact in te schatten van het mobiliteitsgedrag vanouderen in termen van duurzaamheid (economisch,sociaal, milieu-impact, verkeersveiligheid);- nieuwe <strong>met</strong>hoden uit te testen om de participatie vanouderen in het lokale mobiliteitsbeleid te bevorderen.ResultaatHet onderzoeksproject startte in januari 2007 en eindigde inapril <strong>2009</strong>. De meeste onderzoeksactiviteiten waren al afgerondin 2008. Het betrof een kwalitatief onderzoek door middel vanobservaties, individuele en focusgroepgesprekken (uitgevoerddoor de ULB), een kwantitatief onderzoek naar mobiliteits- enandere behoeften bij ouderen (uitgevoerd door de VUB) en eenactieonderzoek door <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> begeleidde concreetvijf groepen van ouderen binnen vijf verschillende gemeentenin Vlaanderen en Wallonië gedurende een langere periode.De gemeenten zijn Sint-Truiden, Leuven, Brussel, Gemblouxen Mons. Tijdens die begeleidingen onderzocht <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>samen <strong>met</strong> ouderen de knelpunten rond duurzame mobiliteiten werden acties opgezet die door de ouderen zelf gedragenen uitgevoerd werden. In het voorjaar <strong>2009</strong> evalueerde <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> die vijf participatietrajecten <strong>met</strong> ouderen. De aanbevelingenhieruit werden samengebracht in een brochure gericht aanlokale besturen en ouderenorganisaties. Nog in <strong>2009</strong> werdende resultaten van de drie onderzoeksdelen samengebracht engeïntegreerd, en werd een eindrapport opgesteld.Type activiteit: onderzoek, sensibilisatie, beleidsadviesType financiering: Federaal Wetenschapsbeleid,onderzoeksprogramma Wetenschap voor een duurzameontwikkeling: Tweede oproepMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beHeen-en-weer-week enAardig-op-weg-weekSinds 1996 organiseert <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> samen <strong>met</strong> de KOMIMOpartnersen <strong>met</strong> steun van de Vlaamse Overheid, de NMBS enDe Lijn elk jaar in mei de Heen-en-weer-week en in septemberde Aardig-op-weg-week. Tijdens de Heen-en-weer-weekligt de klemtoon op het stimuleren van milieuvriendelijkeverplaatsingen. Bij de Aardig-op-weg-Week in september ligt deklemtoon op lokale mobiliteit en verkeersleefbaarheid.Heen-en-weer-weekDe Heen-en-weer-week vond plaats van 4 tot 10 mei <strong>2009</strong> <strong>met</strong>als thema duurzaam woon-werkverkeer en stond in het tekenvan de financiële en fiscale stimuli. In dat kader lanceerde<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> bij laatstejaarsstudenten de online poll Bedrijfswagenof Mobiliteitscheque. De Mobiliteitscheque is een chequedie de werknemer vrij kan gebruiken ter vervanging van eenbedrijfswagen. Op de resultaten van die poll vroegen weook reacties van politici, vervoersaanbieders en rechtstreeksbetrokken organisaties.ResultaatVerschillende universiteiten en hogescholen <strong>met</strong> een mixaan studierichtingen maakten de poll bekend bij hunlaatstejaarsstudenten. Het resultaat van die poll: 43% stemdevoor de bedrijfswagen en 57% voor de mobiliteitscheque.De reacties van politici, vervoersaanbieders en rechtstreeksbetrokken organisaties waren overwegend positief. Weconcludeerden hieruit dat de tijd rijp is om werknemers eenduurzaam alternatief voor de bedrijfswagen aan te bieden. Deresultaten van de poll en de reacties hierop werden officieelbekendgemaakt via de campagnewebsite en de pers. <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> neemt dit verder op in 2010.Aardig-op-weg-weekDe Aardig-op-weg-week vond plaats van 16 tot 22 september<strong>2009</strong> en het motto was: Gun je buur een zuurstofkuur. In datkader lanceerde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> een oproep aan steden, gemeentenen buurten om een Autovrije Zondag te organiseren. Op diedag konden bewoners en bezoekers ervaren hoe aangenaameen autovrij centrum en/of autovrije straten kunnen zijn. Er wasmeer ademruimte om te wonen, te wandelen, te fietsen, tespelen, te recreëren en/of te winkelen. Het thema duurzamemobiliteit kwam aan bod via informatie en georganiseerdeactiviteiten. Die Autovrije Zondag wil op termijn aanzetten tothet realiseren van meer leefbare centra en steden.ResultaatOp onze oproep gingen 44 initiatiefnemers in. Op zondag20 september organiseerden de steden Antwerpen,Brussel, Brugge, Deinze, Gent, Halle, Izegem, Lier, Lommel,Mechelen, Mortsel, Ninove, Roeselare, Ronse, Tielt, Turnhout,Vilvoorde, Zoutleeuw, vijftien gemeenten en elf buurten een15
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie16Autoloze Zondag. Zowel lokaal als nationaal was er heel watpersaandacht voor de Autovrije Zondag. Om de eenvormigheidvan het concept Autovrije Zondag te stimuleren en de zichtbaarheidvan de campagne in het straatbeeld te vergroten,boden we een kant-en-klaar materialenpakket aan. Het pakketbestond uit spandoeken Autovrije Zondag – Wij komen opadem, affiches, ballonnen en signalisatielinten <strong>met</strong> opdruk. Alleinitiatiefnemers ontvingen een digitaal draaiboek en werdengeïnformeerd via nieuwsbrieven. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> zal in 2010 eennieuwe oproep lanceren.Type activiteit: doelgroepgerichte campagneType financiering: Vlaamse overheidPartner: KOMIMO (Koepel Milieu en Mobiliteit)Meer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be en www.komimo.be.Multimodaliteit in het woon-werkverkeerOp weg naar de realisatie van eenmobiliteitscheque?<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> gaat in samenwerking <strong>met</strong> BBL na of eenmobiliteitsbudget, of concreter een mobiliteitscheque, eenwaardig alternatief voor de bedrijfswagen kan zijn. Met datproject streven we naar een duurzamer woon-werkverkeer.Een mobiliteitsbudget is een fiscaal interessant instrumentdat de werknemer vrij kan spenderen aan mobiliteitsopties.De mobiliteitscheque is de concrete verzilvering van eenmobiliteitsbudget waarmee een werknemer mobiliteit naareigen behoefte kan betalen. Om het maatschappelijke debat tevoeden en het draagvlak te verbreden, werd het concept verdergeconcretiseerd en getoetst op haalbaarheid.ResultaatEen visietekst <strong>met</strong> een omschrijving van het concept en van deverschillende aspecten die een rol spelen bij implementatie,namelijk het huidige fiscale kader inzake woon-werkverkeer,administratieve implicaties, aankoopmogelijkheden, ontwikkelingenen standpunten. Op het Fleat-congres van 28oktober <strong>2009</strong> werd een succesvolle workshop georganiseerdrond mobiliteitsbudget en slimme fiscaliteit. Daarnaastinterviewden we de betrokken stakeholders. We gingen naof er bij de koepels van de werkgevers, de vakbonden en debedrijven een draagvlak bestaat en wat hun noodzakelijkevoorwaarden zijn voor het invoeren van een mobiliteitsbudgeten mobiliteitscheque. De resultaten werden verwerktin een conclusienota die input levert voor de geplanderondetafelsessies. Rondetafelsessies <strong>met</strong> hr-specialisten,vervoersaanbieders, gebruikers, een digitale bevraging en eenstudiemoment zijn gepland. Het project wordt verdergezet in2010.Type activiteit: kennisontwikkeling, kennisverspreiding ensensibilisatieType financiering: Vlaamse overheid (MOW)Partners: BBL, Arbeid & Milieu en TrajectMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beRed de stoepMet de campagne Red de stoep wilde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in verschillendesteden op een ludieke en positieve manier(fietsende) studenten/inwoners aanzetten tot hoffelijkheidtegenover voetgangers. Hierbij werden studenten/inwonersopgeroepen om stoepen te redden van verkeerd gestaldefietsen en andere hinderlijke voorwerpen, zodat iedereen(ook personen <strong>met</strong> een handicap, ouders <strong>met</strong> kinderwagens,ouderen…) zich veilig en vrij door de stad kan bewegen. Omdie campagne te doen slagen, wordt in elke stad samenwerkinggezocht <strong>met</strong> onder andere de dienst Studentenvoorzieningen,de politiedienst en organisaties. In 2008 vond de campagnevoor de eerste maal in Leuven plaats. Omwille van de positieveevaluatie werd de campagne in <strong>2009</strong> uitgebreid <strong>met</strong> de stedenAntwerpen en Gent.ResultaatTijdens de campagne werden tal van sensibiliserende eneducatieve activiteiten georganiseerd, zoals:- Het promoten van de campagnewebsite www.reddestoep.be, waar studenten/inwoners zich konden engageren alsstoepredder, geknelde stoepen konden melden en waarhen een aantal vuistregels werden aangereikt over hoe eenstoep te redden.- Productie en verdeling van campagneaffiches, -flyers,-boodschappentasjes, -balpennen, -stickers, -spandoekenen -bierviltjes.- Het organiseren van toegankelijkheidsparcours waarstudenten/inwoners aan den lijve ervaren wat het betekentom zich <strong>met</strong> een beperking in een stad <strong>met</strong> obstakels tebegeven.Type activiteit: campagne en educatieType financiering: Vlaamse overheid: Gelijke KansenVlaanderen, bewegingsdecreet, provincie Vlaams-BrabantMeer informatie: www.reddestoep.be
CIVITAS VANGUARDSinds 2002 ondersteunt de Europese Commissie binnen hetCIVITAS-initiatief 36 Europese steden bij de implementatievan maatregelen <strong>met</strong> het oog op het creëren van eenduurzaam mobiliteitssysteem in hun stad. Die maatregelenhebben steeds betrekking op een aantal thema’s: properebrandstoffen en voertuigen, geïntegreerde prijsstrategieën,minder auto-intensieve levensstijlen, zachte maatregelen,toegangsbeperkingen, openbaar vervoer, goederentransport,transportmanagement, veilig en verzekerd vervoer en vraaggerichtestrategieën.ResultaatOndertussen ging in oktober 2008 een nieuwe ronde van startwaarbij 25 nieuwe CIVITAS PLUS-steden gesteund worden doorde Europese Commissie bij de uitbouw van een duurzaammobiele stad. Tijdens die ronde gaan 25 CIVITAS PLUSstedenin Europa tot 2012 aan de slag om werk te maken vanduurzame mobiliteit in hun stad.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> is binnen die CIVITAS PLUS-ronde partner in hetCIVITAS VANGUARD-project. CIVITAS VANGUARD is eenoverkoepelend project <strong>met</strong> als doelstelling de communicatieover CIVITAS, de CIVITAS PLUS-steden en hun resultatenbekend te maken. CIVITAS VANGUARD moet de 25 nieuweCIVITAS PLUS-steden ondersteunen in het voeren van huncommunicatie- en promotiebeleid voor de volgende vijf jaar.De CIVITAS PLUS-steden zullen door VANGUARD wordenondersteund in het communiceren over de geïmplementeerdemaatregelen in hun stad. Ook trainingen en workshops rond deCIVITAS-thema’s en algemene communicatie<strong>met</strong>hoden zullenin dat kader worden georganiseerd.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> is binnen het VANGUARD-project werkpakketleiderrond het behoefteonderzoek en partner in een aantalcommunicatie- en promotietaken. Voor dat behoefteonderzoekontwikkelde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in 2008 een <strong>met</strong>hodiek voor eenbehoeftebevraging bij de CIVITAS Plus-steden. Wewilden hierbij concreet nagaan op welke manier CIVITASVANGUARD de steden het best kan ondersteunen in huncommunicatie over de mobiliteitsmaatregelen die in hunstad geïmplementeerd zullen worden en op welke manierwe het CIVITAS-initiatief in het algemeen meer bekendheidkunnen geven. Op basis van de resultaten van dat onderzoekworden door het VANGUARD-consortium workshops entrainingen opgezet en communicatie<strong>met</strong>hoden ontwikkeld.In november <strong>2009</strong> speelde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> een belangrijke rol inhet opzetten van de eerste CIVITAS VANGUARD-trainingin Gent rond stakeholderconsultatie en burgerparticipatie.Daarnaast trekt <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> de evaluatie van die trainings- encommunicatieactiviteiten van het VANGUARD-consortium.Type activiteit: communicatie, informatieverspreiding encampagneType financiering: Europese subsidieMeer informatie: www.civitas-initiative.eu17
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie18CONNECTHet volstaat niet om succesverhalen te vertellen als je <strong>mensen</strong>wilt aanzetten om zich op een duurzame manier te verplaatsen.Tussen weten en doen, gaapt een kloof. Experimenteren is eenbelangrijke tussenstap om te veranderen en om zo tot blijvendverplaatsingsgedrag te komen. Het Europese CONNECTproject(2007-2010) speelt experimenteergedrag als kernaspectuit om kinderen en jongeren aan te zetten tot duurzameverplaatsingen. CONNECT stelt zich tot doel:- kinderen, jongeren en ouders te overtuigen van devoordelen van duurzame woon-schoolverplaatsingen(wandelen, fietsen, openbaar vervoer of schoolbus nemen,carpoolen);- kinderen en jongeren te leren zich veilig te verplaatsendoor hen meer kennis en vaardigheden bij te brengen oververkeer en hun zichtbaarheid daarin;- kinderen, jongeren en ouders aan te moedigen <strong>met</strong>duurzame vervoermiddelen naar school te gaan.ResultaatHet project loopt niet enkel in België, waar <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> het projectcoördineert, maar ook in Oostenrijk, Nederland, VerenigdKoninkrijk, Slovenië, Bulgarije, Hongarije, Griekenland en Italië.In eerste instantie verzamelden de internationale partnersgoede praktijkvoorbeelden van projecten over duurzamemobiliteit, verkeersveiligheid en energiebesparing in het basisensecundair onderwijs. Zo werden de succesfactoren vooreen campagne zichtbaar. Die resultaten verspreidden we opnationaal en Europees vlak. Op basis daarvan ontwikkeldenwe aparte campagnes, voor basis- en secundair onderwijs.Als projectcoördinator zorgde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> voor het aansturenvan de verschillende werkpakketten in het tweede jaar vanhet project. De resultaten van de eerste traffic snake gamewaren verbluffend. Ook het tweede jaar waren de resultatenzeer goed. De tweede keer namen meer dan 27.000 leerlingendeel aan de campagne (tegenover 15.000 in jaar een). Ookde Eco-tripcampagne kende een goede start. Het eerste jaarvan de campagne namen bijna 10.000 leerlingen deel. Bij dekortfilmwedstrijd, een van de delen van de Eco-tripcampagne,werd een van de acht Belgische inzendingen de Europesewinnaar. Het laatste jaar van de campagne startte in het najaarvan <strong>2009</strong>. Opnieuw ziet het er veelbelovend uit.In het voorjaar werd <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> als initiatiefnemer en coördinatorvan CONNECT uit een totaal van 251 kandidaten uitgeroepentot winnaar van de prestigieuze Sustainable Energy EuropeAward.Type activiteit: communicatie, informatieverspreiding encampagneType financiering: Europese subsidie, provincie Oost-VlaanderenMeer informatie: www.schoolway.netCOMMERCECOMMERCE staat voluit voor Creating Optimal MobilityMeasures to Enable Reduced Commuter Emissions. Daarbijfocust het consortium zich vooral op het bedrijfsvervoerplanals <strong>met</strong>hodiek om tot die uitstootreductie te komen. Datproject heeft de volgende doelen: het opzetten van eenleerproces tussen een aantal steden uit Oost- en West-Europa,het uitdragen van kennis in de EU via een online platform(EPOWT), het stimuleren en delen van goede voorbeelden viade toekenning van een Travel Plan Award (PEWTA) en ten slottehet definiëren van een standaard voor bedrijfsvervoerplannenin de EU. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> is, als EPOMM-partner, verantwoordelijkvoor het delen van goede voorbeelden, het uitvoeren vaneen benchmarkstudie die leidt tot een definitie van eenstandaard, het ondersteunen van het European Platform onWorkplace Travel Plans en het deelnemen aan de jurering vande kandidaten voor de Pan-European Workplace Travel PlanAward.ResultaatHet leeuwendeel van de taken voor <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> vond plaats in2008, waarbij een benchmarkstudie uitgevoerd werd op basisvan 52 goede Europese voorbeelden. In <strong>2009</strong> werd <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>gevraagd als jurylid voor de beoordeling van de kandidatenvoor de Pan-European Workplace Travel Plan Award. Deuitreikingsceremonie vond plaats op de jaarlijkse conferentievoor mobiliteitsmanagement (ECOMM). Daarnaast zorgde<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> vooral voor het verder verspreiden van de outputvan het project. Zo werden artikels voor de eigen nieuwsbriefgeschreven en werd het verzamelde studiemateriaal voor debenchmarkstudie onder meer herwerkt voor de expertisetafelsdie <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> organiseerde voor bedrijven uit de socialeeconomie in opdracht van VOSEC.Type activiteit: onderzoek, verspreiding van informatie ensensibilisatieType financiering: Europese Commissie via het IntelligentEnergy Europe programmaMeer informatie: www.commerce-eu.org
Duurzame Mobiliteit in de SocialeEconomieReeds heel wat initiatieven leggen zich erop toe om duurzamemobiliteit op vlak van woon-werkverkeer te verhogen. Maarhoe zit dat in de sociale economie? Hoe brengt men daarhet duurzame aspect binnen op vlak van mobiliteit, terwijlmen weet dat zelfs mobiliteit op zich vaak nog een probleemvormt voor de doelgroepmedewerkers? <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> heeft opvraag van VOSEC uitwisselingsbijeenkomsten <strong>met</strong> de socialeeconomieondernemingenbegeleid en ondersteunend materiaalontwikkeld. VOSEC en <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> willen het thema duurzamemobiliteit op die manier promoten en beter toegankelijk makenvoor sociale-economieondernemers. VOSEC is het VlaamsOverleg Sociale Economie dat meer dan 800 ondernemingenen initiatieven vertegenwoordigt.ResultaatIn verschillende uitwisselingsbijeenkomsten gingen we opzoek naar knelpunten, concrete aanknopingspunten enmogelijkheden om duurzame mobiliteit ingang te laten vindenop de werkvloer van sociale-economieondernemingen.Informatie werd uitgewisseld, specifieke problemen bediscussieerd,best practices besproken, financieringsmogelijkhedenen <strong>met</strong>hodieken aangereikt. Vanuit die uitwisselingsbijeenkomstenwerd materiaal ontwikkeld dat op de website vanVOSEC ter beschikking gesteld wordt van alle geïnteresseerdesociale-economieondernemingen. Het pakket bevat eenaantal instrumenten en documenten voor het werken rondduurzame mobiliteit. De handleiding legt stapsgewijs uithoe het kan aangepakt worden. Het gaat van een test, hetbespreken van de resultaten, het opstellen van actieplannen,financieringsmogelijkheden tot contactgegevens.Type activiteit: doelgroepgerichte vorming,kennisontwikkeling en -verspreidingType financiering: projectmiddelen VOSECMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beFLEATHet Europese FLEAT-project startte eind 2007 en loopt totseptember 2010. Het project wordt geleid door VITO en heeftin totaal elf partners uit verschillende landen. Naast VITO is<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> de enige Belgische partner in het consortium. FLEATheeft als doelstelling de energieconsumptie en het aandeelCO 2-emissies van vloten te reduceren, enerzijds door hetverbeteren van de energie-efficiëntie en de milieuperformantievan bedrijfsvloten en anderzijds door het inzetten vanmobiliteitsmanagementmaatregelen.FLEAT biedt wetenschappelijk onderbouwde instrumentenom de vergroening van bedrijfsvloten te verwezenlijken.Verschillende instrumenten zullen worden getest bij verschillendetypes bedrijfsvoertuigen en dat zowel in privateorganisaties als bij openbare besturen. In totaal wenst FLEAT8.500 voertuigen te betrekken in de pilootacties. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>is verantwoordelijk voor het aanbieden van verschillendemobiliteitsmanagementmaatregelen.ResultaatAfgelopen jaar lag de klemtoon vooral op het zoeken vanpilootprojecten in Vlaanderen. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> onderzocht demogelijkheid een FLEAT-project te starten in samenwerking<strong>met</strong> verschillende bedrijven en openbare besturen. Erwerden goede contacten gelegd <strong>met</strong> VOKA. Dat resulteerdein pilootprojecten bij KBC en stad Turnhout. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>leverde input voor de ontwikkeling van de FLEAT-toolkit,-netwerkinstrumenten en -website.Type activiteit: kennisontwikkeling en -verspreiding,sensibilisatieType financiering: Europese projectsubsidies (IEE – rationeelenergieverbruik), eigen middelenMeer informatie: www.fleat-eu.org19
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie20Luchtkwaliteitsplan GentDe stad Gent neemt een goede luchtkwaliteit serieus enwil binnen haar mogelijkheden maatregelen treffen diebijdragen tot de stedelijke luchtkwaliteit. De beschermingvan inwoners tegen negatieve gezondheidseffecten vaneen slechte luchtkwaliteit is hierbij een belangrijke drijfveer.Door de opmaak van een luchtkwaliteitsplan kan Gent eenvoortrekkersrol en voorbeeldfunctie uitoefenen in Vlaanderen.Het is de bedoeling om bij de uitvoering samen te werken<strong>met</strong> andere partijen, overheden, beleidsvelden, organisatiesen burgers. Aangezien verkeer een belangrijke oorzaak isvan slechte luchtkwaliteit, focussen vele maatregelen op hetterugdringen van concentraties van CO 2, NO X en fijn stof (PM).ResultaatSamen <strong>met</strong> DTV Consultants uit Nederland werkt <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong> aan een ontwerpplan voor de stad Gent. Het voltooienvan de studie en de ambtelijke en politieke besluitvormingwas een proces dat tegen het einde van <strong>2009</strong> kon afgerondworden. Ondertussen werd ook nagedacht en gewerkt aan decommunicatie. In een eerste fase houdt dat een adviesronde<strong>met</strong> geselecteerde stakeholders in. Het communicatieplanbevat verder een hele mix van communicatie-initiatieven naarbevolking en doelgroepen. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> wordt voornamelijkingeschakeld voor zijn expertise op het vlak van participatie encommunicatie. In het voorjaar 2010 zal het luchtkwaliteitsplanpubliek gemaakt worden.Type activiteit: kennisverspreiding, beleidsadvies,sensibilisatie van stakeholders en bevolkingFinanciering: projectmiddelen GentPartner: DTV Consultants (Nederland)Meer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be2.1.3 VerkeersveiligheidbevorderenVerkeersveiligheid is afhankelijk van verschillende factoren.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> komt op voor aangepaste snelheden, defensiefrijgedrag en hoffelijke omgangsvormen in het verkeer.Projecten en acties binnen die programmalijn worden opgezet<strong>met</strong> als doel het bevorderen van de verkeersveiligheid. Datkan door acties te ondernemen of door het opzetten vansensibiliseringscampagnes om meer bewustzijn rond verkeersveiligheidte creëren.Ruimte gevraagdHet ludieke project Ruimte Gevraagd van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> wil deverkeersknelpunten zichtbaar maken voor weggebruikersen buurtbewoners. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> leent de verkeersfiguren uiten begeleidt de lokale organisaties bij het uitwerken van hetplaatselijke project. Sinds 2008 zijn de sjablonen ook digitaalverkrijgbaar, zodat de <strong>mensen</strong> zelf aan de slag kunnen en defiguren zelf kunnen maken.ResultaatIn <strong>2009</strong> werd het project opnieuw in Geel opgezet <strong>met</strong> defiguren van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>. Ook in Erembodegem, Heverlee, Sint-Katelijne-Waver en Wilsele ging men aan de slag, <strong>met</strong> eenfocus op schoolomgevingen. Zij vroegen de digitale sjablonenaan om zelf figuren te maken. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ondersteunde debetrokken partners bij het uitwerken van het lokale projectwaardoor verkeersveiligheid op de agenda geplaatst werd.Type activiteit: ondersteuning van lokale initiatieven, sensibilisatieType financiering: bewegingsdecreetMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beStartbanersproject VerkeersveiligheidVanuit het departement Onderwijs kunnen startbanersVerkeersveiligheid tewerkgesteld worden in gemeenten.De startbaner krijgt in de gemeente ondersteunendetaken toegewezen die bijdragen tot een verbetering vande verkeersveiligheid in schoolomgevingen en het veiligermaken van het woon-schoolverkeer. Een startbaan is een jobvoor maximum twee jaar en kan op elk moment van het jaarbeginnen. In overleg <strong>met</strong> de projectverantwoordelijke van hetdepartement Onderwijs geeft <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> workshops voor diestartbaners. Het zijn concrete en praktijkgerichte sessies terondersteuning van hun takenpakket Verkeersveiligheid.
ResultaatIn <strong>2009</strong> gaf <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> drie workshops voor startbaners <strong>met</strong>volgende onderwerpen: duurzame mobiliteit, educatieveinstrumenten, fietspoolen, campagnes... Visie, praktijkvoorbeelden,aanpak en concrete ondersteuning vanuit degemeente kwamen hierin aan bod. Zowel de inhoud vande workshop als de <strong>met</strong>hodische aanpak, werden door dedeelnemers positief geëvalueerd. De evaluatie gebeurdeaan de hand van evaluatieformulieren. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> heeft ookin <strong>2009</strong> kunnen genieten van de ondersteuning van eenstartbaner verkeersveiligheid. Hans Lerat ondersteundetal van verkeersveiligheidsprojecten van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> inschoolomgevingen.Type activiteit: educatie en vormingType financiering: departement OnderwijsMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beFietsvriendinnenFietsen is voor de meesten onder ons een vaardigheid diewe tijdens onze kindertijd aanleerden. Voor vele nieuwkomersis fietsen vaak nieuw, zeker voor vrouwelijke nieuwkomers.Daarom organiseert de Integratiedienst van de stad Leuvensinds enkele jaren fietscursussen voor nieuwkomers, die opheel wat belangstelling kunnen rekenen.ResultaatVaak is de stap naar fietsen in het dagelijkse verkeer voorvele nieuwe fietsers nog te groot. Daar wil het project Fietsvriendinnenverandering in brengen door ervaren en minderervaren fietsers te koppelen om als fietsvriendinnen samenop pad te gaan. Op die manier doen minder ervaren fietsersfietservaring op en leren ervaren fietsers iets over andereculturen. In het voorjaar van <strong>2009</strong> rondde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> het project,dat in het najaar van 2008 was gestart, af. Drie vormingenvoor de fietsvriendinnen werden georganiseerd, namelijkeen vorming over de wegcode, interculturele communicatieen fietsherstellingen. Het project werd in mei <strong>2009</strong> afgerond<strong>met</strong> een fietstocht en aansluitend een picknick voor allefietsvriendinnen. Het project werd positief geëvalueerd ensamen <strong>met</strong> de Integratiedienst van de stad Leuven en de KVLVVlaams-Brabant werd besloten om het project te herhalen.Eind <strong>2009</strong> bracht <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> dan ook opnieuw een tientalfietsduo’s samen die aan een traject van fietservaringen in2010 beginnen.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> bezorgde elke fietsvriendin een afsprakenkaartwaarop afspraken voor fietstochtjes kunnen worden genoteerd.Ook ontving elke deelneemster een jas en slapwrap waarmeeze herkenbaar zijn in het verkeer. Verder werden vormingengepland rond interculturele communicatie, de wegcode enfietsherstelling.Type activiteit: campagne, educatie, sociale actieType financiering: Federaal Impulsfonds en bewegingsdecreet,provincie Vlaams-BrabantMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.beVlaams Forum VerkeersveiligheidHet Vlaams Forum Verkeersveiligheid heeft een dubbelefunctie. Ten eerste vervult het forum een overlegfunctie. Indie zin is het een plaats waar overheid, onderzoekswerelden belangengroepen elkaar ontmoeten en ideeën kunnenuitwisselen. Verkeersveiligheid is een collectieve verantwoordelijkheidvan veel actoren. Om de gestelde doelstellingente bereiken, is een gecoördineerde aanpak noodzakelijk.In dat forum kunnen de leden kennis en ervaringen uitwisselenen kunnen ze initiatieven onderling op elkaarafstemmen. Naast die horizontale taak heeft het forumook een verticale, beleidsadviserende opdracht. Het forumfunctioneert onder de Vlaamse overheid en onderschrijft hetMobiliteitsplan Vlaanderen. Het forum wil het draagvlak vanbeleidsmaatregelen toetsen en zijn bevindingen overmakenaan de Vlaamse overheid. Het forum wordt gecoördineerd doorde Vlaamse Stichting Verkeerskunde. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> maakt deel uitvan de thematische werkgroep Handhaving.Type activiteit: netwerking, overleg, beleidsbeïnvloedingType financiering: eigen middelenMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be<strong>21</strong>
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie22Tjoeke tjoeke, tuut tuut, weg zijn wij...Voor de lagere school bestaan verschillende campagnes,lespakketten en spellen over het thema verkeer en mobiliteit.Helaas is het aanbod voor de kleuterscholen veel minder groot.Kleuterleid(st)ers zijn constant op zoek naar materiaal om inde klas te gebruiken voor verkeers- en mobiliteitseducatie.In kader van de projectoproep Verenigde Verenigingen voorVerkeersveiligheid (VeVeVe) ontwikkelde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> eenmobiliteitsspel voor kleuters: Tjoeke tjoeke tuut tuut, wegzijn wij. Met het mobiliteitsspel wil <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> leerkrachteninstrumenten aanreiken om in de kleuterklas te werken rondhet thema verkeer en mobiliteit. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> wil op die manierkleuters op een ervaringsgerichte manier vertrouwd maken <strong>met</strong>het verkeer. De campagne sluit aan bij de leefwereld van dekinderen en speelt in op de zone van de naaste ontwikkeling.De kleuters kunnen vertellen over hun ervaringen in het verkeer,basisverkeersregels leren, gevaarlijke situaties leren inschatten,verkeersgedrag bespreken…Het spel is gemaakt om <strong>met</strong> een klein groepje kleuterste spelen, maar het kan ook <strong>met</strong> de hele klas gespeeldworden. Het spel spelen draagt bij aan verschillende ontwikkelingsdoelen,maar zeer specifiek aan de ontwikkelingsdoelenvoor verkeer en mobiliteit:ResultaatIn kader van de projectoproep van VeVeVe konden wedertig spelpakketten laten drukken. De ontwikkelingskostwas voor eigen rekening. Bij de bekendmaking via Klasse,onze eigen nieuwsbrief en Libelle (Babs) bleek dat er zeerveel interesse was bij de kleuterscholen. Maar liefst 1.200leerkrachten en ouders vroegen het spel aan. Onze dertigbeschikbare spelpakketten waren ruim ontoereikend. We zijn inonderhandeling <strong>met</strong> KBC en Levenslijn om van dit kleinschaligeproject een brede campagne te maken voor alle Vlaamsekleuterscholen. Het project toonde duidelijk aan dat er inkleuterscholen een grote vraag is naar activiteiten rond verkeeren mobiliteit op maat van de kleuters. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> wil <strong>met</strong> dezecampagne die leemte opvullen.Type activiteit: educatie, doelgroepgerichte sensibilisatieType financiering: subsidie door Verenigde Verenigingenvoor Verkeersveiligheid, eigen middelenMeer informatie: www.mobiel<strong>21</strong>.be2.1.4 Andere educatieve projectenMet de activiteitencluster Kennisverspreiding zet <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>verscheidene acties en projecten op <strong>met</strong> een educatievedoelstelling. Bovengenoemde projecten omvatten naast eenonderzoeksluik of een gedragsbeïnvloedende doelstellingmeestal ook een educatieve functie.Naast die projecten wordt een deel van de subsidies die<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ontvangt als sociaal-culturele beweging, specifiekingezet voor educatieve projecten in tweede lijn, bijscholingen permanente educatie. Het communicatieluik binnen dedocumentatiedienst wordt daarbij steeds actiever. Zo werder samengewerkt <strong>met</strong> LBV, ACW, lokale buurtgroepen,ouderraden…In <strong>2009</strong> verzorgde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> opnieuw gastcolleges voor deverkeerskundige opleidingen in Diepenbeek en Kortrijk. Daarbijwerd in het bijzonder ingegaan op de sociale verkeerskunde,de mobiliteitsproblematiek rond scholen, communicatie in degemeentelijke mobiliteitspraktijk, het mobiliteitsbeleid en dewerking op Europees niveau. De gastcolleges worden elk jaaraangepast <strong>met</strong> nieuwe voorbeelden, actuele informatie ennieuwe inzichten.Ook in <strong>2009</strong> heeft <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> meegewerkt aan de opleidingverkeersveiligheid voor startbaners verkeersveiligheid, samen<strong>met</strong> het departement Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschapen Vlaamse Stichting Verkeerskunde.Op vraag van de Europese Commissie werden lezingen enpresentaties verzorgd op verschillende infodagen in Brussel.In het kader van lopende Europese projecten werd <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>meermaals gevraagd opleidingen en presentaties te geven overduurzame mobiliteit in Vlaanderen. Specifieke trainingen werdengemaakt over fietsen, fietsvoorzieningen en verkeersveiligheidvoor fietsers, mobiliteitsmanagementmaatregelen en sensibiliseringscampagnesvoor verschillende doelgroepen.Trainingen vonden plaats doorheen het hele jaar.In totaal spendeert <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ruim 1.000 uur exclusief aandie meer diverse educatieve activiteiten. Training, vormingen opleiding zitten echter vervat in het overgrote deel van deprojecten. Het is moeilijk om uit bovenvermelde projecten hetzuivere aantal educatieve uren te halen.
2.2 Volwaardige beweging voor duurzame mobiliteitGesterkt door het gunstige evaluatieverslag van de visitatiecommissiebouwde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> ook in <strong>2009</strong> verder aan zijnmaatschappelijke veranderingsopdracht. Change was hetafgelopen jaar ook internationaal het veelbelovende enmeermaals geparafraseerde modewoord. Ondanks een goedrapport besliste <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> om niet te berusten, noch om tevieren. Dat laatste mocht misschien wel, want de organisatieheeft vijf jaar op de teller staan, dertig jaar als we ook onzevoorgeschiedenis als Langzaam Verkeer erbij tellen. We kozener echter voor om ons te concentreren op ons basiswerk:goed onderbouwde educatieve en sensibiliserende projectenopzetten om zo een breed daagvlak voor duurzame mobiliteitte creëren! Daarbij laten we <strong>mensen</strong> nadenken over huneigen mobiliteitsgedrag, begeleiden we leerprocessen <strong>met</strong>doelgroepen, opdat ze zelf die maatschappelijk verantwoordekeuzes kunnen maken... Breed maatschappelijk en ook in depolitieke vertaling van het nieuwe mobiliteitsbeleid zien weechter dat de transitie voor duurzame mobiliteit nog te veelgehinderd wordt door de hoger gewaardeerde economischedoelstellingen. De discussie over bereikbaarheid vertaaltzich dan helaas in eenzijdige eisen, zoals het verbreden vanautosnelwegen. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> geeft ook hier mee tegengas, al ishet soms vechten tegen Goliath.De subsidiemiddelen als sociaal-culturele beweging werdeningezet over een tiental grotere en kleinere projecten dieonze educatieve, sensibiliserende en maatschappelijkeactiveringsfunctie in de kern vatten. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> bleef ookin <strong>2009</strong> veel gevraagd voor tweedelijnsondersteuning invorm van lezingen, presentaties, workshopbegeleidingen…Bovendien blijven de bibliotheek en mediatheek een centralerol spelen in de informatiestroom die <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> elk jaar opnieuwverspreid. Andere omkaderingsactiviteiten als netwerking enrepresentatie, interne organisatiestructuren, een gevarieerdecommunicatiemix, kwaliteitszorg en bewegingsmanagementworden ook alsmaar belangrijker. Wat dat laatste betreft, krooper reeds in <strong>2009</strong> veel energie in de planmatige voorbereidingvan een nieuw beleidsplan.2.2.1 Schijnwerper op sociaalculturele<strong>met</strong>hodiek: hoogtepunten01/09 POEL-brochure verhaalt intergenerationele ervaringen<strong>met</strong> poolinitiatieven.02/09 Geknipt <strong>Mobiel</strong> trekt opnieuw naar twee Hasseltsewijken.03/09 Algemene Vergadering herziet missie en visie.Campagnemaand Korterittencontract van <strong>21</strong> maart tot <strong>21</strong> april.04/09 Fietsvriendinnen komen op straat: intercultureel,sociaal en duurzaam.05/09 De Heen-en-weer-week promoot duurzaam woonwerkverkeer.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> polst jongvolwassenen over het idee van demobiliteitscheque.06/09 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-team definieert strategische doelstellingentijdens de plandagen.07/09 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> geeft mobiliteitsadvies bij de VODOproefprojectenrond duurzaamheidstransitie.08/09 Begeleiding en naslagwerk voor provinciale vormingsmomentenrond senioren en mobiliteit.09/09 Red de stoep staat opnieuw in de kijker bij de start vanhet academische jaar.10/09 De Aardig-op-weg-week scoort <strong>met</strong> lokale autoluweinitiatieven.11/09 Met de stakeholders wordt binnen onze AlgemeneVergadering gebrainstormd over de operationalisering van destrategische doelstellingen.12/09 De poolcampagnes blijven een succes. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>lanceert een nieuwe handleiding voor de drie modellen (fiets-,voet- en carpoolen).Voor meer informatie over die projecten, zie luik <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> inactie. Voor een verdere situering van het bewegingswerk van<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> verwijzen we graag naar het voortgangsrapport<strong>2009</strong>-2010.2.2.2 Schijnwerper op kwaliteitszorgKwaliteitszorg kan vele gezichten aannemen. In <strong>2009</strong> haddenwe specifieke aandacht voor intellectuele eigendom (IE).Informatie en advies zochten en vonden we bij het AgentschapOndernemen van het beleidsdomein Economie, Wetenschapen Innovatie. Binnen het project IE-scan kreeg <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>gespecialiseerd advies. Het project IE-scan heeft als opzetbedrijven te informeren en te sensibiliseren betreffende hetbestaan van intellectuele eigendom en het beheer ervan.Tijdens een overleg <strong>met</strong> enkele <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-medewerkerspolste een IE-deskundige naar de bestaande situatie op hetgebied van het beheer van de intellectuele eigendom vande organisatie en naar de mate waarin <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> optimaalgebruikmaakt van zijn intellectuele eigendomsrechten.Vervolgens werd door de expert een IE-scan opgemaakt, eenuitgebreide doorlichting van de intellectuele eigendom van<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>. De IE-scan toont per thema de huidige stand vanzaken en duidt aan waar optimalisatie mogelijk is. In het besluitstaan de belangrijke actiepunten en blijvende aandachtspuntenvoor de organisatie. <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> vroeg in het kader van eenvervolgtraject binnen het IE-scan-project ook advies van eenIE-expert rond enkele voor <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> relevante thema‘s.23
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie2.2.3 Documentatiedienst24BibliotheekDe bibliotheek van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> droeg ook in <strong>2009</strong> bij tot deeducatieve functie van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> als beweging voor sociaalcultureelvolwassenenwerk. In het bijzonder omvat dit haaropdracht tot het verzamelen, ontsluiten en actief uitdragen vaninformatie en documentatie over duurzame mobiliteit in al haaraspecten aan een zo breed mogelijk publiek.Bij de collectievorming lag de focus op literatuur overnieuwe denkwijzen en goede praktijkvoorbeelden vanduurzame mobiliteit. Daarnaast werd in het kader van lopendeprojecten gericht gezocht naar innovatieve inzichten rondcampagnevoering, gedragsbeïnvloeding en burgerparticipatie.Een actualiteitenportfolio informeerde de inhoudelijke stafwekelijks over interessante persartikels rond nieuwe ontwikkelingenop het gebied van duurzame mobiliteit, wijzigingenin de verkeerswetgeving, evoluties in beleid en trends.Via de communicatiekanalen van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> droeg debibliotheek alle beschikbare kennis en informatie zo efficiëntmogelijk uit. De trimestriële <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-nieuwsbrief brachtnieuwe publicaties, producten en diensten onder de aandachtvan zijn lezers. Nieuw in de nieuwsbrief zijn de interviews <strong>met</strong>deelnemers aan <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-projecten, zoals het interview <strong>met</strong>twee enthousiaste fietsvriendinnen. Ook werd gepolst naarde visie van medeorganisatoren, zoals in het interview overde herneming van de Red-de-stoepcampagne in Leuven <strong>met</strong>Kristel Wildiers, gelijkekansenconsulente van de stad Leuven.Op de <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-website werd de projectendatabank verdergeactualiseerd. Persberichten onder de nieuwsrubriek hieldenbezoekers voortdurend op de hoogte van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-projecten,-acties en -campagnes.FELNET (Flanders Environmental Library Network), hetsamenwerkingsverband van de belangrijkste milieudocumentatiecentrain Vlaanderen, was ook in <strong>2009</strong> een trouwebondgenoot voor de promotie van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> als prominentemobiliteitsbibliotheek en voor het online openstellen van haarboeken- en tijdschriftencollectie via www.felnet.be.MediatheekDe lay-outdienst gaf in de loop van <strong>2009</strong> vorm aan campagnesen projecten <strong>met</strong> een eigen logo en stijl, wat bijdraagt tot deherkenbaarheid. Bij de concretisering werd ook steeds rekeninggehouden <strong>met</strong> de specifieke kenmerken van de beoogdedoelgroep. De Red-de-stoepcampagne is hiervan een mooivoorbeeld. Die campagne werd in <strong>2009</strong> hernomen in Leuvenen vond navolging in Antwerpen en Gent, weliswaar <strong>met</strong> eeninvulling aangepast aan de lokale situatie van deze steden.Voor het secundair onderwijs ontwikkelde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in <strong>2009</strong>een kwartetspel dat leerlingen spelenderwijs informeert overduurzame mobiliteit. Voor de wijsneuzen werd zelfs een ietsmoeilijkere vervolgversie gemaakt. Voor de kleuters ontwierp<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> het Tjoeke-tjoeke-tuut-tuut-weg-zijn-wij!-spel. Datmobiliteitsspel komt duidelijk tegemoet aan een behoefte inhet kleuteronderwijs, want de voorraad vloog in september dedeur uit en de wachtlijst voor de heruitgave groeit nog steeds.Ter gelegenheid van de Heen-en-weer-week lanceerde<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> bij laatstejaarsstudenten van verschillendeuniversiteiten en hogescholen de online poll Bedrijfswagensof Mobiliteitscheque. De verrassend positieve eindscorebevestigt dat bij de werknemers van morgen wel degelijk eendraagvlak is voor de mobiliteitscheque. In het kader van deAardig-op-weg-week stelde <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> campagnemateriaalen een draaiboek <strong>met</strong> stappenplan ter beschikking van deinitiatiefnemers van een autovrije zondag.Naast tal van gemeenten vroegen ook enkele middelgrotesteden <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in de loop van <strong>2009</strong> assistentie bij de(her)opmaak van hun schoolroutekaart(en), onder meerLeuven, Oostende en Hasselt (zie uitgebreide lijst bij deprojectbeschrijving). <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> werkte in <strong>2009</strong> voor de stadKortrijk negen verkeerseducatieve routes uit. De stad Kortrijkwerd verdeeld in vier deelgebieden. In elk deelgebied werd eenfiets- en voetgangersroute voor de basisscholen ontwikkeld.
Voor de secundaire scholen werd een fietsroutekaartopgemaakt voor Groot-Kortrijk. Ook voor de basisscholen inAsse, Ham, Wilrijk, Lier, Hoegaarden en Maldegem werden in<strong>2009</strong> verkeerseducatieve routes uitgewerkt. Het mag gezegdworden dat telkens maatwerk werd geleverd.Op basis van de resultaten van een evaluatie tijdens eentestcase in Sint-Truiden werd besloten om de campagneKorterittencontract voor de volgende editie te vernieuwen.Niemand minder dan fotografe Lieve Blancquaert werd eind<strong>2009</strong> ingeschakeld om een nieuw campagnebeeld te maken.Haar inspirerende foto’s van enthousiaste personen in volleactie op affiches zullen toeschouwers zeker weten te beroerenen zullen de campagneboodschap nog meer uitdragen naareen breed publiek.2.2.4 Pers en communicatie<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> benut verschillende communicatiekanalen ominformatie en resultaten te verspreiden, maar ook om nieuwekennis binnen te halen. Al naargelang het doel van decommunicatie wordt een mix van mediamiddelen gelijktijdigingezet <strong>met</strong> het oog op een zo groot mogelijke verspreiding.Communicatiemiddelen die ingezet worden zijn onder meeronze elektronische mailinglist, de driemaandelijkse <strong>Mobiel</strong><strong>21</strong>-nieuwsbrief, de <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-website www.mobiel<strong>21</strong>.be, apartewebsites voor lopende campagnes zoals www.mijnkorteritten.be,www.verkeersslang.be, www.fietspoolen.be, de voorstellingsfolderen projectfiches, handleidingen, het jaarverslag, meer gerichtepublicaties zoals in de Verkeersspecialist, presentaties enpapers voor conferenties en studiedagen.Om belangrijke mijlpalen in projecten van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> bekendte maken bij een breed publiek, worden persmomentengeorganiseerd en persberichten opgemaakt en verzonden.Zo kon het Korterittencontract in het voorjaar van <strong>2009</strong>opnieuw rekenen op heel wat aandacht van de lokale pers enverschenen een veertigtal artikels in de regionale edities vanHet Laatste Nieuws, Gazet van Antwerpen, Het Nieuwsblad,Het Belang van Limburg, De Morgen, De Standaard, Het Volk,Krant van West-Vlaanderen, De Streekkrant en Passe-Partout.Aan de campagne Sam de Verkeersslang werd niet enkelaandacht besteed in de geschreven pers. De campagne kwamtijdens de campagneweek ook in beeld in het regionale nieuwsvan Focus-WTV en in het programma Karrewiet van Ketnet. Ookover andere projecten, zoals Red de stoep en Fietsvriendinnenverschenen tal van artikels in regionale kranten.<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> haalde 155 maal de pers, exclusief gerichte artikelsin tijdschriften zoals de Verkeersspecialist of gespecialiseerdeEuropese magazines en nieuwsbrieven.Met betrekking tot gerichte thema’s reageert <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>steeds op vragen van de pers. Daarbij wordt telkens nagegaanof er een verband is <strong>met</strong> actieve projecten teneindeenkel gefundeerde standpunten naar buiten te brengen.Gezamenlijke standpunten <strong>met</strong> partnerorganisaties wordenvaak gebundeld geformuleerd naar de buitenwereld, ondermeer via KOMIMO, Modal Shift en de Stuurgroep Onderwijsvan de Vlaamse Stichting Verkeerskunde.Op de <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-blog http://mobiel<strong>21</strong>.blogspot.com/ kunnenbezoekers <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>-standpunten lezen over actuele thema’sdie niet noodzakelijk projectgerelateerd zijn. In <strong>2009</strong> zat de blognog in een experimentele fase. Daardoor lukte het in hectischeperiodes afgelopen jaar niet altijd om op nochtans interessanteitems in de actualiteit in te gaan. Het komende jaar gaan weechter verder op de ingeslagen weg.25
2 <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> in actie2.3 Publicaties, artikels en bijdragen26Auwerx, P. & Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Mijn korte ritten? Ik stap,fiets of neem het openbaar vervoer! CampagnehandleidingKorterittencontract. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Auwerx, P., Frederix, M. & Lambert, L. (<strong>2009</strong>). Poolen opelke leeftijd! Verhalenbundel. Getuigenissen van meerderegeneraties over samen poolen naar school. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Canters, R. & Bossaert, E. (<strong>2009</strong>). Hoe beïnvloedt Europa onsmobiliteitsbeleid? Een overzicht van Europese beslissingen. In:Verkeersspecialist, 158, pp. 7-9.Canters, R. & Bossaert, E. (<strong>2009</strong>). Encouraging walking inschools. An overview and synthesis of best campaign practicesin Europe. Paper presented at the WALK <strong>21</strong> Conference,7-9 October, New York (USA).Christiaens, J., Daems, A., Dury, S., De Donder, L., Lambert,L., Lannoy, P., Nijs, G., Verté, D. & Veugels, I. (<strong>2009</strong>). FinalReport MESsAGE: Mobility and the Elderly: Successful Ageingin a Sustainable Transport System. Brussels: Belgian Science.[Research Programme Science for a Sustainable Development(2005-<strong>2009</strong>)].Christiaens, J., Lambert, L. & Vleugels, I. (<strong>2009</strong>). MESsAGE- Ouderen werken aan duurzame mobiliteit. Succesvol ouderworden in een duurzaam transportsysteem. Actie-onderzoekbij senioren en mobiliteit. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>. [Brochuregepubliceerd in opdracht van het Federaal Wetenschapsbeleidin kader van het onderzoeksprogramma voor DuurzameOntwikkeling (2005-<strong>2009</strong>)].Christiaens, J., Lambert, L. & Vleugels, I. (<strong>2009</strong>). Les aînéstravaillent à la mobilité durable. Vieillir décemment dans unsystème de transport durable. Vert. uit het Nederlands doorEmilie Van Laer. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Christiaens, J. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route BasisschoolDe Letter Wilrijk. Verkeerseducatie voor voetgangers en fietsers.Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Franchois, E. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route VBS MariadalHoegaarden. Verkeerseducatie voor voetgangers en fietsers.Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Sam de Verkeersslang zet je school inbeweging! Ideeën voor milieuvriendelijke verplaatsingen naarschool. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route De ZevensprongHam. Verkeerseducatie voor voetgangers en fietsers. Leuven:<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route VBS De Ark IIMaldegem. Verkeerseducatie voor voetgangers en fietsers.Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route AscanusinstituutAsse. Verkeerseducatie voor voetgangers en fietsers. Leuven:<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route Kortrijk. RegioBissegem-Heule. Handleiding. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route Kortrijk. RegioAalbeke-Marke. Handleiding. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route Kortrijk. RegioKortrijk centrum. Handleiding. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route Kortrijk. RegioRollegem-Bellegem-Kooigem. Handleiding. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route Kortrijk.Secundair onderwijs. Handleiding. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Lambert, L. (<strong>2009</strong>). Verkeerseducatieve Route Sint-GummaruscollegeLier. Verkeerseducatie voor voetgangers en fietsers.Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Lambert, L. (<strong>2009</strong>). Senioren in de weer voor beter verkeer.Wegwijs in het opzetten van mobiliteitsacties <strong>met</strong> je afdeling.Brussel: Liberale Beweging voor Volksontwikkeling.Van Uytven, A., Frederix, M., Stouffs, I. & Van Welden, V.(<strong>2009</strong>). Fietsvriendinnen. Draaiboek <strong>2009</strong>. Of hoe allochtoneen autochtone vrouwen samen fietservaring opdoen. Leuven:<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Van Uytven, A. & Frederix, M. (<strong>2009</strong>). Red de stoep.Stoepen redden? Ook in uw gemeente of stad! Of hoe eensensibiliserende campagne op te zetten rond toegankelijkheid.Handleiding <strong>2009</strong>. Leuven: <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>.Vleugels, I. (<strong>2009</strong>). Mobiliteitsmanagement makkelijker <strong>met</strong>MAX. Europees project MAX ontwikkelt plannings- en evaluatieinstrumenten.In: Verkeersspecialist, 160, pp. 26-28.Vleugels, I. (<strong>2009</strong>). MAX Successful travel awarenesscampaigns. Paper presented at the Polis annual conference,10-12 Dec., Brussels, 4 p.Vleugels, I., Meerschaert, V. & Baeten, B. (<strong>2009</strong>). MAX-Q helptbij doorlichting.van mobiliteitsmanagement. Een Europeeskwaliteitszorgsysteem voor mobiliteitsmanagement in stedenen gemeenten. In: Verkeersspecialist, 161, pp. 23-26.
2.4 Financieel beleid<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> heeft ook in <strong>2009</strong> het jaar positief afgesloten. Dekosten, exclusief de materiële projectkosten en de kostengerelateerd aan projectpartners, zijn verdeeld over volgendegrote groepen:De opbrengsten komen uit volgende bronnen:De totale omzet voor <strong>2009</strong> beloopt 1.653.857 euro. Het saldovan kosten en opbrengsten is positief.Aan de kostenzijde is de begroting <strong>2009</strong>, goedgekeurd doorde Algemene Vergadering van de vzw in november 2008,sluitend uitgevoerd. Het bestede budget voor personeel bleefals gevolg van onvolledig vervangen ziekteverlof ruim 9,50 %onder de begroting. Van de andere kosten werd 95,50 % vande begroting besteed.Het eigen vermogen en de financiële stabiliteit van <strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong>vzw blijven verbeteren.7 % Afschrijvingen vanapparatuur, meubilairen gebouw6 % Belastingen en financiële kosten2 % Huisvesting10 % Andere dienstenen goederen2775 % Personeel4 % Financiële opbrengsten5 % Recuperatie vanhuisvestingskostenbij derden9 % Subsidiebeweging1% Andere subsidiesals sociocultureleorganisatie19 % Werkgelegenheidssubsidies62 % Erelonen en projectsubsidies
<strong>Mobiel</strong> <strong>21</strong> vzwVital Decosterstraat 67 A / 01013000 LEUVENTel. +32 (0)16 23 94 65Tel. +32 (0)16 31 77 00Fax +32 (0)16 29 02 10info@mobiel<strong>21</strong>.bewww.mobiel<strong>21</strong>.beV.u.: Elke Bossaert
Change language