Jaarverslag Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne NVvA 1998

JaarverslagNederlandse Vereniging voor ArbeidshygiëneNVvA1998Secretariaat NVvAPostbus 17625602 BT EindhovenTel. 040 - 2926574Fax 040 - 2480711E-mail: nvva@wxs.nl

Jaarverslag NVvA 19981. InleidingHet blijft goed gaan met de vereniging. Dat blijkt ook dit jaar weer uit de vele leden die actiefzijn en blijven voor het vergroten van de arbeidshygiënische kennis. Niet alleen in Nederlandmaar ook daarbuiten.Inmiddels is de vereniging naar 568 leden gegroeid. En ook dat brengt verplichtingen met zichmee. Een vereniging die zichzelf respecteert probeert via deze leden ook hun stem te latenhoren. Dat heeft geresulteerd in vragen van de Subcie MAC-waarden van de SER. Zij willen demening van de NVvA graag meenemen in het vaststellen van (de haalbaarheid van) wettelijkegrenswaarden. In de toekomst wil de NVvA ook betrokken worden bij het vaststellen van hetwerkprogramma van de WGD van de Gezondheidsraad.Vandaar dat de NVvA de zojuist opgestarte relatie met de SER in die richting wil uitbouwen.Het overleg met het Ministerie van SZW zal in een volgend stadium in die richting gestaltemoeten gaan krijgen.In 1998 bestond de vereniging 15 jaar. Daardoor was er naast het zeer geslaagde symposiumin Eindhoven, ook een verjaardagssymposium waarin onder andere professor Guillemin onzegast was. Hij gaf ons een kijk in de internationale ontwikkelingen op ons vakgebied. Nederlandblijkt in de arbeidshygiënische wereld een belangrijk bastion te vormen. Gelukkig kon op diedag Dick Heederik de gevoelens van onrust wegnemen over het mogelijk verdwijnen van dewetenschappelijke opleiding Arbeidshygiëne in Nederland. De overgang van Wageningen naarUtrecht zal voor een aantal leden een verlies betekenen. Echter de berichten zijn dat deopleiding arbeidshygiëne er in Utrecht mogelijk sterker uit naar voren kan komen danmomenteel het geval is.Op het symposium in Eindhoven werd ook voor de eerste keer de Bob van Beekprijs uitgereikt.Het bestuur verwacht dat deze prijs een stimulans zal zijn voor het verder ontwikkelen van dearbeidshygiëne in Nederland.De inspanningen die in 1997 zijn gevoerd om te komen tot een Beroepscode hebben in hetverslagjaar geleid tot succes. Het is een belangrijke "piketpaal" voor de professionalisering vande arbeidshygiëne als werkveld en de arbeidshygiënist als arboprofessional. In dat kader is hetook belangrijk dat de vereniging ook een succesvolle doorstart mogelijk heeft gemaakt van hetTijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap (TtA). Gezien de reacties van mogelijke auteursheeft dit blad een goede toekomst voor zich.De netwerkfunctie van de vereniging werkt uitstekend. De terugkoppeling vanuit regiobijeenkomsten,contactbijeenkomsten en contactgroepen geeft aan dat deze voldoen aan de wensenvan de leden. Het bestuur zal nieuwe initiatieven in die richting blijven ondersteunen enfaciliteren. Het feit dat het secretariaat nu is geprofessionaliseerd draagt daar in belangrijkemate toe bij.De financiële situatie van de vereniging is solide. Dit maakt het mogelijk om de vele activiteitenvan dit moment ruimer te ondersteunen en nieuw initiatieven te ontplooien. Het bestuur heeft inhet beleidsprogramma een aantal van die initiatieven reeds aangekondigd en werkt daar nuhard aan om deze ook te realiseren.Succes is voor het bestuur geen reden om achter over te leunen, maar een stimulans om hetsamen met de leden te proberen nog beter te doen.Als bijlage bij dit jaarverslag treft u ter informatie een artikel aan met de titel "Arbeidshygiënistenin Nederland" zoals geschreven door John Peters ten behoeve van "Het GrootArbowerk", een uitgave van Samsom Bedrijfsinformatie.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 3

Jaarverslag NVvA 19982. Leden en bestuur van de NVvA2.1. BestuurOok in het afgelopen jaar is de bestuurssamenstelling gewijzigd. Een overzicht vindt u in tabel1. Zowel de personele samenstelling als de portefeuille-indeling zijn gewijzigd. Om tegemoet tekomen aan de toename van activiteiten en regeltaken is het aantal bestuursleden uitgebreidvan 7 naar 8 personen.Vanuit de Directie Arbeidsomstandigheden van het Ministerie van Sociale Zaken enWerkgelegenheid nam dhr. A. Besems als adviseur deel aan de bestuursvergaderingen. Hijtrad op als intermediair naar en zorgde voor een goede communicatie met de centraleoverheid.Vanaf juni 1997 beschikt de vereniging over professionele secretariële faciliteiten via hetbureau EPS te Eindhoven met mw. E. van der Putten-Driesen als contactpersoon; in 1998 isdeze relatie in tevredenheid contractueel verlengd. In 1998 is vorm gegeven aan deprofessionalisering van de financiële administratie door een contract met Administratie enAdviesbureau Noord-Brabant (ANB) te Eindhoven.Tabel 1: BestuurssamenstellingSituatie 1 januari 1998bestuurder portefeuille (bestuurder sinds; portefeuillehouder sinds)T. Spee voorzitter (juni 96; december 96)M. Breas vice-voorzitter en nieuwsbrief (maart 97; maart 97)J. Peters secretaris (juni 96; juni 96)H.J. Hanning penningmeester (november 94; november 94)R. Reuver werkgroepen/commissies & ledencontacten (maart 97; maart 97)M. Lumens onderwijs (december 96; december 96)P. Swuste symposium & internationaal (december 96; december 96)Foto: Bestuur ALV 26-11-1998Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 4

Jaarverslag NVvA 1998Het grootste deel van de leden is (nog steeds) werkzaam binnen de arbodienstverlening.Tabel 2 geeft de verdeling weer van de in een beroep werkzame NVvA leden.Tabel 2: Waar werken de leden van de NVvA ?Instantiespercentages1998 1997 1996 1995 1994 1993Arbodiensten/BGD’en/afdelingen VGWM 68% 70% 69% 70% 68% 72%Onderwijs- en onderzoeks-instellingen 9% 13% 11% 11% 13% 13%Overheid 3% 3% 4% 4% 5% 5%Adviesbureaus 8% 6% 8% 7% 5% 5%Overig en onbekend 12% 8% 8% 8% 9% 5%Binnen de hoofdgroep "Arbodiensten" met 68% van alle leden werkt 47% bij een externearbodienst en 21% bij een interne arbodienst (in {veelal grote} bedrijven of organisaties).2.3. FinanciënInleidingDe NVvA heeft 1998 met een aanzienlijk overschot afgesloten: f 69.891,-. Het eigen vermogennam hierdoor toe tot f 192.293,-.De vorm van de financiële verslaglegging wat betreft het jaar 1998 is afwijkend ten opzichtevan eerder jaren. Er is voor het eerst gebruik gemaakt van de financieel administratievediensten van een Administratiekantoor (ANB, Eindhoven).Met het oog op het steeds complexer worden van de financiën van de NVvA zijn de financiënvan de vereniging niet alleen door de kascontrolecommissie onderzocht, maar wordt ookgebruik gemaakt van een accountantsverklaring.AandachtspuntenIn 1998 is besloten tot een contributieverhoging van f 50,-- voor de gewone leden. Dit lijkt insterk contrast te staan met de grote financiële ruimte die de NVvA heeft opgebouwd. Bij hethoge overschot van 1998 moet echter worden opgemerkt dat een aanzienlijk gedeelte van hetoverschot bestaat uit inkomsten die geen structureel karakter hebben. Zo kan alleen gehooptworden op een financieel gezien even succesvol symposium in 1999. De ervaring heeft geleerddat het voor de NVvA niet verstandig zou zijn om hierop te rekenen. De verkoop vanadresetiketten is sterk conjunctuur gevoelig.De enige betrouwbare en stabiele vorm van inkomsten die de NVvA heeft zijn de contributiesvan leden en begunstigers.Een basis voor de toekomstHet is bijzonder verheugend dat de NVvA financieel een bijzonder gezond beeld laat zien. Dein 1998 aangekondigde stijging van het niveau van uitgaven van de NVvA, ten behoeve van deverdere professionalisering van de vereniging, heeft een stevige basis.3. De netwerkfunctie van de vereniging3.1 NieuwsbriefIn 1997 is door de uitbreiding van de redactie van twee naar zeven leden de basis gelegd vooreen kwalitatieve verbetering van de Nieuwsbrief. De redactie heeft in een evaluatie vastkunnen stellen dat als gevolg van deze aanpassing de kwaliteit inderdaad verbeterd is.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 6

Jaarverslag NVvA 1998Zo is het aanbod van kopij gevarieerder en zijn de themanummers richtinggevend geweestvoor de inhoud van de Nieuwsbrief. Eind 1998 bestond de redactie na vertrek van tweeredactieleden uit: mw. M. Breas, dhr. J. Diemel, dhr. R. Houba, mw. T. Jongedijk, mw. J.Stevels, dhr. M. Verboeket en hoofdredacteur dhr. J. Peters.3.2. Regio-overlegHet regio-overleg heeft een belangrijke functie in de uitwisseling van kennis en ervaring tusseneen kleine groep leden uit een bepaalde regio. De regio-bijeenkomsten worden als belangrijkervaren inzake het praktisch behandelen en bediscussiëren van een arbeidshygiënischonderwerp. Dit kan waardevol zijn voor de uitvoering van het vak. Toch wordt door sommigeregio’s een terugloop in de opkomst van de leden geconstateerd. Tijdsdruk wordt hierbij alsbelangrijkste reden aangegeven.De onderstaande personen zijn de coördinatoren van de diverse regio’s:Noord WestWestZuidMiddenOostNoordNoord West29 januariThema:Sprekers:28 aprilThema:Sprekers:27 augustusThema:Sprekers:17 novemberThema:Spreker:Mw. C. Verspuij, mw. N. PikkemaatMw. A. van den Oever, mw. K. FlachMw. E. van de Rijdt- van HoofMw. C. Jonk-den DaasDhr. F. Brakshoofden, dhr. A. HoltropDhr. H. BoersKosten en baten van arbomaatregelenErik Corver en André PeerOrganisch Psycho SyndroomThomas Huy, Arbodienst Amsterdam e.o.Meindert Bakker, ArboNed IJmondArbozorgsystemenPieter Ruigewaard, Ruigewaard Advies BV HaarlemPeter Wielaard, Arbo-dienst GG&GD AmsterdamGebouwadviseringEwoud Endlich, Postbank NV, afdeling huisvestingDe gemiddelde opkomst lag tussen de 20 en 30 deelnemers.Daarnaast is er een enquête onder de regioleden gehouden met de vraag welke onderwerpenmen graag zou willen zien behandeld op de regiobijeenkomsten en over welke onderwerpenmen eventueel zelf een presentatie zou willen houden.WestIn 1998 zijn in deze regio vier bijeenkomsten gehouden. 1998 is het eerste jaar dat de regioWest weer bijeenkomsten houdt. De opkomst tijdens de bijeenkomsten was 19, 20, 11 en 14arbeidshygiënisten. De start was goed maar het aantal deelnemende leden neemt af.Het gemiddeld aantal leden dat een uitnodiging voor een bijeenkomst krijgt is ongeveer 70.De volgende onderwerpen zijn in 1998 besproken:- klimaat- welzijn in de RIE- fysieke belasting en belastbaarheid- toxische stoffen/OPS.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 7

Jaarverslag NVvA 1998ZuidIn 1998 zijn in deze regio vier bijeenkomsten gehouden. De gemiddelde opkomst bedroeg 13leden.17 februariThema:Spreker:23 aprilThema:Sprekers:30 juniThema:Sprekers:29 oktoberThema:Sprekers:Arbo en InternetDhr. S. de Greef, K-TechArboregelgeving een hygienische regelgevingDhr. H. Groeneveld, Juridisch medewerkerKlimaatproblemen oplossenDhr. B. Smulders, hoofd installaties St. Joseph Ziekenhuis VeldhovenOPSDhr. W.M. KramerMiddenOp 23 maart werd naar aanleiding van het geringe aantal deelnemende leden een vergaderingbelegd. Daarin werd afgesproken een enquête onder de leden te houden waarin men aan kongeven welke onderwerpen men behandeld wilde zien. Ondanks de geringe respons leverdende geretourneerde enquêtes veel ideeën op over te behandelen onderwerpen.De werkdruk, andere prioriteiten, het opleveren van een gering aantal punten werdaangegeven als reden om bij de bijeenkomsten verstek te laten gaan.In deze vergadering werd tevens afgesproken om op de hoogte te blijven van de onderwerpendie behandeld worden door de NVVK Regio.30 septemberThema: LawaaibelastingSpreker: Marc Lurvink, OtoplastiekenMarianne Ykema, Lawaaibelasting i.r.t. spraakverstaanbaarheid18 november NVVKThema: Cleanroomproject bij Biohorma te Elburg, presentaties en bedrijfsbezoekDe gemiddelde opkomst bedraagt 5 leden (75 leden behoren tot de regio).Oost4 maartThema:Sprekers:4 juniThema:Sprekers:10 decemberThema:Spreker:Tilsituaties, Biologische agentia (Crans Montana)Hennie Duijts, Vergelijking diverse methodes om tilsituaties te beoordelenErik Kateman, Arbeidshygiënische aspecten betreffende biologische agentia(Crans Montana)OPSWim Kramer (A.I.). Omgang wetgeving met OPSJoost van Rooy, Retrospectieve beoordeling van blootstelling aanoplosmiddelenChronische blootstelling aan organische stof en endotoxinenPeter VogelzangNederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 8

Jaarverslag NVvA 1998De regio bijeenkomst wordt door gemiddeld 1/3 van het aantal leden bezocht (voorheen 2/3)van totaal 90 personen. Omdat het aantal leden dat de bijeenkomsten bezoekt terugloopt ismen voornemens een enquête te houden. Dit om vast te kunnen stellen wat de redenen voordeze terugloop zijn en welke initiatieven kunnen worden opgestart om de regiobijeenkomstaantrekkelijk te maken.Noord16 januariThema:Spreker:3 aprilThema:Sprekers:Arbo-wet en ArbobesluitJan Boer, AI NoordCollegiale toetsingEgbert van der WaalHemmie Boers19 juniThema: Apparatuur en calibratie/ Hoe te werken met NEN 689Sprekers: Jan Cremers (1)Herman Gorter, Jeroen Kremer (2)2 oktoberThema: SCA en Honorering/ Houtstofprotocol vergeleken met NEN-EN 689Spreker: Ralf Cornelissen3.3. WebsiteMedio 1998 is besloten, dat de NVvA een eigen website op het internet wenst. Dit initiatief isvoortgekomen uit een oriëntatie omtrent voor arbeidshygiënisten interessante informatiebronnen,uitgevoerd door de werkgroep informatievoorziening. Hiertoe is de bestaande groepgewijzigd in een nieuwe commissie Informatievoorziening/Internet. Deze groep heeftdoelstellingen, eisen en wensen, organisatie, mogelijkheden en consequenties geïnventariseerdzowel inhoudelijk als ten aanzien van de financiën. De website zal een tweeledig doeldienen: de communicatie binnen de vereniging versterken èn een uithangbord vormen buitende vereniging.Het is de bedoeling, dat in 1999 de besluitvorming wordt afgerond en overgegaan wordt totdaadwerkelijke bouw en regelmatige bijstelling van de NVvA-website.3.4. Ledenenquête / LedenboekIn 1998 is een ledenenquête gehouden met als doel het beleid van de NVvA beter af te kunnenstemmen op de wensen en behoeften van hun leden.In deze enquête zijn vragen gesteld over deelname aan regiobijeenkomsten, contactgroepen,werkgroepen en commissies, landelijke contactbijeenkomsten, de tevredenheid hierover en ofer nog belangstelling voor deelname was. Ook is gevraagd naar het gebruik van het ledenboeken of men verbetersuggesties kon aandragen. Over de nieuwsbrief werd de vraag gesteld ofdeze gelezen werd en welke onderwerpen het meeste aanspraken. De vragen over hetonderwijs hadden betrekking op de gevolgde en te volgen cursussen, en de besteding in tijd engeld. Daarnaast kon men aangeven of er nog specifieke eisen waren met betrekking totnascholing.Omdat het bestuur voornemens is bij het innemen van standpunten haar achterban teraadplegen werden enkele vragen gesteld over onderwerpen en of men bereid was tot hetleveren van een bijdrage aan de totstandkoming. De laatste vragen van de enquête haddenbetrekking op internet. De respons van de enquête bedroeg 53%.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 9

Jaarverslag NVvA 1998Naar aanleiding van de verwerkte resultaten zijn diverse actiepunten door het bestuuropgesteld. Met de uitvoering is in 1998 een start gemaakt; ze zullen in 1999 verder wordenafgehandeld.Bij de enquête was tevens een formulier bijgevoegd waarop men aan kon geven wat dekennisgebieden waren en in welke bedrijfstakken men werkzaam is.Deze informatie is, naast vermelding van alle leden die de vereniging telt, weergegeven in hetledenboek van 1998. Het doel van dit ledenboek is het onderling uitwisselen van informatie enkennis. Om een actueel overzicht van leden, hun werkadres en kennis voorhanden te hebbenis het bestuur voornemens dit boek jaarlijks uit te geven.4. Kennisbevordering4.1. SymposiumIn 1997 is een symposiumcommissie van start gegaan. Verder is een programmacommissiesamengesteld bestaande uit dhr. P. Swuste (voorzitter), dhr. R. Houba, dhr. A Monster (1998),dhr. D. Noy, mw. L. Preller, dhr. T. Spee en mw. E. Tjoe Nij. Voor het symposium van 1998 istevens een symposiumwerkgroep geformeerd met als leden mw. E. van de Rijdt-van Hoof(voorzitter), mw. P. Beurskens, mw. H. Cristophe, mw. B. Dings-Schroijen, dhr. W. van Hoof,mw. M.Ooijen, mw. S. Sol en mw. V. Hezemans. Het symposium in 1998 met als titel‘Arbeidshygiëne in ontwerp; beheersmaatregelen in de ontwerpfase’, dat plaatsvond in hetDorint Hotel te Eindhoven op 26 maart 1998, is succesvol verlopen.Voor het 8 e symposium van 1999 dat als titel heeft ‘Arbeidshygiëne en arbozorg in het middenenkleinbedrijf’ en gehouden wordt in het World Trade Center te Rotterdam zijn in 1998 dewerkzaamheden verricht door de programmacommissie thans commissie symposiumgenaamd samen met het NVvA-secretariaat via EPS. Deze commissie bestaat uit dhr. P.Swuste (voorzitter), dhr. R. Houba, mw. K. van Maarleveld, dhr. E. Meyer, dhr. D. Noy, mw. L.Preller, dhr. T. Spee en mw. E. Tjoe Nij. Ook voor het symposium 2000 zal deze organisatievormgecontinueerd worden.4.2. Landelijke contactbijeenkomstenVier maal per jaar organiseert de commissie Landelijke contactbijeenkomsten een bijeenkomstvoor de leden. De twee commissieleden zijn dhr. H. Heussen (voorzitter) en dhr. V. Correia.Onderstaand vindt u een overzicht van het jaar 1998. De landelijke contactbijeenkomstenworden goed bezocht.12 maartThema:Sprekers:28 meiThema:Sprekers:Man made mineral fibers Prikkelende realiteitSamen met de ContactGroep ChemieDhr. J. Zock (L.U. Wageningen)Prof. Dr B. Nemery (L.U. Leuven)Dhr. P. Dumontier (Université Libre Bruxelles)Dhr. V. Correia (Exxon Chemical Holland)Aantal deelnemers 127De praktijk van de RI & E Heden en toekomstDhr. W. v.d. Bergh (GE Plastics)Dhr. M. Willemsen (Arbo Unie Midden-Holland)Dhr. H. Heussen (Arbo Unie NW Veluwe en Flevoland)Mw. M. Jonkhout (Arbo Unie NW Veluwe en Flevoland)Dhr. Evers (Centraal Beheer Apeldoorn)Aantal deelnemers ca. 109Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 10

Jaarverslag NVvA 199816 juniThema:Sprekers:Exposure and Risk assessment of chemical hazardsSamen met de ContactGroep ChemieDhr. S. Rappaport (University of North Carolina USA)Dhr. T. Scheffers (DSM)Dhr. H. Marquart (TNO voeding)Aantal deelnemers: 8327 septemberThema:VentilatieDhr. B. Knol (TNO Bouw)Dhr. L. van Cleef (Brakel Atmos)Dhr. C. Rezelman (Berenschot en Osborne)Dhr. J. Smit (Solvay)Dhr. L. de Jong (Arbo Unie regio Oosterhout)Aantal deelnemers: 15626 november 1998Thema: Communicatie en Arbeidshygiëne; van verleden naar toekomstTer gelegenheid van 3 e lustrum van de NVvA.Sprekers: Prof M. Guillemin (IST Lausanne)Dhr. R. Frencken (ex voorzitter NVvA)Dhr. J. van Beek (Voorzitter NVAB)Aantal deelnemers: 1234.3. ContactgroepenDe NVvA heeft drie contactgroepen te weten: Bouw, Gezondheidszorg en Metaal.4.3.1. Contactgroep BouwDe Contactgroep Bouw van de NVvA, in 1993 opgericht, is bedoeld als platform voor overleg enuitwisseling van informatie tussen arbeidshygiënisten die een substantieel deel van hun tijd aan(advisering over) arbeidsomstandigheden in de bouw besteden. In 1998 telde de ContactgroepBouw 30 leden. Daarvan werkt ongeveer de helft bij een arbodienst. Eén lid werkt bij de overheiden de overige leden werken bij adviesbureaus en onderwijs-instellingen. Voorzitter van decontactgroep is dhr. T. Spee. In 1998 is driemaal vergaderd, waarbij de volgende onderwerpenzijn besproken:17 juniThema:Sprekers:22 oktoberThema:Sprekers:Thema:Sprekers:24 novemberThema:Sprekers:Arbozorgsystemen: van macro naar microDhr. G. ZwetslootDhr. P. KuypersDhr. A. FrijtersBeheersmaatregelen tegen kwartsstof bij slopenMw. M. LumensMw. S. HilhorstToetsing A-blad kwartsDhr. H-R. van HengelMw. T. JongedijkSchilderen achter afschermingDhr. C. BoeckhoutNederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 11

Jaarverslag NVvA 1998Dhr. T. van GinkelDhr. T. SpeeDe eerste bijeenkomst is georganiseerd in samenwerking met de Vakgroep Bouw van de NVVK.De opkomst bij de bijeenkomsten bedroeg gemiddeld 33%, tamelijk gelijk verdeeld over de drievergaderingen. Elke vergadering wordt een contactronde gehouden. Onderzoek in de bouw gaatvaak met specifieke problemen gepaard, door de vaak korte duur van de werkzaamheden, hetvele werk in onderaanneming en de mobiliteit van de werkplek. Met deze specifieke zaken moetrekening worden gehouden bij het adviseren over arbeidsomstandigheden, anders is de kans opsuccesvolle doorvoering van beheersmaatregelen gering tot nihil. Het uitwisselen van ervaringenkan daarbij helpen.4.3.2. Contactgroep GezondheidszorgDe contactgroep gezondheidszorg bestond in 1998 5 jaar. Begin januari is devoortrekkersfunctie in de groep van Martin Willemsen overgenomen door een duo, Jochem vanLiemburg en Peter van Balen. De groep bestaat inmiddels uit zo’n 30 arbeidshygiënisten. In1998 is de samenwerking met de groep Veiligheidskundigen in de Gezondheidszorg (ViG)geïntensiveerd. Gebleken is dat er een grote inhoudelijk overlap bestond in de onderwerpendie werden behandeld. Wel is er een verschil in de wijze waarop deze worden aangepakt enuitgewerkt. Arbeidshygiënisten hebben de gewoonte meer (wetenschappelijk) onderzoek bij deuitwerking te betrekken.In 1998 zijn 4 bijeenkomsten georganiseerd, waarbij de dag over arbeidsomstandigheden in deok’s zeer geslaagd is. Van de bijdragen op die dag komen waarschijnlijk enkele publicaties inhet Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap terecht.Ander behandelde onderwerpen zijn:- omgaan met conceptrapporten van de Gezondheidsraad over formaldehyde enboorzuur- inhoud van zwangerenbeleid in ziekenhuizen- blootstelling aan vernevelde antibiotica.4.3.3. Contactgroep MetaalDe werkgroep heeft het volgende doel:- per door de leden gekozen onderwerp (arbo-onderwerp in de metaalindustrie) wordt inkaart gebracht wat de stand der techniek is van arbo-beschermende maatregelen, metnadruk op praktijkervaringen. Het streven hierbij is om binnen de werkgroep zoveelmogelijk te komen tot consensus.- de primaire doelstelling is om de kennis van de leden van de werkgroep te vergroten- een secundair doel is om de kennis te presenteren aan de NVvA.In 1998 zijn er drie bijeenkomsten geweest, waarbij per bijeenkomst een gemiddelde opkomstvan 13 leden aanwezig was.Het resultaat van de werkgroep is een overzicht ten aanzien van arbeidshygiënische aspectenvan lasrook: ernst, bepalende factoren en verbetermogelijkheden. De bevindingen wordenvastgelegd in een notitie. Het eerste concept was in 1998 gereed. De definitieve versie zalmedio 1999 gereed zijn waarna het beschikbaar wordt gesteld aan leden van de NVvA.Deze werkgroep wordt voorgezeten door dhr. P. Beumer4.4. Werkgroepen en CommissiesIn 1998 bestonden de volgende werkgroepen of commissies: Vastlegging blootstellingsgegevens,Ademhalingsbescherming, Grenswaarden en Meetmethoden, Onderwijs,Leerstoel, Symposium, Fondsvorming en Informatievoorziening/Internet (website)Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 12

Jaarverslag NVvA 19984.4.1. Werkgroep Vastlegging blootstellingsgegevensDe werkgroep heeft als doelstelling het opstellen van een richtlijn (NVvA norm) voor hetvastleggen van meetgegevens van werkplekatmosfeermetingen en het zorg dragen voor bredebekendheid van deze norm binnen de arbeidshygiëne in Nederland en bijdragen aanimplementatie van deze norm in Nederland.De werkgroep heeft in 1998 een concept-publicatie opgesteld over kerngegevens bij hetvastleggen van meetgegevens voor het Tijdschrift voor toegepaste Arbowetenschap en dehoofdlijnen voor de op te stellen richtlijnen bepaald. Ook zijn afspraken gemaakt voor eenterugkoppeling van de activiteiten van de werkgroep met de vereniging via de eerste landelijkecontactbijeenkomst van 1999. In 1998 is men hiervoor vijfmaal bij elkaar geweest; de werkgroepwordt voorgezeten door dhr. H. Marquart.4.4.2. Werkgroep ademhalingsbeschermingIn 1998 is deze werkgroep bezig geweest met het opstellen van een standpunt met betrekking totselectie en gebruik van ademhalingsbeschermingsmiddelen. Dit zal vervolgens door de NVvAworden uitgedragen. Het gaat hierbij om de volgende aspecten:- te verwachten mate van bescherming onder werkplekcondities- keuze in relatie tot het te verwachten risico- invloed van ander arbo-aspecten op keuze en gebruik (fysieke belasting, geluid etc).De bedoeling is dat het standpunt de leemte vult die is ontstaan door het vervallen van deregelgeving in de vorm van P-bladen.De werkgroep is 1 x per 2 à 3 maanden bij elkaar gekomen om het bovenstaande verder uit tewerken. Deze werkgroep wordt voorgezeten door dhr. S. Veenstra4.4.3. Werkgroep Grenswaarden en MeetmethodenDeze werkgroep, onder leiding van dhr. R. Frencken is op dit moment niet actief. Indien doorde overheid weer rapporten ten aanzien van grenswaarden en meetmethoden wordengepresenteerd zal deze werkgroep weer opstarten en op deze actualiteiten inhaken en van eenreactie voorzien.4.4.4. Commissie OnderwijsDe commissie onderwijs vergadert zo vaak als dit nodig is om haar taak behoorlijk uit tevoeren.In 1998 is door de commissie een overzicht opgesteld van cursussen op het gebied vanArbeidshygiëne. Per Arbo-item is aangegeven welke “goede” cursussen er zijn, bij welkeinstantie deze gevolgd kunnen worden, de werkvorm, doelgroep, kosten, duur etc.Daarnaast heeft de commissie zich op de hoogte gehouden van belangrijke ontwikkelingen inhet arbeidshygiënisch onderwijs. Ook heeft het door contacten te onderhouden met de diverseonderwijsinstituten informatie ontvangen over het aanbod van opleidingen oparbeidshygiënisch gebied en de inhoud van deze opleidingen.De commissie staat onder leiding van dhr. H. Gorter, secretaris is dhr. H. Klaasboer. Overigeleden zijn dhr. R. Brouwer, dhr. R Houba, mw. M. Lumens, dhr. C. Marée, mw. M. Scholten enmw. I. Thierauf.4.4.5. Commissie LeerstoelDeze commissie is in 1998 opgericht om een leerstoel Arbeidshygiëne te creëren op een universiteit.Om dit te kunnen realiseren zijn er in het voorjaar 1998 door enkele bestuursledenvan de NVvA gesprekken gevoerd met de verschillende universitaire instellingen die onderwijsverzorgen dat nauw gelieerd is aan de arbeidshygiëne.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 13

Jaarverslag NVvA 1998De volgende universiteiten zijn bezocht: Universiteit van Amsterdam, TU Delft, UniversiteitMaastricht en de LU Wageningen. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een vantevoren opgestelde lijst met vragen.Deze gesprekken zijn geëvalueerd en in 1999 zal een keus worden gemaakt of er eenleerstoel komt en zo ja bij welke instantie. Voorzitter van deze commissie is mw. M. Lumens ende leden zijn dhr. R. Duine, H. Gorter, dhr. S. van der Meulen, dhr. T. Spee en dhr. T. Stevens.4.4.6. Commissie SymposiumZie 4.1 symposium4.4.7. Commissie FondsvormingIn het beleidsprogramma van de NVvA worden activiteiten genoemd die niet uit het normalebudget van de vereniging gefinancierd kunnen worden (Leerstoel, Bob van Beek prijs).Het uitbouwen van de NVvA als kennisvereniging brengt met zich mee dat in de toekomst meeractiviteiten zullen worden ontplooid die een zwaarder financieel beslag op de financiëlemiddelen leggen van de vereniging.In 1998 is onder het voorzitterschap van mw. J. Pothuis een commissie van start gegaan die demogelijkheden onderzoekt om een fonds in te stellen, waaruit bovengenoemde activiteitenkunnen worden betaald.4.4.8. Commissie Informatievoorziening/Internet (Website)Begin 1998 bestond de groep enkel uit de persoon van mw. H. Dillema. Na het principe besluitin de ALV van mei 1998, dat NVvA een eigen website wil hebben, is de commissie uitgebreiden gegroeid tot de huidige omvang. De commissie bestaat uit de volgende leden: dhr. R.Frencken, dhr. E Hagelen, dhr. H. Heussen, mw. S. Hilhorst, dhr. M. van der Hoek, dhr. J.Peters (voorzitter) en mw. M. Ykema-Veerman. In 1998 is de commissie slechts een maalfysiek bij elkaar geweest op 15 oktober 1998.De belangrijkste resultaten zijn:- een voorlopig programma van eisen voor de website- een globaal werkplan voor de toekomst- meerdere offertes/aanbiedingen van bouwers van websites.In de ALV van november 1998 heeft nadere besluitvorming plaatsgevonden over de website,o.a. leidend tot een contributie-verhoging.Na gereed komen zal de website het intrinsieke openbare resultaat zijn, zichtbaar op internet.4.5. Tijdschrift voor toegepaste ArbowetenschapIn het verslagjaar is de vereniging in samenwerking met uitgeverij Samsom het Tijdschrift voortoegepaste Arbowetenschap (TtA) gaan uitgeven. Daarbij verzorgt Samsom de organisatie vanhet blad en de NVvA de inhoud. De leden van de vereniging hebben een collectiefabonnement.Wat betreft het profiel van het blad verandert er niet veel in vergelijking met de vroegereuitgave van Kluwer. Arbeidshygiëne vormde de hoofdmoot van de inhoud en dat zal zo blijven.Artikelen van andere arbodisciplines blijven even welkom als voorheen.TtA verschijnt vier maal per jaar. Het jaar 1998 was een overgangsjaar en desamenwerkingsovereenkomst is aan het einde van het jaar tot stand gekomen. Daarom isbesloten om in 1998 twee dubbelnummers uit te brengen.De redactie bestaat uit dhr. P. van Balen, dhr. A. Hollander, dhr. F. Jongeneelen, dhr. T. Spee(hoofdredacteur), dhr. P. Swuste, dhr. A. Vernooy en dhr. A. Zwaard.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 14

Jaarverslag NVvA 1998Externe contacten5.1. NationaalZoals voorgaande jaren heeft het bestuur in 1998 veel aandacht gehad voor de profilering vande arbeidshygiëne en de NVvA via externe contacten met personen en organisaties. Eenvoorbeeld hiervan is het aangehaalde contact met de subcie MAC-waarden van de SER.5.1.1. OverheidDirecte contacten werden onderhouden via de bestuursadviseur A. Besems met het Ministerievan Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De directeur arbeidsomstandigheden van hetMinisterie was voorzitter op het lustrumsymposium.5.1.2. BeroepsverenigingenMet verwante beroeps- en kennisverenigingen in Nederland werd contact gehouden via hetBOB, waarin behalve de NVvA ook de NVvK, NVAB, NVVB, NVVE en A&O vertegenwoordigdzijn. In de BOB zijn een aantal initiatieven ontplooid richting interdisciplinaire activiteiten metbetrekking tot:- gemeenschappelijk bijeenkomst over het thema: van risico-ranking naar plan van aanpak- gemeenschappelijke onderwijsmodule, waarbij studenten / personen in opleiding actiefgaan oefenen in het samenwerken met andere arbodisciplines.5.1.3. Stichting ter Certificering van ArbeidshygiënistenMw. M. Lumens onderhoudt namens het NVvA-bestuur de contacten met de SCA. Verder istweemaal een overleg geweest tussen de voorzitters. Vanuit het NVvA-bestuur is aan de SCAvoorgesteld om naar een methode te zoeken om een beter contact met de gecertificeerdearbeidshygiënisten te creëren. Voorgesteld is om een aparte rechtspersoon hiervoor in hetleven te roepen.5.1.4. SERMet de SER is afgesproken dat de NVvA zich meer dan in het verleden direct tot hen zalrichten met commentaar als het gaat om het vaststellen van grenswaarden, haalbaarheid enmeetmethoden. De bedoeling is dat de NVvA ook meer betrokken raakt bij het vaststellen vanhet werkprogramma van de DECOS (WGD) van de Gezondheidsraad.5.1.5. BeroepscodeVorig jaar is tijdens de ALV de beroepscode aangenomen. Anders dan eerst in de bedoelinglag is deze code niet een vertaling van de ‘IOHA-code of ethics’ geworden, maar heeft er eeninhoudelijke vertaalslag naar de Nederlandse situatie plaats gevonden. De beroepscode geeftrichting aan het professionele handelen van de individuele arbeidshygiënist. Als zodanig is deberoepscode overgenomen door de SCA en wordt gebruikt als toetsteen voor het beoordelenvan de arbeidshygiënische taakuitoefening. Het bestuur van de NVvA ziet de beroepscode ookals een middel om de arbeidshygiëne verder te profileren.5.2. InternationaalInternationale contacten hadden in hoofdzaak plaats via de International Occupational HygieneAssociation (IOHA). Dhr. P. Swuste is hierin de officiële vertegenwoordiger vanuit het NVvAbestuur.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 15

Jaarverslag NVvA 1998Arbeidshygiënisten in NederlandIr. John H.W. Peters RAH12 februari 1999Inleiding...........................................................................................................................................16Historie in het kort...........................................................................................................................16Werkzaamheden.............................................................................................................................17Beroepscode...................................................................................................................................18Werkkringen....................................................................................................................................20Bedrijfstakken .................................................................................................................................20Kennisgebieden ..............................................................................................................................20Opleidingen.....................................................................................................................................21Certificering.....................................................................................................................................22Kennisvereniging ............................................................................................................................23Literatuur / bronnen.........................................................................................................................23InleidingDe Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne (NVvA, 1995) hanteert de volgende definitievoor arbeidshygiëne:"Arbeidshygiëne is de toegepaste wetenschap, welke zich richt op het geheel van belastendefactoren dat in of door de werksituatie kan ontstaan en dat de gezondheid en/of het welzijn vande werkende mens en/of zijn nageslacht kan beïnvloeden. Deze wetenschap is gebaseerd ophet herkennen, evalueren en beheersen van met name fysische, chemische en biologischefactoren."In het begrip arbeidshygiëne maakt het eerste woord "arbeid" duidelijk, dat dit vakgebied eenduidelijke en specifieke doelgroep kent, n.l. werkende mensen. Rond 1980 werd nog vaak hetwoord bedrijfshygiëne als equivalent voor arbeidshygiëne gebruikt, naar analogie vanAngelsaksische landen, waar ook twee begrippen gebruikt worden, n.l. "industrial hygiene" en"occupational hygiene". In Nederland treft met hetzelfde fenomeen aan bij de bedrijfsartsen,getuige de omschrijving van hun gerichtheid op de werkende mens in de naam van hunvereniging: NVAB = Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde. InNederland is de term arbeidshygiëne tegenwoordig terecht dominant; situaties, die buiten hetbegrip "industrial" vallen zoals kantoormedewerkers, ziekenhuizen, enz. vallen tegenwoordigonder de arbowet, die alle werknemers betreft.Het tweede woord "hygiëne" is afgeleid van de naam van de Griekse godin "Hygieia". Hygieiais in de Griekse mythologie de goddelijke personificatie van de gezondheid, nauw verbondenmet de dienst van Asclepius en ook wel beschouwd als zijn dochter. De Romeinen kendenhaar als "Salus" (Encarta® 98). Het begrip "hygiëne" reikt hier verder dat in het doorsneespraakgebruik in Nederland, waar het woord "hygiëne" vooral gebruikt wordt in de betekenisvan bacteriële reinheid en zindelijkheid. In de arbeidshygiëne wordt juist gedoeld op de ruimedefinitie van hygiëne zoals ook beschreven in Van Dale (1996) als eerste betekenis: "al wateen goede gezondheid vereist en bevordert". Volgens Van Dale is een arbeidshygiënist danook: "iemand, die zich bezighoudt met alles wat de gezondheid en het welzijn van de werkendemens kan bedreigen".Historie in het kortHoewel reeds in 1907 in bovenstaande zin over het vakgebied "bedrijfshygiëne" werdgesproken, heeft het tot eind jaren zeventig geduurd voor er in Nederland duidelijk sprake wasvan een apart vakgebied. Daarvoor werd de arbeidshygiëne veelal bedreven als bijvak of alsapart en beperkt aandachtsgebied door bedrijfsartsen of anderen.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 16

Jaarverslag NVvA 1998In het buitenland, vooral in de Angelsaksische landen (USA, GB), bestond wel reeds langer, alvoor de veertiger jaren, een afzonderlijk werkterrein.In 1979 werd in Wageningen aan de toenmalige Landbouw Hogeschool gestart met hetverbijzonderen van de arbeidshygiëne als opleidingsvariant binnen de studierichtingmilieuhygiëne. In 1983 werd de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne (NVvA)opgericht. Voor zover bekend zijn de meeste arbeidshygiënisten in Nederland lid van de NVvA:het ledental is gegroeid van 45 in 1983 tot 568 in 1998. In 1993 volgde de definitieve enwettelijke verankering van het beroep arbeidshygiënist: hij/zij werd een vier verplichtefunctionarissen c.q. kerndisciplines voor de certificering van arbodiensten. Voor meerhistorische informatie kan men het jubileum artikel van Burdorf, Swuste en Kromhout (1997)raadplegen.Bij een kleine zoektocht op het internet in december 1998 werden via de zoekmachine Ilse methet woord arbeidshygiënist 32 treffers gescoord. Veelal betrof het websites van universiteitenof arbodiensten dan wel advertenties. Ook het internet kent dus de arbeidshygiënist.WerkzaamhedenIn de arbeidsomstandighedenwetgeving wordt bij het treffen van maatregelen vaak verwezennaar de arbeidshygiënische strategie, waarbij gedoeld wordt op een brongerichte aanpak:1. eerste prioriteit geldt het wegnemen of reduceren van bronnen van problemen (vervangenvan stoffen, gesloten systemen toepassen)2. vervolgens komen afschermende technische maatregelen in beeld zoals afzuiging3. daarna volgen collectieve veelal organisatorische en/of procedurele maatregelen4. de laatste strohalm wordt gevormd door persoonlijke beschermingsmaatregelen zoalsmaskers.Idealiter handelt de arbeidshygiënist volgens deze brongerichte aanpak.In sommige beroepsbeschrijvingen (LDC, 1998) worden ook andere aspecten belicht zie kader."WerkzaamhedenAls arbeidshygiënist onderzoek je of mensen onder gezonde omstandigheden werken. Je bentin dienst van een arbodienst (een arbeidsomstandighedendienst, die advies geeft oververbeteringen in de werksituatie) of een onderzoeksinstituut zoals TNO, maar je kunt dit werkook als zelfstandig ondernemer uitoefenen.Je bezoekt voor je werk allerlei bedrijven, werkplaatsen en kantoren. Je gaat bijvoorbeeld naareen autospuitbedrijf, waar je meet hoe sterk het licht is, hoe hard het geluid is en hoe de luchtis samengesteld (bijvoorbeeld of er chemische stoffen in zitten). Ook onderzoek je of er stoffenin de lucht aanwezig zijn die allergische reacties kunnen veroorzaken, je meet hoe hoog detemperatuur en hoe vochtig de lucht is. Wanneer je de aanwezigheid van gevaarlijke stoffenverwacht, draag je bij je onderzoek beschermende kleding en een masker. Verder kijk je of dewerkruimte goed schoon is. Je controleert ook of de werknemers wel beschermingsbrillen enmondmaskers dragen als dat voorgeschreven is. Soms hoort het ook tot je werk om te kijken ofhet meubilair een goede lichaamshouding tijdens het werk mogelijk maakt (bijvoorbeeld:veroorzaken de stoelen geen rugklachten?).Tenslotte maak je van je onderzoek een verslag en dat stuur je aan de bedrijfsleiding. In datrapport geef je adviezen om de werkomstandigheden te verbeteren, bijvoorbeeld luchtfiltersaanbrengen, het personeel minder lang achter elkaar aan het beeldscherm te laten werken envaker korte pauzes in te lassen, of zorgen voor een schonere kantine en toiletten. Daarbij werkje met richtlijnen waarin staat aan welke eisen de werkruimte moet voldoen, bijvoorbeeldhoeveel lawaai een machine maximaal mag maken of hoeveel straling er maximaal van eenbeeldscherm af mag komen. In overleg met het bedrijf probeer je het voor elkaar te krijgen datzo veel mogelijk van die adviezen worden opgevolgd.Het onderzoek voer je zelfstandig uit, maar je overlegt ook met bedrijfsartsen enveiligheidskundigen en je praat met de werknemers om erachter te komen wat er volgens henNederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 17

Jaarverslag NVvA 1998niet goed is aan de werkomstandigheden. Verder heb je contact met onderzoekslaboratoria,die bijvoorbeeld luchtmonsters onderzoeken, met toxicologen (gifdeskundigen), metergonomen (mensen die gespecialiseerd zijn in het adviseren over een goede werkhouding) enmet technici over werkaanpassingen of het ontwerp van werkplekken.CapaciteitenJe moet nauwkeurig zijn bij het instellen van je meetapparatuur en zorgvuldig bij het aflezenervan. Om op te sporen of er iets mis is in een werkruimte, moet je goede ogen hebben engoed kunnen horen en ruiken. Ook de mensen op de werkplek vertellen je over dingen waar zeniet tevreden mee zijn, dus je moet goed naar hen kunnen luisteren en opmerken wat er om jeheen gebeurt. Het is belangrijk dat je je schriftelijk helder kunt uitdrukken, want je moetrapporten schrijven over je onderzoek. Ook moet je het rapport en je adviezen mondelingduidelijk kunnen toelichten en werkgevers of werknemers ervan overtuigen dat er iets moetveranderen of dat men zich beter aan de gezondheids- en veiligheidsvoorschriften moethouden om gezondheidsklachten te voorkomen.WerkomstandighedenJe doet je werk op allerlei plaatsen, zoals kantoren, werkplaatsen, laboratoria, scheeps- enhoutwerven, bouwplaatsen en scholen. Daarvoor reis je naar verschillende plaatsen, bedrijvenen instellingen in de regio. Je doet verschillende dingen: nu eens sta je ergens met een van jemeetapparaten, dan weer zit je een poosje in een volle ruimte waar een benauwde lucht hangt.Soms kom je in aanraking met gevaarlijke stoffen zoals aceton en methanol. Met specialekleding en een masker bescherm je je daartegen. Als arbeidshygiënist ben je niet overal waarje komt een graag geziene gast: soms vinden werkgevers en werknemers het gezeur dat zezich precies aan de gezondheids- en veiligheidsvoorschriften moeten houden. Dat maakt jewerk niet altijd gemakkelijk.Het beroep arbeidshygiënist behoort tot de beroepsgroep Hogere technisch-(para)medischeberoepen."BeroepscodeIn mei 1998 is door de ledenvergadering van de NVvA een "Code van beroep van NederlandseArbeidshygiënisten" aanvaard. Deze code geeft de uitgangspunten voor professioneelhandelen: vakmatig, zorgvuldig en verantwoord. De code vormt een richtsnoer over de wijzewaarop arbeidshygiënisten kunnen omgaan met belangentegenstellingen van partijen,waarmee zij in hun werk in aanraking komen: collega's, werkgevers, werknemers en hetalgemene publiek.In deze beroepscode zijn enkele voorbeelden gegeven van gewenst dan wel ongewensthandelen. Deze voorbeelden geven een goed beeld van het beroep en zijn dilemma’s.Het algemene uitgangspunt van vakmatig handelen (toepassing van vakkennis) wordt gevormddoor een integere beroepsuitoefening; hiermee wordt verwezen naar een beroepsuitoefening,die rechtmatig is, juist en feitelijk.Voorbeeld: Een arbeidshygiënist geeft het advies de blootstelling zo laag mogelijk te houdenomdat het agens geen MAC waarde heeft. Enige tijd na het afronden van zijn opdracht ziet hijtot zijn ontzetting dat er door de Werkgroep van Deskundigen (WGD) al lang een advies overhet agens is uitgebracht, zij het onder een andere naam. Zij/hij schaamt zich een beetje overdeze omissie. Om gezichtsverlies te voorkomen besluit zij/hij zijn opdrachtgevers niet teinformeren over het WGD advies en motiveert dit door te stellen dat zijn advies feitelijk juist isen de werknemers niet schaadt. Zijn daad is echter niet rechtmatig. Het hygiënisch principe "zo laag mogelijk" blijft bestaan ondanks het gezondheidskundig dogma (bij afwezigheid vaneen MAC) dat de blootstelling zeker niet hoger mag zijn dan de waarde van de WGD. De angstvoor gezichtsverlies mag geen drijfveer zijn om de betrokkenen informatie die bij het advieshoort te onthoudenNederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 18

Jaarverslag NVvA 1998De arbeidshygiënist verricht alleen werkzaamheden waarvoor hij/zij op basis van opleiding enervaring is gekwalificeerd en zal deze werkzaamheden naar beste kennis en vermogen van dearbeidshygiënische discipline uitvoeren. Dit punt begrenst het professioneel handelen tot hetvakgebied van de arbeidshygiëne maar is zodanig geformuleerd dat er wordt onderkend datdoor opleiding en ervaring individuele verschillen in expertise ontstaan. Dit impliceert ook datde beste regelen der kennis en techniek moeten worden toegepast en dat zonodig anderedisciplines op andere terreinen worden geraadpleegd.Voorbeeld: Na een cursus acquireren komen de opdrachten eindelijk binnen. Zo ook eenmooie opdracht met de nodige tijdsdruk over het blootstellingsrisico van niet ioniserendeVoorbeeld: Na een cursus acquireren komen de opdrachten eindelijk binnen. Zo ook eenmooie opdracht met de nodige tijdsdruk over het blootstellingsrisico van niet ioniserendestraling bij portofoon gebruik. Het gebrek aan kennis blijkt in de geboden korte tijd via debibliotheek niet te overbruggen. Ook collega's en de leverancier zijn niet bereid de leemtes omniet en op korte termijn bij te spijkeren. Het uitbesteden van de opdracht aan een weldeskundige collega met voldoende tijd, ook al gaat dit met verlies van inkomsten, is een ethischjuiste oplossing indien de opdracht niet terug gegeven kan worden.De arbeidshygiënist geeft een eerlijk en volledig advies en zal zich in het advies onthouden vanhet lichter of zwaarder voorstellen van risico's van belastende factoren en omstandigheden. Dituitgangspunt formuleert dat op correcte en eerlijke wijze informatie in een advies moet zijnverwerkt. Onder 'lichter of zwaarder voorstellen' wordt ook het verzwijgen of verzinnen vanrisico's verstaan.Voorbeeld: Een instituut met een laboratorium met nogal wat overcapaciteit adviseert, bij eenarbeidssituatie die duidelijk niet doeltreffend wordt beheerst, de opdrachtgever een seriemetingen te laten uitvoeren om vast te stellen of de blootstelling voldoet aan de norm en ofbeheersmaatregelen noodzakelijk zijn. Behalve dat het risico moedwillig wordt verzwaktworden werknemers ook nog een onnodig lang aan ontoelaatbare risico's blootgesteld.Effectief advies is een belangrijk kenmerk van professioneel handelen. Omdat de klant dit magverwachten van een arbeidshygiënist, wordt dit aspect in dit punt benadrukt. De effectiviteit vaneen advies bestaat uit verschillende componenten, zoals adviesvaardigheid, het stimuleren omhet advies om te zetten in acties en een effectieve advisering ten opzichte van de stand van dearbeidshygiëne.Voorbeeld: Een advies dat alleen een probleem schetst zonder een richting aan te gevenwaarin de oplossing moet worden gezocht verdwijnt gemakkelijk in een la. Bij het aanbiedenvan een risico-inventarisatie en -evaluatie kan een arbeidshygiënist zijn diensten bij hetopstellen van een plan van aanpak aanbieden om te stimuleren dat het advies een vervolgkrijgt.In het kader van de algemene doelstelling van deze beroepscode en de daarmeesamenhangende taakopvatting van de arbeidshygiënist, is de beroepsbeoefenaar gehoudenaan het signaleren van algemeen bedreigende situaties in het werk. Indien nodig wordenandere deskundigen geraadpleegd c.q. gewezen op deze risico's.Voorbeeld: In opdracht van een arbodienst wordt door de arbeidshygiënist concentratiesloodstof gemeten in een loodverwerkend bedrijf. Na de derde en vierde kwartaalmeting blijktnog steeds dat de concentraties op enkele plaatsen (ver) boven de mac-waarde uitkomen.Ondanks dat het bedrijf in het verleden maatregelen heeft genomen op het gebied vanafzuiging, wordt een aantal essentiële maatregelen die in de rapportage zijn vermeld enwettelijk verplicht zijn (verbeteren hygiëne, zonering, intensieve voorlichting) niet uitgevoerd.Het bedrijf stelt aan de arbodienst dat de rapportage onvoldoende duidelijk is (te veel getallenetc). Na aanpassing van de rapportage met eenvoudige grafieken en vermelding vanoverschrijdingskansen, vindt het bedrijf verdere samenwerking met de arbodienst ongewenst.De arbodienst zegt daarop het samenwerkingsverband met de arbeidshygiënist op en zegt toede rapportage aan te passen. Wat kan/moet de arbeidshygiënist doen? De arbodienst peraangetekende brief wijzen op de consequenties, het PCA op de hoogte stellen, deArbeidsinspectie op de hoogte stellen?Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 19

Jaarverslag NVvA 1998{Deze beroepscode, 2 pagina's A4 inclusief toelichting, is te verkrijgen bij het secretariaat vande NVvA}.WerkkringenIn de navolgende tabel is weergegeven bij welke instanties de leden van de NVvA werkzaamzijn. Deze cijfers zijn representatief te achten voor alle arbeidshygiënisten in Nederland. Deonderlinge verhoudingen tussen de verschillende soorten werksituaties zijn de afgelopen jarenvanaf 1993 kwantitatief nauwelijks gewijzigd.Instanties, waar arbeidshygiënisten werkzaamzijn (568 personen = 100%)Percentage1998Arbodiensten extern 47%Arbodiensten intern (in bedrijven en organisaties) 21%Overig/onbekend (student, werkzoekend, pensioen) 10%Onderwijs en onderzoek 9%Adviesbureaus, niet arbodienst zijnde 8%Overheden 3%Leveranciers van arbeidshygiënische waren/ 2%dienstenBedrijfstakkenDe arbeidshygiënisten voeren hun activiteiten uit in verschillende bedrijfstakken in Nederland.In de navolgende tabel is weergegeven hoeveel procent van de leden van de NVvA werkzaamzijn in welke bedrijfstakken (NVvA-ledenenquête 1998, ingevuld door 53% van de leden). Indeze percentages zijn uiteraard ook de verschillende grootten van de bedrijfstakkenweerspiegeld. Gemiddeld is een arbeidshygiënist werkzaam in 4 verschillende bedrijfstakken.Bedrijfstakken %Metaalindustrie, zakelijke dienstverlening,(petro)chemische industrie, gezondheidszorg,Bouw, overheid, onderwijs, grafische industrie,voedings-/genotindustrieKunststof-/rubberindustrie, garages, groothandel,detailhandel, installatietechniek, land- entuinbouw diversen,Transport, farmaceutische industrie,textielindustrie, auto-industrie, politie,slachterijen, havens, luchtvaart, vliegtuigindustrie30 - 40%20 - 30%10 - 20%< 10 %gemiddelde alle bedrijfstakken 16%KennisgebiedenOm een indruk te krijgen welke soorten deskundigheid er voor komen bij dearbeidshygiënisten, kan dezelfde ledenenquête gebruikt worden.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 20

Jaarverslag NVvA 1998In de volgende tabel is aangegeven hoeveel procent van (invullende) leden van de NVvA zichzelf deskundig acht op de verschillende kennisgebieden. Gemiddeld rekent eenarbeidshygiënist 8 kennisgebieden tot zijn (bijzondere) expertise.Kennisgebieden %Adviseren > 60%Beoordeling blootstelling, arbozorg, 50 – 60%geluid, klimaat(beheersing)/ventilatieFysieke belasting, verlichting,30 – 40%persoonlijke beschermingsmiddelenToxicologie, toxische stoffen, veiligheid; 20 – 30%kwaliteitszorg kwaliteit, arbo, milieu;arbeidshygiënische programma's,biologische agentia, grenswaarden,nieuwbouw/ontwerp, laboratoriaTrillingen, huidblootstelling, gezond 10 – 20%bouwen, wetgeving overheidsbeleid,bodemsanering, instrumentontwikkeling,biologische (effect)monitoring, chemischeanalyse, luchtwegen, epidemiologie,straling, milieuzorgGemiddelde alle kennisgebieden 25%OpleidingenHet terrein van de opleidingen voor de arbeidshygiëne is heftig in beweging de laatste tijd:sommige opleidingen zijn gestopt met het aannemen van nieuwe studenten, anderen treffenvoorbereidingen voor iets nieuws of gaan mogelijk verhuizen; ook zijn er plannen voor eenaparte leerstoel arbeidshygiëne.Universiteit Maastricht en de Landbouw Universiteit Wageningen kennen een academischereguliere dagopleiding. Applicatiecursussen op HBO-niveau zijn er aan de Hogeschool WestBrabant te Breda en de Hogeschool IJselland te Deventer; deze laatste kent ook eendagopleiding op HBO-niveau.Het bureau Arboforum in Harderwijk is bezig met de voorbereidingen voor een applicatiecursus"Middelbare arbeidshygiëne" met beoogde start in 1999.Adressen instituten opleiding arbeidshygiëneLandbouwuniversiteit Wageningen,dr.ir. H. Kromhout, mw.dr.ir. M. LumensVakgroep GezondheidsleerPostbus 2386700 AE WageningenTel. 0317 - 482080, fax. 485278Hogeschool West-Brabant,P.M.G.M. HaexSector Technisch OnderwijsPostbus 901164800 RA BredaTel. 076 - 5250191, fax 5250504Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 21

Jaarverslag NVvA 1998Rijkshogeschool IJselland,ir. R. Brouwer/ ing. I. OortgieseFaculteit Milieuhygiëne/arbeidshygiënePostbus 3577400 AJ DeventerTel. 0570 - 663103, fax 663667Katholieke Universiteit Nijmegen,dr.ir. P.T.J. ScheepersVakgroep ToxicologiePostbus 91016500 HB NijmegenTel. 024 - 3616878, fax 3541802Universiteit van Amsterdammw. M. v.d. PolCoronel Instituut/opleiding voor arboconsultantsMeibergdreef 151105 AZ AmsterdamTel. 020 - 5664949, fax 6975359Arboforum Opleidingsinstituutdhr. G.A. BijlRhijnvis Feithlaan 1383842 DL Harderwijktel. 0341-430848, fax. 430847CertificeringIn 1993 is de Stichting ter Certificering van Arbeidshygiënisten (SCA) opgericht op initiatief vande NVvA. De SCA houdt zich bezig met de kwaliteitsborging van de arbeidshygiënischepraktijk door een systeem van certificatie van arbeidshygiënisten als personen. De SCA is eenonafhankelijke stichting. Certificatie betekent dat er een gerechtigd vertrouwen bestaat datkennis en vaardigheden van de persoon in overeenstemming zijn met vastgestelde eisen.De belangrijkste eisen voor de initiële certificering van arbeidshygiënisten zijn:1. een natuurwetenschappelijke vooropleiding op minimaal HBO-niveau2. voldoende studiepunten voor een vastgesteld vakkenpakket3. tenminste 3 jaar praktijkervaring.Vervolgens dient men te voldoen aan de onderhoudseisen om het certificaat te kunnenbehouden. Hiervoor bestaat een puntensysteem. Punten kunnen verkregen op grond van:actieve uitoefening van de beroepspraktijk, bijscholingen, voordrachten houden, artikelenschrijven en specifieke activiteiten, die bijdragen aan de ontwikkeling van het vakgebied.Na het voldoen aan de registratie-eisen mag het achtervoegsel RAH achter de naam gevoegdworden en wordt de naam toegevoegd aan het register. Dit register is in te zien op: www.scarah.nl.Eind 1995 waren er ruim 160 arbeidshygiënisten geregistreerd bij de SCA; eind 1998 waren er216 registraties. Dit komt neer op bijna 40% (216/568) van alle arbeidshygiënisten inNederland.Er worden voorbereidingen getroffen om een afzonderlijke vereniging van gecertificeerdearbeidshygiënisten op te richten.Meer informatie over de certificering kan verkregen worden bij het secretariaat van de SCA:Sutton 7 ; 7327 AB Apeldoorn (tel. 055 – 5342328 fax 055 - 5342329) of op hun website:www.sca-rah.nl.Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 22

Jaarverslag NVvA 1998KennisverenigingDe Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne NVvA is een actieve kennisvereniging, dievanaf haar oprichting in 1983 een gestage groei heeft doorgemaakt met gemiddelde 30 tot 40leden per jaar. Thans is circa 1 op de 10.000 werkzame Nederlanders lid van de NVvA,hetgeen veelal betekent: arbeidshygiënist van beroep.De NVvA heeft statutair haar zetel in Utrecht en is daar ingeschreven bij de Kamer vanKoophandel; het secretariaat is gevestigd in Eindhoven.De vereniging heeft ten doel het ontwikkelen en bevorderen van de arbeidshygiëne, zovermelden de statuten. Zij tracht dit doel te bereiken door: het bevorderen van onderzoek,het (doen) openbaar maken van de resultaten van onderzoekingen, het stimuleren vanpraktische toepassing van onderzoeksresultaten, het bevorderen van onderwijs in dearbeidshygiëne, het ondersteunen van de leden door middel van het verstrekken vaninformatie, het organiseren van studie- en voorlichtingsbijeenkomsten, het leggen enonderhouden van contacten en samenwerken met daartoe in aanmerking komendeverenigingen en andere instanties in binnen- en buitenland, het bevorderen van de bekendheidvan de arbeidshygiëne als discipline en als beroepsuitoefening.Om deze doelen te bereiken kent de vereniging diverse commissies en werkgroepen, wordener om de paar maanden contactbijeenkomsten georganiseerd op landelijk, regionaal ofbedrijfstakniveau, vindt er elk jaar een symposium plaats, geeft zij een Nieuwsbrief uit voor hetverenigingsnieuws en wordt er onder haar auspiciën het wetenschappelijke blad TTA(Tijdschrift voor Toegepaste Arbowetenschappen) uitgegeven (door Samson). Ook onderhoudtzij contacten, formeel via vertegenwoordigingen en informeel, met zusterverenigingen op hetvlak van de arbeidsomstandighedenzorg in Nederland, beleids- en onderzoeksinstanties,onderwijs- en onderzoeksinstellingen alsook met buitenlandse organisaties op het gebied vande arbeidshygiëne zoals de grote zusterverenigingen in Engeland en de USA alsook deinternationale organisatie IOHA: International Occupational Hygiene Association.Secretariaat NVvAPostbus 17625602 BT Eindhoventelefoon 040 - 2926575fax 040 - 2480711e-mail nvva@wxs.nlLiteratuur / bronnenBurdorf, Swuste en Kromhout ; De opkomst en betekenis van de arbeidshygiëne in Nederland; Tijdschrift voorSociale Gezondheidszorg 1997; jaargang 75 NR 2 blz. 81-88Encarta® 98 Encyclopedie Winkler Prins Editie 1998LDC ; Beroepsbeschrijving arbeidshygiënist; LDC Expertisecentrum voor loopbaanvraag-stukken: websitewww.ldc.nl ; december 1998Lumens, M ; "de Arbeidshygiënist; Beroepsvereniging wil graag kennisvereniging zijn" Arbo & Milieu november1997 blz. 17-18NVvA "Jaarboek 1998; Deze en gene in de arbeidshygiëne", juli 1998; inclusief Statuten en HuishoudelijkReglement van NVvANVvA "Jaarverslag Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne NVvA 1997"SCA website www.sca-rah.nlVan Dale Handwoordenboek van Hedendaags Nederlands, door prof. dr. P.G.J. van Strekenburg, tweede drukin de nieuwe spelling (1996) Van Dale Lexicografie bv Utrecht/AntwerpenNederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne pagina 23