1. Uitgangspunten van de verslaggeving - Heliomare

Jaarverantwoording
Heliomare
2010
1

Inhoudsopgave
1. Uitgangspunten van de verslaggeving .................................................................................... 4
2. Profiel van de organisatie.......................................................................................................... 5
2.1 Algemene identificatiegegevens........................................................................................... 5
2.2 Structuur van het concern .................................................................................................... 5
2.3 Kerngegevens ...................................................................................................................... 7
2.4 Samenwerkingsrelaties ...................................................................................................... 11
3. Bestuur, toezicht, bedrijfsvoering en medezeggenschap.................................................... 13
3.1 Normen voor goed bestuur................................................................................................. 13
3.2 Raad van Bestuur............................................................................................................... 14
3.3 Toezichthouders ................................................................................................................. 16
3.4 Bedrijfsvoering.................................................................................................................... 20
3.5 Cliëntenraad ....................................................................................................................... 22
3.6 Ondernemingsraad............................................................................................................. 29
4. Beleid, inspanningen en prestaties ........................................................................................ 33
4.1 Meerjarenbeleid.................................................................................................................. 33
4.2 Algemeen beleid verslagjaar .............................................................................................. 35
4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid .................................................................................................. 44
4.4 Kwaliteitsbeleid ten aanzien van patiënten/cliënten........................................................... 53
4.5 Kwaliteit ten aanzien van medewerkers ............................................................................. 62
4.6 Samenleving en belanghebbenden.................................................................................... 71
4.7 Financieel beleid................................................................................................................. 73
2

Jaardocument 2010
I Maatschappelijk verslag Heliomare
versie 31 mei 2011
3

1. Uitgangspunten van de verslaggeving
Terugkijkend op het jaar 2010 mag Heliomare concluderen dat het een zeer succesvol jaar is
geweest, zowel in inhoudelijk als financieel opzicht.
Evenals in voorgaande jaren heeft Heliomare er voor gekozen de jaarverslaggeving over al haar
activiteiten in één jaardocument – op basis van het format voor het Jaardocument Zorginstellingen –
samen te voegen. Heliomare vindt haar grondslag namelijk in twee stichtingen: Stichting Heliomare
en Stichting Helioskoop. Heliomare heeft als één organisatie de doelstellingen van beide stichtingen
geformuleerd. Daarnaast is er de Stichting ZBC Heliomare voor de niet-reguliere en niet-structureel
gefinancierde activiteiten op met name het gebied van arbeidsre-integratie en vitaliteit. In dit
jaardocument wordt de totale organisatie daarom aangeduid met Heliomare.
Naast alle goede inhoudelijke resultaten gaat het ons financieel al meerdere jaren voor de wind met
in 2010 een resultaat van ruim 2,1 miljoen euro. Onze financieel sterke positie stelt ons in staat om
onze solvabiliteit verder op te bouwen, zodat wij ook in de toekomst maatschappelijk verantwoord
kunnen ondernemen en in kunnen spelen op wijzigingen in wet- en regelgeving en
financieringswijze op het gebied van bijvoorbeeld de ZZP’s, tariefharmonisatie en pakketmaatregel
(AWBZ), de DBC’s (Revalidatie) en Passend Onderwijs.
Op grond van de Wmcz hebben cliëntenraden adviesrecht over de vastgestelde jaarrekening.
Omdat Heliomare het belangrijk vindt dat de cliëntenraden vóór de vaststelling ook mee kunnen
praten over de inhoud van het zogenaamde maatschappelijk verslag (het niet-financiële deel) van
het Jaardocument 2010, is het concept-maatschappelijk verslag op 28 april 2011 besproken met
een afvaardiging van de cliëntenraden van Heliomare. De door hen geplaatste op- en aanmerkingen
zijn verwerkt in deze versie van het maatschappelijk verslag. Na goedkeuring van het Jaardocument
2010 door de Raad van Toezicht op 18 mei 2011, wordt de jaarrekening 2010 formeel ter advies
aan de cliëntenraden voorgelegd.
Ook in 2010 waren de inspanningen van alle Heliomare-medewerkers, stagiaires en vrijwilligers
erop gericht om dag in dag uit, direct of indirect, bij te dragen aan het zoveel mogelijk herwinnen van
de zelfstandigheid van onze cliënten. In onderlinge samenwerking en met tal van externen is er
opnieuw veel gerealiseerd, zowel op het gebied van zorg, onderwijs en ondersteuning als de
bedrijfsvoering. Ik spreek mijn erkentelijkheid uit aan iedereen die hieraan een bijdrage heeft
geleverd.
Wijk aan Zee, mei 2011
Cees Raaijmakers
voorzitter Raad van Bestuur
4

2. Profiel van de organisatie
2.1 Algemene identificatiegegevens
Algemene identificatiegegevens
Naam verslagleggende rechtspersoon Stichting Heliomare
Adres Relweg 51
Postcode 1949 EC
Plaats Wijk aan Zee
Telefoonnummer 088-9208888
Identificatienummer Kamer van Koophandel 41227061 - 41227059 - 34292759
E-mailadres directie@heliomare.nl
Internetpagina www.heliomare.nl
2.2 Structuur van het concern
Juridische structuur
Zoals reeds in hoofdstuk 1 aangegeven, wordt de grondslag van Heliomare gevormd door twee
stichtingen: Stichting Heliomare en Stichting Helioskoop. De Stichting Heliomare levert diensten en
producten op het gebied van revalidatie, wonen, dagbesteding, arbeidsintegratie en sport. De
Stichting Helioskoop levert diensten en producten op het gebied van speciaal onderwijs. Tevens
bestaat de Stichting ZBC Heliomare voor de niet-reguliere en niet-structureel gefinancierde
activiteiten op met name het gebied van arbeidsre-integratie en vitaliteit. Voor wat betreft de Raad
van Toezicht en de Raad van Bestuur is sprake van een personele unie: de leden van de Raad van
Toezicht en de Raad van Bestuur van de ene stichting vormen ook de Raad van Toezicht en Raad
van Bestuur van de andere stichtingen. De uitvoering van de doelstellingen van de stichtingen is
ondergebracht binnen één organisatie, met één organisatiestructuur.
Organisatie- en medezeggenschapsstructuur
In onderstaand organogram is de organisatiestructuur d.d. 31 december 2010 schematisch
weergegeven. Op hoofdlijnen kan de organisatie als volgt worden beschreven. Heliomare bestaat uit
5 bedrijfsonderdelen, te weten:
- Revalidatie,
- Sport,
- Onderwijs,
- Arbeidsintegratie,
- Wonen en Dagbesteding.
- Elk bedrijfsonderdeel wordt geleid door een manager. De manager vormt samen met de
leidinggevenden en stafmedewerkers het managementteam van het betreffende
bedrijfsonderdeel.
- De Raad van Bestuur en de managers van de bedrijfsonderdelen worden ondersteund door het
Facilitair Bedrijf, Finance, Personele en Sociale zaken (PSZ), ICT en Kwaliteit (ICT&K), Control,
Communicatie, Administratief Proces en Research & Development (R&D).
- De Raad van Bestuur en de managers van de bedrijfsonderdelen vormen samen met de
managers Facilitair Bedrijf, ICT&K, Communicatie en PSZ, de concerncontroller en de
bestuurssecretaris het Heliomare Managementteam.
5

- Heliomare heeft een organisatiebrede medische staf. Maandelijks voert het bestuur van de
medische staf overleg met de Raad van Bestuur, de manager Revalidatie en de
bestuurssecretaris.
- De medische staf vergadert een keer per maand en één tot twee keer per jaar wordt een
themabijeenkomst georganiseerd.
- Heliomare heeft één ondernemingsraad en - naast vier medezeggenschapsraden op
schoolniveau - een Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) voor Helioskoop. De
OR pleegt overleg met de Raad van Bestuur, de GMR met de voorzitter van de algemene
directie van Helioskoop en de MR met de schooldirecteuren, hiertoe gemandateerd door het
bevoegd gezag.
- Heliomare heeft dertien cliëntenraden: Revalidatie heeft een cliëntenraad, de locaties van de
bedrijfsonderdelen Wonen en Dagbesteding hebben ieder afzonderlijk een cliëntenraad.
Daarnaast zijn er een Centrale Cliëntenraad Dagbesteding en een Centrale Cliëntenraad
Wonen met een afvaardiging uit de lokale cliëntenraden. De medezeggenschap van de cliënten
(ouders en leerlingen) van Onderwijs is vormgegeven via de oudergeleding van de
medezeggenschapsraden.
medische staf
ondernemingsraad
Besturingsmodel
Bestuurssecretariaat
ICT & Kwaliteit
Personele & Sociale
Zaken
Facilitair Bedrijf
Administratief Proces
Raad van Toezicht
Raad van Bestuur
Revalidatie Sport Onderwijs Arbeidsintegratie Wonen en
Dagbesteding
De besturingsfilosofie is gebaseerd op de volgende drie principes:
- decentraal, tenzij….. waarmee bedoeld wordt dat de verantwoordelijkheden en
bevoegdheden voor het sturen van de bedrijfsprocessen zo laag mogelijk in de hiërarchie
van de organisatie worden gelegd;
- integraal management, waarmee wordt aangegeven dat leidinggevenden, elk op het eigen
niveau verantwoordelijk en bevoegd zijn voor het realiseren van de integrale bedrijfsvoering
van zijn/haar organisatie-eenheid;
- inclusief management, waarmee wordt aangegeven dat leidinggevenden gezamenlijk
verantwoordelijk zijn voor het behalen van het gewenste corporate resultaat.
6
Research &
Development
Communicatie
Control
Finance
centrale
cliëntenraden
lokale
cliëntenraden
gemeenschappelijke
medezeggenschapsraad
medezeggenschapsraden

2.3 Kerngegevens
2.3.1 Kernactiviteiten en nadere typering
Uitgaande van de vragen en mogelijkheden van de cliënt, ondersteunt Heliomare mensen met een
dreigende of aanwezige handicap door het apart of in samenhang verlenen van diensten op het
gebied van revalidatie, speciaal onderwijs, arbeidsintegratie, wonen, dagbesteding en sport/fitness.
De doelgroep die Heliomare bedient bestaat voornamelijk uit cliënten met een lichamelijke,
verstandelijke of meervoudige handicap, een niet aangeboren hersenletsel of een autisme spectrum
stoornis.
Revalidatie (inclusief sport op therapeutische basis) wordt als medisch specialisme gefinancierd
vanuit de Zorgverzekeringswet.
De financiering van het onderwijs verloopt via het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
De dienstverlening op het gebied van wonen en dagbesteding wordt verleend uit hoofde van de
AWBZ. Heliomare Wonen heeft toelatingen voor de functie verblijf voor LG (lichamelijk
gehandicapten), VG (verstandelijk gehandicapten) en GGZ-C (zonder behandeling). De AWBZfuncties
die door Heliomare worden verleend, zijn – op grond van de in 2009 doorgevoerde
wijzigingen in de AWBZ – bij Dagbesteding begeleiding (groep en individueel) en behandeling, en bij
Wonen persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding (individueel) en verblijf.
De dienstverlening op het gebied van arbeidsintegratie bestaat uit activiteiten op het gebied van
scholing (beroepsonderwijs en AKA (arbeidsmarktkwalificerend assistent)) en activiteiten op het
gebied van arbeidstoeleiding, jobcoaching, arbeidsonderzoek en arbeidstrainingen. Financiering van
de scholing gebeurt uit UWV-middelen na een aanbestedingsprocedure.
De publieke activiteiten van Heliomare bestaan uit revalidatie, onderwijs, wonen, dagbesteding,
beroepsopleiding, arbeidstoeleiding (voor wat betreft het door UWV gefinancierde deel) en
jobcoaching (voor wat betreft het door UWV gefinancierde deel) en sport. De private (commerciële)
activiteiten betreffen arbeidsonderzoek, arbeidstraining, arbeidstoeleiding (het niet UWVgefinancierde
deel), jobcoaching (het niet UWV-gefinancierde deel) en fitness.
2.3.2 Cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten
Revalidatie
Het aantal klinische verpleegdagen in het verslagjaar is uitgekomen op 37.866 ten opzichte van
37.690 in 2009. In het verslagjaar zijn 187.344 revalidatiebehandeluren (rbu) gerealiseerd. In 2009
waren dat er 175.197, dit betekent een stijging van 9%. De poliklinische rbu-productie was in 2010
102.759. Deze is volledig vergoed door de verzekeraars. De klinische rbu-productie was in 2010
84.585. Hiervan zijn 79.469 rbu’s vergoed door de verzekeraars.
Ultimo verslagjaar was het aantal fte personeelsleden (exclusief medisch specialisten) 297,3.
De totale bedrijfsopbrengsten (in euro’s x 1.000) in het verslagjaar waren € 29.855 ten opzichte van
€ 29.822 in 2009.
Gehandicaptenzorg
Het aantal intramurale plaatsen op 31 december komt uit op 127, het aantal cliënten dat
dagactiviteiten volgt op 31 december is 819. Het aantal dagdelen voor dagactiviteiten is in het
verslagjaar 122.258. Het aantal verpleegdagen en GVT 1 -bezettingsdagen in het verslagjaar zijn
44.200 en het aantal uren extramurale productie is 18.187 in het verslagjaar.
Ultimo verslagjaar was het aantal fte personeelsleden in loondienst 196,0 ten opzichte van 198,4 fte
in 2009.
1 GVT = Gezinsvervangend tehuis
7

De totale bedrijfsopbrengsten (in euro’s x 1.000) in het verslagjaar waren € 17.662 ten opzichte van
€ 18.037 in 2009.
Onderwijs
Het aantal leerlingen in het verslagjaar (1 oktober 2010) is uitgekomen op 1.595, dit is inclusief
ambulante begeleiding in het reguliere primair en voortgezet onderwijs.
Ultimo verslagjaar was het aantal fte personeelsleden in loondienst 375 ten opzichte van 406 fte in
2009.
De totale bedrijfsopbrengsten (in euro’s x 1.000) in het verslagjaar van Helioskoop waren € 28.018,
ten opzichte van € 28.352 in 2009.
Arbeidsintegratie
Ultimo verslagjaar was het aantal fte personeelsleden in loondienst 60,5 ten opzichte van 56,3 fte in
2009. De totale bedrijfsopbrengsten (in euro’s x 1.000) in het verslagjaar waren € 6.023 ten opzichte
van € 5.481 in 2009.
2.3.2.1 Revalidatie
Kerngegevens, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten
Kerngegevens Aantal/bedrag
Capaciteit Aantal
Aantal beschikbare klinische bedden per einde verslagjaar 115
Aantal beschikbare poliklinische behandelplaatsen per einde verslagjaar 80,29
Waarvan voor kinderen tot 17 jaar 42,81
Waarvan voor volwassenen
Productie
37,48
Aantal klinische verpleegdagen in verslagjaar 37.866
Waarvan voor kinderen tot 17 jaar 822
Waarvan voor volwassenen 37.044
Aantal eerste consulten in verslagjaar 1.541
Waarvan voor kinderen tot 17 jaar 206
Waarvan voor volwassenen 1.335
Aantal klinische revalidatiebehandeluren in verslagjaar 84.585
Waarvan voor kinderen tot 17 jaar 1.920
Waarvan voor volwassenen 82.665
Aantal poliklinische revalidatiebehandeluren in verslagjaar 102.759
Waarvan voor kinderen tot 17 jaar 50.537
Waarvan voor volwassenen 52.222
Aantal klinische opnames in verslagjaar 557
Waarvan voor kinderen tot 17 jaar 7
Waarvan voor volwassenen
Personeel
550
Aantal personeelsleden in loondienst exclusief medisch specialisten per
einde verslagjaar
446
Aantal FTE personeelsleden in loondienst exclusief medisch specialisten per
einde verslagjaar
297,73
Aantal medische specialisten (loondienst + inhuur + vrij beroep) per einde
verslagjaar
16
Aantal FTE medische specialisten (loondienst + inhuur + vrij beroep) per
12,8
einde verslagjaar
Bedrijfsopbrengsten
Totaal bedrijfsopbrengsten (in euro’s) in verslagjaar 29.854.860
Waarvan wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 27.961.819
Waarvan overige bedrijfsopbrengsten 1.893.041
8

Vergunningen op grond van artikel 2 Wet bijzondere medische verrichtingen per einde verslagjaar
Categorie Vergunning Ja/nee
Transplantaties
Niertransplantatie Nee
Harttransplantatie Nee
Longtransplantatie Nee
Levertransplantatie Nee
Pancreastransplantatie Nee
Transplantatie van de dunne darm Nee
Haematopoëtische stamceltransplantaties Nee
Transplantatie van de eilandjes van Langerhans Nee
Radiotherapie Nee
Bijzondere neurochirurgie Nee
Hartchirurgie
Openhartoperatie (OHO) Nee
Automatic implantable cardiovector defibrillator
(AICD)
Nee
Ritmechirurgie Nee
Percutane transluminale coronaire angioplastiek
(PTCA)
Nee
Klinisch genetisch onderzoek en erfelijkheidsadvisering Nee
In vitro fertilisatie (IVF) Nee
Neonatale intensive care unit (NICU) Nee
Aanwijzingen op grond van artikel 8 Wet bijzondere medische verrichtingen per einde verslagjaar
Aanwijzing Ja/nee
Pediatrische intensive care unit (PICU) Nee
Hemofiliebehandeling Nee
Traumazorg Nee
Pijnrevalidatie en revalidatietechnologie Ja
HIV-behandelcentra (Humaan immunodeficiëntie virus) Nee
Cochleaire implantaties Nee
Uitnameteams orgaandonatie Nee
9

2.3.2.2 Gehandicaptenzorg
Kerngegevens cliënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten gehandicaptenzorg
Kerngegevens
Cliënten
Aantal/bedrag
Aantal intramurale cliënten per einde verslagjaar 176
Aantal cliënten dagactiviteiten per einde verslagjaar 819
Aantal extramurale cliënten exclusief cliënten dagactiviteiten per einde
77
verslagjaar
Capaciteit
Aantal beschikbare plaatsen met AWBZ-verblijf per einde verslagjaar
inclusief GVT
Productie
Aantal verpleegdagen en GVT-bezettingsdagen in verslagjaar 44.200
Aantal dagdelen dagactiviteiten in verslagjaar 122.258
Aantal uren extramurale productie in verslagjaar (exclusief dagactiviteiten) 18.187
Personeel
Aantal personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar 325
Aantal FTE personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar 196,04
Bedrijfsopbrengsten
Totaal bedrijfsopbrengsten (in euro’s) in verslagjaar 17.661.851
Waarvan wettelijk budget voor aanvaardbare kosten 16.540.749
Waarvan overige bedrijfsopbrengsten 1.121.102
2.3.2.3 Arbeidsintegratie
Kerngegevens productie, capaciteit, personeel en opbrengsten arbeid
Kerngegevens Aantal/bedrag
Productie beroepsopleiding
Aantal cliënten beroepsopleidingen gedurende verslagjaar 165
Aantal scholingsdagen gedurende verslagjaar 18.366
Productie re-integratie & vitaliteit
Aantal lopende trajecten re-integratie & vitaliteit op 31 december 2010 49
Aantal succesvol afgeronde trajecten 389
Personeel
Aantal personeelsleden in loondienst op 31 december 2010 94
Aantal FTE personeelsleden in loondienst op 31 december 2010 60,45
Bedrijfsopbrengsten
Totaal bedrijfsopbrengsten (in euro’s) in verslagjaar 6.022.092
10
127

2.3.2.4 Onderwijs
Kerngegevens leerlingen, personeel en opbrengsten onderwijs
Kerngegevens
Leerlingen
Aantal/bedrag
Aantal leerlingen per 1 oktober van het verslagjaar (conform leerlingtelling, en
inclusief ambulante begeleiding BO/SBO/VO)
1.595
Aantal leerlingen ambulante begeleiding BO/SBO/VO per 1 oktober van het
verslagjaar
548
Aantal leerlingen ambulante begeleiding BVE per 1 oktober van het
verslagjaar
Specificatie leerlingtelling per 1 oktober van het verslagjaar
377
SO-LG 102
SO-MGF 333
SO-ZMLK 176
VSO-LG 1
VSO-MGF 0
VSO-ZMLK 137
VSO-LZ 30
Cluster 4 85
Ambulante begeleiding BO/SBO/VO
Personeel
548
Aantal personeelsleden in loondienst op 31 december 2010 554
Aantal FTE personeelsleden in loondienst op 31 december 2010 375
Bedrijfsopbrengsten
Totaal bedrijfsopbrengsten (in euro’s) in verslagjaar 28.018.144
2.3.3 Werkgebieden
Het werkgebied van Heliomare is primair Noord-Holland en in bepaalde gevallen tevens een deel
van Zuid-Holland, alsmede de provincies Flevoland en Utrecht. Heliomare is op het gebied van
AWBZ-zorg actief in de zorgkantoorregio’s Noord-Holland Noord, Zaanstreek Waterland,
Kennemerland, Amstelland en de Meerlanden en Amsterdam.
2.4 Samenwerkingsrelaties
Heliomare is als ketenorganisatie voor veel van de kernactiviteiten een specifieke relatie aangegaan
met instanties, bijvoorbeeld in de vorm van een overeenkomst, een convenant of andere afspraken.
Hieronder volgt een – niet-limitatieve – opsomming van samenwerkingsrelaties van Heliomare:
- op het gebied van AWBZ-zorg (hoofd- en onderaannemingsovereenkomsten): Amstelring
(hoofdaannemer), De Hartekampgroep (hoofdaannemer), Esdégé – Reigersdaal
(hoofdaannemer), Evean (hoofdaannemer), HVO Querido (hoofdaannemer), Nieuw Unicum
(hoofdaannemer), Novawhere (hoofdaannemer), Odion (hoofd- en onderaannemer), Ons
Tweede Thuis (hoofd- en onderaannemer), Raphaelstichting (hoofdaannemer), S.W.L.G.
(hoofdaannemer), Stichting Afasietherapie Amsterdam (hoofd- en onderaannemer), Stichting
SHDH (hoofdaannemer), Stichting Sint Jacob (hoofdaannemer), Zorgbalans (hoofdaannemer),
Zorgcirkel (hoofdaannemer), Cordaan (onderaannemer), Landzijde (onderaannemer),
Osiragroep (onderaannemer), Stichting Ecosol (onderaannemer), Stichting Philadelphia
(onderaannemer) en Vivium Zorggroep (onderaannemer).
11

- op het gebied van revalidatiegeneeskunde: Spaarne Ziekenhuis, Rode Kruis Ziekenhuis,
Stichting Revalidatie Ziekenhuizen Noord-Holland (SRZ), Stichting Sint Jacob en ViVa!
Zorggroep.
- op het gebied van Vroegtijdige Interventie Revalidatiezorg: stichting ZBC Heliomare
(hoofdaannemer) voor UVIT, via onderaannemingsovereenkomsten met Reade, Heliomare,
Zintens (RMC Groot Klimmendaal), Revant, MRC Aardenburg, De Waarden, Blixembosch, Het
Roessingh, Centrum voor Revalidatie UMCG, Adelante Zorggroep, De Trappenberg, Revalidatie
Friesland, Rijndam Revalidatiecentrum en Leijpark.
- in het kader van het samenwerkingsverband op het gebied van speciaal onderwijs en
beroepsopleiding (REA): REC Noord-Holland Cluster 3.
- op het gebied van samenwerking in het Cluster 4 (onderwijs): Aloysius Stichting Onderwijs
Jeugdzorg (Het Molenduin) en REC 4.5 Noord-Holland.
- ten aanzien van de beroepsopleiding van REA College Nederland: ROC Leiden, NOVA College,
Horizon College en UWV.
- in het kader van huisvesting ten behoeve van cliënten (AWBZ-zorg): de woningcorporaties De
Alliantie, Woonwaard, Parteon, PuurZuid en ZVH.
- ten aanzien van de re-integratieactiviteiten: UWV, ArboUnie, ArboNed en Tata Steel.
- op het gebied van onder meer kennisdeling en belangenbehartiging op brancheniveau:
Revalidatie Nederland (RN), Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), Vereniging
Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), vereniging REA College Nederland, Stichting
Erkenningsregeling Vroege Interventie Revalidatiezorg, Vereniging Bedrijfstak Zorg
Kennemerland, Amstelland en Meerlanden, Vereniging Bijzondere Scholen (VBS), Landelijke
Vereniging Cluster 3 (LVC3).
- zorgverzekeraars: Achmea en UVIT (revalidatiegeneeskunde namens alle verzekeraars),
Zorgkantoor Kennemerland en Zorgkantoor Zaanstreek Waterland (Achmea), Zorgkantoor
Amstelland Meerlanden (Zorg en Zekerheid), Zorgkantoor Noord-Holland-Noord (UVIT),
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en diverse zorgverzekeraars voor eerstelijns zorgverlening.
- overheden: ministerie van VWS, ministerie van OCW, ministerie van SZW, gemeenten
(waaronder Beverwijk, Bergen, Alkmaar, Zaanstad, Haarlem, Aalsmeer), provincie Noord-
Holland, Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), College voor zorgverzekeringen (CVZ) en Dienst
Uitvoering Onderwijs (DUO / CFI).
- toezichthouders: Inspectie voor de Gezondheidszorg, Inspectie voor het Onderwijs,
Arbeidsinspectie.
- kapitaalverschaffer: Rabobank.
- waarborgfondsen: Waarborgfonds Zorgsector (WfZ).
12

3. Bestuur, toezicht, bedrijfsvoering en
medezeggenschap
3.1 Normen voor goed bestuur
Zorgbrede Governancecode
Eind 2005 hebben alle brancheorganisaties in de zorg de Zorgbrede Governancecode goedgekeurd.
De code is op 1 januari 2006 in werking getreden. In de code staan gemeenschappelijke beginselen
voor bestuur en toezicht, verantwoording afleggen en bij het beleid betrekken van stakeholders. De
brancheverenigingen hebben de intentie uitgesproken om de code te koppelen aan de
lidmaatschapseisen van de brancheverenigingen. De code borduurt voort op het in 1999
verschenen rapport van de commissie Meurs over health care governance. Heliomare voldoet aan
deze code. Zo is het enquêterecht in de statuten opgenomen en toegekend aan de NPCF
(Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie). Daarnaast zijn de reglementen van de Raad
van Toezicht en de Raad van Bestuur aangepast aan de Zorgbrede Governancecode. Het beleid
‘dialoog met belanghebbenden’ is vastgesteld. In deze beleidsnotitie wordt beschreven wie de
relevante belanghebbenden voor Heliomare zijn, waarover zij geïnformeerd zullen worden en hoe
Heliomare de door haar gewenste inbreng bij beleidsontwikkeling organiseert. Door bij deze
jaarverantwoording het model Jaarverantwoording Zorginstellingen te volgen, wordt voldaan aan de
eisen die in het Raamwerk Maatschappelijke Verantwoording zijn vastgelegd.
De procedure die gevolgd wordt bij het werven van nieuwe leden Raad van Toezicht wijkt af van de
genoemde procedure in de Zorgbrede Governancecode. Een vacature wordt eerst gemeld aan de
Raad van Toezicht, Raad van Bestuur, Heliomare Managementteam, medische staf, en de
inspraakorganen. Deze kunnen kandidaten opmerkzaam maken op de vacature. Indien dit geen
benoembare kandidaten oplevert, wordt een advertentie in de krant geplaatst of wordt geworven via
een wervings- en selectiebureau.
In 2009 hebben de gemeenschappelijke branche-organisaties gewerkt aan actualisatie van de
Zorgbrede Governancecode. Eind 2009 is de nieuwe Zorgbrede Governancecode door de brancheorganisaties
vastgesteld, deze is met ingang van 1 januari 2010 in werking getreden. Heliomare
heeft geconstateerd dat op basis van de nieuwe Governancecode een beperkt aantal artikelen uit
het Reglement voor de Raad van Toezicht diende te worden aangepast. Op 26 mei 2010 heeft de
Raad van Toezicht het Reglement Raad van Toezicht vastgesteld, waarin de volgende
aanpassingen zijn doorgevoerd:
- de verplichting om minstens één lid in de Raad van Toezicht te hebben dat beschikt over voor
de zorgorganisatie relevante kennis en ervaring in de zorg;
- het bieden van een scholings- of introductieprogramma voor nieuwe leden van de Raad van
Toezicht;
- het jaarlijks beoordelen of er binnen de Raad van Toezicht behoefte is aan scholing of training.
Governance-structuur
In de statuten van de stichtingen die Heliomare vormen, is het Raad van Toezichtmodel
opgenomen: de Raad van Bestuur bestuurt onder toezicht van de Raad van Toezicht. De taken en
bevoegdheden van de Raad van Bestuur zijn in de statuten van de stichtingen opgenomen.
13

3.2 Raad van Bestuur
Naam Bestuursfunctie Nevenfuncties in 2010
C.M.G. Raaijmakers voorzitter Revalidatie:
- Lid Bestuurscommissie Sturing, Financiering en
Bouw Revalidatie Nederland
- Plaatsvervangend lid van de adviescommissie Cure
Instellingen van de Nederlandse Zorgautoriteit
(NZA)
- Lid bestuur NRF (Nationaal Revalidatie Fonds)
- Lid auditcommissie NRF (Nationaal Revalidatie
Fonds)
Wonen en Dagbesteding:
- Lid directiewerkgroep 60 (Vereniging
Gehandicaptenzorg Nederland)
Revalidatie/Wonen/Dagbesteding:
- Voorzitter bestuur Bureau Lindenhoek (bureau voor
zorgaanbieders Kennemerland en omstreken)
Overige nevenfuncties
- Voorzitter Bestuur Vereniging Bedrijfstak Zorg
Kennemerland, Amstelland & Meerlanden
(arbeidsmarkt, zorg, beleid en ontwikkeling van de
intramurale zorgsector in Kennemerland,
Amstelland & Meerlanden)
- Lid Adviescommissie Besturing en Bekostiging
NVZ
- Lid Bestuur St. Administratiekantoor VIR E-care
Solutions B.V.
- Lid Coördinatiecommissie Wijk aan Zee
- Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Elisabeth
Breda
Heliomare heeft een eenhoofdige Raad van Bestuur. Deze wordt gevormd door de algemeen
directeur, tevens bestuursvoorzitter, de heer drs. C.M.G. Raaijmakers. De heer Raaijmakers is
werkzaam in deze functie sinds 1 maart 1985.
De Raad van Bestuur voert zijn werkzaamheden uit met inachtneming van een reglement dat de
Raad van Toezicht heeft vastgesteld. In dit reglement zijn de aanbevelingen uit zowel het rapport
Health care governance van november 1999 als de Zorgbrede Governancecode (van kracht sinds
2006) verwerkt. In het reglement wordt met name aandacht geschonken aan de
verantwoordelijkheden van de Raad van Bestuur, de wijze waarop de besluitvorming door de Raad
van Bestuur tot stand komt en op welke wijze de Raad van Bestuur verantwoording aflegt. Ook zijn
hierin de afspraken vastgelegd over de informatievoorziening van Raad van Bestuur naar Raad van
Toezicht.
De Raad van Bestuur voert zijn werkzaamheden voorts uit met inachtneming van de Gedragscode
voor de goede bestuurder van maart 2005, opgesteld door de NVZD, de vereniging van bestuurders
in de gezondheidszorg.
De door de NVZD geformuleerde normen zijn door de Raad van Toezicht vertaald in acties op basis
waarvan de Raad van Toezicht kan beoordelen hoe de Raad van Bestuur invulling geeft aan deze
code. De jaarlijkse evaluatie heeft in december 2010 plaatsgevonden. Bij deze evaluatie komt
eveneens de bezoldiging van de Raad van Bestuur aan de orde.
14

Met betrekking tot het beleid aangaande de bezoldiging van de Raad van Bestuur is de
adviesregeling "contractuele relatie, rechtspositie, arbeidsvoorwaarden en honorering van
bestuurders van zorginstellingen" van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in
Zorginstellingen (versie 2006) leidend. In de toepassing van de regeling is de complexiteit van
Heliomare betrokken. Heliomare heeft zich de afgelopen jaren namelijk ontwikkeld tot een
professionele zorg- en onderwijsaanbieder voor ondersteuning van kinderen, jongeren en
volwassenen met een beperking op het gebied van revalidatie, onderwijs, wonen, dagbesteding,
arbeidsintegratie en sport, met bijna 40 locaties in heel Noord-Holland en ruim 1700 medewerkers.
Bij de beoordeling van het honorarium van de Raad van Bestuur kan niet worden volstaan door
alleen naar de richtlijnen van onderwijs of de zorginstellingen te kijken. De weging is op zich
complexer. In 2002 heeft de Raad van Toezicht bewust gekozen om de aansturing van Heliomare
drastisch te wijzigen. Tot dat moment bestond de Raad van Bestuur uit drie leden. De Raad van
Toezicht heeft ervoor gekozen de verantwoordelijkheid van Heliomare te laten dragen door een
eenhoofdige Raad van Bestuur. Vervolgens is de functie van de Raad van Bestuur in 2002 / 2003
gewogen met in achtneming van deze verzwarende factor waarvoor externe deskundigen en de
externe accountant zijn ingeschakeld. Op dat moment heeft een salarisvaststelling plaatsgevonden.
Vastgesteld is dat de Raad van Bestuur het maximum salaris had bereikt en hierover de algemene
indexering zou ontvangen zoals in de branche per jaar zou worden toegepast. Tevens is een
flexibele resultaatgerichte beloning ingevoerd. Het honorarium van de Raad van Bestuur heeft zich
sindsdien consequent volgens deze lijn ontwikkeld.
De Raad van Toezicht is van mening dat er een consistente lijn is gevolgd met het honorarium van
de Raad van Bestuur en dat dit honorarium overeenkomt met de verantwoordelijkheid behorende bij
het besturen en leiding geven aan een organisatie met de complexiteit en omvang van Heliomare.
De Raad van Toezicht heeft vastgesteld dat het honorarium, zij het aan de bovenkant, past binnen
de richtlijnen van de NVTZ met betrekking tot de salariëring van Raden van Bestuur.
15

3.3 Toezichthouders
Samenstelling Raad van Toezicht
Naam Leeftijd Beroep Aandachtsgebied Datum 1 e
benoeming /
(her)benoemd t/m
dhr ir. R. Henstra,
64 n.v.t. bedrijfsleven 29.04.2004 /
voorzitter
herbenoemd t/m
2012
mw mr. A.H. Veldmaat-
Wansink, vice-voorzitter
mw M.A. Berndsen-
Jansen
67 Rechter rechtbank
Haarlem
60 Lid Tweede Kamer der
Staten Generaal
dhr drs. E.C.T. de Jongh 52 Coördinator Geestelijke
zorg in organisaties, plv.
coördinator
Communicatie en media
Faculteit der
Godgeleerdheid Vrije
Universiteit Amsterdam
dhr drs. H.F. Hoogervorst 68 n.v.t. medisch /
gezondheidszorg
juridische zaken 16.01.2002 /
herbenoemd t/m
2010
Per 01.01.2011
afgetreden
politiek / bestuur benoemd
17.02.2004 /
herbenoemd t/m
2012
ethiek 29.04.2004 /
herbenoemd t/m
2012
16
13.03.2007 /
t/m 2011
Nevenfuncties in 2010
­ Voorzitter Raad van Commissarissen
Zeehaven IJmuiden BV;
­ Commissaris Cindu Chemicals B.V. ;
­ Commissaris Laura Metaal B.V.;
­ Bestuurslid Stichting Continuïteit Crown van
Gelder;
­ Voorzitter Raad van Commissarissen
Telstar.
­ Lid Raad van Commissarissen Rabobank
Haarlem en omstreken;
­ Lid Raad van Toezicht Stadsbibliotheek
Haarlem.
­ Lid van de Raad van Toezicht van De
Noorderbrug te Groningen;
­ Voorzitter Stichting de Regisserende
Gemeente.
­ Voorzitter Raad van Kerken Amsterdam;
­ Lid bestuur Stichting Ignatiushuis;
­ Lid bestuur Stichting Ethisch Centrum
Horeca;
­ Voorzitter Raad van Advies
levensbeschouwelijke zaken Spaarne
Ziekenhuis.
­ Voorzitter Raad van Toezicht
Woonzorggroep SAMEN in Schagen.

Naam Leeftijd Beroep Aandachtsgebied Datum 1 e
dhr prof. dr. P.P. Tak 51 Hoogleraar en hoofd
afdeling Klinische
Immunologie en
Reumatologie AMC
Amsterdam
dhr drs. A.P.H. Günther 57 GZ-Psycholoog
ArboUnie BV
dhr drs. W.A. Biewinga
medisch /
gezondheidszorg
onderwijs /
arbeidsintegratie
17
benoeming /
(her)benoemd t/m
29.05.2007 /
t/m 2011
01.08.2008 /
t/m 2012
57 n.v.t. financiën 16.12.2008 /
t/m 2012
Nevenfuncties in 2010
­ Chief Scientific Officer, Arthrogen b.v.;
­ Co-editor Arthritis & Rheumatism;
­ Voorzitter Stichting Institute for Innovative
Therapies;
­ Diverse andere bestuursfuncties
gerelateerd aan de functie van Hoogleraar
Reumatologie en hoofd Afd. Klinische
Immunologie & Reumatologie bij het AMC
te Amsterdam.
­ Voorzitter Ondernemingsraad Arbo Unie
BV;
­ Voorzitter Algemeen Bestuur AGORA,
Stichting voor Bijzonder Primair Onderwijs
in de Zaanstreek;
­ eigenaar Mind Your Business, advies voor
mens en werk in Zaanstad.
- commissaris Caransa BV;
- voorzitter RvC Koning&Hartman BV;
- voorzitter RvC Martin Schilder Holding BV;
- voorzitter RvC Kloosterboer BV;
- lid Board of Directors Cascal NV;
- lid Audit commissie Pensioenfonds Horeca;
- deskundige voor de Ondernemingskamer;
- voorzitter RvC Biesheuvel Techniek BV;
- commissaris Vancis BV;
- Adviseur diverse familie vennootschappen;
- Commissaris Maandag BV;
- Voorzitter RvC 4+ Bouwmaterialen Groep
B.V.

De Raad van Toezicht van de stichtingen die samen Heliomare vormen, voert zijn werkzaamheden
uit met inachtneming van de Zorgbrede Governancecode (zie 3.1). Het Reglement van de Raad van
Toezicht is, evenals de statuten, op deze code gebaseerd. In de vergadering van 24 maart 2010 is
de nieuwe Zorgbrede Governancecode 2010 aan de orde geweest, en dan met name de wijzigingen
ten opzichte van de Governancecode uit 2006. Geconstateerd is dat op basis van de nieuwe
Governancecode een beperkt aantal artikelen uit het Reglement voor de Raad van Toezicht diende
te worden aangepast. Op 26 mei 2010 heeft de Raad van Toezicht het Reglement Raad van
Toezicht vastgesteld, waarin de volgende aanpassingen zijn doorgevoerd:
- de verplichting om minstens één lid in de Raad van Toezicht te hebben dat beschikt over voor
de zorgorganisatie relevante kennis en ervaring in de zorg;
- het bieden van een scholings- of introductieprogramma voor nieuwe leden van de Raad van
Toezicht;
- het jaarlijks beoordelen of er binnen de Raad van Toezicht behoefte is aan scholing of training.
Op 31 december 2010 telde de Raad van Toezicht acht leden. Met ingang van 1 januari 2011 is mw
mr A.H. Veldmaat – Wansink afgetreden als lid van de Raad van Toezicht vanwege het bereiken
van de maximale zittingsduur. De Raad van Toezicht vindt het van belang dat binnen de Raad van
Toezicht een lid zitting heeft met een juridisch profiel. Daarom is op 8 december 2010 besloten de
tijdelijke uitbreiding van de Raad van Toezicht met een achtste lid – sinds de fusie met SKOOP op
1 augustus 2008 – voort te zetten en in 2011 een nieuw lid voor de Raad van Toezicht te werven
met een juridisch profiel.
In paragraaf 3.1 is de wervingsprocedure beschreven zoals die door de Raad van Toezicht van
Heliomare wordt gehanteerd. De leden worden benoemd en ontslagen door de Raad van Toezicht
zelf. Zij worden benoemd voor vier jaar en zijn éénmaal terstond herbenoembaar voor een termijn
van vier jaar. Er is een rooster van aftreden. In de statuten staat expliciet vermeld wanneer iemand
niet lid kan worden van de Raad van Toezicht. Hiermee wordt de onafhankelijkheid van de leden
gewaarborgd.
Naar aanleiding van de eind 2009 doorgevoerde actualisatie van het advies van de NVTZ
(Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen) over de bezoldiging van
toezichthouders en het eveneens in 2009 aangepaste advies van de Vereniging van
Toezichthouders in Onderwijsinstellingen (VTOI) heeft de Raad van Toezicht aan een externe
consultant verzocht de in 2007 uitgevoerde benchmark te actualiseren, en een advies over de
bezoldiging met ingang van 2010 uit te brengen. Aldus heeft de Raad van Toezicht op 16 december
2009 besloten tot aanpassing van de remuneratieregeling, waarbij de voorzitter en de
toezichthouder financiën € 15.400,- en de overige leden € 10.400,- als bezoldiging ontvangen op
jaarbasis. Deze regeling is ingegaan per 1 januari 2010.
De Raad van Toezicht is in het verslagjaar samen met de Raad van Bestuur vijf keer
bijeengekomen.
Goedkeuring is verleend aan:
- het voorgenomen besluit van de Raad van Bestuur om op grond van de business case
Vroegbehandeling de verdere planvorming uit te werken voor een verhuizing van een deel van
de Vroegbehandeling naar Heerhugowaard;
- de vernieuwing van het Gebouwbeheersingssysteem (GBS);
- de verkoop van het perceel Relweg 62 te Wijk aan Zee;
- het samenwerkingstraject Glas, waarbij Helioskoop samen met collega-schoolbesturen
glasvezelverbindingen voor de eigen schoollocaties gaat realiseren, onder de voorwaarde dat
goed is gekeken naar mogelijke alternatieven en dat een gedegen
samenwerkingsovereenkomst is opgesteld;
- de jaarverslaggeving 2009 van de onder Heliomare ressorterende stichtingen;
- de investering ten behoeve van achterstallig onderhoud aan de stroomvoorziening,
luchtbehandeling en klimaatsystemen;
- de overeenkomst tussen de zorgverzekeraar UVIT en Stichting ZBC Heliomare inzake het
bieden van niet-klinische revalidatiezorg;
- de Kaderbrief 2011;
18

- het beleidsplan Research & Development 2011-2013;
- het Jaarplan 2011;
- het procedurevoorstel om te komen tot een fusie met Stichting Wisselwerk (onder
voorwaarden).
De Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur hebben in 2008 afgesproken dat meer nadruk dient
te liggen op de bespreking van inhoudelijke thema’s tijdens de RvT-vergaderingen. In dat kader zijn
in 2010 de volgende onderwerpen aan de orde geweest:
- Ethiek: sturen op waarden;
- ‘Maatschappelijk ondernemen: structuur, invloed van stakeholders naar RvT en vice versa’;
- Cliëntveiligheid;
- Research & Development;
- Management Development.
Andere in 2010 terugkerende onderwerpen op de agenda van de Raad van Toezicht waren onder
meer:
- de ontwikkeling van het Kinder- en jeugdcentrum Heliomare op het Stationsplein in Beverwijk;
- de ontwikkelingen rond het REA College Nederland;
- de liquiditeitsprognose;
- de 1 e , 2 e en 3 e bestuurlijke forecast;
- aanpassing van de investeringsprocedure;
- de voortgang van de integratie van SKOOP en Heliomare;
- actualisatie van het beleid Dialoog met belanghebbenden;
- de stand van zaken Facilitair Bedrijf (o.a. ontwikkelaanpak, brandveiligheid en
klimaatbeheersing);
- plan van aanpak De Alk (n.a.v. rapport van de Onderwijsinspectie);
- de samenwerkingsverkenning met Stichting Odion;
- ziekteverzuim;
- personeelsopbouw en in- / uitstroom personeel.
Op 24 maart 2010 is het jaarlijkse overleg gevoerd tussen Raad van Toezicht, Raad van Bestuur,
GMR en OR. Tijdens deze bijeenkomst is van gedachten gewisseld over de kernwaarde Heliomare
één bedrijf. Vragen die daarbij aan de orde zijn gekomen zijn: wat betekent Heliomare één bedrijf in
de praktijk, wie monitort dat en op welke manier?
Op 26 mei 2010 heeft een overleg plaatsgevonden tussen een afvaardiging van de cliëntenraden en
de ouder- en leerlinggeleding van de GMR, Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Tijdens dit
overleg is gesproken over:
- Toekomstverkenning Heliomare;
- Toekomst AWBZ:
- mogelijke opheffing MEE;
- Kindtoeslag Bergen;
- Afbouw logeren;
- Hoge bezettingsgraad activiteitencentra.
- Heftige gedragsproblemen bij cliënten;
- Gehandicaptenvervoer: nieuw contract met ingang van 1 juli 2010 (W&D);
- Overkoepelende cliëntenraad;
- Brandveiligheid.
De Raad van Toezicht heeft in 2010 de jaarverslaggeving 2009, het accountantsverslag 2009, het
Jaarplan 2011 en de managementletter 2010 met de externe accountant (KPMG) besproken.
Eenmaal per jaar evalueert de Raad van Toezicht zijn eigen functioneren en het functioneren van de
Raad van Bestuur. In 2010 heeft deze evaluatie tijdens de decembervergadering plaatsgevonden.
De voorzitter van de Raad van Toezicht heeft een functioneringsgesprek met de Raad van Bestuur
gevoerd. Hierin zijn tevens de uit de evaluatie van de Raad van Toezicht voortkomende
aandachtspunten aan de orde geweest.
19

3.4 Bedrijfsvoering
In deze paragraaf wordt informatie verstrekt over de wijze waarop de instelling haar interne
bedrijfsvoering en beheersing heeft ingericht, zodat activiteiten worden beheerst, bewaakt, verbeterd
en gerapporteerd. Hierbij wordt tevens aangegeven welke significante wijzigingen zijn aangebracht
dan wel zijn gepland in dit interne risicobeheersings- en controlesysteem in het verslagjaar. Tevens
worden de voornaamste risico’s en onzekerheden beschreven waarmee Heliomare wordt
geconfronteerd.
Planning en controlcyclus
De planning & controlcyclus (INK 2 -model) is een managementinstrument dat als doel heeft bij te
dragen aan het systematisch en in samenhang plannen, uitvoeren, controleren en evalueren van de
activiteiten van Heliomare. Het is een cyclisch sturingsmodel dat gericht is op beheersbaarheid en
transparantie van de organisatie.
De PC-cyclus bestaat uit de volgende onderdelen:
- Meerjaren strategisch beleidsplan;
- Meerjaren investeringsbegroting;
- Jaarlijkse kaderbrief;
- Jaarplannen: activiteitenplannen en begrotingen;
- Driemaandelijkse managementrapportages (forecasts);
- Driemaandelijkse bestuursrapportages (bestuurlijke forecasts);
- Maandelijkse stuurinformatie;
- Jaarverslaggeving: jaarrekeningen en jaarverslagen
De PC-cyclus start ieder jaar met het uitbrengen van een kaderbrief. De Raad van Bestuur stuurt de
kaderbrief aan de managers. Hierin formuleert de Raad van Bestuur de prioriteiten van Heliomare
voor het volgende jaar. De Raad van Toezicht heeft de kaderbrief 2011 in augustus 2010
goedgekeurd. De kaderbrief vloeit voort uit en sluit aan op onder meer het strategisch beleidsplan,
andere (meerjaren)plannen, de bevindingen van de accountant en de actuele situatie.
De verplichte documenten van de PC-cyclus zijn tijdig tot stand gekomen.
Er wordt vanaf 2010 drie keer per jaar een ‘forecast’ gemaakt, en een 4 e rapportage in de vorm van
een concept-jaarrekening.
Directieoverleggen
De integrale verantwoordelijkheid van de managers wordt door de Raad van Bestuur gemonitord in
de zogenaamde directieoverleggen. Dit overleg heeft deels een externe focus en is deels intern
gericht ten behoeve van de bedrijfsvoering van het betreffende bedrijfsonderdeel. Vast onderdeel
van dit overleg is de maandelijkse stuurinformatie en het activiteitenplan.
Forecasts
Een belangrijk onderdeel van het interne risico- en beheersingssysteem betreft de periodieke
zogenaamde forecastbesprekingen waarin de manager verantwoording aflegt aan de Raad van
Bestuur in bijzijn van concerncontroller, controller en bestuursecretaris. In het verslagjaar waren bij
de 1 e forecastbespreking ook de hoofden administratief proces aanwezig. Aan de hand van een
vaste agenda worden de volgende onderwerpen besproken: beleid, eindresultaten, de voortgang
van de managementletter en de voortgang met betrekking tot de AO/IC.
De forecasts vormen de basis voor de bestuurlijke forecasts, waarmee de Raad van Bestuur
tussentijds informatie verstrekt/ verantwoording aflegt aan de Raad van Toezicht.
De bestuurlijke forecasts wordt in de Raad van Toezicht toegelicht door de concerncontroller. Na
bespreking in de Raad van Toezicht worden de forecasts ter informatie gestuurd naar de
inspraakorganen.
2 Instituut Nederlandse Kwaliteit
20

Maandelijkse stuurinformatie
De belangrijkste maandelijkse stuurinformatie betreft de personeelsrapportage,
ziekteverzuimrapportage, financiële budgetoverzichten, financiële bouwrapportage en
maandelijkse productiecijfers.
De ouderdomsanalyse debiteuren wordt wekelijks opgesteld en de liquiditeit wordt zelfs in een
dagelijkse frequentie verstrekt. Standaard wordt de stuurinformatie verstrekt aan Raad van Bestuur,
managers en controllers. De introductie van nieuwe tools als intranet en Cognos (kubussen) draagt
bij aan een structurele verbetering van deze stuurinformatie.
De opzet van de maandelijkse managementrapportages in Cognos is nog niet gereed in 2010.
Vanuit de afdeling Control zijn voorstellen gedaan voor de inhoud van de managementrapportages
en het vaststellen van de stuurindicatoren. Vervolgens moet in samenwerking met de afdeling
ICT&K de uitrol in Cognos verder worden opgepakt.
Risicoparagraaf
In het verslagjaar is standaard in de forecasts een risicoparagraaf (per bedrijfsonderdeel)
opgenomen waarin de voornaamste risico’s en onzekerheden zijn opgenomen waarmee Heliomare
wordt geconfronteerd.
Zo is er voor Heliomare een veelheid van veranderingen op komst, de belangrijkste voorbeelden
hiervan zijn:
- diverse voorgestelde kortingen, introductie van de normatieve huisvestingscomponent en de
hieraan gerelateerde boekwaardeproblematiek;
- voortgang nieuwbouwprojecten van Heliomare, waaronder Kinder- en jeugdcentrum Heliomare
op het Stationsplein, VSO De Alk en de woonvorm in Bergen;
- toekomst REA College Nederland;
- invloed van Passend Onderwijs;
- invloed van reeds doorgevoerde pakketmaatregelen binnen de AWBZ en mogelijk andere
wijzigingen / kortingen in de AWBZ en de Zorgverzekeringswet.
In- en externe audits
Vanuit de kaderregeling AO/IC AWBZ zorgaanbieders geldt een verplichting voor het uitvoeren van
een verbijzonderde interne controlemaatregel ten aanzien van de geleverde productie. Heliomare
heeft in 2010 bij het bedrijfsonderdeel Wonen en Dagbesteding deze interne controlewerkzaamheden
uitgevoerd. Deze interne controles zijn uitgevoerd door de afdeling Control in samenwerking
met de afdeling Finance in augustus / september en in december 2010.
Het uitrollen van de interne controles bij de andere bedrijfsonderdelen is vertraagd. In overleg met
de Raad van Bestuur is besloten in de prioriteitsstelling van de afdeling Control hieraan in 2010 een
lagere prioriteit te geven, vanwege het niet verplichte karakter voor deze bedrijfsonderdelen. Binnen
alle bedrijfsonderdelen en corporate staf zijn zogenaamde HAP-functionarissen benoemd (Hoofd
Administratieve Processen) die erop toezien dat aan de minimale eisen van de kaderregeling en
overige wet- en regelgeving rondom AO/IC wordt voldaan. Bovenstaande werkwijze is afgestemd
met de externe accountant.
De tussentijdse controle door KPMG heeft plaatsgevonden in oktober 2010. In deze controle zijn de
uitkomsten van de in augustus / september uitgevoerde interne controle door de afdeling control van
Heliomare betrokken. De managementletter, die is opgesteld op basis van de bevindingen in de
tussentijdse controle, is besproken in de Raad van Toezichtvergadering van 8 december 2010.
In het verslagjaar heeft de accountant twee maal aan de Raad van Bestuur en Raad van Toezicht
gerapporteerd over zijn bevindingen: met een verslag met betrekking tot de jaarrekening 2009 en de
managementletter 2010. Het overzicht van bevindingen van de accountant wordt besproken in het
reguliere overleg tussen manager en Raad van Bestuur en in het kwartaaloverleg als onderdeel van
de managementrapportage.
21

Controlebewustzijn
Een belangrijk aspect van het interne risicobeheersings- en controlesysteem is het
controlebewustzijn van de medewerkers van Heliomare. In 2006 is een gedragscode in werking
getreden, eind 2007 is het integriteitsbeleid voor Heliomare vastgesteld. Het management is primair
verantwoordelijk voor het integriteitsbeleid. Het management is verantwoordelijk voor een cultuur
van eerlijkheid en ethisch verantwoord gedrag en dient zowel preventieve als repressieve
beheersingsmaatregelen te nemen om de kans op fraude zoveel mogelijk te beperken.
De Raad van Bestuur informeert de Raad van Toezicht en externe accountant over significante
leemtes in de interne beheersing en (vermoedens van) fraude. Het is de taak van de Raad van
Toezicht om vast te stellen in hoeverre de ondernemingsleiding de nodige doelgerichte
beheersingsmaatregelen heeft genomen zodat de integriteit van de (financiële) verslaggeving is
gewaarborgd.
3.5 Cliëntenraad
Heliomare vindt het belangrijk, dat via de (centrale) cliëntenraden en de (G)MR-en door de cliënten
invloed wordt uitgeoefend op het beleid en de bedrijfsvoering. Deze invloed wordt niet alleen
uitgeoefend door gevraagd en ongevraagd advies via de raad, maar soms ook door deelname van
leden aan een commissie/werkgroep.
Heliomare heeft eind 2010 dertien cliëntenraden conform de WMCZ:
- Centrale cliëntenraad Heliomare dagbesteding;
- Cliëntenraad Heliomare dagbesteding locatie Haarlem;
- Cliëntenraad Heliomare dagbesteding locatie Aalsmeer;
- Cliëntenraad Heliomare dagbesteding locatie Krommenie;
- Cliëntenraad Heliomare dagbesteding locatie Amsterdam;
- Centrale cliëntenraad Heliomare wonen;
- Cliëntenraad Heliomare wonen locatie Wijk aan Zee / Beverwijk;
- Cliëntenraad Heliomare wonen locatie Bergen;
- Cliëntenraad Heliomare wonen locatie Alkmaar;
- Cliëntenraad Heliomare wonen locatie Heerhugowaard;
- Cliëntenraad Heliomare wonen locatie Krommenie;
- Cliëntenraad Heliomare wonen locatie Uitgeest;
- Cliëntenraad Heliomare revalidatie.
Tijdens het jaarlijkse overleg met de Raad van Toezicht is met de cliëntenraden gesproken over de
vorming van één centrale cliëntenraad voor heel Heliomare. De meningen hierover zijn binnen de
cliëntenraden verdeeld, daarom is afgesproken geen formeel centraal inspraakorgaan voor alle
cliënten in het leven te roepen, maar wel informeel met elkaar te overleggen over corporate
aangelegenheden. Op 23 september 2010 heeft een dergelijk overleg plaatsgevonden met een
afvaardiging van alle cliëntenraden, GMR, management en de Raad van Bestuur. Tijdens deze
bijeenkomst is gesproken over klantprocesmanagement, de wijze van samenwerking tussen de
inspraakorganen en de Raad van Bestuur en de stand van zaken rond de Toekomstverkenning
Heliomare. Tijdens deze bijeenkomst is door het merendeel van de centrale cliëntenraden nogmaals
aangegeven dat zij grote waarde hechten aan de lokale cliëntenraden en een derde overleglaag, in
de vorm van een overkoepelende centrale cliëntenraad voor Heliomare, als ongewenst zien. Reden
hiervoor is de te grote tijdsinspanning die dit van de leden vergt. De Raad van Bestuur heeft
aangegeven dit te respecteren, de inspraakorganen bepalen zelf hoe zij de inspraak regelen.
Afgesproken is om jaarlijks een overkoepelende bijeenkomst met een afvaardiging van de centrale
cliëntenraden en de Raad van Bestuur te organiseren waarin corporate onderwerpen zoals SBP,
Kaderbrief, jaarplan of jaarrekening aan de orde komen. Dit wordt door een agendacommissie
voorbereid.
22

De medezeggenschap van de cliënten (ouders en leerlingen) binnen Helioskoop is vormgegeven via
de (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad ((G)MR), waarin zowel medewerkers als ouders
van leerlingen participeren.
De cliëntenraden hebben ondersteuners, die in loondienst zijn bij Heliomare maar onafhankelijk en
ten dienste van de cliëntenraden opereren. Er worden financiële middelen beschikbaar gesteld ten
behoeve van o.a. scholing, bijwonen van externe bijeenkomsten en voor eventuele onkosten.
De (cluster)manager van het betreffende bedrijfsonderdeel vormt de overlegpartner van de
(centrale) cliëntenraad / (G)MR, zodat direct overleg plaatsvindt met degene die verantwoordelijk is
voor de bedrijfsvoering. De vergaderfrequentie verschilt tussen de cliëntenraden / (G)MR. Heliomare
is aangesloten bij de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (LCvV). Deze Landelijke
Commissie van Vertrouwenslieden is bemiddelaar en scheidsrechter bij eventuele
meningsverschillen tussen cliëntenraden en zorgaanbieders over de uitvoering van de Wet
medezeggenschap cliënten zorginstellingen.
De onderwerpen die aan de orde komen tijdens de vergaderingen hebben te maken met het beleid
en de bedrijfsvoering binnen het eigen bedrijfsonderdeel. Per centrale (of gecombineerde)
cliëntenraad / MR worden hieronder enkele onderwerpen genoemd die zijn besproken dan wel
waarover advies is uitgebracht.
Eén keer per jaar vergadert een afvaardiging van de cliëntenraden en de oudergeleding van de
GMR met de Raad van Toezicht (zie ook § 3.3 Toezichthouders).
Centrale Cliëntenraad Dagbesteding
De Centrale Cliëntenraad Dagbesteding heeft advies uitgebracht over het Beleid Uitstapjes, het
Agressiebeleid Heliomare en over het aanbestedingstraject en het programma van eisen
cliëntenvervoer. Tevens is naar aanleiding van een ongevraagd advies van onder meer de Centrale
Cliëntenraad Dagbesteding over de Richtlijn preventie en bestrijding van seksuele intimidatie tussen
cliënten van Heliomare een voorgenomen besluit tot aanpassing van deze richtlijn aan de CCR
Dagbesteding voorgelegd.
Tevens heeft de Centrale Cliëntenraad Dagbesteding een zwaarwegend advies uitgebracht over
aanpassing van het Klachtenreglement Heliomare, waarbij is aangegeven dat het aantal
commissieleden per vergadering van de klachtencommissie te laag is en dat de mogelijkheid
bestaat dat klachten worden afgehandeld zonder vertegenwoordiging van de cliënten. Dit advies
heeft ertoe geleid dat de Raad van Bestuur de bewuste artikelen uit het Klachtenreglement
Heliomare heeft aangepast conform het advies van de Centrale Cliëntenraad Dagbesteding heeft.
De Centrale Cliëntenraad heeft een reactie gestuurd aan de Raad van Bestuur over de concept-
Begroting 2011 van Dagbesteding. Tevens zijn het Jaardocument 2009 en het Activiteitenplan 2011
toegelicht en besproken.
De CCR Dagbesteding heeft een zwaarwegend ongevraagd advies gegeven om jaarlijks het
overzicht van de FONA’s, inclusief de verbeteracties, met de cliëntenraden te bespreken. De Raad
van Bestuur is hiermee akkoord gegaan.
Daarnaast is in de Centrale Cliëntenraad Dagbesteding onder meer gesproken over het
Cliëntbureau Wonen en Dagbesteding, de pilot CE-index, bouwzaken (Atelier Steengoed en
temporisering nieuwbouw Haarlem) en de ontwikkelingen in de AWBZ (eigen bijdrageregeling,
harmonisatie tarieven).
Vanwege de invoering van de eigen bijdrageregeling is ook gesproken over een
compensatieregeling voor leden van de (centrale) cliëntenraad, aangezien zij voor hun
medezeggenschapswerkzaamheden tijdens dagdelen dat zij normaal gesproken aan een activiteit
zouden deelnemen, feitelijk een eigen bijdrage zouden moeten gaan betalen.
23

De Raad van Bestuur heeft toegezegd hiervoor een concept-compensatieregeling op te stellen. Ook
de voortgang van de samenwerkingsverkenning met Odion is meerdere malen in de CCRvergadering
besproken.
De Centrale Cliëntenraad Dagbesteding van Heliomare startte begin augustus 2010 een protestactie
tegen het nog verder uitkleden van hun dagbesteding. Mensen kregen al minder uren, instellingen
konden minder aanbieden door bezuinigingen en er werd een eigen bijdrage ingevoerd.
Bovendien volgde in juli het bericht dat dagbestedingscentra voor mensen met een niet aangeboren
hersenletsel of lichamelijke beperking komend jaar vanwege de zogenaamde
harmonisatiemaatregel 20% van het tarief moeten gaan inleveren, waarvan in 2010 50% wordt
ingeboekt en in 2011 het gehele bedrag (ongeveer € 900.000,-). De protestactie startte met een
brief van de cliëntenraad van Heliomare aan de leden van de vaste Kamercommissie van VWS.
Samen met het LSR hebben zij alle cliënten van activiteitencentra gevraagd protestkaarten te sturen
om aan geven dat zij het oneens zijn met de bezuinigingen. Door steun van tientallen cliëntenraden,
het LSR, de CG-Raad en Makkers Unlimited breidde die actie zich uit door het hele land. Ook
werden Kamerleden uitgenodigd voor een bezoek aan dagbestedingcentra om zo het belang ervan
duidelijk te maken. Een gezamenlijke brief is gestuurd naar de vaste Kamercommissie van VWS. De
actie tegen bezuinigingen op dagbesteding voor lichamelijk gehandicapten heeft duizenden
protestkaarten opgeleverd. Deze zijn op 9 november 2010 uitgereikt aan de Tweede Kamer door
vertegenwoordigers van cliëntenraden die de actie hebben getrokken en de landelijke
cliëntenorganisaties LSR en CG-Raad.
Centrale Cliëntenraad Wonen
De Centrale Cliëntenraad Wonen heeft advies uitgebracht over het voorgenomen besluit ‘Zorg bij
naderend levenseinde’ en de Procedure tijdelijke beperking van vrijheden / zelfstandige keuzes.
Tevens is geadviseerd over de voorgenomen wijziging in het zorgplan (met invoering van de
zorgscorekaart), aanpassing van het Klachtenreglement Heliomare, verbetering van de Richtlijn
preventie en bestrijding van seksuele intimidatie tussen cliënten van Heliomare, en het nieuwe
Agressiebeleid Heliomare. Op de spoedaanvraag voor wisseling van de locatieverantwoordelijken is
eveneens geadviseerd.
Tijdens de vergaderingen is meerdere keren stil gestaan bij de ontwikkelingen rondom logeren
(bijstelling PGB-tarieven), op grond waarvan Heliomare het logeerbeleid heeft moeten aanpassen.
Ook is een bijeenkomst georganiseerd over brandveiligheid in het algemeen, en de woonlocaties in
het bijzonder. De voortgang van het project ‘bejegening’ is tijdens alle overlegvergaderingen aan de
orde geweest.
De begroting en het activiteitenplan 2011 zijn besproken. De Centrale Cliëntenraad Wonen heeft
hierover vervolgens een schriftelijk advies uitgebracht. Ook is meerdere keren het Actieplan
Heliomare Wonen 2010-2012 (‘Schaarste vraagt om samenwerking’) besproken, waarin voorstellen
staan om de AWBZ-bezuinigingen het hoofd te kunnen bieden door nog efficiënter te gaan werken.
De CCR Wonen heeft aangegeven de persoonlijke aandacht voor de cliënt bij deze maatregelen
niet uit het oog te verliezen.
Cliëntenraad Revalidatie
Iedere 2 e dinsdag van de maand, met uitzondering van een zomermaand, wordt er vergaderd door
de Cliëntenraad Revalidatie (CRR). Om de maand is er een overleg met de manager Revalidatie en
de manager Facilitair bedrijf en wordt er een verslag gemaakt voor alle cliënten van het
bedrijfsonderdeel Revalidatie in de vorm van een Nieuwsbrief. Eenmaal per jaar vindt er een overleg
plaats met de andere cliëntenraden van Heliomare en de Raad van Toezicht. Daarnaast vindt er
eenmaal per jaar overleg plaats met de Raad van Bestuur.
De CRR heeft in 2010 een aantal gevraagde en ongevraagde adviezen uitgebracht aan de Raad
van Bestuur:
24

Financiën
Het aangeboden jaarverslag was voor de CRR reden tot het stellen van een aantal kritische vragen
welke op een zodanige wijze zijn beantwoord dat de CRR hier een positief advies over heeft
uitgebracht.
Begroting
Vanwege de late toezending van de begroting, dit mede als gevolg van overheidsmaatregelen en de
laat aangekondigde tariefkorting vanuit VWS heeft de CRR besloten zich te onthouden van een
advies.
Klachtenreglement
De CRR heeft op een adviesaanvraag van de Raad van Bestuur een positief advies afgegeven over
het klachtenreglement.
Agressiebeleid
De CRR heeft een positief advies afgegeven op een adviesaanvraag van de Raad van Bestuur.
Richtlijn preventie seksuele intimidatie tussen cliënten
De CRR heeft een positief advies afgegeven op een adviesaanvraag van de Raad van Bestuur.
De Raad van Bestuur heeft aangegeven dat er in 2011 een duidelijk document komt en dat alle
losse regelingen worden vervangen door een omvattend document. De CRR heeft er hierbij op
aangedrongen dat zij hier nauw bij betrokken zal worden. Willen de reglementen bindend zijn voor
de cliënten en bezoekers van Heliomare, dan dienen deze ook duidelijk gecommuniceerd worden.
Ontwikkelaanpak Facilitair Bedrijf
Ondanks het aanbod om mee te denken bij de nieuwe opzet van het FB heeft de Raad van Bestuur
van dit aanbod geen gebruik gemaakt. Er is wel een voorlopige opzet aangeboden, maar hoe de
inrichting van het FB er definitief gaat uitzien is nog niet bekend.
Orangerie
Op het eind van het jaar bereikte de CRR het bericht dat de prijzen van de Orangerie zonder een
adviesaanvraag zouden worden verhoogd. In 2011 zal hier nader overleg met de Raad van Bestuur
over plaatsvinden.
Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad Helioskoop
De Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) bestond eind 2010 uit de volgende
personen:
Personeelsgeleding (PGMR):
- mw A. van der Meer, Heliomare Onderwijs
- mw C. Meijering, De Ruimte
- mw S. Tiest, De Alk (penningmeester)
- vacature, De Zevensprong
Oudergeleding:
- mw A. Heijne
- dhr M. Kuipers (voorzitter)
- mw E. Lamers
- dhr G. Tol
- dhr E. Dobber
Vertegenwoordiger uit de leerlingenraad:
- dhr L. Wolters
Toehoorders vanuit de OR Heliomare:
- dhr R. Dirksen
- mw S. de Groot
25

Ambtelijk secretaris:
- mw H. Casteel
De GMR overlegt met de voorzitter van de Algemene Directie Helioskoop, de heer P. Klein.
Halverwege het jaar heeft mw G. Meijer in verband met het aanvaarden van een andere functie de
GMR verlaten en het voorzitterschap overgedragen aan dhr M. Kuipers. Mw L. Emmink heeft mw
Meijer namens de Ambulante Begeleiding vervangen.
De GMR heeft in 2010 zes keer vergaderd en heeft de onderstaande voorgenomen besluiten
behandeld:
Cosmetische ingrepen
Dit voorgenomen besluit is geschreven omdat het bij de verpleging in het revalidatiecentrum
regelmatig voorkwam dat medewerkers zich ziek meldden als zij een niet medische ingreep
moesten ondergaan. Dit betekende een lastenverzwaring voor de achterblijvende collega's.
In dit voorgenomen besluit wordt beschreven dat alle medisch niet noodzakelijke ingrepen (de
medische noodzaak wordt bepaald door een arts) in eigen tijd moeten worden ondergaan. Voor
complicaties die eventueel n.a.v. de ingreep ontstaan en waardoor men niet kan werken, kan men
zich ziek melden.
Op verzoek van de GMR zijn 'de afspraken bij niet medisch noodzakelijke ingrepen' aangepast, in
die zin dat er een ‘hardheidsclausule’ in de Regeling is opgenomen, die de Raad van Bestuur in
voorkomende situaties kan gebruiken.
Fuwasys en functieboek
Alle functies binnen de SKOOP-scholen en Heliomare Onderwijs zijn bekeken en zoveel mogelijk
gelijkgetrokken. In het nieuwe functieboek zijn 31 functies opgenomen die binnen Helioskoop
gebruikt gaan worden. Dit functieboek kan naar behoefte worden aangepast. Door het functieboek
voldoet Helioskoop aan fuwa PO in de CAO. Alle medewerkers kregen hun functiebeschrijving thuis
toegestuurd en konden hier eventueel bezwaar tegen aantekenen.
Op alle scholen hebben informatiebijeenkomsten plaatsgevonden. De voorzitter van de GMR is
toegetreden tot de interne bezwarencommissie van de fuwa. De GMR heeft ingestemd met het
functieboek en het invoeringstraject.
Uitruil woon- werkverkeer
Deze regeling was zo complex dat dhr T. Luiten (manager PSZ) en mw A. van Kaam (adviseur PSZ)
het tijdens een vergadering kwamen toelichten. Voor woon-werkverkeer mag door de werkgever
fiscaal 0,19 cent belastingvrij worden vergoed. Dit is meer dan de CAO aan reiskostenvergoeding
toestaat. Hierdoor ontstaat dus ruimte. Medewerkers ontvangen door de uitruil een netto bedrag
tegen een bruto loonvergoeding, waarover geen premies en loonbelasting worden betaald en dit
levert voordeel op. Meestal wordt een en ander verrekend met de eindejaarsuitkering, omdat dan
het aantal gereden kilometers bekend is. De GMR heeft ingestemd met de regeling.
Normjaartaak
De GMR heeft ingestemd met de normjaartaak onder voorwaarde dat in het schooljaar 2010-2011
door iedere school / team taakbeleid wordt gemaakt. Dit taakbeleid moet vervolgens aan de
afzonderlijke MR-en ter instemming worden voorgelegd. De invoering van de normjaartaak heeft op
geen van de scholen geleid tot knelpunten met betrekking tot de positie van de psychologen en
orthopedagogen.
Richtlijnen voor beleid Helioskoop ter voorkoming van pesten
De GMR leden waren overtuigd van de noodzaak van een pestprotocol voor Helioskoop. Naar
aanleiding van de richtlijnen ter voorkoming van pesten, konden de afzonderlijke scholen na
instemming van de MR-en hun eigen pestprotocol vaststellen.
Reglement corporate fonacommissie
Een fona staat voor "fouten en bijna ongelukken". Het systeem voor registreren geldt voor Heliomare
en de drie SKOOP-scholen, maar is voor Onderwijs nog niet digitaal.
26

Mw. S. Schadee is namens Helioskoop lid van de fonacommissie en de VGW-/arbocommissie,
waardoor fonaregistratie en afhandeling voor Onderwijs is geborgd. Het verschil tussen de oude en
de nieuwe werkwijze is dat meldingen nu (met uitzondering van de SKOOP-scholen) digitaal
plaatsvinden en rechtstreeks bij de preventiemedewerkers terechtkomen in plaats van bij de
leidinggevenden. Op verzoek van de GMR werd in het reglement opgenomen dat jaarlijks een
jaarverslag wordt opgemaakt.
Procedure functiemix
De GMR-leden vonden na bestudering van het voorgenomen besluit dat de eisen die aan LCleerkrachten
worden gesteld erg hoog zijn, maar omdat deze eisen door de vakbonden zijn gesteld,
viel hier niets aan te veranderen. De GMR vond het wel belangrijk dat op elke locatie en iedere
school hetzelfde met de regelingen wordt omgegaan. Om dit te bewerkstelligen zullen de PGMRleden
een en ander helder op papier zetten en zal de voorzitter van de algemene directie
Helioskoop,dhr P. Klein, hier samen met een personeelsfunctionaris naar kijken om dit probleem op
te lossen.
Regeling melden misstanden Heliomare
De GMR heeft ingestemd met de regeling.
Regeling ongepaste omgangsvormen cliënt/medewerker
De GMR heeft ingestemd met de regeling.
Deelname Glasproject
Omdat in het onderwijs steeds meer wordt gewerkt met video, foto en geluid is snel internet een
vereiste. Vandaar dat Helioskoop wil deelnemen aan een project met drie andere schoolbesturen
om gezamenlijk een snelle internetverbinding tegen een redelijke prijs te realiseren.
De GMR was overtuigd van de toegevoegde waarde van het project, maar had enkele bezwaren
aangaande de juridische status van de samenwerkingsovereenkomst en de projectopzet. Daarnaast
constateerde de GMR dat er een heldere risicoparagraaf ontbrak. Totdat een en ander duidelijk is,
heeft de GMR het voorgenomen besluit aangehouden.
Overige relevante zaken voor GMR in verslagjaar
Evaluatie functioneren GMR na 1 jaar
Tijdens de vergadering van 30 augustus 2010 heeft de GMR zijn functioneren geëvalueerd.
Mw Meijer heeft gefungeerd als toehoorder bij de OR overlegvergaderingen en vond dit nuttig. Zij
merkte wel op de voordiscussie in de OR te missen. De toehoorders van de OR bij de GMR
vergaderingen vonden het lastig dat per GMR-vergadering er veel voorstellen op tafel kwamen
waarover zonder onderling overleg of contact met de achterban meteen advies of instemming moest
worden gegeven. Ditzelfde probleem bleek ook te bestaan bij de oudergeleding van de GMR.
Afgesproken werd dat het toehoorderschap wel degelijk meerwaarde heeft en wordt gecontinueerd,
zij het met één toehoorder van beide kanten. Het voorstel van de PGMR om vaker met de
personeelsgeleding bijeen te komen om onderwerpen voor te bereiden, vond geen gehoor bij de
oudergeleding. Zij wilden ook graag bij de voorbereiding betrokken blijven en pleitten voor meer
informatie tijdens de vergaderingen. Als oplossing werd voorgesteld om een voorgenomen besluit in
twee termijnen te behandelen. Bovendien wordt door de GMR aangedrongen op een jaaragenda,
zodat de GMR tijdig kan inspelen op voorgenomen besluiten die worden verwacht.
Er is behoefte aan frequentieverhoging van het aantal vergaderingen en de GMR heeft een
inschatting gemaakt van het aantal extra bijeenkomsten. De toehoorder van de GMR zal aanwezig
zijn tijdens de overlegvergaderingen en de werkochtend voorafgaand aan een overlegvergadering,
waarop de agenda inhoudelijk wordt voorbesproken.
Cursussen
De GMR leden hebben deelgenomen aan een informatiebijeenkomst over passend onderwijs.
Voor 2011 zal worden geprobeerd een training over de Wet op de Medezeggenschap Onderwijs
(WMO) te organiseren voor geïnteresseerde (G)MR leden.
27

Overleg met de Raad van Toezicht
Mw A. Heijne en dhr L. Wolters hebben deelgenomen aan het overleg tussen de Raad van Toezicht
en de cliëntenraden/oudergeleding.
Medezeggenschapsraad De Ruimte
De MR van De Ruimte te Bergen bestaat uit 8 leden: 4 ouders en 4 personeelsleden.
Er wordt eens in de 6 weken vergaderd in aanwezigheid van de directeur van De Ruimte, mw J.
Brinkman.
Het afgelopen jaar zijn vanuit de GMR o.a. de volgende stukken besproken:
- Passend onderwijs
- Fuwasys
- Klachtenregeling
- Cosmetische ingrepen
- Normjaartaak
Buiten de stukken vanuit de GMR heeft de MR zich bezig gehouden met de volgende onderwerpen:
- Arbo voortgangsrapportage
- Schoolverslag 2009/2010
- Activiteitenplan
- Huishoudelijk reglement
- Vakantierooster
- MR-jaarverslag
- RBU-productie
- Integraal Handelingsplan (IHP)
- Functiemix
- Inspectiebezoek
- WMS-cursusaanbod
- Auditonderzoek Achmea
- Lange termijn visie
- Medewerkerstevredenheidsonderzoek
- Brief aan Raad van Bestuur inzake bezoldiging
Medezeggenschapsraad Heliomare Onderwijs
Heliomare Onderwijs heeft een MR, met ouders, een leerlingafgevaardigde en personeelsleden.
De Medezeggenschapsraad (MR) van Heliomare Onderwijs heeft in 2010 adviezen uitgebracht over
de volgende zaken:
- Vakantierooster 2010-2011;
- Voorgenomen besluit invoeren vakgroepstructuur Heliomare Onderwijs
- Voorgenomen besluit wijziging organisatiestructuur secretariaten cluster 1, 2 en het
Kindersecretariaat (Revalidatie en Heliomare Onderwijs) (heeft in 2010 nog niet geleid tot een
advies)
Tevens heeft de Raad van Bestuur de volgende instemmingsverzoeken aan de MR voorgelegd:
- Voorgenomen besluit minder uren leerlingen SO Heliomare Onderwijs vanaf schooljaar 2011-
2012 (ingestemd)
- Voorgenomen besluit regeling klachten ongewenst gedrag (ingestemd)
Andere stukken die zijn besproken binnen de MR Heliomare onderwijs:
- Functiemix
- KJC Heliomare
- Informeren achterban
Medezeggenschapsraad De Zevensprong
De MR van de Zevensprong bestaat uit 6 personen waarvan 3 ouders en 3 personeelsleden.
De MR vergadert ongeveer 6 keer per jaar met de schooldirecteur, dhr B. Tromp.
28

In het jaar 2010 zijn de volgende jaarlijks terugkerende punten tijdens de MR-overleggen besproken:
- Formatieplan
- Jaarverslag
- Vakantierooster
- Schoolplan
- Begroting
- Activiteitenplan
Gedurende ditzelfde jaar zijn er ook punten besproken die niet jaarlijks terugkeren op de agenda, te
weten:
- Werkdruk van het personeel van De Zevensprong
- Een goede computerwerkplek voor het personeel (m.n. gericht op de SO-medewerkers)
- Huisvesting / uitbreiding van de huidige locatie van De Zevensprong
- De functiemix
- De resultaten van het medewerkerstevredenheidsonderzoek
- Het terugtreden van mevrouw E. Koelman uit de MR per september 2010
- Het functiewaarderingssysteem
- De bezuinigingen met bijbehorende ontslagen
- Het werven van een nieuw MR-lid voor de openstaande vacature van de oudergeleding
Medezeggenschapsraad De Alk
De MR van de Alk bestaat uit 8 leden, 4 ouders en 4 personeelsleden. De MR vergadert ongeveer 6
keer per jaar.
Het afgelopen jaar zijn de volgende stukken / onderwerpen besproken:
- Plan van aanpak inspectierapport
- Inspectiebezoeken
- Herverdeling van taken MT
- Begroting MR
- Agressieregistratie
- Schoolverslag 2008-2009
- ‘Out of the box’-traject
- MTO (medewerkerstevredenheidsonderzoek)
Specifieke punten vanuit de GMR die in de MR van De Alk zijn besproken:
- Normjaartaak
- Functiemix
3.6 Ondernemingsraad
Samenstelling
De Ondernemingsraad (OR) van Heliomare bestond op 31 december 2010 uit de volgende
14 leden:
- dhr R. Dirksen, Revalidatie, fysiotherapeut (voorzitter)
- dhr R. Spaargaren, Dagbesteding, activiteitenbegeleider, (secretaris)
- mw E. van der Kolk, Revalidatie, secretaresse medisch secretariaat cluster II
- mw E. Belser, Sport, bewegingsagoog
- dhr R. Hermans, Revalidatie, ergotherapeut
- mw M. Burger, Revalidatie, verpleegkundige
- mw I. Sarlet, Arbeidsintegratie (unit re-integratie & vitaliteit), fysiotherapeut
- mw S. de Groot, Arbeidsintegratie (unit beroepsopleidingen), docent
- dhr R. Schellevis, Facilitair Bedrijf, bewakingscoördinator
- mw C. de Boer, Facilitair Bedrijf, receptioniste
29

- mw B. Admiraal, Wonen, cliëntbegeleider WTC
- mw K. den Blanken, Wonen, assistent cliëntbegeleider Wonen Bergen
- dhr R. Wolf, Dagbesteding, activiteitenbegeleider Haarlem
- dhr M. van Dalfsen, Dagbesteding, trajectbegeleider werk Krommenie
Mw H. Casteel is ambtelijk secretaris van de OR.
Verkiezingen
In 2010 hebben OR-verkiezingen plaatsgevonden. De OR heeft alle locaties van Heliomare met iets
lekkers bezocht om de verkiezingen onder de aandacht te brengen. Uiteindelijk hebben alleen bij
Arbeidsintegratie en Revalidatie verkiezingen plaatsgevonden. Bij de overige bedrijfsonderdelen
was het aantal kandidaten gelijk aan het aantal zetels en waren verkiezingen dus niet nodig.
Omdat de medewerkers van Arbeidsintegratie op diverse locaties werken, is voor het eerst gekozen
voor stemmen per post. Dit was een groot succes. 60,56% van alle medewerkers (van Revalidatie
en Arbeidsintegratie tezamen) die een stembiljet hebben ontvangen, hebben deze teruggestuurd.
Het aantal stembiljetten dat bij Arbeidsintegratie werd teruggestuurd was maar liefst 69,23% en bij
Revalidatie 58,80%.
Bij Revalidatie werden alle zittende leden herkozen. De 'verkiezingsstrijd' voor de vacatureplek bij
Revalidatie tussen dhr R. Hermans en dhr D. Cornelissen werd gewonnen door dhr Hermans.
Bij Arbeidsintegratie werd mw I. Sarlet herkozen bij de unit Re-integratie & Vitaliteit en vond bij de
unit Beroepsopleiding een wisseling van de wacht plaats. De OR nam afscheid van dhr G.J. Loots,
wiens plek werd overgenomen door mw S. de Groot.
Adviesaanvragen
De ondernemingsraad heeft in 2010 de volgende adviesaanvragen besproken:
Regeling cosmetische ingrepen
De OR heeft de VGW-/arbocommissie en de commissie sociaal beleid verzocht dit voorgenomen
besluit te behandelen. De VGW-/arbocommissie adviseerde de OR vervolgens om in te stemmen
met de regeling als de voorbeelden van niet medische ingrepen zoals 'sterilisatie' uit het
voorgenomen besluit zouden worden verwijderd. De OR had echter nog meer vragen naar
aanleiding van dit stuk. Met name werd de vraag gesteld wie bepaalt of een operatie medisch
noodzakelijk is of niet. De OR was blij te horen dat als een medicus de operatie noodzakelijk vindt,
Heliomare dit niet gaat betwisten.
De belangrijkste conclusie luidt dat medewerkers niet medisch noodzakelijke ingrepen in hun eigen
tijd laten verrichten. Mochten er naar aanleiding van deze ingrepen complicaties ontstaan, dan kan
de medewerker zich ziek melden. De OR heeft het advies van de VGW-/arbocommissie om
voorbeelden van niet medisch noodzakelijke ingrepen uit de regeling te verwijderen, overgenomen.
Nieuwbouw wonen Bergen
In april 2010 ontving de OR een voorgenomen besluit voor het nieuwbouwplan voor Wonen Bergen.
Een belangrijk deel van de financiële onderbouwing van het businessplan voor de nieuwbouw was
gebaseerd op aannames, zoals de hoogte van de aan de ZZP gekoppelde tarieven en het aantal
(toekomstige) cliënten. Desondanks was het management van mening dat het businessplan
voldoende kansen en risicoreducerende maatregelen bevatte om het plan te doen slagen. De OR
heeft de manager Wonen en Dagbesteding (dhr M. Dekker) uitgenodigd voor een toelichting.
Hoewel er veel 'go en no go' momenten in de businesscase beschreven zijn, is de OR overtuigd van
de zorgvuldigheid van de aanpak door het management van Wonen en Dagbesteding en heeft
positief geadviseerd op het voorgenomen besluit.
Cliëntbureau Wonen/Dagbesteding
In eerste instantie werd de OR alleen medegedeeld dat het management van plan was om een
cliëntbureau bij Wonen en Dagbesteding op te richten. Omdat dit volgens de OR adviesplichtig was,
vroeg de OR om een voorgenomen besluit. Uiteindelijk heeft de OR een adviesaanvraag gekregen.
30

Dit voorgenomen besluit riep een aantal vragen op zoals de samenhang tussen het cliëntbureau en
KPM (klantprocesmanagement). De OR ging niet akkoord met het creëren van een nieuwe
managementlaag, te weten 'hoofd cliëntbureau'. Na uitgebreid overleg is overeengekomen om tot de
2 e fase niet een 'hoofd cliëntbureau' te benoemen, maar een projectleider waarvan de OR de taken,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden heeft ontvangen. Hierna heeft de OR positief geadviseerd
op het voorgenomen besluit.
Businesscase AC Haarlem
In juni ontving de OR een voorgenomen besluit met betrekking tot de businesscase voor de
nieuwbouw van het activiteitencentrum in Haarlem. Dit businessplan was in 2009 opgesteld. De
manager Wonen en Dagbesteding heeft een en ander tijdens een OR-werkochtend toegelicht.
Nadat het businessplan is geschreven, werd Dagbesteding geconfronteerd met
bezuinigingsmaatregelen door de regering, die een grote impact hebben op de exploitatie van
Dagbesteding. Er waren teveel onzekerheden om het contract met de aannemer te kunnen tekenen.
De OR heeft daarom afgezien van advies en de manager Wonen en Dagbesteding afgesproken dat
hij de OR consequent informeert over nieuwe ontwikkelingen.
Agressiebeleid
De VGW-/arbocommissie heeft dit voorgenomen besluit namens de OR in behandeling genomen.
De commissie had een aantal vragen zoals waarom het nieuwe beleid niet geldt voor Helioskoop en
hoe een medewerker contact kan opnemen met de vertrouwenspersoon.
Het bleek dat voor Helioskoop onlangs een eigen protocol agressiebeheersing en –preventie was
vastgesteld in nauwe samenspraak met de GMR dat meer is toegespitst op de onderwijssetting.
In het concept-Agressiebeleid stond dat als cliënten agressief gedrag vertonen vanwege hun
beperking, het doen van aangifte of het weigeren van zorg niet aan de orde is.
Op verzoek van de OR is “niet aan de orde is'' vervangen door “niet in de rede ligt", zodat het doen
van aangifte in extreme gevallen toch nog mogelijk is.
Wijziging organisatiestructuur secretariaten
De OR heeft verzocht om de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de secretaresses.
Bovendien wordt in het voorgenomen besluit verwezen naar werkprocessen, maar deze zijn niet
bijgevoegd. De OR heeft ook verzocht om een communicatieplan met tijdspad. Dit voorgenomen
besluit wordt doorgeschoven naar 2011.
Instemmingsaanvragen
De ondernemingsraad heeft in 2010 de volgende instemmingsaanvragen besproken:
Aanpassing regeling oproepkrachten
In de oude situatie kreeg een oproepkracht bij ziekte alleen doorbetaling van loon over de uren die
waren afgesproken om te komen werken. Door middel van de aangepaste regeling wordt de
oproepkracht bij ziekte uitbetaald op basis van het gemiddeld aantal gewerkte uren in de drie
maanden voorafgaand aan de ziekte. In verband met andere regelgeving binnen Onderwijs, geldt
deze regeling niet voor Helioskoop. De OR heeft ingestemd met de gewijzigde regeling.
Aanpassing reglement fonacommissie
Binnen Heliomare Revalidatie bestond al een fonacommissie (onder fona wordt verstaan fouten,
ongevallen en bijna ongevallen). Besloten is deze commissie te verbreden naar alle onderdelen van
Heliomare. Voor het melden van fona's kan sinds kort gebruik worden gemaakt van het Incident
Management Systeem (IMS). De OR ging akkoord met de aanpassing van het reglement van de
fonacommissie, maar heeft de Raad van Bestuur verzocht om duidelijk te communiceren wat er
onder een fona wordt verstaan en wanneer een fona moet worden gemeld. Daarnaast vindt de OR
het belangrijk dat melders krijgen teruggekoppeld wat er met hun fonamelding is gebeurd.
Als laatste punt heeft de OR aangegeven dat medewerkers van buitenfirma's moeilijk een fona
kunnen melden omdat zij geen toegang hebben tot het IMS. De OR heeft de Raad van Bestuur
gevraagd dit punt neer te leggen bij de fonacommissie.
31

Verplaatsing deel vroegbehandeling
In het kader van 'de klant nabij' heeft Heliomare het voornemen een deel van de vroegbehandeling
te verplaatsen naar Heerhugowaard. Naar verwachting komt 70% van de klantengroep van
vroegbehandeling uit Noord-Holland Noord. 30% van de vroegbehandeling blijft in Wijk aan Zee.
Zowel medewerkers als ouders zijn erg blij met deze plannen. De OR heeft positief geadviseerd.
Wijziging reglement klachten ongewenst gedrag
De OR heeft ingestemd met deze regeling, maar de Raad van Bestuur verzocht ervoor te zorgen dat
op intranet duidelijk worden aangegeven hoe de vertrouwenspersoon te bereiken is.
Regeling melden misstanden (klokkenluidersregeling)
Deze regeling is geschreven om ervoor te zorgen dat medewerkers zonder gevaar voor hun baan,
misstanden kunnen melden bij de Raad van Bestuur. Misstanden moeten, zo mogelijk, eerst intern
aan de kaak worden gesteld. In gevallen waarbij in redelijkheid niet kan worden verwacht dat deze
interne procedure doorlopen wordt, kan (direct) melding worden gedaan bij een onafhankelijke
vertrouwenspersoon van de ArboUnie.
De OR heeft na onderzoek geconstateerd dat de positie van medewerkers die een misstand melden
voldoende is beschermd en heeft ingestemd met de regeling.
Aanpassing klachtenreglement Heliomare
Op verzoek van de onafhankelijke voorzitter van de klachtencommissie Heliomare is het bestaande
klachtenreglement geactualiseerd en verhelderd met betrekking tot wat er precies gebeurt
voorafgaand aan de feitelijke behandeling van een klacht. Ook wordt Wonen en Dagbesteding als
één bedrijfsonderdeel genoemd. De OR is akkoord gegaan met de aanpassingen van het
klachtenreglement, en heeft de Raad van Bestuur geadviseerd om de klachtencommissie zo breed
mogelijk samen te stellen, zodat er voldoende expertise over alle bedrijfsonderdelen aanwezig is.
Wijziging regeling klachten ongewenst gedrag
Aan de regeling ongewenst gedrag zijn de onderwerpen 'pesten' en 'discriminatie' toegevoegd. De
OR was het hier van harte mee eens.
Protocol ongewenste omgangsvormen cliënt/medewerker
Door de Arbeidsinspectie was geconstateerd dat er geen apart protocol binnen Heliomare was dat
ingaat op hoe te handelen bij ongewenste omgangsvormen door een cliënt jegens een medewerker.
Dit wordt door dit protocol ondervangen en de OR heeft ermee ingestemd.
Omdat zo langzamerhand niemand door de protocollen nog het bos ziet, zullen in de toekomst
zoveel mogelijk protocollen die elkaar deels overlappen, worden samengevoegd en zoveel mogelijk
gaan gelden voor de hele corporate. Naar aanleiding van het bovengenoemde protocol heeft de OR
de Raad van Bestuur verzocht het eenvoudiger te maken voor medewerkers om de
vertrouwenspersoon te vinden, door o.a. een link op Helionet en / of een e-mailaccount.
32

4. Beleid, inspanningen en prestaties
4.1 Meerjarenbeleid
De visie van Heliomare
De mensvisie van Heliomare is dat wij de essentiële waarde van vrijheid en zelfstandigheid
erkennen. Daarom scheppen wij de voorwaarden waaronder klanten met een dreigende of
aanwezige handicap hun zelfstandigheid zo veel mogelijk kunnen herwinnen of behouden. De
aanpak van Heliomare is individueel van aard, want iedere klant is uniek en vraagt om een eigen
specifieke aanpak. De klant zelf geeft aan wat hij/zij wil in het leven en welke keuze hij/zij wil maken.
Heliomare op haar beurt doet er alles aan om hiervoor de juiste ondersteuning te bieden.
Missie
Heliomare heeft veel te bieden aan zorg, onderwijs en dienstverlening aan mensen met een
dreigende of reeds bestaande handicap. Wij bieden hen díe ondersteuning die zij nodig hebben om
zo goed als mogelijk zelfstandig te kunnen functioneren in de maatschappij, variërend van preventie,
kortdurende interventies tot levensloopbestendige zorg en ondersteuning op het gebied van
revalidatie, speciaal onderwijs, arbeidsintegratie, wonen, dagbesteding en sport/fitness.
Kernwaarden
De kernwaarden geven aan waar Heliomare voor staat, wat we met elkaar zijn en waarmee we ons
verbonden voelen. De kernwaarden zijn opgesteld door de medewerkers van Heliomare:
1. klant centraal;
2. Heliomare één bedrijf;
3. professionele aandacht;
4. ondernemerschap;
5. toekomstgericht.
Strategisch beleid
Speerpunten Strategisch Beleidsplan (SBP 2008 – 2012)
Het strategisch beleid is afgeleid van de vijf kernwaarden van Heliomare. In het SBP 2008 -2012 is
een drietal hieraan gerelateerde speerpunten benoemd. In de eerste plaats wil Heliomare het
bestaande diensten- en productenaanbod als totaalpakket aan onze klanten bieden.
Het brede pakket aan diensten bij Heliomare is namelijk nog niet altijd bekend bij klanten met een
zorg- of ondersteuningsvraag én bij medewerkers van Heliomare. Dit komt bijvoorbeeld doordat de
‘vraag achter de vraag’ niet wordt herkend.
Daarnaast wil Heliomare dit totaalpakket aan diensten thuis nabij aan haar klanten leveren. Dit kan
door samen te werken met andere instellingen, Heliomarebrede ambulante teams op te zetten en
door vestigingen in Kennemerland, Zaanstreek / Waterland, Amstelland / Meerlanden en Alkmaar te
upgraden of uit te breiden.
Als derde speerpunt wil Heliomare het arrangement voor haar klanten verder verbreden. Research
& development (R&D) is hiervoor een belangrijk instrument om te onderzoeken hoe dit
dienstenpakket uitgebreid en verbeterd kan worden. Heliomare wil toe naar een
levensloopbestendig zorg- en ondersteuningsaanbod en zorgarrangementen voor specifieke
klantgroepen (dwarslaesie, autisme, NAH, amputaties, chronische pijn).
Toekomstverkenning Heliomare
In het najaar van 2009 is de Toekomstverkenning Heliomare vastgesteld. Dit heeft geleid tot een
verdere aanscherping / uitwerking van het Strategisch Beleidsplan Heliomare. De trend- en
omgevingsanalyse uit de Toekomstverkenning heeft een aantal aandachtspunten opgeleverd, waar
Heliomare in de nabije toekomst (meer) mee aan de slag moet om ‘toekomstproof’ te kunnen zijn en
blijven.
33

De impact van wijzigende wet- en regelgeving en bekostigingssystematieken (waaronder de
invoering van marktprikkels) is groot, en demografische ontwikkelingen als vergrijzing,
individualisering en multiculturaliteit kunnen kansen bieden maar ook bedreigingen opleveren. Op
basis van de meest dominante signalen ziet Heliomare de volgende ‘highlights’:
I. Heliomare uitbouwen als kennis- en expertisecentrum / tonen wat het onderscheidend
vermogen van Heliomare is;
II. de ‘stille strategie’ van regionalisering veranderen in een luide strategie;
III. het proactief en gericht aangaan van partnerships / strategische allianties om gezamenlijk
ketenzorg aan te bieden.
Een belangrijk signaal dat in meerdere scenario’s terugkomt, is de steeds kritischer wordende klant
die vraagt om kwalitatief goede dienstverlening: goed, betaalbaar, snel en thuis nabij. Het kunnen
bieden van specifieke kennis en expertise voor het bieden van zorg, onderwijs en ondersteuning die
écht aansluit op de vraag van mensen met een beperking, en hierop blijven innoveren zijn
essentieel voor Heliomare om ook in de toekomst een rol van betekenis te kunnen spelen om deze
mensen middenin de maatschappij te kunnen laten functioneren. Heliomare moet tonen wat het
onderscheidend vermogen is, en welke waardevoeging wij voor de klant kunnen bewerkstelligen.
Duidelijk is ook dat Heliomare niet alles overal zelf kan en moet willen aanbieden, maar ook kennis
en expertise van andere organisaties via vormen van samenwerking dient te verbinden in de vorm
van optimale ketenzorg. De scenarioverkenning heeft dan ook duidelijk gemaakt dat Heliomare
proactief zelf partners moet gaan benaderen om enerzijds de strategische speerpunten uit het SBP
2008-2012 te kunnen bereiken, en anderzijds om ‘toekomstproof’ te zijn en de kritische klant goed te
kunnen blijven bedienen. Wanneer gekeken wordt naar de uitvoering van het strategisch beleidsplan
tot nu toe is het proactief zoeken naar partners de belangrijkste ontbrekende schakel geweest.
Om ketenzorg met andere partners te bewerkstelligen en om steviger verankerd te raken in de
regio’s waar Heliomare nu veelal met min of meer los van elkaar staande vestigingen is
vertegenwoordigd, dient Heliomare in de komende jaren actief zelf de samenwerking te zoeken met
onder meer revalidatie-instellingen en ziekenhuizen, AWBZ-instellingen, scholen en kennisinstituten.
De tot nu ‘stille strategie’ van Heliomare om te regionaliseren moet veranderen in een ‘luide
strategie’, met dien verstande dat Heliomare niet alles zelf in de regio kan en wil aanbieden maar
ook actief partners moet zoeken die specifieke kennis en expertise inbrengen om in gezamenlijkheid
ketenzorg te realiseren in het belang van de klant.
Klant centraal
Een zeer belangrijke kernwaarde van Heliomare is: ‘klant centraal’. Klanten vormen immers het
bestaansrecht voor Heliomare. Het is dan ook niet meer dan logisch dat het SBP vanuit het
klantperspectief is geschreven. Zoals ook uit de drie speerpunten naar voren komt, wil Heliomare
nóg betere zorg en ondersteuning aan klanten bieden, die aansluit op de behoeften van de klant.
De komende jaren zal de klant het nodige merken van het nieuwe beleid. Zo wordt hard gewerkt aan
de invoering van ‘klantprocesmanagement’ binnen Heliomare. Dit moet ertoe leiden dat waar de
klant ook binnenkomt, hij of zij bekend is binnen de organisatie en dus ook maar één keer een
intakeprocedure hoeft te doorlopen. Heliomare draagt er zorg voor dat de zorg-, onderwijs- en
ondersteuningsvraag van de klant wordt vertaald naar één plan, met daarin een op hem of haar
afgestemd arrangement met diensten en producten, waar mogelijk in de nabijheid van waar de klant
woont, werkt of onderwijs volgt. Waar Heliomare deze diensten niet zelf aan kan bieden, wordt actief
samenwerking gezocht met ketenpartners. Heliomare wil dat dit unieke concept ook bekend is bij
potentiële klanten en hun verwijzers: als je een (dreigende) handicap hebt, moet je bij Heliomare of
een samenwerkingspartner van Heliomare zijn!
Om de vraag van de klant goed op het netvlies te krijgen, gaat Heliomare marktverkenningen en
klantervaringsonderzoeken uitvoeren. Deze worden benut om ons aanbod nog meer aan te laten
sluiten aan de zorg-, onderwijs- of ondersteuningsvraag van de klant. Daarnaast wil Heliomare de
expertise van de diverse belangenverenigingen beter benutten, bijvoorbeeld door focusgroepen of
panels in te richten.
34

SBP in hoofd, hart en handen van de medewerkers
Het SBP sluit nauw aan bij datgene waar de medewerkers van Heliomare voor staan: met passie
werken met klanten om hen een toekomstperspectief te geven om zo zelfstandig mogelijk in de
maatschappij te kunnen functioneren. Een belangrijke doelstelling uit het SBP is dat medewerkers
80% van hun tijd aan klantgerelateerde werkzaamheden kunnen besteden.
De drie speerpunten uit het SBP worden vertaald naar concrete activiteiten in de jaarplannen.
Conform de reguliere planning- en controlcyclus monitoren wij per kwartaal de voortgang van onze
voorgenomen activiteiten. Via Helionet en het personeelsblad H., maar ook via de werkoverleggen
wordt regelmatig aandacht besteed aan de voortgang van het SBP, waarbij ook aan medewerkers
wordt gevraagd wat hun bijdrage aan de totstandkoming van de doelstellingen is.
4.2 Algemeen beleid verslagjaar
In het SBP 2008-2012 zijn drie speerpunten benoemd. In de volgende subparagrafen worden de
belangrijkste resultaten binnen deze speerpunten toegelicht. Tevens wordt stilgestaan bij relevante
wijzigingen in wet- en regelgeving die in 2010 hebben plaatsgevonden.
4.2.1 Het bestaande diensten- en productenaanbod van Heliomare als totaalarrangement aan
onze klanten bieden
Klantprocesmanagement
Onder klantprocesmanagement (KPM) verstaat Heliomare het neerzetten van een bij de
dienstverlening van Heliomare passende (proces)organisatie, die effectief en efficiënt is ingericht en
is afgestemd op de huidige en toekomstige vraag van de cliënt. De (proces)organisatie kan goed
inspelen op de eisen van de cliënt.
Het HMT heeft voor de eerste fase van het project een focus aangebracht op twee onderdelen van
klantprocesmanagement: de logistieke organisatie (wanneer en hoeveel) en het zorgprogramma
(wat en hoe). Besloten is dat het project zich in de eerste fase richt op het versterken van de
bestaande samenwerkingsverbanden tussen de bedrijfsonderdelen. Daarbij wordt ingezoomd op de
leeftijdsgroep 13 t/m 20 jaar. Het gaat om de samenwerking tussen:
- Revalidatie, Onderwijs en Arbeidsintegratie (unit beroepsopleiding)
- Revalidatie, Wonen en Dagbesteding, Onderwijs en Arbeidsintegratie (unit beroepsopleiding)
- Wonen en Dagbesteding, Onderwijs en Arbeidsintegratie (unit beroepsopleiding)
In de loop van het project is de opdeling gemaakt naar 3 fasen: aanmelding, in traject en uit traject.
Voor de fase aanmelding is een werkgroep in het leven geroepen met als doel: het verstevigen van
de samenwerking tussen de bedrijfsonderdelen. In 2011 zullen scenario's die uit deze werkgroep
voortkomen worden geïmplementeerd.
Voor de fase ‘in traject’ is in 2010 een inventarisatieslag gedaan met alle stakeholders. Voor 2011
gaat dit leiden tot een analyse en concrete oplossing van knelpunten en versterking van
samenwerkingsvormen. De fase ‘uit traject’ zal voortvloeien uit de uitkomsten van de fasen
aanmelding en in traject. Op het programma voor 2010 stond hoe Heliomare in 2011 de cliënt bij het
proces kan betrekken ter beoordeling voor implementatie. Tot slot heeft de projectgroep
KPM diverse projecten op de voet gevolgd, waaronder de projecten Eigenwijs Verder, Kinder- en
jeugdcentrum Heliomare en Cliëntbureau Wonen en Dagbesteding.
Elektronisch patiëntendossier (EPD)
In september 2009 is besloten de invoering van het EPD bij Heliomare Revalidatie en (een deel van)
onderwijs uit te stellen. Dit in verband met een aantal onvolkomenheden in het EPD, die een juiste
werking op essentiële onderdelen ernstig belemmeren. De VIR (Vereniging Informatieverwerking
Revalidatiecentra) is er gedurende het jaar 2010 helaas niet in geslaagd de applicatie zodanig door
te ontwikkelen dat revalidatie-instellingen er goed mee kunnen werken. Revalidatie Nederland heeft
de ontwikkeling van het EPD stilgelegd en een crisisteam geïnstalleerd dat de problematiek gaat
onderzoeken. Binnen Heliomare zijn de ontwikkelingen rondom invoering van het EPD derhalve ook
gestaakt.
35

Transitieproject Eigenwijs Verder
Aanleiding voor dit project was dat de verschillende bedrijfsonderdelen van Heliomare, die
betrokken zijn bij jongeren van 12-20 jaar, ieder hun eigen behandel-, handelings- of zorgplan
maken. De afstemming hiertussen verliep niet optimaal. Pas vanaf 16 jaar zijn de plannen van
aanpak specifieker gericht op de toekomst.
Doelstelling van het project ‘Eigenwijs Verder’ is één individueel transitieplan, voor Wonen,
Onderwijs en Revalidatie waarvan de jongere eigenaar is en gericht is op begeleiding tot een zo
zelfstandig mogelijke manier van leven met betrekking tot wonen, werken, vrije tijd en leefstijl. Er
wordt uitgegaan van een reëel toekomstbeeld. Zo’n gezamenlijk toekomstgericht plan wordt al vanaf
12-jarige leeftijd gemaakt.
Na een geslaagde pilot in 2009 is in het schooljaar 2010-2011 een doorstart gemaakt met het
project door de implementatie van de werkwijze bij een groter aantal geselecteerde leerlingen van
alle VSO-afdelingen. Per klas is met twee leerlingen van de Pro, VMBO en Havo een Individueel
Transitie Profiel en Individueel Transitie Plan gemaakt, volgens de werkwijze van Eigenwijs Verder.
Bij de keuze voor deze leerlingen is gekeken naar jongeren die zoveel mogelijk gebruik maken van
2 of 3 bedrijfsonderdelen. De mentor van Onderwijs krijgt een belangrijke taak, doordat hij/zij de rol
van casemanager heeft in het begeleidingsproces. De transitieplanbesprekingen per leerling worden
door het jaar heen gespreid gepland. Er wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de periode
die nodig is om ideeën van de jongeren te horen, alle andere benodigde gegevens te verzamelen,
dit alles in het Integraal Transitieprofiel te verwerken en samen met de jongeren te bespreken,
voordat de bespreking plaats vindt.
Na de zomervakantie is een aantal bijeenkomsten georganiseerd om alle betrokken medewerkers te
informeren over de werkwijze en de afspraken. Tevens zijn er een aantal workshops gegeven,
waarin scholing aangeboden wordt voor het invullen van het transitieprofiel.
4.2.2 Het totaalarrangement van Heliomare thuis nabij aan onze klanten bieden
Integratie SKOOP en Heliomare
Na de fusie op 1 augustus 2008 zijn management en medewerkers gezamenlijk aan de slag gegaan
om te werken aan de integratie van Heliomare en SKOOP. Terugkijkend op de afgelopen periode
zijn belangrijke stappen gezet.
Zo is op het gebied van de bedrijfsvoering door het management, de afdeling Finance en de afdeling
Control veel tijd en energie gestoken om de financiële systematiek van de SKOOP-scholen om te
zetten naar die van Heliomare corporate.
Daarnaast zijn op ICT-gebied de eerste stappen gezet ten aanzien van het aansluiten van de
schoollocaties van SKOOP op het corporate netwerk. Ook zijn de plannen afgerond ten aanzien van
het beheer van de ICT-infrastructuur van de SKOOP-scholen en is er nauwe samenwerking op het
gebied van de uitrol van het 'oude' intranet en de ontwikkeling van de opvolger hiervan.
De meeste regelingen voor het personeel zijn inmiddels geüniformeerd. Daarnaast is een
gezamenlijk fuwa-traject (functiewaardering) gestart.
Gelet op bovengenoemde resultaten is medio 2010 besloten de corporate stuurgroep voor het
integratietraject te ontbinden. Uiteraard blijven er nog zaken die (verder) geïntegreerd moeten
worden, maar dit worden als ‘going concern’ activiteiten door de betrokken managers en
medewerkers uitgevoerd.
Voor de gezamenlijke visievorming is medio 2009 de Strategische agenda Helioskoop opgesteld,
waarin de belangrijkste onderwijsinhoudelijke speerpunten voor de periode 2009-2013 zijn
benoemd. Deze strategische agenda is toe aan een actualisatie, aangezien gebleken is dat de
agenda onvoldoende richting geeft aan het beleid van Onderwijs en onvoldoende gedragen wordt
binnen de organisatie. Nu de ‘harde aspecten’ als control, financiën, huisvesting en
personeelsregelingen zijn afgestemd, dient de inhoudelijke meerwaarde voor medewerkers en
ouders / leerlingen meer centraal komen te staan. De leidinggevenden van Onderwijs worden nauw
betrokken bij het aanscherpen en concretiseren van de strategische agenda.
36

Kinder- en jeugdcentrum Heliomare Stationsplein Beverwijk
Begin 2009 heeft de gemeenteraad van Beverwijk ingestemd met de financiering van het
onderwijsdeel van het Kinder- en jeugdcentrum (KJC) Heliomare, mede dankzij een extra ISVsubsidie
vanuit de provincie Noord-Holland. De Raad van Toezicht heeft in september 2009
goedkeuring gehecht aan de samenwerkingsovereenkomst met de gemeente Beverwijk.
Besluitvorming van de zijde van de gemeente over deze samenwerkingsovereenkomst heeft echter
in 2010 niet plaatsgevonden. De reden hiervoor was dat de vertaling van het in 2009 door Heliomare
verder uitgewerkte programma van eisen op de kavel Zorgtrefpunt / Heliomare moeilijk ruimtelijk viel
in te passen binnen de stedenbouwkundige randvoorwaarden.
Wanneer zou worden vastgehouden aan de ruimtelijke kaders en de rest van het programma, dan
zou er voor de leerlingen en medewerkers te weinig licht en ruimte in het te ontwerpen gebouw zijn.
Ook was er niet voldoende terrein voor het parkeren van de ongeveer 90 schoolbussen ’s morgen
en ‘s middags. In het najaar van 2009 hebben de gemeenten Beverwijk en Velsen, Heliomare en de
corporaties dan ook varianten verkend om het passend te maken. Begin 2010 is aan de hand van
de twee varianten op bestuurlijk niveau met het college van b&w van Beverwijk een akkoord bereikt
over de inpasbaarheid van het programma van eisen van het kinder- en jeugdcentrum Heliomare
(KJC) op de kavel in het Stationsgebied. De volgende afspraken zijn gemaakt om het passend
binnen de stedenbouwkundige kaders te krijgen:
- het programma van eisen van Heliomare is aangepast (laten vervallen van de
Vroegbehandeling)
- het Zorgtrefpunt is op de kavel komen te vervallen (er wordt een alternatieve locatie onderzocht
in het Stationsgebied)
- er is zeer intensief gekeken naar hoe het programma en de onderdelen op een zo efficiënt
mogelijke wijze gepositioneerd kunnen worden op de kavel.
Met de komst van een nieuw college van b&w in Beverwijk en het eerdere besluit begin 2010 van de
gemeente voor een herbezinning op de (deel)plannen in het stationsgebied – met uitzondering van
de Heliomare-kavel – biedt de gemeente ruimte om het KJC Heliomare nog beter inpasbaar te
maken. Het nieuwe college heeft namelijk aangegeven de Verlegde Halve Maan niet te willen
aanleggen. Dit biedt rond de kavel van Heliomare waarschijnlijk ruimte om het gebouw goed in te
passen en alle opstelplaatsen voor de busjes op eigen terrein te plaatsen.
In november 2010 is tijdens de begrotingsbehandeling in de gemeenteraad van Beverwijk duidelijk
geworden dat sommige politieke partijen – ondanks eerdere besluitvorming door de gemeenteraad –
de locatie en de benodigde financiële middelen van het KJC Heliomare ter discussie stellen.
Het college van b&w en Heliomare houden vast aan de eerder gemaakte afspraken en het
raadsbesluit van februari 2009. Heliomare voert een actieve lobby om de planvorming voor het KJC
Heliomare doorgang te laten vinden. In dat kader is de Commissaris van de Koningin, de heer
Remkes, op werkbezoek geweest en zijn alle raadsfracties uitgenodigd om de nijpende
huisvestingssituatie in Wijk aan Zee met eigen ogen te aanschouwen.
Naast de planvormingsprocedure is Heliomare in 2010 gestart met het visievormingstraject voor het
Kinder- en jeugdcentrum Heliomare. In juni is een eerste concept van het visiedocument met
inbreng van het kader en middenkader van Revalidatie en Onderwijs opgesteld rond vijf thema’s:
klant is eigenaar, naar interdisciplinair samenwerken, het KJC Heliomare staat voor expertise, ICT is
noodzaak en betrokkenheid bij beleid. Na het zomerreces van 2010 is dit concept ter commentaar
aangeboden aan alle betrokkenen. In het najaar zijn de op- en aanmerkingen verwerkt, waarna het
visiedocument ter vaststelling aan de Raad van Bestuur is aangeboden. In 2011 worden – na
definitieve vaststelling door de Raad van Bestuur – de thema’s uit deze visie vertaald naar concrete
activiteiten en een passende werkwijze voor het KJC Heliomare.
Nieuwbouwplan Activiteitencentrum Haarlem
Op de huidige plaats aan de Florence Nightingalestraat te Haarlem was Heliomare voornemens om
nieuwbouw te realiseren. In 2009 is hiervoor een businessplan opgesteld door de Raad van Bestuur
en goedgekeurd door de Raad van Toezicht.
37

Vanwege de ingrijpende bezuinigingen op dagbesteding en de onzekerheid over het toekomstig
wettelijk financieel kader (Wmo) heeft de Raad van Bestuur in augustus 2010 besloten de voortgang
van het nieuwbouwproject te temporiseren en af te wachten in welke richting de voor de bekostiging
relevante wet- en regelgeving zich gaat ontwikkelen. Te verwachten is dat er in 2011 alternatieven
voor nieuwbouw moeten worden ontwikkeld, omdat het door de overgang van dagbesteding van de
AWBZ naar de Wmo niet opportuun is alsnog over te gaan tot nieuwbouw.
Vervangende huisvesting Atelier Steengoed
Na een lange zoektocht heeft Heliomare passende huisvesting gevonden voor Atelier Steengoed in
een pand aan de Wiegerbruinlaan no 8 in de gemeente Uithoorn. Eind maart 2011 verhuist Atelier
Steengoed naar deze locatie.
Nieuwbouwplan woonvorm Bergen
In december 2009 heeft de Raad van Toezicht goedkeuring gehecht aan het businessplan voor
nieuwbouw voor de woonvorm in Bergen, onder het voorbehoud dat aan het tarief een kindtoeslag
wordt toegevoegd en het aanbestedingsresultaat de begrote bouwsom niet overtreft. In het voorjaar
heeft de NZa aangegeven dat de kindtoeslag er komt. Eind november bleek het resultaat van de
aanbesteding binnen de begroting te zijn gebleven. Alle cliënten en het personeel zijn op
14 december 2010 verhuisd naar het gebouw Mirembe van de St Josephstichting aan de Nesdijk 35
te Bergen. Gedurende de sloop van de bestaande huisvesting en de nieuwbouw van de woonvorm
blijven zij gehuisvest in Mirembe. De planning is dat zij in maart / april 2012 hun intrek kunnen
nemen in de nieuwbouw.
Nieuwbouwplan unielocatie VSO De Alk
De schoolbesturen Helioskoop en Tabijn gaan twee scholen realiseren naast het wijkcentrum De
Oever aan de Amstelstraat in Oudorp (Alkmaar). Op dit terrein komt een school van de VSOafdelingen
De Alk en De Ruimte (voor kinderen met een verstandelijke en lichamelijke beperking in
de leeftijd van 12 tot 20 jaar) en de Christelijke Basisschool De Prinsenhof II.
Het project wordt in één bouwproces gerealiseerd, vanaf begin 2012 (zowel VSO als Prinsenhof).
Als de nieuwbouw van de Prinsenhof medio 2013 gereed is, verhuist deze school en worden de
oude gebouwen van de Prinsenhof gesloopt om de buitenruimte van de VSO te kunnen realiseren.
Naar verwachting worden de scholen per 1 januari 2014 opgeleverd.
Architectenbureau SVP uit Amersfoort ontwerpt de gebouwen. Het bureau is een voorstander van
duurzaam bouwen met gebruik van natuurlijke materialen. Ook heeft de architect creatieve ideeën
over het concept ‘frisse school’, de richtlijn voor klimaatbeheersing van de school. De
buurtbewoners zijn tijdens een informatieavond in december 2010 geïnformeerd over het
voornemen van de nieuwbouw. Op basis van de reactie van de aanwezigen, is ervoor gekozen de
scholen meer richting de Strandwal te verplaatsen.
In 2011 worden de plannen verder toegelicht door het architectenbureau, de gemeente Alkmaar en
de schoolbesturen. Ook wordt dan een adviesgroep geformeerd met vertegenwoordigers van de
buurtbewoners. De adviesgroep houdt zich voornamelijk bezig met de afstemming van het ontwerp
met de omgeving, inrichting van het buitenterrein en de invulling van de kunstregeling.
REA College Nederland
In september 2010 zijn binnen het ROC Leiden en het NOVA College te Hoofddorp
nevenvestigingen van REA College Nederland volgens het ‘Topklas’-concept geopend.
Op 1 oktober 2010 heeft het UWV de aanbesteding voor scholingsactiviteiten voor Wajongers
gepubliceerd. Dankzij de lobby van REA College Nederland heeft het ministerie van SZW ermee
ingestemd dat deze aanbesteding geldt voor drie jaar en zeven maanden (tot en met schooljaar
2013-2014). In vergelijking met de vorige aanbesteding, die voor één jaar gold, geeft dit REA
College Nederland meer zekerheid, ook omdat de aanbestedingsvoorwaarden feitelijk zijn
‘toegeschreven’ naar de huidige REA-instituten.
38

Woonservicezone Hugo-oord Heerhugowaard
Om goed in te spelen op demografische ontwikkelingen heeft de gemeenteraad van Heerhugowaard
in 2005 haar visie op Wonen, Welzijn, Zorg (Thuis zijn in de Waard) vastgesteld. In deze
gemeentebrede visie is onder andere vastgelegd dat het gebied rondom Hugo-Oord / Gerard
Douplantsoen bestempeld zal worden tot woonservicezone. Het doel van de woonservicezone is dat
alle bewoners, ook die met een bijzondere zorgvraag, zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven
wonen in hun normale, vertrouwde omgeving, met voldoende voorzieningen in de buurt om
maatschappelijk isolement en uitval van bewoners te voorkomen. Realisatie hiervan staat gepland
voor 2013.
Heliomare ziet kansen om de bestaande woonheden aan de Titanialaan in Heerhugowaard te
verhuizen naar de woonservicezone Hugo-oord, en het aanbod uit te breiden met een vestiging van
de Vroegbehandeling (Revalidatie) en het aantal woonheden te vergroten. De Raad van Toezicht
heeft in maart 2010 op grond van een businessplan ingestemd de verdere planvorming uit te werken
voor een verhuizing van een deel van de Vroegbehandeling naar Heerhugowaard.
Heliomare heeft op 11 oktober 2010 de intentieovereenkomst Woonservicezone Hugo-oord / Gerard
Douplantsoen mede ondertekend. Partijen - gemeente Heerhugowaard, Stichting Woonwaard,
Pieter Raat Stichting (DPRS) en Heliomare - hebben de intentie uitgesproken om in onderlinge
samenwerking een woonservicezone aan het Gerard Douplantsoen te ontwikkelen. Het doel van
deze samenwerking is dat wijkbewoners, in het bijzonder mensen met fysieke, verstandelijke,
psychische of geriatrische beperkingen op elk gewenst moment kunnen beschikken over adequate
huisvesting en welzijn- en zorgvoorzieningen.
4.2.3 Het arrangement van Heliomare voor onze klanten verder verbreden
ZBC Heliomare
Voor een goede borging van de commerciële activiteiten, zoals het Vitaliteitcentrum, is begin 2008
de Stichting ZBC Heliomare opgericht. Met de zorgverzekeraars is afgesproken dat het merendeel
van de activiteiten in het Vitaliteitcentrum vanaf 2010 vanuit de Zorgverzekeringswet wordt
bekostigd, en als zodanig wordt meegenomen in de totale RBU-productieafspraak voor Heliomare
Revalidatie (Stichting Heliomare).
Stichting ZBC Heliomare heeft als ‘hoofdaannemer’ namens de 14 erkende partners van Stichting
Vroege Interventie Revalidatiezorg een overeenkomst afgesloten met de verzekeringscombinatie
UVIT voor het aanbieden van Multidisciplinaire Eerstelijns Revalidatie (MER) aan UVIT-verzekerden
(Univé, VGZ, IZZ, IZA en Trias). De Multidisciplinaire Eerstelijns Revalidatie is ontwikkeld om te
voorkomen dat werknemers langdurig uitgeschakeld zijn. De Multidisciplinaire Eerstelijns Revalidatie
(MER) bestaat uit een diagnostiekgedeelte en een arbeidsrevalidatie gedeelte. Eind 2010 zijn ook
afspraken gemaakt met CZ zorgverzekeraars voor het aanbieden van MER-dienstverlening aan
verzekerden van CZ.
Research & development (R&D)
In het R&D-beleidsplan 2008-2010 stond het zich naar buiten profileren als kennis- en
expertisecentrum en het ontplooien van meer R&D activiteiten bij alle bedrijfsonderdelen centraal,
met name binnen de bedrijfsonderdelen Wonen en Dagbesteding en Onderwijs.
In de jaren 2008-2010 is het aantal onderzoeksprojecten substantieel uitgebreid. Heliomare neemt
actief deel aan vrijwel alle ZonMw-projecten op het gebied van revalidatie. Jaarlijks zijn circa acht
zorgvernieuwingsprojecten gestart met subsidiering vanuit de zorgverzekeraars. In het voorjaar van
2009 is een eerste promotieonderzoek succesvol afgerond. In 2009 en 2010 zijn 4 nieuwe
promotietrajecten van start gegaan, waarmee het aantal lopende promotiestudies momenteel
uitkomt op zes. Met het opzetten van deze promotietrajecten is het academisch netwerk van
Heliomare uitgebreid.
In toenemende mate is Heliomare R&D er in geslaagd externe onderzoeks- en innovatiesubsidies te
verwerven, onder andere bij ZonMw. Resultaten van onderzoeks- en ontwikkelprojecten zijn op
grote schaal gepresenteerd en gepubliceerd zowel landelijk als internationaal.
39

Aandacht is besteed aan het ontplooien van activiteiten binnen de bedrijfsonderdelen Wonen en
Dagbesteding en Onderwijs. Bij Onderwijs heeft dit geresulteerd in het opzetten van en bijdragen
aan een kenniskring en lectoraat in samenwerking met de Hogeschool Fontys. Bij Wonen en
Dagbesteding worden projecten ontwikkeld met ondersteuning van een nieuwe stafonderzoeker die
binnen R&D is aangesteld.
Op basis van resultaten en conclusies uit de voorgaande beleidsperiode heeft Heliomare in het
najaar van 2010 een nieuw beleidsplan vastgesteld. In de periode 2011-2013 gaat Heliomare R&D
zich inzetten op het verzilveren van de kennisontwikkeling binnen Heliomare. Daartoe zijn twee
aandachtsgebieden geformuleerd:
1. toegepast wetenschappelijk onderzoek op academisch niveau verankeren binnen
activiteitenplannen van de verschillende eenheden van Heliomare;
2. initiatiefrijk en competitief optreden binnen landelijke onderzoeksprogramma’s. Daarnaast wil
R&D de komende drie jaar onderzoeksinitiatieven vanaf de werkvloer een extra stimulans
geven. Daartoe zal R&D een stimuleringsfonds oprichten voor onderzoeks-/innovatieprojecten
van de bedrijfsonderdelen.
In 2010 is op drie thema’s gewerkt aan de volgende promotie-onderzoeken:
Arbeidsre-integratie
- De mogelijkheden van arbeid voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel (NAH).
- De mogelijkheden van mensen met klachten aan het houdings- en bewegingsapparaat in het
proces van Vroege Interventie (gestaakt, doorstart wordt onderzocht).
Klinische bewegingsanalyse
- Trainingseffecten van handbike-gebruik bij personen met een dwarslaesie tijdens de revalidatie.
- Fysieke capaciteit en loopvaardigheid van mensen met een beenprothese.
- Vermoeidheid en balanshandhaving bij mensen na een CVA (‘The cost of being stable’).
Niet-aangeboren hersenletsel
- Cognitieve en emotionele veranderingen bij het slaapapneusyndroom bij CVA-patiënten.
- Motoriek en cognitie (in voorbereiding, vacature).
In 2010 zijn vanuit Heliomare 13 publicaties in internationale wetenschappelijke tijdschriften
verschenen, 13 publicaties in vaktijdschriften en 1 boekhoofdstuk. Tevens zijn er 73
congresbijdragen geleverd door medewerkers van Heliomare.
Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)
Door middel van een aantal publicaties en interviews heeft Heliomare ruchtbaarheid gegeven aan
het NAH-expertisecentrum van Heliomare. Doel van het NAH-expertisecentrum is alle mensen in
Noord-Holland (van jong tot oud), die op de een of andere manier een hersenletsel oplopen, of in
het verleden hersenletsel opgelopen hebben (met of zonder motorische gevolgen), en kampen met
de gevolgen op sociaal-maatschappelijk gebied (of hiermee mogelijke problemen kunnen krijgen),
weten dat zij contact kunnen opnemen met Heliomare voor informatie of hulp omdat daar in de regio
de meeste expertise op het gebied van NAH aanwezig is.
Het afgelopen jaar is verder gewerkt aan de verbetering van de interne ketenvorming van NAH
binnen Heliomare. Zo zijn bij Revalidatie nieuwe behandelmodules gestart en is NAH gepositioneerd
binnen één afdeling. Op 1 juli 2008 is de NAH-poli geopend in Wijk aan Zee. Dit is een doorslaand
succes waarbij een extra toestroom van het aantal NAH-cliënten merkbaar is. In 2009 is de NAHkinderpoli
geopend. Door middel van een aantal publicaties en interviews heeft Heliomare
ruchtbaarheid gegeven aan het NAH-expertisecentrum van Heliomare.
Heliomare participeert in een landelijk Vilans-project, dat als doel heeft een ‘gouden standaard’ te
ontwikkelen voor ondersteuning van gezinnen met NAH-kinderen. In Amsterdam is op 13 april 2010
het activiteitencentrum aan de Baarsstraat voor mensen met een NAH officieel geopend en is de
samenwerking tussen dit activiteitencentrum met Reade (voorheen: RCA) geïntensiveerd.
40

In het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning heeft AC Amsterdam in 2010 een
projectsubsidie ontvangen van de gemeente Amsterdam van € 18.200,- ten behoeve van
een eetcafé voor mensen met een niet aangeboren hersenletsel. Het project heeft een looptijd van
één jaar en is eind 2010 van start gegaan. Conform de subsidievoorwaarden van de gemeente
Amsterdam wordt het project na afloop geëvalueerd en verantwoord.
In augustus 2010 is een observatieklas gestart bij Heliomare, waar kinderen met NAH worden
geanalyseerd. De observatieklas is opgezet om te voorkomen dat leerlingen met NAH in een
neerwaartse spiraal belanden en eventueel om ervoor te zorgen dat zij hier uit komen. De leerlingen
volgen in de observatieklas een intensief individueel programma van minimaal zes weken tot
maximaal tien maanden. Een deskundige leraar verzorgt samen met een leraarondersteuner de
begeleiding van de klas. Daarnaast is aan de klas een neuropsycholoog verbonden, die de leerling
en het team begeleidt. Een revalidatiearts, maatschappelijk werker en gezinsondersteuner zijn
onderdeel van het team. Indien nodig worden aanvullende therapieën aangeboden zoals
fysiotherapie, ergotherapie en logopedie. Het oppakken van het onderwijs en het weer leren
functioneren in een groep worden stap voor stap voorbereid. Uiteindelijk besluiten het team, de
ouders en de leerling gezamenlijk welk uitstroomperspectief haalbaar en wenselijk is. Het advies
komt tot stand op basis van observatie, diagnostiek, begeleiding en behandeling gericht op
onderwijsbelasting en onderwijsmogelijkheden. Het kan betekenen dat de leerling teruggaat naar
het regulier onderwijs, eventueel met ambulante begeleiding, of dat hij of zij naar het speciaal
onderwijs wordt verwezen. Wanneer terugkeren in het onderwijs niet meer tot de mogelijkheden
behoort, wordt gezocht naar een geschikte vorm van dagbesteding.
Toekomstverkenning Heliomare
In 2010 zijn verkennende gesprekken gevoerd met Stichting Odion. Er hebben diverse
bijeenkomsten plaatsgevonden met een afvaardiging van (midden)kader en staf. In mei 2010 is door
beide organisaties geconstateerd dat er voldoende aanknopingspunten zijn de samenwerking en het
creëren van meerwaarde voor Odion, Heliomare en met name voor de cliënten, voort te zetten.
De bestuurders van beide organisaties hadden toegezegd voor 1 september 2010 duidelijkheid te
verschaffen over de wijze waarop de samenwerking gestalte kan krijgen. Op verzoek van Odion is
echter besloten de samenwerkingsverkenning te temporiseren. De reden voor temporisering is dat
Odion in 2010 volop bezig was haar interne processen en externe factoren in kaart te brengen in de
vorm van een strategische nota. Begin 2011 heeft Odion de organisatiestrategie afgerond. Op dat
moment zijn beide partijen meer toegerust om mogelijkheden en risico’s van de beoogde verkenning
in kaart te brengen.
4.2.4 Organisatiewijzigingen
In 2010 zijn binnen Heliomare geen belangrijke organisatiewijzigingen geweest. Wel heeft de Raad
van Bestuur in juni 2010 besloten een project te starten om het Facilitair Bedrijf toekomstbestendig
te maken. Naast een grondige probleemanalyse waarom er veranderingen dienen te worden
doorgevoerd binnen het FB, wordt op het gebied van facilitaire ondersteuning verkend wat voor
soort Facilitair Bedrijf Heliomare in de (nabije) toekomst nodig heeft (de waartoe-vraag).
Eind 2010 is vanuit de analyse en het gewenste toekomstbeeld van het Facilitair Bedrijf nader
uitgewerkt welke stappen gezet dienen te worden om een bij deze visie passende werkwijze voor
het Facilitair Bedrijf te realiseren. De tweede fase van het project loopt door in 2011.
41

4.2.5 Belangrijke wijzigingen in wet- en regelgeving
Onderwijs
Passend Onderwijs
Passend Onderwijs, de beleidsontwikkeling met als doel om de samenwerking tussen regulier en
speciaal onderwijs te intensiveren, opdat meer kinderen thuisnabij en zoveel als mogelijk in het
regulier onderwijs worden opgevangen, wordt door het ministerie van OC&W gebruikt om een
bezuiniging van 300 miljoen euro te realiseren. De verwachting was dat door de invoering van de
rugzak, de ondersteuning van leraar, ouder en leerling in het regulier onderwijs door specialisten,
het aantal deelnemers van het (dure) speciaal onderwijs zou verminderen. De kosten zijn de laatste
jaren echter fors gestegen.
In het regeerakkoord hebben de coalitiepartijen en de gedoogpartner afspraken gemaakt over de
invoering van Passend Onderwijs in 2012 en het korten van het budget voor speciaal onderwijs met
25%. De belangrijkste wijzigingen in de wet betreffen zorgplicht, samenwerkingsverbanden voor
lichte en zware zorg en een nieuw bekostigingsmodel.
Zorgplicht houdt in dat wanneer ouders hun kind op een bepaalde school aanmelden, deze school
de taak heeft dit kind een zo goed mogelijke plek in het onderwijs te bieden, tenzij de school dit niet
kan bieden. Vervolgens heeft de school de plicht het kind een plek op een andere school binnen het
samenwerkingsverband aan te bieden. Alle scholen (schoolbesturen) voor primair, voortgezet en
speciaal onderwijs worden verplicht om op te gaan in regionaal ingedeelde
samenwerkingsverbanden. De regionale indeling wordt landelijk vastgesteld. Dit geldt ook voor de
omvang van de verbanden (minimaal 20.000 leerlingen).
Het samenwerkingsverband verdeelt de middelen, inclusief de (zorg)middelen die nu nog
rechtstreeks naar de scholen voor speciaal onderwijs gaan en regelt de inrichting van de zorg
binnen het verband. Het toewijzen van de ondersteuning (lees: nieuwe vorm van indiceren) wordt
ook door het samenwerkingsverband geregeld. Wanneer het samenwerkingsverband niet uitkomt
met de gebudgetteerde middelen zullen zij uit hun reguliere bekostiging moeten putten.
De aangekondigde bezuiniging van 300 miljoen euro wordt weggehaald bij het speciaal onderwijs, te
weten een korting van 10% op de personele kosten van onderwijzers en onderwijsondersteunend
personeel die nu in het speciaal onderwijs werken, een korting van ruim 50% op het budget van de
ambulante begeleiding en een reallocatie van het resterende deel naar het samenwerkingsverband.
Tot slot stopt de minister met een groot aantal projecten en aanvullende regelingen die er waren
voor leerlingen met een beperking.
Na einde verslagjaar heeft de minister in februari 2011 een brief gestuurd naar alle schoolbesturen
van speciaal onderwijs waarin de effecten op bekostiging per 1-8-2012 en 1-8-2013 zichtbaar
worden. Wanneer deze effecten worden doorgerekend dan betekent dat op 1-8-2012 een
bezuiniging van 22,7% en op 1-8-2013 van 24,4% ten opzichte van de begroting 2011. Omgerekend
in fte’s is dit respectievelijk 85,6 en 92. Geschatte omvang in personen: 130 medewerkers.
De CAO Primair Onderwijs kent twee mogelijkheden wanneer er sprake is van gedwongen ontslag.
Een schoolbestuur hanteert ofwel de regeling ontslagbeleid ofwel de regeling werkgelegenheidsbeleid.
Helioskoop heeft bij de fusie van 2008 voor de laatste regeling gekozen. Werkgelegenheidsbeleid
heeft de intentie om werkgelegenheid te behouden. Dat betekent dat de werkgever naar
vermogen het behoud van werkgelegenheid bevordert. Bij een maatregel van deze omvang is het
onmogelijk voor iedereen werkgelegenheid te garanderen. De inspanningen zijn daar wel op gericht.
Inmiddels is een werkgroep gestart met de voorbereidingen voor uitvoering van dit
werkgelegenheidsbeleid.
Op 13 april 2011 heeft de minister van OCW – na druk vanuit het parlement, ouders en het
onderwijsveld – een Kamerbrief gestuurd waarin zij voorstelt de invoering van Passend Onderwijs
met een jaar uit te stellen (2013), en de structurele bezuinigingen van 300 miljoen euro meer
geleidelijk door te voeren (2013: 100 miljoen, 2014: 200 miljoen en 2015: 300 miljoen).
42

Revalidatie
DBC's (Diagnose Behandel Combinaties)
Per 1 januari 2009 zijn de DBC's ingevoerd in de revalidatiegeneeskunde, ter vervanging van de
RBU systematiek. In 2010 en 2011 is er nog sprake van een zogenaamde vangnet-constructie,
waarbij we worden afgerekend op basis van de oude systematiek en dienen te factureren op basis
van DBC's.
Wonen
ZZP (Zorg Zwaarte Pakketten)
Door de fasegewijze introductie van ZZP financiering per 1 januari 2009 wordt Heliomare Wonen ten
opzichte van de peildatum 2008 jaarlijks gekort op het wettelijk budget. Dit maakt een
herallocatietraject van drie tot vijf jaar noodzakelijk. In 2009 en 2010 zijn kortingen van
respectievelijk 2% en 5% verwerkt. In 2011 wordt een korting van 7% opgelegd, in 2012 nogmaals
7% en in 2013 moet het restant zijn verwerkt.
Inmiddels liggen voor alle locaties van Wonen efficiencyplannen met duidelijke financiële targets
binnen de bovengestelde kaders. De plannen zijn in aanwezigheid van de manager /
clustermanager / locatieverantwoordelijken met de teams besproken en worden zo nodig jaarlijks
geactualiseerd.
In het regeerakkoord wordt geconstateerd dat de financiering van de ZZP’s momenteel niet
kostendekkend is en met 5% moet worden verhoogd. Niet duidelijk is hoe dit voornemen moet
worden geïnterpreteerd, omdat in het regeerakkoord de definities van ouderen- en
gehandicaptenzorg door elkaar heen worden gebruikt.
Dagbesteding
Harmonisatie tarieven dagbesteding gehandicaptenzorg
In het kort komt de voorgenomen harmonisatieregeling erop neer dat een substantieel deel van de
extramurale tarieven LG/VG naar de intramurale zorg wordt overgeheveld. Motivatie om dit te doen,
is dat naar mening van VWS/NZa, er onvoldoende argumentatie ligt onder de hogere extramurale
tarieven LG. Om de intramurale zorg in staat te stellen om aan haar cliënten volwaardige
dagbesteding aan te bieden is een harmonisatie naar de mening van VWS noodzakelijk, temeer
daar er nu geen uitzicht is op het beschikbaar komen van extra middelen.
Eind mei 2010 is duidelijk geworden dat, ondanks eerdere toezeggingen van VWS, onverkort wordt
vastgehouden aan de verlaagde maximum tarieven zoals verwoord in de Beleidsmaatregel CA-406.
Vanaf 2011 is het effect van de Harmonisatiemaatregel structureel.
Effect eigen bijdrage regeling
Vanaf juni 2010 moeten cliënten van dagbesteding van rijkswege een maandelijkse eigen bijdrage
betalen. De hoogte van het bedrag wordt bepaald door het aantal dagen dat men gebruik heeft
gemaakt van het centrum en de hoogte van het verzamelinkomen. Een substantieel negatief effect
van deze regeling voor de bedrijfsvoering was in 2010 nog niet waarneembaar, maar er moet
rekening mee worden gehouden met de mogelijkheid dat cliënten niet of minder gaan komen met
als gevolg een neerwaarts effect op de productie en daarmee de inkomsten.
Overheveling dagbesteding naar WMO
In het regeerakkoord staat het voornemen de AWBZ-functie begeleiding (dagbesteding voor
gehandicapten) met ingang van 2013 / 2014 over te hevelen naar de WMO. Dit zal waarschijnlijk
gepaard gaan met een korting op het naar de gemeenten over te hevelen budget, met als gevolg dat
de tarieven mogelijk lager zullen uitvallen dan de huidige NZa-tarieven. Einde verslagjaar is nog
geen duidelijkheid over de condities waaronder de overheveling plaats zal gaan vinden.
43

Arbeidsintegratie
In het regeerakkoord wordt gesproken over bezuinigingen met betrekking tot re-integratieactiviteiten.
Er wordt niet genoemd welke doelgroepen het betreft. Zeker is dat de uitkeringssituatie van de
Wajong-klanten zal veranderen. Mogelijk heeft dit consequenties voor de re-integratiedienstverlening
van Heliomare en invloed op de instroom van Wajong-cursisten bij REA.
4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid
Hieronder volgt een schets van de ontwikkelingen op het gebied van het algemeen kwaliteitsbeleid
van Heliomare in 2010 met hulp van de indeling van het INK-model 3 .
Leiderschap
De managers van de bedrijfsonderdelen en stafafdelingen zijn integraal (ook wel inclusief)
verantwoordelijk en zorgen ervoor dat kwaliteitszorg is geborgd binnen hun eigen onderdeel. De
manager ICT & Kwaliteit is verantwoordelijk voor de regie op kwaliteit voor Heliomare.
In het verslagjaar hebben de managers een vertaling gemaakt van de strategische doelen uit het
Strategisch Beleidsplan voor hun onderdeel. Dit heeft jaarplannen voor 2010 opgeleverd. Deze
jaarplannen zijn onderling op samenhang getoetst. In het jaarplan van de Raad van Bestuur staan
de te behalen resultaten, die bijdragen aan het halen van de strategische doelen.
In 2010 zijn er in het kader van ‘lean en mean’ diverse interne sessies gehouden door het Heliomare
Management Team. Dit wordt in 2011 voortgezet om te komen tot gezamenlijke inzichten voor
mogelijke bezuinigingen en kansen om effectiever en efficiënter te gaan werken.
Daarnaast hebben groepen leidinggevenden een intern leertraject gevolgd in het kader van het
management development. In 2010 is het accent gelegd op beginnende leidinggevenden. Het
periodiek organiseren van bijeenkomsten voor de inmiddels circa 140 leidinggevenden of
coördinatoren van Heliomare en Helioskoop is wat los gelaten. Er worden meer vraaggerichte
bijeenkomsten / workshops belegd, zoals een interne training projectmanagement voor
projectleiders en opdrachtgevers.
Management van medewerkers
De professionele deskundigheid van de inhoudsspecialisten van Heliomare staat in het
kwaliteitsbeleid voorop. Heliomare ziet de kwaliteit ten aanzien van onze cliënten, terug bij de
omgang van medewerkers met cliënten: “Onze medewerkers zijn bijzonder. Ze zijn gemotiveerd,
deskundig en hebben professionele aandacht voor het leren omgaan met en het accepteren van
beperkingen. Niet alleen voor de klant zelf, ook voor de naaste omgeving van die klant zoals de
partner en het gezin. Wij vinden dat de menselijke aspecten onmisbaar onderdeel zijn van de
kwaliteit van de behandeling en ondersteuning. Correcte bejegening is een groot goed.” 4
Binnen de organisatie is een kwaliteitsnetwerk actief. Doel van het kwaliteitsnetwerk is kennis
ontwikkelen en delen op het gebied van toegepaste kwaliteit. De medewerkers komen onder
voorzitterschap van de manager ICT&Kwaliteit periodiek bijeen. In dit samenwerkingsverband
nemen medewerkers deel die kwaliteit expliciet in hun takenpakket hebben.
Het betreft drie corporate medewerkers (inclusief de manager ICT&K) en negen
kwaliteitsmedewerkers van de bedrijfsonderdelen en stafafdelingen. De medewerkers vervullen
verschillende functies. Het gaat om stafmedewerkers, de bestuurssecretaris, een secretaresse, een
professional (ergotherapeut) en twee leidinggevenden uit het middenkader.
Na de zomer van 2010 is ervoor gekozen om twee groepen samen te stellen toen het aantal
deelnemers van het bedrijfsonderdeel Revalidatie en Sport groeide. De kwaliteitscoördinator van
Revalidatie en Sport is de verbindende schakel tussen de twee groepen.
3 Instituut Nederlandse Kwaliteit
4 Uit het Strategische Beleidsplan van Heliomare
44

Bij themabijeenkomsten worden alle kwaliteitsmedewerkers uitgenodigd. In 2010 zijn bijeenkomsten
geweest over de thema’s: evaluatie van het kwaliteitsbeleidsplan van Heliomare, training
projectmanagement (Prince 2), metingen (uitkomstindicatoren). Een gezamenlijke activiteit was het
adviseren over de jaarplannen 2011 en de horizontale afstemming van de jaarplannen van
Heliomare.
Strategie en beleid
In deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de stand van zaken rondom acties rond de kwaliteit van
informatie en registratie, gegevensbeveiliging. Verder komen de ambities uit het
‘Kwaliteitsbeleidsplan 2008 – 2010. Een passende jas’ van Heliomare aan de orde.
Er is gewerkt aan de horizontale synergie door onder meer bijeenkomsten van het kwaliteitsnetwerk
te houden; door de afstemming van de activiteitenplannen van de verschillende onderdelen; door
het uitvoeren van het project Klantprocesmanagement (KPM). Verder heeft de afdeling ICT het
initiatief genomen om te starten met het nadenken over een nieuwe manier van elektronische
informatie delen. Het computersysteem Sharepoint zal vanaf 2011 hiervoor worden gebruikt. Het
systeem Sharepoint zal worden gebruikt voor drie (interne) doelen: nieuws en informatie van teams;
een document management systeem (DMS) voor onder meer reglementen en procedures en een
projectsite voor het beheer van documenten van projectgroepen.
Kwaliteit van informatie en registratie, gegevensbeveiliging
In 2010 is verder gewerkt aan de uitwerking en implementatie van beveiligingsmaatregelen in het
kader van de ICT infrastructuur. Het betreft zowel technische maatregelen als het doorvoeren van
beleidsmaatregelen.
Maatregelen die in 2010 zijn afgerond zijn:
- Aanscherpen beleid en technische aspecten e-werken.
- Voorbereiden van een veilige integratie van de infrastructuur van de Helioskoopscholen met het
Heliomare netwerk. De Alk is aangesloten op het centrale netwerk in Wijk aan Zee.
- Ontwerpen en implementeren verbeterde backup- en restorefaciliteiten (van backup to tape naar
backup to disk to tape). Er is een nieuwe backup unit geplaatst in een ruimte van
Arbeidsintegratie.
Maatregelen die nog doorlopen in 2011 zijn:
- Definiëren en implementeren aangepast wachtwoordbeleid.
- Ontwerpen en inrichten autorisatiestructuur managementinformatievoorziening door middel van
Cognos.
- Ontwerpen nieuwe structuur centrale opslag.
- Voorbereiden hardwareonafhankelijke serveromgeving (virtualisatie). In het verslagjaar zijn de
eerste stappen gezet en dit wordt in 2011 verder ontwikkeld en uitgebreid.
- Voorbereiden van een veilige integratie van de infrastructuur van de Helioskoopscholen met het
Heliomare netwerk. De andere locaties dan De Alk volgen in 2011.
- Dubbel uitvoeren van het hart van de netwerkinfrastructuur zodat de infrastructuur zo min
mogelijk hinder ondervindt bij storingen.
- Gebruikersbeheer: in het personeelsmanagementsystem de naam, adres en woonplaats van
nieuwe medewerkers invoeren. Deze gegevens ‘overhalen’ naar een ander ICT systeem zodat
nieuwe medewerkers sneller toegang krijgen tot de ICT-infrastructuur en om medewerkers die
uit dienst zijn automatisch te blokkeren voor toegang tot de ICT-infrastructuur.
Informatiebeveiliging
In 2010 is bekend geworden dat de NEN 7510 norm (subset 7511, informatiebeveiliging voor
complexe zorgorganisaties) geactualiseerd gaat worden. Naar verwachting wordt de norm in het
voorjaar van 2011 opgeleverd; de contouren zijn al bekend.
Heliomare richt zich in haar activiteiten op het gebied van informatiebeveiliging naar de door de NVZ
opgestelde normenset. Hiermee conformeert de organisatie zich vrijwillig en proactief aan het
vereiste niveau van informatiebeveiliging die geldt voor de klinische en poliklinische zorg in
Nederland. Op het gebied van het speciaal onderwijs is de 7510 norm niet vereist.
45

Vanwege de samenhang van het speciaal onderwijs binnen de ketendienstverlening van Heliomare
wordt de 7510 norm voor de gehele organisatie van Heliomare toegepast.
Organisatie van informatiebeveiliging
De Raad van Bestuur is qua corporate governance verantwoordelijk voor de adequate formulering,
invoering en borging van het informatiebeveiligingsbeleid. De manager ICT&K is vanuit het HMT
benoemd tot portefeuillehouder van informatiebeveiliging. Hij wordt voor specifieke
aandachtsgebieden ondersteund door de manager Personele en Sociale Zaken, de
bestuurssecretaris, de manager van het Facilitair Bedrijf en een senior kwaliteitsmedewerker.
De aanpak in 2010 is gericht op het extern laten auditen van het niveau van de informatiebeveiliging
in het laatste kwartaal van 2011. De ambitie is het behalen van niveau 3 op het gebied van
informatiebeveiliging (borging). De manager ICT&K heeft gekozen voor een aanpak die direct
gerelateerd is aan het INK model, waardoor het vraagstuk van de informatiebeveiliging systematisch
opgepakt wordt aan de hand van de aandachtsvelden leiderschap, beleid en strategie,
medewerkers, middelen en processen.
De aanpak is gericht op het ontwikkelen van een optimale balans tussen een adequaat niveau van
informatiebeveiliging, de beschikbaarheid van informatie ten behoeve van het bedrijfsproces en de
gevolgen van informatiebeveiligingsmaatregelen voor de exploitatie- en investeringsbegroting.
Heliomare laat zich bij het vraagstuk van informatiebeveiliging extern ondersteunen met specifieke
kennis en ervaring.
Management van middelen
In deze paragraaf wordt inzicht gegeven in de stand van zaken rondom de onderwerpen:
gehanteerde kwaliteitsmanagementsystemen binnen Heliomare, projectmanagement,
documentbeheer, audit.
Gehanteerde kwaliteitsmanagementsystemen
Arbeidsintegratie
Het bedrijfsonderdeel Arbeidsintegratie en dan met name de unit Re-integratie en Vitaliteit valt voor
een belangrijk deel binnen de branche voor re-integratiebedrijven. Deze afdeling werkt volgens de
normen van het keurmerk Blik op Werk voor arbo-, interventie- en re-integratiebedrijven. Heliomare
Arbeidsintegratie is ook in 2010 weer getoetst en goed bevonden door de Stichting Blik op Werk.
Voor de andere afdeling van Arbeidsintegratie, de Beroepsopleidng, wordt intern ook de Blik op
Werk registratie en systematiek als kwaliteitseis aangehouden. Gedacht wordt om met het
kwaliteitssysteem Equass te gaan werken. Er zijn in 2010 verbeterslagen gemaakt op het gebied
van het klachtenreglement. Het corporate klachtenreglement is bijgesteld zodat het ook voldoet aan
de normen van Blik op Werk.
Onderwijs
Helioskoop houdt zich minimaal aan de normen die worden gesteld door de Inspectie van het
Onderwijs. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs van bijna alle onderwijsinstellingen
in Nederland. De inspectie gebruikt bij de beoordeling het ‘Toezichtkader speciaal onderwijs en
voortgezet speciaal onderwijs 2005’. In 2010 zijn er op De Alk in de afdelingen SO en VSO
inspanningen gepleegd om te laten zien dat de afdelingen aan de normen voldoen. Er is een visie
op kwaliteitsbeleid ontwikkeld. Helioskoop heeft met de inspectie afgesproken dat de
onderwijskwaliteit in 2011 weer van voldoende niveau is. In juni 2010 heeft De Ruimte tijdens
een periodiek kwaliteitsonderzoek door de Inspectie van het Onderwijs een ruime voldoende
gehaald.
Revalidatie en Sport
Medewerkers van de bedrijfsonderdelen Revalidatie en Sport hebben zich in 2010 ingespannen om
toe te werken naar een HKZ certificaat. Het gaat om het HKZ certificatieschema Medisch
Specialistische Revalidatiezorg van de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de
Zorgsector. De verwachting is dat in 2011 het certificaat wordt behaald.
46

Wonen en Dagbesteding
Wonen en Dagbesteding werkt reeds aan de hand van de normen van HKZ. Het gaat om het HKZ
certificatieschema gehandicaptenzorg 2008. Uit de in 2010 uitgevoerde audit is gebleken dat het
bedrijfsonderdeel nog steeds ‘HKZ-proof’ is. De 17 locaties van Wonen en Dagbesteding voldoen
aan de gestelde eisen en kunnen de kwaliteit die wordt geleverd beter aantoonbaar maken aan met
name externe instanties (zorgkantoren e.d.).
Sinds 2009 participeert Heliomare Wonen en Dagbesteding in het Kwaliteitskader
Gehandicaptenzorg. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) heeft in november 2010
aangegeven aan het ministerie van VWS dat haar leden niet kunnen voldoen aan de afspraken voor
de Jaarverantwoording gehandicaptenzorg 2010 en 2011. Heliomare volgt het standpunt van de
VGN, maar heeft om pragmatische redenen ervoor gekozen om wel te blijven participeren in het
Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Hiervoor zijn in 2010 veel inspanningen gepleegd. In december
2010 en in januari 2011 heeft Wonen en Dagbesteding deelgenomen aan een tweede meetronde
van zorginhoudelijke kwaliteitsmetingen.
In 2011 gaan de medewerkers van Wonen en Dagbesteding aandacht besteden aan een nieuwe
referentietabel die is opgesteld bij het HKZ-certificatieschema Gehandicaptenzorg versie 2008.
Deze referentietabel geeft de samenhang weer tussen de HKZ-normen en de zorginhoudelijke
indicatoren uit het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg (Zichtbare Zorg, september 2009).
Projectmanagement
Voor Heliomare is het gestructureerd uitvoeren van een project, een middel om de kwaliteit van de
dienstverlening te verbeteren. In 2010 heeft het HMT ingestemd met een uniforme methode van
projectmatig werken binnen Heliomare en het trainen van medewerkers daarin. De werkwijze staat
beschreven in een procesbeschrijving ‘Uitvoeren van een project’. Medewerkers van Heliomare
maken gebruik van sjablonen voor het uitvoeren van projecten die zijn gebaseerd op de
projectmanagementmethodiek Prince 2.
Ze kunnen bij het uitvoeren van een project en invullen van een document worden ondersteund door
een kwaliteitsmedewerker. De projectmethodiek wordt beheerd door de leden van het
kwaliteitsnetwerk onder regie van de seniormedewerkers corporate kwaliteit. Doel is dat de
trainingen en sjablonen regelmatig worden bijgesteld, zodat deze goed blijven aansluiten op de
dagelijkse praktijk. In 2010 zijn er 3 trainingen aan opdrachtgevers gegeven, 4 aan projectleiders en
1 aan projectmedewerkers.
Documentbeheer
Het afgelopen jaar is benut om de redacteuren documentbeheer (zijn over het algemeen
secretaresses) aan te moedigen en te ondersteunen in het actueel houden van documenten zoals
beleidsdocumenten, reglementen, protocollen. Een corporate sjabloon voor het opmaken van
dergelijke documenten is in gebruik genomen.
Bij Revalidatie en Sport zijn nieuwe afspraken gemaakt om de verwachte stroom documenten die
worden vastgesteld ten behoeve van het HKZ-project, te begeleiden. De wensen van de
redacteuren voor het beheren van de documenten in een geautomatiseerd systeem zijn verzameld
en aan de projectgroep Sharepoint gegeven. De procesbeschrijving Uitvoeren documentbeheer is
geactualiseerd. Er zijn nieuwe soorten documenten benoemd. Dit thema wordt bewaakt en
geregisseerd door een seniormedewerker van de corporate afdeling Kwaliteit.
Audits
Onderwijs
In oktober 2010 heeft er een audit van Achmea plaats gevonden op De Ruimte, betreffende de
kwaliteitseisen aan fysiotherapie. De uitkomst was dat er is voldaan aan alle eisen.
In 2010 zijn de directieleden van Helioskoop getraind in het uitvoeren van een interne audit. Zij
hebben een interne audit uitgevoerd en hebben dit gedaan aan de hand van de normen van de
Inspectie van het Onderwijs. Deze activiteit is begeleid door een beleidsmedewerker en de
kwaliteitscontactpersoon van Onderwijs.
47

Revalidatie en Sport
Bij Revalidatie en Sport hebben de deelnemers van de interne auditpool een training gevolgd. Zij
hebben in 2010 twee metingen uitgevoerd. Dit thema is bewaakt en geregisseerd door een
seniormedewerker corporate kwaliteit in samenwerking met de coördinator kwaliteit van het
bedrijfsonderdeel.
Wonen en Dagbesteding
Bij het bedrijfsonderdeel Wonen en Dagbesteding is een interne auditpool actief.
Medewerkers toetsen in principe alle HKZ- procedures. De bewaking en regie gebeurt door de
interne kwaliteitsmedewerkers van Wonen en Dagbesteding. De training van auditoren is
gecoördineerd door een seniormedewerker corporate kwaliteit.
Management van processen
In deze paragraaf staat een overzicht van de projecten waaraan een medewerker van het
kwaliteitsnetwerk betrokken is geweest;
Een overzicht van de projecten waaraan het kwaliteitsnetwerk een bijdrage heeft geleverd in 2010
en in het verslagjaar zijn afgerond:
­ Uitvoeren van het Center Action Plan 2010 voor Heliomare van het European Platform for
Rehabilitation (EPR).
­ Borgen HKZ certificaat bij Wonen en Dagbesteding.
­ Borgen Blik op Werk keurmerk bij Arbeidsintegratie.
­ Uitvoeren van en adviseren over verdiepte interne klanttevredenheidsonderzoeken bij de
patiënten van de kliniek over de maaltijdvoorziening in opdracht van het Facilitair Bedrijf.
­ Uitvoeren van en adviseren over klanttevredenheidsonderzoek onder verwijzers in opdracht van
Revalidatie. Dit ging om een enquête over/voor de kliniek, polikliniek en cluster kind/jeugd.
­ Uitvoeren van leverancierstevredenheid van leveranciers van de afdeling ICT&Kwaliteit.
­ Laten uitvoeren en adviseren over een extern imago-onderzoek voor Heliomare.
­ Adviseren over het opstellen van een tevredenheidsonderzoek onder leidinggevenden van
Heliomare over het Heliomare Management Team.
­ Laten uitvoeren en adviseren over een extern uitgevoerd medewerkerstevredenheidonderzoek
bij Heliomare (inclusief Helioskoop).
­ Opstellen processen voor en van de afdeling Personele en Sociale Zaken.
­ Er is een digitaal klachtenformulier voor cliënten op de website van Heliomare beschikbaar
gekomen.
­ Ondersteunen van het in gebruik nemen van het FONA (Fouten, Ongevallen en Near Accidents
(= Bijna Ongevallen)) registratiesysteem van Heliomare (IMS).
Een overzicht van de projecten waaraan het kwaliteitsnetwerk een bijdrage heeft geleverd in 2010
en die doorlopen in 2011:
­ Uitvoeren van het HKZ project Revalidatie en Sport.
­ Uitvoeren van het project transitieproces jongeren bij alle bedrijfsonderdelen.
­ Uitvoeren van het project Eigenwijs Verder (Onderwijs Wijk aan Zee, Revalidatie, Wonen).
­ Uitvoeren van het project Klantprocesmanagement voor alle bedrijfsonderdelen.
­ Opstellen van de bedrijfsprocessen voor Onderwijs, locatie Wijk aan Zee. De projectnaam is
HIPPO.
­ Uitvoeren van het project uitkomstmetingen bij Revalidatie en Sport.
­ Revalidatie in Beweging (RiB): uitrol van de kennis uit tranche 1 in de rest van de kliniek van
Revalidatie.
­ Ontwikkeling Talentenexpeditie REA College voor Arbeidsintegratie.
­ Organisatie en visievorming Kinder- en Jeugdcentrum Heliomare.
­ Begeleiden van de kwaliteitvisitatie door de VRA (Vereniging Revalidatieartsen Nederland) in de
revalidatieartsengroep.
­ Ontwikkelen en testen van een prototype voor het systeem SharePoint als vervanging en
uitbreiding van het huidige intranet.
­ Opstellen corporate agressiebeleid.
­ Ontwikkelaanpak Facilitair Bedrijf.
48

­ Het opzetten van stuurindicatoren per bedrijfsonderdeel en het standaardiseren van de
financiële rapportage, personele rapportage en bedrijfsonderdeel afhankelijke
procesrapportages.
Kwaliteit van gebouwen en brandveiligheid (zie ook § 3.4.4 Veiligheid)
Voor alle gebouwen is een gebruiksvergunning afgegeven. De preventiemedewerker organiseert
jaarlijks voorlichtingsbijeenkomsten brandveiligheid.
De arbocoördinator heeft per locatie van Wonen en Dagbesteding een jaarplan bedrijfshulpverlening
(BHV) gemaakt. Hij heeft het lesplan voor de herhalingscursus BHV geschreven naar aanleiding van
de leermomenten van de jaarlijkse ontruimingsoefeningen.
Tevredenheid van medewerkers
In 2010 is een extern onderzoek uitgevoerd naar de tevredenheid van medewerkers van Heliomare
inclusief Helioskoop. In het medewerkerstevredenheidsonderzoek scoren Heliomare en Helioskoop
gezamenlijk gemiddeld een 7,5.
Tevredenheid van klanten en leveranciers
Arbeidsintegratie
In 2010 is het rapport ‘Tevredenheidsonderzoek 2009’ van de organisaties Stratus en de stichting
Blik op Werk op de website www.blikopwerk.nl gepubliceerd. Uit het genoemde rapport, de grafiek
met het oordeel van cliënten over de dienstverlening van Heliomare Arbeidsintegratie:
De bovenste balk gaat over Heliomare Arbeidsintegratie.
49

Uit het genoemde rapport, de grafiek met de tevredenheid van de opdrachtgever UWV over de
dienstverlening van Heliomare Arbeidsintegratie:
De bovenste balk gaat over Heliomare Arbeidsintegratie.
Uit het genoemde rapport, de grafiek met de tevredenheid van opdrachtgevers (exclusief het UWV)
over de dienstverlening van Heliomare Arbeidsintegratie:
De bovenste balk gaat over Heliomare Arbeidsintegratie.
50

Onderwijs
Er is geen gestructureerd tevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder leerlingen, of hun
ouders/verzorgers.
Revalidatie en Sport
In 2010 is Heliomare Revalidatie wederom beoordeeld over het jaar 2009 op kwaliteitscriteria die
zijn overeengekomen binnen Revalidatie Nederland, de prestatie-indicatorenset. De uitkomst van de
beoordeling wordt nog gepubliceerd op de website www.zorg.independer.nl onder de rubriek
ziekenhuizen en klinieken. Revalidatie heeft drie van het maximaal haalbare vier sterren behaald.
In 2010 heeft Heliomare Revalidatie een verwijzersenquête gehouden voor verwijzers naar de
kliniek, de polikliniek en het cluster Kind/Jeugd. De respons was laag, gemiddeld 25%. De
uitkomsten worden daarom beschouwd als een steekproef. Over het algemeen was de uitkomst
goed tot uitstekend. De medische staf heeft een verbeterplan gemaakt.
In 2010 heeft Heliomare Revalidatie de uitkomst ontvangen van de CQ-index Revalidatiecentra, een
onafhankelijke patiëntenenquête uitgevoerd door het NIVEL in 2009. Zowel voor de volwassenen als
voor kind/jeugd was het rapportcijfer overall een 8,1.
Op initiatief van de cliëntenraad Revalidatie is in 2010 twee keer een onderzoek gedaan naar de
tevredenheid van patiënten van de kliniek, over de door Heliomare aangeboden voeding in Wijk aan
Zee. De uitkomst is:
Rapportcijfer
8,0
7,5
7,0
6,5
6,0
5,5
5,0
Totaalcijfer beoordeling voeding kliniek 2004-2010
6,1
6,8
apr jul okt
6,9 6,9 6,9
jan-
06
7,2
jun nov mrt-
07
Wonen en Dagbesteding
Medewerkers van het bedrijfsonderdeel Wonen en Dagbesteding hebben in 2010 aan het speerpunt
bejegening veel aandacht besteed. Een andere kwaliteitsslag die is gemaakt, is het gaan werken
met de zorgscorekaart voor cliënten die op basis van een ZZP bij Heliomare Wonen verblijven. Dit
komt voort uit de invoering van de nieuwe bekostigingsystematiek ZorgZwaartePakket (ZZP).
Het bureau Facit heeft in april/mei cliënttevredenheidsonderzoeken uitgevoerd bij cliënten van de
locaties Alkmaar en Bergen van Wonen. Het gemiddelde cijfer dat bewoners gaven was een 7,9.
Het cijfer voor Alkmaar was 7,5 en voor Bergen 8,3. De uitkomsten hiervan worden gepubliceerd op
de website www.kiesbeter.nl. Facit heeft in november/december onderzoek gedaan in de
woonlocaties Krommenie, Uitgeest, Beverwijk en Wijk aan Zee. Het gemiddelde cijfer dat cliënten
geven aan Heliomare als organisatie is 7,3 en het gemiddelde cijfer voor medewerkers is 7,6. Er zijn
aanbevelingen gedaan voor verbeteracties. Leidinggevenden leggen de voorstellen in 2011 voor
aan de cliëntenraden.
Dagbesteding heeft eind 2009 / begin 2010 meegedaan aan de CE-index. De uitslagen voor
dagbesteding en ambulante begeleiding worden niet in een cijfer uitgedrukt, maar vergeleken met
de gemiddelde score van alle deelnemende organisaties.
51
7,0 7,0 7,1 7,0
nov mrt-
08
Reeks4 6,1 6,8 6,9 6,9 6,9 7,2 7,0 7,0 7,1 7,0 6,8 7,1 7,3 7,0
Reeks1 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0 7,0
okt
mei-
09
6,8
okt
7,1
mei-
10
7,3
nov-
10
7,0

Heliomare Dagbesteding heeft de uitkomst van het onderzoek benut om verbeteracties te
formuleren die de komende tijd, na afstemming met de centrale cliëntenraad, worden uitgevoerd.
Het gaat om twee acties voor reguliere Dagbesteding en twee voor ambulante begeleiding. Op de
meeste zaken waar cliënten op zijn bevraagd, scoort Heliomare Dagbesteding gemiddeld of hoger
dan het gemiddelde.
Stafafdelingen
In 2010 is voor de stafafdelingen één extern tevredenheidsonderzoek uitgevoerd. De tevredenheid
van leveranciers van de stafafdeling ICT & Kwaliteit is gemeten. Er zijn 14 leveranciers benaderd.
De response was 57%. De uitkomst van het onderzoek is dat men tevreden is over de bejegening
en het nakomen van afspraken. Alle leveranciers geven aan dat zij als serieuze gesprekspartner
worden beschouwd. Minder tevreden zijn leveranciers met de snelheid van betalen.
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Be nt u tevre den ove r de sne lheid
van betalen door Heliomare?
ja
nee
ja en nee
Als vervolgactie op het onderzoek, heeft Heliomare met die leveranciers die hadden aangegeven
dat op prijs te stellen, contact opgenomen en zijn concrete afspraken gemaakt.
In 2010 is voor de stafafdelingen één intern tevredenheidsonderzoek uitgevoerd in het kader van het
project Ontwikkelaanpak Facilitair Bedrijf onder medewerkers en stakeholders. De uitkomst van het
onderzoek wordt in 2011 gepresenteerd.
Tevredenheid van de maatschappij
In 2010 heeft Heliomare een imago-onderzoek laten uitvoeren door een externe partij, te weten
Effectory. De uitkomst is dat externe relaties de organisatie zien als: zeer ‘klantgericht’. Daarop
scoort de organisatie een 7,6. Bij ‘professionele aandacht aan onze cliënten’ is een 8,5 gehaald en
de ‘kwaliteit van de zorginhoud is goed’ een 7,9. De conclusie die is te trekken, is dat Heliomare een
sterk merk is en dat de organisatie zich steeds duidelijker profileert. In 2010 is gewerkt aan een
nieuwe website, nieuwe logo’s en websites voor de werkcentra en Helioskoop. In 2011 volgen een
nieuwe folderlijn en een nieuw intranet (Helionet).
Inhoudelijke, operationele, financiële resultaten
Inhoudelijke resultaten
De inhoudelijke resultaten van Heliomare die van strategisch belang zijn, zijn opgenomen in het
jaarplan van de Raad van Bestuur. Het kwaliteitsnetwerk heeft de verschillende jaarplannen op
elkaar afgestemd. De jaarplannen van de bedrijfsonderdelen zijn in een compact overzicht gezet,
een zogenaamd ‘A3-formaat’ ten behoeve van de Raad van Bestuur en Raad van Toezicht.
Operationele resultaten
Heliomare hanteert als indicatoren het ziekteverzuimpercentage van medewerkers van alle
(staf)afdelingen en de productie- en inzetgegevens van de verschillende bedrijfsonderdelen.
Financiële resultaten
De financiële resultaten van Heliomare zijn benoemd in paragraaf 4.7.
52

4.4 Kwaliteitsbeleid ten aanzien van patiënten/cliënten
“Wij werken voor een bijzondere klantenkring – mensen met een handicap of het risico hierop - en
bieden hen een afgewogen combinatie van zorg, onderwijs en ondersteuning. Het doel van ons
werk is dat onze klanten zo zelfstandig mogelijk in het leven kunnen staan.” 5
In de onderstaande paragrafen wordt dieper ingegaan op de onderwerpen: kwaliteit van zorg,
klachten, toegankelijkheid en veiligheid.
4.4.1 Kwaliteit van zorg
Arbeidsintegratie
Het bedrijfsonderdeel Arbeidsintegratie valt voor een belangrijk deel binnen de branche voor reintegratiebedrijven.
Sinds 2007 geldt het keurmerk Blik op Werk voor arbo-, interventie- en reintegratiebedrijven.
Heliomare Arbeidsintegratie zorgt ervoor om ieder jaar gecertificeerd te blijven
volgens dit keurmerk. Belangrijke criteria binnen dit kwaliteitsmanagementsysteem zijn: gemaakte
afspraken met opdrachtgevers (waaronder gemeente, UWV en andere) over doorlooptijden en
resultaatverplichtingen.
In augustus 2010 is het keurmerk voor Heliomare Arbeidsintegratie opnieuw bekrachtigd. Voor het
REA College wordt intern ook de Blik op Werk registratie en systematiek als kwaliteitseis
aangehouden.
Onderwijs
De Inspectie van het Onderwijs beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs van bijna alle
onderwijsinstellingen in Nederland. De inspectie gebruikt bij de beoordeling het ‘Toezichtkader
speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005’. De inspectie houdt ‘risicogericht
toezicht’. Dit betekent dat de mate van toezicht per school kan verschillen. Het toezicht is op maat:
hoe groter de risico's op een school, hoe intensiever het toezicht.
De Onderwijsinspectie heeft in 2009 een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op de drie locaties van De
Alk, waarbij de onderwijspraktijk is geobserveerd en er gesprekken zijn gehouden met de directie,
intern begeleiders, orthopedagogen en de leraren.
Conclusie van de Onderwijsinspectie was dat de kwaliteit van het onderwijs op De Alk belangrijke
tekortkomingen vertoont, en dat de totale kwaliteit als zwak wordt beoordeeld. De kwaliteit op de
VSO-afdeling laat volgens de inspectie meer te wensen over dan op de SO-afdeling. De inspectie
merkt op dat in het kwaliteitsbeleid geen voortgang is te constateren omdat er op directieniveau
(nog) geen visie is ontwikkeld hoe het kwaliteitsbeleid moet worden vormgegeven. Om deze reden
kent de Onderwijsinspectie aan De Alk so/vso een zogenaamd ‘aangepast arrangement’ toe. De
school valt hierbij onder intensief toezicht.
Helioskoop heeft met de Inspectie afgesproken dat de onderwijskwaliteit in 2011 weer van
voldoende niveau is. Dit vraagt om een adequate aansturing en goede begeleiding op de processen
die nog gaan plaatsvinden.
Op 3 november 2010 heeft een tussentijds kwaliteitsonderzoek door de Inspectie van het Onderwijs
plaatsgevonden. De inspectie oordeelt dat de kwaliteit van het onderwijs op De Alk SO sinds het
kwaliteitsonderzoek in 2009 op enkele indicatoren is verbeterd. Die verbetering geldt onder meer
voor het systeem van leerlingenzorg, waarbij de commissie voor de begeleiding (CvB) een meer
sturende rol heeft gekregen. Wat betreft de kwaliteitszorg werkt de school planmatig aan
verbeteractiviteiten, maar het evalueren van de opbrengsten, het onderwijsleerproces en de
leerlingenzorg is nog onvoldoende.
5 Uit het Strategisch Beleidsplan van Heliomare
53

Er is bij directie en team in het denken en handelen een omslag tot stand gekomen van het volgen
van de leerlingen naar het meer planmatig handelen. Dit is vooral te zien in de indeling van het
leerstofaanbod en in de aanpak van de leerlingenzorg. Evaluaties van de processen staan gepland.
De verschillende plannen moeten voor een deel nog worden uitgevoerd en zo nodig worden
bijgesteld met behulp van evaluaties.
Op basis van de plannen en de huidige activiteiten verwacht de inspectie een gunstige ontwikkeling
in de groei naar kwalitatief goed onderwijs. Volgens afspraak zal in het derde kwartaal van 2011 een
onderzoek naar de kwaliteitsverbetering worden uitgevoerd met tussentijds een voortgangsgesprek
begin april 2011. De inspectie heeft bij dit onderzoek geen tekortkomingen vastgesteld op het
gebied van naleving van door de wet gestelde deugdelijkheidseisen.
Revalidatie en Sport
In december 2008 heeft het Centraal College voor Deskundigen in de Zorgsector de norm
vastgesteld voor het HKZ certificatieschema Medisch Specialistische Revalidatiezorg. Eind 2009 is
het projectplan voor het HKZ-traject binnen Revalidatie gereed gekomen. De verwachting is dat in
het najaar van 2011 het certificaat kan worden behaald.
Wonen en Dagbesteding
In het kader van de managementbeoordeling HKZ zijn als actiepunten voor het afgelopen en / of
komende jaar benoemd:
­ een nieuw en vereenvoudigd zorg- en ondersteuningsplan wordt in 2011 geïmplementeerd;
­ blijvende aandacht voor bejegening;
­ structureel gebruik van eindezorgformulieren;
­ uniforme wijze van informatievoorziening aan nieuwe cliënten.
In verband met de bezuinigingen en de komende overheveling van een deel van de AWBZ naar de
WMO, zal het dagbestedingconcept aangepast moeten worden. Het is een moeilijke maar ook
uitdagende opgave om met minder middelen toch een goed aanbod van diensten te blijven
verlenen. De kwaliteit van dienstverlening aan cliënten zal voorop blijven staan, maar de genoemde
ontwikkelingen nopen de organisatie om andere keuzes te maken.
4.4.2 Klachten
Klachten van cliënten
In 2010 heeft Heliomare een digitaal klachtenformulier in gebruik genomen. Hiermee kunnen
cliënten via www.heliomare.nl hun melding doorgeven. Automatisch wordt de melding vervolgens in
het registratiesysteem opgenomen en komt bij de betreffende klachtencontactpersoon terecht. In het
klachtensysteem kunnen de klachtencontactpersonen hierin hun administratie rondom eventuele
klachten bijhouden en verwerken. Een cliënt kan mondeling zijn of haar klacht melden aan een
medewerker. Op iedere locatie is een klachtencontactpersoon die bemiddelend kan optreden.
De ambtelijk secretaris van de klachtencommissie heeft het overzicht van de klachten en kan hieruit
rapporteren. Dit eerste jaar is praktisch door alle locaties van Heliomare gebruik gemaakt van dit
systeem. Slechts één locatie heeft de klachten nog apart ingeleverd. De klachtencontactpersonen
zijn geïnstrueerd om in 2011 het systeem consequent te gaan gebruiken.
In 2010 zijn in totaal 37 klachten geregistreerd. De klachtencontactpersonen hebben daarvan 35
kunnen bemiddelen. De klachtencommissie is in 2010 tweemaal bij elkaar geweest om 2 klachten te
behandelen. Daarvan betrof het één klacht over het bedrijfsonderdeel Revalidatie, deze is door de
klachtencommissie ongegrond verklaard. De andere klacht over Wonen en Dagbesteding is deels
gegrond en deels ongegrond verklaard. Naar aanleiding van deze klacht heeft de
klachtencommissie een advies aan de Raad van Bestuur gegeven. Dit betrof de samenwerking
tussen de betrokken bedrijfsonderdelen.
54

Overzicht van de klachten per bedrijfsonderdeel in 2010:
Bedrijfsonderdeel Locatie Soort klacht Aantal
Arbeidsintegratie Velsen-Noord Behandeling 1
Arbeidsintegratie Wijk aan Zee Behandeling 4
Dagbesteding Haarlem Behandeling 1
Dagbesteding Haarlem Bejegening 2
Facilitair bedrijf Wijk aan Zee Niet ingevoerd in systeem 1
Facilitair bedrijf Wijk aan Zee Dienstverlening 3
Facilitair bedrijf Wijk aan Zee Voorzieningen 3
Onderwijs Beverwijk, Leerweg 3 Behandeling 1
Onderwijs Beverwijk, Leerweg 3 Voorzieningen 1
Revalidatie Wijk aan Zee Niet ingevoerd in systeem 3
Revalidatie Wijk aan Zee Anders 2
Revalidatie Wijk aan Zee Behandeling 2
Revalidatie Wijk aan Zee Bejegening 3
Revalidatie Wijk aan Zee Dienstverlening 3
Revalidatie Wijk aan Zee Voorzieningen 1
Sport Wijk aan Zee Voorzieningen 1
Wonen Bergen Behandeling 2
Wonen Bergen Bejegening 1
Wonen Beverwijk Bejegening 1
Wonen Krommenie Bejegening 1
TOTAAL 37
In het verslagjaar is het klachtenreglement op enkele punten aangepast, één en ander in goede
samenspraak met de diverse inspraakorganen binnen Heliomare. Tevens zijn contacten gelegd met
het medisch kinderdagverblijf Kleine Maatjes te Haarlem waarmee Heliomare nauw samenwerkt. In
2011 sluiten zij aan bij de faciliteiten die Heliomare op het gebied van de klachtenbehandeling
aanbiedt
In 2010 hebben de klachtencontactpersonen deelgenomen aan een cursusdag die is gegeven door
de organisatie SOKG. Dit krijgt een vervolg in 2011, waarbij, op verzoek van de
klachtencontactpersonen, met name aandacht besteed gaat worden aan ‘het bemiddelingsgesprek’.
Procedure bij financiële geschillen tussen cliënten en Heliomare
Na positief advies van de cliëntenraden in het najaar van 2008 heeft Stichting Heliomare zich met
ingang van 1 januari 2009 aangesloten bij de Geschillencommissie Zorginstellingen. Cliënten van
Revalidatie, Wonen en Dagbesteding kunnen vanaf dat moment bij een financieel geschil met
Heliomare tot een bedrag van € 5.000 een beroep doen op de Geschillencommissie
Zorginstellingen. Adviezen van de Geschillencommissie Zorginstellingen zijn bindend. Wanneer een
cliënt in het gelijk wordt gesteld, keert de instelling dan ook het toegewezen bedrag, inclusief € 50,-
klachtengeld, uit. In 2010 zijn geen verzoeken hiervoor ingediend.
Klachten van medewerkers
Heliomare beschikt over twee specifieke klachtenregelingen voor medewerkers, één voor
zogenaamde ‘individuele klachten’ en één voor klachten over ongewenst gedrag. Daarnaast
beschikt Heliomare over een Klokkenluidersregeling.
55

Commissie individuele klachten
De Regeling individuele klachten is bedoeld voor medewerkers die een klacht hebben over (het
achterwege blijven van) een door de werkgever te nemen of genomen beslissing die hem
persoonlijk raakt. Dit individuele klachtrecht is weergegeven in de algemene regeling individuele
klachten. Deze regeling heeft als doel een bijdrage te leveren aan goede en rechtvaardige
verhoudingen binnen Heliomare. De klachtencommissie individuele klachten behandelt deze
klachten uiteraard vertrouwelijk. In de klachtencommissie individuele klachten hebben de volgende
personen zitting:
- dhr A. Clous, voorzitter (extern)
- dhr W. Kylstra
- mw J. Teunissen
- dhr S. Tensen
- mw G. van de Drift
Mw M. Essen is ambtelijk secretaris van deze commissie. In 2010 is er bij deze commissie geen
klacht ingediend.
Externe vertrouwenspersoon
De vertrouwenspersoon van Heliomare, mw A. Veenemans, psychologe bij de ArboUnie, biedt hulp
of ondersteuning aan medewerkers die in moeilijke situaties zitten, of te maken hebben met
ongewenst gedrag of willen praten over een (vermoeden van een) misstand (zie hieronder:
Klokkenluidersregeling).
Vertrouwelijkheid is het uitgangspunt. De externe vertrouwenspersoon doet niets zonder overleg
met de betrokkene. Als de medewerker bijvoorbeeld niet wil dat bij de organisatie bekend is dat een
beroep op de vertrouwenspersoon is gedaan, kan men daarop rekenen. Eén keer per jaar meldt de
externe vertrouwenspersoon in een anonieme registratie de ontvangen klachten en de afwikkeling
daarvan.
Gedurende de periode van januari 2010 tot januari 2011 is er 1 klacht van een medewerker gemeld
bij de externe vertrouwenspersoon van de ArboUnie. Deze klacht is telefonisch aangemeld en naar
aanleiding hiervan zijn verdere afspraken gemaakt met de desbetreffende medewerker. De
klachtsituatie heeft uiteindelijk niet geleid tot het indienen van een formele klacht, waardoor het
inschakelen van de klachtencommissie niet nodig is geweest.
Verder zijn er door twee medewerkers vragen op het gebied van het beleid ongewenst gedrag aan
de externe vertrouwenspersoon gesteld. Het ging hierbij met name om informatie over de
procedure.
Commissie ongewenst gedrag
Een individuele medewerker kan aan de commissie aangeven dat er sprake is (geweest) van
ongewenst gedrag tijdens het werk. In 2010 is er bij deze commissie geen klacht ingediend. In de
klachtencommissie ongewenst gedrag hebben de volgende personen zitting:
- dhr M. Dawideit, voorzitter (extern)
- mw M. de Haas
- dhr W. Maan
Mw M. Essen is ambtelijk secretaris van deze commissie.
Klokkenluidersregeling Heliomare
Heliomare vindt het belangrijk dat haar medewerkers op een adequate en veilige manier melding
kunnen doen van (eventuele vermoedens van) misstanden binnen de organisatie. Daarom is eind
2010 de Regeling Melding misstanden Heliomare (Klokkenluidersregeling) vastgesteld.
De Klokkenluidersregeling Heliomare zorgt er voor dat iedere medewerker (ernstige) misstanden
kan melden, dat alle meldingen serieus en volgens een bepaalde procedure worden behandeld én
dat de medewerker die aan de bel trekt persoonlijk geen negatieve gevolgen van zijn / haar melding
ondervindt.
56

De regeling brengt het uitgangspunt tot uitdrukking dat een vermoeden van een misstand in beginsel
eerst intern aan de kaak gesteld moet worden. De organisatie moet (in beginsel) in de gelegenheid
worden gesteld om zelf orde op zaken te stellen. In bepaalde gevallen biedt de regeling echter de
mogelijkheid om extern melding te doen. In gevallen waarin in redelijkheid niet verwacht kan worden
dat de interne procedure doorlopen wordt, kan (direct) melding worden gedaan bij een
onafhankelijke externe derde.
4.4.3 Toegankelijkheid
Cliënten die gebruik willen maken van de diensten van Heliomare melden zich veelal zelf aan bij het
betreffende bedrijfsonderdeel. Zij kunnen de verschillende adressen en telefoonnummers onder
meer vinden op de website van Heliomare.
Cliënten en/of verwijzers van Revalidatie en Sport komen voor een klinische opname in contact met
het opnamebureau. Medewerkers van dit bureau overleggen met een revalidatiearts of de cliënt in
aanmerking komt voor een revalidatiebehandeling. In 2010 is de bereikbaarheid van het
opnamebureau vergroot. Het bureau is nu ook een deel van de middag telefonisch bereikbaar.
Bij een poliklinisch bezoek melden cliënten zich bij een medewerker van de polibalie. Vervolgens
toetst een verpleegkundig specialist chronische zorg in samenspraak met een revalidatiearts (aan
de hand van een vragenlijst die door de cliënt is ingevuld) of de cliënt in aanmerking komt voor een
poliklinische revalidatiebehandeling. In het verslagjaar zijn er ondersteunende cijfers over wachttijd,
doorlooptijd etc. beschikbaar voor leidinggevenden.
Cliënten van Wonen en Dagbesteding die gebruik willen maken van de dienstverlening van
Heliomare, kunnen via het zorgkantoor en door het systeem AZR inzicht krijgen in de wachttijd per
locatie. In 2010 is een cliëntbureau voor Wonen en Dagbesteding opgezet. Medewerkers van het
cliëntbureau bieden (administratieve) ondersteuning aan de locaties en zijn de spil rondom de
aanmeldingen via het zorgkantoor. Cliënten kunnen zich ook aanmelden bij één van de locaties en
komen in contact met een zorgbemiddelaar.
Nieuwe leerlingen van Helioskoop kunnen zich aanmelden bij de betreffende school.
Cliënten van Heliomare Sport in Wijk aan Zee komen bij aanmelding in contact met het secretariaat
Sport. Na aanmelding is er een intake bij een fysiotherapeut en als vervolg een inspanningstest bij
een bewegingsagoog. Cliënten van het Sport Medisch Adviescentrum Haarlem melden zich aan bij
het secretariaat Sport. Als alle gegevens aanwezig zijn, wordt een consult met een sportarts en
revalidatiearts gepland.
Cliënten, opdrachtgevers, leerlingen, cursisten en verwijzers die gebruik willen maken van de
diensten van Arbeidsintegratie komen bij aanmelding in contact met een accountmanager of
casemanager. Zij kunnen de eerste vragen van de ‘klant’ veelal beantwoorden en kunnen eventueel
aangeven op welke locatie de diensten geboden kunnen worden.
Cliënten met Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) kunnen op drie plaatsen worden aangemeld bij
Heliomare. Dit kan zijn bij de NAH-poli volwassenen, de NAH-poli kinderen en jeugd tot 17 jaar of bij
het Centrum voor niet-aangeboren hersenletsel.
In het verslagjaar is door het project Klantprocesmanagement een werkgroep aanmelding gestart.
Het doel van deze werkgroep is om cliënten die gebruik (gaan) maken van meerdere
bedrijfsonderdelen goed door te verwijzen naar het andere onderdeel. In de werkgroep zit een
vertegenwoordiging van alle medewerkers die betrokken zijn bij de aanmelding van heel Heliomare.
Er is een interne contactpersonenlijst opgesteld en op het intranet gezet zodat de medewerkers
elkaar goed kunnen vinden. Dit traject wordt in 2011 voortgezet.
In het verslagjaar is tevens de website van Heliomare doorontwikkeld. In 2011 kunnen cliënten,
verwijzers, opdrachtgevers en andere geïnteresseerden via de Wegwijzer meer informatie opzoeken
over de diensten en producten die Heliomare kan leveren.
57

4.4.4 Veiligheid
In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de onderwerpen: veiligheid van cliënten, veiligheid
van medewerkers.
Veiligheid van cliënten
Veiligheid is het meest basale aspect van goede zorg. Vanzelfsprekende veiligheid is een prioriteit
van het ministerie van VWS en de Inspectie voor de Volksgezondheid. Binnen Heliomare bestaan er
veel regelingen, protocollen en beleidsstukken op het gebied van cliëntveiligheid. Vaak zijn ze
specifiek geldend voor Revalidatie of Wonen en Dagbesteding of Onderwijs. Het is dan ook lastig
om over ‘het’ cliëntveiligheidsbeleid van Heliomare te spreken.
Deze constatering is voor de Raad van Bestuur reden geweest om opdracht te geven in 2010 te
inventariseren wat er aan beleid, protocollen en reglementen bij de bedrijfsonderdelen is, en wat er
eventueel geüniformeerd zou kunnen worden om transparantie naar cliënten en medewerkers te
bewerkstelligen. Daarnaast is naar aanleiding van de Themabijeenkomst Cliëntveiligheid in de Raad
van Toezicht afgesproken dat Heliomare vanaf 2011 een Jaarplan Veiligheid opstelt.
Veiligheid binnen het Kwaliteitskader gehandicaptenzorg
Heliomare Wonen en Dagbesteding werkt met meetinstrumenten op basis van de zorginhoudelijke
indicatoren uit het Kwaliteitskader. Een aantal indicatoren heeft betrekking op de fysieke veiligheid,
sociale veiligheid een emotionele veiligheid. Hier zijn vragen over geformuleerd in het
meetinstrument. In december 2010 en in januari 2011 is bij Wonen en Dagbesteding deelgenomen
aan een tweede meetronde van zorginhoudelijke kwaliteitsmetingen.
Het bevorderen van het melden van incidenten en risico’s
Qua cliëntveiligheid is Heliomare vanaf januari 2010 gaan werken met een incident management
systeem voor het registreren en afhandelen van meldingen over fouten, ongevallen, bijna
ongevallen en agressie. Vanwege een technisch obstakel is dit systeem nog niet door alle scholen
van Heliomare in gebruik genomen. In 2010 heeft de Raad van Bestuur een Heliomarebrede
fonacommissie geïnstalleerd. Leidinggevenden hebben via het systeem inzicht in de meldingen. Zij
moedigen medewerkers aan om fouten en bijna-ongevallen en agressie-uitingen te melding omdat
hieruit trends gehaald kunnen worden. Het kan ook een signaal zijn om extra trainingen of
begeleiding te bieden aan medewerkers.
In 2010 zijn er 576 meldingen geweest waarbij een cliënt betrokken was. De andere meldingen
slaan op meldingen waarbij een medewerker betrokken was. Dit thema is in 2010 bewaakt en
geregisseerd door de bestuursecretaris met hulp van een seniormedewerker van de corporate
afdeling Kwaliteit.
Op advies van de Centrale Cliëntenraad Dagbesteding is afgesproken dat de (clustermanager) het
aantal fona's en de uitgezette verbeteracties (in hoofdlijnen en geanonimiseerd) naar aanleiding van
meldingen van fouten, ongevallen, bijna ongevallen en agressie jaarlijks met de centrale
cliëntenraad bespreekt. Ditzelfde principe geldt uiteraard ook voor de regionale cliëntenraden, waar
de locatieverantwoordelijke het aantal fona's en de uitgezette verbeteracties (in hoofdlijnen en
geanonimiseerd) naar aanleiding van meldingen van fouten, ongevallen, bijna ongevallen en
agressie jaarlijks bespreekt.
Arbeidsintegratie
Er waren in 2010 geen meldingen waarbij cliënten betrokken waren.
Onderwijs*
Jaargang 2010
Bedrijfsonderdeel Onderwijs, Wijk aan Zee
Soort meldingen Brand/schroeien, medicatie, stoten/knellen/botsen, vallen, anders
Aantal waarbij een
cliënt was betrokken
12
58

Jaargang 2010
Bedrijfsonderdeel Onderwijs, De Ruimte
Soort meldingen Vallen, stoten/knellen/botsen, agressie
Aantal waarbij een 27
cliënt was betrokken
Ingezette acties om
herhaling te
voorkomen
De vloer in de koepelhal wordt glad als de vloer nat is. Dit punt wordt
meegenomen in de risico- inventarisatie.
Waterkokers en tostiapparaten staan niet meer in de klassen, maar op
enkele centrale plaatsen in de school.
Een kapotte lamp is direct verwijderd.
Tijdens therapie worden andere bankjes voor step-up oefeningen
gebruikt.
Toezicht tijdens gym is aangescherpt.
Medewerkers hebben de cursus agressiepreventie gevolgd.
Er is permanent een kamertje beschikbaar voor een leerling om ‘af te
koelen’ en/of gesprek te voeren.
* Van De Zevensprong en De Alk zijn nog geen cijfers beschikbaar.
Revalidatie
Jaargang 2010
Bedrijfsonderdeel Revalidatie
Soort meldingen Agressie, brand/schroeien, inname schadelijke stoffen, medicatie,
prikaccidenten, stoten/knellen/botsen, vallen, vermissing cliënt, voeding,
Aantal waarbij een
cliënt was betrokken
anders
296
Sport
Jaargang 2010
Bedrijfsonderdeel Sport
Soort meldingen Stoten/knellen/botsen, vallen, anders
Aantal waarbij een
cliënt was betrokken
18
Wonen en Dagbesteding
Jaargang 2010
Bedrijfsonderdeel Wonen en Dagbesteding
Soort meldingen Agressie, brand/schroeien, medicatie, stoten/knellen/botsen, vallen,
Aantal waarbij een
cliënt was betrokken
vermissing cliënt, voeding, anders
250
Facilitair Bedrijf en stafafdelingen
Er waren in 2010 geen meldingen waarbij een cliënt was betrokken.
Projecten rond specifieke thema’s in 2010
- Medicatieveiligheid
Er zijn bij Revalidatie en Wonen en Dagbesteding verschillende procedures opgesteld om per
doelgroep en per medicatievorm goed de werkwijze vast te leggen hoe om te gaan met
medicatie.
Veilige cliënten en veilige medewerkers
- Psychosociale risico’s
Dit maakt onderdeel uit van de risico-inventarisatie die één keer per vijf jaar op locatieniveau
wordt uitgezet. De preventiemedewerker verzorgt gevraagd en ongevraagd
voorlichtingsbijeenkomsten voor medewerkers en cliëntenraden.
59

Het overleggen van een Verklaring Omtrent Gedrag is bij Heliomare een vereiste voor zowel alle
nieuwe medewerkers als vrijwilligers.
- Veiligheid van gebouwen en brandveiligheid
Voor alle gebouwen is een gebruiksvergunning afgegeven. De preventiemedewerker
organiseert jaarlijks voorlichtingsbijeenkomsten brandveiligheid.
- Agressiebeleid
Binnen Heliomare kunnen cliënten en medewerkers worden geconfronteerd met agressie en
ander ongewenst gedrag. De maatregelen om agressie of ongewenst gedrag te voorkomen of
hier op te reageren zijn bij de bedrijfsonderdelen vastgelegd in verschillende regelingen en
protocollen.
Om medewerkers en cliënten meer inzicht te geven in al deze documenten is eind 2010 het
Agressiebeleid Heliomare vastgesteld, met een verwijzing naar alle relevante documenten. Dit
beleidsdocument beschrijft het beleid van Heliomare met betrekking tot het voorkomen van en
reageren op agressie en ongewenst gedrag. Het beleid is gericht op het verschaffen van een
veilig woon-, verblijfs- en werkklimaat voor cliënten en medewerkers. In onze gedragscode
geven we onder andere aan dat we ongewenst gedrag als agressie bij Heliomare niet tolereren.
Training risicobesef en veiligheidsvaardigheden van cliënten
Er worden structureel informatiebijeenkomsten en oefeningen (aangekondigd en onaangekondigd)
gehouden voor zowel medewerkers als cliënten.
Vertrouwenspersoon seksuele intimidatie cliënten
Sinds 2005 bestaat bij Heliomare een richtlijn preventie en bestrijding van seksuele intimidatie
tussen cliënten van Heliomare. De centrale cliëntenraden hebben in 2010 aangegeven dat behoefte
bestaat aan een actualisatie van deze richtlijn, waarbij het mogelijk wordt dat de
vertrouwenspersoon rechtstreeks door cliënten kan worden benaderd. Daarom is de richtlijn uit 2005
aan de hand van de adviezen van de centrale cliëntenraden geactualiseerd en vereenvoudigd.
Belangrijkste wijziging ten opzichte van de oude richtlijn is dat cliënten in de gelegenheid worden
gesteld rechtstreeks contact op te nemen met de vertrouwenspersoon seksuele intimidatie cliënten.
In de oude richtlijn diende een mogelijk incident eerst bij een medewerker of de leidinggevende
gemeld te worden, deze bepaalde of het doorgestuurd diende te worden naar de
vertrouwenspersoon. Cliënten hebben terecht aangegeven dat zij het niet prettig vinden hun verhaal
over het incident twee of drie keer te moeten vertellen, vandaar ook dat dit in de richtlijn is
aangepast.
Daarnaast is uit de richtlijn gehaald dat er een vaste aandachtsfunctionaris ‘seksuele intimidatie’ per
locatie is. De praktijk leert dat dit niet het geval is, in de aangepaste richtlijn is opgenomen dat per
geval wordt bekeken wie het aanspreekpunt op de locatie wordt.
In de richtlijn is eveneens opgenomen dat het Veiligheidsmanagementsysteem van Heliomare op
termijn geschikt wordt gemaakt om incidenten op het gebied van ongewenst gedrag geanonimiseerd
te kunnen melden.
Deze richtlijn is in eerste instantie bedoeld voor leidinggevenden, voor medewerkers die als
aanspreekpunt op de locatie fungeren, en de vertrouwenspersoon seksuele intimidatie van
Heliomare. Het onderwerp is daarnaast van belang voor de cliëntenraad en maatschappelijk
werkenden, revalidatieartsen, gedragsdeskundigen en verpleegkundigen van Heliomare.
Heliomare heeft een vertrouwenspersoon seksuele intimidatie voor cliënten, mw C. Moor–Ferwerda.
De vertrouwenspersoon verleent hulp aan cliënten in geval van (vermeende) seksuele intimidatie en
begeleidt de cliënt zo nodig bij het nemen van actie. De vertrouwenspersoon is rechtstreeks
telefonisch bereikbaar.
In het verslagjaar heeft mw C. Moor–Ferwerda een kennismakingsronde bij diverse locaties
gedaan. Gelet op de hoeveelheid locaties van Wonen en Dagbesteding zijn in 2010 niet alle
vestigingen bezocht.
60

In het verslagjaar heeft de vertrouwenspersoon seksuele intimidatie voor cliënten geen gevallen van
seksuele intimidatie in behandeling hoeven nemen.
Veiligheid medewerkers
In 2010 heeft de arbocoördinator (preventiemedewerker) van Heliomare ervoor gezorgd dat alle
bedrijfsonderdelen en locaties beschikken over een actuele risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E).
De RI&E’s zijn in de interne VGW-arbocommissie 6 gepresenteerd inclusief plannen van aanpak.
Voor alle locaties zijn vastgestelde veiligheidsjaarplannen beschikbaar (zie ook § 4.5.2).
Protocol ongewenste omgangsvormen cliënt - medewerker
Door de Arbeidsinspectie is enige tijd geleden geconstateerd dat er geen apart protocol binnen
Heliomare is dat ingaat op hoe te handelen bij ongewenste omgangsvormen door een cliënt jegens
een medewerker. In het eind 2010 vastgestelde Protocol ongewenste omgangsvormen cliënt –
medewerker staat omschreven hoe gehandeld dient te worden bij een incident waarbij sprake is van
ongewenste omgangsvormen door een cliënt jegens een medewerker van Heliomare.
Informatiebeveiliging
In 2010 is verder gewerkt aan de uitwerking en implementatie van beveiligingsmaatregelen in het
kader van de ICT infrastructuur. Het betreft zowel technische maatregelen als het doorvoeren van
beleidsmaatregelen. Het betreft onder andere de volgende maatregelen:
- definiëren en implementeren aangepast wachtwoordbeleid;
- aanscherpen beleid en technische aspecten e-werken;
- ontwerpen en inrichten autorisatiestructuur managementinformatievoorziening door middel van
Cognos;
- uitbreiding van de uitwijkvoorziening op een separate locatie;
- ontwerpen en implementeren verbeterde backup- en restorefaciliteiten (van backup to tape naar
backup to disk to tape);
- ontwerpen nieuwe structuur centrale opslag;
- voorbereiden hardwareonafhankelijke serveromgeving (virtualisatie);
- voorbereiden van een veilige integratie van de infrastructuur van de SKOOP scholen met het
Heliomare netwerk.
Heliomare richt de informatiebeveiliging in volgens de NEN 7510 norm (complexe zorginstellingen).
Dit is een voorinvestering in het kader van de implementatie van het Elektronisch Patiëntendossier
en de ontwikkeling van portals (Extranet) voor cliënten en leerlingen.
Bouwkundige- en technische veiligheidsvoorzieningen
Toegangsbeperking:
- In 2005 is een start gemaakt met de toegangsbeperking van het gebouw aan de Relweg in Wijk
aan Zee door compartimentering, waardoor buitenstaanders niet meer op plaatsen in het
gebouw komen die alleen toegankelijk zijn voor medewerkers. In 2007 is het
compartimenteringsplan volledig uitgevoerd en opgeleverd.
- Schilbeveiliging. Eisen zijn gesteld aan het hang- en sluitwerk van de ramen en deuren in de
buitenschil van Heliomare. Periodieke controle en beheer vindt plaats door de technische dienst.
- Inbraakalarmering. De meeste gebouwen zijn inmiddels voorzien van een inbraakalarmeringsinstallatie.
Alarmopvolging vindt plaats door een extern beveiligingsbedrijf.
Organisatorische veiligheidsmaatregelen
Binnen de locatie van Heliomare in Wijk aan Zee is “nachtbeveiliging” ingevoerd. Dit heeft als doel:
bevordering, uitstraling en beleving van een veilig woon-, werk- en leefklimaat voor medewerkers en
cliënten van de hoofdlocatie.
6 Veiligheid, gezondheid en welzijn
61

Brandveiligheid locatie Relweg Wijk aan Zee
De brandweer heeft naar aanleiding van de discussie over het niet-halen van de opkomsttijd van
8 minuten eind 2008 het gehele brandbeveiligingsconcept voor Heliomare – zowel het deel waar de
brandweer verantwoordelijk is, als het interne deel waar Heliomare op grond van Arbowetgeving,
Bouwbesluit en Gebruiksbesluit (m.i.v. 1 november 2008) aan moet voldoen – getoetst, en waar
nodig praktische voorstellen gedaan om de brandbeveiliging te optimaliseren.
In dat kader is eind 2008 door de brandweer van Beverwijk aangegeven dat de kliniek van het
revalidatiecentrum niet aan de meest recente eisen van brandveiligheid voldoet.
In 2009 is door Heliomare opdracht gegeven aan een extern bureau om advies uit te brengen over
de noodzakelijk aan te brengen voorzieningen. Eind 2009 is duidelijk geworden dat het realiseren
van deze voorzieningen zal leiden tot aanzienlijke investeringen in het gebouw.
Na uitvoering van een ‘second opinion’-onderzoek zijn verschillende activiteiten in de tweede helft
van 2010 in een project ondergebracht. Inmiddels heeft de betreffende projectgroep uit te voeren
zaken verder in kaart gebracht. Tevens is helder dat er voor een aantal uit te voeren
werkzaamheden een omgevingsvergunning noodzakelijk is. Om het project verder te
kunnen faciliteren is inmiddels externe projectondersteuning (DHV) ingezet. Na het afgeven van de
omgevingsvergunning (planning nov. 2011) zal de implementatie verder ter hand worden genomen.
Overige veiligheidsmaatregelen
- Er is een bereikbaarheidsdienst, die aan afdelingen van Heliomare facilitaire ondersteuning
biedt, buiten de normale kantoorwerktijden.
- Bedrijfshulpverleningsorganisatie (BHV). Volgens het beleidsplan bedrijfshulpverlening beschikt
Heliomare over een goed georganiseerde bedrijfshulpverleningsorganisatie.
- Tevens zijn de bedrijfshulpverleners door middel van een enquête bevraagd over de effectiviteit
van het opleidingsplan bedrijfshulpverlening.
- Calamiteitenplan Heliomare. In dit plan zijn alle veiligheidsprotocollen gebundeld die van
toepassing zijn op de gebouwen Relweg 51. Dit plan wordt beheerd door de arbocoördinator
van Heliomare, die tevens preventiemedewerker is.
- Heliomare beschikt over een bedrijfscontinuïteitsplan. Het bedrijfscontinuïteitsplan geeft aan in
het geval van bijvoorbeeld een grieppandemie of andere ‘ramp’ hoe Heliomare haar
kernactiviteiten kan blijven uitvoeren. Elk van de bedrijfsonderdelen en stafafdelingen heeft de
primaire processen hiervoor in kaart gebracht.
Gebruiksvergunningen
Alle gebouwen van Heliomare beschikken over een geldige gebruiksvergunning. In 2010 is voor een
aantal locaties een gebruiksvergunning afgegeven:
- tijdelijke locatie woonvorm Bergen, Nesdijk 35 te Bergen (gebouw Mirembe).
- Atelier Steengoed, Wiegerbruinlaan 8 te Uithoorn.
4.5 Kwaliteit ten aanzien van medewerkers
De verantwoording over kwaliteit voor medewerkers omvat het personeelsbeleid en de kwaliteit van
het werk.
4.5.1 Personeelsbeleid
Personeelsformatie en -kosten
De formatie in Heliomare wordt gestuurd aan de hand van maandelijkse formatierapportages. Deze
rapportages geven zowel de begrote formatie en de begrote personeelskosten weer als de
gerealiseerde formatie en de gerealiseerde personeelskosten. Tevens worden in de
formatierapportage weergegeven de kosten van personeel niet in loondienst. De rapportages
worden maandelijks aangeleverd.
62

De formatie ultimo 2010 bedroeg 1.045,2 fte (excl. stagiaires en oproepkrachten Onderwijs). Het
aantal medewerkers van Heliomare / Helioskoop was eind 2010 1.563.
Verloop
Ten opzichte van 2009 is met betrekking tot de arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd de
instroom in Heliomare gedaald en de uitstroom gestegen. Het aantal medewerkers met een contract
voor onbepaalde tijd dat in dienst is getreden bedraagt 11 (4,9 fte). Het aantal uitstromers bedraagt
30 (17,4 fte).
Deze daling is te verklaren uit het gegeven dat meer werknemers in dienst worden genomen voor
bepaalde tijd, het aantal indiensttredingen voor bepaalde tijd bedraagt 116 personen ( 66,5 fte) en
uitstromers zijn 75 ( 41,5 fte). Voor Helioskoop bedraagt het aantal indiensttreders 76 (9,9 fte) en
uitdiensttreders 83 (21,2 fte).
Vacatures / mobiliteit.
Enkele belangrijke onderdelen van het mobiliteitsbeleid zijn:
- de medewerker is verantwoordelijk voor de eigen loopbaan, is zelf de regisseur;
- de leidinggevende stimuleert de medewerker in zijn/haar ontwikkelingswens en creëert
mogelijkheden in de voorwaardelijke sfeer;
- de afdeling PSZ adviseert en faciliteert.
Mobiliteit is voor alle leidinggevenden een speerpunt in hun personeelsbeleid. Er wordt
samengewerkt met andere bedrijfsonderdelen om dit te bereiken. Het afgelopen jaar hebben ca 14
medewerkers van Heliomare een afspraak gemaakt om hun wensen, vragen, mogelijkheden etc. te
bespreken met de adviseur van de afdeling PSZ. Dit gebeurde vanuit verschillende achtergronden:
- medewerkers die in verband met arbeidsongeschiktheid voor hun eigen functie op zoek zijn naar
een andere passende functie, binnen of buiten Heliomare (deze categorie heeft, bij geschiktheid
voor de functie, voorrang bij interne vacatures);
- medewerkers waarvan de tijdelijke arbeidsovereenkomst niet verlengd wordt;
- medewerkers die dreigen arbeidsongeschikt te worden en zich oriënteren op de mogelijkheden
voor ander, vaak lichamelijk minder zwaar werk;
- medewerkers met een ontwikkelingsvraag, die op zoek zijn naar een nieuwe uitdaging binnen
de organisatie.
Diverse medewerkers hebben een afspraak gemaakt met een collega van een ander
bedrijfsonderdeel en zijn uitgebreid geïnformeerd over de mogelijkheden. Enkele medewerkers
hebben een “snuffelstage” gelopen bij een ander bedrijfsonderdeel en enkele medewerkers zijn
daadwerkelijk van functie c.q. bedrijfsonderdeel veranderd of hebben de organisatie verlaten.
Leidinggevenden nemen steeds gemakkelijker contact op met elkaar en zijn altijd bereid een collega
uit een ander bedrijfsonderdeel te informeren over de evt. mogelijkheden binnen hun
bedrijfsonderdeel. Op deze wijze zijn 50 medewerkers van betrekking (intern) ‘gemobiliseerd’:
- 19 medewerkers horizontaal
- 25 medewerkers naar een hoger ingedeelde functie
- 6 medewerkers naar een lager ingeschaalde functie.
Ziekteverzuim
Met betrekking tot ziekteverzuim wordt de Verbaannorm gehanteerd. De Verbaannorm is voor
Heliomare vastgesteld op 4,1%. Heliomare is landelijk aangesloten bij Vernet. Vernet registreert
onder meer voor de ziekenhuizen en de gehandicaptenzorg periodiek de verzuimcijfers. Voor
onderwijs is dit helaas niet het geval. Het verzuimpercentage volgens Vernet bedroeg in 2010 4,1%
voor de ziekenhuizen en 5,1% voor de gehandicaptensector (landelijk).Het verzuimpercentage van
Heliomare volgens Vernet bedroeg 5,0%, daarmee is het verzuim hoger dan de norm.
De verzuimkosten voor Heliomare (excl. Onderwijs) voor het eerste ziektejaar over 2010 bedroegen
€ 1.406.755,- over gemiddeld 907 personen (2009: € 1.140.820,- over gemiddeld 884 personen)
63

Voor de verschillende bedrijfsonderdelen geven de verzuimcijfers het volgende beeld (tussen
haakjes de cijfers over 2009).
- Revalidatie: 5,4 (4,3)
- Sport: 1,7 (3,0)
- Wonen: 3,4 (4,8)
- Dagbesteding: 6,0 (4,1)
- Arbeidsintegratie: 4,0 (2,7)
- Facilitair bedrijf: 6,5 (5,2)
- Staf: 2,5 (1,4)
Voor Helioskoop registreert Vernet geen gegevens. Het verzuimpercentage over het eerste
ziektejaar van Helioskoop bedroeg over 2010 7,1% (7,0% in 2009).
4.5.2 Kwaliteit van het werk
Waardering door medewerkers
In juni 2010 is door Heliomare, in samenwerking met Effectory 7 , een medewerkerstevredenheidsonderzoek
(MTO) uitgezet over alle bedrijfsonderdelen van Heliomare.
Respons
Er zijn 1649 vragenlijsten verstuurd, daarvan zijn 921 terugontvangen. Dit betekent een respons van
55,9%. Het vorige MTO (uit 2008) is oorspronkelijk uitgegaan naar de medewerkers van Heliomare,
exclusief de toenmalige SKOOP-scholen, maar inclusief Heliomare onderwijs. De SKOOP-scholen
hebben evenwel ook een MTO laten verrichten.
Later zijn de resultaten van de SKOOP-scholen met Heliomare Onderwijs samengevoegd. De
respons onder Heliomare (inclusief Heliomare Onderwijs) was toen 57,9%. De respons bij
Helioskoop 67,9%. De samengevoegde respons in 2008 bedroeg 59,7%.
Dit jaar is het onderzoek dieper in de organisatie uitgevoerd, dat geeft dan ook op onderdelen meer
informatie. Tevens zijn dit jaar een aantal marketingvragen toegevoegd.
Effectory heeft drie rapportages verzorgd: één voor de totale corporate, één voor de stichting
Heliomare en één voor de stichting Helioskoop. In dit memo wordt op hoofdlijnen ingegaan op de
drie rapportages.
Corporate resultaat
Als eerder aangegeven, zijn er 921 vragenlijsten retour ontvangen een respons van 55,9% ten
opzichte van de respons in 2008 een lichte teruggang. De benchmark “samen beter” heeft een
gemiddelde respons van 54,3%.
7 Effectory is in 1996 opgericht en uitgegroeid tot een leidende speler op het gebied van managementinformatie. In
samenwerking met de st. arbeidsmarkt zorg (Staz) en NVZ heeft Effectory een onderzoek ontwikkeld als vervolg op het MTO
van 2004 (personeel in beeld).
64

De scores op de hoofdvragen laat het onderstaande resultaat zien:
Tabel 1. scores MTO 2010 Heliomare corporate
Huidige meting Benchmark “samen
65
beter”
Algemene beoordeling
Algemene tevredenheid 7,5 7,2 8 7,9
Hoofdvragen
Werkzaamheden 7,4 7,3 7,7
Arbeidsomstandigheden 6,2 5,9 6,7
Directe collega’s 8,1 7,8 8,1
Direct leidinggevende 6,9 6,6 7,3
Organisatie 6,6 6,8 7,8
Ontwikkelingsmogelijkheden 6,3 6,2 6,9
Beloning 5,1 5,4 6,3
Top 3 Benchmark
“samen beter”
Er is één score licht negatief met betrekking tot de benchmark, dat betreft het onderdeel
“organisatie”. Op vier onderdelen wordt positief gescoord. Op het onderdeel “directe collega’s” is de
score zelfs even hoog als bij de top 3 van de benchmark.
Hoewel in het MTO de nadruk ligt op de hoofdvragen, leiden de toegevoegde extra stellingen wel tot
enige zorg.
Met name de vraag over de kernwaarde “Heliomare-Helioskoop is één bedrijf” en “De
bedrijfsonderdelen werken goed samen” leiden tot een resultaat van respectievelijk 4,9 en 4,3.
Resultaat MTO Heliomare.
Op hoofdlijnen:
Voor de onderdelen van de stichting Heliomare zijn 1000 vragenlijsten verstuurd, 598 vragenlijsten
zijn geretourneerd, dit is een respons van 59,8% (was in 2008 57,9%, gecorrigeerd met Heliomare
onderwijs 62,2%).
Onderstaande tabel geeft de waardering op de hoofdvragen.
Tabel 2. scores MTO 2010 Stichting Heliomare
Huidige meting Vorige meting Benchmark
samen beter
Algemene beoordeling
Algemene tevredenheid 7,8 7,5 7,2 7,9
Hoofdvragen
Werkzaamheden 7,4 7,6 7,3 7,7
Arbeidsomstandigheden 6,4 6,6 5,9 6,7
Directe collega’s 8,1 8,1 7,8 8,1
Direct leidinggevende 7,3 7,0 6,6 7,3
Organisatie 7,0 7,7 6,8 7,8
Ontwikkelingsmogelijkheden 6,5 6,4 6,2 6,9
Beloning 5,2 5,3 5,4 6,3
Top 3
benchmark
De algemene tevredenheid scoort een 7,8. De vorige meting gaf een 7,5 als cijfer (gecorrigeerd met
Heliomare Onderwijs). Vergeleken met de Benchmark (samen beter) die een 7,2 laat zien is dit een
significant beter resultaat.
8 Vet gedrukt onderlijnd positief verschil (95% betrouwbaarheid)
Vet gedrukt positief verschil (80% betrouwbaarheid)
Gelijk gedrukt : geen significant verschil
Cursief gedrukt onderlijnd: negatief verschil (95% betrouwbaarheid)
Cursief gedrukt : negatief verschil (80% betrouwbaarheid)

Op de hoofdvragen zien we ook – vergeleken met de benchmark - enkel verbetering of gelijk blijven
van het resultaat, echter ten opzichte van de vergelijking met de vorige meting in de eigen
organisatie is er op één punt een verbetering (“de direct leidinggevende”) op de andere punten is het
neutraal of verschilt het negatief. “Organisatie” scoort daarbij fors negatiever ten opzichte van de
vorige meting. Positief is dat het goede resultaat bij de scores op de hoofdvragen: “directe collega’s”
en “direct leidinggevende” zijn vastgehouden of zelfs verbeterd ten opzichte van de vorige meting.
De score op deze twee onderdelen is zelfs even hoog als bij de top 3 van de benchmark.
Op het onderdeel “organisatie” zijn ten opzichte van het MTO uit 2008 tien vragen toegevoegd.
Hierop is verder geen vergelijkingsmateriaal. Bij twee vragen is het resultaat onbevredigend. De ene
vraag heeft betrekking op de kernwaarde “Heliomare één bedrijf” hierop scoren we een 5,1. Op de
vraag: “Bedrijfsonderdelen werken goed samen” wordt een 4,4 gescoord.
Resultaat MTO Helioskoop
Bij de oorspronkelijke terugrapportage van Effectory is de Helioskooporganisatie vergeleken met de
voormalige SKOOP-organisatie. Hierop hebben wij een nieuwe rapportage gevraagd, waarbij
Heliomare onderwijs mee onderdeel werd van de vorige meting.
Op hoofdlijnen:
Voor de onderdelen van de stichting Helioskoop zijn 649 vragenlijsten verstuurd, 322 vragenlijsten
zijn geretourneerd, dit is een respons van 49,6% (dit was in 2008 67,9%, inclusief Heliomare
Onderwijs 55,3%). De lagere respons wordt mede verklaard door het tijdstip van versturen, vlak voor
de vakantie. In de procedureafspraken voor volgende metingen zal hiermee rekening worden
gehouden. Het voorstel is de meting in het begin van het tweede kwartaal te doen plaatsvinden.
Onderstaande tabel geeft de waardering op de hoofdvragen.
Tabel 3. scores MTO 2010 Stichting Helioskoop
Huidige meting Vorige meting Benchmark
66
onderwijs
Algemene beoordeling
Algemene tevredenheid 7,0 7,4 7,3 8,0
Hoofdvragen
werkzaamheden 7,2 7,6 7,4 7,8
arbeidsomstandigheden 6,0 6,4 6,3 7,0
Directe collega’s 8,0 8,1 7,7 8,0
Direct leidinggevende 6,3 7,1 6,9 7,4
Organisatie 5,8 7,4 6,6 7,6
Ontwikkelingsmogelijkheden 6,1 6,7 6,3 6,8
Beloning 5,0 5,2 5,9 6,6
Top 3
benchmark
De algemene tevredenheid scoort een 7,0. Ten opzichte van de benchmark is dit geen significant
verschil. Dit is het wel ten opzichte van de vorige meting (in negatieve zin).
Op de hoofdvragen zien we een verbetering op het onderdeel “directe collega’s”. Met een 8 scoort
men beter dan de benchmark (in dit geval de benchmark onderwijs) en scoort men even hoog als de
top-3 bij onderwijs. Twee onderdelen scoren neutraal ten opzichte van de benchmark, vier
onderdelen scoren lager dan de benchmark. Ten opzichte van de vorige meting in het eigen
bedrijfsonderdeel scoren twee onderdelen neutraal en vijf onderdelen negatief.
Ook bij Helioskoop geldt dat bij de toegevoegde marketingvragen een drietal vragen aandacht
behoeft. De twee vragen die ook bij Heliomare negatief scoorden: “ Heliomare een bedrijf” scoort
een 4,4; “Bedrijfsonderdelen werken goed samen” scoort een 4,1. Daarnaast scoort de vraag “is een
goede samenwerkingspartner” een 5,8.

Hoofdconclusies:
1. De corporate Heliomare heeft met een 7,5 een goed resultaat neergezet. Ten opzichte van de
benchmark (7,2) een significant positief verschil. De stichting Heliomare laat vooruitgang zien
(van 7,5 naar 7,8), Helioskoop daarentegen een achteruitgang (van 7,4 naar 7,0).
2. “Directe collega’s” scoort goed. In de prioriteitenmatrix geeft Effectory aan dat dit vastgehouden
moet worden.
3. “Organisatie” vraagt aandacht, zeker waar het de kernwaarde “Heliomare één bedrijf” en de
“samenwerking tussen de bedrijfsonderdelen” betreft. Dit is een HMT-aangelegenheid.
4. Op onderdelen hebben managers aandacht te besteden aan met name het onderdeel “direct
leidinggevende”. Op hoofdlijnen komt dit niet zo helder naar voren, in de onderdeelrapportages
wel.
Overeenkomstig de nieuwe procesbeschrijving van het MTO is het resultaat van het
bedrijfsonderdeel door de manager PSZ en de manager van het bedrijfsonderdeel of stafdienst
doorgesproken. De adviseur PSZ ondersteunt hierbij. Uit deze gesprekken volgen actieplannen op
bedrijfsonderdeelniveau of stafdienst. De mogelijke corporate acties worden teruggelegd bij het
HMT.
Acties die in elk geval de aandacht van het HMT behoeven betreffen de duidelijk negatieve scores
op de kernwaarde “Heliomare één bedrijf” en “de bedrijfsonderdelen werken goed samen”.
Alle medewerkers hebben thuis de resultaten van het MTO in de vorm van een folder toegestuurd
gekregen.
Arbowet / Arbeidsomstandigheden
Risico-inventarisatie en – evaluatie (RI&E)
Heliomare arbo heeft in 2010 een RI&E uitgevoerd op de nieuwe locatie van Dagbesteding in
Heemskerk. In december 2010 is gestart met een RI&E voor de locatie van Dagbesteding
Amsterdam aan de Baarsstraat 35-39. In de kliniek van Revalidatie is een RI&E brandveiligheid
gehouden. Voor alle drie de RI&E’s is een plan van aanpak opgesteld, waarvan de uitvoering
inmiddels is gestart. De inzet van Heliomare arbo heeft zich in 2010 gericht op de uitwerking en
implementatie van de plannen van aanpak van de RI&E’s die in 2009 zijn opgesteld.
RI&E brandveiligheid
In 2010 is in samenwerking met de LSR (landelijk steunpunt medezeggenschap) een RI&E naar
brandveiligheid uitgevoerd bij de locaties van Wonen en Dagbesteding. Heliomare arbo heeft samen
met de locale cliëntenraden een signaleringslijst brandveiligheid per locatie afgenomen. Indien uit de
RI&E verbeterpunten naar voren komen, dan zijn deze als advies naar het management gestuurd.
Tot nu toe zijn alle uitgebrachte adviezen door het management van Heliomare overgenomen en
gedeeltelijk in het verslagjaar uitgevoerd. Voor enkele locaties van Wonen zal in 2011 nog een RI&E
brandveiligheid worden uitgevoerd.
Helpdesk arbeidsomstandigheden
Heliomare arbo is ‘vraagbaak’ voor medewerkers op het gebied van arbeidsomstandigheden. De
afdeling ontvangt dagelijks veel reacties. De meeste e-mails gaan over het onderwerp veiligheid,
brandveiligheid, binnenklimaat en de uitvoering van de plannen van aanpak van de RI&E’s. In 2010
is geregeld dat Heliomare arbo bij capaciteitsproblemen bij het afhandelen van de arbovragen een
helpdeskmedewerker van de ArboUnie kan consulteren.
Gezonde werkplekken
Om gezondheidsklachten door beeldschermwerk en lees/schrijfwerk te voorkomen, is ook in 2010
veel aandacht besteed aan werkplekonderzoek. Dit werkplekonderzoek vond plaats binnen de
gehele corporate Heliomare. Het werkplekonderzoek is veelal uitgevoerd door de afdeling ErgoABC
van Heliomare. In 2010 zijn in totaal 37 werkplekonderzoeken gehouden op verzoek van
leidinggevenden, naar aanleiding van uitkomsten van de RI&E, of doorverwijzing van de bedrijfsarts.
Tevens heeft Heliomare arbo op 7 afdelingen onderzoek verricht naar het binnenklimaat.
67

Tilcursus
In 2010 heeft de afdeling ErgoABC van Heliomare tilcursussen gegeven bij Wonen Alkmaar en
Bergen, Revalidatie, Sport, Onderwijs en de voedingsdienst van Revalidatie.
Veiligheid
In 2010 is voor het bedrijfsonderdeel Wonen een procedure opgesteld die het mogelijk maakt dat
medewerkers van Wonen in een onveilige situatie een beveiligingsmedewerker kunnen inschakelen.
Bedrijfshulpverlening
De locaties van Heliomare hebben ook in 2010 (per gebouw) een jaarplan bedrijfshulpverlening
opgesteld dat voldoet aan de arbo-regelgeving. Dat houdt in: het opleiden van BHV-ers, het
optreden van medewerkers bij brand met bijbehorende instructies, het opstellen van
ontruimingsplannen en uitvoeren van ontruimingsoefeningen en het aanstellen van voldoende
bedrijfshulpverleners.
Om de geoefendheid van de BHV-ers te garanderen vinden de herhalingsscholingen BHV in een
BHV-oefencentrum plaats waar calamiteiten “realistisch” te beoefenen zijn. Nieuw voor 2010 is dat
de leermomenten die uit de ontruimingsoefeningen komen, de lesstof is voor de jaarlijkse
herhalingsscholing van de BHV-ers.
EHBO-cursus
In 2010 zijn 3 ééndaagse cursussen “kleine ongevallen” georganiseerd. Deze cursus is vooral
bedoeld voor medewerkers van Heliomare die optreden bij kleine ongevallen en EHBO-letsels.
Voor de sportdocenten van de afdeling Sport en Onderwijs Wijk aan Zee is een EHBO-cursus
‘sportongevallen’ georganiseerd.
Samenwerking Heliomare arbo en preventiemedewerkers Helioskoop
Heliomare arbo werkt samen met de preventiemedewerkers van Helioskoop om synergievoordelen
te benutten. In 2010 zijn 4 officiële vergaderingen georganiseerd en heeft de scholing van de
bedrijfshulpverleners van Helioskoop gezamenlijk plaats gevonden met die van Heliomare.
Arbo Unie en sociaal medische begeleiding
In het jaar 2010 werd de arbobasisdienstverlening vanuit Arbo Unie geleverd door de volgende
professionals:
- adviseur arbeidsomstandigheden
- psychologe/psychosociale adviseur
- arbeidsdeskundige
- arbeids- en organisatieadviseuse
- verzuimconsulente
- bedrijfsarts
De administratieve en secretariële ondersteuning van het verzuim werd door het verzuimbureau van
Heliomare uitgevoerd.
Op het gebied van preventie, verzuim en re-integratie, constateert ArboUnie dat Heliomare zich
optimaal inspant om het verzuim(cijfer) beheersbaar en op een laag niveau te houden. De inzet van
re-integratie ondersteunende maatregelen/middelen/mogelijkheden worden optimaal benut
(behandelinterventies, arbeidstrainingen, inzet mobiliteitsbureau).
Het verzuimcijfer over 2010 is gestegen van 4,1% naar 5,0% voor Stichting Heliomare, en van 7,0%
naar 7,1% bij Stichting Helioskoop. De instroom in de WIA was zeer gering (2 toegekende WIAaanvragen).
In een 4-6 wekelijkse cyclus was op de diverse afdelingen en locaties een sociaal medisch team
overleg. Aan deze besprekingen namen deel: de leidinggevenden, de personeelsfunctionaris en de
bedrijfsarts.
68

Overzicht van de verrichtingen uitgevoerd door de bedrijfsarts en verzuimconsulent 9
Activiteit ten behoeve van Heliomare
69
Aantal verrichtingen
in 2010
Verzuim/re-integratiespreekuur 362
Telefonisch spreekuur 145
Arbeidsomstandighedenspreekuur 25
Consult frequent verzuim 21
Probleemanalyse bedrijfsarts 32
Beknopte probleemanalyse verzuimconsulent 27
Re-integratieverslag bedrijfsarts /78 e week:
Actueel medisch oordeel
Bijstelling probleemanalyse 0
Huisbezoek/spoedcontrole 0
Aantal gestarte interventie trajecten arbopsycholoog en maatschappelijk
werker.
Overleg OR/VGW/Infectie commissie 2
Sociaal Medisch Overleg 90
Arbeidsomstandighedenspreekuur
Het arbeidsomstandighedenspreekuur biedt de mogelijkheid aan de medewerkers om vragen voor
te leggen aan de bedrijfsarts. Het spreekuur is vrij toegankelijk voor alle medewerkers. Op dit
spreekuur kunnen werkgerelateerde zaken vertrouwelijk besproken. Er werd 25 maal gebruik
gemaakt van het arbeidsomstandighedenspreekuur, hoofdzakelijk voor een individueel advies.
Overige advisering en diensten
De bedrijfsarts had zitting in de infectiecommissie die 3 maandelijks vergaderde. Om pragmatische
reden is er voor gekozen dit te veranderen in op “afroep”.
Beroepsziekten
De bedrijfsarts participeert in een pilotonderzoek 'Peilstation Intensief Melden'. Het ministerie van
Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) in
2008 gevraagd om een 'Peilstation Intensief Melden' op te zetten die vervolgens op 1 januari 2009
van start is gegaan. In 2010 is er geen sprake geweest van directe beroepsziekten waar een
meldingsplicht voor bestaat aan het Centrum voor Beroepsziekten in Amsterdam.
Medezeggenschap
Voor het verslag van de Ondernemingsraad wordt verwezen naar § 3.4.
MD-beleid (Management Development)
Maatschappelijke ontwikkelingen en de nieuwe koers van Heliomare – trajecten over de
bedrijfsonderdelen heen – vragen om bijzondere kwaliteiten van de leidinggevenden van Heliomare.
Het gaat niet alleen om het uitdragen van een gezamenlijke visie, het uitstralen van leiderschap of
voorop lopen in eigen gedrag.
9 Informatiebron: spreekuurgegevens van de bedrijfsarts en verzuimconsulent.
7
17

Het is noodzakelijk dat leidinggevenden hun vaardigheden aanpassen aan een steeds weer
veranderende omgeving. Heliomare is in 2006 gestart met het ontwikkelen van een traject waarbij
de leidinggevenden ondersteund worden in hun ontwikkeling, mede in relatie tot de ambities van
Heliomare om als eenheid te functioneren.
Binnen het MD traject gaan we van de volgende visie uit:
- Verbinding is essentieel
- Leren van en met elkaar
- Leren kan zowel een individueel als een collectief proces zijn
- Leren wordt effectief ondersteund door een proces van waarderend onderzoeken (kijken wat er
al is en wat al goed gaat in plaats van het “kloofdenken”)
- De werkplek is een krachtige leeromgeving
- Uitgaan van kracht en talent
- De kracht van het samen creëren.
In 2010 is de nadruk meer komen te liggen op “maat”-trajecten, dit was als reactie op vragen uit het
middenkader. Dit heeft onder meer geleid tot de volgende workshops:
- leidinggeven vanuit waarderend perspectief
Er zijn vier workshops gegeven, waaraan in totaal 43 leidinggevenden aan hebben
deelgenomen. Enkele uitspraken vanuit de evaluatie:
- Ervaringen delen
- Je staat er niet alleen voor
- Bewustwording
- Opnieuw kijken en meer bewust erin gaan staan
- Positieve insteek
- gespreksvoering:
Er zijn 3 workshops gegeven, waaraan 25 leidinggevenden hebben meegedaan. Enkele
antwoorden op de vraag, wat neem je mee uit deze workshop:
- Aandacht voor competenties van de anderen en mijzelf
- Oefenen met feedback geven
- Er zijn meer wegen naar Rome
- Hoe het is om het gesprek zelf te ondergaan
- Ervaringen met collega leidinggevenden delen
- Pas op met vooroordelen
- Meer uitleggen waarom
Daarnaast is in 2010 aandacht uitgegaan naar meewerkend leidinggevenden. Deze hadden nog niet
deelgenomen aan het MD-traject. Ook hiervoor is maatwerk ontwikkeld. Twee groepen hebben dit
traject gevolgd. In totaal hebben 22 medewerkers deelgenomen.
Ten slotte is in het MD-traject nu tevens ruimte voor coachingstrajecten ingebouwd. Vaak wordt
deze coaching door eigen medewerkers verzorgd.
Integraal opleidingsbeleid
Het opleidingsplan van de bedrijfsonderdelen van Heliomare wordt opgesteld aan de hand van de
strategische keuzes uit het strategisch beleidsplan. Deze opleidingsplannen worden deels
afzonderlijk door de bedrijfsonderdelen opgesteld en deels organisatiebreed. Voor de ontwikkeling
van de medewerkers stelt de organisatie zowel interne als externe opleidingen beschikbaar.
De navolgende interne opleidingen worden gegeven:
- AED
- Affolter intern
- Amputatiescholing
- Basis Medische Zorg
- Bedrijfshulpverlening
- Brandinstructie
- Coaching
- COCP
- Conflicthantering
- Combinatiecursus
70

- Crashteam
- Dwarslaesie
- EHBO
- Excel-Word-Powerpoint
- Gedelegeerde toetsers
- Introductiebijeenkomst
- Klinische lessen
- Niet Aangeboren hersenletsel
- Neurorevalidatie
- Pijn
- Reanimatie
- Tillen
- Werkbegeleiding
- Master Special Educational Needs (SEN)
- Trainingen projectmatig werken Prince2
Dit jaar hebben 1.622 medewerkers een interne opleiding gevolgd en 75 medewerkers een externe
opleiding.
Competentiemanagement
In de context van competentiemanagement is de HR-gesprekscyclus ingevoerd. Bij de
totstandkoming van deze cyclus is gebruik gemaakt van ‘best-practices’ in Heliomare. De
gesprekscyclus wordt benaderd vanuit het “waarderend perspectief”. Het middenkader is hierin
getraind. Daarnaast heeft er een evaluatie plaatsgevonden. De reacties waren over het algemeen
zeer positief, er was wel commentaar op de schriftelijke vastlegging. Dit heeft geleid tot een paar
praktische aanpassingen in de verslagformulieren.
Functiewaardering
Er worden binnen de corporate twee grote functiewaarderingssystemen gehanteerd: FWG ten
behoeve van de CAO-G en de CAO-Z en FUWA voor onderwijs. Met betrekking tot FWG is gestart
met het resultaatgericht beschrijven van functies, dit wordt in 2011 doorgesproken met de
ondernemingsraad. Binnen onderwijs is in het kader van FUWA een totale harmonisatie van functies
gaande. Alle functies zijn door een fuwa-werkgroep weergegeven in een functieboek. De
medewerkers hebben vervolgens een functie toegewezen gekregen en zijn ingedeeld. Zowel op de
functie-inhoud als de functie-indeling kan bezwaar worden aangetekend. Deze (interne)
bezwaarprocedures zullen starten in 2011.
4.6 Samenleving en belanghebbenden
4.6.1 Samenleving
Heliomare heeft veel te bieden aan zorg, onderwijs en dienstverlening aan mensen met een
dreigende of reeds bestaande handicap. Wij bieden hen díe ondersteuning die zij nodig hebben om
zo goed als mogelijk zelfstandig te kunnen functioneren in de maatschappij, variërend van preventie,
kortdurende interventies tot levensloopbestendige zorg en ondersteuning.
De holistische mensvisie van Heliomare is dat wij de essentiële waarde van vrijheid en
zelfstandigheid erkennen. Daarom scheppen wij de voorwaarden waaronder klanten met een
dreigende of aanwezige handicap hun zelfstandigheid zo veel mogelijk kunnen herwinnen of
behouden. De aanpak van Heliomare is individueel van aard, want iedere klant is uniek en vraagt
om een eigen specifieke aanpak. De autonomie van de klant staat hierbij voorop. De klant zelf geeft
aan wat hij wil in het leven en welke keuzes hij wil maken: de klant neemt de regie in eigen hand.
Heliomare op haar beurt doet er alles aan om hiervoor de juiste ondersteuning te bieden.
71

In het huidige tijdsgewricht wordt van ons meer verwacht dan alleen het uitvoeren van onze corebusiness.
Om onze klanten zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn, willen wij onze
werkzaamheden verrichten als maatschappelijk verantwoorde onderneming, waarbij we rekening
houden met mensen binnen en buiten de onderneming (people), het leefmilieu (planet) en de
productie en economische effecten van goederen en diensten (profit). Maatschappelijk verantwoord
ondernemen richt zich op het versterken van de positieve effecten en het beperken van de
negatieve effecten.
Een belangrijk onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen is transparantie, dat
betekent dat wij betrouwbaar zijn in onze bedrijfsvoering en er verantwoording over afleggen in ons
jaardocument, waarbij wij aantonen dat de publieke middelen worden ingezet voor de doelen
waarvoor deze bestemd zijn. Dit is een voorwaarde voor maatschappelijk ondernemen.
Ondernemerschap draagt bij aan het realiseren van deze maatschappelijke doelstellingen. Vanuit de
diverse bekostigingssystemen krijgt Heliomare echter niet altijd voldoende ruimte om ondernemende
initiatieven te ontplooien. Toch doen wij er alles aan om binnen de marges van de regelgeving die
kansen te benutten die goed zijn voor onze klanten, en daarmee ook goed voor onze
maatschappelijke onderneming
Meerwaarde voor mensen
Zoals hierboven al vermeld gaat Heliomare uit van de essentiële waarde van vrijheid en
zelfstandigheid van mensen. Daarom scheppen wij de voorwaarden waaronder klanten met een
dreigende of aanwezige handicap hun zelfstandigheid zo veel mogelijk kunnen herwinnen of
behouden. Hiervoor ontwikkelen wij steeds nieuwe programma’s, bijvoorbeeld voor specifieke
doelgroepen als autisten, mensen met NAH, en mensen met amputaties. Ons doel is om onze
klanten weer zo zelfstandig mogelijk aan de maatschappij deel te kunnen laten nemen, bij voorkeur
vanuit de thuissituatie. Waar mogelijk ondersteunen wij mensen bij het volgen van onderwijs of het
verrichten van arbeid. Mocht dit niet meer mogelijk zijn, dan dragen wij zorg voor andere vormen
van dagbesteding. Daar waar Heliomare mensen zelf geen zorg, onderwijs of ondersteuning kan
bieden, gaan wij op zoek naar collega-instellingen waar deze diensten wel worden geboden.
Meerwaarde voor de maatschappij
Heliomare is een sterk merk op het gebied van zorg, onderwijs en ondersteuning voor mensen met
een (dreigende) beperking. Het afgelopen jaar heeft Heliomare vele malen op positieve wijze de
(regionale) kranten en televisie gehaald. Heliomare biedt een belangrijke bijdrage door mensen met
een (dreigende) beperking te ondersteunen om in te maatschappij terug te kunnen keren. Heliomare
neemt hiervoor nadrukkelijk het voortouw om de acceptatie en emancipatie van mensen met een
lichamelijke beperking te stimuleren. Zo heeft Heliomare samen met de andere instellingen binnen
REA College Nederland actief gelobbyd om deze speciale beroepsopleiding voor jongeren met een
beperking in stand te houden.
De werkzaamheden van Heliomare ter voorkoming van uitval uit het onderwijs- of arbeidsproces
levert de maatschappij tevens een kostenbesparing op, aangezien hierdoor minder uitkeringsgelden
en AWBZ-middelen uitgegeven hoeven te worden. Ook door research & development,
zorgvernieuwingsprojecten en nieuwe revalidatietechnieken levert Heliomare een bijdrage om
mensen met een beperking beter te kunnen laten functioneren in de maatschappij.
Meerwaarde voor het milieu
Heliomare voldoet aan alle wettelijke normen op milieutechnisch gebied, inclusief voorschriften op
het gebied van legionellapreventie. Daarnaast investeert Heliomare in energiebesparende
maatregelen, zoals een Warmte Kracht Koppelinstallatie (WKK) en het toepassen van
lichtafhankelijke schakelingen in de gebouwen van Heliomare. Ook aan afvalscheiding besteedt
Heliomare veel aandacht.
4.6.2 Belanghebbenden
Begin 2006 is het beleid “Dialoog met belanghebbenden” vastgesteld. In deze beleidsnotitie is
beschreven wie de belangrijkste belanghebbenden zijn, waarover deze belanghebbenden worden
geïnformeerd en hoe deze belanghebbenden worden betrokken bij beleidsontwikkeling.
72

Externe belanghebbenden zijn o.a. de zorgverzekeraars en zorgkantoren, de Inspectie voor de
Gezondheidszorg, de Onderwijsinspectie, collega-organisaties, REC Noord-Holland, REA College
Nederland, brancheorganisaties (o.a. VGN, NVZ, RN, etc.), ministeries (o.a. VWS, SZW, OCW),
provincie Noord-Holland, gemeenten, Dorpsraad Wijk aan Zee, UWV, NZa, bank, accountant,
Arbodienst, cliëntenorganisaties, opleidings- en onderzoekscentra en werknemersverenigingen, en
omwonenden van de locaties van Heliomare.
4.7 Financieel beleid
Gang van zaken tijdens het boekjaar en toestand per balansdatum
De totale bedrijfsopbrengsten van de groep Heliomare is licht gedaald van € 83.281.240,- naar
€ 82.357.599,-. Deze daling heeft vooral betrekking op de kortingen in het wettelijk budget.
Het totale resultaat van de groep Heliomare over het verslagjaar komt uit op positief € 2.187.705,-
Dit is € 1.125.113,- lager dan het resultaat van € 3.312.818,- in 2009.
De toename van het eigen vermogen is gelijk aan het resultaat en daarmee bedraagt het eigen
vermogen ultimo 2010 € 19.526.51,-.
Liquiditeit
De liquiditeit geeft de mate weer, waarin Heliomare in staat is om op korte termijn aan haar direct
opeisbare verplichtingen te voldoen. De current ratio is een kengetal om de financiële toestand en
specifiek de liquiditeit van een bedrijf te meten. Het geeft de mate aan waarin de verschaffers van
het kort vreemd vermogen (kortlopende schulden) uit de vlottende activa kunnen worden betaald.
Deze wordt met de volgende formule berekend: vlottende activa (inclusief liquide middelen) gedeeld
door de kortlopende schulden. Ultimo 2009 was de liquiditeit 1,6, een gezonde waarde. De liquiditeit
is in de loop van 2010 nog verder opgelopen en komt ultimo 2010 uit op 2,1. Dit is een zeer gezonde
waarde.
Solvabiliteit
De solvabiliteit wordt bij zorginstellingen meestal uitgedrukt door het eigen vermogen als percentage
van de bedrijfsopbrengsten te berekenen. Bij de beoordeling van solvabiliteit wordt daarnaast in de
regel gebruik gemaakt van de gangbare ratio eigen vermogen als percentage van het totale
vermogen.
Het eigen vermogen als percentage van de bedrijfsopbrengsten is gestegen van 20,8% in 2009 naar
23,7% in 2010. Het eigen vermogen als percentage van het totale vermogen stijgt van 28,4% in
2009 naar 29,8% in 2010.
Kasstromen
De inkomende kasstroom van Heliomare bestaat voor een deel uit 'vaste bekostiging' en komt voor
de andere deel binnen op factuurbasis. De vaste bekostiging is ten behoeve van Onderwijs,
Arbeidsintegratie en Wonen en Dagbesteding, de andere helft betreft met name de declaraties aan
de zorgverzekeraars voor het onderdeel Revalidatie. De uitgaande kasstroom betreft de salarissen,
loonheffing en sociale premies, crediteuren inclusief alle investeringen en rente en aflossing.
In 2010 had Heliomare een positieve kasstroom uit operationele activiteiten, een uitgaande
geldstroom voor investeringen en een negatieve kasstroom uit financieringsactiviteiten.
Financiering
Op het gebied van de financieringsstructuur conformeert Heliomare zich aan de ‘gouden
balansregel’. Dit houdt in dat vaste activa gefinancierd worden met eigen en lang vreemd vermogen.
Als interne protocollering voor evenwichtig balansbeheer wordt aangehouden dat niet meer dan
20% van de genoemde activa met kort vreemd vermogen wordt gefinancierd. Zowel ultimo 2009 als
ultimo 2010 waren de vaste activa volledig gefinancierd uit lang vermogen (eigen en vreemd).
De reguliere exploitatierekening en de bouwkredieten zijn ondergebracht in een zogenaamde
‘compte joint’ rekening waardoor de debetsaldi van de bouwkredieten worden verrekend met het
creditsaldo van de exploitatierekening.
73

Jaardocument 2010
II Jaarrekening
75