Gebiedsprogramma Salland 2006-2008. - Provincie Overijssel

www. overijssel.nlProvinciale Staten van de provincie OverijsselPostadresProvincie OverijsselPostbus 100788000GB ZwolleTelefoon 038 425 25 25Telefax 038 425 75 20Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk DatumZC/2006/417 01 02 2006Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bijGebiedsprogramma 425 18 87 hr. N. BeukemaSallandOnderwerpGebiedsprogramma Salland 2006-2008.Bijgaand ontvangt u het Gebiedsprogramma Salland 2006-2008. Het Bestuurlijk Gebiedsoverleg (BGO)Salland heeft op 8 december 2005 ingestemd met het programma.Het gebiedsprogramma geeft een tweejarige doorkijk in de ambities die de gezamenlijke partners inSalland hebben binnen de gebiedsgerichte samenwerking. Vanaf 2007 zal het InvesteringsbudgetLandelijk Gebied (ILG) van het Rijk een belangrijke rol gaan spelen op het platteland. Daarom sluitende thema's in deze vernieuwde versie van het gebiedsprogramma aan bij de thematiek van het ILG.Het gaat om de thema's: sociaal-economische infrastructuur, landbouw, versterking recreatie entoerisme, weteringensysteem en de IJssel en landschapsversterking. Per thema is aangegeven wat deambities zijn, de voorgestane aanpak en is heel concreet aangegeven wat we via de gebiedsgerichtesamenwerking per 31 december 2007 willen realiseren.Het gebiedsprogramma wordt jaarlijks vernieuwd. Vanaf 2007 vormt de ILG-overeenkomst met het Rijkde basis. Gebiedsgericht werken in Salland betekent de inzet van iedereen, overheden, maatschappelijkeorganisaties en burgers.Gedeputeerde Staten van Overijssel,Voorzitter,Secretaris.Bij correspondentie graag kenmerk vermelden. RABO Zwolle 3973.41.121Tijdens de renovatie van het provinciehuis is een deel van de organisatie gehuisvest opkantoorlocatie Rechterland 1 te Zwolle. Zie voor meer informatie www.prv-overijssel.nl/adres.BezoekadresLuttenbergstraat 2 ZwolleRechterland 1 Zwolle

Gebiedsprogramma Salland 2006-2008Gebiedsgericht werkenAanjaagteam SallandJanuari 2006

ColofonDatumjanuari 2006AuteurAanjaagteam SallandFotografie/IllustratiesJob BoersmaProject/kenmerkGebiedsgericht werken SallandInlichtingen bijAanjaagteam SallandTelefoon 038 425 25 05Salland@prv-overijssel.nlAdresgegevensProvincie OverijsselLuttenbergstraat 2Postbus 100788000 GB Zwollewww.overijssel.nl

Inhoudsopgave1 Inleiding 52 Schets van Salland 72.1 Salland 72.2 Stand van een jaar 92.3 Vijf thema’s 103 Thematische uitwerkingen 113.1 Sociaal-economische structuurversterking 113.2 Landschapsversterking 133.3 Landbouw 153.4 Weteringsysteem en de IJssel 173.5 Recreatie en Toerisme 194 Proces en Communicatie 214.1 Proces 214.2 Communicatie 224.2.1 Communicatie per doelgroep 224.2.2 Communicatiemiddelen 225 Bijlagen 24- Bijlage 1: Prestatietabel Reconstructiedoelen 2005-2006 24- Bijlage 2: Voortgangstabel gebiedsprogramma 2005-2007 27- Bijlage 3: Investeringsagenda Salland 2007-2013 32

1 InleidingDe Sallander“Sallaand, ’t is ut laand det mie geet boavenal!”. Volgens deze regel uit het Sallandlied is deSallander erg gesteld op zijn of haar land. Deze liefde heeft zich de afgelopen jaren verbreed totandere groepen mensen. Mensen die van geboorte geen Sallander zijn, maar hier zijn komen wonenen werken. Om te genieten van het mooie dat Salland te bieden heeft en gebruik te maken vanmogelijkheden die hier zijn. Salland is niet meer het land van de Sallanders alleen. Sallandverandert van samenstelling en dat betekent veel.De traditionele gedachte dat Salland een agrarisch gebied is en dat de Sallanders leven binnen desociaal-economische banden van een agrarische samenleving gaat steeds minder op. Het aantalniet-agrariërs in Salland neemt toe. In de dorpen en steden is dat natuurlijk al langer zo, maar overniet al te lange tijd zullen ook in het buitengebied procentueel meer niet-agrariërs dan agrariërswonen. De meeste grond blijft wel voor de landbouw in gebruik. Deze omschakeling betekent dat deverhoudingen tussen traditionele en nieuwe belangen in het buitengebied anders komen te liggen.Nieuw zijn de belangen van mensen die geld hebben om “buiten” te wonen, mensen die in hetbuitengebied willen recreëren, mensen die in leegkomende agrarische gebouwen een bedrijfje willenvestigen en noem zo maar op. Deze belangen conflicteren met de traditionele belangen van degrondeigenaren en dan vooral de landbouw, die meer dan wie ook economisch afhankelijk is van datlandelijke gebied. Zij verdienen daar hun boterham. Nationale en internationalemarktontwikkelingen maken dat het verdienen van die boterham steeds meer moeite kost.Beperkingen op grond van milieu- en natuurwetgeving vormen een ander stuk in de lastige puzzel.Nieuwe evenwichtenDit klinkt als een somber beeld, maar dat is niet per definitie zo. De veranderende samenstelling vande Sallandse bevolking en het verschuiven van de economische potenties van het landelijk gebiedbieden juist vele kansen en mogelijkheden. Deze zullen er voor zorgen dat het ook in de toekomstmogelijk is om het Sallandse land en de Sallandse burger een goed leven te bieden. Deze is hooguitanders dan tot voor kort het geval. Er is behoefte aan nieuwe evenwichten. De economische waardeen de beleving van het Sallandse landschap bijvoorbeeld staan op dit moment sterk in debelangstelling. Landschap is in deze een breed begrip. Het is niet alleen het landschap in zijn fysiekeverschijningsvorm, maar ook de sfeer die het landschap oproept bij bewoners en mensen die ertijdelijk verblijven. Een mooi landschap stuwt de huizenprijs en de mogelijkheden voor recreatie entoerisme. De landbouw heeft op haar manier bijgedragen aan een mooi landschap en heeft hetlandschap gevormd zoals het nu is. Als beheerder van het landschap blijven boeren dan ook eenbelangrijke rol spelen.Voor de samenwerkende overheden in Salland is het van groot belang de nieuwe evenwichten tevinden en te begeleiden. Dat kan niet zonder samenspraak met de individuele en maatschappelijkebelanghebbenden. Het in 2004 vastgestelde Reconstructieplan heeft al een belangrijke invullinggegeven aan de nieuwe evenwichten in het landelijk gebied. Uitvoering van het Reconstructieplan isdaarom de eerste prioriteit. Het inspelen op actuele ontwikkelingen en kansen is het tweede deelvan de opdracht. Aansluiten bij de eigen initiatieven van de Sallanders zelf staat daarbij hooggenoteerd.Gebiedsprogramma Salland 2006-2008 - ReconstructieVoor u ligt het tweede gebiedsprogramma voor Salland. Vorig jaar is voor het eerst gestart metopstellen van een gebiedsprogramma als neerslag van de gezamenlijke inspanningen van deoverheden in Salland. Deze tweede versie bouwt hierop voort als een vorm van actualisatie. Hetdoel en de structuur van het gebiedsprogramma is nagenoeg onveranderd. De directe relatie met deuitvoering van het Reconstructieplan maakt dat het gebiedsprogramma tegelijk de Sallandse

vertaling van het Overijsselse Uitvoeringsprogramma Reconstructie 2005-2006 is. Om deze redenzijn de doelen en resultaten voor 2005 en 2006 zo expliciet mogelijk gemaakt en in bijlage 1opgesomd. De voortgang staat vermeld in bijlage 2.Investeringsagenda 2007-2013Van hogerhand komt ook een nieuwe ontwikkeling op Salland en de Sallandse overheden af. Vanaf2007 start de Rijksoverheid met het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Dit is een hoopvolleontwikkeling, die zorgt dat het beschikbare Rijksgeld op een eenvoudiger manier beschikbaar komtvoor het landelijk gebied. De inzetbaarheid van het geld wordt flexibeler wat veel meermogelijkheden geeft voor maatwerk op Sallands niveau. Het Rijk vraagt hiervoor van de provincieeen meerjarige programmering van de ambities en investeringen voor de periode 2007 tot 2013.In 2007 stelt de Europese Unie een nieuwe cyclus van de Europse Structuurfondsen voor. VoorSalland bestaat er een duidelijke link tussen de ambities voor ILG en onze wensen voor de nieuweEuropese programma’s.In bijlage 3 is daarom de Investeringsagenda Salland 2007-2013 opgenomen. DeInvesteringsagenda geeft de strategische hoofdlijnen aan die in Salland de komende jaren wordengevolgd en speelt daarbij in op de kansen van ILG en de nieuwe Europese programma’s. Deinvoering van het ILG gaat op dit moment nog met veel onduidelijkheden gepaard. Hetzelfde geldtvoor de Europese programma’s. In de loop van 2006 en uiterlijk bij het volgende gebiedsprogrammazullen de Investeringsagenda en een bijbehorende prestatietabel definitief zijn.Eigenaar en/of eigenaarsHet Bestuurlijk Gebiedsoverleg Salland is eigenaar van dit gebiedsprogramma en de daarinverwoorde ambities. Lid van het Bestuurlijk Gebiedsoverleg (BGO) zijn de gemeenten Raalte, Olst-Wijhe en Deventer, de Waterschappen Groot Salland en Rijn en IJssel en de provincie Overijssel. Inhet gebiedsprogramma spreken deze zes overheden af welke prestaties zij zullen leveren tenbehoeve van de ontwikkeling van Salland. Het ambtelijke Aanjaagteam Salland is dagelijks actief omde plannen in dit gebiedsprogramma vorm te geven. De zes organisaties zijn zelf verantwoordelijkvoor de uitvoering van de plannen. In het bijgevoegde projectenboek staat hoe dit precies isafgesproken. Hierin staan de projecten genoemd die gezamenlijk leiden tot het behalen van degewenste prestaties en wordt aangegeven wie voor welk project aan de spreekwoordelijke lat staat.Het programma is echter bedoeld voor alle Sallanders. Aan de ene kant doordat een positieveontwikkeling van Salland en de Sallanders wordt beoogd. Belangrijk is aan de andere kant dat hetgebiedsprogramma ruimte biedt aan initiatieven die vanuit de Sallandse samenleving komen en totuitdrukking brengt wat Sallanders vinden en beleven. Om deze reden is (nu nog wordt) het conceptvan dit Gebiedsprogramma onder meer besproken met een selectie van maatschappelijkeorganisaties in Salland.Indeling gebiedsprogrammaHet Gebiedsprogramma Salland 2006-2008 kent de volgende indeling. In hoofdstuk 2 wordt eenkorte analyse geschetst van de ontwikkelingen in het gebied in termen van kansen en bedreigingen.Zij vormen de verantwoording voor de beoogde dynamiek in Salland. Tevens wordt kort teruggebliktop de behaalde resultaten in 2005. In hoofdstuk 3 worden vijf thema’s uitgewerkt, zowel indoelstellingen als in concreet te bereiken resultaten. Grotere en kleinere projecten dragen bij aanhet behalen van deze resultaten aan het eind van 2008. Hoofdstuk 4 bespreekt hetsamenwerkingsproces tussen de Sallandse overheden via het instrument gebiedsgericht werken ende communicatie over (onderdelen van) het gebiedsprogramma. In de bijlagen 1 en 2 zijnachtereenvolgens de kwantitatieve reconstructiedoelen voor de komende jaren opgenomen en de totnu toe bereikte resultaten. Bijlage 3 bevat de Investeringsagenda 2007-2013.Projectenboek 2006-2008De projecten behorende bij dit gebiedsprogramma zijn opgenomen in een apart projectenboek. Inhoofdstuk 2 de projecten die in 2006 concreet zullen worden uitgevoerd. In hoofdstuk 3 deprojectideeën die nog verder ontwikkeld moeten worden.

2 Schets van SallandHet gebied Salland bestaat uit de gemeenten Olst-Wijhe, Raalte en Deventer en is vrijwel in zijngeheel reconstructiegebied (alleen de voormalige gemeente Heino valt er buiten). Kernkwaliteitenvan het gebied zijn haar sociale verbanden, actieve verenigingsleven, natuur, waterlopen enlandschap in combinatie met cultuurhistorie. Dit laatste komt goed tot uitdrukking in delandgoederenzone ten noorden van Deventer. De grote landschappelijke lijnen van Salland zijn:de IJssel, de weteringen, het Overijssels Kanaal en de Sallandse heuvelrug (die zelf net buiten hetgebied valt). Water en waterwegen spelen in Salland een belangrijke rol.Kenmerkend voor Salland is ook het omvangrijke en aaneengesloten landelijk gebied waarin delandbouw een sociale en economische drager is en een belangrijke rol als beheerder van hetcultuurlandschap vervult. Middenin ligt de grote kern Raalte. De grootste stad, gelegen in hetuiterste zuiden van het gebied is de Hanzestad Deventer. De kernen Olst en Wijhe profiteren vanhun ligging aan de IJssel. Onderstaande ontwikkelingen en knelpunten spelen in Salland een rol.2.1 SallandDe SallanderHet bekende Saksische “Naoberschap” is ook in Salland een groot goed. De hoge dichtheid vanverenigingen en maatschappelijke organisaties komt hier mede uit voort. Al sinds jaar en dag isSalland het uitloopgebied van mensen uit de stad Deventer en verder. De landgoederen zijn deoudste voorbeelden van de komst van niet-Sallanders. De veranderende samenstelling van hetplatteland zet de laatste jaren versterkt door. De landbouw is niet meer de primaire bron vanarbeid. Het aantal landbouwers wordt minder en daarvoor in de plaats komen mensen die in Sallandwonen, maar elders werken. Het platteland wordt diverser qua bevolkingssamenstelling. Degevolgen hiervan zijn meervoudig. De bestaande sociale verbanden worden anders. Wensen die aanhet wonen in het platteland worden verbonden worden anders. Er is sprake van anderemobiliteitsstromen. Economische veranderingen doen de rest.Sociale- en economische structuur: leefbaar en vitaal plattelandBedrijvigheid in alle mogelijke vormen komt niet alleen op de daarvoor bestemde bedrijfslocatiesvoor, maar is verspreid over het platteland van Salland te vinden. Vaak zijn het één of tweebedrijven die de werkgelegenheid in een dorp of buurtschap bepalen. Deze bedrijven hebben daarook een belangrijke sociaal maatschappelijke functie in de vorm van sponsoring van clubs enevenementen. De werkgelegenheid in de landbouw neemt af. Nieuwe werkgelegenheid is vooral tevinden in de dienstverlening, bijvoorbeeld in recreatie en toerisme. De vrijkomende agrarischegebouwen bieden vestigingsmogelijkheden voor nieuwe bedrijven en voor voorzieningen. Daarnaastkan de (verbeterde) exploitatie van landgoederen een bijdrage leveren aan een vitaler platteland enkunnen recreatie en toerisme beter benut worden als nieuwe economische drager. Het in standhouden van de streekidentiteit en de cultuurhistorie is daarvoor van groot belang.Infrastructureel is Salland voldoende ontsloten, niet alleen via wegen, maar ook over het water enhet spoor. Wel kunnen bepaalde wegen veiliger of slibben zij dicht en zouden vaarwegen beterontwikkeld of benut kunnen worden. Respectievelijke voorbeelden zijn de weg Raalte-Zwolle en de hierop aansluitende weg Raalte-Holten. Ook het sluipverkeer dat hierdoor ontstaat zorgt voor verkeersonveiligheid op het platteland.De digitale infrastructuur op het platteland verbetert snel door plaatselijke en Salland-bredebreedbandprojecten (draadloos internet).

Twee knelpunten op het platteland zijn het langzaam maar zeker verdwijnen van voorzieningen,zoals gezondheidszorg, scholen, kinderopvang en winkels, en het tekort aan woningen voor ouderenen starters.Natuur, Landschap en CultuurhistorieDe aandacht voor ruimtelijk kwaliteit neemt toe. Landschap is niet alleen de fysiekeverschijningsvorm van natuur en cultuurhistorische elementen, maar ook de beleving van hetlandschap door mensen die er verblijven. Belangrijke en kenmerkende oorspronkelijke Sallandsenatuurwaarden zijn door ontginning, ontwatering en intensivering verdwenen. Bestaandenatuurwaarden gaan zonder maatregelen achteruit door verdroging, verzuring en vermesting. InSalland ligt een aantal EHS (Ecologische Hoofdstructuur) gebieden die door ecologische verbindingenmet elkaar verbonden worden. De IJsseluiterwaarden en de landgoederen nemen hier eenbelangrijke plaats in. Vanuit de beleidsmatige wens meer particulieren bij het natuurbeheer in teschakelen is een ombuiging naar agrarisch en particulier natuurbeheer gewenst. Het instrument vangroene en blauwe diensten wordt hiervoor ontworpen.Landschap en cultuurhistorie staan onder druk door onder andere nieuwe ontwikkelingen aan deranden van de kernen (woningbouw, bedrijventerreinen, infrastructuur) en de verandering van oudelandschapbepalende functies als waterbeheer en landbouw (schaalvergroting). De waarde van hetlandschap in economische termen wordt nog onderschat. De verwachting is dat landschapsbehouden –versterking in toenemende mate aandacht krijgt. De Sallandse landgoederen hebben een grotecultuurhistorische en landschappelijke waarde (natuur en grondgebonden landbouw). Deeconomische pijler van de landgoederen, de landbouw, staat echter onder druk.LandbouwDe landbouw is de grootste grondgebruiker in Salland en neemt hier een belangrijkere positie in danin de rest van Overijssel. De belangrijkste vorm van landbouw is melkveehouderij, gevolgd doorintensieve veehouderij (met name varkens, kippen in mindere mate). Het aandeel biologischelandbouw is nog zeer bescheiden.In Salland is regionaal sprake van een mestoverschot. De intensieve veehouderijen produceren teveel mest voor de beschikbare grond, maar ook de hoge veebezetting in de melkveehouderij vormteen probleem. Hier is extensivering gewenst.De ammoniakuitstoot uit de landbouw vormt een belangrijk deel van de stikstofneerslag (depositie)op natuurgebieden. Het depositieniveau in Salland ligt iets boven het provinciale gemiddelde. Metname de gebiedseigen ammoniak die dicht bij de bron neerslaat, zorgt voor hoge lokale uitschieters.Een negatieve sociaal economische ontwikkeling is de afname van het aantal agrarische bedrijvenen daarmee de landbouwafhankelijke werkgelegenheid. Het feit dat de landbouw als een van deeconomische dragers van het gebied onder druk staat, heeft ook gevolgen voor de inkomsten vande landgoederen. Met de landbouw als grote landschapsbepalende factor heeft het afnemendeaantal (melkvee)bedrijven grote gevolgen voor het landschap. De woonfunctie van het plattelandneemt toe. Vrijkomende agrarische gebouwen kunnen gesloopt worden in ruil voor woningbouw(Rood voor Rood), of gebruikt worden voor de huisvesting van nieuwe economische dragers.Het grootste deel van het Sallandse reconstructiegebied bestaat uit verwevingsgebied en er zijn elflandbouwontwikkelingsgebieden. Er is slechts een klein aantal extensiveringsgebieden, waardoor hetaantal voor verplaatsing in aanmerking komende intensieve veehouderijen beperkt is gebleven totdrie. Kansen voor de landbouw zitten hem vooral in ketenvorming, schaalvergroting (ookbijvoorbeeld in de vorm van clustering), specialisatie en verbreding (bijvoorbeeld in de vorm vanwater- of natuurbeheer, zorg en toerisme). Ook herkaveling kan de positie van de landbouw inSalland nog verbeteren. Er ontstaat ruimte voor kavelruilprojecten wanneer agrariërs stoppen ofverplaatst worden. Dit leidt tot een verbeterde landbouwstructuur en versterking van bedrijven.WaterWater maakt prominent deel uit van het Sallandse landschap. De IJssel, de weteringen en hetOverijssels kanaal vormen markante lijnen op de Sallandse kaart. Door klimaatveranderingen heeftwater in toenemende mate behoefte aan ruimte en een sterk robuust watersysteem. Dezeruimtebehoefte kan in Salland gecombineerd worden met natuur-, landschaps-, recreatie- en insommige gevallen ook landbouwdoelen. Salland beschikt over een aantal kwelgebieden, zoals deGooiermars, die een belangrijke natuur- en ecologische waarde hebben.De meest in het oog springende waterknelpunten in Salland zijn verdroging, veiligheid(wateroverlast) en kwaliteit. Het van oorsprong natte Salland is door de aanleg van weteringengeschikt gemaakt voor landbouw. De voor de landbouw gunstige lage grondwaterstand is nadeligvoor natuurwaarden die afhankelijk zijn van hogere waterstanden. Het Sallandse weteringsysteemleidt daarnaast tot een versnelde afvoer van water naar het IJsselmeer. In natte perioden kunnen er

in Zwolle dan problemen ontstaan. Ook de omgeving van de IJssel is een risicogebied voorwateroverlast. Op Rijksniveau is het vergroten van de veiligheid rond de grote rivieren waaronder deIJssel een aandachtspunt. Onder de noemer Ruimte voor de Rivier wordt het vergroten van deveiligheid gecombineerd met andere beleidsvoornemens.Het water in Salland heeft nog niet de gewenste kwaliteit. De emissie van milieubelastende stoffen(o.a. stikstof en fosfaat) is te hoog. De droge Sallandse zandgronden zorgen er voor dat dezestoffen makkelijk naar het grondwater uitspoelen. Ook is het af en toe nodig water met een minderekwaliteit vanuit de IJssel het gebied in te pompen. Ondanks de sterk verminderde emissies (dooro.a. milieuvriendelijke landbouw) zal de waterkwaliteit slechts langzaam verbeteren omdat delandbouwgrond voor een groot deel fosfaatverzadigd is. De kans op uitspoeling blijft daardoor groot.Recreatie en toerismeMet haar natuur- en landschapswaarden en cultuurhistorie heeft Salland een goed potentieel voorrecreatie en toerisme. Het aanbod blijft echter zowel kwalitatief als kwantitatief achter. Deverblijfsrecreatie speelt een kleine rol in Salland. Op bescheiden schaal worden overnachtingsmogelijkhedenop het platteland aangeboden. De vraag van de consument naar toeristische locatiesen activiteiten op het platteland neemt toe.Bestemmingen voor dagrecreatie zijn met name de natuur- en landschapswaarden in combinatiemet wandel- en fietsmogelijkheden in het gebied en het cultuurhistorisch erfgoed. Ook de IJssel iseen belangrijke bestemming, die zeker nog verder ontwikkeld kan worden.Het centrale, overwegend agrarische, deel van het gebied is niet goed ontsloten voor fietsers enwandelaars. Recreatief medegebruik van waterlopen en agrarische grond is nauwelijks ontwikkeld,maar biedt op projectniveau wel mogelijkheden. De buitengebieden van Deventer (Zandwetering,landgoederen, IJssel), Olst-Wijhe (IJssel en weteringen) en Raalte (landgoederen, diversewaterlopen) bieden voldoende mogelijkheden voor recreatie, maar zijn slechts matig bereikbaar entoegankelijk vanuit de stad.Naast productontwikkeling is ook de promotie en marketing van het Sallandse recreatieve entoeristische aanbod een belangrijk aandachtspunt. Het in 2004 opgerichte Sallands Bureau voorToerisme speelt hierin inmiddels een belangrijke rol.2.2 Stand van een jaarHet jaar 2005 was het eerste volle jaar dat het instrument gebiedsgericht werken heeft gedraaid.Het eerste Gebiedsprogramma 2005-2007 begon daarom ook met veel enthousiasme engetemperde verwachtingen. We begonnen immers met iets nieuws. Het is goed toch even kort terugte blikken op wat er in 2005 is geworden van onze voornemens.ConcreetVan het Gebiedsprogramma 2005-2007 zijn diverse onderdelen uitgevoerd en nog veel meer inontwikkeling gebracht. In bijlage 2 staan alle beoogde resultaten voorzien van een korte meldingvan de stand van zaken. Een greep uit de meest in het oog springende resultaten is per thema:ThemaResultaatSociaal-economische structuur - bouw en/of ontwikkeling van diverse kulturhuser (o.a.Olst, Okkenbroek, Bathmen)- Start project breedband in SallandLandschapsversterking - Initiatief Hoogstamfruit- Samenwerking op terrein ruimtelijke plannenLandbouwstructuur - Vaststelling Ontwikkelingsvisie Raalte Noord- Uitvoering twee projecten in de Gooiermars- Verplaatsing van IV-bedrijf uit HeetenRecreatie en toerisme - Aanleg wandelpaden Heeten en ontwikkeling diverseandere wandelstructuren (o.a. Sallandse Zandloper)- RustpuntenprojectWeteringen en IJssel - Start ‘IJssel, waar natuur en cultuur samenstromen’

SamenwerkingGebiedsgericht werken is een samenwerkingsinstrument van de zes overheden in Salland. Integraalwerken met het gebied als uitgangspunt en het behalen van concrete resultaten de belangrijkstegezamenlijke doelen. Na een jaar mag gezegd worden dat de overheden hun eerste stappen hebbengezet op het samenwerkingspad. Het Bestuurlijk Gebiedsoverleg (BGO) functioneert met een steedszwaardere agenda, waar ook niet meer alleen fysiek georiënteerde onderwerpen worden besproken.Een voorbeeld van een “zwaar” onderwerp is de beoogde samenwerking van de drie gemeenten bijde integrale herziening van de bestemmingsplannen buitengebied. Een voorbeeld van de verbredingvan de agenda is de bespreking en uitwerking van het onderzoek “Sociaal-economische kansen voorSalland”.Via het aanjaagteam is het aantal contacten met het gebied gegroeid. Het aanjaagteam fungeert indeze als een soort loket, wat nog wordt geïllustreerd door deelname met een stand aan diversemarkten in het gebied (o.a. oogstfeest Deventer, Salland Natuurfair, opening N348).Afstemming inhoudelijke en financiële doelenVia het BGO groeit de afstemming over inhoudelijke doelen. Er is echter nog wel het een en andernodig om de vrijblijvendheid van de onderlinge afspraken terug te dringen. Meerjarige financiëleplanning is daarvoor een voorwaarde. Op dit moment (dus ook in dit nieuwe gebiedsprogramma) isdat nog onvoldoende gebeurd. De komende jaren wordt dit verder ontwikkeld. Bovenregionalemiddelen als de nieuwe Europese programma’s en het Investeringsbudget Landelijk Gebied helpendaar zeker bij.2.3 Vijf thema’sDe ambities voor Salland voor de komende drie jaar worden in dit gebiedsprogramma 2006-2008uitgewerkt aan de hand van vijf thema’s. De zeven thema’s uit het vorige gebiedsprogramma zijnenigszins herschikt om aan te sluiten bij de thema’s uit het ILG . Andere belangrijke beleidsdoelen,zoals bijvoorbeeld de bescherming van natuur en milieu, hebben binnen deze thema’s een plaatsgekregen. Het gaat om de volgende vijf thema’s:- Sociaal economische structuurversterking;- Landschapsversterking;- Landbouw;- Weteringsysteem en de IJssel;- Versterken Recreatie en Toerisme.Thema’s GebiedsprogrammaSalland 2006-2008Sociaal-economischestructuurversterkingLandschapsversterkingLandbouwWeteringsysteem en IJsselRecreatie en ToerismeThema’s ILGSociale aspectenEconomische vitaliseringLeefbaarheid PlattelandLandschapNatuurLandbouwMilieu en LuchtkwaliteitWaterWater en BodemkwaliteitRecreatie

3 Thematische uitwerkingenIn dit hoofdstuk worden de vijf in het vorige hoofdstuk geïntroduceerde thema’s uitgewerkt. Ditwordt in alle gevallen gedaan aan de hand van vier stappen, namelijk een omschrijving van hetthema, het formuleren van de doelstelling binnen het thema, een beschrijving van de beoogdeaanpak en een overzicht van de beoogde resultaten.3.1 Sociaal-economische structuurversterkingOmschrijvingDe sociaal-economische structuur van Salland is historisch bepaald. Deventer als stad en Raalte alsregionale kern zijn de centra van handel en nijverheid. Olst en Wijhe volgen dit spoor op gepasteafstand, maar hebben ook elk hun economische dragers. De overige kernen en hetplattelandsgebied kennen in de landbouw een economische en sociale drager, waarop devoorzieningen in de dorpen en de buurtschappen gebaseerd zijn. Voor de teruglopende landbouwkomen andere functies in de plaats, deels spontaan, deels omdat overheden nieuwe ontwikkelingenstimuleren om de vitaliteit op het platteland te vergroten. (Nieuwe) ondernemers kunnen hierbijgebruikmaken van de nabijheid van grotere steden en kernen die, waarvan de inwoners hetplatteland steeds meer gebruiken als uitloopgebied. Door versterking van de relatie stad-land kan devitaliteit van het platteland toenemen.De maatschappelijke veranderingen maken dat voorzieningen op het platteland steeds minderworden. De bewoners moeten steeds grotere afstanden afleggen om gebruik te kunnen maken vandeze voorzieningen, terwijl omgekeerd de toenemende vergrijzing juist de roep om voorzieningendoet toenemen. Clustering van bestaande voorzieningen, het combineren van wonen metzorgvoorzieningen en het gebruik van nieuwe instrumenten als ICT brengen verlichting. Deinvoering van de Wet Maatschappelijke ondersteuning (WMO) dwingt overheden en instellingenopnieuw na te denken over de sociale structuur in Salland.Het product ‘Salland’ wordt voor een groot deel bepaald door het landschap en de socialeverbanden. Salland kan zijn eigen economische drager zijn wanneer deze eigen identiteit wordtversterkt en benut. Vooral voor de recreatie en het toerisme is dat van belang, maar ook woongenoten eigenheid profiteren. Vormen van burgerparticipatie, zoals de Deventer wijkaanpak, kunnen debetrokkenheid van de Sallanders bij hun eigen gebied versterken.Steeds vaker is de verkeersveiligheid op het platteland in het geding. De combinatie van agrarischverkeer, de bewoners en steeds vaker ook sluipverkeer levert gevaarlijke situaties op. Onder denoemer ‘duurzaam veilig’ werken de bestuurlijke en andere partijen in Salland samen terbevordering van de verkeersveiligheid. In het kader van het gebiedsgericht werken zal wordengezocht naar mogelijkheden deze initiatieven te koppelen aan andere gebiedsgerichte activiteiten.DoelstellingEen economisch sterk en leefbaar Salland waar nieuwe economische dragers worden ontwikkeld diepassen op het platteland, het voorzieningenniveau voldoet aan de vraag vanuit het gebied en deeigen Sallandse identiteit beter wordt benut.AanpakHet streven naar een vitaal platteland en leefbare kernen in Salland wordt in de periode 2006-2008met behulp van de volgende maatregelen gestalte gegeven:1. Clustering van voorzieningenOm het voorzieningenniveau op het platteland te garanderen is clustering noodzakelijk.

De gezamenlijke overheden streven naar een optimaal voorzieningenniveau in elke kernof buurtschap. Het introduceren van één of meerdere kulturhuser hoort hierbij, evenalshet inzetten van nieuwe (ICT-)technieken. Concrete initiatieven doen zich voor in Heino,Bathmen en Okkenbroek. Voor het bepalen van het gewenste voorzieningenniveau issamenspraak tussen de bevolking en de aanbieders van de voorzieningen essentieel.Hierbij horen ook de openbare voorzieningen in Salland en het programmeren vanbedrijvigheidsplannen.2. Nieuwe economische dragersHet platteland heeft behoefte aan nieuwe economische dragers. Het buitengebied leentzich goed voor dienstverlenende bedrijvigheid. Vrijkomende agrarischebedrijfsgebouwen (VAB’s) bieden vestigingsmogelijkheden voor nieuwe bedrijfjes in hetbuitengebied (met aansluiting op het riool daarbij als voorwaarde). Het is van belanghiervoor voldoende (beleids)ruimte te creëren op het gebied van ruimtelijke ordening enmilieu. In 2005 is een pilot in drie Overijsselse gemeenten afgerond. De resultatenhiervan zijn ook voor de Sallandse gemeenten bruikbaar. De drie Sallandse gemeentenwerken beleidskaders voor het gebruik van VAB’s uit.3. Salland op de (e)wegNieuwe economische activiteiten en de inzet van ICT-voorzieningen zijn gebaat bij eengoede infrastructuur. De gezamenlijke partners in Salland spannen zich in om eengoede breedbandvoorziening te realiseren.Ook kan de bereikbaarheid van Salland over het asfalt worden verbeterd. Met de aanlegvan rondwegen om Heeten en Wesepe is een start gemaakt.4. Sociaal-economische kansen voor SallandEquivalent en HX hebben de sociaal-economische kansen voor Salland in kaart gebracht.Het onderzoek biedt concrete handvatten op het gebied van wonen, werken en ruimteop het platteland. Deze worden verder uitgewerkt en benut. Dit gebeurt nu al in deplanuitwerking Olst-Wesepe.5. Sociale AtlasIn aanvulling op bestaande dorpsplannen en reeds uitgevoerde sociaal-economischeonderzoeken wordt de vraag naar voorzieningen op het platteland van Salland in kaartgebracht. Dit kan leiden tot een beter inzicht in de behoefte aan voorzieningen. Hieropkunnen toekomstige beleidsmaatregelen gebaseerd worden.6. Samenwerking en draagvlak voor innovatieInnovatie binnen het bedrijfsleven wordt ondersteund. Innovatie heeft betrekking opvernieuwing in productiemethoden, schonere producten en samenwerking tussenbedrijven.7. Ambulancespreiding SallandDoelstelling is een ambulancezorg met een zodanige spreiding en paraatheid datbereikbaarheid binnen 15 minuten na melding is gewaarborgd. Aandachtspunten zijnOlst, Wijhe en Bathmen in de regio IJssel-Vecht. In overleg met de gemeente Olst-Wijhe, de zorgverzekeraars en de ambulancediensten wordt gekeken naar maatregelendie overschrijding van de aanrijtijden kunnen verminderen. Hiervoor is een regionaalplan van aanpak opgesteld.8. Integrale dorpsplannenDoor knelpunten op dorpsniveau in samenhang aan te pakken wordt een kwalitatieveslag gemaakt. Ook de kosten die gepaard gaan met het opstellen van deuitvoeringsprogramma’s kunnen op deze wijze worden teruggebracht. De lokaledynamiek, die in het dorp ontstaat bij het aanpakken van een knelpunt, wordtvastgehouden en ingezet voor aandachtspunten op meerdere terreinen.ResultatenGenoemde maatregelen binnen het thema Sociaal-economische structuurversterking zijn geslaagdte noemen wanneer zij tussen nu en eind 2007 leiden tot de volgende concrete resultaten.- Concrete invulling van Vrijkomende Agrarische Bebouwing in Salland.- Een overzicht van gewenste voorzieningen per kern en buurtschap in Salland en het startenmet de oplossing van eventueel gesignaleerde knelpunten.- Realisatie van twee (2) clusters van voorzieningen (kulturhuser).- Een aanzienlijke verbetering van de elektronische bereikbaarheid van Salland.- Realisatie rondweg Heeten (voorjaar 2006) en starten met de aanleg van de rondwegWesepe.- Opstellen en uitvoeren van twee (2) integrale dorpsplannen in Salland.- De kwantitatieve reconstructiedoelen zoals verwoord in bijlage 1 op pagina 24.

3.2 LandschapsversterkingOmschrijvingDe kwaliteit van de ruimtelijke omgeving in Salland is groot. Aandacht voor landschap en desamenhang van functies in het landschap kunnen deze behouden en versterken. Plannen hiervoorzijn in ontwikkeling, met als concreet voorbeeld het project woonlandschappen. Dit project rondWesepe en Deventer beoogt de versterking van het landschap, gefinancierd door selectievewoningbouw op het platteland.Een belangrijke opgave voor Salland ligt in de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). InSalland bevinden zich vijf kerngebieden met hoge natuurwaarden die onderdeel uitmaken van deEHS: de langoederengebieden ten noorden van Diepenveen en Bathmen, de landgoederenzonetussen Heino en Raalte, omgeving Boetelerveld en de uiterwaarden langs de gehele IJssel. Ommigratie van planten en dieren tussen de natuurkernen mogelijk te maken, worden de EHSgebiedenmet elkaar verbonden. Door Salland is een deel van de "robuuste verbinding" gapland, dievan de Veluwe naar de Sallandse Heuvelrug loopt, van de IJssel via Laag Zuthem naar Heino. Geldvoor de realisatie hiervan komt van het Rijk. Daarnaast is het de bedoeling dat de provincie eenaantal smallere, ecologische verbindingszones, vooral langs beken en weteringen, aanwijst.Hiernaast is ook natuurbeheer door boeren, met aangepaste bedrijfsvoering, mogelijk. Het gaat danmet name om weidevogelbeheer en hooilandbeheerKenmerkend voor Salland zijn de vele landgoederen. Voor de cultuurhistorie van Salland zijn ze vangrote betekenis. Ze kenmerken zich door hun kleinschalige en afwisselende karakter quagrondgebruik (akkers, graslanden en bossen). Ze behoren tot de belangrijkste kernkwaliteiten vanSalland. Mooie voorbeelden zijn De Haere, Nieuw Rande, ’t Nijenhuis, Groot Hoenlo, De Kranekampen ’t Relaer en Boxbergen. De grootste grondbezitter is de Stichting IJssellandschap. De landbouwals drager van de landgoederen is aan sterke veranderingen onderhevig. Hierdoor staan landschapen cultuurhistorie onder druk.Ten noorden van Deventer bevindt zich de landgoederenzone. Deze heeft een belangrijke functie alsuitloop van de stad en de recreatieve en toeristische waarde voor de regio. Binnen en buiten delandgoederen neemt de agrarische bewoning af en de burgerbewoning toe. Dit vraagt aandacht vande nieuwe plattelandsbewoners voor hun eigen streek en inpassing van hun erf. Landschappelijkeinpassing is ook van belang bij uitbreidingen van steden en kernen en bij de ontwikkeling van visiesvoor (inplaatsing van landbouwbedrijven in) landbouwontwikkelingsgebieden.DoelstellingDuurzame ontwikkeling van landschappelijke, culturele en natuurlijke waarden met inpassing vanbewoning, landbouw, bosbouw en recreatieAanpakDe initiatieven die momenteel in het gebied genomen zijn, kennen nog onvoldoende vertaling naareen meer concrete aanpak. Voor Landschapsversterking zal daarom gewerkt moeten worden aanhet opstellen van uitvoeringsgerichte plannen.1. Versterking Ruimtelijke kwaliteitSalland was een van de twee studiegebieden voor een provinciale verkenning naar deconcretisering van het begrip ruimtelijke kwaliteit. Bij ruimtelijke kwaliteit gaat het omkwaliteit van verschillende landschapstypen, streekidentiteit, cultuurhistorie, ecologischekwaliteit en de toegankelijkheid hiervan. In Salland liggen er kansen op het gebied van de(vrijkomende) erven, nieuwe woon- en werkmilieu’s bij steden en dorpen (zie ookwoonlandschappen), inpassing van recreatie en nieuwe landgoederen. Deze kansen kunnenuitgewerkt worden in een gezamenlijk landschapsontwikkelingsplan voor Salland.2. Landschapsontwikkelingsplan (LOP) en afstemming ruimtelijke plannenEen LOP beschrijft de gewenste ontwikkelingen in een gebied uitgaande van de bestaandekwaliteiten van het landschap. Het LOP werkt een gedragen visie op het landschap uit inzowel wensen als concrete en uitvoerbare projecten en is een belangrijke bouwsteen voorbijvoorbeeld de ontwikkeling van het bestemmingsplan of streekplan. In Salland wordtgestreefd naar een gezamenlijk LOP. De ontwikkeling van het LOP gebeurt op interactievewijze en in samenwerking met relevante partijen.

3. Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en verbindingszonesOm de kwaliteit van de aangewezen natuurgebieden te verhogen, is in hetnatuurgebiedsplan Salland ruim 1600 ha. nieuwe natuur begrensd. Naast grondverwervingt.b.v. natuurorganisaties moet gedacht worden aan beheer door particulieren enkavelruilprojecten. Hierbij kan gedacht worden aan een kavelruilproject bij hetBoetelerveld, waarbij natuur- en waterdoelen gerealiseerd kunnen worden(Linderteleiding). De verbindingszones in Salland worden aangewezen en begrensd.4. WoonlandschappenHet project woonlandschappen behelst een studie naar de mogelijkheden om de kwaliteitvan het landschap te versterken en dit te financieren door middel van woningbouw op hetplatteland. Het uit Landstad Deventer voorvloeiende project wordt uitvoeringsgerichtgeformuleerd en vervolgens in uitvoering gebracht in Deventer en Wesepe. Succesvollevoorbeelden kunnen in een later stadium in andere delen van Salland en hetreconstructiegebied worden toegepast.5. Rood voor RoodDe gemeenten in Salland willen onderzoeken hoe ze optimaal gebruik kunnen maken vande Rood-voor-Rood regeling. Hiermee verwant is het vinden van nieuwe invulling vanVrijkomende Agrarische Bebouwing (VAB). Rood-voor-rood beoogt het afbreken vanlandschapontsierende schuren in ruil voor een bouwkavel. Uit de opbrengsten van de kavelwordt de sloop bekostigd. Daarna moet 70% van de restwaarde in landschap wordengeïnvesteerd.6. Streekeigen huis en erfHet project streekeigen huis en erf biedt huiseigenaren de mogelijkheid om concreet endeskundig advies te krijgen over de versterking van de kwaliteiten van hun erf en huis. Hetproject bestaat uit de delen voorlichting, advisering en uitvoering.7. “Toegewijd Landschap”Door de Stichting IJssellandschap is een concept ontwikkeld onder de naam “ToegewijdLandschap”. Binnen dit concept wordt gezocht naar ontwikkelingsmogelijkheden van debezittingen en zijn veel reconstructiedoelen te realiseren. Het concept kenmerkt zich doorde begrippen duurzaamheid (ecologisch, sociaal, economisch en emotioneel), degemeenschap als mededrager voor initiatieven, ruimte voor initiatieven van binnen en vanbuiten en thematische pijlers met oorsprong in de historie van het gebied. Samen metStichting IJssellandschap wordt het concept “Toegewijd Landschap” verder uitgewerkt enbij positief gevolg tot uitvoering gebracht.8. LandgoedversterkingsplannenMet behulp van landgoedversterkingsplannen worden de sterke en zwakke kanten vanlandgoederen in beeld gebracht en worden plannen ontwikkeld voor duurzameinstandhouding van deze landgoederen. Deze plannen worden ten uitvoer gebracht.9. Nieuwe landgoederenDe mogelijkheden van nieuwe landgoederen of (pacht)boerderijen als middel voorversterking van het landschap in het stadsrandgebied worden onderzocht.10. RivierenLandschapVersterking van de landschappelijke diversiteit en kwaliteit van het rivierenlandschap dooronder meer het ondersteunen van particulier en agrarisch landschapsbeheer (dorpen in hetgroen, traditionele erfbeplanting, groene en blauwe diensten) en het behoud vancultuurhistorische elementen.ResultatenGenoemde maatregelen voor Landschapsversterking zijn geslaagd te noemen wanneer zij tussen nuen eind 2007 leiden tot de volgende concrete resultaten.- Uitwerken en tot uitvoering brengen van het concept “Toegewijd landschap”.- Onderzoek naar de mogelijkheden van nieuwe landgoederen in de Stadsrandzone vanDeventer.- Opstellen van LOP voor (een deel van) Salland- Uitwerking en uitvoering van het project ‘Streekeigen huis en erf’.- Het ten uitvoer brengen van het project woonlandschappen.- Opstellen en uitvoeren van tien (10) landgoedversterkingsplannen.- Begrenzing en realisatie van de robuuste verbindingszone ven ecologischeverbindingszones. Hierna kan een nieuw Natuurgebiedsplan voor Salland worden opgesteld.- Kwantitatieve reconstructiedoelen zoals verwoord in bijlage 1 op pagina 24.

3.3 LandbouwOmschrijvingSalland wil zich in de toekomst gericht blijven profileren via de landbouw. De landbouw in Sallandheeft belang bij een duurzaam perspectief en een sterke landbouwstructuur. Belangrijke pijler vooreen sterke landbouwstructuur is de bevordering grondgebonden landbouw. Bij grondgebondenlandbouw ligt het accent op de verkavelingsstructuur en de omvang van de (huis)kavels.Uitgangspunt is het bieden van voldoende mogelijkheden voor weidegang (gewenst voor milieu endierwelzijn).Verbreding draagt eveneens bij aan de structuurversterking van de landbouw. Een economischperspectief puur en alleen gebaseerd op landbouwproducten is voor delen van Salland geenuitkomst meer. Hier moeten de mogelijkheden van extensivering en van de combinatie met groeneen blauwe diensten worden benut. Door het leveren van groene en blauwe diensten dragenagrariërs tegen vergoeding bij aan natuurbescherming of waterberging op hun land. Tenslotte kanhet inkomen van de landbouwer ook worden verbreed door het stimuleren van neventaken, zoals inde recreatie of in de zorg.Duurzame landbouw draagt ook bij aan versterking van de sector. De biologische landbouw is eenvan de potentiële dragers van het landelijk gebied in Salland, die eigentijds en flexibel in kan spelenop maatschappelijke functies en diensten die steeds duidelijker van het Overijsselse plattelandverwacht worden. Biologische bedrijven vervullen vaak een voorloperfunctie met innovaties op hetgebied van verduurzaming door de strenge certificeringregels. De biologische landbouw in Overijsselloopt achter bij de landelijke trend: 98 bedrijven, 1,1 % van het landbouw areaal is biologischversus 1,4 landelijk. Reden om de ontwikkeling van de biologische landbouw verder op eenbescheiden schaal te ondersteunen, naast de veel omvangrijkere ondersteuning voor deverduurzaming van de gehele agrarische sector.In de Reconstructiewet neemt het creëren van ruimte voor de intensieve veehouderij een centraleplaats in. Voor hun toekomstige ontwikkeling is het voor intensieve veehouders belangrijkduidelijkheid te hebben over de ruimtelijke mogelijkheden van een locatie. De reconstructiezoneringgeeft deze duidelijkheid. Voor bedrijven in extensiveringsgebieden bestaan geenuitbreidingsmogelijkheden en wordt gedurende de uitvoeringsperiode tot 2015 bezien ofverplaatsing, omschakeling of beëindiging van het bedrijf mogelijk is. De bedrijven inverwevingsgebieden hebben een beperkte ruimte voor eventuele uitbreidingen en hervestiging. Welis het mogelijk het predikaat ‘sterlocatie’ aan te vragen, wat inhoudt dat een bedrijf vooruitbreidingen in de toekomst milieuruimte kan reserveren. In de landbouwontwikkelingsgebieden is,naast uitbreiding en hervestiging, ruimte voor nieuw-vestiging met relatief veel mogelijkheden.Salland kent 11 grotere en kleinere landbouwontwikkelingsgebieden.DoelstellingIn Salland wordt gestreefd naar een duurzame ontwikkeling van de landbouw een economische,maatschappelijke en landschappelijke drager van het landelijke gebiedAanpakHet uitgangspunt is dat de landbouw op eigen kracht streeft naar een gezonde financieeleconomischetoekomst. De gezamenlijke overheden in Salland willen de bedrijven hierbij faciliteren.Hiervoor zijn de volgende instrumenten voor handen.1. Herverkaveling en extensiveringDe landinrichtingsprojecten Salland-West en Raarhoek-Veldhoek worden afgerond onderhet regime van de (oude) landinrichtingswet. De planuitwerking Olst-Wesepe wordtvertaald in uitvoeringsmodules. De gebiedsvisie voor Raalte-Noord wordt eveneensvertaald naar uitvoeringsmodules, welke worden uitgevoerd. Binnen de genoemde planengebiedsuitwerkingen is verbetering van de verkavelingsstructuur slechts een deelvan het doel. De creatie van nieuwe natuur is ook een relevant doel, naast bijvoorbeeldlandschap, recreatie, nieuwe economische dragers en sociale verbanden.Nieuwe initiatieven voor het verbeteren van de verkavelingstructuur wordenondersteund, zoals bijvoorbeeld het initiatief van de LTO-Raalte naar aanleiding van deenquête over ‘koeien in de wei’. Vrijwillige kavelruil wordt gestimuleerd, rekening

houdend met de gevoeligheden die zich rondom kavelruil afspelen. Gezocht wordt naarde mogelijkheden voor een zogenoemd kavelruil-plusproject. Kavelruil-plus is een vormvan landinrichting op basis van vrijwillige kavelruil. Bij alle herverkaveling is specialeaandacht voor de mogelijkheden van particulier beheer en de realisatie van de EHS. Inde Gooiermars bij Deventer draait op dit moment een dergelijk project.2. Faciliteren van de bedrijfsvernieuwingHet boeren is in eerste aanleg een economische activiteit. De overheidspartijen inSalland willen de landbouwsector faciliteren om op eigen kracht een gezondtoekomstperspectief te realiseren binnen de lokale mogelijkheden. Stimuland en degebiedscoördinatoren zijn in deze waardevolle partners. Binnen Salland wordtvoortgegaan met de inzet van gebiedscoördinatoren en wordt er gestreefd naar zoveelmogelijk afstemming van de werkplannen. Het project Toekomstgericht Ondernemenwordt door Stimuland uitgevoerd. Tenslotte wordt het aangaan van bedrijfseconomischesamenwerkingsverbanden tussen boeren gestimuleerd, zoals gezamenlijke inkoop viaInternet, waar in Deventer een aanzet voor is gedaan.3. Groene en blauwe dienstenGroene en blauwe diensten zijn gericht op het beheer van natuur en landschap in hetagrarisch cultuurlandschap (zoals houtwallen en oevers) en op het vasthouden vanwater op percelen en in de watergangen. Daarnaast kan een groene dienst ook bestaanuit het gedogen van een pad of een landschapselement.In Salland wordt gestreefd naar succesvol gebruik van groene en blauwe diensten. In2005 is nabij Wesepe het project Boeren met water van start gegaan.4. MilieuMaatregelen om de milieubelasting van de landbouw te verlagen worden gestimuleerd.Het gaat hier bijvoorbeeld om het oplossen van stankhinder, verplaatsing ofomschakeling van intensieve veehouderijen, het toepassen van innovatieve techniekenen het saneren van ongezuiverde lozingen. In Salland wordt in overleg met de sectoreen proefproject gestart naar de mogelijkheden van gebiedsgerichtegrondwaterkwaliteitsmeting (project Salland Waterproof, paragraaf 3.4).5. Duurzame productieIn Salland wordt de duurzame productie van landbouwproducten verder ondersteunddoor het versterken van de regionale afzetketens voor ecologische producten. Dit dientgepaard te gaan met marketingactiviteiten gericht op vraagbevordering. Het label‘Sallands Best’ wordt ondersteund en indien mogelijk ingebracht in het slow-food circuit.6. Landbouwontwikkelingsgebieden en clusteringDe ontwikkeling van landbouwontwikkelingsgebieden (LOG’s) vraagt extra aandacht. Intotaal zijn er elf LOG’s in Salland. In Salland werkt de gemeente Deventer een visie uitvoor het LOG Lettele. Naast een visie levert dit project een methodiek op die ook voorandere gemeenten in Salland bruikbaar is. Onderdelen van de visievorming zijn demogelijkheden tot clustering en de landschappelijke inpassing. De overheden zullenbinnen de grenzen van zorgvuldigheid en de Wet streven naar versnelling vanvergunning- en bestemmingsplanprocedures voor bedrijven die voor verplaatsing inaanmerking komen.7. BedrijfsverplaatsingIntensieve veehouderijen in extensiveringsgebied komen eventueel in aanmerking voorverplaatsing. Andere mogelijkheden zijn omschakeling, uitstootbeperkende maatregelen,verbreding of beëindiging. De overheden zullen hiervoor in onderlinge afstemminggesprekken starten met de betreffende veehouders en tot afspraken komen. In Sallandbetreft het drie bedrijven. Nadat veehouders een aanvraag hebben ingediend voor deverplaatsingsregeling, zal een omgevingsanalyse worden gemaakt8. SterlocatiesIntensieve veehouderijen in verwevingsgebied kunnen via de gemeente een aanvraagvoor een sterlocatie indienen. Bij toekenning van sterlocaties zal aandacht wordengeschonken aan inpassing in het landschap.9. Goede communicatieDe communicatie tussen ondernemers en overheden over beleid en instrumenten isonverminderd belangrijk. De gebiedscoördinatoren, Stimuland en hetCoördinatiecentrum Intensieve Veehouderij (C.I.V.) spelen hierin belangrijke rollen.

ResultatenGenoemde maatregelen binnen het thema Landbouw zijn geslaagd te noemen wanneer zij uiterlijkeind 2007 leiden tot onderstaande concrete resultaten.- In uitvoering brengen van een planuitwerking (Olst-Wesepe) en een gebiedsvisie (Raalte-Noord).- Het identificeren en in uitvoering brengen van één (1) kavelruilplusproject.- Uitvoering van het extensiveringsproject Gooiermars.- Bedrijfsvernieuwing in de landbouw stimuleren via de gebiedscoördinatoren.- Het op grotere schaal invoeren van groene en blauwe diensten waar mogelijk.- Het in uitvoering brengen van het project Toekomstgericht Ondernemen.- Het opzetten van een keten van ecologische streekproducten.- Procesafspraken over beëindiging, verplaatsing of functieverandering van de drie (3)intensieve veehouderijen in de Sallandse extensiveringsgebieden.- Elf (11) inrichtingsvisies voor landbouwontwikkelingsgebieden.- Uitgifte van het predikaat ‘sterlocatie’ voor aanvragers in verwevingsgebieden.- Realisatie gezamenlijke inkoop ( bijv via Internet).- De kwantitatieve reconstructiedoelen zoals verwoord in bijlage 1 op pagina 24.3.4 Weteringsysteem en de IJsselOmschrijvingDe verschillen tussen hoog en laag spelen een belangrijke rol in de (water)geschiedenis van Salland.Voordat de weteringen werden gegraven, fungeerde Salland als een spons: er werd veel watergeïnfiltreerd in de hogere gronden. In de lagere gebieden vloeide het teveel aan water langzaam engeleidelijk af. Het bijbehorende natuurtype was moerasbos. In de middeleeuwen werden in dedekzandlaagtes weteringen gegraven om de gebruiksmogelijkheden voor de landbouw te vergrotenen overlast te voorkomen. Pas in de 20 e eeuw nam de techniek een vlucht. De ontwatering enafwatering werden verbeterd ten behoeve van de landbouw. Nu zijn de weteringen veelal diepingesneden waterlopen. De typering ‘spons’ is niet langer van toepassing op Salland.De huidige situatie leidt tot problemen, zoals verdroging, overstromingen en terugloop in kwaliteitvan het water. De weteringen en het overige watersysteem bieden ook mogelijkheden. Het uniekekarakter van de weteringen, gelegen in de dalvormige laagten, biedt grote kansen voor recreatie entoerisme, natuurontwikkeling en als retentiegebied.De IJssel heeft altijd een belangrijke rol gespeeld voor Salland. Als belangrijke economische ader diede Hanzesteden verbindt, maar ook voor de flora en fauna in het water en de uiterwaarden, deboeren op de oeverwallen en de recreanten op en aan het water. Het rivierenlandschap rond deIJssel laat een samenhang zien van natuur, landschap, water, landbouw en recreatie en toerisme.Met de IJssellinie als verdedigingswerk en de Hanzesteden heeft de IJssel daarnaast ook eencultuurhistorische waarde.Belangrijke projecten voor de IJssel zijn: realisatie van nieuwe natuur in de IJsseluiterwaarden,behoud en versterking van het karakteristieke rivierenlandschap en de IJsseluiterwaarden, realisatievan veiligheidsmaatregelen in het kader van het project Ruimte voor de Rivier en betere benuttingvan de recreatieve potenties van de IJssel.DoelstellingDe doelstelling voor de watersystemen in Salland zijn het realiseren van een veerkrachtigwatersysteem in Salland, dat versterkend werkt voor andere functies als natuur, landschap, milieuen recreatie en toerisme. Voor de IJssel is het doel de versterking van de kwaliteit, deaantrekkingskracht en de veiligheid van de IJssel.AanpakDe noodzakelijke ontwikkelingen van het weteringensysteem en de IJssel worden in de periode2006-2008 met behulp van de volgende maatregelen gestalte gegeven:1. ZandweteringDe bestaande visie met betrekking tot de Zandwetering (masterplan Zandwetering)wordt in delen tot uitvoering gebracht. De toekomstvisie voor het noordelijk deel van deZandwetering wordt afgerond en op termijn in uitvoering gebracht. Eventueel deels als

onderdeel van de planuitwerking Olst-Wesepe. De recreatiemogelijkheden van deinwoners van Deventer worden sterk verbeterd door de ontwikkeling van het nieuweweteringpark dat aan de noordkant van de stad langs de Zandwetering zal ontstaan. Deverbindingen van Deventer naar het omliggende landelijke gebied worden kwalitatief enkwantitatief verbeterd, onder meer langs de weteringen en het Overijssels Kanaal. Decoördinatie en communicatie van alle projecten rondom de Zandwetering vraagtnadrukkelijk om aandacht. Er is behoefte aan centrale coördinatie van alle projecten.2. Soestwetering en Grote VloedgravenDe Soestwetering en de Grote Vloedgraven liggen beide voor een groot deel in hetgebied van de planuitwerking Olst-Wesepe. Voor de Soestwetering wordt ruimte gezochtvoor retentiegebieden met lokale natuurverbindingen. Ook de aansluiting met delandbouw is van belang. Langs de Grote Vloedgraven is de kern het onderzoeken van demogelijkheden voor grondgebonden landbouw, eventueel met bijzondere functies alswaterberging, landschap en natuur, recreatie en een verbinding tussen Heeten,Schoonheten en het Boetelerveld. Verder kan hier de ontwikkeling van “nieuwe natuur”en realisatie van de EHS ter plaatse als impuls bijgedragen aan de ontwikkeling van hetgebied, onder andere in samenhang met Landgoed Zonnebergen en de Bleerhorst.3. Schipbeek en DortherbeekVoor de Schipbeek en Dortherbeek wordt gezocht naar mogelijkheden voorwaterberging. Dit in combinatie met natuur (Dortherbeek) en recreatie (Schipbeek). Hetnevenaccent landschap en cultuurhistorie blijft bij beide van belang. De bestaande visiemet betrekking tot de Dortherbeek wordt tot uitvoering gebracht met als belangrijkaandachtspunt de inrichting van het bedrijvenpark A1 bij Deventer.4. WaternoodDit koepelproject van het waterschap Groot Salland betreft de herinrichting vanwatergangen voor verdrogingsbestrijding en het realiseren van een veerkrachtigwatersysteem in Salland. Dit betekent veelal ondiepere en bredere watergangen en hetinrichten van retentiegebieden. In totaal zal het watersysteem hierbij toenemen met ca400 ha (functieverandering van meestel agrarisch gebied naar een waterbestemming).Het waterschap Groot Salland heeft besloten tot een versnelde uitvoering van deWaternood maatregelen in Salland en maakt in 2006 een inventarisatie en een Plan vanaanpak. Nadrukkelijk wordt gezocht naar integraliteit en aansluiting bij de reconstructie,waarvoor nauwe samenwerking met de partners in Salland noodzakelijk is.5. Salland waterproofHet project Salland waterproof is een proefproject op deelstroomniveau om de meestoptimale mix van landbouwkundige, waterbeheer en inrichtingsmaatregelen te bepalenmet als doel te voldoen aan de nieuwe mestwetgeving, geïntegreerdegewasbescherming, WB 21 (waterveiligheidsproject) en EKW (Europese KaderrichtlijnWater), waarbij tevens een economische analyse wordt uitgevoerd. Deze inzichtenkunnen worden verspreid onder agrarische ondernemers en waterbeheerders elders inde provincie Overijssel en Nederland.6. Inrichting uiterwaarden IJsselIJsseluiterwaarden Olst (Duursche Waarden, Fortmonder Waarden, WelsummerWaarden, Veessense Waarden en Oenerdijkerwaarden): de uiterwaarden wordenverlaagd en ingericht voor nieuwe, riviergebonden natuur. Er worden geulen, plassen enpoelen aangelegd en er treedt een verruwing van het landschap op. Er zijn in dit gebiedconcrete plannen voor een nieuwe informatiecentrum van Staatsbosbeheer.Keizersrande betreft een inrichtingsplan voor de Keizers- en Stobbe Waarden en deBolwerksweide, dat nauw moet aansluiten bij landgoed Nieuw Rande. In het plan is ookplaats voor extensieve grondgebonden veehouderij (Boeren voor natuur) en recreatiefmedegebruik.7. Ruimte voor de rivierHet betreft de planning van duurzame, ruimtelijke veiligheidsmaatregelen waarbijrekening wordt gehouden met landschap, natuur en cultuurhistorie. De tijdshorizon voorRuimte voor de rivier is 2015.ResultatenGenoemde maatregelen voor het weteringensysteem en de IJssel zijn geslaagd te noemen wanneerzij tussen nu en eind 2007 leiden tot de volgende concrete resultaten.- Uitvoering van het Masterplan Zandwetering, waaronder het verbeteren van deverbindingen tussen Deventer en het omliggende landelijk gebied.

een partner in deze. Het fietspad van Deventer naar Olst, het fietspad langs hetOverijssels kanaal en de overige fietspaden uit het provinciale Raamplan fietspaden2003 worden gerealiseerd.3. PromotieSamen met het Sallands Bureau voor Toerisme wordt gewerkt aan een gerichtemarketing en promotie van Salland. Alle aspecten dienen hierin een plaats te krijgen,inclusief de promotie van streekproducten (Sallands Best). Er komt een promotieplanSalland en deze wordt ten uitvoer gebracht.4. De IJsselHet programma IJssel, waar natuur en cultuur samenstromen wordt ten uitvoergebracht. Door middel van deelprojecten die een verbinding leggen tussen de elementenwater, natuur en cultuur beoogt dit project de toeristisch-recreatieve mogelijkhedenlangs de IJssel (Gelders en Overijssels deel) beter te benutten en uit te breiden. Hetbetreft projecten op het gebied van dagrecreatie (tochten), verblijfsrecreatie (bunkersIJssellinie), natuur, kunst en cultuur, natuur en landschapseducatie en communicatie.ResultatenGenoemde maatregelen binnen het thema Recreatie en toerisme zijn geslaagd te noemen wanneerzij tussen nu en eind 2007 leiden tot de volgende concrete resultaten.- Voortgaan met de uitvoering van het project Plattelandstoerisme.- Het realiseren van een samenhangend systeem van routestructuren en verbindingen (landen water) op Sallandse schaal.- Kwaliteitsimpuls verblijfsrecreatie- Realisatie Sallandse Zandloper- Realisatie van Toeristische Overstappunten (TOP’s).- Realisatie ruiterroutes (‘In stap en draf door Salland’)- Het ontwikkelen en uitvoeren van een fietsroute netwerk en/of GPS-routesysteem.- Uitvoering van het padenplan rond Heeten en verbreding naar andere kernen.- Ontwikkeling van het uitloopgebied van Deventer door uitvoering van onder meer hetMasterplan Zandwetering.- Het opstellen en uitvoeren van een promotieplan voor Salland.- Het positioneren van Bathmen als hippisch centrum.- Meerjarige uitvoering van het programma “IJssel, waar natuur en cultuur samenstromen”.- De kwantitatieve reconstructiedoelen zoals verwoord in bijlage 1 op pagina 24.

4 Proces en Communicatie4.1 ProcesIn 2005 is flink geïnvesteerd in de samenwerking tussen de uitvoeringspartners. De provincie heeftin 2004 een model voor samenwerking ontwikkeld, het zogenaamde gebiedsgerichte werken (GGW),waarbij sprake is van een eenvoudige uitvoeringsorganisatie. Aansturing vindt plaats door eenbestuurlijk gebiedsoverleg (BGO), voorbereiding van de uitvoering vindt plaats door een ambtelijkaanjaagteam. Door zowel BGO als aanjaagteam wordt frequent contact onderhouden metmaatschappelijke organisaties.Schematisch ziet dit er als volgt uit:BestuurlijkgebiedsoverlegMaatschappelijkeorganisatiesWaterschappenGroot Salland enRijn & IJsselGemeenten SallandProvincie OverijsselAchter-banAanjaagteam:- Gebiedsteam provincieOverijssel- Aanjagers gemeenten/WShPubliciteitBurgers SallandHet aanjaagteam ondersteunt overheden en burgers in Salland door initiatieven snel te signalerenen deze te vertalen in concrete verbeterprojecten die meerdere doeleinden dienen. Door de goedesamenwerking, afstemming en duidelijkheid in verwachtingen ervaart de burger dat vanuitverschillende invalshoeken wordt meegedacht. Zo kiezen meerdere partijen samen voor eeneffectieve en efficiënte oplossing en wordt zichtbaar en herkenbaar resultaat geboekt.Het BGO vormt het bestuurlijke afstemmingskader. Nadrukkelijk dient gezegd te worden dat hetBGO geen eigenstandige beslissingen kan nemen. Daarvoor mist zij de bevoegdheden. Uitspraken inhet BGO worden gevolgd te worden door besluiten in de afzonderlijke Colleges van B&W of GS of inhet DB van de waterschappen.

4.2 CommunicatieHet is van belang goed te communiceren over de uitvoering van het gebiedsprogramma met allebetrokken in- en externe partijen. In deze paragraaf wordt beschreven hoe er over hetgebiedsprogramma Salland of onderdelen daarvan (m.n. projecten) gecommuniceerd wordt en doorwie.4.2.1 Communicatie per doelgroepCommunicatie met besturenVia het Bestuurlijk Gebiedsoverleg (BGO) wordt met de besturen van de Sallandse gemeenten enwaterschappen gecommuniceerd. Het BGO is betrokken geweest bij de totstandkoming van hetGebiedsprogramma Salland en bewaakt de voortgang van de uitvoering ervan. Relevanteonderwerpen die tijdens de bijeenkomsten van het (ambtelijke) aanjaagteam Salland wordenbesproken, worden door de leden van het aanjaagteam aan hun bestuurders teruggekoppeld.Daarnaast wordt de Raads- en Statencommissies via het BGO-lid geïnformeerd over de stand vanzaken. Ook via het digitale informatiebulletin Salland wordt regelmatig over de voortgang van deuitvoering van het gebiedsprogramma bericht.Communicatie met maatschappelijke organisatiesDe maatschappelijke organisaties zoals LTO, NMO, OPG, Landschap Overijssel, etc wordennadrukkelijk betrokken bij de uitvoering van het Gebiedsprogramma Salland. In het voorjaar en inhet najaar spreken zij met het BGO Salland. In het voorjaar ligt het accent op de voortgang deuitvoering van het gebiedsprogramma en op algemene gedachtevorming voor de nabije toekomst.In het najaar ligt het accent meer op de programmering voor het komende jaar. Dan zal hetgeactualiseerde gebiedsprogramma worden besproken. Ook ontvangen de betrokken organisatieshet digitale informatiebulletin Salland.Door middel van overleggen met het aanjaagteam en/of met samenwerkende partijen over deuitvoering van (al dan niet door de organisaties zelf ingediende) projecten, worden demaatschappelijke organisaties eveneens bij de uitvoering van het gebiedsprogramma betrokken.Communicatie met de inwoners van SallandEen aantal actieve inwoners van Salland heeft reeds via de projectenlijst, een bijdrage geleverd aanhet Gebiedsprogramma Salland. De plaatselijke belangenorganisaties en de gebiedscoördinatorenspelen hierbij een belangrijke rol. Bij de meerderheid van de inwoners van Salland zal het bestaanen de inhoud van het gebiedsprogramma echter onbekend zijn. Particuliere initiatieven zijn vangroot belang voor de dynamiek in het gebied. Daarom is communicatie over het gebiedsprogramma,over de projecten die in Salland worden uitgevoerd en over het aanjaagteam als eersteaanspreekpunt voor nieuwe projecten en ideeën belangrijk. Het provinciale huis-aan-huis magazineOverijssels Buiten, bestemd voor het buitengebied van Salland en Twente, wordt benut om overdeze onderwerpen te communiceren. Ook de internetpagina’s van provincie, gemeenten enwaterschappen zijn hiervoor geschikte middelen, evenals de gemeentepagina’s in de regionale enhuis-aan-huis kranten. Verder maakt iedere organisatie gebruik van eigen communicatiemiddelenom over het gebiedsprogramma of projecten hieruit te communiceren.Bij de uitvoering van projecten wordt in een vroegtijdig stadium direct gecommuniceerd (viabijvoorbeeld een (nieuws)brief) met betrokken burgers. Daarnaast kan de projectleider besluiten tothet uitbrengen van een persbericht of het organiseren van informatiebijeenkomsten.Het aanjaagteam is met een eigen stand bij een aantal plattelandsevenementen aanwezig. Hiervooris promotiemateriaal gemaakt. Tenslotte biedt de website van gebiedsgericht werken veelinformatie, waaronder een samenvatting van het gebiedsprogramma en voorbeeldprojecten.4.2.2 CommunicatiemiddelenOnderstaand een overzicht van de communicatiemiddelen die door het BGO en het aanjaagteamworden gebruikt.

MiddelOverijssels BuitenInformatiebulletin SallandWebsiteDeelname evenementenRegionale bladenUitvoeringsbordenOmschrijvingKwartaalblad van de provincie Overijssel over reconstructie en andereontwikkelingen in het landelijke gebied van Salland en Twente. Metname gericht op communiceren over projecten. Het magazine wordthuis aan huis bezorgd in Salland en Twente (oplage 200.000).Dit digitale informatiebulletin Salland verschijnt na elk BGO, ca 6 perjaar. Behalve een verslag van de BGO vergadering bevat het bulletinnieuws uit het gebied en de stand van zaken van projecten. Hetbulletin wordt verzonden aan de besturen van de samenwerkendeoverheden in Salland, maatschappelijke organisaties en overigebetrokkenen en geïnteresseerden die zich aanmelden.Op de portal www.overijssel.nl staat een directe link naar de pagina’svan de gebieden. Via www.salland.overijssel.nl zijn de pagina’s vanSalland ook direct te bereiken. De website geeft een overzicht van dethema’s en projecten in Salland. Ook is hier het gebiedsprogramma tedownloaden.Het Aanjaagteam Salland neemt selectief deel aan plattelandsfairs enandere geschikte evenementen om haar naamsbekendheid in hetgebied te vergroten. Het volgende promotie en informatie-materiaal ishiervoor samengesteld:- grote banner voor achtergrond / aankleding stand;- folder gebiedsgericht werken algemeen;- visitekaart aanjaagteam Salland;- ideeën wand met ideeënkaarten. Motto: Uw idee is ons werk!;- pennen met contactgegevens aanjaagteam.Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van persberichten voorregionale bladen (bijv. bij start of openingshandeling van een projectdoor een BGO-lid).Daar waar borden geplaatst worden bij uitvoering van projecten uithet gebiedsprogramma wordt de tekst geplaatst: Salland: Uw idee isons werk! Neem voor uw idee contact op met het AanjaagteamSalland.

5 BijlagenBijlage 1: Prestatietabel Reconstructiedoelen 2005-2006ReconstructiedoelOmschrijvingReconstructiedoel1 Integraal 0. Ondersteunend22Milieu:LuchtkwaliteitMilieu:Water enbodemkwaliteit3 Waterkwantiteit4 Natuur5Landschap encultuurhistorie1. Verminderengeurgehinderden2. Verminderenammoniakbelasting5. Verbeteren kwaliteitoppervlakte water1. Herstel veerkrachtwatersysteem4. Verbeteren afstemmenfuncties1. Realiseren van PEHS(nieuwe natuur)2. Verbinden vannatuurgebieden1. Behouden en verbeterenkwaliteit van het landschapPrestatie uit ReconstructieplanSalland-Twente voor 2005-2006DoelstellingSalland2005-2006 Thema Salland20 x Plan Aanpassen ROplannen 4 Algemeen22 x UitwerkingThema/Planuitwerking 2 Algemeen26 x Uitwerkinglandbouwontwikkelingsgebieden8 Algemeen / Landbouw3 x knelpunten ernstigstankgehinderden opgelost 1 Landbouw6 x bedrijven Reductie 43Kton NH3 depositie 1 Landbouw14 x bedrijven Omschakelenof verbreding inextensiveringszones 3 Landbouw20 x bedrijven Toepasseninnovatieve technieken 3 Landbouw15 x ongezuiverde lozingenSaneren vuiluitworpoverstorten 350 x ha. Inrichtenwaterberging25 ha.105 x km. Herinrichtenwaterlopen (waternood/herdimensioneren)35 km.3000 x ha. Aanpassenpeilbesluit aan GGOR(gewenste grond- enoppervlaktewaterregime)550 ha.520 x ha. Aankoop nieuwenatuur100 ha.310 x Aankoop robuusteverbindingen50 ha.50 x Opheffen kleinefaunaknelpunten 10200 ha. Inrichting nieuwenatuur20 ha.5 x plan Opstellen enuitvoeren dorpen in het groen 15 x plan Opstellen enuitvoeren landschapsontwikkelingsplannen1375 x ha. Aanleggen nieuween opknappen bestaandeelementen 80Weteringsysteem en deIJsselWeteringsysteem en deIJsselWeteringsysteem en deIJsselLandbouw / Weteringsysteemen de IJsselLandbouw / Weteringsysteemen de IJsselLandbouw / Weteringsysteemen de IJsselLandbouw / Weteringsysteemen de IJsselSociaal-economischestructuurversterkingSociaal-economischestructuurversterkingSociaal-economischestructuurversterkingLandbouw /Weteringsysteem en deIJssel

Reconstructiedoel6 Landbouw789Recreatie entoerismeEconomischeaspectenSocialeaspectenOmschrijvingReconstructiedoel3. Behouden enontwikkelen van cultureelerfgoed1. Versterken en verbredenvan de economische basisvan de landbouw2. Verbeteren van deexterneproductieomstandigheden1. Versterken van verblijfsendagrecreatiebedrijven2. Vergroten van debelevingswaarde entoegankelijkheid vanplattelandPrestatie uit ReconstructieplanSalland-Twente voor 2005-20063 x plan Opstellen enuitvoerenbeeldkwaliteitplannen 1DoelstellingSalland2005-2006 Thema SallandLandbouw /Weteringsysteem en deIJssel100 x stal Slopen vanlandschapsontsierende(op)stallen 20 Landbouw3 x plan Opstellen enuitvoeren bedrijfsnatuurplan 1 Landbouw30 x Opstellenbedrijfsnatuurplannen voorrecreatiebedrijven 3 Recreatie en Toerisme1 x plan Opstellen enuitvoerenlandschapszorgsyteem 1Sociaal-economischestructuurversterking12 x plan Opstellen enuitvoeren landgoedvisies 2 Landschapsversterking900 ha. Onderhoud landschapd.m.v. groene en blauwediensten 100 ha. LandbouwNieuwe oplossingenverbeteringproductieomstandigheden p.m. Landbouw300 x adviezen Verbredenlandbouw 80 LandbouwInnovatieprojecten voor jongeagrarische ondernemers 2 Landbouw1 x plan aanstellen CIV1 x clusters Inrichtenduurzame clusters Intensieveveehouderij - Landbouw1000 x ha.Kavelaanvaardingswerken 100 Landbouw550 x ha. Vrijwillige Kavelruil 150 Landbouw20 x voorziening Realiseren(nieuwe) initiatievenondernemers 3 Recreatie en Toerisme53 x km Aanleggenrecreatieve verbindingen 15 Recreatie en ToerismeMomentum 1 Recreatie en toerisme1. Behouden enbevorderenwerkgelegenheid 75 x plan Hergebruik VAB 20 Landbouw150 x agrariërs Verbeterenarbeidsmarktpositieuitstromende agrariër 35 Landbouw2. Bevorderen samenhangvan de regionale economie1. Bevorderen vaninitiatieven van onderop3 x locaties Ontwikkelenkleinschalige bedrijfslocatie 1 Landbouw2 x plan Cultureelondernemerschap 1 Landschapsversterking500 x plan ICT voorhulpverlening 130Sociaal-economischestructuurversterking

ReconstructiedoelOmschrijvingReconstructiedoel2. Bundelen en realiserenvan voorzieningen3. BevorderenstreekidentiteitPrestatie uit ReconstructieplanSalland-Twente voor 2005-20065 x bedrijven Zorgboerderijengehandicapten 25 x bedrijven Zorgboerderijenjeugdzorg 14 x Bundeling onderwijs enkinderopvang 15 x Multifunctionele centravoor basisvoorzieningen 13 x Zorgposten 120 x plan Ondersteunendorpsorganisaties 516 x plan Ondersteunengemeentelijkvrijwilligersbeleid 3DoelstellingSalland2005-2006 Thema SallandLandbouw / SociaaleconomischestructuurversterkingLandbouw / SociaaleconomischestructuurversterkingLandbouw / SociaaleconomischestructuurversterkingSociaal-economischestructuurversterkingLandschapsversterking/ Weteringsysteem ende IJsselSociaal-economischestructuurversterkingSociaal-economischestructuurversterking

Bijlage 2: Voortgangstabel gebiedsprogramma 2005-2007Voortgang beoogde resultaten uit gebiedsprogrammaBeoogde resultaten uitgebiedsprogrammaLandbouwAfronding van delandinrichtingsprojectenSalland-West en Raarhoek-VeldhoekIn uitvoering brengen van eenplanuitwerking (Olst-Wesepe)In uitvoering brengen van eengebiedsuitwerking (RaalteNoord)In uitvoering brengen van eenkavelruilplusprojectHet ontwikkelen en in uitvoeringbrengen van hetextensiveringsprojectGooiermarsBedrijfsvernieuwing in delandbouw stimuleren viagebiedscoordinatorenHet starten van eenstimuleringsproject om hetaangaan vansamenwerkingsverbandentussen individuele boeren tebevorderenHet starten en uitvoeren vantwee proefprojecten voorgroene en blauwe diensten enna beoordeling invoering opgrotere schaalAfronding en beoordelingproefproject gebiedsgerichtegrondwaterkaliteitsmetingHet in uitvoering brengen vande uitkomsten van het projectToekomstgericht OndernemenHet opzetten van een keten vanecologische streekproductenHet ontwerpen vanmogelijkheden om via wettelijkeinstrumenten duurzameproducten te stimuleren en dezedoorvoerenProcesafspraken overbeeindiging, verplaatsing offunctieverandering van drie (3)intensieve veehouderijen inextensiveringsgebiedenNegen (9) inrichtingsvisies voorlandbouwontwikkelingsgebiedenConcreet uitzicht op hetrealiseren van minimaal 1cluster van intensieveveehouderijen en aanverwantebedrijfstakkenEen uniforme procedure voorhet aanvragen van hetpredikaat sterlokatieUitgifte van het predikaat'sterlokatie' voor aanvragers inverwevingsgebiedenReconstructie/Overig Trekker Ideefase Uitwerkfase Uitvoerfase AfgerondR xRRdlggemeenteR xRRRRRRRRRRRRRprvoverigoverigprvprvoverigoverigoveriggemprvprvxxxxxxxxxxxxgem

Beoogde resultaten uitgebiedsprogrammaSociaal economische structuurversterkingConcrete inzet van rood voorRood / Vrijkomende Agrarische RBebouwing in SallandEen overzicht van gewenstevoorzieningen per kern enbuurtschap in Salland en hetRstarten met de oplossing vaneventueel gesignaleerdeknelpuntenRealisatie van twee (2) clustersvan voorzieningen (kulturhuser)Een aanzienlijke verbeteringvan de electronischebereikbaarheid van SallandStarten met de aanleg vanrondweg rond Heeten en devoorbereiding van de rondwegom WesepeDe drie (3) gemeenten inSalland onderzoeken dewenselijkheid van eengezamenlijk uitvoeringsgerichtlandschapsplan en brengendeze bij positief resultaat inuitvoeringHet opstellen van tien (10)landgoedversterkingsplannenReconstructie/Overig Trekker Ideefase Uitwerkfase Uitvoerfase AfgerondRRORRgemprvgemprvprvprvoverigxxxxxxxHet uitvoeren van meerdereonderdelen van delandgoedversterkingsplannenZoveel mogelijk huishoudens inSalland zijn aangesloten op deriolering of voorzien van IBA'sRecreatie en toerismeVoortgaan met de uitvoeringvan het projectPlattelandstoerismeHet bepalen van een sluitendsysteem van routestructuren enverbindingen (land en water) opSallandse schaalRealisatie van ToeristischeOverstappunten (TOP's)Het ontwikkelen van eenfietsknooppuntbewegwijzeringssyteem en/ogGPS-routesysteemUitvoering van het padenplanrond Heeten en verbreding naarandere kernenOntwikkeling van hetuitloopgebied van Deventerdoor uitvoering van onder meerhet Masterplan ZandweteringRRRRRRORoveriggemoverigprvprvprvoverigprvxxxxxxx xxHet opstellen en uitvoeren vaneen promotieplan voor SallandHet positioneren van Bathmenals hippisch centrumLandschapsversterkingUitwerken en bij positief gevolgtot uitvoering brengen van hetconcept "Toegewijd Landschap"Onderzoek naar demogelijkheden van nieuwelandgoederen in deStadsrandzone van DeventerOORRoveriggemoverigprvxxxx

Beoogde resultaten uitgebiedsprogrammaHet vaststellen en mogelijk tenuitvoer brengen van het projectwoonlandschappenReconstructie/Overig Trekker Ideefase Uitwerkfase Uitvoerfase AfgerondRxWeteringsysteem en de IJsselUitvoering van het MasterplanZandwetering, waaronder hetverbeteren van de verbindingentussen Deventer en hetomliggende landelijk gebiedHet opstellen en vervolgensuitvoeren van een toekomstvisievoor het noordelijk deel van deZandweteringHet binnen de planuitwerkingOlst-Wesepe creëren vanretentiegebieden enlandschapsverbindingen (natuuren landbouw) in deSoestwetering en de GroteVloedgravenHet onderbrengen vanontwikkelingsmogelijkheden vande Raaltewetering in degebiedsuitwering Raalte NoordUitvoering van deOntwikkelingsvisie Dortherbeek.Opstellen en later uitvoeren vaneen Ontwikkelingsvisie voor deSchipbeekStarten met de eersteuitvoeringsmodules van hetproject IJsseluiterwaarden OlstOpstellen van eenontwikkelingsvisie envervolgens starten met deuitvoering van het projectKeizers- en Stobbewaarden enBolwerksweideBegrenzing en start van derealisatie van de robuusteecologische verbindingszonevan de Ijssel via Laag Zuthemnaar HeinoDe eerste stappen formulerenvoor het uitvoeren van demaatregelen voor Ruimte voorde RivierMeerjarige uitvoering van hetprogramma "IJssel, waar natuuren cultuur samenstromen"Uitvoering geven aan deplannen van het project Dorpenin het groenRRRRRR/ORRRRRgem/orvgemwgsdlggemwrijprovdlgdlgprov.gobtloxxxxxxxxxxxx

Voortgang ReconstructiedoelenReconstructieprestaties Trekker Ideefase Uitwerkfase Uitvoerfase3x aanpassen RO plannen gem x2x plan/gebiedsuitwerking gem/dlgx8x uitwerking LOG gem x1x knelpunt ernstigstankgehinderden opgelost gemx1x bedrijven reductie 43 KtonNH3 depositieCIVx3x bedrijven omschakelen of prvverbreden in extensiveringszonesx3x toepassen innovatievetechnieken3x ongezuiverde lozingensaneren vuiluitworpprvprv25 ha inrichten waterberging wgs x35 km herinrichten waterlopen wgs x550 ha aanpassen peilbesluitaan GGORwgsx100 ha aankoop nieuwe natuur prv x50 ha aankoop robuusteverbindingenprvx10 ha opheffen kleinefaunaknelpuntenprvx20 ha inrichting nieuwe natuur prv x1x opstellen en uitvoeren dorpenin het groenoverigx1x plan opstellen en uitvoerenlandschaps-ontwikkelingsplannen80x ha aanleggen nieuwe enopknappen bestaande elementen1x opstellen en uitvoerenbeeldkwaliteitsplan20 x slopen vanlandschapsontsierende opstal1x Opstellen en uitvoerenbedrijfsnatuurplan3x Opstellenbedrijfsnatuurplannen voorrecreatiebedrijven1x plan opstellen en uitvoerenlandschapszorgsysteem2x plan Opstellen en uitvoerenlandgoedvisies10 ha. Onderhoud landschapd.m.v. groene en blauwedienstenprvprvprvprvprvprvprvprvprvNieuwe oplossingen verbeteringproductie-omstandigheden80x adviezen VerbredenlandbouwStimulandInnovatieprojecten voor jongeagrarische ondernemers1x Plan aanstellen CIV prv x1x clusters inrichten duurzameclusters Intensieve veehouderij prv100x ha.Kavelaanvaardingswerken prv100x ha Vrijwillige kavelruil prv x3x voorzieningen Realiseren(nieuwe) initiatievenxondernemersprv15 km. Aanleggen recreatieveverbindingenprvxMomentum prvxxxxxxxxx

Reconstructieprestaties Trekker Ideefase Uitwerkfase Uitvoerfase20x plan Hergebruik VAB gem x35x Agrariers Verbeterenarbeidsmarktpositie uitstromendexagrarierStimuland1x locaties Ontwikkelenkleinschalige bedrijfslocatie gemx1x plan Cultureelondernemerschapprvx130x plan ICT voor hulpverlening prv x2x zorgboerderijengehandicaptenprvx1x zorgboerderijen jeugdzorg prv x1x bundeling onderwijs enkinderopvangprvx1x Multiculturele centra voorbasisvoorzieningenprvx1x zorgposten prv x5x plan ondersteunendorpsorganisatiesprvx3x plan ondersteunengemeentelijk vrijwilligersbeleid prv

Bijlage 3: Investeringsagenda Salland 2007-2013De samenwerkende overheden in Salland kiezen voor een actieve toekomstgerichte inzet voor eenmooi, vitaal en leefbaar Salland. Hiervoor zijn gerichte investeringen nodig. Eigen middelen zijnhiervoor nooit toereikend. Combinaties van middelenstromen zijn noodzakelijk en daarmee ook hetcreatief combineren van beleidsdoelen. De investeringsvrijheid voor Salland is daarmee afhankelijkvan meerdere investeringskaders.In deze Investeringsagenda Salland 2007-2013 wordt op hoofdlijnen de beoogde ontwikkeling vanSalland geschetst, waarbij optimaal wordt ingespeeld op de mogelijkheden van elders. DeInvesteringsagenda Salland is ook een gebiedsgerichte vertaling van het Position Paper EuropeseStructuurfondsen 2007-2013, dat de provincie Overijssel heeft laten opstellen (april 2005).Voor dedoelen van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) is een meer gedetailleerde doorvertalingbijgevoegd in bijlage 5.4.De investeringskadersSalland is onderdeel van Overijssel, is onderdeel van Nederland en is onderdeel van de EuropeseUnie. Meerjarige ambities zijn in Salland afhankelijk van de mogelijkheden die van hogerhandgegeven zijn. Feitelijk werkt dit als een soort trechter. De Europese Unie heeft investeringsmiddelenbeschikbaar via de Europese Structuurfondsen. Daaraan worden voorwaarden verbonden. Niet allesmag. De Rijksoverheid kiest vervolgens zijn eigen toegevoegde voorwaarden. Hetzelfde geldt voorde provincie en de andere overheidspartners binnen Salland. Dit hele palet aan voorwaarden bepaaltde investeringsmogelijkheden.De ambitie van Europa is onder meer gericht op concurrerende kennisregio’s. Dit is ook leidraadvoor de plattelandsontwikkeling. De aanwezigheid van een vitaal platteland vormt één van decomponenten van regionale concurrentiekracht en een vestigingsfactor voor bedrijvigheid ingebieden met ontwikkelingspotentieel. Het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP II) wordtanders opgezet en behelst inhoudelijk een aanpak gericht op drie doelstellingen:• Versterking van de concurrentiekracht van de landbouw door steun aan herstructurering(bijvoorbeeld door steun voor verbetering van de infrastructuur in de landbouw, voordeelname aan voedselkwaliteitsprogramma’s, voor het voldoen aan communautaire normenen voor jonge boeren);• Steun voor het beheer van het platteland en milieu (bijvoorbeeld door steun inprobleemgebieden, door landbouwmilieumaatregelen, compenserende vergoedingen voorNatura 2000-gebieden en dierenwelzijn);• Verbetering van de kwaliteit van leven en diversificatie van de plattelandseconomie (doorsteun voor de verbreding van de plattelandseconomie vanuit de landbouw, voor toerismeop het platteland en voor dorpsvernieuwing).De Rijksoverheid introduceert met het ILG de mogelijkheid meer maatgericht in te zetten opintegrale programmering van plattelandsontwikkeling. Kern is bundeling van subsidiestromen ensturing op het niveau van de realisatie van beleidsdoelen. De belangrijkste beleidsdoelen zijnafkomstig uit de Agenda Vitaal Platteland, te weten:• Het bevorderen van duurzame landbouw;• De verbreding van de plattelandseconomie;• De ontwikkeling en beheer van natuur en landschap;• Het verbeteren van de milieukwaliteit in het landelijk gebied.De doelen worden op het niveau van de provincies geformuleerd. Ook is de uitvoering van dereconstructie integraal onderdeel van het ILG. De reconstructie is ook voor de provincie Overijsseleen belangrijke doelstelling. Hierover zijn al meerjarige afspraken tot 2012 gemaakt. Deze bepalenvoor een belangrijk deel deze Investeringsagenda voor Salland.Een ander nationaal kader is het Wtaerbeleid 21ste eeuw en Ruimte voor de rivier. Bij hetWaterbeleid 21e Eeuw worden nieuwe inzichten in het beheer van de Nederlandse waterengeïmplementeerd. In het algemeen wordt afgestapt van een verdere stapeling van technischemaatregelen (met name verdergaande dijkverhoging en vergroting van de capaciteit vanpompgemalen) en wordt:• meer ruimte geboden aan het natuurlijke watersysteem (verruiming van het winterbed vanrivieren, meer vasthouden van neerslagwater, herstel natuurlijke veerkracht);• uitgegaan van een verandering van het klimaat (nattere winters, drogere zomers,intensievere buien) waarop het watersysteem berekend moet zijn.

Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat ruimte die straks voor waterberging nodig is nu al voor ditdoel gereserveerd moet worden. Ook wordt het zaak water nu ruimte te geven, voordat het deruimte straks zelf neemt. Dat heeft tot gevolg dat er meer natuur in onze directe leefomgevingontstaat, maar leidt er ook toe dat er niet meer vanzelfsprekend gewoond en gewerkt kan wordenop plekken die daarvoor eerder in beeld waren.Opgaven voor SallandSociaal- economische structuurversterkingHet beschikbare voorzieningenniveau voor de Sallandse burger staat al langere tijd onder druk. Hetgaat niet alleen om de typische overheidsvoorzieningen (scholen, kinderopvang, gezondheidszorg),maar misschien nog wel meer om de marktgerelateerde (winkels, banken en openbaar vervoer). Desamenstelling en oriëntatie van de Sallandse bevolking zal blijvend veranderen vraagt om nieuwevormen van dienstverlening. Daarmee wordt gedoeld op de teruggang van de invloed van delandbouw op de bevolking en de ook in Salland voortgaande vergrijzing. Er zijn nieuwe evenwichtennodig. Zoals voor de rest van Overijssel ook geldt kan in Salland door de toenemende woonfunctiede sociale en maatschappelijke dienstverlening zich ontwikkelen tot een nieuwe economischedrager. Bundeling van voorzieningen kan een goed voorzieningenniveau in de kernen helpen. Opmeerdere plaatsen zijn hiervoor al zogenoemde Kulturhuser ingericht. De ambitie is om hier verdermee te gaan. Hierin kunnen ook zorgposten onderdak krijgen.Tenslotte gedijt leefbaarheid en de sociale netwerken met een goed systeem van burgerparticipatieen inspraak. De nu al in de gemeente Deventer functioneren wijkaanpak kan ook elders in Sallandworden toegepast. Integratie met de elders bekende Leader-aanpak ligt dan voor de hand. DeLeader-aanpak is afkomstig uit het Europese Leader+-programma. Programmamiddelen worden hierniet verdeeld door de lokale en regionale overheden, maar door een programmagroep bestaande uitburgers en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. In de nieuwe ronde EuropeseProgramma’s (2007-2013) wordt overwogen om de Leader-aanpak voor het hele platteland te latengelden.LandschapsversterkingEvenwichten in het gebruik van de ruimte is in Salland van groot belang. Het gaat om de hetuitgebalanceerd en duurzaam gebruik van de ruimtelijke kwaliteiten van het landelijk en deaansluiting op de stedelijke bebouwing. Het Reconstructieplan zet hier volop op in onder het motto“van elkaar scheiden wat moet en verweven wat kan”. Voor de landbouw dient er ruimte te blijvenom marktconforme groei te realiseren. In gebieden waar dit niet meer kan is het nodig naar eenandere inrichting te zoeken. Ook buiten de landbouw hebben de Sallanders wensen ten aanzien vanhet ruimte gebruik. Denk aan het wonen en recreëren in het landelijk gebied. De inzet is omkwaliteit hierbij als belangrijk uitgangspunt te hanteren. Behoud en versterking van het landschap isdaarbij een groot goed. Hieraan zal steeds meer economische waarde worden verbonden. Dienstengericht op het behoud van het landschap worden steeds meer in geld uitgedrukt. Met het instrumentgroene en blauwe diensten wordt een deel van die financiering mogelijk gemaakt. Een andere ofaanvullende manier is de instelling van een Landschapsfonds Salland.LandbouwOm op de wereldmarkt te kunnen blijven bestaat heeft de Sallandse landbouw oog voorkostenbesparing, kwaliteitsproductie en ketenontwikkeling. Dit vraagt veel van deondernemingsgeest van de betreffende bedrijven. Daarbij zijn de beperkingen van de ruimtelijkeomgeving een factor van belang. De in het Reconstructieplan aangegevenlandbouwontwikkelingsgebieden geven de ruimte voor marktgerichte groei voor intensieveveehouderijbedrijven. In andere delen van Salland is ruimte voor meerdere functies naast en incombinatie met elkaar. Dan zijn vormen als verbreding, agro-toerisme en landbouw-zorgcombinaties mogelijk. Ook is in aansluiting op het vorige thema een rol in het beheer van hetlandschap mogelijk. Dit vraagt stappen in de beloningsstructuur.Weteringsysteem en de IJsselIn Salland bestaat een waardevol watersysteem. De Weteringen lopen in meerdere stromen door deSallandse zandgronden naar Zwolle. De IJssel is een belangrijke rivier van internationaal belang.Zowel voor de waterafvoer als het vervoer over dat water. Gestreefd wordt naar een duurzamer enveerkrachtiger watersysteem. Het doel is het water langer vast te houden. Dit kan onder meer doorherstel van het natuurlijke karakter van de weteringen. Dit biedt gelijk ook een oplossing voordreigende verdroging in de zomermaanden. De IJssel valt onder het regime van Ruimte voor derivier. Hier staan meerdere grootschalige ingrepen op stapel, die toekomstige overstromingen

dienen op te vangen. In Salland staat men een kwalitatieve inpassing van deze maatregelen voorogen.Recreatie en toerismeSalland heeft nog veel ongebruikte potenties om de toeristen binnen te halen. Investeringen in dekwaliteit van de accommodaties, in creatieve arrangementen en in promotie zijn van belang.Daarbuiten richt Salland zich op een sluitende routestructuur, zodat toeristen met behulp vanverschillende modaliteiten georganiseerd kunnen genieten van het landschap en de attracties dieSalland te bieden heeft.Grootschalige investeringsdoelen in SallandBovenstaande ambities op hoofdlijnen vinden onder meer hun uitwerking in de volgende grotereinvesteringsdoelen met bijbehorende financiële claims:Sociaal-economische structuurversterking Voorzieningen (Sociale Atlas) Woningbouw Hergebruik VAB’s Relatie stad-land CultuurhistorieLandschapsversterking EHS realisatie Ruimtelijke kwaliteit Nieuwe landgoederen Toegewijd Landschap Uitvoering LOP Toepassing woonlandschappenLandbouw Gebieds- en Planuitwerkingen:Raalte Noord, Planuitwerking Olst-Wesepe uitvoering, Boetelerveld gebiedsuitwerking Reconstructie Groene en blauwe dienstenWeteringsysteem en de IJssel Ruimte voor de rivier Waternood ZandweteringRecreatie en Toerisme Salland als A-merk (promotie) Kwaliteit en kwantiteit verblijfsrecreatie Padennetwerk / routestructuren