Kathak Dance - indian cultural centre paramaribo

Payal Ki JhankarPart I.Beginners and Junior ClassKathak Syllabus2

Manjusha Sarvesh Joshi3

Payal ki JhankarConceived and written byMrs. Manjusha Sarvesh JoshiKathak Dance TeacherIndian Cultural Centre, ParamariboSurinam, S.A.Dutch translation byMrs. Reshmi Nannan PandayBook Lay-Out byMrs. Artiedebie Mahabiersing-SoekhaiPublished byIndian Cultural Centre, Embassy of India, ParamariboSurinam, S.A.First edition November 11, 20104

PREFACESince I have come to Surinam I have been observing an indispensible need of a systematicbook, according to the course of Kathak dance from beginners to advanced level in one place.The inspiration of writing this book started with my experience in Suriname as a Kathak danceteacher at the Indian Cultural Centre.When I interacted with the students the need of a combined Kathak book was their firstappeal. Here I could see the problem very closely. Since English is a versatile language knownthroughout the world, I decided to make a book in English. Yet in order to reach the students inSurinam and Holland I added a Dutch version so that it can be easily studied by them. I hadsincerely promised them and now the result is in your hands.The dilemma of Foreign English speaking students and Dutch speaking students all aroundthe world has inspired me to assimilate and compile the full course of Kathak dance in twovolumes. The first volume contains the beginner and junior course (theory and practical), whilethe senior and advanced level courses (theory and practical) are contained in the secondvolume.The specialty of this book lies in visual collection of maximum important aspects of Kathakdance. According to me, dance is more of a practical nature and less theoretical. Hence I triedto put all my efforts to make it more expressive and interesting. The main perspective is toattract more and more people towards our incredible Indian culture.“PAYAL KI JHANKAR” was my first work in Surinam. The first Indian dance competition in‘2008’ ever done in this country was a big success. We succeeded in fulfilling the promotion ofIndian culture country wide, for which I am heartily thankful to our former Ambassador ShriAshok Sharma, Director I.C.C. Mr. Y. L. Rao and my husband Mr. Sarvesh Joshi (technicalguidance) without whose support and help it could not be possible. On the request of localpeople we have made different T.V. programs on important festivals like Holi, Diwali, includingother auspicious occasions regarding Indian culture and this was well appreciated by the peopleof Suriname. This success made the name “PAYAL KI JHANKAR” very close to my heart andbecame associated with the feeling of promoting Indian asset. That is why this Kathak coursepresented in this book is named:PAYAL KI JHANKAR.6

This book covers the theoretical as well as practical course for beginners and juniors ofBhatkhande Music College Lucknow (deemed university), Prayag Sangeet Samiti Allahabad,A.B Gandharv Mahavidhyala Mandal, Prarambhik Sangeet Bhushan course of Pracheen KalaKendra Chandigarh. It is also useful for all English medium students in India and abroad studyingin different institutions and universities.I will feel my labor fruitful, if this work may fulfill the requirements of the beginner andjunior level students of Kathak across the globe, especially in Dutch countries like Surinamand Holland to some extent.Manjusha Sarvesh JoshiKathak Dance TeacherIndian Cultural Centre (ICC),Paramaribo, Surinam, S.A.7

VOORWOORDVanaf mijn komst naar Suriname bemerkte ik dat er een noodzaak bestond voor een cursusKathak in boekvorm voor beginners tot aan het niveau van gevorderden. De inspiratie om ditboek te schrijven begon met mijn ervaring als Kathak lerares verbonden aan het Indiaas CultureelCentrum in Suriname.Tijdens de lessen met de leerlingen gaven zij aan dat een combinatie van de lessen inpraktijk aangevuld met een theoretische onderbouwing in de vorm van een boek voor hunideaal zou zijn. Ik begreep wat het probleem was. Aangezien Engels een wereldtaal is, heb ikbesloten het boek in het Engels te schrijven. Maar om ook de leerlingen in Suriname en inNederland te bereiken, heb ik er een Nederlandse versie bijgevoegd, zodat het makkelijkerdoor deze groep bestudeerd kan worden. Ik had hen beloofd dit te realiseren en zie daar hetresultaat, het boek wat u nu voor u heeft liggen.Geïnspireerd door het dilemma waar leerlingen over de gehele wereld die het Engels of hetNederlands spreken mee geconfronteerd zijn, stelde ik een totale cursus Kathak samen intwee delen. Het eerste deel bevat een cursus voor beginners en junioren (theorie en praktijk)terwijl de cursus (theorie en praktijk) voor de senioren en gevorderden opgenomen zijn in hettweede deel.De specialiteit van dit boek is dat u hierin een verzameling in beeld vindt van de belangrijksteaspecten van kathak. De danskunst is in mijn visie meer praktisch van aard en mindertheoretisch. Vandaar dat ik geprobeerd heb het zo expressief en interessant mogelijk te maken.Het belangrijkste doel is om zoveel mogelijk mensen kennis te laten nemen van onze ongelooflijkinteressante Indiase cultuur.“PAYAL KI JHANKAR” was mijn eerste werk in Suriname. De eerste Indiase danswedstrijdwerd georganiseerd in 2008 en was een formidabel succes. We slaagden erin om de Indiasecultuur over het gehele land te promoten. Hiervoor ben ik dank verschuldigd aan voormaligAmbassadeur van India in Suriname de heer Ashok Sharma, de Directeur van I.C.C. de heerY.L. Rao en mijn man Sarvesh Joshi (techniek). Zonder hulp en ondersteuning van hen haddenwij dit niet kunnen verwezenlijken. Op verzoek van de lokale bevolking hebben wij verschillendetelevisieprogramma’s geproduceerd naar aanleiding van hoogtijvieringen zoals Holi, Divali alsookandere hoogtijvieringenbetrekking hebbende op de Indiase cultuur. Deze programma’s kregenveel appreciatie van de Surinaamse bevolking. Het succes heeft deze naam, “PAYAL KIJHANKAR”, lag mij na aan het hart en ik associeerde het met het gevoel om het Indiaas erfgoedte promoten. Vandaar dat deze Kathak cursus in boekvorm de titel draagt van:PAYAL KI JHANKAR.8

Dit boek beslaat zowel de theoretische- als praktijkcursus voor beginners en junioren vanhet Bhatkhande Music College Lucknow (beschouwd als een universitaire opleiding), PrayagSangeet Samiti Allahabad, A.B Gandharv Mahavidhyala Mandal, Prarambhik Sangeet Bhushancourse of Pracheen Kala Kendra Chandigarh. Het is ook van toepassing op alle studentenEngels in India en studenten die elders in de wereld aan verschillende instellingen of universiteitenstuderen.Ik zal mijn werk als geslaagd beschouwen indien het de noden van de leerlingen van Kathakop beginners en junioren niveau over de gehele wereld lenigt, en vooral in Nederlands sprekendelanden als Suriname en tot op zekere hoogte ook Nederland.Manjusha Sarvesh JoshiKathak Dance LeraresIndian Cultural Centre (ICC),Paramaribo, Suriname, S.A.9

ACKNOWLEDGEMENTTo start any new project one always need support and guidence to furfill your goal.This project could not be started without the support of Mr. Laxmangi Rao (oficcially),Kavita Daryanani (Mental & Physically), to whom I am very thankfull.My sincere thanks to Kum Kum Dhar (Head of Kathak departement) Bhatkande University(Deemed) Lucknow. For giving the concent and approval for the prescribed course of Kathakaccording to University.I would like to give special thanks to Reshmi Nannan Pandey who had been so busy but stillcoöperated me with her full heart and translated the whole kathak course in Dutch. And madethe book reachable to maximum number of students in Surinam.My thanks to Artiedebie Mahabiersing-Soekhai who had helped untiredly for the entire lay-out ofthis book.I Also give thanks to Shanta Bhagwandien for helping computer typing of the practical coursesection three, for the book.I give thanks to Nasir Jamal (India) for computer support and Ashajit Singh (India) for designingthe cover page of the book. And Special thanks to Paras Daryanani for support on the final layoutand to Nasir Muzaffar for helping to provide the photograps.My heartfull thanks to my husband Mr. Sarvesh Joshi for giving name to the book and hisvalueble suggestions for support me time to time. And Also to my children for their patience.My sincere thanks to Mr. Kanwal Jit Singh Sodhi, Hon’bl Ambassador and Mr. Sunil Bhalla,Director, Indian Culture Centre, for there unending support and guidance to make this bookreachable to all dance lovers in Surinam.Last but not the least, I thank my guru’s Late Shri Subash Dixit, Dr. Purnima Pandey,Dr. Poonam Nigam, Shri Ahmed Mia and Surendre Sakia who had given the knowledge to me tospread further.Hope this book will help the students of kathak all over Surinam.Feel free to give suggestions for improvement of further ICC projects.Manjusha Sarvesh JoshiKathak Dance TeacherICC10

PRE--BIGGENER CLASS SYLLABUSTHEORY (20 Marks)1. Basic knowledge of the terms : Music and Dance.2. Comprehensive study of types of Dances and their difference.3. Neccessary aspects of Dance :a. Quality of Ghungroos.b. Characteristics of a dancer {Patra Lakshan}.4. Terms based on Taal Notation :Taal, Sam, Tali, Khali, Avartan, Matra, Vibhag, Theka.5. Basic knowledge of Taals:Teentaal, Dadra and Keherwa.PRACTICAL (30 Marks)1. Tatkaar {basic steps} in barabar Laya.2. Atleast 12 basic hand movements practised with Tatkaar.3. Two simple Tukdas in Teentaal.4. One simple Tihai in Teentaal.5. Practise of Thekas of following taals on hand {PADHANT} :Teentaal, Keherwa and Dadra.11

BIGGENER CLASS SYLLABUSTHEORY (30 Marks)1. Brief study of five main classical dances of India:KATHAK, ODISSI, MANIPURI, BHARATNATYAM AND KATHAKALI.{Their costume, presentation and accompanying instrument}2. Brief study of some famous folk dances of India.3. Deffinations of : Tandav and Lasya, Nartan Bhed, Desi and Margi.4. Important terms used in Kathak dance : Tatkaar, Laya, That, Amad, Salami,Stuti, Tihai,Ghumariya, Thah, Barabar, Dugun, Chaugun, Palta, Tukra, TodaChakkardar and Padhant.5. Parts of the body : Ang, Upanga and Pratyanga.PRACTICAL (70 Marks)1. Tatkaar in Barabar, Dugun and Chaugun Laya.2. Atleast eight variations of Tatkaar {Paltas} ending with simple Tihai.3. Short sequence in Teentaal :a. One Simple That and one Rang Manch ka Tukda.b. Two Amads in each : Ta Thei Tat and Ta Thei Tat Thei.c. Ten simple Tukdas and Four chakkardar Tukdas.d. Practise of performing chakkars.e. Four simple Nikas Gats like : Bansuri, Mukut, Gagar and Panghat.f. Two simple Tihais.4. Jhaptaal sequence :a. Tatkaar in Barabar, Dugun and Chaugun Laya.b. One Amad of Ta Thei Tat.c. One Salami {Rang Manch ka Tukda}.d. Four simple Tukdas and Two chakkardar Tukdas.e. Two simple Tihai.5. Practise the Thekas on hand {padhant} Jhaptaal in addition with previousTaals.12

JUNIOR CLASS SYLLABUSPART-ITHEORY (30 Marks)Revision of previous course.1. Kathak : Its origin and development till modern period in brief.2. Brief study of Gharanas of Kathak.3. Study of Hand Gestures (movements) acording to Abhinaya Darpan.4. Definations of the following terms : Paran, Parmelu, Kavitt, Gat andLayabant.5. Asanyukt Mudra - 16 Mudras according to Abhinaya Darpan.6. Life sketch of Prominent Kathak Dancers : Pt. Thakur Prasad and PtMaharaj Bindadin.7. Basic knowledge of the Taals (Padhant) : Roopak and Dhamar.PRACTICAL (70 Marks)1. Tatkaar in Barabar, Dugun, Chaugun and Athgun Laya.2. One simple Ladi in Tishra Jati.3. Practice of Fast Chakkars.4. Teentaal : in addition to previous sequence.a. One Paran Prefixed Amad (Paran Judi Amad)b. Two Advanced Thats.c. Two variations of Amad and two simple Parans.d. One simple Kavittand two Tihais.e. One GatBhava of Ched Chad.5. Jhaptaal : in addition to previous sequence, That, Paran Judi Amad,Two simple Parans, and Kavitt.6. Dhamar Taal : Tatkaar in Barabar, Dugun and Chaugun Laya.7. Practise of Padhant Of Dhamaartaal in addition to previous Taals.13

JUNOR CLASS SYLLABUSPART- IITHEORY (30 Marks)In addition with Part I course :1. Brief study of Gharanas of Kathak.2. Knowledge about Abhinaya and its four aspects according to AbhinayaDarpan.3. Study of Neck and Eye Movements according to Abhinaya Darpan.4. Knowledge about two Taal Notations system Popular in India.5. All Thirty two Asanyukt Mudras ex plained according to Abhinaya Darpan.6. Life sketch of Pt Kalka Prasad.7. Basic Knowledge of the Taals : Chautaal and Teevra.PRACTICAL (70 Marks)1. Practise of Tatkaar and fast chakkars with accuracy.2. One simple Ladi in Chatas Jati.3. Teentaal In addition to Part I :a. One advance That with Kasak- Masak.b. Two Chakkardar Parans.c. Two Kavitt.d. One Gat Bhava of Holi.e. Two Tihais.4. Revision of Jhaptaal Sequence.5. Dhamaar Taal Sequence :a. One Amad and one Rang Manch Ka Tukda.b. Four simple Tukdas and one chakkardar Tukda.c. Two simple Parans and one Chakkardar Paran.d. Two Tihais.6. Practise of Padhant : Teentaal, Jhaptal, Dhamaar and Ektaal.14

LESBESCHRIJVING PRE-BEGINNERSCURSUSMONDELING (20 punten)1. Basis kennis van begrippen : muziek en dans.2. Uitgebreide studie van de dansstijlen en hun verschillen.3. Belangrijke aspecten van dans:a. Kwaliteit van ghungroos.b. Kenmerken van een danser (Patra Lakshan).4. Taal notatie : Taal, Sam, Tali, Khali, Avartan, Matra, Vibhag, Theka.5. Basiskennis van Taals : Teentaal, Dadra en Keherwa.PRAKTIJK (30 punten)1. Tatkaar (basis stappen) in barabar Laya.2. Tenminste 12 basis handbewegingen geoefend in Tatkaar.3. Twee eenvoudige Tukdas in Teental.4. Een eenvoudige Tihai in Teental.5. Oefenen van Thekas in verschillende taals met de hand (PADHANT) :Teental, Keherwa en Dadra.15

LESBESCHRIJVING BEGINNERSCURSUSTHEORIE (30 punten)1. Korte bestudering van vijf hoofd klassieke dansen van India :KATHAK, ODISSI, MANIPURI, BHARATNATYAM en KATHAKALI(kostuums, presentatie en begeleidende instrumenten).2. Korte bestudering van enkele bekende volksdansen uit India.3. Verschillen tussen : Tandav en Lysya, Nartan Bhed, Desi en Margi.4. Belangrijke termen die in Kathak gebruikt worden : Tatkaar, Laya, That,Amad, Salami, Stuti, Tihai, Ghumariya, Thah, Barabar, Dugun,Chaugun, Palta, Tukra, Toda, Chakkardar en Padhant.5. Delen van het lichaam : Ang, Upanga en Pratyanga.PRAKTIJK (70 punten)1. Tatkaar in Barabar, Dugun en Chaugun Laya.2. Tenminste 8 variaties op Tatkaar {Paltas} eindigend in een eenvoudigeTihai.3. Korte sequentie in Teentaal :a. Een eenvoudige That en een Rang Manch ka Tukda.b. Twee Amads in elk : Ta Thei Tat en Ta Thei Tat Thei.c. Tien eenvoudige Tukdas en vier chakkardar Tukdas.d. Oefenen van het opvoeren van chakkars.e. Vier eenvoudige Nikas Gats zoals : Bansuri, Mukut, Gagar enPanghat.f. Twee eenvoudige Tihais.4. Jhaptaal sequentie—a. Tatkaar in Barabar, Dugun en Chaugun Laya.b. Een Amad in Ta Thei Tat.c. Een Salami {Rang Manch ka Tukda}.d. Vier eenvoudige Tukdas en twee chakkardar Tukdas.e. Twee eenvoudige Tihai’s.5. Het oefenen van Thekas op de hand {padhant} : Jhaptaal samen metde vorige Taals.16

LESBESCHRIJVING OP JUNIOREN NIVEAUDEEL ITHEORIE (30 PUNTEN)Revisie van voorgaande cursus.1. Kathak : Een korte beschrijving van haar oorsprong en ontwikkeling totde moderne tijd.2. Een korte beschrijving van de Gharanas van kathak.3. Een beschrijving van de hoofdbewegingen volgens Abhinaya Darpan.4. Beschrijving van de begrippen : Paran, Parmelu, Kavitt, Gat enLayabant.5. Asanyukt Mudra : 16 mudras volgens Abhinaya Darpan.6. Levensbeschrijving van belangrijke Kathak dansers : Pt. ThakurPrasad en Pt. Maharaj Bindadin.7. Basiskennis van de taals (Padhant) : Roopak en DhamarPRAKTIJK (70 punten)1. Tatkaar in Barabar, Dugun, Chaugun en Athgun Laya.2. Een eenvoudige Ladi in Tishra Jati.3. Het oefenen van de snelle Chakkars.4. Teentaal samen met de vorige sequentie :a. Een Paran met aan het begin een Amad (Paran Judi Amad)b. Twee gevorderde Thats.c. Twee variaties op Amad en twee eenvoudige Parans.d. Een eenvoudige Kavit en twee Tihais.e. Een Gat Bhava of Ched Chad.5. Jhaptaal : samen met de vorige sequentie, That, Paran, Judi Amad,twee eenvoudige Parans, en Kavitt.6. Dhamar Taal : Tatkaar in Barabar, Dugun en Chaugun Laya.7. Oefenen van Padhant uit Dhamaartaal samen met voorgaande Taals.17

LESBESCHRIJVING OP JUNIOREN NIVEAUDEEL 2THEORIE (30 punten)Naast deel 1 van de cursus voor junioren :1. Korte studie van Gharana’s van Kathak.2. Kennis over Abhinaya en haar vier aspecten volgens AbhinayaDarpan.3. Beschrijving van de hals- en oogbewegingen volgens AbhinayaDarpan.4. Beschrijving van twee Taal notatiesystemen die populair zijn in India.5. De tweeëndertig Asanyukt Mudras uitgelegd volgens het AbhinayaDarpan.6. Levensbeschrijving van Pt. Kalka Prasad.7. Basiskennis van de Taals- Chautaal en Teevra.PRAKTIJK (70 punten)1. Oefening van Tatkaar en snelle chakkars waarbij er gelet wordt opnauwkeurigheid.2. Een eenvoudige Ladi in Chatas Jati.3. Teentaal samen met deel 1 :a. Een gevorderde That met Kasak- Masak.b. Twee Chakkardar Parans.c. Twee Kavitt.d. Een Holi Ghat Bhava.e. Twee Tihais.4. Revisie van de Jhaptaal sequentie.5. Dhamaar Taal sequentie :a. Een Amad en een Rang Manch Ka Tukda.b. Vier eenvoudige Tukdas en een Chakkardar Tukda.c. Twee eenvoudige Parans en een Chakkardar Paran.d. Twee Tihais.6. Oefenen van Padhant : Teentaal, Jhaptal, Dhamaar en Ektaal.18

CONTENTSSection One - THEORY IN ENGLISH :1. Introduction of music & Sangeet. Page. 202. A comprehensive study of types of dances in India & their difference. Page. 223. Brief Introduction of seven classical dance. Page. 264. Brief Introduction of some famous folk dances. Page. 335. Kathak dance : its origin & development. Page. 356. Divisions of Kathak Dance : Nartan Bhed, Tandava & Lasya, Margi & Desi. Page. 377. Necessary aspects of Kathak dance : Page. 40Kwality of Ghungroos, Kwality of a Good Dancer,Knowledge of Basic Accompanying Instruments.8. Important terms used in Kathak dance. Page. 439. Gharanas of Kathak dance. Page. 4610. Parts of the body : ANG / UPANGA / PRATYANGA . Page. 5011. Asanyukt Mudras : One hand Gestures. Page. 5512. Life sketch of Prominent dancers. Page. 6013. Taal notation system. Page. 62PICTURES : Page. 64-71Section Two - THEORY IN DUTCH : Page. 53-95Section Three - PRACTICAL COURCE : Page. 115-169Some Stuti’s used in Kathak dance : Page. 170Reference Books : Page. 17219

The harmony of the spheres, It is music to my ears’20Chapter one : Introductionof Music & SangeetMusic is an art form whose medium is sound organized in time. Common elements ofmusic are pitch {which governs melody & harmony}, rhythm and its associated concepts{tempo, meter & articulation} dynamics and the sonic qualities of timber & texture.The word music derives from a greek word {mousike} ’ART OF MUSIC’There are contradictory statements about music when we talk Internationally .The creation,performance, significance and even the definition of music varies according to culture & socialcontest. But above all except that it is “melodious sound through time”INDIAN CLASSICAL MUSICThe foundation of Indian classical music lead 5000 years back from the time of INDUSVALLEY CIVILIZATION. Evidence proves he above statement as many instruments such asharps, flutes & percussion instruments were found during the excavation at Harappa &Mohanjodaro, the centers of the Indus valley civilization, situated in present day in Sindh,Pakistan .Indian classical music has its origin as a meditation to for attaining self realization. Likewestern classical is monophonic in nature and based around a single melody line which isplayed over a fixed drone. The performance is based melodically on particular ragas andrhythmically on taals.According to ancient Indian scholars :THE TRIO OF, SINGING, INSTRUMENT PLAYING & DANCING TOGETHER GIVE THEFULL DEFINATION OF ‘SANGEET’ OR ‘MUSIC’On the contradictory in west, only percussion & singing together mean to be music, dance isnot the part of western music.BHARAT MUNI SAY”S :All the three are inter-linked & inter-dependent. eg. : The dance follows the instrument (rhythm)& instrument follows the song.The basic concept behind this belief is to give the visual expression & imagination to the song, thus we can say it is to satisfy all human senses together.Indian classical music has one of the most complex & complete musical systems everdeveloped.The two main streams of Indian classical music are :1. HINDUSTANI CLASSICAL MUSIC : Originated from North India.2. KARNATAK MUSIC : Originated from South India.

DANCE“Dance is a delicate balance between Perfection & Beauty”Dance can be seen as the best communication between body & soul, which cannot beexpressed in words. The art of dancing itself comes from the body according to the mood &situation of the human. Hence we can say:The art of moving the body in a rhythemical way,usually on music, to express the emotions is called dancing. Sometimes especially in oldendays moves are used to narrate a story, The dancer has to create his mood according to thecharacter played & express in a rhythmical way, which is called as BALLEY (Nritya : Natika)in present day.Two beautiful sayings :“DANCE IS A SONG OF THE BODY, EITHER OF JOY OR PAIN” : MARTHA GRAHAM“THE DANCE IS A POEM OF WHICH EACH MOVEMENT IS A WORD” : MATA HARIINDIAN DANCINGIndia is a land of culture .According to a saying every 100 km the culture changes (language,costume, living style). With a vast variety of dance style, India sustain its beauty of dance asone of the most precious heritage. Indian dance has created a special place world wide.IMPORTANCE OF DANCE IN INDIAN CLASSICAL MUSIC1. It gives the visuality to the song.2. It opens the wide imagination of the spectators.3. It is the best way to create interest and to reach closer to common people.4. It is more beautiful and expressive style, human can use to express his feeling.5. Dance is free with the bars of language and caste, Thus body is the ultimate source ofexpression.6. Dance refines and enlarges the natural human tendency to express feeling physically.21

Chapter Two : Types of DancesIndia is a land of culture.Each part of India has its own individuality, thus contribute in itsown way. Dance and Music are an integral part of Indian life. Dance is a basic component ofpersonal and social development.DANCE IN ITSELF IS NOT SACRED, BUT IT CAN STAND BESIDE THE SACRED AS AMEANS TO TRANSCEND REALITY, A TOOL FOR LIBERATION, A WAY OF ACQUIRINGANOTHER SELF.There are two main categories of dance style :1. Classical Dance2. Folk DanceCLASSICAL DANCE :Prof. Alkis RaftisThe Natya -Shastra written by Bharat between 2 B.C and 2 A.D is the source for all formsof Indian classical dance. It is regarded as the fifth Veda. All the classical dances are deeplyreligious in content and relates to spirituality. They are one of the oldest heritage of India had, inthe form of culture. Mostly all the classical dances have been basically originated from templesof their respective places. They are spiritual in the sense that the dance forms in temples werededicated to God or Goddesses of that region. It was not done for fun or outside the temples.The classical dances were restricted to some special class of people (Pandits & Devdasi),Their life is fully devoted to God (servant of God).There are eight types of classical dances in India :1. KATHAK2. BHARATNATYAM3. ODISSI4. KUCHIPUDI5. KATHAKALI6. MANIPURI7. MOHINIATTAM8. SATTRIYA22

FOLK DANCEFolk dance appeared when amateur dancers in the cities discovered they could practicetraditional, that is peasant, dances for recreation and for stage presentation. These samedances were being abandoned steadily by their original practitionars, the rural populations intraditional cultures.Prof. Alkis RaftisThe way of expression of common people give birth to Folk dance. As the classical danceswere confined to some special class of people and are only done in temples. Thus the folk isbasically the style which common people adopted to express the feeling in their own way. As amatter of fact a person feel like dancing when he is happy, the style of using the body toexpress the emotion. There are uncountable folk dances in India, which give the actual pictureof different culture & religion of past and present.Every State of India have its own identity and is different from other in the means of :language, ritual and martial forms, culture etc.Some popular states and there folk dances :1. JAMMU & KASHMIR : Ruf, Kud, Hikat, Bacha Nagma, Dumhal, Bhand Pather,Ngonpae Don.2. HIMACHAL PRADESH : Singhi, Gaddi, Parasa, Nati, Kinnauri.3. PUNJAB : Bhangra, Hola Mohalla, Gidda, Kikli.4. HARYANA : Dhamyal, Lahoor.5. UTTAR PRADESH : Kedar, Naqal, Sakhia, Karma, Raas-Leela,Saina, Chholiya.6. RAJASTHAN : Tera Tali, Ghoomar, Khayal, Dhakar, Kacchi Ghori, Panihari,Gauri, Chari, Bhavai.7. GUJRAT : Gurba, Ras , Bhavai, Tippani, Dangi, Bheels, Siddhis.8. MAHARASHTRA : Bohada, Jagran, Dashavtar, Tarpha Nach, Koli, Tamasha, Lavani.9. GOA : Dashavtar, Ghode Modni.10. KARNATAKA : Kamsale, Dollu Kunitha, Bhootam, Kola, Balakattu, Pooja Kunitha,Karaga.11. KERALA : Kaikottikali, Velakali, Thiruvadirakali, Kollam Thullal, Mudiyettu,Teyyam, Nenavali, Kalaripayattu.12. TAMIL NADU : Kavadi, Karagam, Moharram, Oyil Attam, Bhootam, KaiSilambu, Kollatam, Thera Koothu, Kurathis.13. PONDICHARI : Podikazhi Attam, Bhootam.14. ANDHRA PRADESH : Lambadi, Mathuri, Puli Vesham, Poi kal Kuthirai, Gosadi,Toorpu Bhagvatam.23

15. MADHYA PRADESH : Gaur, Mandri, Jawara, Morni, Maach.16. BIHAR : Brindabani, Oraon, Santhals, Mangala Ghat, Jatra Ghat.17. ORISSA : Dalkhai, Karma, Bondo, Keertam, Chaiti Ghori, MayurbhanjChhau, Paik,Ghoomra, Ranapa, Nian Pata, Jhula Pata.18. WEST BENGAL : Bolan, Kali Nach, Basanta,Baul, Raibenshe.19. SIKKIM : Cham, Shanag.20. ASSAM : Bihu, Bou Nach, Deobhani, Behula, Ankia Nat, Ojapali.21. MANIPUR : Thang-Ta, Dhol Cholom, Thabal Chongi, Lai Haraba,Sankeertan, Holi, Gop Raas.22. TRIPURA : Hajagiri, Labang Bomani.Difference between Classical & Folk DanceCLASSICAL DANCEFOLK DANCE1. It is originated in temples. It is originated in villages.2. It is confined to a class of people. It is open for all common people.eg-pandits, devdasis.3. There are 8 types of classical There are uncountable number ofdances in India.dances in India.4. There is a prescribed syllabus There is no such cource or teaching pattern.and teaching pattern.5. It cannot be learned without GURU It can be learned without extra attention.or proper guidance.6. It is mainly devoted to god. It is done for fun and enjoyment.7. Proper stage or Place is needed It can be done on any place.for performance.8. It can be done solo or group both ways . It is mostly done in group.9. Not every state have its classical dance. Every state has its own folk dances.10. Ex.: Kathak, Odissi…… Ex.: Bhangra, Gurba......24

Types of DancesClassicalDanceFolkDance25

Chapter Three : Classical Dances of IndiaKATHAKKathak is a well known classical dance of north India. It is originated from the old storytellersknown as Kathakars, who were attached to temples. During the medieval period itreceived special patronage from both the Mughal & Hindu rulers. The act of story story- tellingtoo, developed into a full fledged art form, which came to be known as Kathak. Some noticeableareas of influences are there like with the coming of Mughal dynasty the Kathakars have tocome to the courts and instead of singing and dancing before god they have to dance beforeEmperors. Another area of influence was the field of Abhinaya. The synonymes are incorporatedEven though Kathak is traditionally a solo dance form, yet it lends itself to group compositionlike Ras – Leela in Vrindavan. The basic presentation is based on three parts that is Nritta,Natya and Nritya. There are three Gharanas of Kathak, LUCKNOW GHARANA,JAIPUR GHARANA AND BANARAS GHARANA.COSTUME AND JEWELLERY :There are two kinds of costumes that is popular among female Kathak Dancers.One is the hip to ankle long, full pleated skirt which is usually in bright colours, borderedwith silver or golden threads. A short Blouse of matching material. Dupatta (shawl) use to bewore above the blouse as a symbal of tradition of Hindu Women of North India.The other costume represents Islamic Influence. A tight churridar Pyjama, usually of abright and contrasting colour. Above is the flayored kurta (anarkali or angharkha) with beautifuljari border with a contrasting dupatta wear in mughal style.The ornaments are usually based on old designs and studded with precious or semipreciousstones. The most important thing are bells (Ghungroos) which is the main attractionof Kathak Dance.INSTRUMENTS USED :Tabla, Sarangi, Mridanga, Harmonium, Flute, Sitar…..EXPONENTS :Shambhoo Maharaj, Bindadin Maharaj, Pt. Birju Maharaj, Gopi Krishna, Sitara Devi,Dr. Puru Dadheech, Shobhana Narayan, Damyanti Joshi,Uma Sharma.26

BHARATNATYAMBHARATNATYAM is one of the most popular classical danceform of south INDIA. Theformer name of BHARATNATYAM was “DASI-ATTAM”. Where DASI means : The lady whodedicate her whole life for servicing the god in the temple. And ATTAM means : Play or a drama.So DASI-ATTAM is a dance drama done by Dasi’s in temple.The teachers of Bharatnatyam are called “NATTUVAN “. There was a GURU-SHISHYAPARAMPARA in olden days. The gurus use to teach without money & when the students startperforming & gaining something out of the art, then they offer a part of it to their guru throughout the life, without gurus they were not suppose to perform anywhere.Rulers of Vijay Nagram state have played an important role to develop and popularize theirdance in Tanjore & other parts of India.The sequence of Bharatnatyam :1. Alaripu2. Jatiswaram3. Shabdam4. Varnam5. Padam6. Tillana7. Shloka.The use of Mudras and Aesthetic Postures is very beautiful and determine. It requires amastery over the technique of movements.ACCOMPANYING INSTRUMENTS :Mridangam, Manjeera, Violin, Flute, small stic wooden base.COSTUME :A Silk Saree with contrast border is stitched in 5 piece costume. That comprises of: PYJAMA,BLOUZE, WAIST COAT, SHORT FOLD DUPATTA & A FAN BETWEEN THE TWO LEGS TILLKNEE OR SOMETIMES MIDHALF LENGTH. There is a specific jewellery called the TEMPLEJEWELLERY, which is made of semi precious Stones & metal.EXPONANTS :Meenakshi Sundaram Pillai, Rukmini Devi Arundel, Balasaraswatie, Bhanumati, YaminiKrishnamuri & Mrinalini Sarabhai are some of the famous dancers who contributed to thisclassical form.27

ODISSIOdissi is a classical dance form of eastern India. By the 1930"s & 40"s very less survivingdancers were left. But with the Abhinaya Chandrika & dance poses found in temples, Odissiperformers were revitalized. Odissi dance very soft, lyrical classical form, which depicts theambience of Orissi and the philosophy of its most popular deity, lord Krishna. The verses of theSanskrit play Geet Govind are use to depict the love & devotion of God.In 20 th Century Odissi has become one of the most popular classical dance styles. Thebeautiful postures of distinct relationship of Krishna & radha make it a exceptional classicaldance form, when mastrerd, it is the epitome of fluid grace and has a distinctively lyrical qualitythat is very appealing, odissi has been mentioned in sculpturs in temples like the Brahmeswaraand the dancing hall of the sun temple of the sun temple of konark.ACCOMPANYING INSTRUMENT :Mridanga, bansuri, Sarangi, Violin, Guru keeps the beat while pronouncing the bols withmanjeera.COSTUME :Dress is made of Odissi handlome Silk. A broad silver coins bely waist belt is used & allother basic jewellery is in silver. A beautiful MUKUT of white artificial or original flower give thelook of a temple above the head.EXPONENTS :Shiv Mohan Mahapatra performers : Kelucharan Mahapatra, Sanjukta, Panigrahi, PankajCharandas, Sonal Mansingh.KUCHIPUDIKuchipudi originated from a small village in Andra Pradesh named Kuchilapuram. Thisclassical dance style is a beautiful blend of Tandava & lasya. The basic need of KUCHIPUDIDANCER is to go through a proper training in dance, singing, speech, rhetoric, Sanskrit &Telugu poetry. Siddendra Yogi, the Proginator of this form, presented a dance drama with boysof the village, since then its got his recognition & every Brahmin family of the village ritually offerat least one male member to be trained as an actor-dancer.Kuchipudi plays are performed in the open air on an improvised stage at night. Theperformance starts with Recital of extracts from the four Vedas. This is followed by Ganpatistuti before the entry of the SUTRADHAR who narrates the dance-drama with its implicationand introduces the artists.SPECIAL EFFECTS :Elegant Footwork is an important aspect of Kuchipudi dance. In special performances, likeTARANGAM in which the dance is executed on the edge of the brass plates and moving theplate with the feet to the tune of the accompanying music. Another distinct style is the formationof beautiful floor patterns using efficient feet movements. Another feature is balancing a pot ofwater on the head.28

COSTUME :The costume is the portray of the character being executed. In the ancient KuchipudiYakshaganas, the costume for kings was heavy, consisting of a rich silk Dhoti, a long coat andan angavastram (Shawl). Each king had a distinctive crown decorated with gold and colouredstones. The characters wore earrings called Makarakundalamulu, Kantha-haaram and Bhujakiritlu. The Sutradharas costume included a turban, dhoti, rudraksha necklace and Tulsi Beads.The costumes for the female characters include nine yard saree of silk. The royal stature ofSatyabhama in the dance drama was often depicted using an elegant silksari with gold zariborder.ACCOMPANYING INSTRUMENTS :A typical orchestra for a kuchipudi recital includes the MRIDANGAM, FLUTE & VIOLIN.EXPONENTS :Vedantam Laxmi Narayan Shastry laid the solo items. At present Raja and Radha Reddy.KATHAKALIKathakali is a classical dance from Kerela. The dance drama styled in such a way, whichgives the message of : victory of truth over falsehood.Where : Katha means a story & Kali means a play.Its origin is guessed in the middle of The 17 th century. Like most other traditional dancedrama,the themes of kathakali too are from the Indian epics : Ramayana, Mahabharata,Bhagavata purana. The techniques and the scientific basis of the dance & drama are from theancient Sanskrit treatise Natyashastra, of Bharata Muni, also called the fifth veda. The dancedrama symbolizes the blending of Aryan & Dravidian culture & is presumed to have evolvedfrom the tradition of the region like :1. KRISHNATTAM : Devotional song from Geet Govind dedicated to Lord Krishna.2. RAMANATTAM : Drama from Ramayana Epic.3. KUDIYATTAM : Enactment of 4 abhinaya style that is Angikam, Vachikam, Aaharyam &Satvikam.4. THEYYAM : Ritualistic art form practiced in the village (Temple of Malabar Area).Being a very enacting art, it demands STRENUOUS training of the body & Facialmovements. Kathakali is a combination of dialogue (drama) & Dance. Which brings myth andlegend to life in the temple, courtyards of Kerela. Today’s Kathakali is based on two styles :1. KALLADIKODA2. KAPPLINGADAM29

MUSIC & INSTRUMENTS USED :SOPANA SANGEETAM, Carnatac music style, Three different drums : Chenda, Maddalam& Edakka. Two metal instruments called Chengika & Elathalam & A Wind instrument-the Conch.COSTUME & MAKE UP :The Costume is intended to transform the well trained and Lithe body, into a circular hemisphericalshape. The crown is thus circular, and the skirt predominantly hemispherical. The bulk of theskirt and the rolled up cloth Hanggings on the chest tend to exaggerate even the slightest tiltsof the performers feet, so that when the body is inclined to one side, The cloth hangings go farbeyond the tilt. The silver nails on the fingers elongate the fingers and accentuate the movements.Colours are associated with moods and sentiments, Green represents sringara or love, Redrepresents raudra or anger, Yellow represents adhbhut or wonderment, Kathakali follows thesebasic colour patterns and has developed an intricate system of make-up, Its use is not merelyto cover or beautify the face rather to transform the actor into a demon or a God.EXPONENTS :Late Chengannur Raman Pillai, P.V Balla Krishnan, Kapila Veru, Kalamandalam KrishnaNair.MANIPURIManipuri is a traditional dance of north east of India. Manipuri is a compoundof two wordsin Sanskrit : MANI means ‘jewel’ & PUR means ’land‘ or ‘city’. This dance form with its lyricalmovements takes the mind on a peaceful journey. The people of the land were called Metheiand performed the ritual dance, the jagoi or circular dance, which is the precursor to presentdayManipur.According to legends lord shiva and godess parvati are said to have danced in the valley ofManipur & this tradition of dance continues till today.There are two dance forms in Manipur :1. Pangkholam : Drum dance2. Kartalkolam : Cymbal danceThemes from Geeta purana, Bhagwata puran & compositon from Geet-govind predominatethe repertoire. Rasleela of Krishna & Radha form the core of the classical tradition.Manipuri dance lays emphasis on involving the entire body, rather than the facial expression.Bhangi Parangis, a special composition which spells out the grammer & technique of Manipurdance.INSTRUMENT USED :Manjeera, dhol & kartal are the main instruments used in the dance.30

COSTUME :A stiff flayered skirt in white colour, under which on a hard round base a silk cloth is rappedcovering the legs in dark red or green colour with beautiful jurry & ambroiderry. The hair are tidein a ball above the head on which the net dupatta is tied. A blouze of green or red colour in velvetclothis wore by the dancers. The jewellery is always in silver.Male dancers wear a yellow dhoti & a velvet coloured short kurta. Silver jewellery iscommon in both, a heavy waist belt is wore by the male dancers, at the back a furry long hairlike accessory joined with a peacock feather crown is tied with the hair. A long tika on foreheadof chandan give a look of deity.EXPONENTS :Guru Singhajit Singh & his wife Charu Seja Mathur, Guru Atomba Singh.MOHINIATTAMMOHINI & ATTAM : Where the word “MOHINI” stands for lady who charms the spectator,where as “ATTAM” means drama. Usually people use to link it to the mythological story ofsamudra manthas. In which lord Vishnu came down in a form of a beautiful girl called mohiniwho distributed the amrit to all the devtas.Another story of BHASMASUR in which lord Vishnu came down in a form of beautiful girlwho danced before him and attract him through his expressions, atlast with her extacy finishhim through dance.There is a common belief that perhaps the dance form got its name from this story. Thebasic technique is lasya (feminine) & its full of Sringara rasa.Maharaja Swati Tirunal nurtured the dance form of Mohiniattam in South west India. The term‘MOHAM‘ means beguiling enchantment exercised by a women on the opposite sex. The createrof moham is mohini, Moham or enchantment is one of the noble and devini qualities.ACCOMPANYING INSTRUMENT :The main percussion instruments used in Mohiniattam is mainly EDAKKA (a uniqueinstrument as it can produce rhythm and melody simultaneously), Mridangam, Veena, Flute &cymbals.COSTUME :The Mohiniattam dancers maintain realistic make-up & adorns a simple costume incomparison to costumes of other dances, the dancer is attired in a beautiful white with goldborder Kasavu saree of kerela, with the distinctive white jasmine flowers around a French bunat the side of her head.EXPONENTS :Most well known performers of this dance are Ms Bharati Shivaji.31

SATTRIYAThe Sattriya dance technique today underlines Bhakti (devotion) as the main flavor of thestyle. Surprisingly, the entire range of lyrics and texts used for dance has no mention of Radha,the beloved of Gopi of Krishna, possibly because it would have meant condoning the emotionof love between man & woman and called Shringara Rasa in classic texts. Sankaradeva ignoredRadha in preference to Gopis : a group of woman who pined for, loved and worshipped SriKrishna. This is a major point of departure from all other dance styles of India.The grammer of this dance style as seen today comprises three elements or techniquesused in the gymnasium and called Maati Akhara, Ankiya Nat and Oja Palli. Matti Akhara consistsof 64 movements of dance that eschews story telling or expressional content. Therefore thereare 64 units of pure dance among which some denote male vigour, others the female graceand the third may look neutral. Many ways of walk, jump, sit, and pirouette which are typical toSattriya have developed, imparting it a flavour and form all its own.COSTUMES :Dresses are made of Assamese silk. Mekhela chadar and gomocha are in cotton. Colourslike white and red are prominent as is the ubiquitous sandalwood mark on the forehead.EXPONENTS :Sankaradeva, Madhav Deo, Padmata, Srimant Sanskar Deo or Mahapurusha SanskarDeo.32

Chapter Four : Folk Dances of IndiaIndia can boast of an innumerable number of folk dances each one of them showing thespecialty of a particular region or Tribe. They are full of nerve and vitality. Folk dances areperformed for every possible occasion, to celebrate the : arrival of seasons, birth of a child,weddings or festivals. Any occasion we can see the different forms of folk dances through outIndia. Most of the folk dances are done with different props like Matka, Dandiya, Dupatta, Bamboosticks etc. These dances have specific costume and make-up with elaborate jewels.While there are numerous Folk and tribal dances, there is constantly improvement. Theskill and the imagination of the dancers influence the performance. Folk in comman parlancetoday indicates community and expressions that are spontaneous. It can vary from village tovillage but they all share a comman heritage of Myths and Symbols. Their expressions reflecttheir geographical positioning and relationship to nature.Here you can collect knowledge of some prominent Folk dances of India in brief :1. KASHMIR - Dhumal and Rouf dance2. PUNJAB - Bhangra and Gidda3. GUJRAT - Dandia and Gurba4. RAJASTHAN - Ghoomer5. ASSAM - Bihu6. MAHARASHTRA - Lavni.1. Dhumal and Rouf Dance :Dhumal are performed by the men of the Wattal tribes. It is done on special occasions andon set locations. The costume comprises of long colourful robes and tall conical caps studdedwith beads and shells. They dance in circle. The music is played by drum and vocal singing isdone by the dancers itself.Rouf or Ruf dance is done by the beautiful womens of Kashmir. The steps are very simple,they dance in two rows moving rhythmicaly swaying forward and backward. They perform onreligious occasions and festive singing songs of love and Heroism unanimously holding handin hand.2. Bhangra and Gidda :Bhangra is one of the most popular Folk Dance Known world wide for its energetic, vigorousand elegant dance steps. It is mainly done at the time of Baisakhi (harvest).33

This dance is done by men, shout some words like Balle Balle, Oye hoye…. The instrumentsused are mainly Dhol, Nagara and Cymbals. The dress is so colourful with Kurta on top, Lungiand a Turban. They recite witty couplets Known as ’Bolis’.Gidda on the conterary is done by Punjabi women. They stand in a semi circle clapping onthe rhythm of dhol while a pair or a single come out and dance on a couplet. They don colourfulSalwar Kameez which is their regional dress.3. Ghoomer :It is a well known folk dance all over India and abroad. Ghoomer means chakkar the danceruse to take numerable rounds wearing the long Ghoomer lehengas. This dance is done bywomen sometimes balancing pots on head while dancing. Before it was done by Rajput womenin the Maharaja’s court for celebrating Gauri puja. Today it is popular all time festivals oroccasions. The dance is performed to the accompaniment of musical instruments like theDholak, Shahnai (bean) and Dhantal.4. Gurba and Dandiya :Gurba is done by the women mostly in circle formation in honour of Goddess Amba. Thespeciality lies in, the dance begins by placing perforated earthen pots with oil lamps or diya’sinside the pots symbolizing the embryonic life. Usually, loud rhythmic clapping keeps the brisktempo and soft moves give a traditional look of Gujarat. It is mainly done in Navratras in night.When men perform it, the style is called Garbi.Dandia is another most popular folk style famous around the world. This dance is said tobe one of the most ancient in its root originated approximately 5.000 years ago. It potrayed thelove-dance of the gopis with Radha and Krishna. It is performed by all community (men, women,children) at the time of navratri. The beat for the dance is kept by the striking of two sticks witheach other in one’s hand sand sometimes with the sticks of the other dancer. Dandiya Raas isa very energetic, colourful and playful dance all time favourate for youth.5. Lavani :It is also one of the oldest style of performing folk, also called Tamasha done by theMaharashtrian women. A gorgeous mulgi (woman) dressed in a navwari (a nine meter saree)with a dazzling border and a gajra in full bloom adorning her hair, looking assal (real)Maharashtrian, is seen swaying and swirling to the remix of Disla ga bai disla. This is one of theart forms which has stood the test of time and has been rediscovered of late.6. Bihu :It is the most popular folk dance of Assam. Bihu is celebrated to mark the beginning ofspring festival, sometimes in mid April. This festival is known as Rongali Bihu. It is accompaniedby wild and lusty beats of the dhol, pepa (buffalo hornpipe), Gogona (a string reed attached toa bamboo piece at the end), Takka (a portion of bamboo split to form a clapper). The songs aremainly based on love (element of flirting), mostly performed by young men and women.34

Chapter Five : Kathak Dance - Its Origin& DevelopmentKathak is one of the most popular, old & sensual classical dance style world wide. If wetalk about dance it has been there in this world since God make living being on this earth & gotthe power of expressing their feeling in different way. Dance is not confined to man thus it is auniversal way of expressing your feeling for all living being Popular Saying :“Katha Kahe So Kathak“Thus here it tells not about only the Narrator (story teller), but a dancer actor which isactually doing both the things together that means : One who dances while telling the story(dance drama). The person is known as KATHAKA.The dictionaries in pali & nepali mention the word ”KATHIKO” in the sence of a preacher,narrator & a recite. From literary evidence it appears that in ancient times a class professionalstory teller recited the epics & the mythological stories with an added element of abhinaya(acting).These professional story tellers are reffered to as KATHAKAS, GRANTHIKAS, GATHAKAS& PATHAKAS .While reciting they sang, danced & acted. At the time of Ramayana “KUSHILAVA” hascome to be associated with the dance actor.Development of Kathak can be categoriezed under 3 categories :1. Ancient or Temple period2. Medievel period3. Modern style periodAncient Period :The roots of Kathak lays in the ancient RAAS DARBAARS AND KATHAKS. Like otherclassical dances. Kathak is also originated in north Indian temples. There use to be pundits(kathikas) who are the care taker and also at times they use to tell mythological stories tocommon people with past time. They started narrating the story in a musical form and graduallystarted using manual instruments as pantomime to accompany the recitation of the kathikas.With the spread of Vaishnavism who thrived mostly in the temples. Lucknow is the placewhere the earliest Kathakas came from the village called “HANDIA” named Pt .Iswari PrasadMishra and his brothers. The style brought was known as NATWARI NRITYA. Later with thecoming of Mughal Emperorsthis dance style went to courts and had a great impact of theirstyle lot of kathakas got place in court dancers like Prakash JI Daya lal ji & Harilalji.35

Medieval Period :The change of era bring kathak to the courts of Hindu Rajas as an entertainment for them.The development of kathak was distinct in his own style. The verses using words in praise oflord Krishna coupled with rhythmic syllables came to be composed and used in kathak.The basic themes were same Mythelogical stories :Hitherto Vaishnav : dominated Kathak. The result was that they sent for musicians anddancers from Persia and central Asia. These dancing girls were known as Domnis, Hansinis,Lolonis, and Hour kinis. Musical modes from Persia such as Yamini and Kafi were incorporatedinto the Indian Raga system at the time of Amir Khusro. From mid 13 th to early 14 th , his geniustoushed not only music, but literature as well and so contributed towards the synthesis.The Mughals brought political unity, economic stability social justice. They took tremendousinterest in Indian art & culture. The first step was taken by great emperor Akbar by marrying arajput princess. With the result that hindu dancers and musicians at long last performed in theroyal presence of Emperor’s direct Patronage. Kathak now entered its golden era.The DHRUPAD style of music is essentially religious and had been connected with kathaksince the late 15 th century (at the time of Tansen). The decline of the mughal Empire and therise of European power saw the gradual decadence of Kathak. It was this debased form ofKathak (degenerated into voluptuous and sensual styles) which the European edventurerscalled ‘NAUTCH’, which has the corruption of the Indian word ‘NAACH’ meaning dance. Thefirst dancer of genius to break this embargo was Menaka.Wajid Ali Shah of lucknow is one of great pillars who not only carry this style but also putmore aesthetic style. Thus different gharanas come into existence. The LUCKNOW GHARANAwas started by Maharaja Binda Din and Kalka Prasad. The JAIPUR GHARANA was started byBhauji.Modern Period :Modern Kathak combines abstracts of rhythmic elements (nritta) and the aspects ofexpression as well as narrative aspects of movement (nritya). The coming of the British rulebrought new western influences to India which affected Indian culture negatively. The future ofIndian dance was imperiled. Indian dances had no reputed place in society and were merelyconsidered as dances with a sexual overtone instead of valuing the expressive or thematicsubtlety. Dr. Muthulaxmi Reddi. Was the first woman who protested against this misconceptionof dance by launching an anti nautch compaign in Madras. As a matter of fact it was wellsupported in the 1930’s by performers like Uday Shankar, Rabindranath Tagore, RukuminiArundale and Sadhana Bose. Who opened dance institutions in different parts of the country,which was the beginning of a new era in the field of dance in which the traditional values andrespect were restored. At present all Indian classical dances are held in high esteem throughoutworld.36

Chapter Six : Divisions of Kathak Dance1. Nartan Bheda :a. Natyab. Nrittac. Nritya.2. Tandava and Lasya.3. Margi and Desi1. NARTAN BHEDA :The threefold division of Indian classical dances. The other name for Nartan Bheda is “Natan”.There are three kinds of dances:a. Natya :To evolve rasa (feeling or sentiment) in the audience (spectators), the artist used to imitatedifferent characters of ancient historical stories and present it in drama. The main parts areAbhinaya (expression), Gayan (singing) and Dance (rhythmic gestures).In short the dramatical part of dance is known as Natya.b. Nritta :It is simply a dance on rhythmic music. The dancer is not depicting any character or story,it is for the sake of his own enjoyment in a delightful form. The dancer only expresses hisfeeling with beautiful body movements and in his own way (style).c. Nritya :The combination of NATYA & NRITTA is called Nritya. Where the dancer with the help ofbody movements, beautiful hand gestures shows her sentiments, sometimes depicting a storywith different characters comprises to be a ‘NRITYA’.Example : 1. Natya + Nritt = Nritya.2. Abhinaya + Rasa + Dance = Nritya.2. TANDAVA AND LASYA :Tandava :This division is the oldest division known through ancient authors in different historicalstories. This is believed that Lord Shiva is the creater of Dance & Devi Parvati is the better halfof him. So both the aspects came into existence the masculine and feminine.The manly (masculine) part of dance is called Tandava whereas feminine part of danceis called Lasya.37

Qualities of Tandava :Masculine, Energetic, Forceful, Full Of Fussion, Fearful, Odious and lots of other sentimentsrelated to it. As it is believed by ancient authors that when the world is poisoned lord shiva getangry, he use to come out of his Samadhi and start dancing vigorously opening his Third eye.The fearful dance is known to be Tandava. It is majestic heroic in nature. ”VEER” and “RAUDRA”Rasa are the two most prominent features of TANDAVA. The musical instruments like Naubat,Shankh, Damaru, Bheri, etc accompany this dance.Types of Tandava :Abhinaya Darpana of Nandikeshwara and Bhavaprakasa have described eight types ofTandava these are :1. Sanghara Tandava : The dance of shiva to destroy the creation when evil prevailsin the world .2. Anand Tandava : This Tandava was performed by Lord Shiva for protecting people.3. Tripura Tandava : To kill demon Tripurasura.4. Kalika Tandava : It depicts the turmoil of soul, when it revolves in the world indifferent yonies (forms) and ultimately attains starts from “Karunarasa”and ends in “Raudra rasa”.5. Sati and Shiva Tandava : Performed by Shiva and Sati represesnting the dance of eternalman and woman depicting the unity of man and nature.6. Ardhnaari Tandava : According to believes that wife is the part of husband Lord Shivatook Parvati (merge in one) and to show the unity of two of them.7. Gauri Tandava : This depicts the love of Lord Shiva And Gauri.8. Sandhya Tandava : Performed by Lord Shiva to protect one and all.Qualities of Lasya :Feminine, Gracefull, Delightful, Lyrical with tender feeling. The dance which arouses erotic(love) sentiments with the help of rhythmic hand and body gestures with beautiful facialexpressions. It is believed that to express the feeling of love for lord shiva, Devi Parvati used todance to console him and to calm down his anger was called as Lasya. Goddess Parvatitaught this Nritya to Bharat and later to daughter of Banasura. In course of time, this devine artcame down to earth and became known as Bharata Natya all over India.Types of Lasya :1. Vishama : A dance which have varied movements, forward, rotator, etc.2. Vikata : A dance which is done wearing fancy costumes.3. Laghu : In Laghu the more difficult movements are avoided, easy karans like Ancita arealone included celebrate the victory of Lord Shiva on Demon Tripurasura.38

To be Noted :All the three varities of Nartan Bhed that is Natya, Nritta and Nritya bear this division ofdance Tandava and lasya characters in themselves.Margi :3. MARGI AND DESI :In ancient period the divison of dance was known to be as Margi and Desi. The dance doneclass of people and is confined to the temples was called as Margi. Mostly mythological dancedrama was performed for God or Godess. Margi means way, a way to god.Desi :The dance generated from village or local people. Desi means traditional, the dance ofcomman people on different occasions, festivals was called as Desi dance. There was norestriction for place, community or time. Desi gives the clear picture of people living in a certainregion.39

Chapter Seven : Necessary Aspectsof Kathak DanceDifferent aspects of Kathak Dance are :1. Quality of a dancer.2. Quality of Ghungroos.3. Knowledge of basic accompanying Instruments.1. QUALITIES OF A DANCER :A dancer is also called as Patra, so this comes under Patra Lakshan. Dancer should havecylindrical shaped and healthy body, good knowledge of Taal and Laya, self confident, beautifulland clear in accent (speaking), should have knowledge of vocal as well as Tabla.2. QUALITIES OF GHUNGROOS :According to Abhinaya Darpan the bells (Ghungroo or Kinkini) made of bronze should havepleasant sound, should be well shaped and should remain in one finger apart from one another.Stars are there tutelary deities. They are tied in a rope and tied beautifully in the legs (onehundred or two hundred ).3. KNOWLEDGE OF BASIC ACCOMPANYING INSTRUMENTS :Rhythm is the basic need of every dancer as well as vocalist. The basic Insruments thatare used to accompany Kathak dance performance are Tabla and Sarangi.Tabla :Its important for every performer of Kathak dance to have knowledge of Tabla, as it is thebasic need of a dancer to have knowledge about rhthym (Taal). Tabla is one and only versatileinstrument which can accompany dance music or can be played as solo. Tabla is divided intotwo parts :1. Dayain or rightParts of Dayan : lakdi, pudi, gajra, chanti, syahi, luv, baddi, gatta and gujri.2. Bayan or left (Dagga)Parts of Bayan or Dagga : kudi, pudi, chanti, syahi, luv, gajra, dori, gudri.Tunning of Tabla :The hammer is used for tunning of table. When a stroke is given from top downwards, thesound should be raised usable for the adjustment of upto 3 notes. Half note difference can beadjusted on top by hammer stroke given on the top ring hole prints.40

SARANGI :Taal and Laya are two basic pillars of Indian Music. Without having of the proper knowledgeof Taal and Laya its very difficult to be a good artist. Sarangi is one of the oldest instrument ofIndian music. Sarangi is a stringed instrument. It is played with the back of fingure nails. Sarangihas no sweet voice that it can copy the human voice. It is a very tough instrument.It plays a vital role in Kathak dance performance as the sarangi player plays a single musicalline called Lehra or a nagma in the taal and retain the tempo chosen and the kathak danceshas his rhythem cycle clear to which he performs. The Sarangi player keeps on playing thelehra which is based on a particular raga as a refrain.There are three gharanas of sarangi :1. Banaras Gharana2. Kirana Gharana3. Delhi Sonpat Gharana42

SOME IMPORTANT TERMS OF KATHAK DANCE :Chapter Eight : Important TermsTUKARA : Tukara means a piece. A small rhythmic composition of minimum one avartan ofany Taal, made of dance syllables only, named as Toda or Tukara. There are different type oftukdas :1. Tatkar ka Tukada : Made of dance syllables like : Ta Thei Thei Tat.2. Natwari ka Tukara : Natwar means Krishna. It is belief that when natwar subdued themonster serpant kaliya and danced on the hoods. The sound of Tigdha, DigiDigi, Tram….comesout from the foot, Thus the composition consisting these syllables are classed as ”Natwari KaTukara”.3. Sangeet ka Tukara : The tukdas which are made of musical notes like Sa Ne Dha...areclassed under Sangeet Ka Tukara.4. Parmelu : Para and melu together make Parmelu. Where ‘Para‘ means different and’Melu‘ means union. A composition leverly blended with different sound syllables of variouspercussion instruments like : Pakhawaj, Jhanja, Nagara, Manjeera…….with natwari bols andsome distinguished sounds like Jhanak, Divang, Thirangkuku, Thudang…..are classed asParmelu.PADHANT : Padhant means recitation. During the performance the guru and sometimes dancerhimself recites the bole, marking the time with his handclaps. Some points are very essentiallike pronounciation, accents and intonation of the bols. Reciting the boles in correct fluencyand time is called Padhant.GAT : Gat means condition, according to Sanskrit word Gati, means chal. Together it give thefull picture of Gat in dance that is dancing in some condition with chal {style}. There are twodivisions of Gat.1. Gat-Nikas : Nikas means coming out. The kathak dancer first take the palta and thenadopts a significant pose. Then he take few steps forward and then returns back with samepose in double speed and concludes with tihai. This whole sequence is known as Gat-Nikas.2. Gat- Bhava : Mostly mythological stories are inacted, but they are short themes withoutsong or recitation only with beautiful face expression and moves the dancer show the wholetheme. This style is known as Gat-Bhava.TATKAR : Dance steps with rhythm and metre is called “Tatkar” in kathak dance. It is the basicfoot step for a biggener student. Kathak dance is well known for its individuality of fast rhythmicfoot work in different patterns in different taals. It has its own syllables eg.:Ta Thei Thei Tat, A Thei Thei Tat.43

THAT : This term is generally used in the sense of “That Bandhan” or “That Ka Baratana”means to build a structure of dance. It is mostly of one or two avartan of taal and in the end thedancer stand in a beautiful pose. It is done just after the entry piece of a kathak performance.The Laya (speed) of Taal is very slow (vilambit), while standing he gracefully use the minorlimbs (eyes, eye-brows, arms…).SALAMI : Salami means ”Salutation”. Many scholars believe that with the coming of mughalsthis style came into existence. As they brought this dance to the courts and in honour of theking the dancer use to do salami. Its a separate composition in kathak which is Known as“Salami Ka Tukara”. But now a days it is also known as “Rangmanch Ka Tukara” means thepiece dedicated to the stage.AMAD : Amad is a Persian word which means advent or coming. According to some scolarsit is the entrance piece for the dancer. A composition consisting of repeated Tatkar syllables ,sometimes a Paran or Parmelu is joined to make it more impressive. After building a structureof dance by small pieces of 2, 3 or 4 matras here the dancer comes takes entry or amad. InLucknow Gharana the dancers finish vilambit laya with amad or paran judi amad and just afterthat start drut laya start performing Tukdas.HASTAK : Hast means Hand and Hastak means movement of hands. There are many typesof hand movements and it varies with different Gharanas. Mostly the basic hand movementsare same but, in Kathak every guru have its own style of interpretation. It is also Known as“Hastak Bhed”.PALTA : It is used specially before starting Gat-Nikas or Gat- Bhav. It is a kind of hand movement.The dancer lift his left hand down and then upward taking round from right to left and then left toright. This movement is also used after every tukara or paran while performing.KAVITT : Kavitt means Kavita. It is a poetic composition set in some Taal. There are twoaspects of dance, technical and expression. Kavitt comes in Abhinaya (expression) part ofdance. Mostly stories of panghat, Krishna Radha katha, Raas etc are the themes on which thewords are based.KASAK-MASAK : Moving the wrist with delicacy is called “Kasak”. Movement of breast in arhythmic way is known as “Masak”. These two actions are applied parallel to each other, speciallyused in Gat, That and Amad.KATAKSH : Looking on the side with erotic sentiments is known as “Kataksh”. It is mainly usedin Gat and That. Sometimes it is also used special parans like Durga paran, Shiv paran, etcwhen dancer make a pose of God or Godesses.GHUMARIYA : Ghumar means chakkar or rounds. Kathak is famous for its fast chakkars andfootwork, Jaipur Gharana is famous for excellent chakkars, dancer takes nonstop rounds3,7,11,21,33……It is one of the most attractive and difficult part of Kathak dance.44

SOME TERMS RELATED TO RHYTHM AND METERLAYA : Laya means Rhythm. The speed of the time passing in the action of singing, playing, ordancing is called ”Laya” in Indian Music. Mainly its of three kind these are :1. Vilambit Laya- Slow speed is known as vilambit.2. Madhya Laya- When the speed is neither fast nor slow, a medium flow of speed is knownas Madhya Laya.3. Drutt Laya- When the speed is very fast its called Drutt Laya.TAAL : The word taal comes from the Sanskrit word “Tal”, which means palm of the hand. Inolden days by clapping the hand the people keep a time check hence it was called Taal. Thepractice is still in vogue. Taals are constituted on the basis of different number of matras orbeats.SAM : The first matra of the taal is called Matra. It is denoted by x.TALI: Tali means clap. When we clap to show the parts (vibhag) or when you switch from onepart to another by giving a clap its called Tali.KHALI : Khali means Void. When the change of vibhag in any taal is shown by just extendingand shaking palm, this action is called Khali.MATRA : Matra means the Beat. The smallest unit of time is called “Matra”. Every taal havedifferent number of matras. In Indian music there is a very important role of matras. Theperformance is totally based on matras.VIBHAG : In every Taal all the matras or beats divided into few parts. These divisions of matrasare known as “Vibhag”. These vibhagas regulate the motion of the Taal.THEKA : The basic syllables of the Tabla is known as Theka. The theka boles (syllables)depend on the tali, khali, vibhag of that particular taal. Sometimes there are two taals of equalmatras then only by theka you can differentiate between the two taals.Theka gives an indisputableform to taal.AVARTAN : The one full circle of all the matras of tal is known as “Avartan”. One avartan of anytaal will give you the whole picture of the taal like (matras, vibhag, tali, khali..).45

JAIPUR GHARANA :46Chapter Nine : Gharanas of Kathak DanceOrigin :According to the records, the earliest name in living memory is that of Bharuji, who was adevotee of Lord Shiva. The origin was 150 years ago, started by a legend. It is said that Bharujilearned the Tandave from a saint and continued to teach his son Maluji, and so on. Thegenealogies of the different families show that in some cases it has been a family professionand the successive generations have remained loyal to the profession, taking pride in thepersuit of its excellence. It is said that Kanhulalji went over to Brindavan and learnt the dancescentering Krishna Leelas, where he enriched his style differently with the graceful aspect ofdance as Lasya. He passed his teaching to his sons. Among others Dulharamji is one of thefamous names who got great appreciation. He went over to Jaipur and settled there. As anexpert in Shiv Tandava, he also mastered the Lasya aspect. He became well-known asGirdharilalji, although his name was Dulhaji.Costume :As Jaipur is the place of Rajput Maharajas, the women used to wear wide lehengas and aspecial type of bandhi (blouse). As India is rich in culture the ladies have high respect and usedto have pardas in the form of dupattas with vibrant colours. As the Jaipur Gharana has a morevigorous form of dance style (Shiv Tandav), a lot of men were attracted to and suitable for thisGharana of Kathak dance. The men used to wear silk Kurta’s with churidaar, in beautiful coloursand a long teeka on the forehead as a sign of Shiva. With hundreds of ankle bells (ghungroos)on the ankles which gave great help to expressing their footwork.Dance style :The outstanding feature of the Jaipur gharana as observed during the last five decadesseems to be an outstanding quality of rhythmic wizardry. At best it is austere and does notlapse into effeminacy or does not have an effete quality. It is forceful and virile. The Jaipurgharana looks more energetic and forceful. The remarkable rhythmic subtlety, variety, andintricacy in long Parans are a hallmark of Jaipur Gharana. Hari Prasadji, Hanuman Prasadjiand Narayan Prasadji excelled in bolder work, in accuracy, variety, fluency, expressivenessand adepted in skillful presentation of Jaipur gharana.BENARAS GHARANA :Origin :This gharana is also known as Janki Prasad Gharana, named after a Kathak exponentoriginally from Bikaner in West rajasthan. It appears that Jankiprasad went over to Benarasand taught Kathak for the rest of his life there and his school of dance acquired the name ofBenaras gharana.Costume :As the origin is that of Rajasthan, the impact was the same. The dancers used to wear

lehenga cholis and a dupatta with elegant and beautiful ornaments. Sometimes they wouldalso tie sarees in the form of a lehenga choli. The gents used to wear a churidaar kurta with adupatta tied at the waist.Dance style :The founder of this Gharana Janki Prasadji has maintained the dance style in such a waythat if the dancer performed to the Bols of the Tabla and the Pakhawaj, then the credit went tothe percussionist, for it was their bandish or compositions that the dancer emphasized in thedance. Then the dancer used to dance on the natwari bols and composition. There are twelvecompositions on the Natwari Bols series. this distinguishes the Benaras gharana from theother gharanas. Another noteworthy feature is the way of performing Tatkar with the heels; alsothe position of the feet and the postures are different. The Bols have no space for Chakkars,and the style of Thaat and Tatkar are absolutely different. Both Sunayana Hazarilal and KrishnaKumar have been assiduously following the tradition of their family, and are training their disciplesin the specialties of the Jankiprasad (Benaras) Gharana.LUCKNOW GHARANA :Origin :In 1555 A.D. The Mughal King Humayun got victory over the area Ayodhya which thenbecame a part of the Mughal Empire. With the successive generations the official name of thetown of Ayodhya also became Avadh. The Lucknow Gharana of Kathak dance developed duringthe reign of Asaf-Ud-Daula (1775 A.D.-1798 A.D.) and Wajid Ali Shah (1847 A.D.-1856 A.D.).With the patronage received from the Nawabs of Avadh, Lucknow soon acquired fame as acentre of art. Ishwari Prasadji, the famous Kathak exponent, hailed from village Handiya inAllahbad and there his family with most morality continued the passion of Kathak dance. Duringthe Mughal period Kathak got great respect, though the style had been changed a lot. But theart of Kathak, as it developed in Lucknow, continued to flourish and even as we see its course,we realize that so many factors have contributed to its growth.Costume of Lucknow Gharana :With the advent of the Muslims the constumes changed. The male dancers used a tightangarkha, a sort of a coat, a jacket, a churidaar payjama and a cap. The female dancers alsodressed in churidaar pyama, a long-sleeved dress, a tight vest and a cap. Beautiful heavyornaments added to the beauty of the dancers, and the hundreds of ankle bells (ghungroos)created a mood of dance.Dance style :The flowering of the Lucknow Gharana of Kathak was done by the brothers Kalka Prasadjiand Bindadin Maharajji, where Kalikaji specialized in rhythm and layakaries. On the other handBindaji was a great poet and composer. During the period of Wajid Ali Shah, the last nawab ofAwadh, Lucknow Gharana received a great impetus. It is said that the Thumri’s were introducedby him in dance which is now a big part of Abhinaya in Kathak. Kathak already has this elementin its Nritya aspect, but with the introduction of the Thumris, Dadra, Bhajans and Ghazals indance it provided additional scope for bhava. The main aspect which makes Lucknow Gharanadifferent from other Gharanas is the Nazakat (delicacy) and Khubsurati (beauty) of the schoolof Kathak. Birju Maharaj, Manna Shukla, Ram Mohan are some of the recent Kathak dancersof the Lucknow Gharana who are teaching and contributing to this great Gharana.47

48LUCKNOW GHARANA

JAIPUR GHARANABANARAS GHARANA49

Chapter Ten : Parts of the BodyANG (major limbs) :Dancing means movement of your body .Our body have different parts and are used indifferent style in dancing,the use of our main parts or the major limbs is called Ang.The mainthree parts of our body are HEAD, THORAX & ABDOMAN.Head Gestures :Every part of the body has some special place. Especially in dance every move of yourbody can make a lot of difference in your performance. The first part of your body is :1. SAMA : It means same level, when the head is motionless (sthir) it is not bent on eitherside, up or down. This motionless position is known as SAMA.USES : This style is used at the beginning of the nritya, sin sitting for prayers etc, in pride andfeind anger of love stupefaction (unable to think) and cessation (an act of stopping).2. UDVAHITTA : When the head is raised up it is known as Udvahita.USES : To see the objects above your eye level like, the sky, the moon, the sun, a mountainclouds also to pray god (seeing towards god). Wise people also use udvahita head.3. ADHOMUKHA : When the face is cast down it is known as Adhomukha.USES : It is used to see the things below the eye level. For bowing, when feeling bad forsomething, feeling shy.50

4. ALOLITA : When the head is moved in a round circle it’s Alolita.USES : It is used to show possession of an evil spirit, fainting, sleepiness, a wild or uncontrolledlaughter.5. DHUTA : When the head is turn from left to right or right to left it is called Dhuta.USES : Showing unwillengness, to call for someone from sides, astonishment, forbidding, ordiscouraging.6. KAMPITA : Moving the head up and down is said to be Kampita.USES : Inviting the deities, hinting, to denote the offence or for enquiry.51

7. PARAVRATTA : When the face is turned round the head is called Paravritta.USES : In denoting the command, turning away the face, quiver (shiver) with anger.8. UTKSPITA : When the head is thrown or raised aside up it is said to be Utksipta.USES : To think for something, a wava look, to denote the command or request.9. PARIVAHITA : When the head is moved side to side like a chauri, the head is calledParivahita.USES : Satisfaction, approval, uttering praises for god, cogitation (to think deeply).These are the nine Head movements use for different purposes or expressions whileacting or dancing. They are very important to know for a good performer.UPANGA (Minor limbs) :The minor or the small parts of the body are known as Upanga. They are the most delicateand useful parts of our body. Each major limb constitutes several small parts eg. : HEAD(eyes, eye-brow, lips, cheeks etc.)52

GLANCES :Eyes are one of the most important part of dance as well as drama. It’s a saying, that :Ankhe wok ah jaati hain jo zuban se kaha na jaye…..That means without speaking a word you can express your feeling through eyes. According toAbhinaya Darpana there are eight types of glances :1. SAMA : The straight glance or Nigah, without moving the eye lashes is called Sama. It isuse in the beginning of the performance, an effort to guess what another person is thinking.2. ALOKITA : It’s a keen glance to see all around or gazing quickly with open eyes. It is usedto denote objects around.3. SACHI : When u look on one corner of an eye, it is known as Sachi. It is used to give a hintto someone, a weard look, making a mark of an arrow (Kataksha used in that) or remembering.4. PROLOKITA : When you look side to side right to left or left to right this is known asProlokita. It is used to denote things situated on either side, excessive affection, moving andidiocy.EYE – BROW MOVEMENTS :Facial expression is one of the most important part of all classical dances, it plays a key rolewhile performing art. Eyebrow is cherry above the ice cream it helps to add in the expressionof eyes.53

According to Bharat Natya Shastra the movements of the eye-brows are seven in numbers :1. SAHAJA : The normal position of the eyebrows is Sahaja. It is used to indicate a straightforward diposition.2. PATITA : When the eyebrows move down simultaneously or one by one, it is patita.In rejection, surprise, joy, anger, envy and different the eyebrows are loweredby turns. In laughter and in the act of smelling both the eyebrows are loweredtogether.3. UTKSHIPTA : When the eyebrows are raised or thrown up either together or each in turnthen the movements of the eyebrow is called Utkshipta. It is suited to Womencharacters to express indigination, argument, watching, listening, & playfull,or Amorous blandishments.4. RECHITA : Delicately raising one brow is Rechita. It is used in Nritta or pure dance.5. KUNCHITA : When one or both of eyebrows are gracefully curved or bent then it iscalled Kunchita or Nikunchita.6. BHRUKUTI : Raising both the eye brows completely from the roots is called Bhrukuti.It is used to Indicate anger.7. CHATURA : When both the eye brows are smartly extended with a slight throbbing andcurving it is called Chatura. It indicates agreeable contact, love and dalliance.PRATYANGA : (Adjoining limbs)Parts of the body which join or connect the two parts (minor or major limbs) are calledPRATYANGA. They have an important role in the working of the body. Ex-Neck, Shoulders,Thies and Back bone.Neck Movement :According to Abhinaya Darpana there are four types of Neck Movement.They are as follows:1. SUNDARI : When the neck is moved to and from horizontally, it is called Sundari.It is used to say yes or giving the approval with pleasure.2. TIRASCHCHINA : The neck making an upward movement on both the sides like the glidingof a snake. It is used to denote exercise with a sword and then glidingof the snake.3. ARIVARTITA : When the neck is move from right to left like a half moon it is calledParivartita. It is used to denote female dance and kissing.4. PRAKAMPITA : When the neck is moved backward and forward like the movement ofa pigeon’s neck. It is likely to say as u and me. It is also sometimeswhen you get shocked after hearing something or to hear claearly(hmm sound).54

Chapter eleven : Hand GesturesHasta Mudras are the symbols to denote specific mood or emotions, actions and objects.It is the best style to execute something in a very beautiful way. Mudras are used in the abhinayapart of all classical dances. That is while showing mythalogical stories like Ramayana,Mahabharata.....In Kathak these mudras are used in Kavitt, Gat Nikas, Gat Bhava....According to Abhinaya Darpan their are two types of Hand Gestures and Hasta Mudras.a. Asanukt Mudras : 32 Single Hand Gesturesb. Sanyukt Mudras : 23 Double Hand GesturesASANYUKT MUDRASPatakstripatako Ardhchandrakya KartarimukhaAralmushthi Shikharkapith katkamukhahShukratundashya kangulah padmkoshola pallavaSuchimukhah sarpsirashchaturo mrigshirshkahHansasyo hanspaksh bhramaro mukulstthaPurnabhakshch sandanshsta tamrchudopara karahAsanyukt mata hastashchatuvinshatirityamiAbhinayvashadesham sanyuktatwa matishate.55

1. PATAKA : It is used in the beginning of a Natya, to denote clouds, forest,forbidding, things, bosom, a river, region of Gods, the Horse,cutting, sunlight, ending, lying down, favour, pride, moonlight,waving, entering a street, equality, enointing, the body of one’sown life, taking an oath, bendection, holding a sword, cleaningwith broom.2. TRIPATAKA : It is specially used to denote the Vajra, a crown, a lamp, a tree,raising flames, a pigeon, the ketaki flower, patterns drawn onthe face or breast, an arrow and turning around.3. ARDHPATAKA : It is used to denote a knife, a banner, leaves, a tower and athorn, a board or slab for writing or painting.4. KARTAIMUKH : It is used to denote the seperation of man and women,plundering, a corner of an eye, death estrangement, lighting,falling, over turning or opposition, sleeping alone duringseperation and weeping.5. MAYURA : Mayura means Peacockhence to show Peacock neck’s, abird, a creeper, removing hair , vomiting, an ornamental markon the forehead, scattering river water, discussing theshastras and the famous things.6. ARDHACHANDRA : Ardha means half and chandra means moon. To denotehalfmoon (phase of the moon), a hand seizing the Throat, aspear, origin, one’s ownself, meditation, prayers, touchinglimbs and greeting by common people.7. ARALA : It is used to denote drinking poison, nector, etc and violentwind.8. SHUKATUNDA : It is used to denote a spear, the shooting of an arrow,remembering one’s adobe, saying of mystic things and violentmood.9. MUSHTI : It is used to denote grasping the hair, steadfastness, holdingthings and the fighting mood of wrestlers.10. SHIKHAR : Shikhar means Peak. It is used to denote a Bow, a Pillar,certainity, amour (god of love), a phallic symbol, the act ofembrace and sounding bell.11. KAPITTHA : The other name is elephant apple. It is used to denote godesseslike Lakshmi, Saraswatie, holding symbols, grasping the end ofrobes milking Cows, collyrium, gathering of cloth, and offering,incense or light.56

12. KATAKAMUKH : It is used to denote picking of Flowers, offering beetel leaves,holding a pearl necklace, or garland of flowers, applyingperfumes to something, speaking and glancing.13. SUCHI: It is used to denote the number one, the supreme soul(ParaBrahma), a rod, growing thin, an umbrella, capability,hairs, beating drum, the Potters wheel, cercumference of awheel, consideration and decline of the day.14. CHANDRAKALA : It is used to denote the Moon, the crown of Shiva, the face,the span of the thumb, forefinger, and objects of that shape,Ganga and a cudgel.15. PADMAKOSHA : It is used to denote objects of round shape likeball, cookingpot, fruits such as bel, apple, round breasts of a women,taking meals, a flower bud, scattering flowers, an anthill,a lotus and an egg.16. SARPASHIRSHA: Sarpa means snakeand shirsha means hood or head. It isused to denote snake, sprinkling, nourishing, giving warter toGod and Godesses, the moving to and from the two kumbhas,(the slight protuberances of the head) of an elephant and armsof wrestlers.17. MRIGASHIRSHA : Where Mrig means paow or peacock and shirsha meanshead It is denote womens cheek, a wheel, limit fear, a lute,a deer’s head, massage of the feet, stepping and callingthe beloved.18. SINGHMUKHA : Singh means lion and mukh means face. It is used to denote‘home’, a Lotus, elephant, a hare, Lions face, preperation ofmedicines, by Physicians and rectification.19. KANGULA : It is used to denote bells (children hand or leg bells), a betelnuttree, a patridge, a white water Lily, the Chataka bird and thecoconut.20. ALAPADMA : It is used to denote circular movement or things like full Moon,a lake, a cart, height, anger, a chakra, murmuring sound andpraise.57

21. CHATURA : It is used to denote a little- gold, iron, copper, sorrow. an eye,sweetness, slow gait, oil, face, breaking to pieces and ghee.22. BHRAMARA : It is used to denote a bee, a wing, a crane, a cuckoo, a parrot andsimilar birds.23. HANSASYA : It means Swans beak. It is used to denote blessing or festival,instructtion, putting forward the wick of lamp, a Jasmine, the act ofpainting a and a pearl.24. HANSPAKSH : It is used to denote the number six, puttig nail marks, construction ofa bridge covering or sheath.25. SANDANSHA : It is used to denote a worm, the belly, presentation of an offerings todeities, great fear and woship.26. MUKULA : Mukula means blossom. It is used to denote the God of love, a waterLily, eating, holding of a seal, the navel, and a plantation flower.27. TAMRUCHADA : It is used to denote a Cock, a Crow, a Camel, a Calf and a pen.28. TRISHULA : A sign of Trinity. an eye of lord shiva and a bel leaf.29. VYAGHARA : It is used to denote a mother of pearl and animals like a Tiger,a Monkey, a frog.....30. ARDHASUCHI : It is used to denote the big worms, young ones of a bird and a sprout.31. KATAKA : It is used to denote calling and moving.32. PALLI : It is used to denote a Hut or a village.58

The 32 one hand gestures (Asamayuta Hastas) are:29 30 31 321. Pataka 17. Mrigashirsha2. Tripataka 18. Singhmukha3. Ardhapataka 19. Kangula4. Kartarimukh 20. Alapadma5. Mayura 21. Chatura6. Ardhachandra 22. Bhramara7. Arala 23. Hansasya8. Shukatunda 24. Hanspaksh9. Mushti 25. Sandansha10. Shikar 26. Mukula11. Kapittha 27. Tamruchada12. Katakamukh 28. Trishula13. Suchi 29. Vyaghra14. Chandrakala 30. Ardhsuchi15. Padmkosha 31. Kataka16. Sarpashirsha 32. Palli59

Chapter Twelve: Life Sketch of prominentKathak dancersBINDADIN MAHARAJHe was born in 1830 in Handia Tehsil in Allahabad. He was the originator of of hisGharana, popularly and widely known as Lucknow Gharana. He together with his brother KalkaPrasad, brought a renaissance in Kathak and raised it to a high level of polished and extremelystylized dance. His father Durga Prasad have three sons namely Bindadin Maharaj, KalkaPrasad and Bhairon Prasad. As Bindadin ji has no children, he gave the utmost training to hisnephew Acchan Maharaj. Bindadin started learning at the age of nine years and practiced only“Tigdha Dig Dig” for three years, Twelve hours a day.It is said that once as a mere boy he had discussion regarding Taal, Pakhawaj wizardKudau Singh in the Court of Nawab Wajid Ali shah. Thakur Prasad was an employe at that timeat the court. He was very much Perturbedon the behavior of Binda and was afraid of any kindof humiliation in the court. On one side 12 yrs. Binda {child} was there and other side TablaMastro king Kudau Singh. Thakur Prasad asked Binda Stand up for his performance. Everyoneone was surprised to witness the dexterity of Binda and acknowledged that Bindadin wasmuch more in form than Kudau Singh. Nawab was so pleased that he presented binda withenormous wealth, on attaining maturity. Bindadin has become very famous for his art and alsoearned an appreciable amount of money.He was also an expert in singing and composing Thumri. Gauhar jaan, Zohra Bai andother were his disciples. It is said that he composed 1500 new type of Thumris. He was manof character and used to lead a simple life. He went out of Lucknow for some time with ThakurPrasad. There after he went to Nepal and further to Bhopal and was warmly welcomed at boththe places. He was not only acclaimed as a great dancer at these places but also received alarge amount of riches of gifts. He was a devote of lord Krishna. His portrait shows that at thetime of dancing he used to put on Achkan, Churidar and dupatta. He died in 1918.60

KALIKA PRASADHe was recident of Banaras. He preferred to stay there and propogate the Kathak style ofdancing and also Thumri singing of his gharana. Both the brothers Bindadin and Kalika wereresponsible for promoting Kathak at a high pedestial of art and aesthetic on that place. Besides,Kalika Prasad was an expert singer, especially he had profound Knowledge of Thumri. Inabhinaya expressing the emotions in the Thumri songs and in exhibiting the tenderness andshringara rasa. Many famous female thumri singers of that time were his disciples. He was asimple and social individual and was never proud of his achievements. He had a life of austerity.He had three sons namely : Achchan Maharaj, Baijnath Prasad {Lacchu Maharaj}, and ShambhuMaharaj.Pt. THAKUR PRASADHe was the son of Prakash ji. As he has no kids of himself, he trained his nephewsBindadin Maharaj, Kalka Prasad ji, and Bhairon Prasadji. His dance has a unique fluency. Hewas a great court dancer in the court of Nawab Wajid Ali Shah.61

Chapter Thirteen : Taal Notation SystemThere are two types of Taal systems in India:1. The North-Indian Taal system.2. Karnatak Taal system.A comparative study of the Taal Notation system of North-Indian with the Karnatak system:North-Indian Taal system:1. The number of taals is not fixed in this system and the Bols (theka) are fixed.2. The starting of Vibhag of Taal is on the basic of Taali and there is no rule for Taali andKhaali.3. Khaali is used which is on the first maatra of Vibhag and there is no method for countingthe matras which are in the middle of Vibhag.4. The Taal system is not based on Jatis and the taals don’t change by changing Jatis.5. The Taal system is not based on fixed rules.Karnatak Taal system :1. Number of taals are fixed, but the Bols of taals are not fixed. Bols are improvised accordingto vocal and are fixed.2. The Taali is on the first maatra of the first Vibhag and the Khaali rule of Vibhag is fixedbecause of 6 Angas system.3. There is Visajitam on taal which is shown on middle maatra instead of first maatra ofVibhag.4. Karnatak taal system is based on Jatis and the taals change by changing Jatis.5. The Taal system is based on fixed rules.There are two Notation systems popular in Northern Indian music nowadays.These are known as:1. Paluskar Pandhati and2. Bhatkande Pandhati.These systems have been introduced by two eminent scholars of music of modern time.They were Pandit Vishnu Digambar Paluskar and Pandit Vishnu Narayan Bhatkande.62

1. Paluskar Pandhati :In this system a sign of matras (the beats) is marked under or above every Bol. Signsprescribed for different matras are like the following:In this system to denote the Sam 1 and for a Khali a sign of plus (+) is marked under orabove the prescribed Bol. In the same manner at the place of the change of Vibhaga number ofthe first matra of that particular Vibhaga is marked. This number also indicates Tali fixed forthat Vibhaga.According to this system we will write Theka of Ektaal in this way:DHIN DHIN DHA ge TI ra ki ta TU NA KA tha DHA ge TI ra ki ta DHI NA2. Bhatkande Pandhati :In this system, numbers of matras like 1 2 3 4 are written above the bols. For the indicationof the Sam a sign of a cross (x) and for Khali a Zero (0) is placed under that particular Bol andMatra number.In the same manner, the number of Tali is marked under the Bol. All the syllables writtenunder any number or marked by a bracket are supposed to be used in that particular matraonly.When a Bol or Matra is extended to some limit or when some part of it is to be passedwithout any action then a sign of Avagrah (S) or desh (-) is used. A straight line ( I) is drawn forthe change of Vibhaga. According to this system we will write Ektaal in this way :DHIN DHIN DHAGE TIRKITA TU NA KA TA DHAGE TIRKITA DHI NAThis system is more clear, easier, and much more in practice.63

PICTURESFOTO’S64

Kathak DanceBharatnatyam DanceBharatnatyam Dance65

66Odissi Dance

Kathakali DanceManipuri Dance67

Garba DanceDandia DanceKalbelia Dance70

Bihu DanceLavani Dance71

Syllabus inDutchSyllabus in hetNederlands72

INHOUDTHEORIE :1. Inleiding tot muziek en dans. Pagina. 742. Een uitgebreide beschrijving van verschillende danssoorten in India Pagina. 76en hun verschillen.3. Een korte inleiding over zeven klassieke dansvormen. Pagina. 794. Een korte inleiding over enkele bekende volksdansen. Pagina. 875. Kathak, haar oorsprong en ontwikkeling. Pagina. 906. Onderverdeling van Kathak : Pagina. 92Nartan Bhed, Tandava en Lasya, Margi en Desi7. Noodzakelijke aspecten van Kathak: Pagina. 95de kwaliteit van de ghungroos, de kwaliteit van een goede danser,basiskennis van de begeleidende instrumenten.8. Belangrijke begrippen in Kathak. Pagina. 969. Gharanas van Kathak Pagina. 9910. Delen van het lichaam: ANG, UPANGA, PRATYANGA Pagina. 10411. Asanyukt Mudras -- Handgebaren Pagina. 10712. Levensverhaal van prominente Kathakdansers Pagina. 11113. Het notatiesysteem van Taal Pagina. 11373

Inleiding tot Muziek en Sangeet.“The harmony of the spheres, it is music to my ears”.Hoofdstuk 1 : Muziek - SangeetMuziek is een vorm van kunst met als medium klanken die georganiseerd zijn op basis vaneen tijdsindeling. Algemene elementen van muziek zijn de toonhoogte (zorgt voor de melodieen de harmonie), ritme en de concepten die hiermee geassocieerd worden zoals, tempo,maat en articulatie, de dynamiek en de kwaliteiten van het geluid m.b.t. timbre en deklankstructuur.Het woord “muziek” is afgeleid van het Grieks woord “mousike” wat betekent “Kunst van deMuziek”.Er zijn tegenstellende beweringen ten aanzien van het concept muziek wanneer we hetinternationaal bekijken. De creatie, de uitvoering, de betekenis en zelfs de definitie van muziekvarieert afhankelijk van cultuur en sociale klasse. Maar bovenal wordt door iedereengeaccepteerd dat muziek bestaat uit “melodieuze klanken door de tijden heen”.INDIASE KLASSIEKE MUZIEK :De basis van de Indiase klassieke muziek werd 5.000 jaar geleden gelegd in de tijd van debeschaving van de INDUS VALLEI. Het bewijs hiervoor werd geleverd aangezien er veleinstrumenten zoals harpen, fluiten en percussie instrumenten gevonden werden tijdens deopgravingen bij Harrapa en Mohenjo daro, die de centra van de Indus beschaving zijn,tegenwoordig gelegen in Sindh, Pakistan.De Indiase muziek is als oorsprong een vorm van meditatie om zelfrealisatie te verkrijgen.Net als de westerse klassieke muziek is het homofonisch van aard en gebaseerd op eenenkelvoudige melodie welke gespeeld wordt met een vast patroon. De opvoering is gebaseerdop bepaalde ragas en ritmische talas.Volgens de oude Indiase geleerden, wordt de juiste definitie van “sangeet” of muziek bepaalddoor de drie-eenheid van zang, muziekinstrumenten en dans. Dit in tegenstelling tot in hetwesten waarbij alleen percussie en zang samen deel uitmaken van muziek, dans maakt geendeel uit van de westerse muziek.Bharat Muni zegt :“Alle drie zijn aan elkaar verbonden en afhankelijk van elkaar. De dans volgt het instrument(ritme) en het instrument volgt het lied.”Het basis concept dat hieraan ten grondslag ligt is het geloof dat er visuele expressie enfantasie aan het lied gegeven wordt. Dus we kunnen zeggen dat het bedoeld is om alle menselijkezintuigen tegelijkertijd te bevredigen.74

De Indiase klassieke muziek heeft een van de meest ingewikkelde complete muziek systemendie er ooit ontwikkeld is.De twee belangrijkste stromingen van de Indiase klassieke muziek zijn:1. De klassieke muziek afkomstig uit Hindustan - afkomstig uit Noord-India.2. Karnatische muziek - afkomstig uit Zuid-India.DANS :“Dance is a delicate balance between Perfection & Beauty” (Dans is een verfijnde balanstussen Perfectie en Schoonheid).Dans kan gezien worden als de beste vorm van communicatie tussen lichaam en ziel, watniet in woorden kan worden uitgedrukt. De danskunst vloeit voort uit het lichaam inovereenstemming met de stemming en de toestand waar de mens zich in bevindt. Daaromkunnen wij zeggen dat dans de kunst is van het bewegen van het lichaam op een ritmischemanier, meestal op muziek om zo gevoelens uit te drukken. Soms, vooral vroeger, werdenbewegingen gebruikt om een verhaal te vertellen. De danser dient zijn stemming te creërenafgestemd op de persoon die hij moet uitbeelden en hij dient dit uit te drukken op een ritmischmanier. Dit wordt tegenwoordig “BALLET” (“Nritya” – “natika” ) genoemd.Twee mooie gezegden zijn :“Dans is een lied van het lichaam, een lied van vreugde of pijn” - Martha Graham“De dans is een gedicht waarbij iedere beweging een woord is” - Mata HariINDIASE DANSIndia is een land met vele culturele uitingen. Er is een gezegde dat om de 100 km de cultuurverandert (taal, klederdracht, levenswijze). Door haar grote variëteit aan dansstijlen heeft Indiade schoonheid van dans behouden als een van haar dierbaarste erfenissen. De Indiase dansheeft een speciale plaats in de wereld.De belangrijke betekenis van dans in de Indiase klassieke muziek.1. Het visualiseert het lied.2. Het opent een grote fantasiewereld voor het publiek.3. Het is de beste manier om belangstelling te kweken en dichterbij tot de mensen tekomen.4. Het is een mooiere en een effectievere manier om menselijke gevoelens uit te drukken.5. Dans kent geen beperkingen van taal of kaste, want het lichaam is de uiteindelijke bronvan expressie.6. Dans verfijnt en vergroot de natuurlijke menselijke tendens om gevoelens fysiek uit tedrukken.75

Hoofdstuk 2 : Danssoorten in IndiaIndia wordt gekenmerkt door culturele diversiteit. Ieder deel van India heeft haar eigenindividualiteit en draagt dus hieraan bij op haar eigen manier. Dans en muziek vormen eenintegraal onderdeel van het Indiaas leven. Dans is een basis component van persoonlijke ensociale ontwikkeling.DANS OP ZICH IS NIET HEILIG, MAAR HET KAN NAAST DE HEILIGEN STAAN MET ALSDOEL BOVEN DE REALITEIT UIT TE STIJGEN, HET IS EEN MIDDEL VOOR BEVRIJDING,EEN MANIER OM EEN ANDER “IK” TE VERKRIJGEN. Prof. Alkis RaftisEr zijn twee soorten dansstijlen :1. Klassieke dans2. VolksdansKLASSIEKE DANS :De Naya Shastra werd geschreven door Bharat tussen 2 voor Christus en 2 na Christus.Het is de bron van alle vormen van Indiase klassieke dans. Het wordt beschouwd als de vijfdeVeda. Alle klassieke dansen hebben een diep religieuze inhoud en gaan over spiritualiteit. Zebehoren tot het oudste cultureel erfgoed van India. De meeste klassieke dansen zijn ontstaanin de tempels van de verschillende plaatsen. Ze zijn spiritueel omdat deze dansvorm in detempels opgedragen werd aan een God of Godin uit een bepaalde streek. Het werd nooit voorplezier of buiten de tempels gedanst. De klassieke dansen waren slechts voorbestemd aaneen speciale groep mensen (Pandiets en “Devdasis”). Hun leven hebben zij opgedragen aanGod (dienaar van God).Er zijn acht soorten klassieke dans in India :1. Kathak2. Bharatnatyam3. Odissi4. Kuchipudi5. Kathakali6. Manipuri7. Mohiniattam8. Sattriya76

VOLKSDANS :Het volksdansen ontstond toen amateur-dansers in de steden ontdekten dat zij traditioneledansen, afkomstig van het platteland, voor recreatie of als opvoering op een podium kondenpresenteren. Deze zelfde dansen werden langzamerhand minder opgevoerd door deoorspronkelijke beoefenaars, de plattelands volkeren met hun traditionele culturen.Prof. Alkis RaftisDe volksdans is ontstaan als een manier van het volk om zich uit te kunnen drukken.Terwijl de klassieke dansen beperkt waren tot een bepaalde klasse van mensen en slechts intempels gedanst werden, was de volksdans de stijl waarin het volk haar gevoelens op haareigen manier uitdrukte. Eigenlijk wil iemand dansen wanneer hij blij is, waarbij hij zijn lichaamgebruikt om gevoelens uit te drukken. Er is een ontelbaar aantal volksdansen in India welke hetfeitelijk beeld oplevert van verschillende culturen en religiën van het heden en verleden.Iedere staat in India heeft haar eigen identiteit en verschilt van andere staten op het gebiedvan taal, rituele uitingen, vechtkunst en cultuur.Enkele bekende staten en hun volksdansen:1. JAMMU EN KASHMIR : Ruf, Kud, Hikat, Bacha Nagma, Dumhal, Bhand Pather, NgonpaeDon.2. HIMACHAL PRADESH : Singhi, Gaddi, Parasa, Nati, Kinnauri.3. PUNJAB : Bhangra, Hola Mohalla, Gidda, Kikli4. HARYANA : Dhamyal, Lahoor5. UTTAR PRADESH : Kedar, Naqal, Sakhia, Karma, Raas-Leela, Saina, Chholiya6. RAJASTHAN : Tera Tali, Ghoomar, Khayal, Dhakar, Kacchi Ghori, Panihari,Gauri,Chari, Bhavai7. GUJRAT : Gurba, Ras, Bhavai, Tippani, Dangi, Bheels, Siddhis8. MAHARASHTRA : Bohada, Jagran, Dashavtar, Tarpha Nach, Koli, Tamasha , Lavani9. GOA : Dashavtar, Ghode Modni10. KARNATAKA : Kamsale, Dollu Kunitha, Bhootam, Kola, Balakattu, Pooja Kunitha,Karaga.11. KERALA : Kaikottikali, Velakali, Thiruvadirakali, Kollam Thullal, Mudiyettu,Teyyam, Nenavali, Kalaripayattu.12. TAMIL NADU : Kavadi, Karagam, Moharram, Oyil Attam, Bhootam, KaiSilambu, Kollatam, Thera Koothu, Kurathis.13. PONDICHARI : Podikazhi Attam, Bhootam.77

14. ANDHRA PRADESH : Lambadi, Mathuri, Puli Vesham, Poi kal Kuthirai, Gosadi,Toorpu Bhagvatam.15. MADHYA PRADESH : Gaur, Mandri, Jawara, Morni, Maach.16. BIHAR : Brindabani, Oraon, Santhals, Mangala Ghat, Jatra Ghat.17. ORISSA : Dalkhai, Karma, Bondo, Keertam, Chaiti Ghori, MayurbhanjChhau, Paik,Ghoomra, Ranapa, Nian Pata, Jhula Pata.18. WEST BENGAL : Bolan, Kali Nach, Basanta,Baul, Raibenshe.19. SIKKIM : Cham, Shanag.20. ASSAM : Bihu, Bou Nach, Deobhani, Behula, Ankia Nat, Ojapali.21. MANIPUR : Thang-Ta, Dhol Cholom, Thabal Chongi, Lai Haraba,Sankeertan, Holi, Gop Raas.22. TRIPURA : Hajagiri, Labang Bomani.Het verschil tussen klassieke dans en volksdans :KLASSIEKE DANSVOLKSDANS1. Het is ontstaan in tempels (pandiets en Het is in een dorp ontstaan.tempeldanseressen).2. Het is beperkt tot een bepaalde klasse Het is voor het volk.van mensen.3. Er zijn 8 vormen van klassieke Er zijn ontelbare vormen van dans.dans in India.4. Er is voorgeschreven lesmateriaal Er is geen speciale cursus of leervorm.en een leervorm.5. Het kan niet geleerd worden Het kan aangeleerd wordenzonder een guru of juiste begeleiding. zonder speciale aandacht.6. Het is voornamelijk tot God gericht . Het wordt voor plezier envreugde opgevoerd.7. Een speciaal podium of plaats Het kan op iedere plek gedanst worden.voor de opvoering.8. Het kan solo of in een groep Meestal wordt het in een groep gedanst.gedanst worden.9. Niet iedere staat heeft haar Iedere staat heeft haar eigen volksdans.eigen klassieke dans.10. Voorbeelden : Kathak, Odissi..... Voorbeelden : Bhangra, Gurba.......* FOTO’S ZIE PAGINA 64-7178

Hoofdstuk 3 : Klassieke Dansvormen van IndiaKATHAKKathak is een bekende klassieke dans uit Noord-India. Het is ontstaan door de oude verhalenvertellers die “Kathakars” genoemd werden en die verbonden waren aan tempels. Tijdens deMiddeleeuwen werd het speciaal beschermd door de Mughals en de Hindoe heersers. Dekunst van het verhalen vertellen ontwikkelde zich ook in een volledig kunstvorm wat bekendwerd als “Kathak”. Er is een aantal opmerkelijke invloedsferen, zoals met de komst van deMughal dynastie waarbij de “Kathakars” naar de paleizen kwamen. In plaats van te zingen ente dansen voor God moesten zij hier dansen voor keizers. Een andere invloedssfeer was ophet gebied van “Abhinaya”. De synoniemen zijn genoemd.Alhoewel Kathak oorspronkelijk een solo dansvorm is, kunnen er ook composities ingroepsverband opgevoerd worden, zoals bijvoorbeeld de Ras-Leela in Vrindavan. De basispresentatie heeft als grondslag drie delen, “Nritta”, “Natya” en “Nritya”. Er zijn drie KathakGharanas : Lucknow Gharana, Jaipur Gharana en Banares Gharana.Kostuums en sieraden :Er zijn twee soorten kostuums die erg gewild zijn onder de vrouwelijke Kathak danseressen.Een is de rok die van de heup tot de enkel loopt, volledig geplooid is en bestaat uit felle kleurenmet een rand rond de rok van zilveren of gouden draden. Verder bestaat het kostuum uit eenkorte bloes passend bij de rok en een Dupatta (sjaal) die gedragen wordt boven op de bloesals een symbool van de traditie van de Hindoe vrouw uit Noord- India.Het ander kostuum vertegenwoordigt de islamitische invloed. Een strakke churridar broek,meestal met vele felle en contrasterende kleuren. Op de churridar wordt er een kleurige kurta(anarkali of angharkha) gedragen met een mooie rand en een contrasterende sjaal die volgensde Mughal stijl wordt gedrapeerd.De sieraden zijn meestal gebaseerd op oudere ontwerpen en gevuld met kostbare ofhalfkostbare edelstenen. Het belangrijkste zijn de belletjes (Ghungroos) die de hoofd attractievan de Kathak dans vormen.Instrumenten die gebruikt worden :Tabla, Sarangi, Mridanga, Harmonium, fluit, sitaar…Exponenten :Shambhoo Maharaj, Bindadin Maharaj, Pt. Birju Maharaj, Gopi krishna, Sitara Devi,Dr. Puru Dadheech, Shobhana Narayan, Damyanti Joshi, Uma Sharma.79

BHARATNATYAMBharatnatyam is een van de meest populaire klassieke dansvormen uit Zuid-India.Bharatnatyam was eerst bekend onder de naam “Dasi Attam, waarbij Dasi het volgendebetekent: de dame die haar leven opdraagt aan het dienen van God in de tempel. Attambetekent een toneelstuk of een dramaopvoering. Dus Dasi-Attam betekent eendansopvoering uitgevoerd door de “dasi’s” van de tempel.De naam voor een Bharatnayam dansleraar is “Nattuvan”. Vroeger was er een “Guru-Shisya parampara”. De leraren gaven les zonder er geld voor te vragen en wanneer de leerlingenbegonnen met optredens en het zij iets verdienden, dan gaven zij een deel hiervan aan hungoeroe hun gehele leven door. Zonder hun goeroe konden zij nergens optreden. De heersersvan de staat Vijay Nagram hebben een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling enpopularisering van deze dans in Tanjore en andere delen van India.De volgorde in de opvoering van Bharatnatyam :1-Alaripu2-Jatiswaram3-Shabdam4-varnam5-Padam6-Tillana7-Shloka.Het gebruik van handhoudingen en esthetische houdingen zijn zeer mooi en strak. Hetis noodzakelijk om de danstechniek van de bewegingen te beheersen.Instrumenten die gebruikt worden :80Mridangam, manjeera, de viol, de fluit, een kleine stok met een houten blok.Kostuum en sieraden :Een zijden sari met een contrasterende rand wordt vastgemaakt in een vijfdelig kostuum.Het bestaat uit: een broek, een bloes, een onderjurk, een kort gevouwen Dupatta en een waaiertussen de benen tot de knie of soms halflang . Er worden willekeurige sieraden gedragen. Hetworden de tempeljuwelen genoemd. Ze bestaan uit halfjuwelen en metalen.Exponenten :Meenakshi sundaram pilai, Rukmini Devi Arundel, Balasaraswatie, Bhanumati, Yaminikrishnamuri, & Mrinalini Sarabhai. Dit zijn enkele bekende dansers en danseressen die hunbijdrage geleverd hebben aan deze klassieke dans.

ODISSIOdissi is een klassiek dansvorm afkomstig uit Oost- India. Rond de jaren 1930 en 1940bestonden er nog weinig dansers. Maar door de Abhinaya Chandrika en de danshoudingen dieer gevonden zijn in de tempels, kwamen de Odissi dansers weer tot leven. Odissi is eenzachte, lyrische klassieke dansvorm die de sfeer van Orissi uitbeelt, alsook de filosofie van depopulairste godheid, Krishna, en de verzen van het Sanskriet drama Geet Govind. Hierbij wordtde liefde en de devotie voor God uitgebeeld.In de twintigste eeuw is Odissi een van de belangrijkste klassiek dansstijlen geworden.De mooie dansposes geven de prachtige relatie weer tussen Krishna en Radha, waardoor diteen exceptionele dansvorm is. Wanneer deze dans goed is geleerd is het een toonbeeld vangratie en heeft het een lyrische kwaliteit die zich duidelijk onderscheid en dat duidelijk aanspreekt.De Odissi dans wordt genoemd in de heilige geschriften in tempels zoals in Brahmeswara ende danszaal van de zonnetempel van Konark.Instrumenten die gebruikt worden :Mridanga, bansuri, Sarangi, viool. De leraar geeft de maat aan door bols samen met eenmanjeera.Kostuum en sieraden :De jurk is gemaakt van handgemaakte zijde uit Odissi. Er wordt een brede buikriem metzilveren munten gebruikt en alle andere juwelen zijn over het algemeen van zilver. Een mooie“mukut” van witte kunst-of echte bloemen doet denken aan een tempel boven het hoofd.Exponenten :Shiv Mohan Mahapatra dansers : Kelucharan Mahapatra, Sanjukta, Panigrahi, PankajCharandas ,Sonal Mansingh.KUCHIPUDIKuchipudi is ontstaan uit een klein dorp in Andhra Pradesh, geheten Kuchilapuram. Dezeklassieke dans is een mooie samenvloeiing van Tandava en Lasya. Een goede Kuchipudidanser dient een gedegen training te krijgen in dans, zang, spreekvaardigheid, retoriek, dedichtkunst uit het Sanskriet en Telegu. Siddendra Yogi, de onderhouder van deze dansvorm,gaf een dansvoorstelling met jongens in een dorp. Vanaf toen heeft het de erkenning gekregenen iedere brahmaanse familie uit het dorp offerde tenminste een mannelijk persoon op omgetrained te worden als een acteur-danser.81

Kuchipudi wordt in de openlucht opgevoerd op een geïmproviseerd podium in de avond.De opvoering begint met het reciteren uit delen van de vier Vedas. Dit wordt gevolgd door deGanpati stuti voordat de SUTRADHAR binnenkomt die de dansdrama zal vertellen en deimplicaties die het heeft. Hij introduceert ook de dansers.Speciale effecten:Mooi voetwerk is een essentieel aspect van de Kuchipudi dansvorm. Bij specialeopvoeringen, zoals TARANGAM, wordt de dans uitgevoerd in een bronzenbord, waarbij hetbord met de voeten bewogen wordt op de maat van de muziek. Een andere stijl wordt gekenmerktdoor de formatie van mooie grondpatronen met behulp van efficiente voetbewegingen Eenander stijl is het balanceren van een pot met water op het hoofd.Kostuum en sieraden:Het kostuum beeldt de personage uit die opgevoerd wordt. In de vroegere KucipudiYakshaganas was het kostuum voor de koningen heel zwaar en bestond uit een zijden dhoti,een lange jas en een “angavastram” (sjaal). Iedere koning had een eigen kroon versierd metgouden en gekleurde stenen. De dansers droegen oorbellen genaamd” Makarakundalamulu”,“Kantha-haaram” en “Bhuja Kiritlu”. Het kostuum van de Sutradharas bestond uit een tulband,een dhoti, een “rudraksha” ketting en Tulsi kralen. De kostuums voor de vrouwelijke danseressenbestonden uit een zijden sari van 9 el. Het koninklijk beeld van “Satyabhama” werd in de dansopgevoerd door een elegante zijden sari met een gouden rand.Instrumenten die gebruikt worden :De begeleidende instrumenten zijn : een typisch Kuchipudi orkest bestaat uit onder anderede Mridangam, fluit en viool.Exponenten :Vedantam Laxmi Narayan Shastry was verantwoordelijk voor de solo onderdelen. Opdit moment zijn Raja en Radha Reddy representanten van deze dans.82

KATHAKALIKathakali is een klassieke dans afkomstig uit Kerela. Een dans die in deze stijl wordtopgevoerd heeft als boodschap de overwinning van waarheid over onwaarheid.“Katha” betekent een verhaal en “Kali” betekent een toneelstuk.Haar oorsprong ligt vermoedelijk in de tweede helft van de 17e eeuw. Net als het geval is bijandere traditionele dansopvoeringen zijn de thema’s van Kathakali ook afkomstig van Indiaseepische verhalen zoals de Ramayan, Mahabharat, Bhagvata Puran. De technieken en dewetenschappelijke basis van dans en drama zijn afkomstig uit de oude Sanskriet verhandeling“Natyashastra” van Bharat Muni, ook wel de vijfde Veda genoemd. De dans symboliseert hetsamengaan van de Arische en Dravidische cultuur en het wordt aangenomen dat het zichontwikkeld heeft uit de traditie die in de regio heerste, zoals :1. Krishnattam : Een stichtelijk lied uit de Gita Govinda opgedragen aan Krishna.2. Ramanattam : Een toneelstuk uit het epos de Ramayana.3. Kudiyattam : Opvoering van 4 “abhinaya” stijlen te weten: Angikam, Vachikam,Aaharyam en Satvikam.4. Theyyam : Rituele kunst vorm uitgeoefend in het dorp (een tempel in het gebiedMalabar)Aangezien het een expressieve vorm van kunst is, vereist het inspanning, training van hetlichaam en gelaatsuitdrukkingen. Kathakali is een combinatie van dialoog (toneel) en danswaarbij mythe en legende tot leven gebracht worden in tempels en hoftuinen van Kerala.De hedendaagse Kathakali is gebaseerd op twee stijlen :1. Kalladikoda2. KapplingadamInstrumenten die gebruikt worden :Sopana Sangeetam, een Karnatische muziekstijl. Drie verschillende Drums : Chenda,Maddalam en Edakka. Twee metalen instrumenten genaamd Chengika en Elathalam en eenblaasinstrument : de schelp.83

Kostuum en make-up :Het kostuum is bedoeld om het goed getraind en lenig lichaam te doen veranderen in eenhalve bolvormige cirkel. De kroon is dus cirkelvormig, en de rok over het algemeen half bol. Devorm van de rok en het opgerolde kleed dat hangt aan de borst hebben als effect dat zelfs deminste beweging van de voeten van de artiest overdreven lijkt, zodat wanneer de danser aaneen kant hangt, het kleed ver over de schuine stand heen hangt. De zilveren nagels aan devingers verlengen de vingers en accentueren de bewegingen.Kleuren worden geassocieerd met stemmingen en gevoelens. Groen staat voor “sringara”of liefde, rood staat voor “raudra” of woede, geel staat voor “adhbut” of verwondering. Kathakalivolgt deze basis kleurpatronen en heeft een ingewikkeld systeem van make-up ontwikkeld. Hetgebruik van make-up is niet alleen om het gezicht te bedekken of mooi te maken, maar om deacteur te laten veranderen in een demon of God.Exponenten :Wijlen Chengannur Raman Pillai, P.V. Balla Krishnan, Kapila Veru, KalamandalamKrishna Nair.MANIPURIManipuri is en traditionele dansvorm afkomstig uit noordoost India. Manipuri bestaat uitwoorden in het Sankriet. MANI betekent “juweel” en PUR betekent “land” of “stad”. Dezedansvorm met haar lyrische bewegingen brengt u geestelijk op een vredige reis. De bewonersvan het land werden Methei genoemd en voerden de rituele dans op, de jagoi of cirkelvormigedans, wat de voorloper is van de huidige Manipu dansvorm.Volgens de legenden zouden Shiv en Parvati gedanst hebben in de valley van Manipur en dezedanstraditie bestaat tot op heden.Er zijn twee dansvormen in Manipur :1. Pangkholam : een dans met drums2. Kartalkolam : een dans met cymbalenThema’s uit de Geeta Puran, de Bhagwat Puran en composities uit de Geet Govindoverhersen in het dansrepertoire. Rasleela of Krishna en Radha zijn de kern van de klassieketraditie. In Manipuri wordt de nadruk gelegd op het betrekken van het gehele lichaam dan alleenop de gezichtsuitdrukkingen. Bhangi Parang is een speciale compositie die de opbouw entechniek van de Manipur dansvorm aangeeft.Instrumenten die gebruikt worden :Manjeera, dhol en kartaal zijn de voornaamste instrumenten die in deze dans gebruiktworden.84

Kostuum en sieraden :Een stijf uitwaaierende witte rok, waaronder er op een harde ronde basis een zijden kleedis gedrapeerd waarbij de benen in donker rood of groen worden bedekt met mooi borduurwerk.Het haar wordt in een bol op het hoofd geplaatst waaraan een netvormige dupatta wordtvastgemaakt. De danseressen dragen een groene of rode bloes van fluweel. De juwelen zijnaltijd zilver.De mannelijke dansers dragen een gele dhoti en een fluweel gekleurde korte kurta. Zilverenjuwelen zijn gebruikelijk bij de mannelijke dansers die en zware buikriem dragen, op hun rugwordt een bonte op langhaar lijkende accessoire vastgemaakt aan een kroon gemaakt vanpauwenveren die vastgebonden wordt aan het haar. Een lange tika van chandan op het voorhoofdgeeft een goddelijke aanblik.Exponenten :Guru Singhajit Singh & zijn vrouw Charu Seja Mathur, Guru Atomba Singh.MOHINIATTAMMohini & Attam : MOHINI betekent de dame die haar toeschouwer betovert, en ATTAMbetekent drama. Vaak brengen mensen dit in verband met het mythologisch verhaal van“samudra manthas”, waarbij Vishnu op aarde kwam in de vorm van een mooi meisje, Mohinigenaamd, die de levensdrank aan alle goden uitdeelde.Een ander verhaal over Bhasmasur waarbij Vishnu op aarde kwam al s een mooi meisjedat voor hem danste en zijn aandacht trok door haar uitdrukkingen en hem uiteindelijk doorhaar extase dood maakte door middel van dans.Er is een algemeen geloof dat deze dansvorm haar naam aan dit verhaal ontleent. Debasis techniek is “Lasya” (vrouwelijk) en het bestaat overwegend uit Sringara Rasa.Maharaja Swati Tirunal heft de dansvorm Mohini Attam onderhouden in het zuidwesten vanIndia. Het woord “Moham” betekent verleidende betovering wat door een vrouw wordt toegepastop de andere sexe. De schepper van Moham is Mohini, Moham of betovering is een van denobele en goddelijke kwaliteiten.Instrumenten die gebruikt worden :Er worden voornamelijk percussie instrumenten gebruikt in Mohiniattam en daarnaast,Mridangam, Veena, Fluit & cymbals.85

Kostuum en sierraad :De Mohiniattam dansers hanteren realistische make-up en kleden zich eenvoudigvergeleken met andere dansvormen, de danser is gekleed in een mooie wit met gouden randKasavu saree uit kerela, hun haar in een schuine bol met witte jasmijn bloemen er rondomheen.Exponenten :Meest bekende artiest van deze dans is mevrouw Bharati Shivaji.SattriyaDe Sattriya danstechniek benadrukt tegenwoordig Bhakti (aanbidding van God) als hetbelangrijkste kenmerk van deze stijl. Het is verbazingwekkend dat in de hele scala aan lyrischeteksten en teksten gebruikt voor de dans de naam van Radha, de geliefde Gopi van Krishna,niet genoemd wordt. Waarschijnlijk omdat anders de emotie van liefde tussen man en vrouwvergoelijkt zou worden. In de klassieke teksten wordt dit “Shringara Rasa” genoemd.Sankaradeva besteedde geen aandacht aan Radha maar wel aan de Gopis, een groepvrouwen die gevuld waren met liefde voor Shri Krishna, en zij aanbaden hem ook. Dit is eenbelangrijk uitgangspunt van alle andere dansstijlen van India.De structuur van deze dansstijl zoals het tegenwoordig opgevoerd wordt, bestaat uit drieelementen of technieken die er gebruikt worden tijdens het oefenen. Deze technieken zijnMaati Akhara, Ankiya Nat en Oja Palli. Maati Akhara bestaat uit 64 dansbewegingen zonderbetekenis of expressie. Er zijn dus 64 eenheden van pure dans waarbij sommige van dezedanseenheden de mannelijke kracht aangeven, andere danseenheden geven de gratie van devrouw aan en de derde groep lijkt neutraal te zijn. Er zijn verschillende manieren om te lopen,te springen, te zitten en pirouetten te maken die kenmerkend zijn voor Sattriya. Hierdoor heeftdeze dans haar eigen flair en vorm gecreëerd.Kostuum en sieraden :De kleding is gemaakt van zijde uit Assam. Mekhela chadar en gomocha zijn van katoen.De kleuren wit en rood zijn dominant alsook het alom voorkomend teken op het voorhoofd vansandelhout.Exponenten :Deo.Sankaradeva, Madhav Deo, Padmata, Srimant Sanskardeo of Mahapurusha sanskar86

Hoofdstuk 4 : Bekende Volksdansen in IndiaIndia heeft een ontelbaar aantal volksdansen waarbij iedere volksdans de specialiteit vaneen bepaalde regio of stam tot uiting brengt. De dansers zijn vol van vastberadenheid envitaliteit. Volksdansen worden op alle mogelijke evenementen opgevoerd zoals het vieren vanhet aanbreken van nieuwe jaargetijden, de geboorte van een kind, huwelijken en festivals.Tijdens ieder evenement kunnen wij de verschillende volksdansen zien worden opgevoerddoor heel India. De meeste volksdansen maken gebruik van verschillende rekwisieten zoalseen matka, Dandiya, Dupatta, bamboestokjes enz. Iedere dans heeft zijn eigen kostuum enmake-up met veel sieraden.Terwijl er vele volksdansen en tribale dansen zijn, wordt er steeds gewerkt aan verbetering.De vaardigheid en de fantasie van de dansers beïnvloeden de opvoering. De betekenis van“Volks” is tegenwoordig gerelateerd aan de gemeenschap en aan uitdrukkingen die spontaanvan aard zijn. Het kan variëren van dorp tot dorp maar zij hebben allen een algemene erfenisvan mythen en symboliek. Hun uitdrukkingen weerspiegelen de geografische ligging en hunrelatie met de natuur.Hier volgt in het kort een lijst met belangrijke volksdansen uit India:1. Kashmir : Dhumal en Rouf dans2. Punjab : Bhangra en Gidda3. Gujrat : Dandia en Gurba4. Rajasthan : Ghoomer5. Assam : Bihu6. Maharashtra : Lavni1. Dhumal en Rouf Dans :Dhumal wordt uitgevoerd door de mannen van de Wattal stam. Het wordt uitgevoerdtijdens speciale evenementen en op bepaalde locaties. Het kostuum bestaat uit lange kleurrijkelange kleden en hoge hoekige hoofddeksels versierd met kralen en schelpen. Zij dansen in eencirkel. De muziek wordt op een drum gespeeld en het zingen wordt door de dansers zelfopgevoerd.Rouff of de Ruf dans wordt opgevoerd door de mooie vrouwen uit Kashmir. De stappenzijn eenvoudig, ze dansen in twee rijen terwijl zij op de maat stappen naar voor en naar achterenmaken. Zij treden op tijdens religieuze gelegenheden en feestdagen waarbij zij liefdesliedjesen heldenliedjes zingen terwijl zij elkaars handen vasthouden.87

2. Bhangra en Gidda :Bhangra is een van de populairste volksdansen die wereldwijd bekend staat om haarenergieke, krachtige en elegante danspassen. Het wordt hoofdzakelijk gedanst tijdens de oogst“Baisakhi”. Deze dans wordt opgevoerd door mannen die woorden zoals” Balle, Balle, Oyehaye…” uitroepen. De instrumenten die gebruikt worden zijn voornamelijk de Dhol, Nagara ende cimbalen. De kleding is kleurrijk met een kurta als hemd, een lungi en een tulband. Zijreciteren grappige coupletten, “Boli’s “ genaamd.Gidda, wordt in tegenstelling tot de voorgaande dans door de vrouwen uit Punjab gedanst. Zijstaan in een halve cirkel en klappen de handen op de maat van een dhol, terwijl een paar of eenpersoon naar voren komt en danst op een couplet. Ze kleden zich in een kleurrijke salwaarKameez. Dit is hun traditionele dracht.3. Ghoomer :Dit is een volksdans die over geheel India en ook in het buitenland bekend is. Ghoomer wilzeggen” Chakkar”, de danseres draait een aantal keren om haar as waarbij zij gekleed is ineen lange Ghoomer rok. Deze dans wordt uitgevoerd door vrouwen die potten op hun hoofdbalanceren terwijl zij aan het dansen zijn. Voorheen werd deze dans opgevoerd door de vrouwenuit Rajput aan het hof van de koning ter viering van Gauri puja. Vandaag de dag is het bekendals een dans die vaak op festivals en speciale gelegenheden wordt gepresenteerd. De danswordt opgevoerd onder begeleiding van muziekinstrumenten zoals de dholak, Shannai enDhantaal.4. Gurba en Dandiya :Gurba is een vrouwendans meestal gedanst in een cirkel formatie ter ere van de GodinAmba. De specialiteit van deze dans begint als volgt : de danseressen plaatsen een aardenpot met gaten waarin er olielampen of diya’s zitten. Dit symboliseert het prille begin van hetleven. Meestal wordt er luid en op de maat geklapt waardoor een levendig tempo ontstaat .Samen met de langzame bewegingen is dit een dans die kenmerkend is voor Gujarat. Hetwordt meestal gedanst tijdens de Navratras in de nacht. Wanneer mannen deze dans uitvoerenwordt het Garbi genoemd.Dandia is een andere populaire volksdans die wereldwijd bekend is. Er wordt gezegd dathet een van de oudste dansen is en heeft haar oorsprong ongeveer 5000 jaar geleden. Hetbeeldt de liefdesdans uit van de gopis met Radha en Krishna. Het wordt door de gehelegemeenschap opgevoerd (mannen , vrouwen, kinderen) ten tijde van Navratri. Het ritme voorde dans wordt gehandhaafd door het slaan van twee stokken tegen elkaar die in iedere handvastgehouden worden en soms worden de stokken ook tegen de stokken van een anderedanser getikt. Dandiya Raas is een zeer energieke, kleurrijke en speelse dans die zeer populairis onder jongeren.88

5 Lavani :Dit is ook een van de oudste volksdans stijlen . Het wordt ook Tamasha genoemd en doorde vrouwen uit Maharashtra opgevoerd. Een goeduitziende “mulgi”(vrouw) gekleed in een“navwari” (een sari van negen meter) met een oogverblindende rand en een “gajra” in vollebloei waarmee haar haar versierd is. Zij lijkt op een echte vrouw uit Maharashtra die wiegt endwarrelt op de remix van “Disla ga bai disla”. Dit is een van de kunstvormen die de test van detijd heeft doorstaan en sinds kort weer ontdekt is.6. Bihu :Dit is de populairste volksdans uit Assam. Bihu wordt gevierd om het begin van de lenteaan te geven en wordt soms in midden april opgevoerd. Dit feest staat bekend als”RongaliBihu”. Het wordt begeleid door wilde en opzwepende slagen van de dhol, pepa (blaasinstrumentgemaakt van de hoorn van de bizon), Gogona ( een dunne rietstengel wat bevestigd is aan heteinde van een stuk bamboe), takka ( een deel van een bamboe die gespleten is om een ratel tevormen). De liedjes zijn meestal gebaseerd op de liefde (het flirt element) en worden meestalopgevoerd door mannen en vrouwen.89

Hoofdstuk 5 : Kathak - Haar oorsprong enOntwikkelingKathak is een van de populairste, oude en sensuele klassieke dansstijlen die wereldwijdbekend is. Als wij over dans praten dan was het er al sinds God de mens op aarde schiep ende mens de kracht gaf gevoelens op verschillende manieren uit te drukken. Dans is niet beperkttot de mens, het is een universele manier voor alle levende wezens om gevoelens uit te drukken.Een bekend gezegde is dan ook: “ Katha Kahe So Kathak”.Het gaat hier dus niet alleen over de verteller, maar een danser die tegelijkertijd ook eenacteur is. Hij doet dus twee dingen tegelijk: Het is iemand die danst terwijl hij een verhaalverteld (dansdrama). De persoon staat bekend als een “Kathaka”.Pali en Nepali woordenboeken noemen het woord “Kathiko” in de betekenis van eenpredikant, een verteller en iemand die reciteert. Het blijkt uit de literatuur dat vroeger een groepvan professionele verhalenvertellers de epische werken en de mythologische verhalenreciteerden met een toegevoegd element van “abhinaya” (toneel).Deze professionele verhalenvertellers worden ook wel “Kathalas, Granthikas, Gathakasen Pathaks” genoemd.Terwijl zij reciteerden zongen, dansten en speelden zij toneel. Ten tijde van de Ramayanwerd “Kushilava” geassocieerd met de dansende acteur.De ontwikkeling van Kathak kan onderverdeeld worden in drie perioden:1. De oude of tempel periode2. De Middeleeuwen3. De moderne stijlDe oude of tempel periode :De oorsprong van kathak ligt in de oude RAASDARBAARS en kathaks. Net als alle andereklassieke dansen is Kathak ook ontstaan in de tempels van Noord-India. Er waren pandiets(“kathikas”) die de beschermers waren van de dans . Soms vertelden zij ook mythologischeverhalen aan het volk. In de loop der tijden begonnen zij het verhaal in muziekvorm te vertellenen langzamerhand werden er manuele muziekinstrumenten gebruikt zoals pantomime terbegeleiding van de recitaties die door de Kathikas opgevoerd werden.Door de spreiding van het Vaishnavism dat vooral in de tempels bloeide, werd Lucknowde plaats waar de eerste Kathakas vandaan kwamen. Ze kwamen uit een dorp geheten Handia.Hierbij werden de namen van Pt. Iswari Prasad Mishra en zijn broers genoemd. De stijl dietoen opgevoerd werd stond bekend als “Natwari Nritya”. Later met de komst van de Mughalkeizers ging deze dansstijl naar het Hof en dit had een grote invloed op hun stijl. VerscheideneKathakas kregen een plaats als hofdanser zoals Prakash Ji Daya La ji en Harilalji.90

De Middeleeuwen :Bij de eeuwwisseling werd kathak geïntroduceerd aan het hof van de Hindoe koningen alsvorm van vermaak voor hen. De ontwikkeling van kathak was verschillend. De verzen diegebruikt werden om Krishna te loven werden gekoppeld aan ritmische delen en dit werd dangebruikt en toegepast in kathak. De basis thema’s waren dezelfde mythologische verhalen.Tot dan domineerde de Vaishnav stijl in Kathak. Het resultaat was dat zij muzikanten endanseressen uit Perzië en Centraal Azië lieten halen. Deze dansende meisjes stonden bekendals Domnis, Hansinis, Lolonis en Hour kinis.Muzikale vormen uit Perzië zoals Yamini en Kafi werden geïncorporeerd in het IndiaseRaga systeem ten tijde van Amir Khusro. Vanaf de tweede helft van de 13 e eeuw tot aan hetbegin van de 14 e eeuw heeft hij niet alleen een grote invloed gehad op muziek maar ook op deliteratuur en heeft zo bijgedragen aan een synthese van beide vormen. De Mughals brachtenpolitieke eenheid, economische stabiliteit en sociale rechtvaardigheid. Zij hadden veel interessein de Indiase kunst en cultuur. De eerste stap werd ondernomen door de belangrijke keizerAkbar toen hij trouwde met een prinses uit Rajput met als resultaat dat de hindoe danseressenen musici optraden in de Koninklijke aanwezigheid van de begunstigden van de Keizer. Kathakbeleefde toen haar gouden eeuw.De Dhrupad muziek stijl is voornamelijk religieus van aard en was verbonden met kathaksinds het einde van de 15 eeuw (in de tijd van Tansen). Het verval van de keizerlijke Mughals ende opkomst van de Europese machthebbers leidde tot het langzaam verval van kathak. Hetwas deze gedegradeerde vorm van kathak (gedegenereerd tot een dans met wulpse ensensuele stijlen) die de Europese avonturiers “Nautch” noemden. Hier zit het woord “Naach” indat dans betekent. De eerste geniale danseres die het verbod doorbrak was Menaka.Wajid ali Shah uit Lucknow is een van de grote steunpilaren die deze stijl niet alleenondersteund heeft, maar hij heeft meer schoonheid toegevoegd aan deze dans. Zo ontstondener verschillende gharanas. De Lucknow Gharana heeft als grondlegger Maharadja Binda Dinen Kalka Persad. De Jaipur Gharana heeft als grondlegger Bhauji.De Moderne periode:Kathak in haar moderne dansvorm combineert ritmische elementen (nritta) en expressiealsook verhalende aspecten (nritya).De Britse heerschappij bracht nieuwe Westerseinvloeden naar India wat een negatieve invloed had op de Indiase cultuur. De toekomst vande Indiase dans was in gevaar. De Indiase dans had geen respectabele plaats meer in desamenleving . Het kreeg een seksuele ondertoon in plaats van dat de diepe betekenis enachtergrond van de dans werd gewaardeerd. Dr. Muthulaxmi Reddi was de eerste vrouw dieprotesteerde tegen deze misvatting door het starten van een anti-”nauch” campagne inMadras. Deze actie werd in de jaren dertig ondersteund door kunstenaars als UdayShankar, Rabindranath Tagore, Rukmini Arundale en Sadhana Bose die dansscholenoprichtten in verschillende delen van het land. Dit luidde een nieuw tijdperk in voor dans inIndia waarbij de traditionele waarden en het respect in ere werden hersteld. Tegenwoordiggenieten alle Indiase klassieke dansen over de gehele wereld veel aanzien.91

Hoofdstuk 6 : Divisies van Kathak Dans1. Nartan Bhedaa. Natyab. Nrittac. Nritya2. Tandava en Lasya3. Margi en Desi1. Nartan Bheda :Wordt onderverdeeld in 3 delen. Een andere naam voor Nartan Bheda is “Natan”. Er zijndrie soorten dansstijlen:1. NATYA :Om het publiek te ontroeren, imiteert de artiest verschillende karakters uit oude historischeverhalen gepresenteerd in een dramavorm. De belangrijke onderdelen hiervan zijn Abhinaya(expressie ), Gayan (zang), en Dans (ritmische bewegingen). Dus het drama gedeelte van dedans wordt Natya genoemd.2. NRITTA :Dit is een dans op ritmische muziek. De danser beeldt geen persoon of verhaal uit, maardanst voor zijn eigen plezier op een kostelijke wijze.De danser beeldt alleen zijn emoties uitop zijn manier met gracieuze lichaamsbewegingen.3. NRITYA :De combinatie van Natya en Nritta wordt samengevat als :”Nritya” Dus wanneer de dansermet behulp van lichaamsbewegingen en mooie handgebaren zijn / haar gevoelens laat zien ,en soms een verhaal over verschillende karakters uitbeeldt, dan wordt dit “Nritya” genoemd.Voorbeeld:1. Natya + Nritt = Nritya2. Abhinaya + Rasa + Dans = Nritya.92

2. Tandava en Lasya :Deze indeling is de oudste indeling bekend geworden door oude schrijvers van verschillendehistorische verhalen. Men gelooft dat God Shiva de schepper is van dans en Devi Parvati zijnWederhelft is. Dus beide aspecten zijn ontstaan, het mannelijke en het vrouwelijk aspectHet mannelijke gedeelte van dans wordt Tandava genoemd terwijl het vrouwelijke deel Lasyaheet.TANDAVA :Mannelijk, energiek, krachtig, vol van woede, angstwekkend, verfoeilijk en vele anderegevoelens zijn daaraan gerelateerd. Door vroegere schrijvers werd beweerd dat toen de wereldvergiftigd was, God Shiva boos was. Hij is toen uit zijn Samadhi (meditatie) gekomen en begonkrachtig te dansen terwijl hij zijn derde oog opende. Deze angstwekkende dans is bekend alsTandava. Het is een majestueuze en heroïsche dans. “Veer” en “Raudra” rasa zijn debelangrijkste kenmerken van tandava. De muziekinstrumenten zoals “Naubat, Shankh, Damaru,Bheri “ enz. zijn de begeleidende instrumenten bij deze dans.Vormen van Tandava :In de Abhinaya Darpana zijn er 8 vormen van Tandava beschreven door Nandikeshwara enBhavaprakasa. Deze zijn:1. Sanghara Tandava : De dans van Shiva om de schepping van de wereld te vernietigenwanneer het kwaad overheerst.2. Anand Tandava : Deze dans werd uitgevoerd door Shiva om de mens tebeschermen.3. Tripura Tandava : Om de demon Tripurasura te doden.4. Kalika Tandava : Het beeldt uit de onrust van de ziel wanneer het rondgaat in eenwereld met verschillende “yonies” (vormen) en uiteindelijk begintdeze dans in “Karuna-rasa” en eindigt in “Raudra rasa”.5. Sati en Shiva Tandava : gedanst door Shiva en Sati en beeldt de dans van de eeuwigeman en vrouw uit waarbij de eenheid van de mens met de natuurwordt aangegeven.6. Ardhnaari Tandava : Volgens de geloofsovertuiging is de vrouw een deel van de man.God Shiva nam Parvati (versmelten tot een) tot zich om deeenheid van hen aan te geven.7. Gauri Tandava : Dit beeldt de liefde uit tussen God Shiva en Gauri.8. Sandhya Tandava : Uitgevoerd door God Shiva om alles en iedereen te beschermen..93

LASYA :Vrouwelijk, gracieus, prachtig, bewonderenswaardig, lyrisch met tedere gevoelens. Dedans welke erotische of liefdesgevoelens opwekt met behulp van ritmische hand enlichaamsbewegingen, en met mooie gezichtsexpressie, wordt Lasya genoemd.Het werd beweerd dat Devi Parvati voor God Shiva danste om haar gevoelens van liefdevoor hem uit te beelden. Godin Parvati danste voor hem om hem te troosten en om zijn woedete kalmeren. Dit werd Lasya genoemd. Godin Parvati heeft deze dans aan Bharat geleerd enlater aan de dochter van Banasura. In de loop der tijden is deze goddelijke dans op aardegekomen, zoals geloofd wordt, en werd over geheel India bekend als Bharata Natya.Vormen van Lasya :1. Vishama : Een dans met variërende bewegingen, naar voren toe met draaiendebewegingen.2. Vikata : Een dans die wordt opgevoerd waarbij er mooie kostuums gedragen worden.3. Laghu : In Laghu worden de moeilijkere bewegingen vermeden, makkelijke “karans”zoals “Ancit” worden slechts opgevoerd om de overwinning te vieren vanGod Shiva op de demon Tripurasura.NB : Alle drie variaties van Nartan Bheda ,Natya, Nritta en Nritya bevatten de eigenschappenvan Tandava en Lasya.3. MARGI & DESI :Margi : In vroegere tijden werd dans onderverdeeld in “margi” en “desi” . Wanneer dansopgevoerd werd door een speciale klasse van mensen en slechts in tempels gedanst werdbehoorde het tot “margi”. Over het algemeen werden er mythologische dansdrama’s opgevoerdvoor Goden en Godinnen. “Margi” betekent een weg, een weg naar God.Desi : De dans die afkomstig was uit het dorp of van plaatselijke bewoners werd desi genoemd.Desi betekent traditioneel. De dans van het volk tijdens verschillende gelegenheden en festivalswerd de Desi dans genoemd. Er waren geen beperkingen ten aanzien van plaats,gemeenschap of tijd. Desi geeft een duidelijk beeld aan van de mensen die in een bepaaldgebied wonen.94

Hoofdstuk 7 : Nodige aspecten van Kathak DansVerschillende aspecten van kathak zijn:1. De kwaliteit van de danseres2. De kwaliteit van de Ghungroos3. Basis kennis betreffende de begeleidende instrumenten1. Kwaliteit van de danseres :De danser wordt ook Patra genoemd of Patra Lakshan. De danseres moet eencilindervormig en gezond lichaam hebben, een goede kennis van Taal en laya en zelfvertrouwenbezitten. Zij moet mooi zijn, en een duidelijke uitspraak hebben en dient kennis te hebben vanzang en tabla.2. De kwaliteit van de Ghungaroos :Volgens de Abhnaya Darpan moeten de belletjes (Ghungroo of Kinkini) gemaakt zijn vanbrons, ze moeten ook een plezierige klank hebben, ze moeten een goede vorm hebben en ermoet ruimte van 1 vinger tussen ieder belletje zijn. De sterren zijn de goddelijkheden die alsvoorbeeld voor hen dienen. Ze worden aan een touw vastgemaakt en mooi gebonden om deenkels van de danser ( er zijn ghugroos die bestaan uit 100 of 200 belletjes).3. Basis kennis van de begeleidende muziekinstrumenten :De maat is de basis behoefte van iedere danser of zanger. De basis instrumenten diegebruikt worden ter begeleiding van kathak zijn de tabla en de sarangi.Tabla : Het is van groot belang voor iedere Kathak danser om kennis te hebben van de tabla,aangezien het de basis vormt voor de maat (taal). De tabla is het enig veelzijdig instrument datde dansmuziek kan begeleiden en ook solo gespeeld kan worden.De tabla bestaat uit twee delen:1. “Dayain” of rechter deelDelen van Dayan zijn lakdi, pudi, gajra, syahi, luv, baddi, gatta en gujri.2. “Bayan”of linker deel (Dagga)Delen van Bayan of Dagga zijn: kudi, pudi, chanti, syahi, luv, gajra, dori, gudri.Het stemmen van de tabla: De hamer wordt gebruikt voor het stemmen van de tabla.Wanneer er een keer geslagen wordt van boven naar beneden, dan wordt de klank verhoogdtot 3 noten. Om een verschil van een halve noot aan te brengen wordt er op het bovensteringgat geslagen.95

Enkele belangrijke termen in Kathak :Hoofdstuk 8 : Belangrijke termen1. TUKARA : Tukara wil zeggen een stuk. Een kleine ritmische compositie van minimaal 1avartan op een maat. Het is opgebouwd uit dansstukjes of lettergrepen, allen worden Toda ofTukara genoemd. Er zijn verschillende soorten tukara’s:a. Tatkar ke Tukada : dit bestaat uit lettergrepen als “Ta Thei Thei Tat”b. Natwar ke Tukara : Natwar betekent Krishna. Men gelooft dat toen Natwar het monster deslang Kaliya versloeg en danste op zijn kop de klanken “Tigda, Digi,digi, Tram…….” hoorbaarwaren en afkomstig waren van zijn voeten. Daarom wordt de compositie die uit deze letergrepenbestaat “Natwar Ke Tukara”genoemd.c. Sangeet ka Tukara : Het bestaat uit muzieknoten zoals SA NE DHA…d. Parmelu : Para en melu vormen samen Parmelu, waarbij para verschillend betekent enmela eenheid. Het is een compositie die heel knap gecombineerd wordt met verschillendelettergrepen van verschillende percussie instrumenten zoals de Pakhawaj, Jhanja, Nagara,Manjeera…… samen met de natwari “Bolls”. Een aantal speciale klanken zoals Jhanak, DivangTharri KukU, Thudang worden ook in Parmelu gebruikt.2. PADHANT : Padhant betekent recitatie. Tijdens een opvoering reciteren de guru en dedanser de boles, waarbij de tijd aangegeven wordt met het klappen in de hand. Bepaaldepunten zijn van groot belang zoals de uitspraak, klemtonen en de intonatie van de bols. Hetvloeiend en op tijd reciteren van de boles wordt padhant genoemd.3. GAT : Gat betekent conditie. In het Sanskriet betekent Gati “Chal”. Samen geven zij hetvolledig beeld van Gat in dans aan, dat is het dansen op een stijlvolle manier “chal”. Gat wordtonderverdeeld in twee delen:a. Gat Nikas : Nikas betekent het uitkomen op het podium. De Kathak danser neemt eerst de“palta”en neemt dan een bepaalde houding aan. Dan gaat hij twee stappen naar voren en komtterug in dezelfde pose met een dubbele snelheid en eindigt met “Tihai”. Deze hele volgordewordt Gat-Nikas genoemd.b. Gat-Bhava : Er worden vooral mythologische verhalen uitgebeeld, maar het gaat om kortethema’s zonder zang of recitatie, alleen met mooie gezichtsuitdrukkingen en bewegingen laatde danser het gehele thema zien. Deze stijl heet Gat-Bhava.4. TATKAR : Danspassen op maat en op een bepaald ritme worden “tatkar”genoemd inkathak. Het is de basis voetstap voor een beginner. Kathak is bekend om haar individualiteitvan snel ritmisch voetwerk in verschillende patronen en op verschillende taals. Het heeft haareigen dansbenaming bijvoorbeeld Ta Thei Tat, A Thei Tat.96

5. THAT : Deze term wordt over het algemeen gebruikt in de betekenis van “That Bandhan”of“Tat Ka Baratana”. Dit betekent het opbouwen van een dansstructuur. Het bestaat uit een oftwee Taal avartans en op het eind staat de danser in een mooie pose. Het wordt net na eenentree stuk van een kathak opvoering gedanst. Hierbij is de Laya (snelheid) van de taal langzaam(vilambit), terwijl de danser staat gebruikt hij de ogen, wenkbrauwen, armen enz.6. SALAMI : Salami betekent gegroet. Verscheidene geleerden geloven dat deze stijl ontstaanis onder invloed van de Mughals. Deze dansstijl werd aan het hof geïntroduceerd en alseerbetoon aan de keizer voerde de danser de salami op. Het is een aparte compositie inkathak wat bekend staat als “Salami Ka tukara”. Maar tegenwoordig staat het ook bekend als“Rangmanch Ka Tukara”. Dit betekent het stuk dat opgedragen wordt aan het podium.7. AMAD : Amad is een Perzisch woord dat betekent aankomst of begin. Volgens sommigegeleerden is het de entree van de danser op het podium. Deze compositie bestaat uit tatkarlettergrepen die herhaald worden, soms in de vorm van een Paran of Parmelu die aan elkaaropgevoerd worden om het indrukwekkender te maken. Na het opbouwen van een dansstructuurdoor het maken van kleine danspasjes van 2,3 of 4 matras komt de danser op het podium(maakt een entree of amad) en voert een volledig ritmische compositie op in langzaam tempo.Daarom wordt dit Amad genoemd.8. HASTAK : “Hast” betekent hand en hastak betekent beweging van de handen. Er zijnverschillende handbewegingen en zij variëren per Gharana. De basis handbewegingen zijnover het algemeen wel hetzelfde maar in Kathak geeft iedere guru zijn eigen stijl en interpretatie.Het staat ook beken als “Hatak Bhed”9. PALTA : Het wordt vooral gebruikt voor het aanvangen van Gat-Nikas of Gat-Bhav. Het iseen bepaalde handbeweging. De danser zet haar linkerhand naar beneden en neemt hetdaarna op en draait er een cirkel mee van rechts naar links en daarna van links naar rechts.10. KAVITT : Kavitt betekent “Kavita””. Het is een dichterlijke compositie volgens een bepaaldetaal. Er zijn twee aspecten van dans hieraan, techniek en expressie. Kavitt komt naar voren inde dansopvoering bij de Abhinaya (expressie). De thema’s zijn gebaseerd op verhalenbetreffende panghat, Krishna en Radha katha, raas enz. Er zijn verschillende rasa’s afhankelijkvan de boles van de Kavitt.11. KASAK-MASAK : Het bewegen van de pols op een gracieuze manier noemt men Kasak. Het bewegen van de borst op een ritmische manier noemt men masak. Deze twee handelingenworden parallel toegepast vooral bij Gat, That en Amad.12. KATAKSH : Het neerkijken met erotische gevoelens staat bekend als Kataksh. Het wordtvoornamelijk in Gat en That gebruikt. Soms wordt het ook in speciale parans gebruikt zoals deDurga paran, Shiv Paran enz. wanneer de danser een God of godin uitbeeldt.13. GHUMARIYA : “Ghumar” betekent “ghumna”(chakkar of rondjes draaien). Athak is bekendom de snelle chakars en voetwerk. Jaipur Gharana staat bekend om haar geweldige chakars.De danser draait non-stop 3,7,11,21, 33….. rondjes. Het is een van de meest attractieve enmoeilijke onderdelen van Kathak.97

Enkele termen gerelateerd aan ritme en maat :1. LAYA : Laya betekent ritme. De snelheid waarmee de tijd voorbij gaat bij het zingen, spelenof dansen noemt men laya in de Indiase muziek. Het bestaat uit drie vormen:a. Vilambit laya : Dit betekent langzaam.b. Madhya laya : Wanneer het tempo noch snel noch langzaam is, maar wanneer er sprakeis van een middelmatig tempo noemt men dit Madya laya.c. Drutt Laya : Wanneer de snelheid heel hoog is noemt men dit Drutt laya.2. TAAL : Het woord taal komt van het Sanskriet “Tal” wat betekent handpalm. In vroegeretijden werd de tijd in de gaten gehouden door het klappen van de handen, daarom werd het taalgenoemd. Dit wordt nog steeds zo gedaan. Een taal bestaat uit verschillende matras of maten.3. SAM : De eerste matra van de taal wordt matra genoemd. Het wordt aangegeven meteen x.4. TALI : Tali betekent klappen. Wanneer er geklapt wordt om de delen aan te geven (vibhag)of wanneer men van een deel naar het ander deel overgaat noemt men dit Tali.5. KHALI : Khali betekent leeg. Wanneer de verandering van vibhag in een bepaalde taalwordt aangegeven door slechts de palm van de hand uit te steken of op en neer te bewegen,dan noemen we dit Khali.6. MATRA : Matra wil zeggen de maat. De kleinste eenheid van tijd wordt Matra genoemd.Iedere taal heeft een verschillend aantal matras. In de Indiase muziek spelen de matras eenbelangrijke rol. Een opvoering is volledig gebaseerd op matras.7. VIBHAG : In iedere taal zijn de matras verdeeld in kleinere delen. Deze verdelingen vanmatras noemt men “Vibhag”. Deze Vibhags bepalen de richting van de taal.8. THEKA : De basis onderverdeling van de tabla wordt Theka genoemd. De Theka boles(te vergelijken met lettergrepen) zijn afhankelijk van tali, khali vibhag van die speciale taal.Soms zijn er twee taals van gelijke matara. Men kan alleen dan door middel van theka hetonderscheid tussen de twee taals maken. Theka geeft een ontegenzeggelijke vorm aan taal.9. AVARTAN : De enige volle cirkel van alle matras van taal noemt ment Avartan. EenAvartan van een taal geeft het volledig beeld van de taal zoals matras, vibhag, tali, khali.10. TIHAI : Wanneer een korte compositie van Kathak lettergrepen drie maal gedanst wordten direct eindigt, dan wordt dit een tihai genoemd. Er bestaan twee vormen van Tihai:a. Dandar tihai : indien er een stop van enkele matras is tussen de herhalingsronden in.b. Bedander tihai : indien er geen stop tussen de herhalingsronden van de korte compositieis.98

Hoofdstuk 9 : Gharanas van Kathak DansJaipur gharanaOorsprong :Volgens de bronnen is de eerste naam die genoemd wordt in deze dansstijl die van Bharujidie een volgeling was van God Shiva. Deze dans ontstond ongeveer 150 jaar geleden door eenlegende. Er wordt gezegd dat Bharuji de Tandave geleerd heeft van een heilige en dit toen aanzijn zoon Maluji geleerd heeft en zo is dit verder overgedragen. Indien wij de stambomen vande verschillende families bekijken dan zien wij dat in sommige gevallen het familie bezit wasen dat de daaropvolgende generaties trouw gebleven zijn aan het beroep en trots waren opdeze familie traditie om deze naar grotere hoogten te brengen. Er wordt gezegd dat Kanhulaljinaar Brindavan is geweest om de dans te leren die Krishna leelas als thema had. Hier heeft hijzijn stijl op een andere wijze verrijkt met het gracieus aspect van Lasya. Hij heeft zijn kennisovergedragen aan zijn zoons, waaronder aan Dulharamji die een van de grote namen is en dieveel bekendheid en waardering verwierf. Hij vestigde zich in Jaipur. Als een expert op hetgebeid van de Shiv Tandava, beheerste hij ook het Lasya aspect. Hij werd bekend als Girdharilaljiterwijl zijn naam Dulharamji was.Kostuum :Aangezien Jaipur de plaats is van de Rajput Maharajas droegen de vrouwen wijde rokkenen een speciale “bandhi” (bloes). India is rijk aan cultuur en de vrouwen genoten veel respecten hadden “pardas” in de vorm van dupattas met schitterende kleuren. De Jaipur Gharanaheeft een krachtige dansstijl (Shiv Tandav), vandaar dat meer mannen geïnteresseerd warenen zij waren ook beter geschikt voor de dansstijl van deze gharana. De mannen droegenzijden Kurta’s met een churidaar met mooie kleuren en een lange teeka op het voorhoofd alseen teken van Shiv. Zij hadden honderden belletjes aan hun enkels(ghungroos) waardoor hunvoetenwerk beter tot uitdrukking kwam.Dansstijl :Een belangrijk kenmerk van de Jaipur Gharana zoals dat gepresenteerd is in de laatste vijfdecennia is de uitstekende kwaliteit van deze ritmische kunst. Op zijn best is het een ingetogendans die niet vervalt in vrouwelijke kenmerken en die hoogwaardig van kwaliteit is. Het is eenkrachtige, energieke mannelijke dans. De opmerkelijke ritmische subtiliteiten, variëteit eningewikkeldheid van de lange parans vormen een belangrijk kenmerk van deze Gharana. HariPrasadji, Hanuman Prasadji en Narayan Prasadji overtroffen een ieder wat betreft deaccuraatheid, variëteit, vloeiendheid, uitdrukkingsvaardigheid en het vermogen om op bekwamewijze een presentatie van de Jaipur gharana te geven.99

Benares GharanaOorsprong :Deze Gharana staat ook bekend als Janki Prasad Gharana, genoemd naar een exponentvan Kathak die oorspronkelijk uit Bikaner in West Rajasthan afkomstig was. Het blijkt datJankipersad naar Benares is gegaan en daar voor de rest van zijn leven Kathak onderwezenheeft. Daarom heette zijn dans de Benares Gharana.Kostuum :Het effect was hetzelfde aangezien deze dans oorspronkelijk ook uit Rajasthan afkomstigis. De danseressen dragen lehenga cholis en een duaptta met elegante en mooie sieraden.Soms werden sari’s ook gebonden in de vorm van een lehenga choli. De heren dragen eenchuridar kurta met een dupatta vastgebonden aan hun taille.Dansstijl :De stichter van deze gharana is Janki Prasadji . Hij heeft deze dansstijl zo ontwikkeld datindien de danser de dans opvoerde op de bols van de tabla en de Pakhawaj, alle eer ging naarde percussionist omdat het zijn composities zijn die de danser benadrukt. Daarna werd dedans uitgevoerd op natwari bols en een compositie. Er zijn twaalf composities gebaseerd opde natwari Bols. Hierin verschilt de Benares Gharana van de andere gharanas. Een anderopmerkelijk kenmerk is de manier waarop de takar opgevoerd wordt, namelijk met de hielen.Ook is de stand van de voeten anders en zijn de houdingen verschillend. De bols laten geenruimte voor Chakkars en de Thaat en takar zijn absoluut verschillend. Suanayna Hazarilal enKrishna Kumar hebben heel nauwkeurig de traditie van hun familie gevolgd en zij trainen hunleerlingen volgens de specialiteiten van de Jankiprasad (Benaras) Gharana.Lucknow GharanaOorsprong :In 1555 na Christus veroverde de Mughal koning Humayun het gebied Ayodhia en dit werdeen onderdeel van het keizerrijk van de Mughals. Met de volgende generaties werd de officiëlenaam van Ayodhia Avadh. De Kathak dans in de Lucknow gharana stijl ontwikkelde zich tijdensde heerschappij van Asaf_Ud-Daula (1775 na Christus-1798 na christus) en wajid ali Shah(1847 na Christus – 1856 na Christus). Door de bescherming van de Nawabs van Avadh, werdLucknow bekend als een centrum van kunst. Ishwari Prasadji, een bekende Kathak danserkwam uit het dorp Handiya in Allahbad en daar ging zijn familie door met hun passie voorkathak. Tijdens de Mughal periode verdiend e Kathak veel achting en respect, maar de stijl washeel erg veranderd. Maar de kunst van Kathak zoals het zich ontwikkelde in Lucknow bloeideen als we kijken naar de loop van deze ontwikkeling realiseren wij ons dat verschillende factorenhebben bijgedragen aan deze groei.100

Kostuums :Met de komst van de Moslims veranderde de kostuums. De mannelijke dansers gebruiktenstrakke angarkha, een soort jas, of jacket, een churidaar pyjama broek en een hoofddeksel. Devrouwelijke dansers droegen ook een churidaar pyjama, een jurk met lange mouwen, eenstrakke vest en een hoofddeksel. Mooie zware sieraden draagt bij aan de schoonheid van dedansers en de honderden enkelbelletjes (ghungroos) creëren een dansstemming.Dansstijl :De bloei van de Lucknow Gharana Kathak dansstijl is te danken aan de gebroedersKalka Prasadji en Bindadin Maharaji. Kalikaji was gespecialiseerd in ritme en layakaries. Aande andere kant was Bindaji een grote dichter en componist. Tijdens de regeerperiode vanWajid Ali Shah, de laatste Nawab van Awadh, kreeg de Lucknow Gharana veel bekendheid. Erwordt gezegd dat de Thumri’s in de dans geïntroduceerd zijn door hem. Dit is nu een belangrijkonderdeel geworden van de Abhnaya in Kathak. Kathak bezat dit element al in het Nrtiyaaspect, maar door de introductie van de thumri’s, dadra, bhajans en Ghazals in dans kreegbhava een andere dimensie. Het belangrijkste aspect waardoor de Lucknow gharana andersis dan de andere gharana heeft te maken met Nazakat (fijngevoeligheid) en Khubsurati(schoonheid). Birju Maharaj, Manna Shukla, Ram Mohan zijn enkele van de recente dansersuit de lucknow gharana die deze geweldige Gharana onderwijzen en hieraan hun bijdragehebben geleverd.101

102LUCKNOW GHARANA

JAIPUR GHARANABANARAS GHARANA103

ANG (De belangrijkste lichaamsonderdelen)Hoofdstuk 10 : LichaamsdelenDansen betekent het bewegen van het lichaam. Ons lichaam bestaat uit verschillendeonderdelen die op verschillende manieren gerbuikt worden tijdens het dansen. Het gebruik vanonze belangrijkste lichaamsonderdelen (of de hoofd ledematen) wordt Ang genoemd. Debelangrijkste drie delen van ons lichaam zijn het hoofd, de thorax en de buik.Hoofd bewegingen :Ieder deel van ons lichaam heeft een speciale functie, vooral in dans heeft iedere bewegingvan het lichaam tijdens een opvoering een speciale betekenis. Het eerste deel van het lichaamis :1. Sama : Het betekent hetzelfde niveau, wanneer het hoofd bewegingsloos (sthir) is. Hetis niet gebogen aan een kant, omhoog of naar beneden. Deze bewegingslozepositie noemt men Sama.Gebruik :aan het begin van de nritya, in gebed wannneer er een zonde is begaan enz,om trots en verzonnen woede of liefde uit te drukken , in verstomde staat(niet instaat om na te denken) en bij het stoppen (het stoppen van een handeling).2. Udvahitta : Wanneer het hoofd omhoog geheven is.Gebruik :Om de voorwerpen boven het oogniveau te kunnen aanschouwen zoals delucht, de maan, de zon, een berg, wolken, ook wanneer er tot God gebedenwordt (naar God kijkend). Intelligente mensen gebruiken ook udvahita houding.3. Adhomukha : Wanneer het gezicht naar beneden is gericht.Gebruik :Het wordt gebruikt om beneden oogniveau te kunnen waarnemen, bij het buigen,wanneer er een slecht gevoel bestaat , of in verlegenheid.4. Alolita : Wanneer het hoofd in een ronde cirkel wordt bewogen.Gebruik :Het wordt gebruikt om te laten zien dat een kwade geest bezit heeft genomenvan iemand, bij het flauwvallen, slapeloosheid, een wild of ongecontroleerdgelach.5. Dhuta : Wanneer het hoofd van links naar rechts of van rechts naar links gaat.Gebruik :Het laten zien van onwelwillendheid, het roepen naar iemand van de zijkant,verbazing, bij een verbod of ontmoediging.6. Kampita : Het bewegen van het hoofd van boven naar benedenGebruik :het uitnodigen van goden, wenken, het uitdrukken van een overtreding of bijonderzoek.104

7. Paravratta : Wanneer het gezicht omgedraaid is.Gebruik :Het geeft een opdracht aan, het wegdraaien van het gezicht, erge woede.8. Utkspita : Wanneer het hoofd naar achteren wordt gegooid, of omhoog kijkt van dezijkant.Gebruik :over iets nadenken, een “wava” blik, het geeft een opdracht of verzoek weer.9. Parivahita : Wanneer het hoofd van langs de zijkanten beweegt netals een “chauri”. Hethoofd wordt parivahita genoemd.Gebruik :Tevredenheid, goedkeuring, het prijzen van God, gepeins.Deze negen hoofdbewegingen worden gebruikt voor verschillende doeleinden of uitdrukkingen.tijdens het acteren of dansen. Het is van belang dat een goed danser op de hoogte is van dezebewegingen.PRATYANGA :Delen van het lichaam die twee lichaamsdelen aan elkaar verbinden noemt men Pratyanga.Zij spelen een belangrijke rol bij de werking van het lichaam, bijvoorbeeld de nek, schouders,dijen en wervelkolom.Nekbeweging :Volgens Abhinaya Darpana zijn er vier nekbewegingen.1. Sundari : Wanneer de nek horizontaal heen en weer beweegt. Het wordt gebruiktom ja te zeggen of om met plezier toestemming te geven.2. Tiraschchina : De nek maakt een opwaartse beweging aan beide kanten net zoals hetbewegen van een slang. Het betekent een oefening met een zwaard enhet bewegen als een slang.3. Parivartita : Wanneer de nek van rechts naar links bewogen wordt, net een halvemaan. Het betekent een vrouwelijke dans en gekus.4. Prakampita : Wanneer de nek van achter naar voren bewogen wordt net als debeweging van de nek van een duif.UPANGA :De kleine lichammsonderdelen worden upanga genoemd. Zij vormen de teerste en meestbruikbare onderdelen van het lichaam. Ieder groot lichaamsdeel bestaat uit verschillende kleineonderdelen, bijvoorbeeld het hoofd (ogen, wenkbrrauwen, lippen, wangen enz.)Blikken :De ogen vormen het belangrijkste onderdeel van dans en drama. Een gezegde luidt als volgt: “Ankhe wok ah jaati hain jo zuban se kaha na jaye”.Dit betekent dat zonder een woord te spreken , je gevoelens kunt uitdrukken namelijk via deogen. Volgens de Abhinaya Darpanan zijn er acht verschillende blikken.105

1. Sama : De rechtstreekse blik of Nigah, zonder de wenkbrauwen te bewegen. Hetwordt aan het begin van een opvoering gebruikt, het is een poging om teraden wat een ander persoon denkt.2. Alokita : Het is een precieze blik om alles om je heen te zien of om snel te starenmet open ogen. Het is bedoeld om omringende objecten waar te nemen.3. Sachi : Als je vanuit een ooghoek kijkt. Het is bedoeld om iemand te wenken , eenvreemde blik uit te drukken, een teken te maken met een pijl (Kataksha datgebruikt wordt in that) of om iets te herinneren.4. Prolokita : Wanneer je kijkt van de ene kant naar de andere kant, van rechts naar linksof van links naar rechts . Het is bedoeld om dingen die zich aan de kantenbevinden aan te geven en wordt verder gebruikt bij het uitdrukken vanaffectie, emotie en gekte.Bewegingen van de wenkbrauwen :Gezichtsuitdrukkingen vormen het belangrijkste onderdeel van alle klassieke dansen. Zijspelen een vitale rol in toneelopvoeringen. De wenkbrauw is de kers op het ijs, het laat de ogenmeer spreken.Volgens Bharat Natya Shastra zijn er 7 bewegingen van de wenkbrauwen.1. Sahaja : De normale positie van de wenkbrauwen wordt zo genoemd. Het geeft eenpersoon aan die recht door zee gaat.2. Patita : Wanneer de wenkbrauwen tegelijkertijd naar beneden bewegen. Bijverwerping, verbazing, vreugde, woede, jaloezie worden de wenkbrauwenom de beurt verlaagd. Bij het lachen en het ruiken worden beidewenkbrauwen tegelijkertijd omlaag gebracht.3. Utshipta : Wanneer de wenkbrauwen omhoog staan of ineens hoog gaan staan, hetzijtegelijkertijd of afzonderlijk van elkaar. Het past bij vrouwen omverontwaardiging uit te drukken, alsook ruzie. Het kan ook betekenen hetkijken naar, of het luisteren naar een speels liefdespelletjes.4. Rechita : Het subtiel opnemen van de wenkbrauwen. Het wordt gebruikt in Nritta ofpure danstechnieken.5. Kunchita : Wanneer een of beide wenkbrauwen op gracieuze wijze een bocht maken.Dan wordt het Kunchita of Nikunchita.6. Brukuti : Wanneer beide wenkbrauwen naar boven wijzen helemaal van de oorsprongaf. Het wordt gebruikt om woede uit te beelden.7. Chatura : Wanneer de wenkbrauwen verlengd worden en gebogen zijn. Ditwordt Chatura genoemd.106

Hoofdstuk 11 : Handgebaren“Hasta Mudras” zijn de gebaren die gebruikt worden om een bepaalde stemming ofgevoelens, handelingen en objecten uit te beelden. Het is de beste stijl om iets op een zeermooie manier uit te beelden. Mudras worden gebruikt in het onderdeel abhinaya van alleklassieke dansen.In Kathak worden deze mudras gebruikt in Kavitt, Gat Nikas, Gat Bhava.Volgens Abhinaya Darpan bestaan er twee soorten handgebaren en hasta mudras:a. Asanyukt Mudras : 32 enkelvoudige handgebarenb. Sanyukt Mudras : 23 dubbele handgebarenASANYUKT MUDRASPatakstripatako Ardhchandrakya Kartarimukha.Aralmushthi Shikharkapithkatkamukhah.Shukratundashya kangulah padmkoshola pallava.Suchimukhah sarpsirashchaturo mrigshirshkah.Hansasyo hanspakshshch bhramaro mukulstthaPurnabhakshch sandanshsta tamrchudopara karahAsanyukt mata hastashchatuvinshatirityamiAbhinayvashadesham sanyuktatwa matishate.1. PATAKA : Het wordt aan het begin van een Natya gebruikt om het volgende aan te geven:wolken, het bos, verboden dingen, de boezem, een rivier, de woonplaats van de Goden, eenpaard,het snijden, het zonlicht, het einde, gaan liggen, een plezier doen, trots, maanlicht, hetzwaaien, een straat binnenlopen, gelijkheid, het balsemen, het lichaam, een eed afleggen,het zegenen, het vasthouden van een zwaard, het bezemen.2. TRIPATAKA : Het geeft het volgende aan: de “Vajra”, een kroon, een lamp, een boom,groter wordende vlammen, een duif, de ketaki bloem, vormen getekend op het gezicht of deborsten, een pijl en het ronddraaien.107

3. ARDHPATAKA : Het geeft het volgende aan: een mes, een vlag, bladeren, een toren, eenhoorn, een bord of een stuk steen om op te schrijven of te tekenen.4. KARTAIMUKH : Het geeft het volgende aan: de scheiding van mannen en vrouwen, hetplunderen, een ooghoek, vervreemding van de dood, het aanmaken van licht, het vallen,overnemen of oppositie, het alleen slapen vanwege scheiding, huilen.5. MAYURA : Het geeft het volgende aan: pauw, dus wordt de nek van de pauw aangeduid,een vogel, een klimop, het verwijderen van haar, braken, een sieraad op het voorhoofd, zichverspreidend water uit de rivier, het bestuderen van de shastras en bekende dingen.6. ARDHACHANDRA : Ardha betekent half en chandra betekent maan. Het geeft het volgendeaan: de halve maan, een hand die naar de keel grijpt, een speer, de bron, je eigen-ik, meditatie,gebeden, het aanraken van de ledematen en het groeten door eenvoudige mensen.7. ARALA : Het geeft het drinken van vergif, nectar enz. en de woeste wind.8. SHUKATUNDA : Het wordt gebruikt om een speer aan te geven, het schieten van een pijl,aan ons huis denken, het uiten van geheimzinnige zaken en een gewelddadige stemming.9. MUSHTI : Het betekent het vastpakken van het haar, vastberadenheid, het vasthouden vaniets, de gevechtsstemming van worstelaars.10. SHIKHAR : Het betekent piek. Het wordt gebruikt om een boog aan te geven, een zuil,zekerheid, liefde (God van de liefde), het fallisch symbool, een omhelzing en het luiden van eenklok.11. KAPITTHA : De andere naam hiervoor is olifant appel. Het wordt gebruikt om Godinnenuit te beelden zoals Lakshmi, Saraswatie, het vasthouden van symbolen, het vastpakken vankledingstukken, het melken van koeien, oogwater, het verzamelen van lappenstof, het brengenvan een offerande, wierook of licht.12. KATAKAMUKH : Het geeft het volgende aan: het plukken van bloemen, het offeren vanbladeren, het vasthouden van een parelen ketting, of een krans van bloemen, het aanbrengenvan parfum, praten en kijken.13. SUCHI : Het geeft het volgende aan: het cijfer 1, de opperziel (Para Brahma), een stok,mager worden, een paraplu, vermogen; haar het slaan van drums, het wiel van een pottenbakker,aanwijzen van de cirkelomtrek het een wiel, beschouwing en het aflopen van de dag.14. CHANDRAKALA :Het geeft de maan aan, de kroon van Shiva, het gezicht, de duim,wijsvinger, en voorwerpen met die vorm, Ganga en een knuppel.15. PADMAKOSHA : Het geeft voorwerpen die rond zijn aan zoals een bal, een kookpot,vruchten, zoals de appel en “bel”, de ronde borsten van een vrouw, het nuttigen van maaltijden,een bloemenknop, het strooien van bloemen, een mierenhoop, een lotusbloem, een ei.16. SARPASHIRSHA : Sarpa betekent slang en shirsha betekent hoofd. Het geeft eenslang aan, sprenkelen, het voeden, het geven van water aan de Goden en Godinnen, het heenen weer bewegen, de twee uitstekende delen aan het hoofd van een olifant en de armen vaneen worstelaar.108

17. MRIGASHIRSHA : Hierbij betekent “Mrig” betekent hier een pauw en shirsha betekent hoofd.Het geeft de wangen van een vrouw aan, een wiel, het beperken van angst, een luit , het hoofdvan eenhert, het masseren van de voeten, het zetten van een stap en roepen van de gelefde.18. SINGHMUKHA : Singh betekent leeuw en mukh betekent het gezicht. Het geeft het volgendeaan: thuis, een lotus, olifant, een haas, het gezicht van een leeuw, het voorbereiden vanmedicijnen door doktoren en rectificatie.19. KANGULA : Het geeft de belletjes aan de voet (van kinderen) aan, een boom van pinangnoten,een patrijs, een witte water lelie, de Chataka vogel en een kokosnoot.20. ALAPADMA : Het geeft een cirkelachtige beweging weer of de volle maan, een meer, eenwagen, hoogte, woede, een chakra, het mompelen van geluid en het prijzen.21. CHATURA : Het geeft het volgende aan: een klein beetje goud, ijzer, koper, verdriet, eenoog, lieflijkheid, langzame loop, olie, gezicht, het stukmaken en ghee.22. BHRAMARA : Het geeft een bij aan, vleugel, een kraanvogel, een koekoek, een papegaaien soortgelijke vogels.23. HANSASYA : Het betekent de bek van een vogel . Het wordt gebruikt om het volgende uit tebeelden : zegen of festival, het geven van instructies, lont van een lamp naar boven duwen,een jasmijn, het schilderen en een parel.24. HANSPAKSH : Het geeft het cijfer 6 aan, het aanbrengen van spijkers, bouw van een brug.25. SANDANSHA : Het geeft een worm aan, buik, het aanbieden van offerandes aan de goden,grote angst en het aanbidden.26. MUKULA : Het betekent bloesem. Het geeft de God van de liefde aan, een waterlelie, eten,een zegel hebben, navel, een bloem van een plantage .27. TAMRUCHADA : Het geeft de haan aan, een kraai, een kameel, een kalf en een pen.28. TRISHULA : Een teken van Trinity, een oog van de God Shiva en een blad van de “bel”boom.29. VYAGHARA : Het geeft de moeder aan die als een parel is, en dieren zoals een tijger, eenaap een kikker.30. ARDHASUCHI : Het geeft de grote wormen aan, de kleintjes van een vogel en een spruit.31. KATAKA : Het geeft het roepen en bewegen aan.32. PALLI : Het geeft een hut of dorp weer.109

De 32 een hand gebaren (Asamayuta Hastas) zijn:29 30 31 321. Pataka 17. Mrigashirsha2. Tripataka 18. Singhmukha3. Ardhapataka 19. Kangula4. Kartarimukh 20. Alapadma5. Mayura 21. Chatura6. Ardhachandra 22. Bhramara7. Arala 23. Hansasya8. Shukatunda 24. Hanspaksh9. Mushti 25. Sandansha10. Shikar 26. Mukula11. Kapittha 27. Tamruchada12. Katakamukh 28. Trishula13. Suchi 29. Vyaghra14. Chandrakala 30. Ardhsuchi15. Padmkosha 31. Kataka16. Sarpashirsha 32. Palli110

Hoofdstuk 12 : Levensverhaal van prominenteKathak dansers.BINDADIN MAHARAJ.Hij werd geboren in Handia Tehsil in Allahabad. Hij was de grondlegger van de Gharanadie alom bekend is onder de naam Lucknow Gharana. Samen met zijn broer Kalka Prasadheeft hij gezorgd voor de wedergeboorte van Kathak en voor het geven van bekendheid aandeze dans. Zijn vader had drie zonen te weten Bindadin Maharaj, Kalka Prasad and BhaironPrasad.Aangezien Bindadinji zelf geen kinderen had, richtte hij zich op zijn neef Acchan Maharajaan wie hij een excellente training gaf. Bindadin startte met Kathak toen hij negen jaar oud wasen drie jaar lang oefende hij twaalf uur per dag alleen “Tigdha Dig Dig” .Er wordt verteld dat toen hij nog een jongen was hij een discussie had over Taal. KudauSingh, een virtuoos op de Pakhawaj, bevond zich toen aan het Hof van de Nawaab Wajid AliShah. Thakur Prasad was in die tijd werkzaam op het paleis. Hij vond het gedrag van Bindaniet goed en was bang dat hij vernederd zou worden aan het hof. Aan de ene kant had je detwaalfjarige Binda (een kind) en aan de andere kant had je de tablameester Kudau Singh.Thakur Prasad vroeg Binda een opvoering te geven. Iedereen was verbaasd bij het zien vande vaardigheid en de snelheid van Binda . Men erkende toen dat Bindadin in betere vorm wasdan Kudau Singh. De Nawaab was heel erg blij met Binda en bood hem veel rijkdom aan. Toenhij ouder werd verwierf hij veel aanzien en bekendheid door zijn kunst en hij verdiende veel geldhiermee. Hij kon ook goed zingen en was uitmuntend in het samenstellen van Thumris. GauharJaan, Zohra Bai en anderen waren zijn leerlingen. Er wordt gezegd dat hij 1500 nieuwe Thumrisheeft gecomponeerd. Hij had karakter en leidde een leven van eenvoud. Hij verliet Lucknowvoor enige tijd samen met Thakur Prasad . Daarna vertrok hij naar Nepal en later naar Bhopal.Op beide plaatsen werd hij warm onthaald. Hij werd hier niet alleen geprezen als een grootdanser maar hij ontving ook veel rijkdom en giften. Hij was een volgeling van Krishna. Uit zijnportretten blijkt dat hij tijdens zijn dansoptredens gekleed was in Achkan, Churidar en dupatta.Hij stierf in 1918.111

KALIKA PRASADHij woonde in Benares. Hij prefereerde er te blijven en van hieruit de Kathak dansvormte verspreiden en de thumris uit zijn Gharana te zingen. Beide broers Bindadin en Kalika warenverantwoordelijk voor het promoten van de schoonheid van Kathak in deze streek. Hiernaastwas Kalika Prasad ook een excellente zanger. Hij had veel kennis van Thumris en was vooralgoed in het uitdrukken van emoties in de Thumri liedjes door middel van abhinaya. Hij excelleerdein het uitbeelden van tederheid en in “shringara rasa”. Zijn volgelingen waren voornamelijkbekende vrouwelijke Thumri zangeressen uit die tijd. Hij was een eenvoudig en sociaal mensen was nooit trots op zijn prestaties. Hij leidde een somber leven. Hij had drie zonen- AchchanMaharaj, Baijnath Prasad (Lacchu Maharadj) en Shambhu Maharaj.Pt. THAKUR PRASADHij was de zoon van Prakashji. Hij had geen kinderen, dus trainde hij zijn neven BindadinMaharaj, Kalka Prasad ji, en Bhairon Prasadji Zijn dans had een uniek vloeiend karakter. Hijwas een geweldige danser aan het hof van Nawab Wajid Ali Shah.112

Hoofdstuk 13 : Het Taal Notatie systeemEr zijn twee soorten Taal systemen in India:1. Het Noord-Indiaas Taal systeem2. Het Karnatak Taal systeemHierbeneden wordt een vergelijking gemaakt tussen het taal notatiesysteem van Noord Indiamet die van het Karnatak systeem.Noord Indiaas Taal systeem :1. Het aantal taals staat niet vast en de bols (theka) staan wel vast.2. Het beginnen van de Vibhaag van Taal is gebaseerd op Taali en er is geen regel voor Taalien Khaali.3. Khaali wordt gebruikt bij de eerste matra van Vibhag en er is geen methode om de matraste tellen die in het midden van de Vibhag voorkomen.4. Het taalsysteem is niet gebaseerd op Jatis en de taals veranderen niet door het veranderenvan Jatis.5. Het taal systeem is niet gebaseerd op vaste regels.Het Karnatisch Taal systeem :1. Het aantal taals staan vast, maar de bols van de taals zijn niet vast. De bols wordengeïmproviseerd volgens het vocale gedeelte en staan vast.2. De taali is op de eerste maatra van de eerste Vibhag en de Khaali regel van Vibhag is vastvolgens het anga systeem.3. Er is Visajitam op taal wat gezien wordt op de middelste maatra in plaats van op de eerstemaatra van Vibhaag.4. Het is gebaseerd op jatis en de taals veranderen door de jatis te veranderen.5. Het taalsysteem is op vaste regels gebaseerd.Er zijn twee notatiesystemen die populair zijn in de huidige Noord Indiase muziek . Deze staanbekend als :1. Paluskar Paddhati2. Bhatkande Paddhati113

Deze twee systemen zijn geïntroduceerd door twee belangrijke muziek geleerden uit demoderne tijd. Het waren Pandit Vishnu Digambar Paluskar en pandit Vishnu NaranyanBhatkande.1. Paluskar Padhati :In dit systeem wordt een teken van matras gemaakt onder of boven iedere bol. De tekensbeschreven voor verschillende matras zijn als volgt:In dit systeem wordt om Sam nummer 1 aan te geven en ook voor Khali een plus geplaatstonder of boven de vermelde bol. Op dezelfde manier wordt op de plaats van de veranderingvan Vibhaga het getal van de eerste matra van die speciale Vibhaga aangegeven. Dit nummergeeft ook aan de talli die vaststaat voor Vibhaga. Volgens dit systeem wordt de theka vanEktaal als volgt geschreven:Dhin Dhin Dha ge TI ra ki ta Tu Na Ka thaDha ge TI ra ki ta Dhi NaBhatkande Padhati :In dit systeem worden het aantal matras door cijfers (1,2,3,4) aangegeven die geschrevenworden boven de bols . Voor de aanduiding van Sam wordt er een kruis (x) geplaatst en voorKhali een nul (0) onder het nummer van deze bol en matra.Op dezelfde wijze wordt het nummer van Tali onder de Bol aangegeven. Alle lettergrependie geschreven staan onder een nummer of die gemarkeerd zijn door haakjes worden alleen indie matra gebruikt. Wanneer een bol of matra verlengd wordt naar een grens of wanneer eendeel ervan voorbijgaat zonder een handeling dan wordt het Avagrajh (S) teken geplaatst ofdesh (-).Een rechte lijn (l) wordt er getrokken om de verandering in vibhaag aan te geven. Volgensdit systeem wordt Ektaal als volgt geschreven:DHIN DHIN DHAGE TIRKITA TU NA KA TA DHAGE TIRKITA DHI NADit systeem is duidelijker, makkelijker en wordt vaker gebruikt.114

Section ThreePractical courseOf KathakBeginner and Junior Class115

Contents : Practical Course1. Some inportants taals used in Kathak DanceAll taals Theka with discription of Matra, Tali, Khali, Vibhag2. Teentaal : Theka – Dugun, Chaugun, TatkaarSequence : Salami, Amad, Simple Tukda, Chakkardar Tukda, Paran, Chakkardar ParanKavitt and Tihai : - Damdar & Bedamdar3. Jhaptaal : Theka – Dugun, Chaugun, TatkaarSequence : Salami, Amad, Simple Tukda, Chakkardar Tukda, Paran, Chakkardar ParanKavitt and Tihai : - Damdar & Bedamdar4. Ektaal : Theka – Dugun, Chaugun, TatkaarSequence : - Salami, Amad, Simple Tukda, Chakkardar Tukda, Paran, Chakkardar ParanKavitt and Tihai : - Damdar & Bedamdar5. Dhamar Taal : Theka – Dugun, Chaugun, TatkaarSequence : Salami, Amad, Simple Tukda, Chakkardar Tukda, Paran, Chakkardar ParanKavitt and Tihai : Damdar & Bedamdar116

SOME IMPORTANT TAALS USED IN KATHAK DANCE :TeentaalMatra-16, Tali-3, Khali-1, Vibhag-4.Dha Dhin Dhin Dha l Dha Dhin Dhin Dha IX 2Dha Tin Tin Taa l Ta Dhin Dhin Dha l Dha0 3 xDadra TaalMatra-6, Tali-1, Khali-1, Vibhag-2.Dha Dhee Na I Dha Tu Na I Dhax 0 xKeherwa TaalMatra-8, Tali-1, Khali-1, Vibhag-2.Dha Ge Na Te I Na Ka Dhi Na I Dhax o xJhaptaalMatra-10, Tali-3, Khali-1, Vibhag-4.DheeNa I Dhee Dhee Na I Te Na I Dhee Dhee Na I Dhex 2 0 3 x117

EktaalMatra – 12, Taali – 4, Khali – 2, Vibhag – 6Dhin Dhin I Dhage Trak I Tu Na I Kat Ta I Dhage Trak I Dhi Na I Dhinx 0 2 0 3 4 XTaal RoopakMatra 7, Vibhag 3, tali 2, Khali 1.Ti Ti Ta I Dhi Na I Dhi Na I Ti0 2 3 0Taal SooltaalMatra- 10, Vibhag- 5, Tali- 3, Khali- 2.Dha Dha I Dhin ta I Kit Dha I Tit Kat I Gadi Gan I DhaX 0 2 3 0 xTaal ChautaalMatra- 14, Vibhag- 7, Tali- 4, Khali -1.Dhin Tirkit I Dhi Na I Tu Na I Kat Ta IX 0 2 0Tirkit Dhi I Na Dhi I Dhi Na I Dhin3 4 0 xTaal TeevraMatra- 7, Vibhag -3, Tali- 3, Khali- 0.Dha Din Ta I Tit Kat I Gadi Gan I DhaX 2 3 x118

Taal ChautaalMatra - 12, Vibhag- 6, Tali- 4, Khali- 2Dha Dha I Dhin Ta I Tit Dha I Din Ta I Tit Kat I Gadi Gan I DhaX 0 2 0 3 4 xTaal DeepchandiMatra -14, Vibhag- 4, Tali -3, Khali- 1.Dha Dhi ss I Dha Dha Dhin ss IX 2Dha Tin ss I Ta Ta Dhin ss I Dha0 3 xTaal DhumaliMatra -8, Vibhag- 4, Tali- 3, Khali -1.Dha Dhin I Dha Tin I Tak Dhin I Dhage Tirkit I DhaX 2 0 3 xTaal Pancham Sawâri ( Chotti Sawâri)Matra 15, Vibhag 4, Tali 3, Khali 1.Dhi Na DhiDhi I Kat Dhi Dhi NaDhi DhiNa IX 2Tikda Tuna Tirkit Tuna I Katta DhiDhi NaDhi DhiNa I Dhi0 3 x119

Dance Notation in TeentaalMatras 16, Vibhag 4, Taali 3, Khaali 1Theka :Dha Dhin Dhin Dha l Dha Dhin Dhin Dha IX 2Dha Tin Tin Ta I Ta Dhin Dhin Dha I Dha0 3 xDugunDha Dhin Dhin Dha I Dha Dhin Dhin Dha Ix 2Dha Tin Tin Ta I Ta Dhin Dhin Dha I0 3Dha Dhin Dhin Dha I Dha Dhin Dhin Dha IX 2Dha Tin Tin Ta I Ta Dhin Dhin Dha I Dha0 3 XChaugunDha Dhin Dhin Dha Dha Dhin Dhin Dha Dha Tin Tin Ta Ta Dhin Dhin Dha IXDha Dhin Dhin Dha Dha Dhin Dhin Dha Dha Tin Tin Ta Ta Dhin Dhin Dha I2Dha Dhin Dhin Dha Dha Dhin Dhin Dha Dha Tin Tin Ta Ta Dhin Dhin Dha I0Dha Dhin Dhin Dha Dha Dhin Dhin Dha Dha Tin Tin Ta Ta Dhin Dhin Dha I Dha3 x120

Sequence of PerformancesTatkaar TeentaalTa Thei Thei Tat I Aa Thei Thei tat Ix 2Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat I Ta0 3 XSalami Teentaal1. Tat Tat Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat Tat Tat IX 2Thei ss Tat Tat I Thei ss Tat Tat I Thei0 3 x2. Tat Tat Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat Tat Tat Ix 2Thei yaTh eiya Tram I Tat Tat Ta Thei Thei Tat0 3Aa TheiThei Tat Tat Tat I Theix121

Amad Teentaal1. Ta Thei Tat Thei Aa Thei Tat Thei I Thei Thei Thei Thei Thei Tat IX 2Ta Tat Thei Thei Tat I Ta Tat Thei Thei Tat I Ta0 3 X2. Ta Thei Tat ss I Aa Thei Tat ss IX 2Thei ss Thei ss I Thei ss Tat Tat I Ta0 3 xSimple Torâ Tukadâs Teentaal :(1) Tat Tat Thun Thun I Tigda Digdig Thei ss IX 2TatTat Thun Thun I Tigda Digdig Thei ss I0 3TatTat Thun Thun I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x122

(2) Tattat Tram Thei I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tattat Tram Thei I Tigda Digdig Thei ss I0 3Tattat Tram Thei I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x(3) TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei ss IX 2TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei ss I0 3TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x(4) TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei Ta IX 2Thei Tat Tat Tigda I Tat Tigda Digdig Thei I0 3Ta Thei Ta Thei I Tat Tat Tigda Tat IX 2Tigda Digdig Thei Ta I Thei Ta Thei Ta I Thei0 3 X123

(5) Tigda ss Tigda ss Tat I Thei Tram Thei Tat IX 2Thei Tram Thei Tat I Thei Tram Thei Tat I Thei0 3 x(6) Ta Thei Tat Thei Aa Thei Tat Thei IXThei Ta Thei Ta Thei Thei Tat I Ta Tat Thei Thei Tat I2 0Ta Tat Thei Thei Tat I Ta3 x(7) Digdig Digdig Thei ss I Ta Thei Ta ss Thei IX 2Thei ss Tat Thoss I Digdig Digdig Thei ss I0 3TaTh eiTa Thei ss I Theiss Tat Tho ss IX 2Tigda daTig Dada Digdig I Tigda daTig Dada Tho I0 3Tigda da Tig Dada Digdig I Tigda da Tig Dada Digdig IX 2Ta The iTa Aa The iTa I Ta The iTa ss Tig Dada I Tho0 3 x124

(2) Tattat Tram Thei I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tattat Tram Thei I Tigda Digdig Thei ss I0 3Tattat Tram Thei I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x(3) TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei ss IX 2TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei ss I0 3TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei ss IX 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x(4) TatTat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei Ta IX 2Thei Tat Tat Tigda I Tat Tigda Digdig Thei I0 3Ta Thei Ta Thei I Tat Tat Tigda Tat IX 2Tigda Digdig Thei Ta I Thei Ta Thei Ta I Thei0 3 X125

(5) Tigda ss Tigda ss Tat I Thei Tram Thei Tat IX 2Thei Tram Thei Tat I Thei Tram Thei Tat I Thei0 3 x(6) Ta Thei Tat Thei Aa Thei Tat Thei IXThei Ta Thei Ta Thei Thei Tat I Ta Tat Thei Thei Tat I2 0Ta Tat Thei Thei Tat I Ta3 x(7) Digdig Digdig Thei ss I Ta Thei Ta ss Thei IX 2Thei ss Tat Thoss I Digdig Digdig Thei ss I0 3TaTh eiTa Thei ss I Theiss Tat Tho ss IX 2Tigda daTig Dada Digdig I Tigda daTig Dada Tho I0 3Tigda da Tig Dada Digdig I Tigda da Tig Dada Digdig IX 2Ta The iTa Aa The iTa I Ta The iTa ss Tig Dada I Tho0 3 x126

2. After 8 Matra’s :Tat Tat Tigda Tat I Tigda Digdig Thei Ta I0 3Thei Ta Thei Ta I Thei ss Tat Tat IX 2Tigda Tat Tigda Digdig I Thei Ta Thei Ta I0 3Thei Ta Thei ss I Tat Tat Tigda Tat IX 2Tigda Digdig Thei Ta I Thei Ta Thei Ta I Thei0 3 X3. Ta Thei Tat Thei I Aa Thei Tat Thei Ix 2Thei ta The iTa Thei I Thei Thei Tigda Did dig I0 3Thei ss Thei ss I Thei ss Tigda Digdig Ix 2Thei ss Thei ss I Thei ss Tigda Digdig I0 3Thei ss Thei ss I Thei ss Ta Thei Ix 2Tat Thei Aa Thei I Tat Thei Thei Ta The I0 3Ta Thei Thei Thei I Tigda Digdig Thei ss I127

Thei ss Thei ss I Tigda Digdig Thei ss I0 3Thei ss Thei ss I Tigda Digdig Thei ss Ix 2Thei ss Thei ss I Ta Thei Tat Thei I0 3Aa Thei Tat Thei IThei Ta The i Ta Thei Ix 2Thei Thei Tigda Digdig I Thei ss Thei ss I0 3Thei ss Tigda Digdig I Thei ss Thei ss Ix 2Thei ss Tigda Digdig I Thei -ss Thei ss I Thei0 3 x(4) Tat Tat Thei ss I Tigda Digdig Thei ss Ix 2Tigda Digdig Tigda Digdig I Tigda Digdig Thei Ta I0 3Thei Ta Thei Ta I Thei ss Tat Tat Ix 2Thei ss Tigda Digdig I Thei ss Tigda Digdig I0 3Tigda Digdig Tigda Digdig I Thei Ta Thei Ta Ix 2Thei Ta Thei ss I Tat Tat Thei ss I128

Tigda Digdig Thei ss I Tigda Digdig Tigda Digdig Ix 2Tigda Digdig Thei Ta I Thei Ta Thei Ta I Thei0 3 x5. After 8 matra’s :Tram Tigda Digdig Thei I Ta The iTa The I0 3iTa Thei ss Ta I Thei iTa The i Ta Ix 2Thei ss Ta The I Ta The i Ta Thei I0 3ss Tram Tigda Digdig I Thei Ta The iTa Ix 2The Ta Thei ss I Ta The iTa The I0 3iTa Thei ss Ta I The iTa The i Ta Ix 2Thei ss Tram Tigda I Digdig Thei Ta The I0 3iTa The i Ta Thei I ss Ta The iTa Ix 2The i Ta Thei ss I Tat Thei Ta The i Ta I Thei0 3 x129

(6) Tramta Digdig Thei Ta TheiThei I Tat A TheiThei Tat Ta TheiThei Ix 2Tat A Thei Th ei Tat Tramta I Digdig TheiTa TheiThei Tat A I0 3TheiThei Tat Ta Thei Thei Tat A I TheiTh eiTat Tramta Digdig Ix 2Thei Ta Thei Thei Tat A Thei Thei I TatTa Thei Thei Tat A TheiThei I Tat0 3 x(7) Tigda ss Tig dass Thei I Tigda ss Tig Dass Thei Ix 2Ta Thei Thei Tat Aa Thei Thei Tat I Tat Tat Tat Tat I0 3Ta Thei Thei Tat Aa Thei Thei Tat I Tat Tat Tat Tat Ix 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I0 3Thei ss Tigda Digdig I Thei Tigda Digdig Thei Ix 2Tigda Digdig Thei ss I Tigda Digdig Thei Tigda I0 3Digdig Thei Tigda Digdig I Thei ss Tigda ss Tig Ix 2Dass Thei Tigda ssTig I Dass Thei Ta Thei Thei Tat I0 3130

AaThei TheiTat Tat Tat I Tat Tat TaThei TheiTat Ix 2AaThei TheiTat Tat Tat I Tat Tat Tigda Digdig I0 3Thei Tigda Digdig Thei I Tigda Digdig Thei ss Ix 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I0 3Thei ss Tigda Digdig I Thei Tigda Digdig Thei Ix 2Tigda Digdig Thei ss I Tigda ss Tig da ss Thei I0 3Tigda ssTig dass Thei I TaThei TheiTat AaThei Thei Tat Ix 2Tat Tat Tat Tat I TaThei TheiTat AaThei TheiTat I0 3Tat Tat Tat Tat I Tigda Digdig Thei Tigda Ix 2Digdig Thei Tigda Digdig I Thei ss Tigda Digdig I0 3Thei Tigda Digdig Thei I Tigda Digdig Thei ss Ix 2Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x131

Parans1. Dhet Dhet Trak Dhet I Taga ss nna Dhet Ta Ix 2Taga ss nna Dhet Ta I Dhet Dhet Ta Ghe Ghe I0 3Tit Kat Gadi Gan I Dha Ghe Ghe Tit Kat Ix 2Gadi Gan Dha Ghe Ghe I Tit Kat Gadi gan I Dha0 3 x2. Dhit Dhit Dhage Tit I Kradha Dhit Dhage Tit Ix 2Kradha Tit Kradha Tit I Kradha Tit Dhage Tit I0 3Dha Dha Trak Dha I Tage ss nna Dha Trak Ix 2Dha Tage ss nna Dha I Trak Dha Tage ss nna I Dha0 3 x3. Gadi Gan Nage Tit I Tage Tir Kit Tak IX 2Dhaki Ta Dha ss Na Dha I Gadi GanDha Gadi I0 3Gan Dha Gadi Gan I Dha ss Dhaki Ta Dha Ix 2132

ss Na Dha Gadi Gan I Dha Gadi Gan Dha I0 3Gadi Gan Dha ss I Dhaki TaDha ssNa Dha Ix 2Gadi Gan Dha Gadi I Gan Dha Gadi Gan I Dha0 3 x4. Dhage Tit Dhage Tit Tage Tit TageTit IxKradhaTit DhageTit GadiGan NageTit I2KradhaTit DhageTit Dha KradhaTit I0DhageTit DhaKradha TitDha GeTit I Dha3 x5. Gaddin Nage Tit Tage Tit Kit Tak IxTakit DhanDha ssTa Dhass I2KradhaTit DhanDhan DhaKradha Tit Dhan I0DhanDha Dha Kradh Tit Dhan Dhan Dhan I Dha3 X6. Dhet Dhet Trak Dhet I Dhit Dhit Dhage Tit Ix 2133

Kradha Tit Dhage Tit I Kradha Tit Dhage Tit I0 3Dhagi NaNa Gin Tak I Ghi ssnna Dass ssna Ix 2Dhet Dhet Trak Dhet I Tagi ssnne Dha Tagi I0 3ssnna Dha Tagi ssnna I Dha ss Dhet Dhet Ix 2Trak Dhet Tagi ss nna I Dha Tagi ssnna Dha I0 3Tagi ssnna Dha ss I Dhet Dhet Trak Dhet Ix 2Tagi ssnna Dha Tagi I ssnna Dha Tagi ssnna I Dha0 3 3Chakkardar Parans Teentaal1. Dhet Dhet Trak Dhet I Tage ssnna Dhet Ta Ix 2Tage ss nna Dhet Ta I Dhet Dhet Ta Trak I0 3Dhet Dhet Ta GeGe I Tit Kat Gadi Gan Ix 2Dha Ta Dha GeGe I Tit Kat Gadi Gan I0 3Dha Ta Dha GeGe I Tit Kat Gadi Gan Ix 2134

Dhe Ta Dha Dhet I Dhet Trak Dhet Tage I0 3ssnna Dhet Ta Tage I ssnna Dhet Ta Dhet Ix 2Dhet Ta Trak Dhet I Dhet Ta GeGe Tit I0 3Kat Gadi Gan Dha I Ta Dha GeGe Tit Ix 2Kat Gadi Gan Dhan I Ta Dha GeGe Tit I0 3Kat Gadi Gan Dha I Ta Dha Dhet Dhet Ix 2Trat Dhet Tage ss nna I Dhet Ta Tage ss nna I0 3Dhet Ta Dhet Dhet I Ta Trak Dhet Dhet Ix 2Ta GeGe Tit Kat I Gadi Gan Dha Ta I0 3Dha GeGe Tit Kat I Gadi Gan Dha Ta Ix 2Dhe GeGe Tit Kat I Gadi Gan Dha Ta I Dha0 3 x2. Gadi Gan Nagi Tit I Tage Tir Kit Tak Ix 2Dhaki Ta Dha Na ss Dha I Gadi Gan Dha Gadi I0 3135

Gan Dha Gadi Gan I Dha ss Gadi Gan Ix 2Nage Tit Tage Tir I Kit Tak Dhaki Ta Dha I0 3ss Na Dha Gadi Gan I Dha Gadi Gan Dha Ix 2Gadi Gan Dha ss I Gadi Gan Nage Tit I0 3Tage Tir Kit Tak I Dhaki Ta Dha ss Na Dha Ix 2Gadi Gan Dha Gadi I Gan Dha Gadi Gan I Dha0 3 x3. Dhage Tit Tage Tit Kradha Tit Dhage Tit IxDha KradhaTit Dhage TitDha I2KradhaTit DhageTit Dhass DhageTit I0TageTit KradhaTit DhageTit Dha I3Kradha Tit Dhage TitDha KradhaTit IXDhageTit Dhass Dhage Tit Tage Tit I2Kradha Tit Dhage Tit Dha ss Kradha Tit I0136

DhageTit Dhass KradhaTit DhageTit I Dha3 x4. Gaddin Na geTit TageTir KitTak IxTakit Dha NaDha Tass Dhass I2Kradha Tit DhanDhan Dhass Gaddin I0NageTit TageTir KitTak Takit Dha I3NaDha Tass Dhass Kradha Tit IXDhanDhan Dhass Gaddin Nage Tit I2TageTir KitTak TakitDha NaDha I0Tass Dhass KradhaTit DhanDhan I Dha3 x5. Dhage Tit Taga Tit Kradha Tit Dhage Tit IxDha ss Kradha Tit Dhage Tit Dha ss I2Kradha Tit Dhage Tit Dha ss Dhage Tit I0137

TagaTit KradhaTit DhageTit Dhass I3KradhaTit DhageTit Dhass KradhaTit IxDhageTit Dhass DhageTit TageTit I2KradhaTit DhageTit Dhass KradhaTit I0DhageTit Dha ss KradhaTit DhageTit I Dha3 xParmelu’s1. Ta ssVa Thun Gass I Takit Thun Ga ss Ix 2Ta Kit Tak Dhi I Kit Tak Drag Drag I0 3Thung Ta Thung Ta I TaTak Digi Ta Thunga Ix 2Digi Tak Ta Dik Dadigan I Thei ss TaTak Digi I0 3Ta Thung Digi Tak I Tadik Dadigan Thei ss Ix 2TaTak Digi Ta Thunga I Digi Tak Tadik Dadigan I Thei0 3 x138

2. Tat Tat Ta Drag I Dun Dun JhiJhi Kat Ix 2Tho Thud anga Tak I Thun Tak Tigda Digdig I0 3Thei ss Tat Tat I Ta Drag Dun Dun Ix 2JhiJhi Kat Tho Thud I anga Tak Thun Tak I0 3Tigda Digdig Thei ss I Tat Tat Ta Drag Ix 2Dun Dun JhiJhi Kat I Tho Thud anga Tak I0 3Thun Tak Tigda Digdig I Thei Tak Thun Tak Ix 2Tigda Digdig Thei tak I Thun tak Tigda Digdig I Thei0 3 x3. Dig Dig Tara ssnga I Ta Tho Tara ssnga Ix 2Tak Thun Thun Tak I Thun Thun Tigda Digdig I0 3Thei ss Dig Dig I Tara ssnga Ta Tho Ix 2Tara ssnga Tak Thun I Thun Tak Thun Thun I0 3Tigda Digdig Thei ss I Dig Dig Tara ssnga Ix 2139

Ta Tho Tara ssnga I Tak Thun Thun Tak I0 3Thun Thun Tigda Digdig I Thei Tak Thun Thun Ix 2Tigda Digdig Thei Tak I Thun Tak Tigda Digdig I Thei0 3 xKavitt1. Neer Bharat Jamuna Tat ParJab IxBharBhar Neer Ut haiGag arTab I2Dagar Cha lat Moha Chadat LangarHat I0Jao Ji Kunwar Phut Jat Gagar Mohe I3ChodCh od Mad havMa dhavMa Ixdhav ss Mohe ChodCh odMad I havMad havMa dhav ss Mohe2 0ChodCh odMad havMad havMa I dhav3 x2. Shyam Ang Shavitt Bang I Bahrat Pat Peet Rangx 2140

Ban mala Kalik Kanth I Mor Mukut Shavitt Harat I0 3Adhar Bajat Veru Madhur I Nritya Karat Brij Bala Ix 2Dhigan Tarak Thei Dhigan I Tarak Thei Dhigan Tarak I Thei0 3 x3. Jamu Nake tat Par I Ban si Ba Ja vat Ix 2Dhe nu Cha ra vat I Go pi Na cha vat I0 3Gwa LaBa ss la Sang I Nacha Taka nheya Tata Ix 2Thei TaTa Thei Tata I Thei ss Nacha Taka I0 3nheya Tata Thei Tata I Thei Tata Thei ss Ix 2Nacha TaKa nheya tata I Thei Tata Thei Tata I Thei0 3 x4. Mur Liki Dhun Sun I Aa Yee Ra dhe Ix 2Shy maSu ndar Sang I Chham Chham Na Che I0 3Ra sa Ra chyo Hai I Vrin da Van Main Ix 2141

Tigda Digdig Thei Tigda I Digdig Thei Tigda Digdig I Thei0 3 x5. La Mat Ki Chal Chali Gujariya I Aaan A chanak Milo Sawariya Ix 2Barjori Kar ss Cheen Jhapat Kar I Khech Chunariya Sheesh Gagaria I0 3Phor Daye Kanha Kanha I ss Kanha Phar Daye IX 2Kanha Kanha Kanha ss I Phar Daye Kanha Kanha I Kanha0 3Tihai’s TeentaalBedam Tihai’s :Ta Thei Tat Ta Thei tat Ta Thei IxTata Tata Thei Tat Ta Thei I2Tat Ta Thei Ta Ta Ta Ta Thei I0Tat Ta Thei Ta Ta Thei Ta Ta I Ta3 xDamdar Tihai :1. Tram Tigdha digdig Thei Ta Ix142

Thei ss ss Tram Tigdha I2Digdig Thei Ta Thei ss ss I0Tram Tigdha digdig Thei Ta I Thei3 x2. Tigda Dig Dig Thei Ta I Thei ss Tigda Dig Dig Ix 2Thei Ta Thei ss I Tigda Dig Dig Thei Ta I Thei0 3 x3. TaThei TaThei TaTigda DigDig IxThei ss TaThei TaThei I2Ta Tigda Dig Dig Thei ss I0TaThei TaThei TaTigda DiGDig I Thei3 x143

JhaptalMatras 10, Vibhag 4, Taali 3, Khaali 1.Theka:Dhi Na I Dhi Dhi Na I Ti Na I Dhi Dhi Na I Dhix 2 0 3 xDugun :Dhi Na Dhi Dhi I Na Ti Na Dhi Dhi Na Ix 2Dhi Na Dhi Dhi I Na Ti Na Dhi Dhi Na I Dhi0 3 xChaugun of Jhaptaal :Dhi NaDhiDhi NaTi Na Dhi I Dhi NaDhi Na Dhi DhiNa Ti Na Dhi Dhi Na IX 2DhiNaDhi Dhi NaTiNaDhi I DhiNaDhiNa DhiDhiNaTi NaDhiDhi Na I0 3DhiNaDhiDhi NaTiNaDhi I DhiNaDhiNa DhiDhi NaTi NaDhiDhiNa Ix 2DhiNaDhiDhi NaTiNaDhi I DhiNaDhiNa DhiDhiNaTi NaDhiDhiNa I Dhi0 3 xTatkaar of Jhaptal :Ta ss I Thei Thei Tat I Aa ss I Thei Thei Tat I Tax 2 0 3 x144

Sequence of performancesSalami JhaptaalTat Tat I TaThei TheiTat AaThei I TheiTat Tat Ix 2 0Tat Thei YaThe I iYa Tram I TatTat TaTheiTheiTat3 x 2AaThei TheiTat I TatTat Thei I TatTat Thei TatTat I Thei0 xAmad Jhaptaal:Ta Thei I Tat Tat Thei I Aa Thei I Tat Tat Thei Ix 2 0 3The Ta The I i Ta Thei Thei I Thei Ta The I i Ta Thei Thei Ix 2 0 3Tat Tat I Thei ss Tat I Tat Thei I ss Tat Tat I Theix 2 0 3 xSimple Tukra :1. TigdaTi gdaThei I Tigdha dig digThei TaTheiTheiTat Ix 2AaTheiTheiTat TatTat I TheiTat TatThei TatTat I Theio 3 x145

2. Tat Tat I TaThei TheiTat AaThei I TheiTat Tigda I DigDig Thei Ta Ix 2 0 3TaThei Tigda I DigDig Thei Ta I Thei Tigda I DigDig Thei Ta I Theix 2 0 3 x3. Tat Tat I Thei ss Tigda I DigDig Thei I ss Tat Tat I Thei ss Ix 2 0 3 xTigda Dig Dig Thei I ss Ta I Thei Tat Thei I Aa Thei I2 0 3 xTat Thei Thei I TaThe i Ta I Thei Thei Thei I Tigda DigDig I2 0 3 xThei ss Tigda I DigDig Thei I ss Tigda DigDig I Thei2 0 3 xChakkardâr Tukra Jhaptaal1. Ta Thei I DigDig Thei Aa I Thei DigDig I Thei Tram DigDIg Ix 2 0 3Thei Tram I DigDig Thei Tram I DigDig Thei ITa Thei DigDig Ix 2 0 3Thei Aa IThei DigDig Thei ITram DigDig I Thei Tram DigDig Ix 2 0 3Thei Tram I DigDig Thei Ta I Thei DigDig I Thei Aa Thei Ix 2 0 3DigDig Thei I Tram DigDig Thei I Tram DigDig I Thei Tram DigDig I Theix 2 0 3 x146

2. Tat Tat I Thei ss Tigda I DigDig Thei I ss Tat Tat Ix 2 0 3Thei ss I Tigda DigDig Thei I ss Ta I Thei Tat Thei Ix 2 0 3Aa Thei I Tat Thei Thei I TaThe iTa I Thei Thei Thei Ix 2 0 3Tigda DigDig I Thei ss Ta Iss Thei I ss Tigda DigDig Ix 2 0 3Thei ss I Ta ss Thei I ss Tigda I DigDig Thei ss Ix 2 0 3Ta ss I Thei ss Tat I Tat Thei I ss Tigda DigDig Ix 2 0 3Thei ss I Tat Tat Thei I ss Tigda I DigDig Thei ss Ix 2 0 3Ta Thei ITat Thei Aa I Thei Tat I Thei Thei TaThe Ix 2 0 3iTa Thei I Thei Thei Tigda I DigDig Thei Iss Ta ss Ix 2 0 3Thei ss I Tigda DigDig Thei I ss Ta I ss Thei ssx 2 0 3Tigda DigDig I Thei ss Ta I ss Thei I ss Tat TatIx 2 0 3Thei ss ITigda DigDig Thei I ss Tat I Tat Thei ss Ix 2 0 3Tigda DigDig I Thei ss Ta I Thei Tat I Thei Aa Thei ix 2 0 3147

Tat Thei IThei TaThe iTa I Thei Thei I Thei Tigda DigDig Ix 2 0 3Thei ss I Ta ss Thei I ss Tigda I DigDig Thei ss Ix 2 0 3Ta ss I Thei ss Tigda I DigDig Thei I ss Ta ss I Theix 2 0 3 x3. Ta Thei I Tat Thei Aa I Thei Tat I Thei Thei TaThe Ix 2 0 3iTa Thei IThei Thei Tat I Tat Ta I Tat Tat Ta Ix 2 0 3Tat Tat I Ta ss Ta I Thei Tat IThei Aa Thei Ix 2 0 3Tat Thei IThei TaThe iTa I Thei Thei I Thei Tat Tat Ix 2 0 3Ta Tat I Tat Ta Tat I Tat Ta Iss Ta Thei Ix 2 0 3Tat Thei I Aa Thei Tat I Thei Thei I TaThe iTa Thei Ix 2 0 3Thei Thei I Tat Tat Ta I Tat Tat I Ta Tat Tat I Tax 2 0 3 x4. Tigdass Tig I dass Tat Thei I Tram Thei I Tat Thei Tram Ix 2 0 3Thei Tat I Thei Tram Thei I Tat Thei I Tigda ssTig dass Ix 2 0 3148

Tat Thei I Tram Thei Tat I Thei Tram I Thei Tat Thei Ix 2 0 3Tram Thei I Tat Thei Tigda I ss Tig da ss ITat Thei Tram Ix 2 0 3Thei Tat I Thei Tram Thei I Tat Thei I Tram Thei Tat ITheix 2 0 3 xParans1. Gadi Gan I Nage Tit Tage I Tir Kit I Tak Dhaki TaDha Ix 2 0 3ssNa Dha I Gadi Gan Dha I Gadi Gan I Dha Gadi Gan I Dhax 2 0 3 x2. Dhen Nak I Dhen Nak Dhum I Kit Dha I ss Kradha Tit Ix 2 0 3Dha ss ITa Dha GheTe I TeTa Gin I GeGe Tit Kat Ix 2 0 3Gadi Gan I Dha Ta Dha I GeGe Tit I Kat Gadi Gan Ix 2 0 3Dha Ta I Dha GeGe Tit I Kat Gadi I Gan Dha Ta I Dhax 2 0 3 xChakkardar Parans :1. Dha Kit I Tak Dhum Kit I Tak Dha I ss Kran ss Ix 2 0 3149

Dha ss IKran ss Kit I Tak Dha I Kit Tak Dhum Ix 2 0 3Kit Tak I Dhadi Gan Dha I ss Dhadi I Gan Dha ss Ix 2 0 3Dhadi Gan I Dha ss Dha I Kit Tak IDhum Kit Tak Ix 2 0 3Dha ss I Kran ss Dha I ss Kran I ss Kit Tak Ix 2 0 3Dha Kit I Tak Dhum Kit I Tak Dhadi I Gan Dha ss Ix 2 0 3Dhadi Gan I Dha ss Dhadi I Gan Dha Iss Dha Kit Ix 2 0 3Tak Dhum I Kit Tak Dha I ss Kran Iss Dha ss Ix 2 0 3Kran ss I Kit Tak Dha I Kit Tak IDhum Kit Tak Ix 2 0 3Dhadi Gan I Dha ss Dhadi I Gan Dha I ss Dhadi Gan I Dhax 2 0 3 x2. Dhage Tit I Dhage Tit Tage I Tit Tage I Tit Kradha Tit Ix 2 0 3Dhage Tit I Gadi Gan Nage I Tit Kati I TaTa ss an Dhet Ix 2 0 3Ta Kid I Dhet Ta Dha I ss Tit I Kat Gadi Gan Ix 2 0 3Dha Dha IDha Tit Kat I Gadi gan I Dha Dha Dha I150x 2 0 3

Tit Kat I Gadi Gan Dha I Dha Dha I Dhage Tit Dhage Ix 2 0 3Tit Tage I Tit Tage Tit I Kradha Tit I Dhage Tit Gadi Ix 2 0 3Gan Nage I Tit Kati TaTa I ss an Dhet ITa Kid Dhet Ix 2 0 3Ta Dha I ss Tit Kat I Gadi Gan IDha Dha Dha Ix 2 0 3Tit Kat I Gadi Gan Dha I Dha Dha I Tit Kat Gadi Ix 2 0 3Gan Dha IDha Dha Dhage I Tit Dhage I Tit Tage Tit Ix 2 0 3Tage Tit I Kradha Tit Dhage I Tit Gadi I Gan Nage Tit Ix 2 0 3Kati TaTa I ss an Dhet Ta I Kid Dhet I Ta Dha ss Ix 2 0 3Tit Kat I Gadi Gan Dha I Dha Dha I Tit Kat Gadi Ix 2 0 3Gan Dha I Dha Dha Tit I Kat Gadi I Gan Dha Dha I Dhax 2 0 3 x2. Tat Tat I Tigda DigDig Thei I Tigda DigDig I Thei Tigda DigDig IX 2 0 3Thei TatTat I Thei ss Tigda I DigDig Thei I ss Tat Tat Ix 2 0 3Thei ss¯ I Tigda DigDig Thei I ss¯ Ta I Thei Tat Thei Ix 2 0 3151

Aa Thei I Tat Thei Thei ITaThe iTa I Thei Thei Thei Ix 2 0 3Tigda DigDig I Thei ss¯ Tigda I DigDig Thei I ¯ss Tigda DigDig I Theix 2 0 3 xKavitt1. Nata war I Ra dha Nira I taKa rata I Paga Ghungha ruBan Ix 2 0 3ss dha Chhum I Chhan nana nana I nana Hass I vaBha ssva Laya Ix 2 0 3Tass laDi I kha vat Na I ra yan I Ke Men Ko Ix 2 0 3Bha vat I Krish naKa I rat Kit I Thei Kit Thei Kit I Theix 2 0 3 x2. Tak Tak I Ta Trak Bhar I Picha Ka I ri TaThe iTa Ix 2 0 3Thei Thei I Krish NaMu ra Iri Go I paGwa ss la Sang Ix 2 0 3Khe len I Ho ri Bar I jen Ra I dha DigDig Ta Ix 2 0 3DigDig Ta I Abi raGu lal I Lai Dai Iri Sakhi yan Ix 2 0 3Ba je I Ghungha roo Chhum I Chhum Chhan Inan Chhum Chhum Ix 2 0 3Chhan nan ITigda DigDig Thei I Tigda DigDig I Thei Tigda DigDig I Theix 2 0 3 x152

Dance Notation in EktaalMatra 12, Taali 4, Khaali 2, Vibhag 6Theka :Dhin Dhin I Dhage Trak I Tu Na Ix 0 2Kat Ta I Dhage Trak IDhi Na I Dha0 3 4 xDungun :Dhin Dhin Dhage Trak I Tu Na Kat Ta I Dhage Trak Dhi na Ix 0 2Dhin Dhin Dhage Trak I Tu Na Kat Ta I Dhage Trak Dhina I Dhin0 3 4 xChaugun :Dhin DhinDhageTrak TuNaKat Ta IDhageTrak Dhi Na DhinDhinDhageTrak Ix 0Tu NaKatTa DhageTrakDhiNa I Dhin DhinDhageTrak Tu NaKat Ta I2 0DhageTrakDhiNa DhinDhinDhage Trak I TuNa Kat Ta DhageTrak DhiNa I Dhi3 4 xTatkaar :Ta ss I Thei ss I Thei ss I Tat ss Ix 0 2 0Aa Thei IThei Tat I Ta3 4 x153

Sequence of performancesSalami :Tat Tat I Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat Ix 0 2Tat Tat I Thei Ya The I iya Tram I0 3 4Tat Tat Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat Tat Tat Ix 0Thei Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat Tat Tat I2 0Thei Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat Tat Tat I Thei3 4 xAmad :1. Ta Thei I Tat ss I Aa Thei I Tat ss Ix 0 2 0Thei ss I Thei ss I Thei ssI Tat Tat3 4 x 0Ta ss I Tat Tat I Ta ss ITat Tat I Ta2 0 3 4 x2. Ta Thei I Tat Thei I Aa Thei ITat Thei Ix 0 2 0Thei Ta Thei I iTa Thei I Thei Thei ITat Tat I3 4 x 0Ta ss I Tat Tat I Ta ss I Tat Tat I Ta2 0 3 4 x154

Simple Tukra :1. Tigda ss Tig I dig Thei I Tigda digdig I Thei ss Ix 0 2 0Tat Tat I TIgda digdig I Thei Tram I Thei Tigda I3 4 x 0Digdig Thei I Tram Thei I Tigda digdig I Thei Tram I Thei2 0 3 4 x2. Tat Tat I Thei ss I Tigda digdig I Thei ss Ix 0 2 0Ta Thei Thei Tat I Aa TheiThei Tat I Tat Tat I3 4 xTheissIss Tat I Tat Thei I ss ssI Tat Tat I Thei0 2 0 3 4 x3. Tat Tat I Tigda tat I Tigda DigDig I Thei Ta Ix 0 2 0Thei Tigda I DigDig TheiI Ta Thei I Ta Thei I3 4 x 0Tigda DigDig I Thei Ta I Thei Ta I Thei Ta I Thei2 0 3 4 x4. Tat Tat I Thei ss I Tigda DigDig I Thei ss Ix 0 2 0Tigda DigDig I Tigda DigDig I TigdaDigDig I3 4 x155

Thei Ta I Thei Ta I Thei Ta I Thei ss I Tigda DigDig I0 2 0 3 4Tigda DigDig I Tigda DigDig I Thei Ta I Thei TaIx 0 2 0Thei Ta I Thei ss I Tigda DigDig I Tigda DigDig I3 4 x 0Tigda DigDig I Thei Ta I Thei Ta I Thei Ta I Thei2 0 3 4 xChakkardar Tukra’s1. Tat Tat I Tigda Tat I Tigda DigDig I Thei ss Ix 0 2 0Tat Tat I Tigda Tat I Tigda DigDig I Thei Ta ss I3 4 x 0Thei Tigda I DigDig Thei I Ta Thei I Tigda DigDig I2 0 3 4Thei Ta I Thei ss I ss Tat I Tat Tigda I Tat Tigda Ix 0 2 0 3DigDig Thei Iss Tat I Tat Tigda I Tat Tigda I DigDig Thei I4 x 0 2 0Ta Thei ITigda DigDig I Thei Ta I Thei Tigda I3 4 x 0DigDig Thei I Ta Thei I ss ss I Tat Tat I2 0 3 4Tigda Tat I Tigda DigDig I Thei ss I Tat Tat Ix 0 2 0156

Tigda Tat I Tigda DigDig I Thei Ta IThei Tigda I3 4 x 0DigDig Thei I Ta Thei I Tigda DigDig I Thei Ta I Thei2 0 3 4 x2. Ta Thei I Tat Thei I Aa Thei I Tat Thei IX 0 2 0Thei TaThe I iTa Thei I Thei Thei I Tat Tat I3 4 X 0Ta Thei I Ta ss I Ta Thei I Ta ss I Ta Thei I2 0 3 4 XTa ss I ss Ta I Thei Tat I Thei Ta I Thei Tat I0 2 0 3 4Thei Thei I TaThe iTa I Thei Thei I Thei Tat IX 0 2 0Tat Ta I Thei Ta I ss Ta I Thei Ta I ss Ta I3 4 x 0 2Thei Ta I ss ss I Ta Thei I Tat Thei I Aa Thei I0 3 4 x 0Tat Thei I Thei Ta The I iTa Thei I Thei Thei I2 0 3 4Tat Tat I Ta Thei I Ta ss I Ta Thei I Ta ss I Ta Thei I TaX 0 2 0 3 4 X157

Paran’s1. Dhage Tit I Tage Tit I Dhage Tit I Tage Tit I Kradha Tit IX 0 2 0 3Dahge Tit I Dha Kradha I Tit Dhage I Tit Dha IX 0 2 0Kradha Tit I Dhage Tit I Dha3 4 x2. Tage ssnna I Dhet Ta I Dhet Dhet I Ta GeGe Ix 0 2 0Tit Kat I Gadi Gan I Dha GeGe I TitKat I3 4 x 0Gadi Gan I Dha GeGe I Tit Kat I Gadi Gan I Dha2 0 3 4 x3. Gadi Gan I Naga Tit I Taga Tira I Kit Tak Ix 0 2 0Dhaki Ta Dha I ss na Dha I Gadi Gan I Dha Gadi I3 4 x 0Gan Dha I Gadi Gan I Dha ss I Dhaki Ta Dha I ss na Dha I2 0 3 4 xGadi Gan I Dha Gadi I Gan Dha I Gadi Gan I0 2 0 3Dha ss I Dhaki Ta Dha I ss na Dha I Gadi Gan I4 x 0 2Dha Gadi IGan Dha I Gan Dha I Dha1580 3 4 x

Chakkardar Paran1. Dhet Dhet I Trak Dhet I Taga ssnna I Dhet Ta ix 0 2 0Dhet Dhet ITa GeGe I Tit Kat I Gadi Gan I3 4 x 0Dha Tit IKat Gadi I Gan Dha I Tit Kat I2 0 3 4Gadi Gan I Dha ss I ss Dhet I Dhet Trak Ix 0 2 0Dhet Tage I ss nna Dhet I Ta Dhet I Dhet Ta I3 4 x 0GeGe Tit I Kat Gadi I Gan Dha I Tit Kat I2 0 3 4Gadi Gan I Dha Tit IKat Gadi I Gan Dhe Ix 0 2 0ss ss I Dhet Dhet I Trak Dhet I Tage ssna I3 4 x 0Dhet Ta I Dhet Dhet I Ta GeGe I Tit Kat I2 0 3 4Gadi Gan I Dha Kit IKat Gadi I Gan Dhe Ix 0 2 0Tit Kat I Gadi Gan I Dha3 4 x2. Dhage Tit Tage Tit I Kradhe Tit Dhage Tit I Dha ssx 0 2159

Kradha Tit I DhageTit Dha ss I KradhaTit Dhage Tit I0 3 4Dha ss I ss DhageTit I TageTit KradheTit Ix 0 2DhageTit Dhass I KradhaTit DhageTit I Dhass Kradhe Tit I0 3 4Dhage TitDhassIssI DhageTit TageTit Ix 0 2KradhaTit DhageTit I Dhass KradhaTit I0 3DhageTitDhass I KradhaTit Dhage Tit I Dha4 4 xKavitt’s :1. Tata ss Tu I ss ta Madh IGang ss Kha I la ss Kat Ix 0 2 0Shee Sha Cha I ndra Lil I ss la taBha I Lak Kat I3 4 x 0Mun deMa I ss la Gale I She ss shDha I rani Dhar I2 0 3 4Pa rawa I tee Pati IShiv Har I Har Har Ix 0 2 0Pa rawa I tee Pati IShiv Har I Har Har I3 4 x 0Pa rawa I tee Pati I Shiv Har I Har Har I Om1 2 3 4 x160

2. Tat tat I Ta Trak I Na Chat I Nata war Ix 0 2 0Ta Thei Ta I Thei Thei I Ba Jat I Nao pur I3 4 4 0Channa Nana I Chun nana I Mila ta cha I2 0 3Lata Driga I Chapa Lacha I La wat I Ta Thei I4 x 0 2Tat Thei I Aa Thei l Tat Thei l Ta The iTa I Thei Thei I0 3 4 x 0Tigda DigDig I Thei Tigda I DigDig Thei ITigda DigDig I Thei2 0 3 4 xTihai’s Ektaal :Damdar :1. Ta Thei Thei Tat IAa Thei ss Thei Tat Ix 0Thei ss Ta ss I Thei ss1 2I2 0 3Ta Thei I Thei tat Aa Thei I Thei tat I4 xThei ss I Ta ss Thei ss I1 2I0 2Ta Thei Tha Tat I Aa Thei Thei Tat I0 3Thei ss Ta ss I Thei4 x161

Damdar Tihai :After 6 Matra’s :Tat Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat I Ta Thei Thei tat I0 3 4Aa Thei Thei tat I Thei Ta Thei Ta I Thei Ta Thei Thei Ix 0 2Tat Ta Thei Tat ITa The Thei Tat I Aa Thei tat Thei I0 3 4Ta Thei Ta Thei I Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei tat Ix 0 2Ta Thei Thei Tat IAa Thei Thei Tat I Thei Ta Thei Ta I Thei0 3 4 x162

Dhamaar Taal :Matra-14, Tali-3, Khali-1, Vibhag-4 :THEKA :Ka Dhe Ta Dhe Ta I Dha Aa I Ga Te Ta I Te Ta Ta Aa I Kax 2 0 3 xDugun :Ka Dhi Ta Dhi ITa Dha Aa Gra Ti Ta Ti Ta Ta Aa Ix 2Ka Dhi Ta Dhi Ta Dha I Aa Gra Ti Ta Ti Ta Ta Aa I Ka0 3 xChaugun :Ka Dhi Ta Dhi Ta Dha Aa Gra I Ti Ta Ti Ta Ta Aa Ka Dhix 2Ta Dhi Ta Dha Aa Gra Ti Ta Ti Ta Ta Aa I Ka Dhi Ta Dhi Ta Dha Aa Gra Ti Ta Ti Ta I0Ta Aa Ka Dhi Ta Dhi Ta Dha Aa Gra Ti Ta Ti Ta Ta Aa I Ka3 xDhamaar – Tatkaar :Ta Thei I ss Thei ss Ta Ta I Aa Thei ss Ix 2 0Thei ss Ta ta I Ta3 x163

SalaamiTat Tat I Ta Thei Thei Tat Aa Thei Thei Tat Tat Ix 2Tat Thei Tat I Tat Thei Tat tat I Thei0 3 xAmadTa Thei I Tat ss aa Thei Tat I ss2 0Ta Thei Thei Tat I Aa Thei Thei Tat3Tat Tat Ta I TaxSimple Tukra :1. Tigda DigDig Thei ss Tat I ss Tat I ss Tigda DigDig Ix 2 0Thei Ta Thei Ta I Thei Tigda DigDig Thei Ta I3 xThei Ta I Thei Tigda DigDig I Thei Ta Thei Ta I Thei2 0 3 x2. Tigda ss Tig da ss Thei Tigda I ss Tig da ss Ix 2Thei TaThei TheiTat I AaThei TheiTat Tigda DigDig I0 3Thei Ta Thei ss Tigda I DigDig Thei I Ta Thei ss Ix 2 0164

Tigda DigDig Thei Ta I Thei3 xChakkardar Tukra’s :1. Ta Thei Tat Thei Aa I Thei tat I Thei Thei TaThei Ix 2 0iTa Thei Thei Thei I Tigda DigDig Thei ss Thei I ss Thei I3 x 2ss Tigda DigDig I Thei ss Thei ss I Thei ss Tigda0 3 xDigDig Thei I ss Thei I ss Thei ss I Ta Thei Tat Thei I2 0 3Aa Thei Tat Thei Thei I TaThe iTa I Thei Thei Thei Ix 2 0Tigda DigDig Thei ss I Thei ss Thei ss Tigda I3 xDigDig Thei I ss Thei ss I Thei sss Tigda DigDig I2 0 3Thei ss Thei ss Thei I ss Ta I Thei Tat Thei Ix 2Aa Thei Tat Thei I Thei TaThe iTa Thei Thei I3 xThei Tigda I DigDig Thei ss I Thei ss Thei ss I2 0 3Tigda DigDig Thei ss Thei I ss Thei Ix 2ss Tigda DigDig I Thei ss Thei ss I Thei0 3 x165

2. Ta Thunga Takka Thunga Tigdhe I ss Ta Thunga Ix 2Taka DigDig DigDig I DigDig Thei TakThum ss Tat I0 3TakThun ss Tat TigdaDigDig TigdaDigDig TatTat IxTheiTat TatThei I TatTat Thei ss I Ta Thunga taka Thunga I2 0 3Tigdhe ssTa Thunga Taka DigDig I DigDig DigDigx 2Thei TakThun ss Tat ITakThun ss Tat TigdaDigDig TigdaDigDi I0 3TatTat TheiTat TatThei TatTat TheiI ss Ta T Thungax 2Taka Thunga I Tigdhe ss Ta Thunga TakaI DigDig DigDig0 3 xDigDig Thei TakThun Iss Tat TakDhun I ss Tat TigdaDigDig2 0TigdaDigDig ITatTat TheiTat TatThei TatTat I Thei3 x3. Dhakit TakDhum KitTak Dha Kran I ss Dha Kran Ix 2KitTak DhaKit TakDhum I KitTak Dhadigan Dha Dhadigan I0 3Dha Dhadigan Dha Dhadigan Dha I Dhadigan Dha Ix 2Dhadigan Dha Dhadigan IDha Dhadigan Dha Dhadigan I Dha0 3 x166

Chakkardar Parans :1. Dhage Tit TageTit KatGhiGhi Dhet KatKat I GhiGhiDhet TitKat Ix 2GhiGhiDhet GheGheTit KatKat I Gadigan DhaGheGhe TitKat KatGadi I0 3GanDha GheGheTit KatKat Gadigan Dha IDhageTit TageTit Ix 2KatGhiGhi Dhet KatKat I GhiGhiDhet TitKat GhiGhiDhet GheGheTit I0 3KatKat Gadigan DhaGheGhe I TitKat KatGadi Ix 2GanDha GheGheTit KatKat Gadigan Dha I DhageTit TageTit KatGhiGhi Dhet I0 3KatKat GhiGhiDhet TitKat GhiGhiDhet GheGheTit I KatKat Gadigan Ix 2DhaGheGhe TitKat KatGadi IGanDha GheGheTit KatKat Gadigan I Dha0 3 x2. DhaKit Tak DhumKit Tak Ghin daan Takka I DhiKit TasNa Ix 2Dhas DhasNa Ta ss I DhaKit Tak Dhum KitTak Dhas DkaKit Tak I0 3Dhum Kit Tak Dhas Dha Kit Tak Dhum Kit Tak Dhas IxDha Kit Tak Dhum KiTak I Ghin daan Takka I2 0167

Dhi Kit TasNa Dhas DhasNa I3Ta ss Dhakit Tak Dhum Kit Tak Dhas Dha Kit Tak IxDhum Kit Tak Dhas I Dha Kit Tak Dhum Kit Tak Dha2 0DhaKit Tak Dhum Kit Tak Ghin daan I3Takka DhiKit TasNa Dhas DhasNa I Ta ss Dha Kit Takx 2Ta ss Dha Kit Tak I Dhum Kit Tak Dhas DhaKit Tak I2 0Dhum Kit Tak Dhas Dha Kit Tak Dhum Kit Tak I Dha3 xKavitta’s1. Chhum Chhum Chhana nana Chhum I Chhum Chhana nana Chhum Chhana Ix 2nana Chhum Naa che I Krish naa Go PaGwa ss la ISanga De I3 x 2De Taa lee I Nachen ss Ta Thei Thei I Thei Thei Thei Thei Tat I0 3 xTat Tigda I Tat Thei ss I Thei Thei Thei Thei I Tat Tat Tigda Tat Thei I2 0 3 xss Thei IThei Thei Thei ITat Tat Tiggda Tat I Thei2 0 3 x168

2. Shan Kar Shiv Gou ree I Var Naa I che Dim Dim Ix 2 0Dim Dim Dama roo I Baa je Mrida nga Dhan I3 xnana Dhad Ianna Dhana nana IDhet tamDhe ttam Dhit I2 0 3Dhakit TakDhum KitTak Dha Kran IDhaKr ss anDha I Kran Dha ss Ix 2 0Dhakit TakDhum KitTak Dha I Kran DhaKr ss anDha Kran Dha I3 xss Dhakit I TakDhum KitTak Dha IKran Dhakr ss anDha Kran I Dha2 0 3 xTiha’s :1. Tigda DigDig Thei Ta Thei I Tigda DigDig Ix 2Thei Ta Thei I Tigda DigDig Thei Ta I Thei0 3 x2. Tit Kat Gadi Gan Dha I Tit Kat I Gadi Gan Dha Ix 2 0Tit Kat Gadi Gan I Dha3 x3. Tigda ss Tig da ss Tat Thei I Tigda ss Tig Ix 2da ss Tat Thei I Tigda ss Tig da ss Tat IThei0 3 x169

Some Stuti use in Kathak Dance :VandanaVANDANA (STUTI)SHIV STUTIVande dev Uma Patim, sur Gurum,Vavde jagat taram ,Vande Pannag BhushramMrig dharma,Vande Pashuna patim ,vande surya sashank,Vanniah triyenainam,Vande Mukund priyam,Vande bhakt jana Shriyam cha vardam,(Vande shivam shankaram)—3 timesGANESH STUTIGajananam bhut garadi savitam,Kapith jambu phalcharu bhakshram,Umasutam shok vinash karkam,(Namami vighnashver paad pankajam)—3 timesVISHNU STUTIShanta karam Bhujang sharnam,Padmnabham surasham, Vishva dharam,Gagan sredesham,megh varanam subhangam,Laxmi kantam ,kamal nainam ,Yoga vidhya nigamyam,Vande Vishnu bhav bhaya harnam,(Sarva loka ke natham )——3 times170

KRISHNA STUTI1. Bhaje Brajek Mandanam,Samast Paap Khandanam,Svabhakt Chit Ranjanam ,Sadev Nand Nandanam,Supech Guch Mastkam ,Sunadi Varu Hastkam,Anang Rang Sagaram,(Namami Krishna Nagaram )——3 times2.Kasturi Tilkam ,Lalat patla,Vaksh tala Kostubhyam,Nasagra var moktikam,Kartale varu kar kankaram,Sarvange Hari chandnam surchitam,Kanthe cha muktavali,Gop stri pariveshtheto,(Vijayte gopal churamarim)—3 times171

Books Of ReferenceNameAuthor01. Kathak Dance through Ages Projesh Banerjee02. India’s Kathak Dance : Past, Present, Future Reginald Massey03. Kathak Nritya Shiksha : Part I Dr Puru Dadhech04. Kathak Nritya Shikre : Part II Dr Puru Dadhech05. Kathak Nritya Dr Laxmi Narayan Kray06. Dances of India : Kathak Shovana Narayan07. Dances of India : Mohini Yattam Bharati Shivaji & Vijayalakshmi08. Dances of India : Kathakali S. Balakrishnan09. Dances of India : Kuchipudi Raja & Radha Reddy10. Dances of India : Bharatanatyam Prathibha Prahlad11. Dances of India : Odissi12. Dances of India : Manipuri13. Dances of India : Sattriya14. Incredible India : Classical Dances Sonal Manjsingh15. Folk Dance Eternal IndiaTribal, Ashish Mohan KhokarRitual and Martial Forms16. Let’s know Dances of India Aakriti Shinha17. Kathak Indian Classical Dance Art Sunil Kothari172

173Indian Cultural Center. Embassy of India. Paramaribo, Surinam S.A.