13.07.2015 Views

Schadelijke metalen in je moestuin? - Medisch Milieukundigen

Schadelijke metalen in je moestuin? - Medisch Milieukundigen

Schadelijke metalen in je moestuin? - Medisch Milieukundigen

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Schadelijke</strong><strong>metalen</strong> <strong>in</strong> <strong>je</strong>moestu<strong>in</strong>?Praktische <strong>in</strong>foen tips om veiligegroenten te telen


<strong>Schadelijke</strong> <strong>metalen</strong><strong>in</strong> <strong>je</strong> moestu<strong>in</strong>?Heel wat mensen telen zelf groenten <strong>in</strong> de moestu<strong>in</strong> of <strong>in</strong> eenvolkstu<strong>in</strong>t<strong>je</strong>. In Vlaanderen is de bodem op een aantal plaatsenverontre<strong>in</strong>igd met schadelijke <strong>metalen</strong> zoals cadmium en lood.Groenten kunnen sommige <strong>metalen</strong> opnemen en zo <strong>in</strong> het menselijklichaam terechtkomen. Vooral cadmium en lood kunnen schadelijkzijn voor mensen. Daar kan <strong>je</strong> beter niet teveel van b<strong>in</strong>nenkrijgen.Uit recent onderzoek <strong>in</strong> de omgev<strong>in</strong>g van lood- en z<strong>in</strong>kfabrieken blijktdat het eten van zelfgeteelde groenten nog steeds een belangrijkebron van <strong>metalen</strong> kunnen vormen voor de mens.Via deze <strong>in</strong>formatiebrochure willen we eenvoudige, praktische tipsen adviezen geven om veilige groenten te telen.


<strong>Schadelijke</strong> <strong>metalen</strong>?<strong>Schadelijke</strong> <strong>metalen</strong> zijn <strong>in</strong> onsleefmilieu terecht gekomen doorjarenlange <strong>in</strong>dustriële activiteiten endoor het gebruik van de restassenvoor de aanleg van wegen, opritten,tu<strong>in</strong>paad<strong>je</strong>s... Metalen worden bijnaniet afgebroken. Ze blijven langaanwezig <strong>in</strong> ons leefmilieu.Bepaalde schadelijke <strong>metalen</strong>(zoals cadmium) stapelen zich op <strong>in</strong>het lichaam. Andere worden danweer snel uitgescheiden, maarkunnen tijdens hun kort verblijf <strong>in</strong>het lichaam ook schadelijk zijn(zoals lood). Metalen kan <strong>je</strong> b<strong>in</strong>nenkrijgendoor het <strong>in</strong>ademen vanopwaaiend stof, het gebruik vanverontre<strong>in</strong>igd grondwater of viazelfgeteelde groenten.lagere <strong>in</strong>tellectuele prestaties bijk<strong>in</strong>deren en tot een verhoogdebloeddruk en hart- en vaatziektenbij volwassenen. Langdurige <strong>in</strong>namevan cadmium is vooral schadelijkvoor de nieren, botten en longen.Waar kan <strong>je</strong> veiligegroenten telen?In de directe omgev<strong>in</strong>g van defabrieken (< 1km) en w<strong>in</strong>dafwaartsteel <strong>je</strong> best geen groenten. Ook oppercelen met z<strong>in</strong>kassen (restproduc-Hoe meer schadelijke <strong>metalen</strong><strong>je</strong> opneemt, hoe groter het gezondheidsrisicowordt. Zo kan langdurigeopname van lood leiden tot eenverm<strong>in</strong>derde fysieke ontwikkel<strong>in</strong>g en


Onderzoek van <strong>je</strong> tu<strong>in</strong>grond?„ Een onderzoek naar het gehalte cadmium <strong>in</strong> <strong>je</strong> moestu<strong>in</strong>is niet altijd nodig. Enkel <strong>in</strong> de directe omgev<strong>in</strong>g van defabrieken (1-5 km) is dit aan te raden of als <strong>je</strong> vermoedtdat er z<strong>in</strong>kassen op <strong>je</strong> perceel aanwezig zijn.„ De gemeentelijke milieudienst of de medisch milieukundigekan <strong>je</strong> helpen bepalen of een tu<strong>in</strong>onderzoek nodig is.


ten die gebruikt werden om wegen,tu<strong>in</strong>paden, opritten te verharden) wordtover het algemeen afgeraden om zelfgroenten te telen. Wil <strong>je</strong> dat toch doen, danlaat <strong>je</strong> best <strong>je</strong> tu<strong>in</strong>grond analyseren (ziekader).In de ruimere omgev<strong>in</strong>g (1-5 km) kan <strong>je</strong>meestal veilig groenten telen als <strong>je</strong> eenaantal voorzorgsmaatregelen treft. Zo ishet belangrijk om de zuurtegraad (pH) enhet organische stofgehalte op peil tehouden en dit jaarlijks nauwgezet tecontroleren. Bovendien moet <strong>je</strong> alle groentenuit de moestu<strong>in</strong> zeer goed wassen voorgebruik. Wassen verwijdert een groot deelvan het stof dat schadelijke <strong>metalen</strong> kanbevatten.Niet alle <strong>metalen</strong> worden opgenomen doorplanten. Lood wordt nauwelijks <strong>in</strong> plantenopgenomen, maar kan voorkomen opbladeren en stengels via opwaaiend stof.Cadmium wordt via de wortels <strong>in</strong> de plantopgenomen. Het stapelt zich vooral op <strong>in</strong> debladeren. Daarom kan cadmium dan ookniet of nauwelijks afgewassen worden.


Hoe breng <strong>je</strong> de zuurtegraad(pH water ) op peil?Groenten die op zure gronden(pH water


Wanneer en hoe moet<strong>je</strong> kalk strooien?Bij voorkeur gebruik <strong>je</strong> langzaamwerkende kalk (kalkmergel, dolomiet,of landbouwkalk). Deze kan <strong>je</strong> hetbeste <strong>in</strong> het najaar (e<strong>in</strong>d oktober)strooien.De kalk moet goed gemengd worden<strong>in</strong> het bovenste gedeelte van detu<strong>in</strong>bodem, zeker <strong>in</strong> het gedeeltewaar de wortels zich bev<strong>in</strong>den.Hoe verhoog <strong>je</strong> hetorganisch stofgehalte?Behalve de zuurtegraad is ook hetorganisch stofgehalte <strong>in</strong> de bodemvan belang. Ook deze houdt cadmium<strong>in</strong> de bodem vast zodat hetm<strong>in</strong>der gemakkelijk wordt opgenomendoor planten. Bovendien zijnorganische stoffen goed voor destructuur van de bodem en bevathet groeistoffen voor de gewassen.Gebruik daarom regelmatig eenfl<strong>in</strong>ke hoeveelheid stalmest, compostof teelaarde. Richtlijn is 0,5 –1,0 m 3 (3 á 6 kruiwagens) per 100 m 3 .Opgelet! Gebruik bij voorkeurcompost uit de handel. Compost uit<strong>je</strong> eigen tu<strong>in</strong> bevat vaak ook <strong>metalen</strong>.Compost uit de handel wordtnauwgezet gecontroleerd en isdaarom betrouwbaar. Eigen compostkan <strong>je</strong> best enkel gebruikenvoor <strong>je</strong> siertu<strong>in</strong>.Is er een verschiltussen groenten?Tot een concentratie van 2 mgcadmium per kg grond kan <strong>je</strong> allegroentesoorten telen op voorwaardedat de bodem niet te zuur is,voldoende organische stof bevat en<strong>je</strong> de groenten grondig wast en/ofschilt. Op zwaar vervuilde tu<strong>in</strong>bodems(> 12 mg cadmium per kggrond) kunnen enkel nog vruchtgewassen(zoals komkommer,tomaten, augurk, pompoen) endiepwortelende fruitbomen veiliggekweekt worden.Voor de tussenliggende cadmiumconcentratiesvolg <strong>je</strong> best de hierondervermelde algemene adviezen!


Onthoud:„ In de directe omgev<strong>in</strong>g vannon-ferro <strong>in</strong>dustrie (


ColofonDeze <strong>in</strong>fobrochure is een realisatie van de medisch milieukundigen (MMK’s)bij de Logo’s (Lokaal Gezondheids Overleg). Deze brochure werd opgesteldi.s.m. wetenschappelijke experten en diverse betrokken organisaties.De MMK’s bij de Logo’s werken s<strong>in</strong>ds 2004 aan een gezonder Vlaamsleefmilieu. Het streefdoel is om de bevolk<strong>in</strong>g beter te <strong>in</strong>formeren overen beschermen tegen gezondheidsproblemen ten gevolge vanmilieuverontre<strong>in</strong>ig<strong>in</strong>g. De werk<strong>in</strong>g en dienstverlen<strong>in</strong>g van de MMK’s isgericht op lokale actoren en belanghebbenden op vlak van gezondheid enmilieu zoals gemeentebesturen, CLB’s, huisartsen, milieuorganisaties, …Voor meer <strong>in</strong>fo over de MMK-werk<strong>in</strong>g kan <strong>je</strong> terecht op www.mmk.be.Uitgave: september 2009Fotografie: ABDK, Van Beek ImagesGrafische vormgev<strong>in</strong>g en druk: Outl<strong>in</strong>e Graphics, Daneels Grafische Groep


Uitgever: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie © 2009

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!