Fysieke belasting bij patiëntentransfers op de operatieafdeling - StAZ
Fysieke belasting bij patiëntentransfers op de operatieafdeling - StAZ
Fysieke belasting bij patiëntentransfers op de operatieafdeling - StAZ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong><strong>bij</strong>patiëntentransfers<strong>op</strong> <strong>de</strong><strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>lingFeitHet rolbord is het meest gebruikte transferhulpmid<strong>de</strong>l <strong>op</strong> <strong>de</strong> OKOn<strong>de</strong>rzoeksresultaatRolbor<strong>de</strong>n zijn acceptabel voor patiënten tot 75-80 kgMaar <strong>de</strong> grenzen van <strong>belasting</strong> wor<strong>de</strong>n gemakkelijk (en waarschijnlijkveelvuldig) overschre<strong>de</strong>nTipsVermijd krachtsexplosies <strong>bij</strong> transfers met rolbor<strong>de</strong>nVermijd asymmetrische tilhoudingenRouleer in het tilteamDe i<strong>de</strong>ale tilhouding/techniek bestaat nietAanbevelingVervolgon<strong>de</strong>rzoek naar nieuwe hulpmid<strong>de</strong>len en techniekenPaul Meijsen MAHelleberg 85508 BL Veldhoven040-2530622p.meijsen1@chello.nlDrs. Hanneke KnibbeBureau LOCOmotionBrinkerpad 292621 WJ Bennekomj.j.knibbe@planet.nl
VoorwoordOm <strong>de</strong> aandacht te vestigen <strong>op</strong> <strong>de</strong> dynamische <strong>belasting</strong> van OK me<strong>de</strong>werkers en een eersteinventarisatie te doen, hebben in het najaar van 2007 een on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> plus eendrietal on<strong>de</strong>rzoeken plaatsgevon<strong>de</strong>n.Het project werd gefinancierd door <strong>de</strong> Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (<strong>StAZ</strong>) in DenHaag. Het Catharina Ziekenhuis Eindhoven en <strong>de</strong> Fontys Hogeschool Verpleegkun<strong>de</strong>Eindhoven hebben gezorgd voor faciliteiten in <strong>de</strong> vorm van mailingen en accommodatie.Ver<strong>de</strong>r verzorg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> firma s L<strong>op</strong>ital (Oisterwijk), Endomed (Didam), Hill-Rom (Vianen),Vitaflex (Spijkenisse) en Arjo (Tiel) <strong>de</strong>monstraties met transferhulpmid<strong>de</strong>len.Als <strong>bij</strong>lage is <strong>op</strong> <strong>de</strong> laatste pagina s nog productinformatie van <strong>de</strong>ze fabrikanten toegevoegd.Deze informatie valt geheel buiten verantwoor<strong>de</strong>lijkheid van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers. Er is geenenkele commerciële/financiële binding tussen on<strong>de</strong>rzoekers en een van <strong>de</strong> bovengenoem<strong>de</strong>firma s.We willen alle me<strong>de</strong>werken<strong>de</strong> instanties, firma s en <strong>de</strong>elnemers aan het on<strong>de</strong>rzoek hartelijkdanken voor hun me<strong>de</strong>werking en inspanningen.Veldhoven, maart 2008Paul MeijsenHanneke Knibbe
Inhouds<strong>op</strong>gave1. Inleiding..............................................................................................................................12. On<strong>de</strong>rzoekson<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len .......................................................................................................22.1 On<strong>de</strong>rzoek I: Vragenlijst Huidige stand <strong>de</strong> techniek....................................................22.2 On<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> ...................................................................................................22.3 On<strong>de</strong>rzoek II Beoor<strong>de</strong>ling transfermetho<strong>de</strong>s................................................................22.4 On<strong>de</strong>rzoek III Ergonomische analyse van <strong>de</strong> transfer met een rolmat.........................23. On<strong>de</strong>rzoeksverslag I: Huidige stand <strong>de</strong>r techniek ..............................................................33.1 Inleiding........................................................................................................................33.2 Metho<strong>de</strong>........................................................................................................................33.3 Resultaten .....................................................................................................................33.4 Conclusies en aanbevelingen........................................................................................53.5 Samenvatting ................................................................................................................64. On<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> .........................................................................................................74.1 Doel ..............................................................................................................................74.2 Deelnemers ...................................................................................................................74.3 Presentaties ...................................................................................................................74.4 Demonstraties en worksh<strong>op</strong>..........................................................................................84.5 On<strong>de</strong>rzoeksge<strong>de</strong>elte......................................................................................................85. On<strong>de</strong>rzoeksverslag II: Beoor<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong> ge<strong>de</strong>monstreer<strong>de</strong> transfermetho<strong>de</strong>s................95.1 Inleiding........................................................................................................................95.2 Metho<strong>de</strong>........................................................................................................................95.3 Resultaten .....................................................................................................................95.4 Conclusies en aanbevelingen......................................................................................115.5 Samenvatting ..............................................................................................................116. On<strong>de</strong>rzoeksverslag III: De fysieke <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> OK-transfers met een rolbord. Analysemet behulp van 3D-SSPP .....................................................................................................126.1 Inleiding......................................................................................................................126.2 Metho<strong>de</strong>......................................................................................................................126.3 Resultaten ...................................................................................................................146.4 Conclusies en aanbevelingen......................................................................................206.5 Samenvatting ..............................................................................................................21
1. InleidingKlachtenpercentages <strong>bij</strong> <strong>op</strong>eratieassistenten stijgen ver boven lan<strong>de</strong>lijke gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong>n uit enzijn zelfs hoog binnen <strong>de</strong> zorg. In eer<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoeken is ruimschoots <strong>de</strong> aandacht gevestigd<strong>op</strong> <strong>de</strong> hoge statische <strong>belasting</strong> door langdurig staan en belasten<strong>de</strong> werkhoudingen. Resultatenen aanbevelingen van het on<strong>de</strong>rzoek voor statische <strong>belasting</strong> zijn lan<strong>de</strong>lijk verspreid enwor<strong>de</strong>n inmid<strong>de</strong>ls door <strong>de</strong> Arbeidsinspectie gehanteerd als Best Practices.Specifieke transfersBij <strong>de</strong> dynamische <strong>belasting</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> OK gaat het vooral om het overtillen van patiënten dienog geheel of ge<strong>de</strong>eltelijk verdoofd zijn - van <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratietafel weer terug in hetziekenhuisbed. De term transfer is beter omdat het gaat om een combinatie van tillen enschuiven. Hier<strong>bij</strong> zijn overigens niet alleen <strong>op</strong>eratieassistenten betrokken, maar ookanesthesieme<strong>de</strong>werkers, recoveryme<strong>de</strong>werkers en medisch specialisten. De dynamische<strong>belasting</strong> van <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>ling is nog niet eer<strong>de</strong>r nauwkeurig in kaart gebracht. De transfer <strong>op</strong><strong>de</strong> <strong>op</strong>eratiekamer verschilt ook wezenlijk van transfers <strong>op</strong> verpleegaf<strong>de</strong>lingen, waar het gaatom patiënten die <strong>bij</strong> bewustzijn zijn, en ge<strong>de</strong>eltelijk kunnen meewerken.Toenemen<strong>de</strong> <strong>belasting</strong>, afnemen<strong>de</strong> belastbaarheidDe transferhan<strong>de</strong>ling <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratiekamer bevat asymmetrische tilhoudingen metvermoe<strong>de</strong>lijk uitgesproken piek<strong>belasting</strong>en.De <strong>belasting</strong> van <strong>de</strong>ze transferhan<strong>de</strong>ling is aan het toenemen door:toename van <strong>de</strong> patiëntenaantallen.zwaar<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n<strong>de</strong> patiënten, <strong>de</strong>ze trend zet zich naar verwachting door.ou<strong>de</strong>re en passievere patiëntenbre<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n<strong>de</strong> <strong>op</strong>eratietafels (ver<strong>de</strong>r bukken en reiken)langer wor<strong>de</strong>n<strong>de</strong> ziekenhuisbed<strong>de</strong>n (ver<strong>de</strong>r bukken en reiken).Daarnaast is <strong>de</strong> belastbaarheid van <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers <strong>op</strong> <strong>de</strong> OK juist aan het vermin<strong>de</strong>ren. Deberoepsbevolking is namelijk aan het vergrijzen. Verhoudingsgewijs zijn er momenteel veelvrouwelijke OK me<strong>de</strong>werkers van 45-50 jaar en ou<strong>de</strong>r.De variatie aan transferhulpmid<strong>de</strong>len die gebruikt wordt is tot <strong>op</strong> he<strong>de</strong>n beperkt, hoewel ermeer<strong>de</strong>re innovatieve producten in ontwikkeling zijn.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -1-
2. On<strong>de</strong>rzoekson<strong>de</strong>r<strong>de</strong>lenMet <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> als centrale <strong>bij</strong>eenkomst, zijn een drietal on<strong>de</strong>rzoeken verrichtrondom <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvragen.On<strong>de</strong>rzoeksvragenIs <strong>de</strong> fysieke <strong>belasting</strong> van OK me<strong>de</strong>werkers <strong>bij</strong> <strong>de</strong> transfer van patiënten met <strong>de</strong>huidige hulpmid<strong>de</strong>len, aanvaardbaar volgens <strong>de</strong> huidige ergonomische richtlijnen *) ?Hoe kan <strong>de</strong>ze <strong>belasting</strong> wor<strong>de</strong>n vermin<strong>de</strong>rd?*)Huidige ergonomische richtlijnen:Arbo Convenant Ziekenhuizen 2001Arbo Convenant Aca<strong>de</strong>mische ziekenhuizenNIOSH Normen3D-SSPPIn chronologische volgor<strong>de</strong> zijn <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> activiteiten uitgevoerd2.1 On<strong>de</strong>rzoek I: Vragenlijst Huidige stand <strong>de</strong> techniekSamen met <strong>de</strong> uitnodiging voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> stuur<strong>de</strong>n <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers eenvragenlijst naar alle <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>lingen. Het doel van <strong>de</strong>ze vragenlijst was om een globaalbeeld te krijgen van <strong>de</strong> transfermetho<strong>de</strong>s die momenteel <strong>op</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>lingen wor<strong>de</strong>ntoegepast.2.2 On<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong>Deze worksh<strong>op</strong> kan gezien wor<strong>de</strong>n als een kick-off <strong>bij</strong>eenkomst en <strong>de</strong> spil van drieon<strong>de</strong>rzoeken om aandacht voor <strong>de</strong> dynamische <strong>belasting</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> agenda te zetten. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong>worksh<strong>op</strong> zijn verschillen<strong>de</strong> transfertechnieken besproken, ge<strong>de</strong>monstreerd, uitgeprobeerd, enbeoor<strong>de</strong>eld. De on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> heeft <strong>op</strong> 27 november 2007 plaatsgevon<strong>de</strong>n met 90<strong>de</strong>elnemers afkomstig van zo n 45 ziekenhuizen.2.3 On<strong>de</strong>rzoek II Beoor<strong>de</strong>ling transfermetho<strong>de</strong>sBeoor<strong>de</strong>ling tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> van drie transfermetho<strong>de</strong>s met behulp van eeneisenpakket.2.4 On<strong>de</strong>rzoek III Ergonomische analyse van <strong>de</strong> transfer met een rolmatDe transfermetho<strong>de</strong> die in Ne<strong>de</strong>rland het meest gebruikt wordt is <strong>de</strong> transfer met een rolmat.Deze metho<strong>de</strong> is ergonomisch beoor<strong>de</strong>eld met behulp van <strong>de</strong> 3D-SSPP metho<strong>de</strong>. Als basishiervoor zijn vi<strong>de</strong>obeel<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> gebruikt, foto s van praktijksituatiesen aanvullen<strong>de</strong> <strong>op</strong>namen van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lingen in een skillslab.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -2-
3. On<strong>de</strong>rzoeksverslag I: Huidige stand <strong>de</strong>r techniek3.1 InleidingEr was <strong>op</strong> voorhand niet bekend welke transfermetho<strong>de</strong>(s) in Ne<strong>de</strong>rland <strong>op</strong> <strong>de</strong><strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>lingen wor<strong>de</strong>n gebruikt. De uitnodiging voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> gaf <strong>de</strong>mogelijkheid om een bekn<strong>op</strong>te vragenlijst mee te zen<strong>de</strong>n om dit te inventariseren. Deon<strong>de</strong>rzoeksvragen zijn terug te vin<strong>de</strong>n in paragraaf 3.3.3.2 Metho<strong>de</strong>Aan <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n OK van alle Ne<strong>de</strong>rlandse ziekenhuizen werd een bekn<strong>op</strong>te vragenlijsttoegezon<strong>de</strong>n. Er wer<strong>de</strong>n 130 vragenlijsten verzon<strong>de</strong>n. Uitein<strong>de</strong>lijk zijn 53 vragenlijstengeretourneerd en geanalyseerd. Dit betekent een respons van 41%. De vragenlijst werdsamengesteld <strong>op</strong> basis van kennis en praktijkervaring van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers. Statistischeanalyse van <strong>de</strong> data vond plaats met behulp van SPSS PC+.3.3 ResultatenVraag 1: Welke hulpmid<strong>de</strong>len wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong> uw af<strong>de</strong>ling gebruikt voor <strong>de</strong> transfer vanpatiënten?an<strong>de</strong>rs 43,0%rolmat/rolbord 56,6%glijzeil 3,8%patsli<strong>de</strong> 5,7%De categorie an<strong>de</strong>rs is na<strong>de</strong>r geanalyseerd omdat hier een mogelijkheid was voor toelichting.In vrijwel alle gevallen gaf men aan ook combinaties te gebruiken of kleine variaties <strong>op</strong> <strong>de</strong>genoem<strong>de</strong> hulpmid<strong>de</strong>len. Er wer<strong>de</strong>n geen an<strong>de</strong>re mechanische transferhulpmid<strong>de</strong>lengenoemd.Vraag 2: Hoeveel personen zijn doorgaans <strong>bij</strong> <strong>de</strong> transfer betrokken?er zijn drie personen betrokken 11,3%er zijn vier personen betrokken 88.7%Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -3-
Vraag 3: In welke ruimte vindt <strong>de</strong> transfer doorgaans plaats?an<strong>de</strong>rs 17,0%recovery 22,6%<strong>op</strong>eratiekamer 60,4%In <strong>de</strong> categorie an<strong>de</strong>rs gaven <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten aan dat er soms variaties waren afhankelijk van<strong>de</strong> patiëntencategorie. Eénmaal was er een speciale ruime <strong>bij</strong> <strong>de</strong> recovery, tweemaal vond <strong>de</strong>transfer in een voorbereidingsruimte plaats.Vraag 4: Hoe schat u <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> van het personeel <strong>bij</strong> <strong>de</strong> transfer in?an<strong>de</strong>rs 5,7%forse over<strong>belasting</strong> 13,2%normale <strong>belasting</strong> 32,1%over<strong>belasting</strong> 49,1%De categorie an<strong>de</strong>rs werd genoemd dat het gewicht van <strong>de</strong> patiënt een rol kan spelen <strong>bij</strong> <strong>de</strong>beoor<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong> <strong>belasting</strong>.Vraag 5: Neemt u speciale maatregelen <strong>bij</strong> extra zware patiënten (>100 Kg)an<strong>de</strong>rs 5,7%géén extra maatregelen 26,4%tillen met meer personen 67,9%Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -4-
Vraag 6: Wor<strong>de</strong>n patiënten ook wel eens al pre<strong>op</strong>eratief verdoofd, zodat ook dan algetild moet wor<strong>de</strong>n door het personeel?an<strong>de</strong>rs 17,3%zel<strong>de</strong>n 15.4%alleen <strong>op</strong> indicatie 46,2%routinematig <strong>bij</strong> zg straatjeschirurgie 21.2%In <strong>de</strong> categorie an<strong>de</strong>rs werd 4 x aangegeven dat alle patiënten die een ruggeprik krijgen in hetbed verdoofd wor<strong>de</strong>n en pas daarna door het personeel <strong>op</strong> <strong>de</strong> OK tafel wor<strong>de</strong>n getild.Vraag 7: Hoe hoog is <strong>de</strong> frequentie van tilon<strong>de</strong>rricht <strong>op</strong> uw af<strong>de</strong>ling?2 x per jaar 9,8%4 x of meer per jaar 4%1 x per jaar 27.5%0 x per jaar 58,8%Ook het Ne<strong>de</strong>rlandse gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> werd uitgerekend. De frequentie van tilon<strong>de</strong>rricht in <strong>de</strong><strong>de</strong>elnemen<strong>de</strong> ziekenhuizen is 0,71 keer per jaar.3.4 Conclusies en aanbevelingenDit on<strong>de</strong>rzoek geeft een grof beeld van <strong>de</strong> situatie in Ne<strong>de</strong>rland. Hier<strong>bij</strong> moet rekeningwor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> respons relatief laag was (41%) en <strong>de</strong> vragenlijst basaal van <strong>op</strong>zetwas. Ondanks dit voorbehoud zijn er toch enkele conclusies te trekken.In vrijwel alle ziekenhuizen vindt <strong>de</strong> transfer plaats met behulp van een rolbord of patsli<strong>de</strong>, aldan niet in combinatie met een steeklaken. Deze hulpmid<strong>de</strong>len zijn snel te installeren,compact en eenvoudig <strong>op</strong> te bergen in <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratiekamer zelf. Meestal vindt <strong>de</strong> transfer plaatsmet vier personen, soms met drie.De transfer vindt plaats <strong>op</strong> <strong>de</strong> OK (60%), of <strong>op</strong> <strong>de</strong> recovery (21%). In dat laatste geval wordt<strong>de</strong> <strong>op</strong>eratietafel, met <strong>de</strong> patiënt daar nog <strong>op</strong>, na <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratie naar <strong>de</strong> recovery gere<strong>de</strong>n. Ditlaatste biedt een interessant perspectief, omdat hier <strong>op</strong> een centrale plaats getild wordt. Ditkan mogelijk een logistiek voor<strong>de</strong>el bie<strong>de</strong>n <strong>bij</strong> in te zetten alternatieve hulpmid<strong>de</strong>len, metname een tillift of plafondlift.De inschatting van <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> geeft een gevarieerd beeld. Ie<strong>de</strong>reen <strong>de</strong>nkt er an<strong>de</strong>rs over,maar over het algemeen is men zich ter<strong>de</strong>ge bewust van <strong>de</strong> zwaarte van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lingen.Twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong>nkt dat er sprake is van over<strong>belasting</strong>, een<strong>de</strong>r<strong>de</strong> schat in dat <strong>de</strong> <strong>belasting</strong>Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -5-
normaal is. Het is interessant om dit in een later stadium te toetsen aan <strong>de</strong> werkelijke<strong>belasting</strong>.Bij zware patiënten is <strong>de</strong> meest gebruikte <strong>op</strong>lossing om meer personen <strong>bij</strong> <strong>de</strong> transfer tebetrekken.Ook pre<strong>op</strong>eratief wordt getild door OK personeel. Soms <strong>op</strong> medische indicatie, als een patiëntdit vanwege zijn ziekte niet kan, maar in toenemen<strong>de</strong> mate ook om economische re<strong>de</strong>nen. Peringreep kunnen zo 5-10 minuten tijd wor<strong>de</strong>n bespaard en dit verhoogt <strong>de</strong> productiesnelheid.Dit is een re<strong>de</strong>lijk nieuwe trend <strong>bij</strong> <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong> straatjeschirurgie, waar<strong>bij</strong> patiënten metongeveer <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> routine-ingrepen wor<strong>de</strong>n ge<strong>op</strong>ereerd in een hoog tempo en met een straktijdschema. Patiënten wor<strong>de</strong>n dan eerst in bed alvast verdoofd door mid<strong>de</strong>l van een ruggeprikin een voorbereidingsruimte, terwijl <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratie van <strong>de</strong> vorige <strong>op</strong>eratie nog niet is afgel<strong>op</strong>en.De frequentie van tilon<strong>de</strong>rricht is laag. Gemid<strong>de</strong>ld nog géén eenmaal per jaar. De lan<strong>de</strong>lijkePraktijkrichtlijnen bevelen aan om toch minimaal jaarlijks één dag<strong>de</strong>el training en instructiein <strong>de</strong>ze technieken aan te bie<strong>de</strong>n.3.5 SamenvattingVrijwel in ie<strong>de</strong>r ziekenhuis vindt <strong>de</strong> transfer plaats met een rolbord of patsli<strong>de</strong>, ook <strong>bij</strong>zware patiënten.De inschatting van <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> door gebruikers varieert van normaal, tot extrabelastend.Vermoe<strong>de</strong>lijk neemt <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> toe, omdat <strong>de</strong> frequentie toeneemt.Een aantal onnodige transferhan<strong>de</strong>lingen vindt plaats. Om logistieke/economischere<strong>de</strong>nen wor<strong>de</strong>n patiënten al verdoofd (ruggeprik) voor zij plaats nemen <strong>op</strong> <strong>de</strong><strong>op</strong>eratietafel, waardoor er getild en geschoven moet wor<strong>de</strong>n door het personeel. Erzijn daar<strong>bij</strong> maar weinig medische indicaties. Het gaat om gezon<strong>de</strong> patiënten en eenverdoving die snel werkt en vaak probleemloos <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratiefel zelf kan wor<strong>de</strong>ntoegediend.De frequentie van tilon<strong>de</strong>rricht is laag en lager dan aanbevolen wordt. Zeker omdat <strong>de</strong><strong>belasting</strong> door tillen in twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong> van <strong>de</strong> ziekenhuizen als overbelastend wordtingeschat is dit vreemd en zou het kunnen dui<strong>de</strong>n <strong>op</strong> weinig aandacht voor fysieke<strong>belasting</strong> in het algemeen.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -6-
4. On<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong>Deze is gehou<strong>de</strong>n <strong>op</strong> 27 november 2007 in Eindhoven. In een collegezaal van FontysHogeschool Verpleegkun<strong>de</strong>, werd hiervoor een <strong>de</strong>monstratieruimte ingericht. De uitnodigingwerd verzon<strong>de</strong>n aan alle <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>lingen in Ne<strong>de</strong>rland. Samen met <strong>de</strong> uitnodiging werdook <strong>de</strong> vragenlijst van het Huidige stand <strong>de</strong>r techniek on<strong>de</strong>rzoek verzon<strong>de</strong>n. Zie hoofdstuk 3.Ver<strong>de</strong>r was een aankondiging geplaatst in <strong>de</strong> vakbla<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> beroepsverenigingen LVO(Lan<strong>de</strong>lijke Vereniging van Operatieassistenten), NVAM (Ne<strong>de</strong>rlandse Vereniging vanAnesthesieme<strong>de</strong>werkers) en <strong>de</strong> BRV (Beroepsvereniging Recovery Verpleegkundigen).4.1 DoelDe on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> moet gezien wor<strong>de</strong>n als een centrale kick-off <strong>bij</strong>eenkomst. Het doelvan het totale project is om <strong>de</strong> aandacht te (blijven) vestigen <strong>op</strong> <strong>de</strong> fysieke <strong>belasting</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling. Inmid<strong>de</strong>ls staat tillen <strong>op</strong> <strong>de</strong> OK <strong>op</strong> <strong>de</strong> agenda. De <strong>de</strong>elnemers versprei<strong>de</strong>nkennis naar <strong>de</strong> ziekenhuizen, on<strong>de</strong>rzoeksrapporten wor<strong>de</strong>n verspreid en gepubliceerd.Beroepsverenigingen, Arbeidsinspectie en <strong>de</strong> industrie zijn betrokken.4.2 DeelnemersAan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> hebben 90 personen <strong>de</strong>elgenomen.56 <strong>op</strong>eratieassistenten15 anesthesieme<strong>de</strong>werkers5 recoveryme<strong>de</strong>werkers14 an<strong>de</strong>re, nog niet genoem<strong>de</strong>n (leidinggeven<strong>de</strong>n, ergonomen, arbo-adviseurs,bedrijfsfysiotherapeuten)Vertegenwoordigers van <strong>de</strong> Arbeidsinspectie, LVO en <strong>de</strong> NVAM waren aanwezig.Ver<strong>de</strong>r namen vijf firma s met transferproducten <strong>de</strong>el.Firma Plaats Website Productnaam ProductcategorieL<strong>op</strong>ital Oisterwijk www.l<strong>op</strong>ital.nl Rollersli<strong>de</strong> &Easysli<strong>de</strong>Endomed Didam www.endomed.nl SamaritRollbordHill- Vianen www.hill-rom.nl AirpalRomVitaflex Spijkenisse www.vitaflex.nl HovermattRolbor<strong>de</strong>n en glijzeilenHovermatrassen:zweven<strong>de</strong> transfermatrassenvolgensHovercraftprincipeArjo Tiel www.arjo.nl Tillift Tillift met horizontaaltilframe4.3 PresentatiesTij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> zijn eerst twee presentaties gegeven. Paul Meijsen met een algemeneinleiding over eer<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoeken van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksgroep in 2003. Hierin kwamenklachtenpercentages, statische <strong>belasting</strong> en <strong>de</strong> NIOSH metho<strong>de</strong> aan bod. Hanneke Knibbe(bewegingswetenschapper, LOCOmotion) haakte hier ver<strong>de</strong>r <strong>op</strong> in met een uiteenzetting van<strong>de</strong> huidige ergonomische normen voor tillen en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rbouwing ervan. Ver<strong>de</strong>r gaf ze eenPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -7-
<strong>de</strong>monstratie over 3D-SSPP, een driedimensionaal biomechanisch simulatieprogramma. Metdit softwareprogramma kunnen lichaamshoudingen en krachten in <strong>de</strong> computer wor<strong>de</strong>ningevoerd,waarna <strong>de</strong> (over)<strong>belasting</strong> voor diverse lichaamsregio s wordt berekend.4.4 Demonstraties en worksh<strong>op</strong>Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> zijn drie transfermetho<strong>de</strong>s ge<strong>de</strong>monstreerd; rolbor<strong>de</strong>n, Hovermatrassenen een tillift met horizontaal tilframe. Zie bovenstaan<strong>de</strong> tabel in paragraaf 4.2. Dezeproducten zijn zoveel mogelijk merkonafhankelijk bena<strong>de</strong>rd, wat echter niet wil zeggen dat ernuance- en kwaliteitsverschillen kunnen bestaan. Deelnemers aan <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> wer<strong>de</strong>nuitgenodigd om mee te doen met <strong>de</strong> transfers, uit te proberen, <strong>de</strong> patiëntenrol in te nemen.Ver<strong>de</strong>r was er mogelijkheid voor verbale interactie.Wat soms <strong>op</strong>viel was dat <strong>de</strong> vertegenwoordigers van <strong>de</strong> firma s niet helemaal <strong>op</strong> <strong>de</strong> hoogtewaren van mogelijkhe<strong>de</strong>n en onmogelijkhe<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> dagelijkse praktijk <strong>op</strong> een<strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling. De Hovermatrassen en <strong>de</strong> tillift zijn vrij nieuwe producten voor OK s inNe<strong>de</strong>rland. Markt en leveranciers moeten dui<strong>de</strong>lijk nog aan elkaar wennen. Ook <strong>de</strong>zefeedback is door <strong>de</strong> firma s ter harte genomen. Producten zou<strong>de</strong>n met een aantal aanpassingenbeter geschikt gemaakt kunnen wor<strong>de</strong>n voor een OK.4.5 On<strong>de</strong>rzoeksge<strong>de</strong>elteTij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> hebben on<strong>de</strong>rzoeken en ergonomische metingen plaatsgevon<strong>de</strong>n. Ziehoofdstuk vijf en zes.Foto tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> tillenPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -8-
5. On<strong>de</strong>rzoeksverslag II: Beoor<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong>ge<strong>de</strong>monstreer<strong>de</strong> transfermetho<strong>de</strong>s5.1 InleidingVanwege <strong>de</strong> specifieke omgeving zijn niet alle hulpmid<strong>de</strong>len even geschikt voor een OK. Erzijn vier categorieën van kwaliteitsaspecten <strong>op</strong>gesteld door <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers, die terugkomenbeoor<strong>de</strong>ling van transferhulpmid<strong>de</strong>len. Zie paragraaf 5.3.Comfort en veiligheid voor <strong>de</strong> patiëntHygiënische aspectenComfort en veiligheid voor <strong>de</strong> gebruikersEconomische en logistieke aspectenOmdat vooral OK-me<strong>de</strong>werkers <strong>de</strong>elnamen aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong>, bood dit een goe<strong>de</strong>kans om te inventariseren welke eigenschappen van transfermetho<strong>de</strong>s zij als gebruikers nubelangrijk, of juist onbelangrijk vin<strong>de</strong>n. Vervolgens hebben zij met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> criteria ook driege<strong>de</strong>monstreer<strong>de</strong> transfermetho<strong>de</strong>s beoor<strong>de</strong>eld.5.2 Metho<strong>de</strong>De <strong>de</strong>elnemers zijn beschouwd als een relatief objectief gebruikerspanel, vanwege hun goe<strong>de</strong>expertise en praktijkervaring <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratiekamer. De eerste on<strong>de</strong>rzoeksron<strong>de</strong> heeft aan hetbegin van <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> plaatsgevon<strong>de</strong>n met behulp van een vragenlijst. Het doel van diton<strong>de</strong>rzoek was om een aantal kwaliteitscriteria van <strong>de</strong> transferhan<strong>de</strong>ling te rangschikken en<strong>de</strong> relevantie te bepalenDe vragenlijst is uitgereikt aan alle 90 <strong>de</strong>elnemers en alle lijsten wer<strong>de</strong>n ook meteen weeringevuld geretourneerd. De respons is daarmee 100%.Daarna zijn tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> <strong>de</strong>monstraties gegeven met drie transfermetho<strong>de</strong>s.<strong>de</strong>ze metho<strong>de</strong>s zijn vervolgens aan <strong>de</strong> hand van <strong>op</strong>gestel<strong>de</strong> kwaliteitscriteria beoor<strong>de</strong>eld. Intotaal vul<strong>de</strong>n 74 worksh<strong>op</strong><strong>de</strong>elnemers <strong>de</strong>ze vragenlijst in. Een aantal van <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers moestnamelijk voor het ein<strong>de</strong> van <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> al weg. De respons is daarmee 82% en daarmee nogaltijd zeer hoog.Personen die namens <strong>de</strong> diverse leveranciers aan <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> <strong>de</strong>elnamen wer<strong>de</strong>nvanzelfsprekend uitgesloten van <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong>ze bei<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeken, omdat zij eencommerciële binding had<strong>de</strong>n. Statistische analyse van <strong>de</strong> data vond plaats met behulp vanSPSS PC+.5.3 Resultaten5.3.1 Wat zijn jouw kwaliteitseisen aan een til/transfermetho<strong>de</strong>?Aantal <strong>de</strong>elnemers 90. (56 <strong>op</strong>eratieassistenten, 15 anesthesieme<strong>de</strong>werkers, 5recoveryme<strong>de</strong>werkers, 14 an<strong>de</strong>rs [o.a. leidinggeven<strong>de</strong>n , bedrijfsfysiotherapeuten]).De <strong>de</strong>elnemers kon<strong>de</strong>n een cijfer tussen 1 5 invullen. Hoe belangrijker het kwaliteitsaspect,hoe hoger het cijfer. (1= totaal onbelangrijk, 2= onbelangrijk, 3= neutraal, 4= belangrijk, 5=zeer belangrijk.)In <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> tabel staan <strong>de</strong> vragen weergegeven en daarachter in kolom [A] <strong>de</strong>gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score voor het belang dat men aan het kwaliteitsaspect hechtte. Hoe hoger hetcijfer hoe belangrijker. In <strong>de</strong>ze resultatenparagraaf zijn <strong>de</strong> kwaliteitsaspecten in door <strong>de</strong>Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -9-
<strong>de</strong>elnemers bepaal<strong>de</strong> afnemen<strong>de</strong> volgor<strong>de</strong> van belangrijkheid gerangschikt. In kolom [B] staat<strong>de</strong> standaard<strong>de</strong>viatie. Deze waar<strong>de</strong> zegt iets over <strong>de</strong> spreiding van <strong>de</strong> resultaten. Hoe kleiner<strong>de</strong> standaard<strong>de</strong>viatie hoe eensgezin<strong>de</strong>r <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeks<strong>de</strong>elnemers waren, hoe groter dit getalhoe meer <strong>de</strong> meningen in <strong>de</strong> groep on<strong>de</strong>rling verschil<strong>de</strong>n.Hoe belangrijk vind je (<strong>bij</strong> een til/transfermetho<strong>de</strong>)?A.Gemid<strong>de</strong>ldcijferB.Standaard<strong>de</strong>viatie<strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> van <strong>de</strong> gebruikers 4,92 0,296Veiligheid voor <strong>de</strong> patiënt 4,73 0,445Comfort voor <strong>de</strong> gebruikers 4,48 0,604Reinigbaarheid (hygiënische aspecten) 4,34 0,690Benodig<strong>de</strong> instructie intensiteit voor <strong>de</strong> gebruikers 4,01 0,911Comfort voor <strong>de</strong> patiënt 3,87 0,674Compactheid van het hulpmid<strong>de</strong>l (<strong>op</strong>bergmogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>op</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling) 3,74 0,758Benodig<strong>de</strong> transfertijd (inclusief installeren en <strong>op</strong>bergen hulpmid<strong>de</strong>l) 3,67 0.924On<strong>de</strong>rhoudskosten en gebruikskosten van het hulpmid<strong>de</strong>l 2,86 0.978Aanschafkosten van het hulpmid<strong>de</strong>l 2,66 1,0405.3.2 Beoor<strong>de</strong>ling van <strong>de</strong> drie ge<strong>de</strong>monstreer<strong>de</strong> tilmetho<strong>de</strong>sTij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> worksh<strong>op</strong> zijn drie transfermetho<strong>de</strong>s ge<strong>de</strong>monstreerd; rolbor<strong>de</strong>n, Hovermatrassenen een tillift. Zie tabel in paragraaf 4.2. De producten zijn zoveel mogelijk merkonafhankelijkbena<strong>de</strong>rd. De <strong>de</strong>monstraties waren interactief. Deelnemers kon<strong>de</strong>n vragen stellen maar ookmee tillen, of <strong>de</strong> rol van patient <strong>op</strong> zich nemen.Wat soms <strong>op</strong>viel tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> <strong>de</strong>monstraties was dat <strong>de</strong> vertegenwoordigers niet helemaal <strong>op</strong> <strong>de</strong>hoogte waren van mogelijkhe<strong>de</strong>n en onmogelijkhe<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> dagelijkse praktijk <strong>op</strong> een<strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling. De Hovermatrassen en <strong>de</strong> tillift zijn vrij nieuwe producten in Ne<strong>de</strong>rland.Markt en producenten moeten nog aan elkaar wennen. De on<strong>de</strong>rzoeksresultaten moeten dusgezien wor<strong>de</strong>n als een eerste indicatie. Er kan sprake zijn van het onbekend maakt onbemindfenomeen.Na aflo<strong>op</strong> van <strong>de</strong> <strong>de</strong>monstraties wer<strong>de</strong>n vragenlijsten uitge<strong>de</strong>eld waar<strong>op</strong> alle <strong>de</strong>elnemers(exclusief leveranciers) een rapportcijfer van 1-10 kon geven voor <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong>kwaliteitsaspecten van <strong>de</strong> getoon<strong>de</strong> metho<strong>de</strong>s. Hoe beter het oor<strong>de</strong>el hoe hoger het cijfer.(10 =uitmuntend, 9 = zeer goed, 8 = goed, 7= ruim voldoen<strong>de</strong>, 6= voldoen<strong>de</strong>, 5= matig, 4=onvoldoen<strong>de</strong>, 3= ruim onvoldoen<strong>de</strong>, 2= slecht, 1= zeer slecht).Aantal <strong>de</strong>elnemers 74 (49 <strong>op</strong>eratieassistenten, 12 anesthesieme<strong>de</strong>werkers, 3recoveryme<strong>de</strong>werkers, 10 an<strong>de</strong>rs).ABCHoe belangrijk vind je (<strong>bij</strong> een til/transfermetho<strong>de</strong>)?Rolbord Hovermatras TilliftWaar Std Waar Std Waar Std<strong>de</strong>ring <strong>de</strong>v <strong>de</strong>ring <strong>de</strong>v <strong>de</strong>ring <strong>de</strong>v<strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> van <strong>de</strong> gebruikers 6,05 1,302 6,65 1.210 8,26 1,248Veiligheid voor <strong>de</strong> patiënt 7,04 0,784 7,23 1,054 7,95 0,956Comfort voor <strong>de</strong> gebruikers 6,45 1,184 6,99 1,275 8,16 1,155Reinigbaarheid (hygiënische aspecten) 6,89 1,320 5,61 1,637 6,74 1,293Benodig<strong>de</strong> instructie intensiteit voor <strong>de</strong> gebruikers 7,01 1,242 6,33 1,199 6,79 1,288Comfort voor <strong>de</strong> patiënt 6,36 1,234 7,78 1,231 8,22 0,983Compactheid van het hulpmid<strong>de</strong>l 7,97 0.979 5,64 1,653 4,59 1,646Benodig<strong>de</strong> transfertijd 7.72 1.000 5,62 1,352 5,70 1,402On<strong>de</strong>rhoudskosten en gebruikskostenAanschafkosten van het hulpmid<strong>de</strong>lGeen oor<strong>de</strong>el gevraagdTotaal punten 47,77 n.v.t. 51,86 n.v.t. 56,41 n.v.t.Gemid<strong>de</strong>ld eindoor<strong>de</strong>el. 6,8 n.v.t. 6,5 n.v.t. 7,1 n.v.t.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -10-
5.4 Conclusies en aanbevelingenDeelnemers aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksworksh<strong>op</strong> hebben een oor<strong>de</strong>el gegeven over kwaliteitseisen diezij belangrijk vin<strong>de</strong>n aan een transfermetho<strong>de</strong>. De drie transfermetho<strong>de</strong>s wer<strong>de</strong>nge<strong>de</strong>monstreerd en vervolgens beoor<strong>de</strong>eld aan <strong>de</strong> hand van <strong>de</strong> <strong>op</strong>gestel<strong>de</strong> kwaliteitscriteria.Het on<strong>de</strong>rzoek was niet specifiek gericht <strong>op</strong> bepaal<strong>de</strong> merken of specifieke producten, hoeweler <strong>bij</strong> na<strong>de</strong>re beschouwing mogelijk verschillen tussen producten uit eenzelf<strong>de</strong> categoriezou<strong>de</strong>n kunnen bestaan.Belangrijke kwaliteitsaspecten <strong>bij</strong> <strong>de</strong> transfers zijn veiligheid voor personeel en patiënt.Daarnaast wordt ook hygiëne van belang geacht. Economische aspecten blijken in <strong>de</strong> belevingvan <strong>de</strong> respon<strong>de</strong>nten van veel min<strong>de</strong>r groot belang. Het is overigens ook <strong>de</strong> vraag of duur<strong>de</strong>remetho<strong>de</strong>s in een totaalberekening waarin ook ziekteverzuim en patiëntenletselscha<strong>de</strong> wordt<strong>op</strong>genomen daadwerkelijk duur<strong>de</strong>r zullen zijn.Alle ge<strong>de</strong>monstreer<strong>de</strong> metho<strong>de</strong>s scoren gemid<strong>de</strong>ld voldoen<strong>de</strong> tot ruim voldoen<strong>de</strong>, al blijkt uit<strong>de</strong> waar<strong>de</strong>ringen voor <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>rlijke aspecten dat er behoorlijke nuanceverschillen zijn aante brengen. Een matig comfort door <strong>de</strong> gebruiker kan <strong>bij</strong> <strong>de</strong> totaalscore gecompenseerdwor<strong>de</strong>n door een snelle transfertijd. An<strong>de</strong>rsom kunnen goe<strong>de</strong> scores <strong>bij</strong> ergonomischeeigenschappen teniet wor<strong>de</strong>n gedaan door ongunstigere economische en logistieke aspectenvan een hulpmid<strong>de</strong>l. Ver<strong>de</strong>r gaat het om een algemeen beeld. Het zou kunnen dat bepaal<strong>de</strong>transfermetho<strong>de</strong>s <strong>bij</strong> verschillen<strong>de</strong> toepassingsgebie<strong>de</strong>n een an<strong>de</strong>re beoor<strong>de</strong>ling zou<strong>de</strong>nkunnen krijgen. Nu is meer gekeken naar universele inzetbaarheid.5.5 SamenvattingRolbor<strong>de</strong>n, Hovermatrassen en tilliften scoren allen voldoen<strong>de</strong> volgens een paneloor<strong>de</strong>el vanworksh<strong>op</strong><strong>de</strong>elnemers. Toch is het - na afweging van kwaliteitscriteria die men belangrijkvindt en indien specifieke indicatiegebie<strong>de</strong>n bekend zijn - wel mogelijk om ver<strong>de</strong>r te kunnennuanceren. De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> totaalscores ontl<strong>op</strong>en elkaar niet veel, maar <strong>op</strong> aspecten als fysieke<strong>belasting</strong>, comfort, omvang van het hulpmid<strong>de</strong>l en benodig<strong>de</strong> tijd zijn er soms uitgesprokenverschillen te zien.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -11-
6. On<strong>de</strong>rzoeksverslag III: De fysieke <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong>OK-transfers met een rolbord. Analyse met behulpvan 3D-SSPP6.1 InleidingBehalve <strong>de</strong> in <strong>de</strong> vorige hoofdstukken genoem<strong>de</strong> metingen is besloten <strong>de</strong> meest gebruiktemetho<strong>de</strong>, namelijk die met het rolbord/rolmat, te evalueren voor wat betreft <strong>de</strong> fysieke<strong>belasting</strong> die daar<strong>bij</strong> ontstaat. Het rolbord is immers een hulpmid<strong>de</strong>l waar<strong>bij</strong> toch <strong>de</strong> nodigekracht vereist is van <strong>de</strong>gene die <strong>de</strong> transfers uitvoeren. Bij hulpmid<strong>de</strong>len zoals een tillift isvoor <strong>de</strong> transfer zelf geen kracht van <strong>de</strong> uitvoer<strong>de</strong>r vereist: <strong>de</strong> motor van <strong>de</strong> tillift zorgt voor<strong>de</strong> benodig<strong>de</strong> kracht tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> transfer zelf. Het on<strong>de</strong>rzoek vond plaats on<strong>de</strong>r gecontroleer<strong>de</strong>omstandighe<strong>de</strong>n in een proef<strong>op</strong>stelling. Het betreft hier geen 100% representatief on<strong>de</strong>rzoek,maar het zijn enkele metingen die vooral een indicatie geven van <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> die ontstaat.Hanneke Knibbe heeft ook expertise met transfers buiten <strong>de</strong> OK-setting. Ze on<strong>de</strong>rzocht eer<strong>de</strong>rhet gebruik van glijzeilen, glijplanken en rolbor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> ambulancezorg, <strong>de</strong> verpleeg- enverzorgingshuizen en ziekenhuizen.6.2 Metho<strong>de</strong>6.2.1 Krachten meten en gehanteer<strong>de</strong> normenDe krachten zijn gemeten met digitale krachtmeters van Mecmesin en zijn direct real-time in<strong>de</strong> PC ingevoerd. Voorbeeld: zie figuur 5.6 Toetsing heeft plaatsgevon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> algemeenaanvaar<strong>de</strong> normen voor fysieke <strong>belasting</strong> (tillen, duwen en trekken). Deze on<strong>de</strong>rliggen<strong>de</strong>biomechanische grenzen zijn als volgt geformuleerd:tillenduwen en trekkenniet meer dan 23 kg in i<strong>de</strong>ale omstandighe<strong>de</strong>n (bron: NIOSH)trekken/ duwen met 1 hand maximaal 15 kg (bron: Mital et al., 1993)trekken/duwen met 2 han<strong>de</strong>n maximaal 25 kgtrekken vanuit vingergrip 5 kgstatische <strong>belasting</strong> niet langer dan 1 minuut werken met een gedraai<strong>de</strong> of meer dan 30gra<strong>de</strong>n voorover of zijwaarts gebogen romp (zie o.a. Chaffin et al.,1993, Hagberg et al., 1995, Mie<strong>de</strong>ma et al., 1993)manoeuvrerenniet meer dan 20 kg <strong>bij</strong> het in beweging zetten van iets (Mital et al.,1993)Tabel 5.1 Biomechanische grenzen <strong>bij</strong> transfers6.2.2 Newton en kilogramHoewel krachten in principe in Newton moeten wor<strong>de</strong>n uitgedrukt, wor<strong>de</strong>n ze voorpraktijkrichtlijnen vaak in kilogrammen vermeld.De omrekenfactor is ongeveer 10. Voorbeeld: Een trekkracht van 150 Newton is vergelijkbaarmet een trekkracht van circa 15 kg.6.2.3 Rekenmo<strong>de</strong>lDeze toetsing is vervolgens uitgevoerd met het door Chaffin et al. ontwikkel<strong>de</strong> 3D-SSPP(Static Strength Prediction Program) programma. Daarmee is het mogelijk om te toetsen ofbepaal<strong>de</strong> houdingen en han<strong>de</strong>lingen een toelaatbare fysieke <strong>belasting</strong> <strong>op</strong>leveren. Zodoen<strong>de</strong>kan zeer specifiek nagegaan wor<strong>de</strong>n of voldaan wordt aan <strong>de</strong> Praktijkrichtlijnen fysieke<strong>belasting</strong>.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -12-
De met <strong>de</strong> Mecmesin krachtmeters gemeten kracht wor<strong>de</strong>n in dit programma gecombineerdmet <strong>de</strong> houdingen waarin <strong>de</strong> krachten geleverd wor<strong>de</strong>n. De houding van proefpersoon kanimmers sterk variëren van symmetrisch tot asymmetrisch en van voor- tot achterovergebogen.Daarnaast spelen ook <strong>de</strong> lichaamsmaten van <strong>de</strong> proefpersonen een rol.Ook met omgevingsmaten moet rekening wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n, <strong>bij</strong>voorbeeld zaken als <strong>de</strong> hoogtevan <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratietafel, het bed.De gemeten krachten zijn in combinatie met <strong>de</strong> verzamel<strong>de</strong> meetgegevens ingevoerd enver<strong>de</strong>r gesimuleerd binnen het genoem<strong>de</strong> biomechanische 3D-SSPP mo<strong>de</strong>l. In ditcomputerprogramma wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gevolgen van lichaamshoudingen voor het menselijk lichaamdoorgerekend. Daaruit volgen uitspraken over <strong>de</strong> toelaatbaarheid van fysieke <strong>belasting</strong> voorverschillen<strong>de</strong> gewrichtsgroepen, waaron<strong>de</strong>r <strong>de</strong> rug en nek/schou<strong>de</strong>r regio. Als basis voor hetmo<strong>de</strong>l gebruiken Chaffin et al., <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong> NIOSH metho<strong>de</strong> (zie voetnoot) voor hetbeoor<strong>de</strong>len van het handmatig verplaatsen van lasten. Deze metho<strong>de</strong> is ook in ons land eenvoorgestane metho<strong>de</strong> en vormt een belangrijke peiler van <strong>de</strong> Praktijkrichtlijnen fysieke<strong>belasting</strong> vanuit <strong>de</strong> Arbo-convenanten.Beperking: statisch in plaats van dynamischEen beperking van het gebruikte mo<strong>de</strong>l is dat het vooral een statisch mo<strong>de</strong>l is: dat wil zeggendat <strong>de</strong> effecten van versnellingen niet wor<strong>de</strong>n verwerkt. Er is <strong>op</strong> dit moment geen vali<strong>de</strong>dynamisch mo<strong>de</strong>l beschikbaar dat ook nog praktisch hanteerbaar is: alleen mid<strong>de</strong>ls vrijcomplex en fundamenteel on<strong>de</strong>rzoek kan dit wel gemeten wor<strong>de</strong>n. In feite betekent dit dat hetdoor ons gehanteer<strong>de</strong> mo<strong>de</strong>l een conservatieve, voorzichtige schatting geeft van <strong>de</strong> werkelijke<strong>belasting</strong>. Immers <strong>bij</strong> <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lingen die we on<strong>de</strong>rzoeken spelen versnellingen eenbelangrijke rol, vooral <strong>op</strong> het moment dat <strong>de</strong> beweging start en <strong>de</strong> beweging geremd moetwor<strong>de</strong>n. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant is dat voor ons verkennen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoek geen bezwaar: immers <strong>op</strong>het moment dat met <strong>de</strong> meetgegevens toch over<strong>belasting</strong> geconstateerd wor<strong>de</strong>n, weten we infeite ook dat dit <strong>bij</strong> het hanteren van een dynamisch on<strong>de</strong>rzoeksmo<strong>de</strong>l hoogstwaarschijnlijkhet geval zou zijn geweest.VoetnootNIOSH = National Institute of Occupational Safety and Health. Dit instituut formuleer<strong>de</strong> <strong>de</strong>wereldwijd inmid<strong>de</strong>ls als standaard gehanteer<strong>de</strong> NIOSH formule die het mogelijk maakt om<strong>op</strong> vrij eenvoudige wijze <strong>de</strong> gezondheidkundige toelaatbaarheid van tilhan<strong>de</strong>lingen tebeoor<strong>de</strong>len. Het gebruik ervan wordt on<strong>de</strong>rsteund door een advies van <strong>de</strong> Gezondheidsraaduit 1995 (zie ook Praktijkregels en Praktijkrichtlijnen en <strong>de</strong> Concept Beleidsregel <strong>Fysieke</strong>Belasting Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid).Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -13-
6.3 Resultaten6.3.1. Proefpersonen en hun rolver<strong>de</strong>ling/transferpositiesEr zijn in principe vier posities te herkennen in <strong>de</strong> han<strong>de</strong>ling waar<strong>bij</strong> <strong>de</strong> patiënt in liggen<strong>de</strong>houding van een ziekenhuisbed naar <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratietafel wordt verplaatst. De rolver<strong>de</strong>ling iszichtbaar in <strong>de</strong> figuur 6.1. Behalve iemand die duwt en iemand die trekt zijn er ook tweepersonen die hoofd en voeten helpen te verplaatsen.6.1. De rolver<strong>de</strong>ling <strong>bij</strong> <strong>de</strong> horizontale transfer met een rolbordFiguur6.3.2 De beweging: van begin tot eindDe beweging is schematisch weergegeven in fig.6.2.(start) en 6.3. (afronding).Het rolbord is lang genoeg (59 cm.) om <strong>de</strong> zwaarste lichaams<strong>de</strong>len van <strong>de</strong> patiënt teon<strong>de</strong>rvangen (heup en schou<strong>de</strong>rregio en het daartussen gelegen <strong>de</strong>el), maar niet lang genoegom hoofd en benen te verplaatsen. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze lichaams<strong>de</strong>len ligt zodoen<strong>de</strong> geen materiaalmet een lage frictiecoëfficiënt. Schuiven zou ook frictie tussen <strong>de</strong> huid en <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rlaagbetekenen. Het hoofd en <strong>de</strong> benen van <strong>de</strong> patiënt moeten <strong>de</strong>ze in <strong>de</strong>ze situatie dus getildwor<strong>de</strong>n.Personen die duwen en trekken kunnen dit in een vrij symmetrische houding doen. Welmoeten zij een forse afstand overbruggen, waardoor hun romp in een ongunstige houdingkomt te staan en <strong>de</strong> te verplaatsen last ver van het lichaamszwaartepunt en <strong>de</strong> lage rug af ligt.Daarnaast zal <strong>de</strong> hoek tussen <strong>de</strong> bovenarm en <strong>de</strong> romp fors zijn. Dat laatste is een voor hetschou<strong>de</strong>rgewricht ongunstige positie om kracht te kunnen leveren. De kracht ligt rond <strong>de</strong> 10kg per persoon: oftewel rond <strong>de</strong> 100 N per persoon.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -14-
Behalve het uitein<strong>de</strong>lijke duwen en trekken zullen <strong>de</strong>ze personen ook vooral verantwoor<strong>de</strong>lijkzijn voor het in eerste instantie plaatsen van het rolbord en het aan het eind van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lingweer verwij<strong>de</strong>ren ervan. Dit gaat meestal gepaard met een kanteling van <strong>de</strong> patiënten <strong>de</strong>daar<strong>bij</strong> gemeten kracht was 13 kg. Het rolbord zelf weegt ongeveer 3,1 kg.De bei<strong>de</strong> an<strong>de</strong>re personen, die dus respectievelijk hoofd en voeten verplaatsen staan min<strong>de</strong>rver van hun last af, maar blijken wel in een <strong>de</strong>els asymmetrische houding te werken.In <strong>de</strong> tekeningen zijn ook <strong>de</strong> gemeten krachten en <strong>de</strong> globale maten weergegeven. We gevennu nog enkele aanvullen<strong>de</strong> gegevens. Het gewicht van <strong>de</strong> proefpersoon (patiëntrol) was 75 kg,<strong>bij</strong> een lengte van 176 cm. Het bed is 210 x 83 cm en <strong>de</strong> tafel 210 x 60 cm. De trend is dat <strong>de</strong>bed<strong>de</strong>n langer wor<strong>de</strong>n (richting 220 cm en langer) en dat <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratietafels bre<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n:richting 68 cm. Bei<strong>de</strong> trends zijn ongunstig voor <strong>de</strong> fysieke <strong>belasting</strong> van <strong>de</strong><strong>op</strong>eratieassistenten.De werkelijke frequentie waarmee <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>ling door een <strong>op</strong>eratieassistent wordt uitgevoerdis ongeveer 5-12 x per werkdag.Fig. 6.2 De startpositie van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>ling (toelichting zie tekst) De patiënt ligt <strong>op</strong> eensteeklakentjePaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -15-
Fig. 6.3 De eindpositie (toelichting zie tekst)6.3.3 De uitein<strong>de</strong>lijke <strong>belasting</strong>We bespreken nu <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> vanuit <strong>de</strong> vier transferposities.TrekkerDeze persoon plaatst <strong>de</strong> mat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> patiënt, trekt <strong>de</strong> patiënt naar zich toe, remt <strong>de</strong> patiëntzonodig af en verwij<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> mat.De meest belasten<strong>de</strong> han<strong>de</strong>ling is het naar zich toe trekken, waar<strong>bij</strong> een minimale kracht van100 N (±10 kg) nodig is oftewel 50 N (±5 kg)per hand. Dit ligt precies <strong>op</strong> het nog nettoelaatbare niveau voor trekkracht uit <strong>de</strong> vingers. Zie tabel 6.1. Er zit dus geen ver<strong>de</strong>re margein; <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> moet niet hoger wor<strong>de</strong>n. De <strong>belasting</strong> zal <strong>bij</strong>voorbeeld wel hoger wor<strong>de</strong>n als<strong>de</strong> beweging niet rustig in gang wordt gezet en/of wanneer <strong>de</strong> patiënt zwaar<strong>de</strong>r zal zijn dan <strong>de</strong>75 kg.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -16-
Figuur 6.3 is een weergave van een 3D-SSPP scherm. Hierin is te zien dat wanneer <strong>de</strong> flexievan <strong>de</strong> romp iets ver<strong>de</strong>r toeneemt <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> voor <strong>de</strong> heup in het oranje gebied uitkomt,waar<strong>bij</strong> aanbevolen wordt om <strong>de</strong> situatie te verbeteren.groenoranjeroodroodoranjegroenFiguur 6.3 Analyse in 3D SSPP van <strong>de</strong> OK me<strong>de</strong>werker die een patiënt naar zich toetrekt. In <strong>de</strong> kolom Antr<strong>op</strong>ometrie staan <strong>de</strong> gegevens van <strong>de</strong>ze persoon. Daarnaast <strong>de</strong>krachten per hand (50 N is ongeveer 5 Kg trekkracht) De handlocaties geven <strong>de</strong>positie van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n t.o.v. <strong>de</strong> voeten aan. De draadfiguur geeft <strong>de</strong> houding weer.De kracht <strong>op</strong> <strong>de</strong> tussenwervelschijf is nu 1409 N (ongeveer 140 kg), dit is een veilige<strong>belasting</strong>. Er is sprake van lichte over<strong>belasting</strong> van knieën en heupen. Zie ook fotohieron<strong>de</strong>rDuwerDeze persoon tilt <strong>de</strong> patiënt iets <strong>op</strong> voor <strong>de</strong> mat (kanteling), duwt <strong>de</strong> patiënt van <strong>de</strong><strong>op</strong>eratietafel naar het bed, remt <strong>de</strong> patiënt zonodig af en verwij<strong>de</strong>rt <strong>de</strong> mat.De <strong>belasting</strong> laat een vergelijkbaar plaatje zien als <strong>bij</strong> <strong>de</strong> persoon die trekt. Wel wor<strong>de</strong>nkritische grenzen hier min<strong>de</strong>r snel bereikt: er kan immers geduwd wor<strong>de</strong>n en dat is gunstigervoor <strong>de</strong> vinger en handpezen dan wanneer er van hieruit trekkracht geleverd moet wor<strong>de</strong>n.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -17-
Voetenverplaatser en hoofdverplaatserDe voeten en het hoofd van <strong>de</strong> patiënt moeten wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>getild én zijwaarts verplaatst. Ookhier<strong>bij</strong> is <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> acceptabel, al neigt vooral <strong>bij</strong> <strong>de</strong> heup <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> te hoog te wor<strong>de</strong>n.Zie figuur 5.4. Ook is <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> voor <strong>de</strong> rug weliswaar groen, maar wanneer <strong>de</strong> krachtenhoger wor<strong>de</strong>n, zal dit snel in het oranje gebied belan<strong>de</strong>n. Zie figuur 5.5. Dit is het geval als <strong>de</strong>externe kracht boven <strong>de</strong> 6 kg per hand komt en dit zal met een wat zwaar<strong>de</strong>re patiënt en/ofeen lichte versnelling al snel aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> zijn. Dit is zichtbaar in het on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> overzicht.Daaruit valt af te lei<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> voor <strong>de</strong> rug <strong>op</strong> dat moment <strong>op</strong> het grensgebied zitvan veilig en min<strong>de</strong>r veilig. Voor zowel <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>r, romp als heup bevindt <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> zichin het oranje gebied, waar<strong>bij</strong> dus verlichting aan te bevelen is.Figuur 5.4 Houding en <strong>belasting</strong> van <strong>de</strong> voetenverplaatserFiguur 6.5 Belasting voetenverplaatser <strong>bij</strong> zware patiëntPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -18-
Foto s van <strong>de</strong>hoofdverplaatser (li) en <strong>de</strong>voetenverplaatser (re).Rustig of snel bewegenFiguur 6.6 laat zien dat verschillen<strong>de</strong> proefpersonen meer of min<strong>de</strong>r kracht kunnen gebruikenvoor <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> transfersituatie. De lijn van proefpersoon 4 (pp4) laat zien dat <strong>de</strong> transfer kanplaatsvin<strong>de</strong>n met min<strong>de</strong>r dan 40 N (= 4Kg) trekkracht per hand. De an<strong>de</strong>re proefpersonenlaten krachtsexplosies als gevolg van te abrupte versnelling zien. Hier<strong>bij</strong> wordt tot 2.5 xzoveel kracht gebruikt dan eigenlijk nodig is. De fysieke <strong>belasting</strong> neemt hier<strong>bij</strong> onnodig toe.Figuur 6.6 Krachtmetingen met Mecmesin krachtmeters <strong>bij</strong> verschillen<strong>de</strong>proefpersonen in vergelijkbare transfersituatiesPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -19-
6.4 Conclusies en aanbevelingenOnze conclusies zijn in vijf punten on<strong>de</strong>r te ver<strong>de</strong>len en mon<strong>de</strong>n ge<strong>de</strong>eltelijk uit inaanbevelingen.1. Gezien <strong>de</strong> resultaten kunnen rolbor<strong>de</strong>n in principe een goe<strong>de</strong> <strong>op</strong>lossing zijn voorpatiënten tot 75-80 kg. Wel zijn <strong>de</strong> marges als het gaat om <strong>de</strong> grens tussen aanvaardbareen niet aanvaardbare <strong>belasting</strong> klein. Een iets min<strong>de</strong>r <strong>op</strong>timaal uitgevoer<strong>de</strong> techniek en/ofeen wat zwaar<strong>de</strong>re patiënt leidt vrij snel tot over<strong>belasting</strong>.2. On<strong>de</strong>r min<strong>de</strong>r <strong>op</strong>timaal wordt dan on<strong>de</strong>r meer verstaan dat er een snelle en explosievebeweging wordt gebruikt. Deze meer of min<strong>de</strong>r explosieve bewegingen lei<strong>de</strong>n door <strong>de</strong>daar<strong>bij</strong> onvermij<strong>de</strong>lijke versnellingen al snel tot grotere of kleinere piekjes in <strong>de</strong> krachtenen daarmee tot normoverschrijding. In <strong>de</strong> dagelijkse praktijk is het zeer gebruikelijk -enhet wordt ook vaak aangeleerd - om hard<strong>op</strong> tot DRIE te tellen en dan <strong>de</strong> beweging ingang te zetten. Zoals we in het eer<strong>de</strong>re <strong>de</strong>el van dit verkennen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoek hebbengezien, is het meestal gebruikelijk om met vier personen <strong>de</strong> transfer uit te voeren. Inprincipe is hard<strong>op</strong> tellen dan natuurlijk een goe<strong>de</strong> manier om <strong>de</strong> beweging tecoördineren. Zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze vorm van coördinatie zou dit ook vrijwel onmogelijk zijn. Welzou <strong>de</strong> beweging dan rustig in gang gezet moeten wor<strong>de</strong>n, dus <strong>bij</strong>voorbeeld niet <strong>op</strong> <strong>de</strong><strong>de</strong>r<strong>de</strong> tel, maar juist langzaam en rustig na <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> tel. Ook kan wor<strong>de</strong>n doorgeteld: 1 - 2- 3 en dan <strong>de</strong> tellen 4 - 5 en 6 te gebruiken voor het gehele traject.3. Daarnaast is dui<strong>de</strong>lijk dat er <strong>bij</strong> vrijwel alle han<strong>de</strong>lingen in meer of min<strong>de</strong>re mate sprakeis van asymmetrische houdingen aan het begin of aan het ein<strong>de</strong> van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>ling.Marras(2005) wees nadrukkelijk <strong>op</strong> <strong>de</strong> risico s van <strong>de</strong>ze vormen van <strong>belasting</strong> voor <strong>de</strong>wervelkolom. Hij benadrukt dat shearforces als gevolg van <strong>de</strong> asymmetrischetilhoudingen, een on<strong>de</strong>rschat risico van klachten aan het bewegingsapparaat zijn juist <strong>bij</strong>werknemers in <strong>de</strong> zorg. Dit risico speelt vooral <strong>bij</strong> <strong>de</strong> hoofd- en voetenverplaatsers.Shearforces veroorzaken wringen<strong>de</strong> krachten <strong>op</strong> <strong>de</strong> tussenwervelschijven en belasten <strong>de</strong>facetgewrichten extra.NB 1:Bij hoofd- en voetenverplaatsers zitten vaak ook aan het bed verbon<strong>de</strong>ninfuusstandaards in <strong>de</strong> weg, die asymmetrie ver<strong>de</strong>r vergroten.NB 2.: Stapje <strong>op</strong>zij <strong>bij</strong> het verplaatsen van voeten en hooft kan weer piek<strong>belasting</strong>geven van heupen, en is niet zon<strong>de</strong>rmeer <strong>de</strong> <strong>op</strong>lossing <strong>bij</strong> asymmetrie.4. Een an<strong>de</strong>r aspect van <strong>de</strong> techniek is <strong>de</strong> wijze waar<strong>op</strong> <strong>de</strong> han<strong>de</strong>ling wordt uitgevoerd.Dui<strong>de</strong>lijk is dat <strong>de</strong> uitvoer<strong>de</strong>rs sterk variëren in hun techniek. De een maakt zinvolgebruik van het eigen lichaamsgewicht en laat dat gewicht het werk voor een <strong>de</strong>el doen.De an<strong>de</strong>r doet dit nauwelijks of niet en haalt <strong>de</strong> kracht uit arm-, schou<strong>de</strong>r en rugspieren.Dit laatste maakt dat <strong>de</strong>ze persoon veel sneller <strong>de</strong> grens naar over<strong>belasting</strong> zal bereiken.De externe kracht is dan i<strong>de</strong>ntiek, maar <strong>de</strong> gevolgen in het lichaam van <strong>de</strong> betrokkenenzijn dui<strong>de</strong>lijk verschillend.NB 1 De tilhouding blijkt min<strong>de</strong>r van belang. Een an<strong>de</strong>re tilhouding kan betekenendat het probleem naar een an<strong>de</strong>re lichaamsregio wordt verplaatst, <strong>bij</strong>voorbeeld van <strong>de</strong>lage rug naar <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>rgor<strong>de</strong>l. Een echte <strong>op</strong>timale tilhouding blijkt dus niet tebestaan.NB 2: Het verdient wel aanbeveling om regelmatig van rol te verwisselen, om <strong>de</strong><strong>belasting</strong> beter te ver<strong>de</strong>len. Dit is voor <strong>de</strong> anesthesieme<strong>de</strong>werker die meestal het hoofdverplaatst, moeilijker te realiseren.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -20-
5. Daarnaast is dui<strong>de</strong>lijk dat niet <strong>op</strong>timaal gebruik kan wor<strong>de</strong>n gemaakt van <strong>de</strong>glijmogelijkhe<strong>de</strong>n Het rolbord is in feite te kort en hoofd en voeten/benen wor<strong>de</strong>ndaarom <strong>de</strong>sondanks getild. Gezien [1] <strong>de</strong> vrij ver voorovergebogen houdingen waarin ditgebeurt, [2]<strong>de</strong> asymmetrie waarmee dit gepaard gaat en [3] het gewicht dat verplaatstwordt, is dit iets dat eigenlijk voorkomen zou moeten wor<strong>de</strong>n. Het gebruik van grotererol- of glijbor<strong>de</strong>n is niet echt een a<strong>de</strong>quate <strong>op</strong>lossing omdat ze vrij onpraktisch in hetgebruik zijn door hun omvang en ook het <strong>op</strong>bergen is niet zo simpel. Het gebruik vantwee korte bor<strong>de</strong>n zou dit wellicht wel kunnen <strong>op</strong>lossen. Ook kan gedacht wor<strong>de</strong>n aanhet combineren van een kort rolbord met <strong>bij</strong>voorbeeld een glijzeil in tunnelvorm.NB 1: Met name als ook on<strong>de</strong>r het hoofd een glijhulpmid<strong>de</strong>l geplaatst kan wor<strong>de</strong>n,kan <strong>de</strong> <strong>belasting</strong> van <strong>de</strong> anesthesieme<strong>de</strong>werker waarschijnlijk sterk wor<strong>de</strong>nvermin<strong>de</strong>rd.6.5 SamenvattingMet nadruk zij vermeld dat het hier om een zeer beperkt on<strong>de</strong>rzoek gaat, dat in feite door eenmeer diepgaand on<strong>de</strong>rzoek <strong>op</strong>gevolgd zou moeten wor<strong>de</strong>n. We benadrukken nogmaals datons on<strong>de</strong>rzoek beperkt van aard en omvang is geweest en het karakter draagt van eenverkenning. Ons inziens is het aan te bevelen om meer uitgebreid on<strong>de</strong>rzoek te doen en <strong>de</strong>verschillen<strong>de</strong> hulpmid<strong>de</strong>len naast elkaar te zetten en qua fysieke <strong>belasting</strong> en bruikbaarheid in<strong>de</strong> specifieke setting van een OK te beoor<strong>de</strong>len. Dit zou kunnen lei<strong>de</strong>n tot een schematischoverzicht van <strong>de</strong> <strong>belasting</strong>, <strong>de</strong> praktische voor- en na<strong>de</strong>len (hygiëne, duurzaamheid,<strong>op</strong>berggemak etc.) en <strong>de</strong> meer kwalitatieve scores voor gebruik <strong>op</strong> <strong>de</strong> OK.Desondanks komen we wel tot enkele concrete conclusies en aanbevelingen.Korte termijn (nood)<strong>op</strong>lossingen voor patiënten tot 75-80 kg, die snel kunnen wor<strong>de</strong>ningevoerd zon<strong>de</strong>r investeringenRustig uitvoeren van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>lingen 1-2-3.....4-5-6Gebruik van eigen lichaamsgewichtBewustwording gevaren van asymmetrisch tillenRouleren van plaats in transferteamRealiseren dat <strong>de</strong> <strong>op</strong>timale tiltechniek/tilhouding niet bestaatVoorkomen van transfers met economische indicatieMid<strong>de</strong>llange termijn<strong>op</strong>lossingenZoeken naar rolbord- en glijhulpmid<strong>de</strong>len die aansluiten <strong>bij</strong> <strong>de</strong> specifieke situatie <strong>op</strong><strong>de</strong> OK: meer<strong>de</strong>re kleinere bor<strong>de</strong>n en/of een combinatie van rolbord en glijzeil.Invoering pas na ergonomisch on<strong>de</strong>rzoek.Zoeken naar een <strong>op</strong>lossing voor zware patiënten > 80 kg.Lange termijn <strong>op</strong>lossingenNa<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek naar nieuwe hulpmid<strong>de</strong>len vanuit een OK perspectief, waar<strong>bij</strong> <strong>de</strong>fysieke <strong>belasting</strong> van OK-me<strong>de</strong>werkers nihil wordt. Deze <strong>op</strong>lossing sluit aan <strong>bij</strong> het in<strong>de</strong> convenanten nagestreef<strong>de</strong> Zero Lifting beleid.Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -21-
Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -22-
Fabrikanten<strong>bij</strong>lage s (Inhoudsverantwoor<strong>de</strong>lijkheid fabrikant)De EasySli<strong>de</strong> is een hulpmid<strong>de</strong>l om Uw patiënt eenvoudig, veilig en zon<strong>de</strong>r al te veelinspanningen dankzij het Ultra Low Friction (ULF) tussen bed<strong>de</strong>n, röntgen en <strong>op</strong>eratietafelsen (douche)brancards te verplaatsen.Bij <strong>de</strong> EasySli<strong>de</strong> zijn losse hygiëne disposable overtrekken te verkrijgen welke na elketransfer kunnen wor<strong>de</strong>n verwij<strong>de</strong>rd.Deze disposable overtrekken zijn milieuvrien<strong>de</strong>lijk en eenvoudig aan te brengen.De EasySli<strong>de</strong> is afhankelijk van <strong>de</strong> situatie door minimaal 1 persoon te gebruiken. In <strong>de</strong> meestvoorkomen<strong>de</strong> situaties zoals binnen een OK zal dit minimaal met 2 personen uitvoerbaar zijn.Om U een dui<strong>de</strong>lijk beeld te laten vormen zeggen plaatjes en tekst niet altijd voldoen<strong>de</strong>.Daarom heeft <strong>de</strong> fabrikant een dui<strong>de</strong>lijke website waar<strong>op</strong> o.a. dit artikel met een instructiefilmte bezichtigen is.- Website: www.romedic.com- Klik <strong>op</strong> het Engelse vlaggetje- Vervolgens <strong>op</strong> Products en daarna <strong>op</strong> Transfers- Klik <strong>op</strong> EasySli<strong>de</strong> en aldaar heeft U <strong>de</strong> juiste informatieVragen t.b.v. bovenstaan<strong>de</strong> product en proefplaatsingen zijn aan te vragen <strong>bij</strong> dhr PatrickKonings. (patrick.konings@l<strong>op</strong>ital.nl 06-50274768)L<strong>op</strong>ital Ne<strong>de</strong>rland BV, Laarakkerweg 9,5061 JR OISTERWIJK Tel: 013-5239300,Fax: 013-5239301, E-mail: info@l<strong>op</strong>ital.nlwww.l<strong>op</strong>ital.nlPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -23-
Fabrikanten<strong>bij</strong>lage s (Inhoudsverantwoor<strong>de</strong>lijkheid fabrikant)Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -24-
Fabrikanten<strong>bij</strong>lage s (Inhoudsverantwoor<strong>de</strong>lijkheid fabrikant)AirPal ® lateraaltransfersysteemGefabriceerd door AirPal ® PatientTransfer Systems Inc., gedistribueerd doorHill-RomGemakkelijk en snel te installerenZijwaartse transfer met behulp van lucht voor het veilig verplaatsen van patiënten.Het AirPal® lateraal transfersysteem verplaatst met behulp van lucht elke patiënt veilig encomfortabel, zowel in rugligging als in half zitten<strong>de</strong> positie, met min<strong>de</strong>r risico s voor <strong>de</strong>verzorgen<strong>de</strong>.Er is een ruime keuze aan AirPal® systemen en beschermhoezen die herkenbaar zijn aankleurco<strong>de</strong>s. Dit maakt dat AirPal® voor elke patiënt ingezet kan wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>verpleegaf<strong>de</strong>lingen, <strong>de</strong> IC af<strong>de</strong>ling, <strong>op</strong>eratiekamers, recovery af<strong>de</strong>ling en <strong>op</strong> <strong>de</strong>Eerstehulp.Conventionele metho<strong>de</strong>s voor het transfereren van patiënten zijn tijdrovend en vaakoncomfortabel voor <strong>de</strong> patiënt en stellen het verzorgend personeel bloot aan risico s vanrugletsel. Het AirPal® lateraal transfer systeem biedt met behulp van lucht een uniekemetho<strong>de</strong> voor het verplaatsen van een patiënt.De AirPal® kleurco<strong>de</strong>s zorgen ervoor dat u er zeker van bent dat u het juiste systeem en<strong>de</strong> juiste beschermhoes voor <strong>de</strong> juiste patiënt gebruikt. Dit betekent dat <strong>de</strong> AirPal®multifunctioneel is en voor patiënten met ie<strong>de</strong>r gewicht gebruikt kan wor<strong>de</strong>n.De AirPal® is eenvoudig te installeren en is veilig in het gebruik dankzij <strong>de</strong>stabilisatieban<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> handgrepen. De stabilisatieban<strong>de</strong>n zijn ontworpen om <strong>de</strong> patiëntin het mid<strong>de</strong>n van het systeem te zekeren tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> transfer.De verleng<strong>de</strong> handgrepen maken het voor <strong>de</strong> verzorgen<strong>de</strong> mogelijk om tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> transfermet een zo recht mogelijke rug te werken, zelfs als <strong>de</strong> bedhekken volledig omhoog staan.Dit is essentieel <strong>bij</strong> bre<strong>de</strong> bed<strong>de</strong>n en stretchers voor zwaarlijvige patiënten.De beschermhoezen zijn gebruiksvrien<strong>de</strong>lijk, niet-magnetisch en kunnen eenvoudigwor<strong>de</strong>n vast geklikt aan het AirPal® systeem. De hoezen zijn eenvoudig te reinigen,kunnen wor<strong>de</strong>n afgenomen of gewassen, veroorzaken geen allergieën en zijn latexvrij.Hill-Rom Ne<strong>de</strong>rlandHagenweg 1c4131 LX VianenTel. 0347 - 32 35 32E-mail: info_nl@hill-rom.comWeb: http://www.hill-rom.comHan DoreleijersProduct Manager Benelux & NordicHill-Rom B.V.Mob: 0031 (0)6 29 00 80 88han_doreleijers@hill-rom.comPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -25-
Fabrikanten<strong>bij</strong>lage s (Inhoudsverantwoor<strong>de</strong>lijkheid fabrikant)Paul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -26-
Fabrikanten<strong>bij</strong>lage s (Inhoudsverantwoor<strong>de</strong>lijkheid fabrikant)MAXI MOVEDe Maxi Move is een mobiele, passieve tillift die cliënten en zorgverleners in <strong>de</strong> thuiszorg enin zorginstellingen <strong>op</strong>timale flexibiliteit biedt. De Maxi Move is een modulair systeem dat eenpasklare <strong>op</strong>lossing biedt voor <strong>op</strong>timalisering van zorg in elke omgeving waar behoefte bestaataan hulpmid<strong>de</strong>len <strong>bij</strong> het tillen en verplaatsen van cliënten. Voor on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> OKbetekent dit dat cliënten met behulp van <strong>de</strong> Maxi Move niet alleen zittend maar ookliggend getild kunnen wor<strong>de</strong>n. Hiertoe wordt een stretcherframe aan <strong>de</strong> tilarm bevestigd.Transfers zijn nu eenvoudig te maken zon<strong>de</strong>r dat dit fysieke (over)<strong>belasting</strong> <strong>op</strong>levert voor <strong>de</strong>zorgverleners.Contact:Voor een brochure, meer informatie of advies<strong>op</strong> maat, kunt u contact met ons <strong>op</strong>nemen viatelefoon of e-mail. U kunt ook onze websitebezoeken.ArjoHuntleigh Ne<strong>de</strong>rland B.V.Telefoon: 0344 64 08 00Email: info@ArjoHuntleigh.nlWebsite: www.ArjoHuntleigh.nlPaul Meijsen, Hanneke Knibbe: 2008. <strong>Fysieke</strong> <strong>belasting</strong> <strong>bij</strong> patiëntentransfers <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>op</strong>eratieaf<strong>de</strong>ling -27-