Manual deel 1 Drogen en opslag van padie in Suriname - adron.sr

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAP ro je ct: 9 ACP RP R006Handleiding Post-harvest trainingenDeel 1. Drogen en opslag van padie in SurinameIr. Robert ElmontRice Processing and Loss Reduction SpecialistJuli 2008IR. R.J. ELMONTRICE PROCESSING AND LOSS REDUCTION SPECIALIST

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEINHOUDSOPGAVEVoorwoord0 Algemeen1 Module 1: het post-harvest systeem, zijn componenten en het product2 Module 2: Inkoop en ontvangst van padie3 Module 3: Drogen van padie4 Module 4: Opslag van padie5 Module 5: Management van droog- en opslagfaciliteiten6 Module 6: Economische aspecten van het drogenBijlagenBijlage 1: Modelberekening post-harvest verliezen van een rijstverwerkingsbedrijf vooreen totaal seizoenBijlage 2: Voorbeeld analysetabel post-harvest keten van een rijstverwerkingsbedrijfBijlage 3: Kwaliteitskarakteristieken bestaande rijstrassen in SurinameBijlage 4: Onderscheiding rijstrassenBijlage 5: Model veldkeuringBijlage 6: Processchema’sBijlage 7: Instructie ontvangst en opslag natte padieBijlage 8: Procedure bemonsteringBijlage 9: Procedure analyse natte padiemonstersBijlage 10: Instructie drogenBijlage 11: Instructie beluchting padie opslagBijlage 12: Principal insect pests of stored paddy in SurinameBijlage 13: Procedure analyse droge padieBijlage 14: FormulierenBijlage 15: Suffocation hazards in grain binsPowerpointpresentatiesINHOUDSOPGAVE Page 1 of 1

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEVOORWOORDDe kennis over het drogen en de opslag van rijst in de verwerkende industrie in Suriname isvoornamelijk afkomstig van zelfstudie, mondelinge overdracht en instructies of bedieningshandleidingvan leveranciers. Een gedegen training toegespitst op de Surinaamse situatie,waarbij ook aandacht geschonken wordt aan enige theoretische achtergronden heeft tot nutoe ontbroken. In deze handleiding worden alle relevante aspecten behandeld. De handleidingis opgebouwd uit zes modules. Daarin wordt naast een theoretische grondslag ook doormiddel van schema’s en voorbeelden aangegeven op welke wijze het proces zo efficiëntmogelijk kan plaatsvinden, waarbij zo efficiënt als mogelijk rijst van goede kwaliteit kan wordengeproduceerd.Deze handleiding is in eerste instantie bestemd voor managers and productiechefs vanrijstverwerkende bedrijven in Suriname, maar kan ook gebruikt worden voor applicatiecursussen in middelbaar en hoger beroepsonderwijs. Met deze trainingshandleiding wordtgestreefd naar professionalisering van de verwerkingsindustrie.Nieuw Nickerie, Surinamejuli 2008Ir. R.J. ElmontVOORWOORD EN ALGEMEEN Page 1 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME0 ALGEMEEN0.1 BEGRIPPENDampdrukEMCFAOGlass transition Temperature:PadiewaardeRelatieve luchtvochtigheidRusten (temperingVochtverzadigde luchtDampdruk (ook wel dampspanning) is de druk die de damp van een stofop de wanden van een gesloten ruimte uitoefent.De damp oefent een druk uit op de wanden van de gesloten ruimte.Deze druk is sterk afhankelijk van de temperatuur en de vluchtigheidvan de (vloei)stof en wordt de dampdruk genoemd. Bij voldoendehoge temperatuur zal de dampdruk één atmosfeer bedragen. Dezetemperatuur wordt bij vloeistoffen het normaal kookpunt genoemdomdat bij deze temperatuur het verdampingsproces niet langer alleenmaar aan het oppervlak plaats vindt maar ook in staat is overal in devloeistof dampbellen te vormen.Evenwichtsvochtgehalte (Equilibrium Moisture Content). Dat is hetniveau van de relatieve vochtigheid in de omgevingslucht waarbij deuitwisseling van vocht tussen padiekorrel en omgevingslucht inevenwicht is. De korrel neemt dan niet meer vocht op dan het afstaaten omgekeerd.Food and Agricultural Organization van de Verenigde Naties.De temperatuur waarbij de structuur van het zetmeel in de korrel vanglasachtig tot rubberachtig of omgekeerd verandert. Deze veranderingspeelt een belangrijke rol bij het ontstaan van crack in de korrels endaardoor van breuk bij het pellen en slijpen.Dit is een waarde die gebruikt kan worden om de verkoopopbrengstvan een ton droge padie aan te geven. Deze waarde is afhankelijk vande uitmaling van de gedroogde padie en de gerealiseerde ofgeraamde verkoopprijzen af fabriek.Luchtvochtigheid is de hoeveelheid vocht in de lucht.De hoeveelheid vocht kan uitgedrukt worden in een absolutehoeveelheid. Dat is de hoeveelheid water in een vastgesteldehoeveelheid lucht. De luchtvochtigheid wordt meestal uitgedrukt in derelatieve luchtvochtigheid, vaak relatieve vochtigheid (RV) genoemd.Dit is het percentage van de maximale hoeveelheid waterdamp die delucht bij de gegeven temperatuur en druk bevat. Bij dalendetemperatuur neemt het vermogen van de lucht, waterdamp tebevatten, af; bij dezelfde hoeveelheid waterdamp neemt de relatievevochtigheid dan toe. Bereikt deze 100%, dan treedt condensatie op(dauw en mist).Het inlassen van en rustperiode van 6 -8 uren tussen de droogfasen ineen continu droogproces om de vochtgradiënt in de korrels teegaliseren, waardoor de oogstsnelheid toeneemt en hetslijprendement van de padie verbetert.Lucht die verzadigd is met waterdampen dus waarvan de verzadigdedampdruk is bereikt.Met de verzadigde dampdruk wordt bedoeld de druk behorend bij eengas dat in thermodynamisch evenwicht is met de gecondenseerde fase(d.w.z. vloeistof of vaste stof). Per tijdseenheid condenseren van eenbepaalde stof dan evenveel gasmoleculen als dat er vloeistof of vastestof moleculen verdampen.Voor alle overige begrippen die de kwaliteit van de rijst betreffen, wordt verwezen naar hetRijstuitvoerbesluit en de Hygiënecode voor de padie- en rijstverwerkende bedrijven inSuriname.VOORWOORD EN ALGEMEEN Page 2 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME0.2 INLEIDINGRijst is een seizoensproduct dat in Suriname in twee seizoenen van ca. 6 maanden wordtgeproduceerd, geoogst, geconditioneerd en verwerkt. De ruwe grondstof, padie, wordttijdens een oogstperiode van 10-12 weken geoogst. Tijdens de oogstperiode wordt depadie afgeoogst als de padie voldoende is afgerijpt; wat inhoudt dat het vochtgehalte dan20-23 % bedraagt. Het product wordt gedurende een langere periode (ca 6 maanden na deoogst) opgeslagen. Om de biologische en microbiologische activiteit in de korrels af teremmen, dient het product te worden geconditioneerd gedurende de periode van ca 6 -9maanden. Deze conditionering houdt in, het zo snel mogelijk drogen van de padie tot eenvochtgehalte dat ligt op een zodanig niveau dat de kans op kwaliteitsderving en bederfminimaal is. Daarna moet de gedroogde padie op een zodanig wijze worden opgeslagen datde kwaliteit gehandhaafd blijft gedurende de opslagperiode. Bij een vochtgehalte beneden13 % kan rijst tot maximaal 12 maanden redelijk veilig worden opgeslagen. Bij langereopslagduur zal het vochtgehalte veel lager moeten liggen om de kans opkwaliteitsachteruitgang te beperken.0.3 GEBRUIK VAN DE HANDLEIDINGDeze handleiding is opgebouwd uit zes afzonderlijke modules die bij voorkeur als een geheel,maar ook eventueel separaat kunnen worden gebruikt.In deze modules worden de productkarakteristieken, de droog en opslag principes evenalsde procesbeheersing en het management van drogerij en opslagfaciliteiten behandeld.In de modules worden de technische en praktische achtergronden behandeld. Bij elke modulehoren casestudies en praktische oefeningen.De in de bijlagen verstrekte voorbeelden van praktijkoefeningen, casestudies en testenmoeten gescheiden van de handleiding tijdens de training aan de cursisten worden verstrekt.Hand-outs van de tijdens de training gebruikte PowerPoint presentaties worden na deafronding van de training aan de deelnemers verstrekt.Separaat worden er tevens voorbeelden van een droog- en opslag instructies verstrektwaarin de belangrijkste operationele procedures zijn verwerkt. In de trainingshandleidingwordt vaak verwezen naar deze instructies die in de bijlagen zijn opgenomen.0.4 GERAADPLEEGDE LITERATUUR1. CBI. The rice and pulses market in the EU. CBI market survey, March 20082. Champagne, E.T. et al Rice Chemistry and Technology. 3 rd Edition, 20063. Elmont, R.J. Handleiding kwaliteitsbepaling ADRON. Technische assistentie EU. 2001.VOORWOORD EN ALGEMEEN Page 3 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME4. Elmont, R.J. Post harvest onderzoek ADRON.Technische assistentie EU- ADRON.2001.5. Elmont, R.J. Molentest rijstvariëteiten Suriname voorjaarsoogst 2007. 2008. EU-Cariforum rijstproject.6. FAO. Paddy drying manual. FAO Agricultural services bulletin nr. 70. 1987.7. ISO standaard nr. 13690:1999, Cereal, pulses and milled products-sampling ofstatic batches.8. Kartosoewito, K. Droogonderzoek Bevolkingslandbouw. BON rapport 15. LVV.Suriname.9. LSU Agricultural Center.Training module for a short course in Rice processing andcontrol. LSU Agricultural Center. International programs. 1997. Paramaribo.Suriname.10. Ong A Kwie, R. en R.J. Elmont. HACCP-Handboek voor de verwerking van padie enrijstproducten, 2008.11. Siebenmorgen, T.J. en W. Yang. 1999. Incorporating the glass transitiontemperature in rice drying and tempering to optimize moisture removal rate and millingquality. Department of Food science. University of Arkansas. An ASEAN meetingpresentation.12. Wimberly, J.E. IRRI,Technical Handbook for the Paddy Rice Postharvest Industry inDeveloping countries, 1983.13. Rijstuitvoerbesluit. Suriname.(concept).2007.14. Thompson, J.F. June 30, 1998. Rice Fissuring.VOORWOORD EN ALGEMEEN Page 4 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEMODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTENEN HET PRODUCTINHOUD1.1 Post-harvest systemen ............................................................................... 21.2. Het product ............................................................................................. 41.2.1 Sociaaleconomisch belang van rijst ......................................................... 41.2.2 Fysieke eigenschappen en fysiologie van de padiekorrel ............................. 51.2.3. Chemische samenstelling ....................................................................... 71.2.4 Classificatie van rijstsoorten .................................................................. 81.2.5 Beschrijving van de in gebruik zijnde Surinaamse rassen .............................. 9MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 1 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME1.1 POST-HARVEST SYSTEMENInleidingAangezien landbouwproducten en in het bijzonder rijst seizoensgebonden producten zijn, diein een korte periode worden geoogst maar waarvan de consumptie niet seizoensgebondenis, dienen deze te worden geconditioneerd en over een langere periode gespreid wordenverwerkt en geleverd aan de consument. Het is gebruikelijk dat gedurende deze periode dekarakteristieken van granen, in dit geval rijst, veranderingen ondergaan.Een post-harvest systeem verbindt de productie met de exporteur/importeur/distributeur/kleinhandel en de consument.De naam zegt het al. “Post-harvest system” is de Engelse benaming van letterlijk vertaald“na-oogst-systeem”. Wanneer we het hebben over Post-harvest, dan is dat volgens de FAO:“alle handelingen/activiteiten die er voor zorgen dat het product vanaf de oogst tot op hetpunt dat het op het bord van de consument terecht komt”.Voor we verder ingaan op de diverse aspecten van een post-harvest systeem voor rijstmoeten we eerst weten wat we onder een systeem verstaan.Een systeem is: “een doelmatig geordende samenhangend geheel van handelingen enactiviteiten om een bepaald doel te bereiken”.Kenmerkend voor een systeem zijn:Doelmatigheid en efficiëntie: het doel is een product van goede en constante kwaliteitte leveren tegen zo laag mogelijke kosten en met zo weinig mogelijke verliezen.Samenhang van de handelingen en activiteiten: de activiteiten staan niet los van elkaar.Ordening: er is sprake van een werkindeling, procedures, veiligheid en vastlegging vangegevens.Enkele voorbeelden van post-harvest systemen:Groente wordt geoogst, gewassen, gesorteerd, verpakt, eventueel gekoeld enverhandeld.Fruit wordt geoogst, gewassen, verwerkt tot sap of vruchtencompote, ondergaat eenhittebehandeling en wordt verpakt en verhandeld.Padie wordt geoogst, gedorst, gedroogd, opgeslagen en verwerkt tot cargo rijst (voorde industriële verwerking) of witte rijst (voor de consumentenhandel) en geleverd voorexport of voor lokale consumptie.In Suriname kan voor de rijstverwerkende industrie dat moment zijn:1. bij levering aan een andere exportmolen, aan een exporteur of handelaar in Suriname;2. bij export aan een andere industrie in het buitenland;3. bij export naar een distributeur of supermarktketen in het buitenland; of4. bij levering aan een distributeur/groothandel, de detailhandel of industrieën op de lokalemarkt.MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 2 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEHet doel van een post-harvest systeemEen post-harvest systeem heeft bijgevolg tot doel het product zodanig door het systeem tegeleiden, dat er zo weinig mogelijk verliezen of achteruitgang van de kwaliteit plaatsvindt opelk punt in de post-harvest keten (9).De bedoeling en het belang van opslaan van landbouwproductenOpslag speelt een belangrijke rol in post-harvest systemen. Het is daarom van belang om:Het product eventueel voor te behandelen of te conditioneren voordat het wordtopgeslagen (bijv. drogen, koelen, of blancheren en invriezen)Het door de mens geproduceerde en geoogste product te beschermen tegen invloedenvan buitenaf.Door de verbetering van het post-harvest systeem de kwaliteit en kwantiteit van heteindproduct te verbeteren of te waarborgen.Continue in de vraag van de afnemers te kunnen voorzien in verband met hetseizoenskarakter.Voor de effectiviteit dient het opslagsysteem aangepast te zijn aan de klimatologischecondities in een bepaald land.Belangrijkste aspecten van een post-harvest systeem voor rijstDe belangrijkste stappen in een typische post-harvest keten voor rijst zijn:Oogsten (combine)TransportSchonen en drogen voor opslagOpslagVerwerken en verpakkenOpslag voor verkoopDistributieMogelijke post-harvest verliezen en schatting van verliezen tijdens de post -harvest cyclus voor rijstIn de post-harvest keten kunnen kwantitatieve verliezen en achteruitgang in kwaliteit of zelfbederf tijdens alle stappen optreden en wel ten gevolge van o.a.:Onjuiste of inadequate procesflow.Onvoldoende en onjuist onderhoud.Onvoldoende procesbeheersing als gevolg van het ontbreken van standaardwerkprocedures en controlemechanismen.Slecht opgeleide operators en supervisors.De kenmerken van de preventie van post-harvest verliezenBij het opzetten van een programma ter voorkomen van post-harvest verliezen in de gehelerijstsector of in een specifiek bedrijf moet rekening gehouden worden met de volgendeaspecten:MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 3 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe processen en handelingen in een post-harvest keten beïnvloeden elkaar en zijnafhankelijk van de klimatologische, sociale, economische, landbouwkundige en cultureleontwikkelingen.De functie van een programma om verliezen te reduceren moet ook geanalyseerd wordenin relatie tot de omgeving.De economische analyse (cost-benefit) van elk programma met als doel verliezen tereduceren moet eveneens worden bekeken.Organisatorische aspecten zijn van belang omdat bij een succesvolle reductie vanverliezen er meer product zal moeten worden opgeslagen en verhandeld. Zeker als ersprake is van aanzienlijke verbeteringen.De gevolgen voor het benodigde arbeidspotentieel.In de rijstsector in Suriname is er niet zoals in vele ontwikkelingslanden sprake van somstientallen procenten verliezen tengevolge van insecten en ander ongedierte. De mogelijkeverbeteringen zullen hier meer gezocht moeten worden in kwalitatieve verbeteringenwaardoor kwaliteitsverlies in de post-harvest keten wordt beperkt.Hoe kunnen post-harvest verliezen worden voorkomenPost-harvest verliezen kinnen worden voorkomen door:Verbetering van de technologie en de procedures bij elk punt in de post-harvest ketenis meestal ook direct een methode om verliezen te bepreken of de kwaliteit teverbeteren.Methodes van verwerking en behandeling van het product te verbeteren.De kwantitatieve verliezen en de kwaliteitsachteruitgang tijdens de opslag te verbeterendoor verbeterde opslagfaciliteiten en voorraadmanagement. Het verzamelen vangegevens en het regelmatig toetsen van de materiaalbalans is daarbij onmisbaar.(materiaal balans: inname gewicht droge stof ruw materiaal is gelijk aan de som van dehoofdproducten, bijproducten en afvalproducten). Zie voorbeeld materiaalbalans inbijlage 1 en van een tabel voor de beschrijving van het post-harvest keten in eenmodelbedrijf in bijlage 2.1.2. HET PRODUCT1.2.1 Sociaaleconomisch belang van rijstRijst is het basisvoedsel van meer dan de helft van de wereldbevolking van 6,6 miljard. In hetbijzonder de Aziatische landen zoals China, India, Pakistan, Thailand en Vietnam. Deze landenbehoren ook tot de 10 grootste exportlanden. Ook in de westerse landen is de consumptievan rijst, echter als exotisch product, toegenomen. De consumptie van rijst in de wereldwordt geschat op totaal 431 miljoen ton witte rijst per jaar in 2007 (1), dat is ca 58 kgper inwoner per jaar.Het consumptiepatroon varieert per regio en wel als volgt:Westerse landen (EU, USA, Australië): ca. 10 kg/inwoner per jaarSubtropische landen (Columbia, Ivoorkust): 30 -60 kg/inwoner per jaarMODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 4 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEAziatische landen (China, Indonesië): 90 – 150 kg/inwoner per jaarVoor Suriname wordt aangenomen dat de consumptie per inwoner per jaar ca. 65 kg witterijst bedraagt.De lokale industrie gebruikt slijpmeel en breukrijst voor veevoeder en witte gebroken rijstvoor de bierbrouwerij. Suriname exporteert zowel cargo rijst als witte rijst naar voornamelijkde Europese Unie en de CARICOM.In de meeste exportmarkten waar Surinaamse exporteurs opereren, geeft de consumentvoorkeur aan rijst met een laag percentage gebroken korrels. Alleen in armere (Afrikaanse)landen is men geïnteresseerd in de goedkopere “gebroken” rijst vanwege economischemotieven.Voor lokale consumptie in Suriname wordt voornamelijk witte rijst geproduceerd. Hetexportabel overschot wordt voornamelijk als cargo rijst (EU) en witte rijst (Caribische gebied)geëxporteerd. Productie, consumptie en export van parboiled rijst is te verwaarlozen.1.2.2 Fysieke eigenschappen en fysiologie van de padiekorrelRijst (Oryza sativa L.) is een lid van de familie Poaceae (voorheen Gramineae of grassen) ende structuur van de padiekorrel is door vele onderzoekers uitvoerig beschreven. Voordegenen die geïnteresseerd zijn in een meer gedetailleerde beschrijving wordt verwezen naarE.T. Champagne (3). Voor deze training wordt de beschrijving beperkt tot voor deverwerking van de rijst van belang zijnde kenmerken.In het algemeen kan rijst voor de verwerking in drie vormen worden onderscheiden die dediverse verwerkingsniveaus aangegeven:1. Ruwe ongepelde pas geoogste rijst = natte padie2. Ruwe ongepelde gedroogde rijst = droge padie3. Gepelde rijst = cargo rijst4. Geslepen rijst= witte rijstEr kan sprake zijn van verdere verwerking van de grondstof (parboiled rijst), het eindproduct(voorgekookte rijst en kruidenrijst) of het bijproduct (rijstmeel, snacks en ontbijtgranen).De structuur van de volgroeide padiekorrel wordt weergegeven in figuur 1-1 (3).Het endosperm van de padiekorrel dat voornamelijk uit zetmeel bestaat, wordt beschermddoor de buitenste zaadhuid (kaf) en het binnenste zilvervlies (slijpmeel). Vanwege deze goedebescherming van de korrel is padie een ideaal graan voor tropische omstandigheden. Hetvochtgehalte van de padie ligt echter bij de oogst veel hoger dan de meeste andere granen.Daarom is padie een graan dat moet worden gedroogd.In figuur 1-1 blijken duidelijk de verschillende lagen die het endosperm beschermen. Hetzetmeelrijke endosperm is naast de energieleverancier voor grote delen van de wereldbevolkingook een ideaal voedingsbron voor micro-organismen, insecten, ratten en vogels.MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 5 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEHet embryo (de kiem) is nog levensvatbaar, maar blijft in ruste totdat de juiste omstandighedenzoals vochtgehalte, temperatuur en zuurstofconcentratie zich voordoen. Dan wordt dekiemrust verbroken en ontkiemt het embryo in een zaailing waaruit een nieuwe rijstplantontstaat. Het is daarom van belang dat het vochtgehalte direct na de oogst wordt verlaagdtot een lager niveau dan vereist is om tot kieming over te gaan. Als dat niet plaatsvindt, kande padie ontkiemen en is dan niet meer geschikt voor menselijke consumptie (1).Nadat de padiekorrel is geoogst blijft het een levend organisme, dat ondanks dat hetgescheiden is van de moederplant, biologisch actief blijft middels een proces dat menademhaling (respiration) noemt.Er is daarbij sprake van een oxidatieproces waarbij het zetmeel van het endosperm doormiddel van opname van zuurstof uit de lucht een reactie geeft waarbij energie (warmte), wateren koolzuurdioxide ontstaan.De volgende chemische reactievergelijking is daarbij van toepassing:C 6 H 12 O 6 + 6 O 26 CO 2 + 6 H 2 O + warmteDit heeft tot gevolg dat het drogestofgehalte van de geoogste padie tijdens opslagafneemt en de temperatuur toeneemt. De mate van biologische activiteit van de korrel is inbelangrijke mate afhankelijk van het vochtgehalte. Hoe hoger het vochtgehalte, hoe hoger deactiviteit en hoe sneller en groter het drogestofverlies.Daarom is het van belang dat zowel de temperatuur van de padie als het vochtgehalte ondercontrole gehouden wordt. Het geproduceerde vocht en de geproduceerde warmte moetendaarom uit de padie worden afgevoerd naar de buitenlucht. Bij de opslag van zowel natte,pas geoogste padie als tijdens de opslag van gedroogde padie moet daarmee rekeningworden gehouden.Figuur 1-1. Doorsnee van een padiekorrelMODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 6 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME1.2.3. Chemische samenstellingDe chemische samenstelling en de eigenschappen van de diverse producten en bijproductendie ontstaan bij de verwerking van padie tot witte rijst luidt als volgt (3).Kaf (hull, husk)Kaf maakt ca 20% uit van het gewicht van de ruwe rijst (padie) en bestaat voor ca 20% uitsilicium. De hoge concentratie van silicium (komt ook in zand voor) is geconcentreerd in debuitenste lagen en verschaft met lignine (9-20%) bescherming van de korrels tegenaantasting door insecten en schimmels. Cutine, een waterafstotend materiaal, bedekt debuitenste laag van het kaf en maakt 2-6 % daarvan uit. De belangrijkste koolhydraten zijn:cellulose, ruwe celstof en hemicellulose. Kaf bevat geen zetmeel en hele lage concentratieseiwitten en vetten. Naast bescherming levert het kaf ook een antioxidatieve bescherming datvoorkomt dat de padiekorrel ontkiemt tijdens opslag. Aanwezige anti-oxidanten dragen daarde zorg voor.(Rijst)slijpmeel (bran)Commercieel slijpmeel maakt 10-15 % uit van de padiekorrel. Het kiempje (embryo) komtmeestal in het slijpmeel terecht, tenzij het wordt uitgezeefd. Slijpmeel is een uitstekendebron van eiwitten (12-15%) en vetten (15-20%). Rijstolie geëxtraheerd uit slijpmeel bevattevens anti-oxidanten die beschermen tegen kanker en hart- en vaatziekten. Het is bewezendat gebruik van deze olie de verhouding HDL-LDL cholesterol verbeterd door de hoeveelheidLDL-cholesterol te verlagen en de HDL-cholestrol te verhogen.Slijpmeel bevat echter ook vetsplitsende enzymen (lipases) die het ontstaan van meervoudigonverzadigde vetzuren veroorzaken waardoor er vrije veturen ontstaan die na oxidatie deoorzaak zijn van ranzigheid en de een verhoogde vrije vetzuurconcentratie.Hoewel in het zilvervlies het percentage slijpmeel gering tot afwezig is, bevat commercieelslijpmeel afkomstig van het endosperm en het kiempje 10-55 % zetmeel.Verder bevat slijpmeel ook niet-zetmeel koolhydraten zoals cellulose en hemicellulose. Hetpercentage mineralen, behalve silicium, en vitamines is veel groter in het slijpmeel en hetkiempje, dan in de rest van de korrels.Vers slijpmeel heeft een zoetig graanachtige geur. Tijdens opslag ontstaan afwijkende ranzigegeuren tengevolge van vetafbraak door hydrolyse en oxidatie. Voornamelijk bepaalde fenolenveroorzaken de karakteristieke onaangename geur.Witte rijstDe verwijdering van de zilvervlieslagen (pericarp, tegmen, nucellus en aleuron), het slijpsel(sub-aleuron), het kiempje en een klein deel van de endosperm resulteert in witte rijst dievolledig bestaat uit het endosperm met een zetmeelgehalte van 78% bij een vochtgehaltevan 14%, of 90% van het drogestofgehalte.MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 7 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEZetmeel bestaat uit twee bestanddelen: een vertakte component, amylopectine genoemd, eneen onvertakte component, die bekend staat als amylose. Bij een lager amylosegehalte endus een hoger het amylopectinegehalte is de rijst kleveriger.Het amylosegehalte van langkorrelige droogkokende rijst varieert van 8-37%.Eiwit is met 4-11% de tweede belangrijkste voedingstof in rijst. De hoeveelheden ruwecelstof (0,2-0,5%) en vet (0,3-0,5%) zijn gering.Er worden diverse vluchtige stoffen in rijst aangetroffen die de geur en smaak van degekookte rijst bepalen. Deze bepalen in belangrijke mate het uiteindelijke aroma van degekookte rijst. Voorbeelden van zeer aromatische rijstsoorten zijn Basmati en Jasmine rijst.Gepelde rijst - cargo rijstCargo rijst is rijst waarvan alleen de zaadhuid (kaf) is verwijderd. Daardoor bevat deze rijstook alle stoffen die met het slijpmeel verwijderd worden in een hoger percentage dan dewitte rijst. Het bevat 2-10 maal meer vitaminen dan witte rijst. Het eiwitgehalte van diverserassen in de collectie van IRRI varieert van 4,3 – 18,2 % (9,5 % gemiddeld). Cargo rijstbevat vijf maal zoveel vetten en 2 tot 3 maal zoveel ruwe celstof en mineralen als witte rijst.Opmerkelijk is dat in het slijpsel (slijpmeel uit de polijstfase van de slijpafdeling) zich meerslijpmeel bevindt dan in het slijpmeel uit de eerdere slijpfases.Uiteindelijk is de verdeling van eiwit na slijpen van cargo rijst met ca. 12% slijpmeel, meestalca. 22% in het slijpmeel en 78% in de witte rijst.Voedingswaarde rijstEen samenvatting in tabel 1-1 geeft een doorsnee beeld van de voedingswaarde van dediverse rijstproducten. Het kan per ras o rijstsoort verschillen.Tabel 1-1. Overzicht voedingswaarde rijstproductenVoedingsstof/aspect Cargo rijst Witte rijst SlijpmeelEiwit (%) 7,1-8,3 6,3-7,1 11,3-14,9Vetten (%)Macro-elementen (mg/g)Micro-elementen (µg/g)Vitaminen (µg/g)1,6-2,84,8-15,1239-1.0502.012-2.0610,3-0,53,0-5,5224-462499-1.02715 – 19,740-87,9591-1.6645.257-10.213Energie (kcal/100 gram) 360-380 350-370 380-4801.2.4 Classificatie van rijstsoortenRijst kan worden onderscheiden naar afmetingen van de korrel als mede naar dekookeigenschappen.In het algemeen worden rijstsoorten als volgt onderverdeeld. Het betreft hier geslepen witterijst (5).1. Kortkorrelige rijst: (lengte < 6,2 mm en lengte/breedteverhouding < 2)2. Mediumkorrelige rijst (lengte 6,2–6,66 mm en lengte/breedteverhouding tussen 2 en 3)MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 8 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME3. Langkorrelige rijst (lengte 6,66–6,99 mm en lengte/breedteverhouding ten minste 3)4. Extra langkorrelige rijst (lengte > 7,0 mm en lengte/breedte verhouding > 3)Japonica rijstDeze rijst kookt kleverig en is meestal kort- of mediumkorrelig.Indica rijstDeze rijst kookt droog en loskorrelig en is meestal lang of extra lang korrelig afhankelijk vano.a. de samenstelling van het zetmeel (amylosegehalte:amylopectinegehalte) kan ook dekookkwaliteit van de verschillende Indica rijstrassen verschillen.Er kan verder ook nog onderscheid gemaakt worden tussen aromatische en niet-aromatischerijstsoorten.1.2.5 Beschrijving van de in gebruik zijnde Surinaamse rassenDe in Suriname in gebruik zijnde rassen zijn van het extralangkorrelige Indica type rijst.Extralangkorrelige rijst heeft als nadeel, dat de rijst bij verwerking makkelijker breekt dan derassen met kortere korrels. Dit vergt bepaalde technische voorzieningen en extra zorgtijdens de verwerking.Naast enkele oudere SML-rassen (GROVENI, FERRINI en M-2) zijn de meest in gebruik zijndenieuwe rassen door ADRON ontwikkeld (ADRON-111, ADRON-1I7 en ADRON-125). Dezerassen zijn vanwege het niet aanwezig of operationeel zijn van de wetgeving op hetkwekersrecht eigenlijk nog geen officieel erkende rassen.In bijlage 3 zijn de voor de rijstverwerking van belang zijnde kwaliteitskarakteristiekensamengevat. Tevens zijn in het overzicht opgenomen de resultaten van eenrassenvergelijkingsproef van padie uit de VJO-2007 door de TA-expert uitgevoerd insamenwerking met VRE, ADRON en de SPMU.In bijlage 4 is een instructie opgenomen om de identiteit van de diverse rassen en dezuiverheid van de padie bij ontvangst van de natte padie te bepalen.Daarbij zal moeten worden gelet op o.a. korreldimensies, kleur van het kaf, en al dan nietaanwezige andere fysieke kenmerken. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van kleurenfoto’s.MODULE 1: HET POST-HARVEST SYSTEEM, ZIJN COMPONENTEN EN HET PRODUCT Page 9 of 9

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEMODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIEINHOUD2.1 Padiestandaarden ...................................................................................... 22.2. Opkoop padie ........................................................................................... 32.2.1 Factoren die de kwaliteit beïnvloeden ...................................................... 32.2.2 Veldkeuring ........................................................................................ 32.2.3 Oogsten ............................................................................................ 42.2.4 Opkoopovereenkomst .......................................................................... 62.3 Ontvangst van natte padie .......................................................................... 72.3.1 Registratie en weging .......................................................................... 72.3.2 Bemonstering en analyse ...................................................................... 72.3.3 Inname en schonen............................................................................... 82.3.4 Bufferopslag van natte padie ............................................................... 10MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 1 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME2.1 PADIESTANDAARDENStandaarden zijn regels en wetten die worden vastgesteld door de Overheid in overleg metde belanghebbenden met betrekking tot de kwaliteit, inbegrepen de regels betreffende hetnemen van monsters, en het bepalen van verschillenden eigenschappen.In het Rijstuitvoerbesluit(13) zijn de standaarden voor padie en rijst opgenomen. Deze zijnafgeleid van de door alle lidlanden goedgekeurde Caricom-rijststandaarden van 2003. Tezijner tijd zullen deze standaarden in een aparte nationale standaard worden verwerkt doorhet Surinaamse Bureau voor Standaarden, dat eind 2007 operationeel is geworden.Standaarden worden overeengekomen om de handel van producten transparant te maken.Om een standaardproduct te kunnen produceren moet de grondstof in een aantalkwaliteitsgroepen worden verdeeld om tijdens de verdere verwerking een standaardproductdoor middel van kwaliteitsmanagement te kunnen realiseren.Voor droge schone padie geldt de volgende standaard (13).Tabel 2-1. (Droge) padiestandaardenFactor Extra-A A B CVochtgehalte (maximaal, %) 14 14 14 14Beschadigde korrels (maximaal, %)Rode korrels (maximaal, %)Hitte beschadigde korrels (maximaal, %)Groene korrels (maximaal, %)Kalkachtige korrels (maximaal, %)Slijprendement (minimaal, %)Totaal slijprendement (minimaal, %)1,01,00,12,02,055702,02,50,23,03,050672,53,50,64,04,045653,55,51,56,06,04063Voor de definities van de diverse kwaliteitsfactoren wordt verwezen naar hetRijstuitvoerbesluit.Hoewel kwaliteitsnormen voor natte padie nog ontbreken in de CARICOM en ook in denationale standaarden kan voorlopig de in tabel 2-2 voorgestelde indeling wordenaangehouden waarbij rekening is gehouden met de vroegere Staatbesluiten voorpadieopkoop en de bovenstaande standaard voor droge padie.Tabel 2-2. Voorlopige standaarden natte padieFactor Extra-A A B CVochtgehalte (%) 18-23 18-23 18-23 18-23Crackgehalte (per 100 korrels)Beschadigde korrels (maximaal, %)Rode korrels (maximaal, %)Groene korrels (maximaal, %)Kalkachtige korrels (maximaal, %)Voze korrels, stro, kaf e.a. verontreinigingen (maximaal, %)51,01,02,02,01,0102,02,53,03,03,0152,53,54,04,05,0203,55,56,06,07,0In het bijzonder de normen crack en verontreinigingen beïnvloeden de slijprendementen enhet totaalrendement van de padie tijdens en na droging.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 2 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEHoewel de “potentiële milling yield” van natte padie niet kan worden bepaald zonder dezete drogen is deze waarde een belangrijke referentiewaarde om de kwaliteit van deaangevoerde padie te bepalen en ook achteraf de efficiency van het droog-, opslag- enverwerkingsproces te kunnen toetsen. De resultaten van de molen test van de vjo 2007 (5)bewezen het belang daarvan.2.2. OPKOOP PADIE2.2.1 Factoren die de kwaliteit beïnvloedenHet tijdstip van oogsten en de omgevingsomstandigheden tijdens de rijping kunnen deaanzet geven voor een cracktoename door voornamelijk de vochtopname na de ongelijktijdigerijping en droging van korrels aan de aar. Het optimale oogstvochtgehalte kan per rasverschillen. Uit onderzoek is gebleken dat veel fysieke en chemische eigenschappen van dekorrels en hoe die reageren tijdens de rijping, droging en opslag, rasgebonden zijn.Er zijn diverse factoren die zowel de kwaliteit van de aangevoerde natte padie als van de teproduceren eindproducten tijdens het droogproces en tijdens de opslag van de droge padiekunnen beïnvloeden.In chronologische volgorde zijn dit de momenten in de post-harvest keten waarop dezeinvloeden kunnen plaatsvinden en wat daarbij kan misgaan:a) Tijdens de veldproductie Verkeerde rassenkeuze Slechte kwaliteit zaaizaad Verkeerde, onjuiste en onvoldoende cultuurmaatregelenb) Tijdens het oogsten en het transport naar de droger Niet optimaal oogsttijdstip Onjuiste afstelling combine Kwaliteit en snelheid van het transport Geen reiniging van natte padie Geen mogelijkheid tot beluchting van natte padiec) Tijdens het drogen Onjuiste droogtemperaturen en -technieken Geen gescheiden droging van verschillende vochtgehaltes en kwaliteiten.d) Tijdens de opslag Geen gescheiden opslag van verschillende kwaliteiten droge padie. Onvoldoende controle van temperatuur, vochtgehalte en mogelijke besmetting metinsecten of andere plagen. Geen mogelijkheid tot beluchting van droge padie.2.2.2 VeldkeuringHet verdient daarom aanbeveling dat er voordat de definitieve koop wordt vastgelegd ereen veldkeuring plaatsvindt waarbij volgens een vooraf vastgesteld en overeengekomenMODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 3 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEsysteem een aantal controles worden uitgevoerd om vast te stellen of de padie aan degestelde eisen voldoet, bijv.:Rode rijstOnkruidRijpingVochtgehalteHomogeniteit gewasAantasting door ziekten en plagenAls de padie niet aan een aantal minimumeisen voldoet, kan de verwerker er van afzien departij te kopen. Als hij toch besluit, deze partij te kopen zal hij het oogsttijdstip moetenvaststellen. De verwerker is dan wel op de hoogte van mogelijke afwijkende partijen en kandus maatregelen treffen en zich voorbereiden om de partij gescheiden te ontvangen, teverwerken en op te slaan.Figuur 2-1. Visuele controle van de aar en het staande gewas.De opkopers van de molens dienen dienovereenkomstig te worden geïnstrueerd.In bijlage 5 is een model van een veldkeuring formulier opgenomen dat bij de SML gebruiktwerd. Er wordt daarbij wel van uitgegaan dat de definitieve kwaliteit bij de ontvangst van departij wordt vastgesteld en dat dan de definitieve opkoopprijs wordt overeengekomen.2.2.3 OogstenPadie wordt in Suriname mechanisch geoogst met combines. De volgende richtlijnengaranderen dat de kwaliteit van de padie tijdens de oogst gehandhaafd blijft en dat verliezentot een minimum worden beperkt.Op het juist oogsttijdstip en bij het juiste vochtgehalte oogsten.De combine goed afstellen.De opname van vocht door de droge korrels (re-wetting) voorkomen.Vertraging in het transporteren van de natte padie van het veld naar de drogervermijden.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 4 of 12

Head rice (%)IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEJuiste oogst tijdstip en vochtgehalteHet vaststellen van het oogsttijdstip is naast de veldkeuring een van de belangrijkstebeslissingen in de rijstproductieketen die de eindkwaliteit kan beïnvloeden.De padie mag niet te vroeg en ook niet te laat worden geoogst.Het vochtgehalte en het rijpingsproces van de korrels spelen daarbij een belangrijke rol. Alsgevolg daarvan zal bij het oogsten met de volgende aspecten rekening moeten wordengehouden:Bij te vroeg afoogsten ligt het percentage groene korrels (vochtgehalte >24%) tehoog, en bij overrijpe padie daalt het vochtgehalte soms zelfs beneden 16%, waardoorer crack ontstaat en het slijprendement van de padie omlaag gaat.In principe wordt daarom geadviseerd om padie bij een vochtgehalte van 20-21% teoogsten, maar in elk geval niet lager dan 18 % en niet hoger dan 23%.De rijping van padie afkomstig van eenzelfde perceel kan zeer ongelijkmatig zijn. Daarbijtreden variaties op in een pluim, tussen pluimen aan de zelfde plant en tussen planten opverschillende plaatsen op het perceel. Dit resulteert in of veel overrijpe korrels als menwacht tot alle korrels rijp zijn of in groene en onvolgroeide korrels als men dat niet doet.Dit is afhankelijk van de veldcondities (hoge en lage plekken) of is mogelijk een gevolgvan de zuiverheid en de kwaliteit van het zaaizaad.Als de verwerker de beste kwaliteit padie wil ontvangen, zal hij daarom goede afsprakenmet zijn leveranciers moeten maken over de vaststelling van het juiste oogsttijdstip.De tijdige beschikbaarheid van combines en vervoer van het veld naar de droger isdaarom ook van groot belang. In sommige gevallen stellen de verwerkers deze terbeschikking. Een goed overleg en goede afspraken hierover tussen padieproducenten enverwerkers is dus noodzakelijk.In fig. 2-2 is aangegeven hoe het rendement van medium graan rijst in de USA verlooptindien afgeoogst bij verschillende vochtgehaltes6560555045401015 20 25 30Paddy moisture at harvest (% wb)35Figuur 2-2. Effect van oogstvochtgehalte op slijprendement van padie.(Head rice yield) medium grain paddy USA, 1995 (10)Aangezien algemeen aangenomen wordt dat extralangkorrelige rijst extra gevoelig is voorcrack zal dit effect voor Surinaamse rijst groter zijn. Bovendien liggen luchttemperatuur enMODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 5 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEluchtvochtigheid in Suriname hoger. Uit eerder onderzoek bij de SML is komen vast te staandat het ideale oogstvochtgehalte 21% bedraagt. In hoeverre dit ook voor de ADRON rassengeldt, moet nog worden vastgesteld.Juiste afstelling combinesDe combines moeten juist worden afgesteld. Deze afstelling kan variëren met het seizoen,het ras en de rijpheid van de padie. De meeste handleidingen van combines geven de basisinstellingvan de combines aan, maar de operator zal deze moeten kunnen aanpassen aan decondities in het veld en de eigenschappen van de diverse rassen.Het tijdstip van afoogsten tijdens een oogstdag bepaalt ook hoe de machine functioneert.Als de padie vochtig is door dauw of regen, wordt aanbevolen te wachten totdat hetoppervlaktevocht van de padiekorrels verdampt is.Voorkomen vochtopname door de droge padieAls droge padiekorrels weer vocht opnemen, kunnen zich scheurtjes in de korrel vormen diebreken tijdens de verwerking (crack) waardoor een lager slijprendement van de padie wordtgerealiseerd. Om dit te vermijden moet de geoogste padie zo snel mogelijk wordengetransporteerd en gedroogd en goed beschermd worden tegen regen.Figuur 2-3. Crack in rijst gezien door een rode lichtfilterVertraging transport voorkomenAls de padie is geoogst, moet die onmiddellijk naar de droger worden getransporteerd. Hetvoor langere tijd achterlaten van geoogste vochtige padie in combine en vrachtwagen, kanresulteren in kwaliteitsachteruitgang, wankleur en zelfs bederf als deze situatie te lang duurt.2.2.4 OpkoopovereenkomstHoewel bekend is dat de meeste verwerkers geen schriftelijke overeenkomsten sluiten metboeren over de aan te kopen padie zullen verwerkers die een kwaliteitsmanagement (ISO)en/of voedselveiligheidssysteem (HACCP) willen invoeren daar wel toe moeten overgaan.In het HACCP-handboek, 2008, samengesteld door een HACCP-deskundige (6) in overlegmet de verwerkingssector, kunnen daar voorbeelden van worden gevonden.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 6 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEIn deze overeenkomsten zullen zowel commerciële condities (prijs, hoeveelheid, ras),voedselveiligheidsaspecten (GAP, GMP) als kwaliteit(standaarden) aan de orde komen.2.3 ONTVANGST VAN NATTE PADIEAangeleverde natte padie is afkomstig van eigen landbouwbedrijven en van derden.In beide gevallen moet elke partij voor inname worden:geregistreerd;gewogen:bemonsterd en geanalyseerd;inname en schonen.In bijlage 6 wordt het processchema weergegeven2.3.1 Registratie en wegingBij de ontvangst van natte padie dienen van elke aangeleverde partij gegevens te wordengeregistreerd.Van elke partij moeten ten minste de volgende gegevens worden vastgelegd:Naam, adres of kavelnummer van de leverancierHet nettogewicht van de partijDatum en tijdstip van wegingHet percentage voos, kaf en andere verontreinigingenHet vochtgehalte van de schone padieIn bijlage 7 wordt een model registratieformulier verstrekt.Het goed vastleggen van deze gegevens is niet alleen belangrijk voor de bedrijfsboekhoudingmaar ook voor het monitoren en evalueren van het verwerkingsproces. Deze gegevens zijnvan belang voor zowel de traceerbaarheid voor de voedselveiligheid als voor deprocesbeheersing en het kwaliteitsmanagement.2.3.2 Bemonstering en analyseAls een partij door de producent wordt geleverd, moet worden vastgesteld of de geleverdepartij aan de overeengekomen leveringsvoorwaarden voldoet.De partij is afkomstig van een of meerdere percelen en wordt meestal in een aantal ladingenmet vrachtwagens en incidenteel in lichters geleverd.Per lading moet daarom een goed doorsnee monster worden genomen en volgensstandaardmethoden worden geanalyseerd, waarbij gebruik gemaakt wordt van geijkteapparatuur.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 7 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBemonsteringDe bemonstering van de partij dient volgens de in het rijstuitvoerbesluit aangegeven ISOstandaardte worden uitgevoerd. In de procedure voor bemonstering van padie (bijlage 8) isaangegeven hoe de bemonstering in een vrachtwagen en in een lichter dient plaats te vindenen welke apparatuur daarbij gebruikt dient te worden volgens de betreffende ISO-standaard(7). Bemonstering tijdens het proces uit de productiestroom, moet volgens een andersysteem plaatsvinden zoals ook aangegeven in bijlage 8.AnalyseDe standaardmethode voor de analyse van geoogste (natte) padie is niet uitvoerigbeschreven in het Rijstuitvoerbesluit/de Caricomrijststandaarden.Daarom wordt in bijlage 9 een model voor deze analyse beschreven gebaseerd op deCARICOM en andere internationale standaarden.2.3.3 Inname en schonenDe aangeleverde en gewogen natte padie bevat meestal tussen de 2 en 5%verontreinigingen. In sommige gevallen kunnen deze verontreinigingen bij slechte kwaliteitpadie oplopen tot wel 10%. Deze verontreinigingen zijn o.a. voze korrels, graszaad, stro,stenen, aarde en houtresten.Figuur 2-4. Geoogste padie voor en na schonenAls de padie niet wordt geschoond voor het drogen, worden bepaalde verontreinigingenmeegedroogd en nemen de verontreinigingen ruimte in beslag waardoor de droog- enopslagcapaciteit omlaag gaan en kosten toenemen. Tevens kunnen ze ook voor verstoppingenen andere problemen in het verwerkingsproces zorgen. Deze verontreinigingen moetendaarom voor het drogen worden verwijderd met behulp van speciale padie reinigersMODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 8 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEEr zijn diverse types voorreinigers voor natte padie, n.l.:1. Zeefmachines met een of meerdere zeeflagen voor het verwijderen van grove en fijneverontreinigingen, zonder afzuiging.2. Zeefmachines met verschillende lagen voor het verwijderen van grove en fijneverontreinigingen en afzuiging van voze korrels en graszaden.3. Trommelzeefreinigers (scalperators) in combinatie met afzuiging.Voor een adequate reiniging wordt aanbevolen om ten minste een, maar bijvoorkeur met tweemachines in 2 stappen te installeren omdat daarmee de beste reiniging wordt bereikt. Vooreen goede reiniging worden de types 2 en 3 aanbevolen.In de figuren 2-5 en 2-6 zijn voorbeelden van types 2 en 3 weergeven.Als de aangevoerde padie niet direct kan worden verwerkt omdat de capaciteit van dedroger (bin- of kolomdroger) niet toereikend is, heeft de verwerker dan twee mogelijkheden:Padie zal tijdelijk opgeslagen moeten worden.Dit zal echter zodanig moeten gebeuren, dat de kwaliteit niet achteruit gaat. Zoals inparagraaf 1.2.2. van module 1 is beschreven, is vers geoogste padie biologisch nogzeer actief. Het is een levend organisme dat vocht en hitte produceert met zijnstofwisseling.De aanvoer wordt stopgezetDit heeft uiteraard gevolgen voor de kwaliteit van het te velde staande gewas, maar iswaarschijnlijk beter dan het opslaan van natte padie onder minder ideale omstandighedengedurende enkele dagen.De droogtemperatuur verhogen en daarmee de droogcapaciteitDit heeft tot gevolg dat er een toename van crack plaatsvindt zoals in de volgendemodule zal worden uitgelegd, met als gevolg lagere slijprendementen.Figuur 2-5. Voorbeeld zeefvoorreinigers natte padie. Superbrix-ColumbiaMODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 9 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 2-6. Voorbeeld trommelzeefvoorreinigers natte padie. Carter Day. USA2.3.4 Bufferopslag van natte padieHet is noodzakelijk dat natte geschoonde padie tijdelijk moet kunnen worden opgeslagen als:er soms sprake is van pieken in de aanvoergescheiden droging van padie met sterk verschillende vochtgehalten mogelijk moetkunnen zijn.Zoals eerder aangegeven in paragraaf 1.2.2. van module 1 heeft natte padie eenstofwisseling, de korrel ademt. Deze neemt zuurstof op en produceert o.a. koolzuur, warmteen vocht.Langdurige opslag van natte padie leidt dus tot hogere temperaturen in de padie (“broei”).Dit zijn ideale condities voor de groei van micro-organismen en insecten en bepaaldechemische en biochemische reacties in de rest van de partij. Hierdoor neemt de temperatuuren het vocht nog sneller toe omdat de micro-organismen ook hitte produceren.Dit heeft als gevolg kwaliteitsachteruitgang en gewichtsverlies door:Vergeling van de rijst.Groei van schimmels en gisten met als gevolg zure en muffe geuren en mogelijke vormingvan toxinen.Sterke afname van drogestof door de versnelde stofwisseling en dus gewichtsverlies.De groei van micro-organismen en de effecten daarvan worden in tabel 2-3 weergegeven.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 10 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMETabel 2-3. Vocht in granen en groei van micro-organismenVochtgehalte Verwachte groei micro-organismen Beschrijving effect op het graan(% natgewicht)30-26 Bacteriën Fermenteren29-26 Actinomyceten Bederf23-27 Gisten Onfris, muffe geur18-23 Schimmels BeschimmeldAls de natte padie gedurende langere periode wordt opgeslagen zonder enigeconditionering kan er besmetting door insecten plaats vinden die de temperatuur verderverhoogt eventueel schade toebrengt aan de padie. Ook kan aanzienlijk gewichtsverliesoptreden.In tabel 2-4 wordt het gewichtsverlies bij diverse vochtpercentages weergegeven.Tabel 2-4. Geschat verlies aan droge stof ten gevolge van ademhaling van de korrels als en functievan het vochtgehalte van padie (1)Vochtgehalte(%)Verlies droge stof(kg/ton/maand)Verlies droge stof(%/maand)18 6 0,620 17 1,722 33 3,324 42 4,226 52 5,228 53 5,3Vers geoogste natte padie dient dus:Binnen 24 uur gedroogd te worden.Alleen langer dan 24 uur te worden bewaard in een opslagcel als de padie kan wordenbelucht met een ventilator waardoor de geproduceerde warmte en vocht wordenverwijderd. Daarbij moet rekening gehouden worden met de maximale veiligeopslagperiodes bij het betreffende vochtgehalte (tabel 2-5).Een ander alternatief is de natte padie te drogen tot een zodanig vochtgehalte dat dezeenkele dagen bewaard kan blijven. In tabel 2-5 zijn de veilige (maximale) opslagperiodes voorde diverse vochtgehaltes weergegeven. Boven deze limieten gaat de kwaliteit snel achteruit.Tabel 2-5. Veilige opslagperiode bij verschillenden vochtgehaltes en bij verschillendepadietemperaturen (8)KorreltemperatuurVeilige opslag periode in dagen bij aangegeven vochtgehalte( o C)14% 15,5% 17% 18,5% 20% 21,5%38 8 4 2 1 0 -32 16 8 4 2 1 027 32 16 8 4 2 121 64 32 16 8 4 2Schone padie met een vochtgehalte van 17% kan dus met goede beluchting nog zeker 4-8dagen bewaard worden voordat deze gedroogd moet worden. De luchttemperatuur speeltdaarbij echter ook een belangrijke rol.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 11 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEAls padie met een hoog vochtgehalte (> 20%) door pieken in de aanvoer voor enkele dagenmoet worden opgeslagen kan deze padie beter worden gedroogd tot ca 17% en wordenopgeslagen (met beluchting) tot de pieken zijn verwerkt. Daarna kan de padie verder wordengedroogd tot het gewenste vochtgehalte.Box 2-1. Richtlijnen opkoop en ontvangstAls een van de opkoopcondities van een inkoopcontract moet de invoeringvan een veldkeuring worden overwogen.Het ideale oogstvochtgehalte in Suriname ligt tussen 20 en 23 %.Geoogste padie moet binnen 24 uur worden gedroogd.Rijst produceert d.m.v. een ademhalingsproces vocht en warmte na de oogsten tijdens de opslag.Hoe hoger het vochtgehalte van padie hoe sneller het ademhalingsprocesplaatsvindt.Padie moet zo goed mogelijk worden gereinigd.Natte padie moet in afwachting van droging worden belucht.Het veilige vochtgehalte voor opslag van padie voor 6-9 maanden bedraagtin Suriname ca 13 %.Rijst kan het beste voor langere tijd worden opgeslagen als padie omdat dekafhuid van de padiekorrel de rijst beschermt tegen externe invloeden.MODULE 2: INKOOP EN ONTVANGST VAN PADIE Page 12 of 12

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEMODULE 3: DROGEN VAN PADIEINHOUD3.1 Doel van het drogen .............................................................................................. 23.2 Het droogproces .................................................................................................. 33.2.1 Vochtgehalte berekeningen en metingen ............................................................. 33.2.2 Principes van het droogproces .......................................................................... 53.2.3 Droogcurve.................................................................................................... 73.2.4 Droogsnelheid en temperatuur .......................................................................... 83.2.5 Fysieke en mechanische eigenschappen van rijst ................................................... 93.2.5 Evenwichtsvochtgehalte (EMC) en evenwichtsgehalte relatieve vochtigheid (ERH). .... 103.2.6 Factoren tijdens drogen die de kwaliteit kunnen beïnvloeden ................................ 123.3 Droogsystemen ................................................................................................... 133.3.1 Zondroging .................................................................................................. 143.3.2 Kunstmatig (mechanisch) drogen ...................................................................... 153.3.3 Batchdrogers ............................................................................................... 163.3.4 Recirculerende batchdrogers .......................................................................... 183.3.5 Kolomdrogers .............................................................................................. 193.3.6 Drogen met rustfasen .................................................................................... 223.3.7 Fluidized bed/ flash droger ............................................................................. 253.3.8 Vergelijking droogsystemen ........................................................................... 283.4 De werking en het onderhoud van de machines ......................................................... 303.5 Troubleshooting .................................................................................................. 30MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 1 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME3.1 DOEL VAN HET DROGENDrogen is het proces waarbij het vochtgehalte van granen wordt verlaagd tot een niveauwaarbij deze veilig kunnen worden opgeslagen. Vertraging in het droogproces, onvoldoendeof inefficiënte droging, zullen de kwaliteit van de granen aantasten en resulteren in verliezen.Tijdens de oogst bevatten de rijstkorrels een hoog percentage vocht. Bij hogevochtgehaltes vindt er een natuurlijke ademhaling plaats die bederf kan veroorzaken. Hogepercentages vocht bevorderen ook de groei van insecten en schimmels die schadelijk zijn.Daarom is het drogen van rijst een kritische factor om te voorkomen dat insectenaantastingen kwaliteitsachteruitgang van rijst en zaaizaad plaatsvindt.Drogen en opslag zijn gerelateerde processen en kunnen soms worden gecombineerd ininstallaties (drogen in silo’s). Opslag van onvoldoend gedroogd graan met een meer danacceptabel vochtgehalte zal leiden tot problemen, welk opslagsysteem ook wordt gebruikt.Daarom geldt dat hoe langer men granen wil opslaan hoe lager het vochtgehalte moet zijn.Aangezien padie een seizoensproduct is dat in Suriname tijdens twee oogstseizoenen wordtgeoogst n.l.Voorjaarsoogst: begin maart tot medio mei.Najaarsoogst: eind augustus tot begin november,en gedurende de rest van het jaar moet worden verwerkt en geleverd, dient deze te wordengedroogd van vochtgehalten van 18 – 23% tot een vochtgehalte beneden 14%. Dit om tekunnen worden opgeslagen zonder dat de kwaliteit achteruitgaat of zelfs bederf en verliezenoptreden. Padie wordt opgeslagen bij een vochtgehalte dat ligt tussen 12,5 en 14%.Het doel van het drogen van padie is om de droge padie veilig gedurende 6-12 maanden tekunnen opslaan en daarna gemakkelijk te kunnen verwerken. In Suriname is gebleken dat alspadie gedroogd wordt tot een vochtgehalte van maximaal 13,0% zonder problemengedurende de rest van het seizoen kan worden opgeslagen en zonder problemen kan wordengepeld en geslepen. Als de padie langer dan 6-9 maanden zal worden opgeslagen wordtaangeraden de padie tot een vochtgehalte van maximaal 12,5 % te drogen.Box 3-1. Doel droogprocesIn principe dient padie in Suriname met een vochtgehalte van ca 21% teworden geoogst en binnen 24 uur te worden gedroogd totdat hetvochtgehalte beneden 13% ligt, en wel op een zodanige wijze dat derasgebonden kwaliteitskarakteristieken voor pel- en slijprendementen zo dichtmogelijk worden benaderd en de verliezen tot en minimum worden beperkt.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 2 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME3.2 HET DROOGPROCES3.2.1 Vochtgehalte berekeningen en metingenHet vochtgehalte van granen wordt bepaald door de hoeveelheid water die zich in hetproduct bevindt. In post-harvest behandelingen wordt vochtgehalte weergegeven op basisvan het natgewicht.De standaardmethode voor de bepaling van het vochtgehalte is de droogstoofmethode(ISO-712:1998) (11)Het vochtgehalte wordt dan als volgt berekend.vochtgehalte natte basis % =gewicht van het vocht in de rijst ∗ 100totaal natgewicht van de rijstGewicht van het vocht = Natgewicht – gewicht na drogen in de droogstoof.Box 3-2. Berekening gewicht na drogenDe volgende formule kan worden gebruikt om het gewicht te berekenen van eenhoeveelheid padie van aanvangsvochtgehalte (Va) dat naar het eindvochtgehalte(Ve) wordt gedroogd.Va = aanvangsvochtgehalte (%) (natte padie)Ve = eindvochtgehalte (%) (natte padie)Ga = aanvangsgewicht (kg, ton)(natte padie)Ge = eindgewicht (kg, ton)(natte padie)Ge = Ga(100 − Va)(100 − Ve)Voorbeeld:1.000 kg natte padie met een vochtgehalte van 20%, wordt gedroogd tot eenvochtgehalte van 13%De droge padie weegt dan:Ge = 1000(100 − 20)= 919, 54 kg(100 − 13)MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 3 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEOm het droog- en opslagproces te kunnen beheersen, moet het vochtgehalte regelmatig enzo nauwkeurig mogelijk worden gemeten voor, tijdens en na het drogen. De gemetenvochtgehaltes worden gebruikt voor:de berekening van theoretische en werkelijke droogverliezen;controle van het droogproces;controle van padie tijdens de opslag.De controle van het vochtgehalte van de padie tijdens het droog- en opslagproces is vangroot belang omdat:Padie met een te hoog vochtgehalte in kwaliteit achteruitgaat (schimmels, insecten,broei) waardoor de economische waarde afneemt.Padie met een te hoog of te laag vochtgehalte lagere rendementen levert bij verwerking.Bij te ver indrogen er sprake is van onnodig gewichtsverlies en te hoog energieverbruik.Het vochtgehalte van de padie wordt op diverse punten in het proces regelmatig gemeten.Bij de ontvangst van de natte padie.Tijdens het drogen.Na het drogen voor het transport naar de opslag.Tijdens het transport van de opslag naar de pellerij.Er zijn naast de standaardmethode ook diverse andere snellere methoden om hetvochtgehalte te meten:1. De semi-ovenmethode met de Brabender (figuur 3-1), waarbij het vochtgehalte directkan worden afgelezen van ca 10 monsters. De totale duur van de bepaling is 60-100minuten.2. De snelle elektrische vochtmeters (figuur 3-2) zijn gebaseerd op de twee volgendeprincipes:(a) Het geleidings- of weerstandstype (Conductance or resistance type). In dit typevochtmeters wordt de elektrische geleiding in de rijst tussen twee elektrodesbepaald. Hiermee kan snel het vochtgehalte worden vastgesteld.Een van de nadelen van deze meters is dat de nauwkeurigheid in belangrijke mateafhangt van een gelijkmatige verdeling van het vocht over de korrel. Pas gedroogdepadie geeft daarom te lage waarden omdat het buitenoppervlak droger is. Evenzogeeft net bevochtigde rijst te hoge waarden. Deze meters kunnen vocht metentussen 7% en 23%. Beneden of boven dit gebied treden er fouten of. Enkelefabrikanten zijn: Marconi, Kett, Universal Moisture Meter, KPM, Agil, Hart,Protimeter en Siemens.(b) Het diëlektrische type (capacitance or dielectric type). Met deze meter wordt eengroot monster geplaatst tussen twee condensorplaten. Gemeten wordt dediëlektrische eigenschappen van de rijst. Een ongelijke verdeling van hetvochtgehalte heeft bij deze methode minder invloed op de nauwkeurigheid. Hierdoorkan dus een groter traject worden gemeten. Zij worden onder andere gebruikt voorhet meten van pas gedroogde rijst, mengsel van natte en droge padie en erg drogeof erg natte rijst. Ze gebruiken grotere monsters en geven daardoor meerrepresentatieve metingen. Een nadeel is de juiste afstelling. Deze meters moetendus vaak worden gecontroleerd t.o.v. de standaardmethode. Belangrijkste merkenzijn: Burrows, Motomco, Cera, Kappa, Lippke, Steinlite, Dole en CAE.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 4 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEVanwege mogelijke afwijkingen is het daarom van het allergrootste belang dat de gebruiktevochtmeters regelmatig, tenminste voor de aanvang van elk oogstseizoen, worden geijkt.Figuur 3-2. Weerstandstype vochtmeterFiguur 3-1. Semi-ovenmethode vochtmeter3.2.2 Principes van het droogprocesHet drogen van padie houdt in dat de korrels worden blootgesteld aan omgevingslucht meteen lage relatieve vochtigheid of verhitte lucht. Daardoor verdampt het vocht uit de korrelsen de droge lucht verwijdert het vocht uit de padie. Omdat droogpraktijken een belangrijkeinvloed kunnen uitoefenen op de kwaliteit van consumptie padie of padie zaad, is het vanbelang om kennis te nemen van de fundamentele principes van het droogproces.Droging van rijst vindt plaats wanneer de dampdruk in de rijstkorrel groter is dan in deomgevingslucht. Het vocht in het in de korrel is iets moeilijker te verdampen dan vrij water.Er is steeds meer energie nodig als de korrel droger wordt. Daarom wordt het droogprocesminder efficiënt bij de lagere vochtgehaltes.Omdat vocht wordt verwijderd van het oppervlak van de korrels, ontwikkelt zich in de korreleen vochtgradiënt waarbij het centrum van de korrel een hoger vochtgehalte heeft als hetoppervlak. In het begin is de droogsnelheid aan het oppervlak hoog, maar binnen een korttijdsbestek, wordt de droogsnelheid beperkt door de (lagere) snelheid waarmee het vochtzich van het centrum naar het oppervlak beweegt.De snelheid van deze interne vochtbeweging kan verhoogd worden door het verschil indampdruk tussen omgevingslucht en de korrel te vergroten. Normaal wordt dit bereikt doorde temperatuur te verhogen waardoor de korrel wordt verhit.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 5 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEWater of lucht stroomt altijd van een punt met hoge druk naar een punt met een lage druk.Voorbeelden daarvan zijn lucht dat uit een ventiel van een band stroomt. Water dat van dehydrofoortank via de waterleiding uit de kraan stroomt.Wat gebeurt nu in de padiekorrel? Het vocht in de buitenlucht heeft een dampdruk die wordtbepaald door de hoeveelheid verdampte water die bij een bepaalde temperatuur in de luchtaanwezig is. Dat is aan een maximum gebonden bij een bepaalde temperatuur. Dan noemen wede lucht verzadigd. Het vocht in de korrel heeft ook een druk, dat noemt men dan de“dampdruk”. Als de dampdruk in de korrel groter is dan de “dampdruk” van deomgevingslucht staat de korrel vocht af aan de omgevingslucht. Het omgekeerde kan ookplaatsvinden als de dampdruk van de omgevingslucht hoger is dan in de padiekorrel; danneemt de korrel juist vocht op.Als na enige tijd de korrel geen vocht meer afstaat aan de buitenlucht dan is er eenvochtevenwicht bereikt. Het vochtgehalte waarbij dit plaatsvindt, wordt bepaald door dedampdruk in de lucht die ook weer wordt bepaald door de temperatuur van de (droog)lucht.Door de temperatuur van de drooglucht te verhogen neemt de korreltemperatuur toe enneemt het verschil in dampdruk toe en droogt de padie sneller.Rijst verliest of neemt vocht op afhankelijk van het vochtgehakte van de padie en deomgevingslucht. Als de vochtigheid van de omgevingslucht laag is, zal padie met een hoogvochtgehalte vocht verliezen totdat er een evenwicht is bereikt. Als de luchtvochtigheidhoog is zal de padie vocht opnemen. De relatie tussen luchtvochtigheid en het vochtgehaltevan de padiekorrel wordt in figuur 3-3 weergegeven. De relatie wordt enigszins beïnvloeddoor de temperatuur zoals uit de grafiek blijkt.Figuur 3-3. EVG- Evenwichtsvochtgehalte voor padieMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 6 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEEen andere manier om het EVG te omschrijven is dat als rijst wordt geplaatst in een geslotencontainer met een constante temperatuur en constante luchtvochtigheid het uiteindelijk eenevenwichtsvochtgehalte bereikt dat in relatie staat tot de luchtvochtigheid en detemperatuur.3.2.3 DroogcurveIn padiekorrels bevindt vocht zich op twee plaatsen: aan het oppervlak van de korrel:“oppervlaktevocht” en in de korrel: ”intern vocht”. Het oppervlaktevocht zal gemakkelijkverdampen wanneer het graan aan hete lucht wordt blootgesteld. Het interne vochtverdampt veel langzamer omdat het door de korrel naar het oppervlak moet wordengetransporteerd. Daardoor verdampt het oppervlaktevocht veel sneller dan het internevocht. Dit resulteert in verschillende droogsnelheden op verschillende momenten in hetdroogproces.De droogcurve in figuur 3-4 geeft aan hoe het vochtgehalte in de padiekorrel en dekorreltemperatuur verandert. Hieruit blijkt dat de droogsnelheid niet constant is maar zichwijzigt gedurende het droogproces. Ook de temperatuur van de korrel verandert met detijd.Figuur 3-4. Theoretische droogcurveTair = droogluchttemperatuurTraject I: OpwarmingTraject II: Constante drogingsnelheidTraject III: Afnemende drogingsnelheidEr is sprake van drie zich opvolgende trajecten:MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 7 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMETraject I. OpwarmingDe droogsnelheid neemt langzaam toe. Wanneer de korrel wordt blootgesteld aan hete luchtneemt men in het begin slechts een geringe afname van het vochtgehalte waar. Dit gebeurtomdat alle energie van de warme lucht wordt gebruikt om de korrel te verwarmen tot dedroogluchttemperatuur.Traject II. Constante drogingsnelheidZodra de korrel de droogtemperatuur bereikt, begint het oppervlaktevocht te verdampen.Tijdens deze periode wordt alle hitte van de drooglucht benut om het oppervlaktevocht teverdampen en is de hoeveelheid vocht die per tijdseenheid wordt verdampt gelijk. In dezeperiode blijft ook de korreltemperatuur gelijk.Traject III. Afnemende drogingsnelheidNaarmate het droogproces vordert, duurt het steeds langer voordat het interne vocht aanhet oppervlak van de korrel verschijnt om te verdampen. En is de verdampte hoeveelheidvocht per tijdseenheid niet langer gelijk, maar neemt af. De droogsnelheid neemt af en eendeel van de hitte van de drooglucht zal de korrel verder opwarmen. Voor padie vindt hetvochtgehalte waarbij de droogsnelheid begint af te nemen onder de 18%.Met deze gegevens: de droogcurve en het kritieke vochtgehalte van 18% als richtlijn kunnendroogprocedures worden ontwikkeld.3.2.4 Droogsnelheid en temperatuurGebruikmakend van het kritische vochtgehalte van 18% zoals aangegeven in figuur 3-1, kaneen aantal aanbevelingen gedaan worden voor droogprocedures voor padie. Dezeaanbevelingen kunnen onafhankelijk van het ras worden toegepast bij zowel zondroging alskunstmatige droging.Tijdens het drogen van padie wordt er hitte gebruikt om het vocht in de padiekorrel teverdampen en een luchtstroom om het verdampte vocht af te voeren.De droogsnelheid wordt bepaald door:De eigenschappen van de verschillende rassen. De fysieke en chemische eigenschappenvan verschillende rassen zullen de droogsnelheid verschillend beïnvloeden, omdat hethittetransport en de verdampingsnelheid verschillen.Het aanvangsvochtgehalte van de korrel. Natte granen drogen sneller dan droge granen.De temperatuur en luchtvochtigheid van de drooglucht. De snelheid waarmee rijstdroogt, wordt aanmerkelijk beïnvloed door de temperatuur en luchtvochtigheid van delucht die door de padie stroomt.De luchtsnelheid. Natuurlijke stroming van lucht is niet voldoende om grote hoeveelhedenvocht uit rijst te verwijderen.Naarmate het aanvangsvochtgehalte toeneemt, neemt de droogduur dus toe. In principegeldt dat hoe hoger de droogtemperatuur, hoe hoger de droogsnelheid.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 8 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBoven een vochtgehalte van 18% kan de droogsnelheid dus worden opgevoerd door detemperatuur op te voeren, zonder dat de korreltemperatuur toeneemt. Beneden 18% echterzal een hoger vochtgehalte niet alleen de droogsnelheid beïnvloeden, maar ook de korreltemperatuurstijgt waardoor er schade aan de korrel kan ontstaan. Daarom kunnen hogetemperaturen gebruikt worden om de padie te drogen tot 18% (oppervlaktewaterverwijderen), maar beneden 18% moeten lagere temperaturen gebruikt worden om hetinterne vocht te verwijderen.Voor zaaizaad geldt dat de droogtemperatuur nooit de 43 o C mag overschrijden omdatdaardoor het graan wordt oververhit en het embryo (kiempje) wordt vernietigd. Van padiedie een uur wordt blootgesteld aan een droogtemperatuur van 60 o C kan de kiemkracht van95% naar 30% dalen. Twee uur bij 60 o C kan de kiemkracht doen dalen tot 5%.3.2.5 Fysieke en mechanische eigenschappen van rijstKennis van de fysieke en mechanische eigenschappen van de rijstkorrel wordt gebruikt tijdenshet verbouwen, oogsten, drogen, de opslag en de verwerking van rijst. De volgendeeigenschappen van de korrels kunnen de kwaliteit van de padie drastisch beïnvloeden omdatdeze eigenschappen de reactie van korrels onder verschillende verwerkingsconditiesbeïnvloeden en daardoor ook het uiteindelijk slijprendement. Slijprendementen zijn van grootbelang voor rijstverwerkende bedrijven.Korrelafmetingen (lengte, breedte, dikte).Massa-eigenschappen (dichtheid, poreusheid, weerstand tegen luchtstromen,rusthoek).Thermische eigenschappen (specifieke warmte, hitte geleiding).Hygroscopische eigenschappen (EVG, vochttransport, diffusie).Mechanische eigenschappen (weerstand tegen druk in de lengte en breedte, elasticiteit,hardheid).Vochtopname-eigenschappen (van belang voor, tijdens en na de oogst; tijdens en na hetdrogen).Deze eigenschappen kunnen ook worden beïnvloed door cultuurmaatregelen zoals bemestingetc. Er kunnen dus tussen rassen zodanige verschillen bestaan, dat bij menging van rassentijdens het drogen deze verschillen zullen reageren op bepaalde droogomstandigheden zoalsdroogtemperatuur en relatieve vochtigheid van de lucht. Uit onderzoek is gebleken dat veelvan de genoemde eigenschappen van de korrels en hoe die reageren tijdens de rijping,droging en opslag, rasgebonden zijn.GeometrieVerschillende rijstrassen hebben een verschillende geometrie. De verschillende configuratiesreageren daarom verschillend op de gegeven voorwaarden. De verhouding tussenkorreloppervlakte en korrelvolume zijn verschillend. Daarom schijnen de verschillenderijstsoorten (kort, lang) met een verschillende snelheid te drogen onder gelijkeomstandigheden. Hetzelfde principe is ook van toepassing op re-absorptie (vochtopname)door de droge padie en rijstkorrels.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 9 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEIn principe geldt dan dat grotere en dikkere korrels sneller crack zullen vormen dan kleinere,dunnere korrels tijdens drogen en vocht re-absorptie. Kennis van de diverse fysieke enchemische eigenschappen van de verschillende rassen is dus van groot belang voor deverwerkers.Er gelden algemene regels voor het produceren, drogen, verwerken van alle rijsttypen envormen, maar elk ras, type en vorm heeft een eigen unieke reactie op bepaalde processen ofcondities.De “glass transition temperature”Dit is de temperatuur waarbij volgens onderzoekers (11) de structuur van het zetmeel in dekorrel van glasachtig tot rubberachtig of omgekeerd veranderd. Deze verandering speelt eenbelangrijke rol bij het ontstaan van crack in de korrels en daardoor van breuk bij het pellen enslijpen. De “glass transition temperature” speelt daarom een belangrijke rol bij hetonderzoek naar het belang en de duur van rustfasen (tempering) bij kolomdrogers. Inbindrogers daalt bij hogere laagdikten de onderste laag sterk in vochtgehalte bij hogeredroogtemperaturen en kan mogelijk de onderste laag padie beneden de “glass transitiontemperature” dalen waardoor sneller scheurtjes ontstaan. Naarmate het vochtgehalte hogerligt, zou deze temperatuur volgens de literatuur lager liggen”.Uniformiteit van de padieAl voor de aanvang van het droogproces is er vaak een verschil in vochtgehalte tussen dekorrels in een partij afkomstig van een bepaald perceel. Afhankelijk van het droogsysteemkunnen deze verschillen verder toenemen. Vooral in de bindroger droogt de padie aan delucht aanvoerzijde (onderste laag) veel sneller dan bij de uitvoer (bovenste laag). Ditresulteert in grotere vochtverschillen tussen de korrels aan het eind van het droogproces.Door dit effect te voorkomen, wordt de eindkwaliteit verbeterd. Regelmatig keren van padieop de droogvloer en het tussentijds mengen van de padie in de bindrogers kan dit effectvoorkomen.3.2.6 Evenwichtsvochtgehalte (EMC) en evenwicht relatieve vochtigheid (ERH).De droogsnelheid wordt ook beïnvloed door:De omgevingsluchttemperatuur.De relatieve vochtigheid van de omgevingslucht.De drooglucht temperatuur.De hoeveelheid lucht en de snelheid waarmee die door de padie wordt geblazen.EvenwichtsvochtgehalteLucht met een lage relatieve vochtigheid droogt sneller dan lucht met een hoge relatievevochtigheid. Lucht met een lagere relatieve vochtigheid kan namelijk meer vocht opnemen endroogt dus sneller.Rijst is hygroscopisch (neemt gemakkelijk vocht op) en zal dus vocht opnemen en afstaan.Rijst neemt vocht op of staat vocht af afhankelijk van de vochtigheid van de omgevingslucht.Uiteindelijk is de rijst in evenwicht met de omgevingslucht. Dit vindt plaats bij hetMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 10 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEevenwichtsvochtgehalte (EMC). Bij wijziging in de temperatuur en dus de relatievevochtigheid van de omgevingslucht kan de EMC veranderen. De rijst neemt dan vocht op(vochtige lucht) of staat vocht af (droge lucht). Het evenwichtsvochtgehalte is in beginselafhankelijk van de relatieve vochtigheid, maar varieert in mindere mate ook met detemperatuur.Uit tabel 3-1 blijkt bijvoorbeeld dat bij 77% relatieve luchtvochtigheid (RV) en eenluchttemperatuur van 32 o C, padie 13,9 % vocht zal bevatten (in rood aangegeven). Dat isveilig voor de opslag van padie. Als bij hetzelfde vochtgehalte de RH stijgt boven 85%, zalpadie die aan de buitenlucht wordt blootgesteld na een bepaalde tijd bij een vochtgehaltevan 15,5% (in blauw aangegeven) bereiken waardoor de padie gevoeliger is voor bederf. Hetvochtgehalte van opgeslagen droge padie zal automatisch toenemen in het regenseizoen totonveilige niveaus hoe droog de padie ook was. Daarvoor is het van belang om vochtopnametijdens langdurige opslag van rijst te voorkomen.Tabel 3-1. Evenwichtsvochtgehalte van padie bij verschillende vochtgehaltes.Evenwicht relatieve vochtigheid(ERV)Als padie in een gesloten omgeving wordt opgeslagen (zak, silo, container) is deomgevingslucht niet in contact met de buitenlucht. Daardoor zal de relatieve vochtigheid eenevenwicht bereiken met het vocht in de padie. Dit noemt men de evenwicht relatievevochtigheid (ERV). Hoe hoger het vochtgehalte van de padie dus, hoe hoger de ERV. In hetalgemeen wordt een relatieve vochtigheid in de opslag van 65 % of minder beschouwd alseen goede voorzorg tegen de ontwikkeling van schimmels.In tabel 3-2 wordt deze relatie voor tropische omstandigheden weergegeven.Tabel 3-2. Hygroscopisch evenwicht voor padie in % relatieve vochtigheid (8)VochtgehaltePercentage relatieve vochtigheid bij temperatuur(%)21 o C 24 o C 27 o C 29 o C 32 o C 35 o C 38 o C10 45,4 46,8 48,2 49,6 51,0 52,4 53,912 61,1 62,2 63,3 64,4 65,5 66,6 67,714 74,0 74,8 75,6 76,3 77,1 77,8 78,616 83,5 84,0 84,5 85,0 85,5 86,0 86,418 90,1 90,4 90,6 90,9 91,2 91,5 91,820 94,2 94,4 94,6 94,7 94,9 95,0 95,2MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 11 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEAangezien de luchttemperatuur in Suriname varieert tussen 24 o C en 38 o C, zullen padie enrijst dus vocht opnemen zodra de relatieve vochtigheid van de omgevingslucht bij eenvochtgehalte van 12% boven 63% stijgt en bij een vochtgehalte van 14% boven 75%.Daarbij moet er ook rekening gehouden worden met het feit dat de relatieve vochtigheid vande omgevingslucht in Suriname varieert tussen minimaal 67 en maximaal 100%. Demaandelijkse gemiddelde luchtvochtigheid varieert van 86 – 97% terwijl de temperatuurvarieert van 22,9 – 32,4 o C.De tabellen 3-1 en 3-2 spelen ook een belangrijke rol bij de beluchting van zowel natte alsdroge padie.Verder spelen bij het droogproces ook een rol:De droogmethodeHet type drogerDe doelmatigheid van de apparatuur3.2.7 Factoren tijdens drogen die de kwaliteit kunnen beïnvloedenIn dit geval wordt met de kwaliteit voornamelijk bedoeld: het rendement aan hele geslepenkorrels dat na pellen en slijpen van de gedroogde padie wordt geproduceerd. Dit bepaaltnaast andere factoren in belangrijke mate de economische waarde van de padie. Hoe meerbreuk na het pellen en slijpen, hoe lager de padiewaarde.Tijdens het drogen treedt er een vochtgradiënt op in de korrel. D.w.z. dat er is dus in hetcentrum van de korrel een hoger vochtgehalte is dan aan de oppervlakte van de korrel,waardoor er spanningen in de korrel optreden als er te snel wordt gedroogd. Bij te hogedroogtemperaturen kunnen er scheurtjes in de korrel ontstaan (crack).De vorming van crack is een belangrijk element bij de realisatie van het optimaalslijprendement. Crackvorming kan worden gereduceerd als de volgende richtlijnen wordengevolgd.Juiste rassenkeuzeRassen verschillen in hun gevoeligheid voor crackvorming. Medium graan is gevoeliger voorcrackvorming dan langgraan. Maar zelfs in een zelfde type rijst kunnen er verschillen bestaan.Rassen die veel homogener afrijpen vertonen veel minder crack. Veredelaars selecterenrijstrassen soms juist met een iets grotere spreiding in bestuiving zodat slechteweersomstandigheden tijdens de bloei minder invloed hebben op de opbrengst. Rassen diegevoelig zijn voor crack, moeten dus bijzonder voorzichtig behandeld worden tijdens deproductie, oogst en verwerking, om de schade te beperken.Juiste teeltmaatregelenGebruik van de juiste cultuurmaatregelen om een uniforme rijping te garanderen.Gebruik de juiste zaaidichtheid en zaai gelijkmatig om late uitstoeling te voorkomen.Breng kunstmest gelijkmatig aan. Gebieden met minder stikstof rijpen later dan die metvoldoende stikstof.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 12 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEEgaliseer de velden om ongelijkmatige velden te verminderden die de tendens hebbenlater te rijpen, of oogst deze later af.Optimaal oogstvochtgehalteDe meeste rassen moeten worden afgeoogst bij vochtgehaltes boven 20%. Korrels met eente hoog vochtgehalte hebben vaak een lager slijprendement omdat een groter deel van dekorrels kalkachtig of onvolgroeid is. Bovendien is het oogsten bij vochtgehaltes boven 25%bedrijfseconomisch niet aan te raden i.v.m. hogere droogkosten.Ook grote schommelingen van temperatuur gedurende een etmaal bij helder weer,veroorzaken crack. De padie droogt namelijk overdag versneld door de hoge temperaturenwaardoor het vochtgehalte van een deel van de korrels beneden het kritische vochtgehaltevan 18% kan dalen. ’s Nachts neemt de relatieve luchtvochtigheid toe omdat de temperatuurdaalt. Er ontstaat dauw op de korrels waardoor de droge korrels weer vocht opnemen.Partijen padie met hoge en lage vochtgehaltes gescheiden verwerkenDe droge padie kan bij menging vocht opnemen van de natte padie, waardoor crack ontstaat.Geen droge padie op nattere padie storten in een bindrogerDe droge padie neemt weer vocht op als de drooglucht eerst door de natte padie stroomt.Ventileer padie niet als de luchtvochtigheid te hoog isBij ventileren met buitenlucht met een relatieve vochtigheid die boven de ERV ligt, neemt depadie weer vocht op.Verwijder niet teveel vocht per droogstapDit wordt later tijdens de training uitvoerig besproken.3.3 DROOGSYSTEMENPadie wordt met de volgende systemen gedroogd:a) Zondroging Aan de aren op het veld d.m.v. de zon. Padie op betonnen droogvloer of zeilen d.m.v. de zon.b) Mechanische/kunstmatige droging Batchdrogers. Continue drogers.In Suriname wordt padie voornamelijk gedroogd in schuine bindrogers. Incidenteel is er eenenkele vlakke bindroger en kolomdroger in gebruik. Droging in de zon op droogvloeren komtniet meer voor.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 13 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME3.3.1 ZondrogingMet deze traditionele methode wordt natte padie aan deaar op het veld gedroogd en daarna met de handgedorst om tenslotte op een zeil of betonnendroogvloer verder te worden gedroogd d.m.v. zonneenergie.Dit systeem wordt in Suriname niet meertoegepast voor consumptiepadie, omdat de kwaliteitdaardoor achteruitgaat.Ook wordt natte padie geoogst met een combine op eendekzeil of betonnen vloer gedroogd met zonne-energie.Om te voorkomen dat de temperatuur van de korrels tehoog stijgt door de intense zonnestralen, wordt depadie regelmatig gekeerd met speciale harken.Figuur 3-5. ZondrogingSommige boeren in Suriname die zelf hun zaaizaad produceren, gebruiken dit systeem nogsteeds.Voordelen van dit systeem zijn:Gratis energie (zon en wind)Geringe investeringenNadelen zijn:Afhankelijkheid van het weer. Bewolking verlaagd de drogingsnelheidAls het regent kan niet worden gedroogd.Door deze vertragingen kan er dan een toename van de activiteit van de korrelsplaatsvinden met als gevolg schimmelgroei en vergeling.Controle van de temperatuur is zeer moeilijk. Door oververhitting of vochtopname wordtde slijpkwaliteit van de padie minder omdat er o.a. meer breuk bij slijpen ontstaat tengevolge van crackvorming.Het is arbeidsintensief en de droogcapaciteit is beperkt.Er zijn echter technieken om de kwaliteit van zongedroogde padie te verbeteren.De kwaliteit van zongedroogde padie kan worden verbeterd door de volgende richtlijnen tevolgen:De padie spreiden met een laagdikte van 2 – 4 cm.Continu mengen van de padie, bij voorkeur om de 30 minuten om uniforme droging tekrijgen.De padie beschermen op erg hete dagen op het heetste moment van de dag met eenzeil om de korreltemperatuur niet boven 50 o C te doen stijgen.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 14 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe padie onmiddellijk te bedekken als het gaat regenen. Vochtopname van de korrelveroorzaakt crack en daardoor breuk tijdens het verwerken van de padie.Verontreiniging van de padie met andere materialen voorkomen en dieren op een afstandhouden.Het vochtgehalte en de temperatuur van de padie regelmatig controleren.Naast voornoemde factoren die de droogsnelheid beïnvloeden en door de operator kunnenworden beïnvloed zijn de volgende niet te controleren:Temperatuur en luchtvochtigheid (drogen in vochtige tropische klimaten is daarom alleeneffectief gedurende enkele uren overdag wanneer de temperatuur hoog is en deluchtvochtigheid laag).Aanvangsvochtgehalte van de padie (natte granen drogen sneller dan droge granen)Luchtsnelheid (hoe meer wind hoe hoger de droogsnelheid).3.3.2 Kunstmatig (mechanisch) drogenKunstmatig drogen houdt in dat we machines gebruiken om te drogen waarbij gebruikt wordtgemaakt van verwarmde lucht. Het is de bedoeling om daardoor het droogproces teversnellen. Dit is in het bijzonder van belang als men grotere hoeveelheden padie wil drogenin commerciële installaties.Voordelen van dit systeem zijn:Het proces kan beter worden beheerst waardoor de droging gelijkmatiger is en dekwaliteit verbetert.Niet afhankelijk van het weer waardoor continu gedroogd kan worden.Grotere capaciteiten kunnen worden gehaald.Minder arbeidsintensief.Nadelen zijn:Vraagt aanzienlijke investeringen, afhankelijk van het type droger.Er moet voor energie worden betaald. Elektriciteit en eventueel brandstof voor debrander.Men heeft beter opgeleide operators en managers nodig.Men onderscheidt bij kunstmatig drogen twee systemen:a) Batchsystemen Schuine bindroger Vlakke bindroger Recirculatie drogersb) Continue systemen Kolom- of torendrogers Schuine continue banddrogers Fluidized bed drogers TrommeldrogersHet verschil tussen deze systemen is dat bijv. de batch droger een batch(partij)systeem is,waarbij met lage luchtsnelheden en lage temperaturen steeds een partij wordt gedroogd,MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 15 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEterwijl de kolomdroger en de continue droger kan drogen in een continue stroom met hogereluchtsnelheden en hogere temperaturen.Door de hogere luchtsnelheden kunnen hogere temperaturen worden gebruikt in dekolomdroger en de fluidized beddroger dan in de bindroger. Voor deze training wordenalleen de batchdroger, de kolomdroger en de fluidized beddroger behandeld.Degenen die geïnteresseerd zijn in de “schuine continue banddroger”, en de“trommeldroger” wordt verwezen naar de volgende websites:http://www.alvanblanch.co.uk/rice&coffee.htmhttp://www.aeroglide.com/rotary.htmlDe trommeldroger (al dan niet met vacuüm) wordt voornamelijk gebruikt voor het drogen vande natte, geweekte parboiled padie.3.3.3 BatchdrogersBij een bin- of bakkendroger wordt de padie gestort in een of meer bakken met eengeperforeerde stalen bodem. Via een droogkanaal wordt met een ventilator warme luchtdoor de laag padie geblazen. De laagdikte varieert meestal tussen 50 en 100 cm.De ideale droogtemperatuur is zoals uit onderzoek is gebleken tussen 39 en 42 o C.De droging begint onderin de laag padie vlak boven de geperforeerde bodem van de bakken.De warme drooglucht neemt vocht op uit de natte padie totdat de lucht verzadigd is.De eerste 2-3 cm wordt eerst gedroogd door de warme lucht. Als deze padie gedroogd is,wordt de volgende 3 cm gedroogd. Dit noemen we het droogfront (figuur 3-6). OnderSurinaamse omstandigheden beweegt het droogfront zich met een snelheid van ca. 3 cm peruur van onderen naar boven in de laag padie. Bij een laagdikte van 75 cm zal de padie in ca.25 uur drogen (uitgaande van een aanvangsvochtgehalte van 21 % en een eindvochtgehaltevan 13-14%).DroogfrontFiguur 3-6. Beweging droogfront in bindrogerFactoren die de droogsnelheid in een bindroger beïnvloedenDe snelheid van het droogfront kan zoals eerder is behandeld echter als volgt afwijken:Hoe hoger het aanvangsvochtgehalte, hoe langzamer het droogfront zich beweegt.Hoe hoger de luchtsnelheid, hoe sneller het droogfront zich beweegt.Hoe hoger de droogluchttemperatuur, hoe sneller het droogfront zich beweegt.Dit droogsysteem houdt in dat de onderste laag padie het langst aan de drooglucht heeftblootgestaan en de bovenste laag het kortst. Dit betekent dat het vochtgehalte van deMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 16 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEonderste laag kan liggen in de buurt van 10% en dat van de bovenste laag ongeveer 15%.Het gemiddelde ligt dan om en bij 12,5%. Wil men een gemiddeld vochtgehalte van 13-13,5% hebben dan mag het vochtgehalte van de bovenste laag iets hoger liggen, bijv. 16-17%.Voor een voorbeeld van het verloop van het vochtgehalte in een laag van 75 cm wordtverwezen naar het simulatiemodel in tabel 3-3.Uitgangspunten simulatieProduct: PadieDroogluchttemperatuur: 40 o CAanvangsvochtgehalte: 20 %Temperatuur uitgaande lucht: 32 o CGemiddeld eindvochtgehalte: 14%Laagdikte: 75 cmLuchtsnelheid: 6 m/min.Droogduur: 18 uurTabel 3-3. Simulatie bindrogerTijdstipvochtgehalte (%)(uur)onderste laag middelste laag bovenste Laag gemiddeld0 20,0 20,0 20,0 20,06 14,2 18,8 19,9 17,812 11,5 15,2 19,5 15,818 10,1 12,6 17,2 13,7Figuur 3-7. Vlakke bin/batch drogerFiguur 3-8. Schuine bindogerIn bijlage 10 is de instructie voor het drogen van padie met een (schuine) bindrogerweergegeven.In Suriname zijn voornamelijk de schuine bindrogers in gebruik.De schuine bindroger bestaat uit de volgende onderdelen:Een aantal gescheiden bakken van beton of hout of een combinatie daarvan met eengeperforeerde stalen bodem.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 17 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe bodem van de bakken is in een hoek van ca. 45 graden geconstrueerd zodatlossing gemakkelijk plaats kan vinden, omdat de storthoek van padie 30-35 graden is.Een ventilator die lucht en verbrandingsgassen of lucht via een warmtewisselaar doorde padielaag blaast.Een betonnen luchtkoker waarbij voor elke bak de luchttoevoer apart kan wordenbediend.Een brander met zware dieselolie of kaf als brandstof om de lucht te verhitten.Een dieseltank met toevoer of een kafbunker met eventueel een automatische toevoernaar de brander.Vaste temperatuurmeters en eventueel automatische temperatuurregistratie.Schuine bindrogers hebben als voordeel t.o.v. vlakke bindrogers, dat ze zelflossend zijn enook gemakkelijk mechanisch te vullen zijn.Een nadeel is, d at de laagdikte varieert omdat de helling van de droger steiler is dan destorthoek van de padie. Volgens een studie van Kartosoewito in Suriname (8) is deluchtsnelheid bovenaan de helling toch hoger dan onderin.Zoals uit figuur 3-8 blijkt worden er horizontale houten louvers in de lengterichtingaangebracht die dit verschijnsel enigszins corrigeren.3.3.4 Recirculerende batchdrogersEr zijn ook batchdrogers die de padie recirculeren tot die droog is. De padie wordt in eenkorte kolom steeds weer omhoog getransporteerd in de droger middels een schroef (figuur3-9) of een elevator (figuur 3-10).Er zijn zowel verplaatsbare types (lage capaciteit) ziefiguur 3-11 als vaste types (hogere capaciteit metrustsectie (tempering bin boven) zie figuur 3-10. Deluchtsnelheid en de luchttemperatuur (60-80 o C )liggen hoger dan bij de bindroger.Voor de Surinaamse extra langkorrelige rijst zijn dezesystemen minder geschikt. De energiekosten liggenhoger en de rendementen van de gedroogde padieliggen lager vanwege de hoge temperaturen en hetsteeds weer omhoog transporteren van de warmepadie.Figuur 3-9. Recirculerende batch type droger (mobiel)MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 18 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 3-10. Recirculerende batchtype droger (vast)3.3.5 KolomdrogersIn een kolomdroger stroomt de padie van boven naar beneden en wordt er lucht door hetomlaag stromend product geblazen.Er zijn de volgende soorten kolomdrogers:1. Niet mengende continue droger2. Mengende type continue “baffle” droger3. Mengende type LSU drogerContinue drogers worden meestal gebruikt in grotere molens, die grotere hoeveelhedenpadie moeten drogen. De luchtstroom kan op verschillende wijze door de padiestroom heengaan. In figuur 3-11 zijn de verschillende luchtstroomrichtingen aangegeven.AirGrainCross Flow Concurrent Flow Counter Flow Mixed FlowFiguur 3-11. Luchtstromen t.o.v. graanstromen in de droogsecties van continue drogersMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 19 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMECross flow (dwars op de stroom) drogers zijn eenvoudig van constructie. De granenbewegen van boven naar beneden tussen twee geperforeerde platen (zeven) terwijl de luchtzich horizontaal door de padie beweegt. Omdat de padie niet mengt, ontwikkelt zich eenvochtgradiënt door de laag. Ze zijn ook minder gevoelig voor verstopping dan de mixed flowdrogers.In Concurrent flow (met de stroom mee) drogers beweegt de lucht zich in dezelfde richtingals de padie. Dit heeft als voordeel dat er sprake is dat de lucht met de hoogstedroogpotentie steeds in contact is met de natste padie. Er kunnen dus hogereluchttemperaturen worden gebruikt voor een sneller droogproces. Het drogen is snellerboven in de droger en langzamer onderin de droger. Dit is in overeenstemming met dedroogeigenschappen van padie.In counter flow (tegen de stroom) drogers beweegt de lucht zich tegen de padiestroom in.Dit systeem is zeer energiebesparend, omdat de drooglucht steeds vocht blijft absorberenonderweg door de steeds vochtigere padie.Mixed flow drogers produceren de beste kwaliteit vanwege het continue mengeffect. Deinlaat en de uitlaatkanalen zijn in afwisselende patronen geplaatst zodat steeds eenluchtstroom met en tegen de stroom in plaatsvindt.In figuur 3-12 is schematischeen niet-mengende (nonmixing)droger weergeven enschema van een mengend type(mixing) (baffle-type) droger enin figuur 3-13 en 3-14 eenschema van een mengendeLSU type drogerweergegeven.Figuur 3-12. Schematische voorstelling non-mixing en mixing LSU-kolomdrogerMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 20 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 3-13. Schematische voorstelling baffle-type mixing kolomdrogerDe baffle mixing droger heeft ongeveer hetzelfde ontwerp als de non-mixing droger. Deafwisselende schuine schotten zorgen er echter voor, dat de padie gemengd wordt tijdenshet stromen naar beneden. Mixing type drogers gebruiken lagere luchthoeveelheden van 50-96 m 3 /minuut per ton en een hogere droogtemperatuur van ca. 66 o C. Er zijn ook modellenmet een zig-zag kolom die aan weerzijden zijn afgesloten met een zeef om de menging tebevorderen. Een ander model heeft een zeef aan de buitenkant. Dit alles verzekert eengoede menging en staat hogere luchthoeveelheden toe.De LSU droger bestaat uit een verticale kolom met rijen van omgekeerde V-kanalen (ziefiguur3-12). Om en om worden de kanalen gebruikt voor inlaat van hete lucht en de uitlaatvan de gebruikte drooglucht. Kaf en ander licht materiaal worden weggeblazen uit de droger.Als de korrels zich naar beneden bewegen in de droger, worden de korrels goed gemengd.Omdat de padie zo in beweging is, gebruiken de mixing type drogers meestal hogeretemperaturen en lagere luchthoeveelheden dan de non-mixing drogers. Uniforme stroming vanpadie door de droger is nodig voor een uniforme droging en efficiënte operatie. Dedoorstroomsnelheid wordt bepaald door het losmechanisme onder in de droger. Er zijn zowelroterende rollers als zwenkende loskleppen in gebruik. De losmechanismen zijn zodaniggeconstrueerd dat ze de schade aan de rijst beperken.De doorstroomsnelheid bij een LSU-droger van de top van de droger tot de uitlaat ismeestal 30 minuten per fase.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 21 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 3-14. Mixing kolom droger-LSU-type droger – Super BrixIn tabel 3-4 zijn de verschillen tussen de “mixing”en “non mixing” type kolomdrogersweergegeven.Tabel 3-4. Verschillen “mixing”en “non-mixing” kolomdrogersEigenschap Non-mixing type Mixing-typeLaagdikte (cm)Luchtsnelheid (m 3 /min/ton)Verblijfsuur padie in droger (min)Droogtemperatuur ( o C)OnderhoudProduct kwaliteit15-25125-2501554Slijtage aan zevenMinder schone padiemogelijk

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEEen aantal rustcellen.Elevatoren, kettingen, banden.Met dit systeem kan padie niet in een stap gedroogd worden van het oogstvochtgehalte tothet veilige bewaarvochtgehalte. Het vochtgehalte van de padie wordt per droogfase met 2%verlaagd. De verblijfsduur in de droger is 15 – 30 minuten bij een droogluchttemperatuur van70 o C.Per passage kan het vocht verder worden verlaagd dan 2% door de droogluchttemperatuurof de verblijfsduur te verlengen. Dit heeft echter een negatief effect op de kwaliteit omdat ermeer crack ontstaat.Continue droogsystemen bestaan daarom altijd uit meerdere droogfasen.Indien met kolomdrogers wordt gedroogd, wordt het vocht in meerdere passages (2-3)verwijderd. Per passage wordt het vochtgehalte gemiddeld met 2% verlaagd. Aangezien hetdroogproces trager verloop naarmate het vochtgehalte afneemt, zal de vochtafname in depraktijk als volgt plaatsvinden:Fase 1: 3% (20-17%)Fase 2: 2% (17-15%)Fase 3: 1 – 1,5% (15-13,5%)Omdat na elke passage het vochtgehalte in het centrum van de korrels veel hoger is dan inde buitenste laag wordt altijd geadviseerd om de padie na elke droogfase enkele uren (6-8uur) te laten rusten zodat het vocht zich gelijkmatig in de korrel verspreidt. Tijdens hetrusten hoeft de padie niet te worden belucht.In het algemeen kan wel gesteld worden dat in kolomdrogers padie met hogere temperaturenen hogere luchtsnelheden dan in de bindrogers gedroogd kunnen worden zonder dat hetrendement negatief wordt beïnvloed, indien er tussen de droogfasen een rustfase wordtingelast.Naarmate het aantal passages toeneemt, neemt het slijprendement van de padie ook toe,zeker als de droogtemperatuur in de laatste droogfases (als het vochtgehalte beneden 17 %daalt) lager ligt dan 55 o C. Er zijn zelfs indicaties tot 6 passages. In de grafieken 4-2 en 4-3 is de relatie tussen droogtemperatuur, head rice yields en passages weergeven.Elke rustfase kan volgens de gangbare principes zelfs 24 uur bedragen waarbij er somssprake is van beluchting met koele lucht. Recente onderzoekingen hebben echter aangetoonddat kortere rustperioden (6-8 uur) zonder beluchting aan te bevelen zijn omdat daarbij de“glass transition temperature” niet wordt gepasseerd.De totale verblijfsduur van de padie in het “multi pass” continue droogsysteem is 2 – 3 uurvoor een reductie van het vochtgehalte met 10%.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 23 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 3-15. Relatie tussen het aantal droog passages en de head rice yieldFiguur 3-16. Relatie tussen droogtemperatuur en de head rice yieldContinue droogsystemen moeten goed worden gepland en vereisen een goed managementom de voordelen ten volle te kunnen benutten. Bovendien vereist het een gestage aanvoervan padie. Kleine boeren, te veel rassen, lage ontwikkeling van werkers en management en derelatief hoge investeringen zijn de redenen waarom kolomdrogers niet haalbaar zijn in kleinereinstallaties.In figuur 3-17 is een schema van een continue kolomdrogersysteem met rustcellenweergegeven.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 24 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 3-17 Flowschema continue kolomdroger met rustcellen - SuperBrix3.3.7 Fluidized bed/ flash drogerDe laatste ontwikkeling is dat men fluidized drogers wil gebruiken voor het drogen van padie.In zowel Thailand als Columbia zijn deze drogers leverbaar. Padie kan worden gedroogd vanca 25-30% vocht naar 18 % vochtgehalte in ca 2-3 minuten. Zonder dat er enigeverandering in kwaliteit en kleur van de korrel ontstaat. De leverancier beweert dat dezedroger een hoger rendement (HRY)garandeert dan bij andere droogmethodes, omdat doorde hoge temperaturen een gedeeltelijke gelatinisering van het zetmeel in de korrel plaatsvindt waardoor eventuele cracks verdwijnen. Men beweert zelf 5 % hoger slijprendementenuit padie te kunnen halen. Dit systeem wordt reeds langer in moderne parboil installatiesgebruikt om natte geoogste padie of geweekte parboil padie (vochtgehalte 35%) te drogenin de eerste fase.Hoe werkt nu deze Fluidized Bed droger? Deze droger wordt ook wel “Flash Droger”genoemd omdat de droging erg snel plaatsvindt.Dit is ook een continue droger die als eerste droogfase in het droogproces kan wordengebruikt. Voornamelijk voor padie met een hoog vochtgehalte is het ideaal om hetvochtgehalte snel te verlagen tot 17-18%.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 25 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe droger gebruikt extreem hoge temperaturen (110-120 o C) voor een snelle verwijderingvan het oppervlaktevocht en kan alleen drogen tot 18% zonder de korrels te beschadigen.Een dunne laag padie wordt door lucht met hoge temperatuur en hoge snelheid via een trilmechanisme over een trilzeef getransporteerd. De padie wordt in feite omhuld door warmelucht getransporteerd over de band. Het stroomt in feite omhuld door warme lucht door dedroger. Vandaar de term “fluidized bed” droger.De fluidized bed droger bestaat uit een droogkamer met een luchtsnelheid van ongeveer 2,3m/sec (138 m/min) en een laagdikte van ca. 10 cm.Er kan ook gebruik gemaakt worden van een kafbrander van het cylcone type. Deze drogerschijnt volgens de leverancier al 6-7 jaar in gebruik te zijn in Thailand.In figuur 3-18 ziet u de droger weergegeven, terwijl in figuur 3-19 procesdiagram inclusiefde kafbrander wordt weergegeven.Figuur 3-18. Fluidized bed dryer –ThailandMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 26 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEFiguur 3-19. Fluidized bed dryer – proces schema – Thailand - RESVolgens de meest recente ontwikkelingen wordt een nieuwere versie van de “Fluidized beddroger” ook samen met het eerder model in een meer fasen systeem gebruikt voor dedroging van 19% tot 13% . In Figuur 3-20 en 3-21 wordt daar een voorbeeld van gegeven.Figuur 3-20. Jumbo bed fluidized bed droger – RISE-ThailandDeze Jumbodroger heeft de volgende specificaties:capaciteit van 10-20 ton per uurVochtreductie per uur 2-4 %MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 27 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDroogluchttemperatuur 50-70 o CMotor: 20 PKDeze machine is een aangepaste versie van de eerdere genoemde Model Fluidbed droger.De volgende aanpassingen zijn daarbij aangebracht:Grotere lengte.Lagere temperaturenLagere luchtvolumesLagere padie vochtgehaltes (18 -19%)De Jumbo wordt hier in combinatie met de bestaande Fluid bed droger gebruikt, die alseerste droogfase wordt gebruikt voor de eerste “Flash droging” tot 19% gebruikt bij hogedroogtemperatuur. Zie voor het schema figuur 3-21.Figuur 3-21. Meerfasen droogsysteem met fluidized bed drogersEen speciale soort continue kolomdroger is de cascade droger. Deze droger is een continuekolomdroger, die een ingebouwde rustfase heeft. De rustfase in langer dan de droogfase.3.3.8 Vergelijking droogsystemenIn de verschillende droogsystemen is er sprake van verschillen in het benodigde motorvermogen,de luchttemperaturen en de luchtsnelheden. Ter oriëntatie in tabel 3-5 eenoverzicht.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 28 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMETabel 3-5. Overzicht technische specificatie meest gangbare (moderne) drogersystemen.Drogertypedroogtemperatuur( o C)Luchtsnelheid(m/min)Verblijfsduurper passageIndroging perpassage (%)Vermogen(PK)Schuine bin < 40 5-7 20-30 uur 5 – 8 20Kolomdroger(LSU) 70-55-50 25 30 min 2Fluidized bed droger 100 -150 138 3 – 4 min 6 -10 20- 75Jumbo droger 50-79 2 - 4 20In al deze systemen kan gebruik gemaakt worden van diverse typen brandstof nl. Staatsolieof kaf.In tabel 3-6 worden de verschillende droogsystemen die in Suriname in gebruik zijn metelkaar vergeleken en met de fluidized bed droger.Tabel 3-6. Vergelijking droogsystemenMethode Systeem Droogtechnologie EigenschappenZondroging Batch Betonnen droogvloer GoedkoopDekzeilenArbeidsintensiefMechanischdrogen methete luchtSlecht slijprendementBatch Vlakke bindroger Goedkoop, ideaal voor lage capaciteitenLokale constructie met beschikbare materialenOngeschoolde arbeidersVochtgradiënt. Redelijk slijprendementArbeidsintensiefHoog brandstofverbruikSchuine bindrogerKan zowel voor lage als hoge capaciteiten worden gebruiktGebruik lokale materialenEenvoudig droogmanagementVochtgradiënt. Redelijk slijprendementBij hogere capaciteiten meer grondoppervlak nodigGeschoolde arbeiders nodigMedium kapitaal investeringHoog elektriciteit en brandstof verbruikContinu Kolomdroger Hoge capaciteit haalbaarEconomics of scaleLager verbruik brandstof en elektriciteitHoge kapitaalinvesteringNiet geschikt voor kleine partijen van verschillende rassenDeskundige operators nodigVergt meer inzicht in procesmanagement van supervisor enmanagers.Continu Fluidized bed droger Hoge capaciteit haalbaarHoge droogsnelheden haalbaar door hoge droogtemperaturenen hoge luchtsnelhedenGereduceerde kans op insectenaantasting vanwege de hogedroogtemperaturenUniform vochtgehalteBeter rendementHoge kapitaalinvesteringNiet geschikt voor kleine partijen van verschillende rassenDeskundigheid vereist van operators en supervisorsHoge droogtemperatuur alleen bruikbaar voor vochttrajectentussen 35% en 18%Vergt meer inzicht in procesmanagement van managers.Hoog energieverbruikMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 29 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME3.4 DE WERKING EN HET ONDERHOUD VAN DE MACHINESTijdens het droog- en opslagproces kan er gebruik gemaakt worden van de volgendemachines zoals omschreven in de procesflow van droog- en opslagfaciliteiten.Weegbrug voor de weging van padieContinu wegende elektronische of kiep (in-line) wegers voor zowel natte als droge padieReinigingsmachine(s) voor zowel natte als droge padieOntvangstcellen voor natte padie met beluchtingBindroger met Staatsolie brander en ventilatorBindroger met kafbrander en ventilatorKolomdroger met StaatsoliebranderKolomdroger met kafbranderRustcellenElevatorenKettingtransporteursBandtransporteursSchroeftransporteursOpslagsilo’s voor bulk droge padieOpslagloodsen voor bulkopslag van droge padie3.5 TROUBLESHOOTINGEen droogsysteem kan de kwaliteit van de padie niet verbeteren maar alleen handhaven.Als een droger slechte kwaliteit padie produceert is het van belang om de padie van dedroger te vergelijken met een referentiemonster van dezelfde partij welke ondergecontroleerde omstandigheden is gedroogd (bijv. in een aircoruimte of in een droogstoofmet geforceerde luchtstroom en een temperatuur < 40 o C)Het is anders heel moeilijk om vast te stellen of de achteruitgang van de kwaliteit al op hetveld heeft plaatsgevonden, of tijdens het drogen.In tabel 3-7 zijn de belangrijkste problemen met mechanische drogers weergegeven enwaarschijnlijke oorzaken en de mogelijke oplossingen aangegevenMODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 30 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMETabel 3-7. Problemen met mechanische drogers , waarschijnlijke oorzaken en mogelijke oplossingenProblemen Oorzaken OplossingenLange droogduur Verkeerde ventilator Fan testen en eventueelvervangenOngelijkmatige drogingGereduceerde luchtstroom doorturbulentie of verhoogde weerstand inluchtdistributie systeemLage temperatuurTe hoge droogtemperatuur inbindrogersMaak de zeven schoon, verruimde droogkamer. en dedroogkanalenVerhoog de temperatuur binnende toegestane grenzenVerlaag de droogtemperatuur.Mengen na eerste drogingVerbeter temperatuurcontroleHoog brandstofverbruik Verkeerde ventilator of onjuistluchtdistributiesysteemVerbeter het luchtdistributiesysteemLuchtstroom te hoogVerlaag de luchtstroom naarnormale niveaus (kleinereventilator)Lage kiemkracht (zaad) Droogtemperatuur te hoog Verlaag droog temperatuurHoog percentage breukna slijpenVochtgradiënt, vochtabsorptie nadrogenInname van padie van verschillendevochtgehaltes. Vochtopname van dedrogere korrels.Te hoge droogtemperatuur en te langdoordrogen veroorzaakt hogervochtgradiënt. Vochtopname nadrogenMeng granen tijdens drogen inbindrogersScheiden van padie met grotevochtverschillenTemperatuur verlagen en/ofdroogduur verkorten.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 31 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBox 3-3. Samenvatting droogprincipesHet optimale oogstvochtgehalte is 20-23 %.Verwijder alle verontreinigingen uit de geoogste padie voor het drogen.Rassen met grote verschillen in fysieke, mechanische en chemische eigenschappen moetenniet gemengd worden tijdens droging.Verschillende rassen hebben verschillende “kritische vochtgehalten waar beneden de korrelgevoeliger is voor toenemende scheurtjes in de korrels (Crack of fissures) bij hogeredroogtemperaturen. Er wordt aangenomen dat dit voor langkorrelige rijst ligt rond ca.18%.De vochtgradiënt tussen het oppervlak en het centrum van de korrel neemt bij snelledroging (hoge droogtemperaturen) snel toe waardoor spanningen in de korrel ontstaan. Bijte snelle droging bij hoge temperatuur ontstaan dus scheurtjes in de padiekorrels dieuiteindelijk het rendement negatief beïnvloeden. Korrels gedroogd bij hogere temperatuurvertonen meer crack dan die bij lagere temperatuur gedroogd.De temperatuurgradiënt in de korrels is tijdens drogen na korte tijd al minimaal.Dit kritische vochtgehalte heeft een zekere relatie tot de zgn “ glass transitiontemperature”, en kan daardoor voor elk ras verschillend zijn.Vochtopname direct na de droging en tijdens de opslag heeft tot gevolg dat dehaarscheurtjes die tijdens de rijping op het veld (vochtopname van droge korrels) entijdens het drogen (te hoge droogtemperatuur in bindrogers of geen rustfases bijkolomdrogers ) ontstaan, zich tot grotere scheuren (cracks) ontwikkelen waardoor derendementen dalen.Er kunnen in droge padie grote verschillen in vochtgehalte tussen de korrels bestaanomdat de beginvochtgehaltes verschillen. Te grote verschillen in vochtgehalte tussen korrelskan leiden tot scheurtjes in de droge korrels door vochtmigratie tussen de korrels.MODULE 3: DROGEN VAN PADIE Page 32 of 32

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEMODULE 4: OPSLAG VAN PADIEINHOUD4.1 Algemeen .................................................................................................... 24.2 Het doel van padieopslag............................................................................ 24.3 Veranderingen die plaatsvinden tijdens opslag ................................................ 24.4 Eisen aan padieopslagfaciliteiten ................................................................... 44.5 Soorten opslagfaciliteiten ........................................................................... 54.5.1 Opslagloodsen ................................................................................... 54.5.2 Silo’s ................................................................................................ 64.6 Monitoren van de conditie van de opgeslagen padie ........................................ 84.7 Ventilatie ............................................................................................... 104.8 Plagen en bestrijding ................................................................................ 114.8.1 Insecten .......................................................................................... 114.8.2 Schimmels ........................................................................................ 154.8.3 Knaagdieren ..................................................................................... 17MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 1 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME4.1 ALGEMEENDe kwaliteit van de padie zal niet verbeteren tijdens opslag, maar kan alleen wordengehandhaafd. Als de conditie van opgeslagen padie verslechtert, is dit meestal eencombinatie van diverse met elkaar in verband staande fatoren zoals oogsten, verwerking enopslagequipement, vochtgehalte, vochtmanagement, bestrijding van besmetting doorinsecten en schimmels en het monitoren van de conditie van de padie. Een effectiefmanagementsysteem zal daar in belangrijke mate aan bijdragen.4.2 HET DOEL VAN PADIEOPSLAGGoede opslagpraktijken voorkomen kwaliteitsachteruitgang en gewichtsverlies, door:Beheer de opgeslagen padie zodanig, dat kwaliteit en gewichtsverliezen wordenvoorkomen. Houd het vochtgehalte van de padie beneden het vochtgehalte dat correspondeertmet 65 % RV (relatieve vochtigheid). Houd de temperatuur van de padie op een niveau dat maximaal 5 o C boven degemiddelde temperatuur uitkomt en wel zo lang mogelijk tijdens de opslagperiode. Controleer de conditie van de padie regelmatig en corrigeer de problemen voordatdeze uit de hand lopen.Ontwerp en beheer een beluchtingsysteem zodat een uniform vochtgehalte entemperatuur kunnen worden gehandhaafd.Sla alleen schone padie op bij een veilig vochtgehalte en temperatuur.Schimmelgroei is minimaal beneden 65% RV. Gist- en bacteriegroei zijn ook bij hogere RVgering. Veilige opslag van padie vindt plaats bij een vochtgehalte beneden 13%. Opslaan vanpadie boven dit vochtgehalte is niet mogelijk voor periodes langer dan 3 maanden zonderdat er vochtopname plaats vindt in periodes van hoge RV.Hoe langer de padie moet worden opgeslagen hoe lager het vochtgehalte moet zijn.In tabel 4-1worden de aanbevolen vochtgehaltes voor opslag aangegeven en de gevolgenals deze periodes worden overschreden.Tabel 4-1. Vereist vochtgehalte voor veilige opslag bij verschillende opslagduurOpslagperiode Vereist vochtgehalte voorveilige opslag (%)Mogelijke problemenbij langere opslag2 – 3 weken 14-18 Schimmels, verkleuring, verliezen door ademhaling8-10 maanden 13 of lager InsectenaantastingMeer dan 1 jaar 9 of lager Verlies van levensvatbaarheid.4.3 VERANDERINGEN DIE PLAATSVINDEN TIJDENS OPSLAGTijdens de opslag van droge padie wordt de kwaliteit van de padie beïnvloed door:Fysiologische en chemische veranderingen die plaatsvinden in de korrel.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 2 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEExterne oorzaken die de voorwaarden scheppen voor mogelijke kwaliteitsderving of zelfsbederf.Aantasting door dieren.De aanwezigheid van verontreinigingen in de droge padie vanwege het ontbreken vanreinigingsmachines voor en na het drogen zoals stro, voze korrels, graszaden, klei,stenen etc. Deze kunnen de oorzaak zijn van “hot spots” vanwege de groei vanschimmels en insecten.Veranderingen in de korrelTijdens de opslag van padie ontstaan er veranderingen in de fysisch-chemischeeigenschappen van rijst die zowel wenselijk als onwenselijk kunnen zijn en afhangen van deopslagcondities, het ras en de eisen van de eindgebruiker.Vochtgehalte, opslagtemperatuur en opslagduur zijn de factoren die de meeste invloedhebben op de chemische, fysische en functionele kwaliteiten van de rijst tijdens de opslag nade oogst.De mate en de aard van de verandering is in beginsel temperatuurafhankelijk.Kwaliteitsveranderingen vinden sneller plaats bij toenemende temperatuur en vochtgehalte.De veranderingen in de rijst beginnen al tijdens de droging op het veld en gaan door na deoogst. Veranderingen in de kwaliteit van de rijst als gevolg van “veroudering”(aging) zijn hetgevolg van enzymatische reacties waarbij eiwitten, koolhydraten en vetten betrokken zijn. Inhet algemeen zijn de buitenste lagen van de korrels gevoeliger voor deze reacties dan hetendosperm van de korrel.Veranderingen in eiwittenVeranderingen in eiwitten beïnvloeden de weefselstructuur, zachtheid en korrelvastheid vangekookte rijst.Veranderingen in koolhydratenDe belangrijkste veranderingen in hardheid, gelconsistentie en viscositeit worden veroorzaaktbij de samenvoeging van zetmeel. Afbraakprocessen door enzymen vergen tenminste 3maanden. De belangrijkste veranderingen in het weefsel worden verwacht van de rassen meteen hoog amylosegehalte.Veranderingen in vettenVeranderingen in vetten als gevolg van enzymatische activiteit komen vrijwel niet voor inpadie.Geuren en smaakGeur en smaak van de padie verandert alleen als gevolg van broei en bederf. Dit gebeurt nietals de padie beschermd wordt tegen insectenaantasting en op een juiste wijze wordt beluchtwaardoor het vochtgehalte binnen de veilige grenzen blijft.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 3 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEIn tabel 4-2 zijn de mogelijke veranderingen samengevat.Tabel 4-2. Samenvatting veranderingen tijdens opslag van padieEigenschappenEffectWitheid -“Expanded volume” +Smaak -Viscositeit -“Chewiness” +Plakkerigheid -B-vitaminen -Gereduceerde suikers +Enzymactiviteit -Vetzuren +Aminozuren -(+) geeft een toename aan en (-) geeft een afname aan.Veranderingen zijn minimaal bij lage opslagtemperaturen en worden versterkt bij langeopslagduur.Zoals eerder in de training is aangegeven, is de padiekorrel biologisch actief, hij ademt. Dezeactiviteit is bij padie die voldoende is gedroogd zeer gering. Bij langdurige opslag (langerdan 6 maanden) is er wel sprake van een klein gewichtsverlies door deze activiteit.De structuur van het zetmeel in de korrel verandert met de tijd waardoor de korrel harderwordt en dus minder gemakkelijk breekt tijdens pellen en slijpen. Het rendement van padiedie vlak na de oogst wordt verwerkt, is veel lager dan nadat deze enkele weken of maandenis opgeslagen. Ook de kookkwaliteit is verschillend (gekookte rijst van pasgeoogste padie iszachter en minder droog).Er wordt daarom aanbevolen om padie na het drogen ten minste 1-2 weken doch bij voorkeur4 weken te laten rusten voor deze te verwerken.4.4 EISEN AAN PADIEOPSLAGFACILITEITENDe zin/reden van de opslag van padie is om de padie te beschermen tegen insecten,schimmels, ratten en vogels en om te voorkomen dat de gedroogde padie weer vochtopneemt.Er is daarom alleen sprake van “veilige”opslag van padie als de opslagfaciliteiten aan devolgende voorwaarden voldoen:Padie wordt beschermd tegen insecten, ratten en vogels.Gemakkelijk te laden en te lossen.Padie wordt beschermd tegen het weer opnemen van vocht (“re-wetting”) van deomgevingslucht of regen/lekkage na droging.Efficiënt gebruik van ruimte.Eenvoudig te onderhouden en te managen.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 4 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEOpslagcapaciteitVerschillende verwerkingsfasen van de padie hebben een verschillend specifiek gewicht. Devolgende tabel geeft ongeveer de gewichten en volumes van padie en haar verwerkteproducten.Tabel 4-3. Gewicht en volume factoren langgranenproductBulk (kg/m3)Padie 500-600Witte rijst 750-800Slijpmeel 550-600Kaf 120-140Hygiëne opslagHygiëne in de opslagfaciliteiten is van belang om de graankwaliteit over langere periode tewaarborgen.De volgende richtlijnen zijn van toepassing in padieopslagfaciliteiten:Houdt de omgeving van de opslagfaciliteiten schoon.Reinig de opslagloodsen en silo’s steeds nadat ze zijn leeggemaakt en behandeld waarmogelijk de wanden, vloeren, pallets met bestrijdingsmiddelen voordat ze weer wordengebruikt.Laat door deskundig opgeleid personeel of externe bestrijdingsbedrijven vallen plaatsenin droog- en opslagloodsen ter bestrijding van ratten en muizen.Inspecteer opslagloodsen regelmatig om deze vrij van ratten en vogels te houden.Inspecteer de opgeslagen granen regelmatig op insectenaantasting. Bij mogelijkeaanwezigheid van insecten kan onder supervisie van getraind personeel of door externebestrijders vergassing van de loodsen plaatsvinden indien deze hermetisch geslotenkunnen worden.4.5 SOORTEN OPSLAGFACILITEITENDe opslagfaciliteiten kunnen in principe worden onderscheiden in:1. Opslagloodsen ofwel genoemd: horizontale opslag.2. Silocellen ofwel genoemd: verticale opslag.De meeste verwerkingsbedrijven in Suriname maken gebruik van opslagloodsen voor deopslag van droge padie.4.5.1 OpslagloodsenOpslagloodsen kunnen van allerlei materialen worden gebouwd, meestal is er sprake van eencombinatie van de materialen hout, beton en staal.De volgende hoofdindeling is gebaseerd op het materiaal dat overwegend gebruikt wordt nl.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 5 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEa) Houten loodsenb) Stalen loodsenc) Betonnen/stenen loodsenDe investeringskosten van de houten loodsen zijn vaak het laagst en de betonnen loods ishet duurste in aanschaf. Er is vaak sprake van combinatie van deze materialen voornamelijkvoor wat betreft de wanden.Het product wordt opgeslagen in zakken of los gestort (bulk).Padie wordt in Suriname na droging voornamelijk in bulk opgeslagen in loodsen. Opslag vanpadie in jutezakken of big bags vindt alleen plaats om de padie te scheiden of beter tekunnen storten in de opslagloodsen.Geheel of gedeeltelijke automatisering van vullen en legen van deze loodsen is mogelijk.In de loodsen vindt vulling van de loods met banden of kettingtransporteurs en pijpen plaats.Het lossen van de opslagloodsen vindt veelal plaats met zogenaamde robots, dat zijnverplaatsbare banden die de padie opvoeren naar stortputten of in vrachtwagens.Er wordt ook wel gebruikt gemaakt van kleine dozers op rupsbanden.Ondanks deze mechanisering is er toch nog sprake van extra personeelskosten ten opzichtevan silo’s.In figuur 4-1 is een voorbeeld van een moderne opslagloods weergegeven.Figuur 4-1. Moderne opslagloods met mechanische vulling4.5.2 Silo’sSilo’s kunnen van allerlei materialen worden gebouwd (gegalvaniseerd metaal, beton en hout).Houten silo’s zijn voornamelijk kleinere tussenbunkers van enkele tonnen in het proces.Langdurige opslag vindt voornamelijk plaats in gegalvaniseerde of betonnen silo’s.De silo’s kunnen rechthoekig of rond zijn en al dan niet onder een dak staan.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 6 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe betonnen en houten silo’s zijn meestal vierkant terwijl de gegalvaniseerde stalen silo’szowel vierkant (kleinere capaciteiten tot enkele tientallen tonnen) als rond (tot enkeleduizenden tonnen) kunnen zijn. Galvaan silo’s zijn met een vlakke of een conische bodemleverbaar. In het tweede geval is de lossing eenvoudiger omdat de hellingshoek van de silogroter is dan de glijhoek van de padie.De padie wordt in silo’s alleen in bulk opgeslagen.De enige faciliteit waar zowel betonnen silo’s als vlakke conische stalen silo’s aanwezig zijnvoor de opslag van droge padie is bij de SML te Wageningen.In figuur 4-2 en 4-3 zijn o.a. een voorbeeld van een vlakke en een conische gegalvaniseerdestalen silo weergegeven.Figuur 4-2. Gegalvaniseerde silo-vlakke bodem. Brock-USAFiguur 4-3.Gegalvaniseerde silo-conische bodem-Brock USAMODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 7 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEHet verwijderen van padie uit een vlakbodem silo’s vindt plaats met behulp van dezogenaamde “bin-sweeps” waardoor er vrijwel geen handenarbeid nodig is om deze silo’svolledig te ledigen.Zie voor een voorbeeld van een binsweep figuur 4-4.Figuur 4-4. Voorbeeld binsweep - Brock USA.4.6 MONITOREN VAN DE CONDITIE VAN DE OPGESLAGEN PADIEHet is belangrijk dat de padie regelmatig wordt gecontroleerd om vast te stellen of devereiste temperatuur wordt gehandhaafd. Regelmatige controle is nodig om eventuelebesmetting met schimmels en insecten op tijd vast te kunnen stellen. De frequentie wordtbepaald door de aanvangconditie van de padie. Normaal zal de controle in de tropen tenminste eens per week moeten plaatsvinden.Het falen om de conditie van de padie regelmatig te controleren tijdens de geheleopslagperiode is een veel gemaakte fout. Een klein besmet gebied dat zich begint teontwikkelen kan zich snel verspreiden en niet meer te beheersen zijn.De volgende punten dienen regelmatig te worden gecontroleerd:Graanoppervlak voor condensatie, korsten, natte plekken, schimmels en insecten.Dak van silo’s of pakhuis voor condensatie en lekken.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 8 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEGraanmassa voor afwijkende temperaturen, plekken met hoog vochtgehalte, schimmelsen insecten.Afwijkende geuren.Broei van opgeslagen padie en mogelijke vergeling vindt plaats als er sprake is van hogevochtgehaltes en hoge temperaturen.Schimmels kunnen de kwaliteit van de padie tijdens de opslag negatief beïnvloeden.Schade die ontstaat door schimmels houdt o.a. in broei met als gevolge vergeling (wankleur),mufheid, opwarming, aankoeken en het voorkomen van myco-toxinen zoals aflatoxinen.Het is daarom van belang om de temperatuur en het vochtgehalte van opgeslagen padie in degaten te blijven houden.In padie die niet goed is gereinigd, zullen er plekken ontstaan waar de verontreinigingen zoalsonkruidzaden, voze korrels en stro zich ophopen en waar vocht toeneemt. Door dezevochttoename groeien er schimmels en insecten. Deze plekken met verontreinigingenbelemmeren ook de vrije doorstroming van lucht door de padie die voor beluchting ofvergassing noodzakelijk is.Er is sprake van een keten van veranderingen waarbij er sprake is van een steeds snelleretoenemende aantasting van de kwaliteit.In figuur 4-5 wordt dit geïllustreerd.Figuur 4-5. Bederf ten gevolge van insectenaantastingIndien niet regelmatig wordt gecontroleerd, kan de ontstane “hot spot” zich verderuitbreiden en kan de schade toenemen.De temperatuur wordt gemeten met een vaste “hot spot” installatie met kabel waarin eenaantal thermokoppels zijn aangebracht, die op verschillende hoogte om de 1 – 2,5 m detemperatuur meten of met steekthermometers die in de padielaag gestoken kunnen worden.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 9 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEHet eerste systeem wordt voornamelijk in silo’s gebruikt en het tweede in opslagloodsen.Het aantal meetpunten is afhankelijk van de oppervlakte van de opslagfaciliteit.Veranderingen en schade door overige externe oorzakenDe volgende schade kan optreden ten gevolge van externe oorzaken:Vochtopname vanwege hoge luchtvochtigheid vindt in tropische landen als Suriname metvrij hoge luchtvochtigheid zeer waarschijnlijk plaats. Dit proces zal voornamelijk aan hetoppervlak van de bulkopslag plaatsvinden, tenzij de padie wordt belucht op tijdstippenwaarop de buitenlucht een zeer hoge luchtvochtigheid bezit.Lekkage van water in de opslagloodsen, waardoor het vochtgehalte toeneemt endaardoor de kans op broei, groei van schimmels en bacteriën, vergeling en insectenaantasting toeneemt.Condensatie van vocht in stalen silo’s tengevolge van snelle temperatuurdaling van debuitenlucht en daardoor de silowanden (bijv. bij zware regenbuien) en daardoor de kansop broei, groei van schimmels en bacteriën, vergroot4.7 VENTILATIEPadie is een levend organisme dat vocht en hitte afscheidt als het ademt. De mate vanademhaling neemt snel toe als het vochtgehalte boven het veilige vochtgehalte stijgt. Hetgeproduceerde vocht wordt door opwaartse stromingen in de silo omhoog getransporteerd.Deze stromingen ontstaan door de verschillen in temperatuur tussen de warme kern van desilo en de koelere wanden of omgekeerd.De warme lucht condenseert als het in contact komt met het koelere dak van de silo of deopslagloods. De opeenhoping van vocht in de bovenlagen leidt tot bederf en in sommigegevallen zelf kieming van de padie aan de silowand.Deze biologische activiteit van de padiekorrels moet tot een minimum beperkt worden, ombederf te voorkomen. Dit kan worden bereikt door de padie te koelen door geringeluchtstromen door de padie te leiden (beluchten). De lucht moet alle plekken in de padiebereiken voordat de condensatie begint. De opgeslagen padie moet alleen worden beluchtals de relatieve vochtigheid van de buitenlucht beneden de ERV ligt. Dan wordt vochtge luchtin de padie vervangen door droge buitenlucht. Blazen van de lucht onderen naar boven isbeter dan het afzuigen van de padie van onderin in de silo.Beluchting van padie in opslagloodsen kan plaatsvinden door verplaatsbare beluchtingkokerste plaatsen. De optimale locatie van de kokers is gebaseerd op de ratio tussen de kortsteweg tot het oppervlak en de langste weg. De lucht verspreidt zich vanuit de kokers radiaal inde bulk. Als alle andere factoren constant blijven, zal de snelheid waarmee de padie wordtgekoeld in verhouding staan tot de snelheid van de lucht die daar doorheen passeert.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 10 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe beluchtingkokers moeten perforaties hebben van 2,5 mm en de perforatiegraad moet 10-15% bedragen. Ze kunnen rond, half cirkelvormig, gebogen, rechthoekig zijn of eenomgekeerde V –vorm hebben.Zowel de doorsnede van de koker als de afstand van de kokers kunnen worden berekend.In vlakke opslagloodsen worden afstand en lay-out van de beluchtingkokers bepaald door deafmetingen van het gebouw en de wijze van storten (vlak of op een hoop).Met een gelijkmatige laag gestorte padieIn een loods van 12 m breed en een laag padie tot 9 m hoog geladen moet de afstandtussen de kokers niet meer zijn dan de laagdikte. Voor een opslag van 12 m breed en 4,5 mhoge laag is een enkele luchtkoker voldoende.Op een hoop gestorte padieHier gelden speciale overwegingen. In de lengte van de loods geplaatste kokers moetenzodanig worden geplaatst, dat de langste luchtweg van elke koker niet meer is dan 1,5maal de kortste luchtweg is.Metingen geven aan dat de snelheid van de lucht bij horizontale opslag maximaal 6 m/minmoet bedragen en voor verticale opslag (silo’s) 9m/min om drukverlies te voorkomen. Er kanzowel van een verplaatsbare als een vaste ventilator gebruik worden gemaakt.In bijlage 11 wordt een instructie voor beluchting van opgeslagen padie gegeven.4.8 PLAGEN EN BESTRIJDINGPlagen in rijstopslagfaciliteiten betreffen insecten, micro-organismen, knaagdieren en vogels.Deze plagen veroorzaken verliezen door een combinatie van gebruik als voedingsbron, bederfen verontreiniging van padie.4.8.1 InsectenMilieuElk insectsoort heeft zijn eigen optimum temperatuur en vochtcondities voor ontwikkeling eneen bepaald voedingspatroon. De optimumtemperatuur voor de meeste insecten ligt tussen25 en 32 0 C.Bij temperaturen boven 42 0 C en onder 14 0 C neemt de ontwikkeling van insecten af en demeeste insecten zullen sterven beneden 5 0 C en boven 45 0 C.De optimale relatieve vochtigheid voor de meeste soorten is rond 70% met een minimum van25-40% en een maximum van 80-100%. Zeer weinig soorten overleven onder extreemdroge condities.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 11 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEOnder ideale omstandigheden is de duur van de ontwikkelingscyclus van ei tot volwasseninsect 18-25 dagen voor kevers en 28-35 dagen voor motten. Onder ongunstige conditieskan deze cyclus vertraagd worden tot enkele maanden.SoortenTerwijl er vele soorten insecten gevonden worden in rijst, zijn er slechts enkele die als eenplaag beschouwd worden. Insecten in rijstopslag kunnen onderscheiden worden in primaireen secundaire insecten.Primaire insectenDit zijn insecten waarvan de larven zich voeden aan de korrels. Tot deze soort behoren de:Rice weevil, Angoumois grain moth en Lesser grain borer.Secundaire insectenDit zijn insecten, die zich voeden van stoffen buiten de korrels hoewel ze ook door het kafheen kunnen boren en de korrel kunnen aantasten. Twee van de dominerende secundaireinsecten zijn de Saw-thooted Grain Beettle en de Rust-red flour beetle.Er zijn zes voornaamste insectenplagen die in opgeslagen padie in Suriname voorkomen:1. Sitophilus oryzae Rice Weevil2. Rhizopertha dominica Lesser grain borer3. Tribolium castaneum Rust red flour beetle4. Oryzaephilus surinamensis Saw-toothed grain beetle5. Sitotroga cerealella Angoumois grain moth6 Corcyra cephalonica Rice mothVoor meer informatie over de levenscyclus en de schade die deze insecten veroorzakenwordt verwezen naar bijlage 12 (in Engels)Management van insectenbestrijdingHet management van insectenplagen moet plaatsvinden volgens een logische volgorde en opeen samenhangende manier. Een efficiënt controlesysteem houdt in:Oogsten, drogen en opslag van schone padie.Desinfecteren van opslagsystemen, enControle of preventie van insectenbesmetting gedurende de opslagperiode.Oogsten, drogen en opslaanConsumptiepadie moet voor het opslaan, gedroogd worden tot een vochtgehalte vantenminste 14%. Padie moet op een wijze worden geoogst en gedroogd dat er geen crack inde korrels ontstaat, daar beschadigde korrels gemakkelijker door insecten zijn aan te tasten.Dit betekent dus:Oogsten bij de juiste rijpingsfase (20-25 % vocht)Drogen van de granen op een wijze en bij een temperatuur waarbij de korrels nietbeschadigd worden.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 12 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEVerder moet:Verse padie niet opgeslagen worden naast oude padie tenzij de insecten in de oudepadie volledig onder controle zijn.Rijst als padie worden opgeslagen omdat deze dan beter beschermd is tegeninsectenaantasting.Een opslagsilo een vochtvrije vloer en waterdichte wanden en daken hebben. Hij moetbovendien zodanig kunnen worden afgesloten dat vergassing mogelijk is indiennoodzakelijk.Bij opslag in zakken deze op pallets en 50 cm van de wanden dienen te wordenopgeslagen.Desinfecteren van het opslagsysteemDesinfecteren vereist een grondige schoonmaak van alle mogelijke bronnen van besmettingvoor de opslag. Resten oude padie in de opslagloodsen en silo’s, cellen en oogstmachinesmoeten worden behandeld, verwijderd of vernietigd.Opslagcontainers, gebouwen en machines kunnen behandeld worden met:Malathion (50EC); concentratie: 5ml/20l water; toepassing: 20ml/m 2Fenitrothion (50EC); concentratie: 5ml/l water; toepassing: 20ml/m 2Deltamethrin (2.5% WP); concentratie: 1.5g/l water; toepassing: 20ml/m 2Als schoonmaak van containers niet mogelijk is, moet de container worden afgesloten envergast met phosphine (Phostoxin).Tweedehandse zakken moeten worden onderzocht en indien nodig worden vergast ofbehandeld met een van bovenstaande insecticiden of gekookt.Controle of preventie in de padiemassaConsumenten eisen steeds meer dat granen (rijst) vrij zijn van levende insecten en vanresiduen van gebruikte bestrijdingsmiddelen. Hoewel er veel insecticiden zijn toegestaan oppadie, accepteren sommige markten met insecticiden behandelde rijst niet. Boeren moetendaarom goed geïnstrueerd worden door o.a. de verwerkers over wat wel en wat niet istoegestaan.De eerste stap bij de controle op besmetting is de mate van besmetting bepalen en dan eengeschikte behandeling kiezen. Alle opslagfaciliteiten moeten liefst eenmaal per twee weken oftenminste eenmaal per maand worden gecontroleerd, tenzij de ervaring een frequenterecontrole vereist.Willekeurige monsters worden getrokken van alle padie en gecontroleerd. Als er meer dan 4insecten per kg zijn is behandeling vereist. Een eenvoudige norm voor het aantal monsters isde wortel uit het gewicht van de partij. In bijlage 8 wordt daartoe een hulptabel verstrekt.Behandeling padieAlleen chemicaliën moeten worden gebruikt die zijn toegestaan op de rijst en alleen indienvolgens de instructies toegepast. Hoewel Malathion redelijk veilig is en toegestaan op padieMODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 13 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEwordt afgeraden dit te gebruiken. Bij gebruik dient de rijst echter niet binnen 60 dagen aande consument te worden aangeboden.VergassingVergassingsmiddelen zijn effectief tegen voorraadinsectenplagen, omdat gassen alle plekkenin de graanmassa bereiken. De toegestane vergassingsmiddelen zijn Phosphine enkoolzuurgas. Bromide is niet meer toegestaan.Vergassing met Phosphine (Phostoxin)Men kan zowel tabletten als pellets gebruiken. Deze tabletten en pellets maken phosphinegasvrij als ze in contact komen met vochtige lucht. Phosphine is giftig voor alle insecten. Alsinsecten worden blootgesteld aan dit gas in een goed afgesloten ruimte worden eitjes,larven, poppen en volwassen insecten gedood. Phosphine tast de padiekorrels niet aan enlaat geen residuen na die schadelijk voor de consument kunnen zijn indien juist toegepast enals de padie daarna goed wordt belucht. Wel moet men voorzichtig zijn bij de toepassingomdat Phosphine zeer giftig is voor de mens. Vergassing moet plaatsvinden in een goedafgesloten ruimte, nadat de vergassing is beëindigd moet het graan worden belucht en desilo of opslagloods worden gecontroleerd op resten van phosphinegas voordat personendeze weer mogen betreden.Tabel 4-4.Minimale blootstelling aan Phosphine bij 60 % RHTemperatuur ( o C) Tabletten (dagen) Pellets (dagen)onder 5 Geen vergassing Geen vergassing5-10 10 811-15 5 416-25 4 3boven 25 3 3Voorbeeld: Bij de gemiddelde temperaturen in Suriname van 25-35 o C kan met 3 dagenworden volstaan.Vergassing met koolzuurgasInsecten hebben zuurstof nodig om te ademen. Met koolzuurgasvergassing wordt de zuurstofin de silo vervangen door koolzuurgas dat de insecten doet stikken, uitdrogen en ook giftigestoffen produceert in het bloed van de insecten. Om effectief te zijn, moet dekoolzuurvergassing worden gehandhaafd tot alle insecten dood zijn. De vereisteblootstellingtijd, hangt af van het percentage koolzuurgas en de temperatuur van de padie. Eris geen sprake van residuen, maar de kosten van de koolzuurvergassing zijn echter hoog.Tabel 4-5. Richtlijnen toepassing koolzuurgasPadietemperatuur ( o C) Minimum CO 2 concentratie (%) Dagen voor controle25-30 80 8.525-30 60 1125-30 40 1725-30 20 Weken-maandenMODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 14 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME4.8.2 SchimmelsBesmetting van padie met schimmels kan tot gevolg hebben een verminderde kiemkracht enkorrelkwaliteit.Voorraadschimmels besmetten de padie meestal tijdens de opslag en zijn in het algemeenniet in grote concentraties aanwezig voor de oogst in het veld. De meest voorkomendevoorraadschimmels zijn soorten van Aspergillus en Penicilium. Deze schimmels zijn overalaanwezig. Besmetting met kleine hoeveelheden sporen vindt plaats als de padie van de oogstin de opslag terecht komt, via het equipement of van sporen die al aanwezig zijn in de silo’s.Bij hoge temperaturen en vochtgehaltes kunnen kleine hoeveelheden sporen zich al snelontwikkelen.De ontwikkeling van schimmels wordt beïnvloed door:Het vochtgehalte van de padie.De temperatuur van de padie.De conditie van de padie bij het ingaan in de silo.Opslagduur van de padie.Aantal levende insecten en mijten in de padieSchimmels veroorzaken twee duidelijke problemen in opgeslagen padie:Bederf door schimmelgroei of beschimmeling, enDe productie van giftige mycotoxinen.Bederf heeft tot gevolg verlies aan kiemkracht, gewichtsverlies, verlies aan voedingswaarde,slechte slijpkwaliteit en afwijkende smaak en kleur van de rijst. Hoewel de schade doorverliezen een grotere en directere economische impact heeft op de bedrijfsvoering is ditveel minder gevaarlijk als de aanwezigheid van mycotoxinen.Mycotoxinen zijn giftige chemische stoffen die door sommige schimmels wordengeproduceerd die gewassen infecteren. Hoewel deze schimmels niet veel voorkomen in rijstzijn ze wel geïsoleerd in rijst. Van deze chemische stoffen is bewezen dat zekankerverwekkend zijn. In internationale voedingsmiddelenwetgeving zijn voor aanwezigheidvan mycotoxinen in rijst de volgende normen opgenomen.De volgende normen zijn afgeleid van de geldende normen voor rijst volgens de EUverordening466/2001/EG:Aflatoxine B1: 2 µg/kgAflatoxine B1+B2+B3+G1+G2(totaal): 2 µg/kgOchratoxine: 3 µg/kgManagement van insectenbestrijdingVeilige opslagconditiesSchade aan de padie veroorzaakt door schimmels kan worden verminderd wanneer de padie:Wordt opgeslagen met een vochtgehalte beneden 13%. Het is van belang te beseffendat er verschillen in vochtgehalte kunnen bestaan door de partij heen en schimmelsMODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 15 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEgroeien waar het vochtgehalte het meest geschikt is en niet op basis van hetgemiddelde vochtgehalte.Weinig crack en gebroken korrels en grote hoeveelheden vreemde bestandsdelen bevat.Vrij van schimmels is die de opslag binnendringen. Padie die redelijk is besmet metschimmels ontwikkelt schade bij een lager vochtgehalte dan rijst die niet of heel weinig isbesmet.Voor een korte periode wordt opgeslagen. Padie die binnen enkele weken zal wordenverwerkt kan veilig worden opgeslagen bij een hoger vochtgehalte, een ernstigereschimmelbesmetting en kan bij hogere temperaturen worden opgeslagen dan padie diemaanden of jaren wordt opgeslagen.Vrij is van insecten en mijten. Insecten en mijten zijn dragers van schimmelsporen op hunlichamen en kunnen dus schimmels introduceren in de padiemassa. Activiteit van insectenin de padie veroorzaakt een toename in zowel de temperatuur als het vochtgehalte vande padie die om de besmette plekken heen ligt. In deze “hot spots” kunnen conditiesontstaan die gunstig zijn voor de groei van schimmels.Behandeling padiePadie behandelen tegen schimmels met chemische of fysieke middelen is theoretisch welmogelijk, maar te kostbaar. De meest effectieve manier is preventie. Het voorkomen vanschimmelgroei door goed te drogen, beschadigingen te beperken en te zorgen voor schone,droge opslagfaciliteiten die vrij zijn van insecten. Hiermee wordt ook de vorming vanmycotoxinen vermeden.SchadebeperkingEr kan weinig gedaan worden om te vermijden of te voorkomen, dat gewassen in het veldworden besmet met schimmels. De volgende aanbevelingen kunnen echter de ontwikkeling vanopslagschimmels voorkomen en de schade die daardoor kunnen ontstaan beperken.Oogst de padie zo spoedig mogelijk bij het vochtgehalte dat minimale schade aan enverlies van korrels toelaat.Stel de combine zodanig af, dat de schade aan de korrels zo gering mogelijk is en datde padie zo goed mogelijk wordt gereinigd.Reinig alle oogstmachines en andere equipement zorgvuldig voor de aanvang van deoogst. Reinig bakken en opslagfaciliteiten zorgvuldig om vuil, stof en andere vreemdebestanddelen, oogstafval, kaf en afvalpadie te verwijderen.Reinig de padie voordat die in de silo/opslagloods wordt opgeslagen en verwijder lichteen gebroken korrels, zaden en vreemde bestanddelen.Vochtgehalte is de meest belangrijke factor die de groei van schimmels in padieopslagbeïnvloedt. Na de oogst moet de padie daarom zo snel mogelijk worden gedroogd toteen veilig(er) vochtgehalte.Belucht de padie om de temperatuur binnen de padiemassa op een veilig en gelijkmatigniveau te handhaven.Bescherm de granen voor beschadigingen door insecten en mijten.Controleer opgeslagen padie regelmatig en belucht indien nodig om een laagvochtgehalte en een juiste temperatuur te handhaven.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 16 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME4.8.3 KnaagdierenRatten beschadigen meer dan 1% van de wereldgraanproductie en in ontwikkelingslandenzelfs tot 3- 5%. Er zijn rond 50 ziektes die door ratten worden overgebracht inclusief tyfus,paratyfus en schurft. Bovendien zijn ratten ook nog de overbrengers van een groot aantalziekten, die huisdieren treffen. Aangezien knaagdieren de voorkeur geven aan voedsel rijk aaneiwitten, vetten en vitaminen n zich voornamelijk tegoed doen aan het kiempje veroorzaken zevooral verlies aan voedingswaarde en kiemkracht van de zaden.De 3 belangrijkste soorten knaagdieren die actief in de rijstopslag zijn, zijn:Zwarte of huisrat (Rattus rattus)Noorse of gewone rat (Rattus norvegicus)Huismus (Mus musculus)De knaagdieren worden gekarakteriseerd door hun tanden. Ze hebben een paar scherpetanden in zowel boven als onderkaak die op scharen lijken en zo scherp zijn dat ze zelfscement en elektrische kabels kunnen doorbijten.Ratten en muizen veroorzaken o.a. de volgende schadesZe voeden zich met het opgeslagen product.Ratten consumeren ca 25 g voedsel per dag en muizen 3-4 g. Naast het voeden aanopgeslagen product veroorzaken ze ook schade door: urine, ontlasting, haar enbesmettelijke organismen. Omdat het zeer moeilijk is deze verontreinigingen teverwijderen moeten verontreinigde partijen vaak worden vernietigd omdat ze nietgeschikt meer zijn voor menselijke consumptie.Ze beschadigen materialen en equipement.Dekzeilen, zakken, pallets, kabels en deuren worden beschadigd.Dit leidt tot de volgende schade:Product lekt uit beschadigde zakken en containers.Big bags die omvallen vanwege schade aan de onderkant.Kortsluitingen die kunnen leiden tot brand.Silo’s en opslagloodsen kunnen in het ergste geval zelfs ineenstorten als ze wordenondermijnd.Riolen om de loodsen kunnen worden beschadigd.Tekenen van aantasting door knaagdierenDe volgende tekenen van aanwezigheid van knaagdieren zijn mogelijk:Aanwezigheid van levende dieren overdag wijst op een ernstige besmetting omdat rattennachtdieren zijn.De vorm, omvang en het uiterlijk van de ontlasting kan informatie verschaffen over debesmetting.Sporen van ratten in gras buiten de loods of in stoffige plekken in de loods of alsvettige strepen.Voetafdrukken en afdruk staart.Schade aan product, kabels en deuren.Holen (buiten) en nesten (binnen).MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 17 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEUrineresten fluoresceren in UV licht.Preventieve maatregelsDe essentiële factoren bij voorkomen van knaagdieren zijn:Voldoende voedsel is aanwezig.Beschermde plekken waar holen en nesten gebouwd kunnen worden.Schuilplaatsen.Toegang tot producten.Goed opslagmanagement en preventieve maatregels als onderdeel van een geïntegreerdcontroleprogramma kunnen helpen om deze factoren te beheersen.Opslaghygiëne en technische maatregelen.Houdt de opslagloods schoon. Verwijder gemorste padie onmiddellijk omdat dit rattenaantrekt.Sla zakken netjes op pallets op en zorg dat er een vrije ruimte om de stapels heen is.Sla lege zaken, oude zakken of gasdekzeilen op pallets of in aparte opslagruimtes op.Houdt de omgeving van de opslagloods vrij van hoog onkruid, om de dieren geenbescherming te bieden.Houdt de omgeving van de loods vrij van stilstaand water en zorg ervoor dat regenwatergoed wordt afgevoerd omdat het anders als drinkwater door de dieren gebruikt wordt.Houdt de knaagdieren op afstand.Bij de constructie van nieuwe opslagloodsen, moet met de vereisten voor de preventievecontrole van knaagdieren rekening worden gehouden. In het bijzonder wat betreft deuren,ventilatieopeningen, metselwerk en de overgang van zijmuren naar dak. Repareer schade aande loods onmiddellijk, vooral bij de deuren.Box 4-1. Voorkomen van schade bij opslag van padieEen goed ontworpen opslagfaciliteit met adequate temperatuurmeting enbeluchtingcapaciteit.Een goed werkend opslagbeheerssysteem voor vocht en temperatuur.Schoonmaak- en bestrijdingsprogramma’s.Alleen opslaan van schone en goed gedroogde en gekoelde padie.Regelmatige controle van de conditie van de padie en de tijdige correctie vanafwijkingen.MODULE 4: OPSLAG VAN PADIE Page 18 of 18

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEMODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITENINHOUD5.1 Verliespreventie ........................................................................................ 25.2 Kwaliteitscontrole ...................................................................................... 35.2.1 Procescontrolepunten .......................................................................... 35.2.2 Bemonstering en analyse ...................................................................... 35.2.3 Corrigerende acties ............................................................................. 35.3 Evaluatie van drogers ................................................................................. 45.4 Managementinformatiesysteem ..................................................................... 6MODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITEN Page 1 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME5.1 VERLIESPREVENTIEOm de verliezen tijdens drogen en opslag van padie te kunnen beheersen en te beperken,moet er een goede controle op de productstroom mogelijk zijn en dient de juiste procesflowte worden gehanteerd. Daartoe zal de volgende aanpak moeten worden gevolgd:Een juiste procesopstelling.Technische voorzieningen voor het meten van gewichten, vochtgehaltes en hetvaststellen van verliezen.Het registreren, verwerken en analyseren van de verzamelde data.Het nemen van corrigerende maatregelen in de procesgang of de procedures.Procesopstelling en technische voorzieningenDe volgende voorzieningen moeten aanwezig zijn:Volledig ingericht laboratorium.Goede voorreinigers van het scalperator type.Goed gescheiden natte bufferontvangst voor natte padie met verschillendevochtgehaltes.Weegapparatuur op diverse punten in het proces.Reiniging van gedroogde padie.Rustcellen bij meerfasen droging.Adequate opslagfaciliteiten met temperatuurmeting en beluchtingfaciliteiten.Voor een uitgebreid processchema en de procesbeschrijving wordt verwezen naar bijlage 6.PreventieanalyseIn tabel 5-1 wordt schematisch de proces analyse weergegeven voor de drogerij en deopslag faciliteiten.Tabel 5-1. Verlies preventieanalyseNr. Processtap Verlies preventie acties Data1 Weegbrug of continue weger-1 WegenVochtgehalte metingAnalyse padieInname gewichtInname vochtgehalteInname vreemde bestanddelenBerekend drooggewicht -14%2 Voorreiniger – 1 Analyse afval Padie in afval3 Voorreiniger – 2 Analyse afval Padie in afval4 Continue weger -2 WegenMeting vochtgehalte5 Natte buffercellen met beluchting Geen. Geen.6 Droger Geen Geen7 Reinigingsmachine- 3 Analyse afval Padie in afval8 Continue weger-3 Weging gedroogdepadieMeting vochtgehalteAnalyse padie9 Opslagfaciliteiten mettemperatuurmeting en beluchting10 Continue weger-4 WegingAnalyse padieTemperatuurmetingGeschoond gewicht voordrogenVochtgehalte schone padieGewicht droge padieCorrectiefactor overdrogingCorrectiefactor verontreinigingTemperatuur- Losgewicht silo’s naar pellerijMODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITEN Page 2 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDeze tabel kan gebruikt worden om de verliezen die mogelijk optreden tijdens drogen enopslag te analyseren en te corrigeren. In sommige bedrijven kan dat periodiek geschiedendoor afgemeten hoeveelheden te verwerken en omdat voldoende meetpunten en faciliteitenaanwezig zijn. In andere bedrijven (met minder voorzieningen) kan de controle van deverliezen alleen per seizoen geschieden als alle padie is verwerkt.5.2 KWALITEITSCONTROLEEen soortgelijke analyse kan ook voor de kwaliteitscontrole worden opgezet. Controle(monster)punten en de te analyseren factoren die kwaliteitsverlies en afname van hetslijprendement kunnen veroorzaken, worden geïdentificeerd.5.2.1 ProcescontrolepuntenIn tabel 5-2 is dat verder uitgewerkt.Tabel 5-2. ProcescontrolepuntenNr. Processtap Kwaliteitscontrole actie Monstername/meting1 Weegbrug of continue weger-1 CrackPer vrachtwagenSlijprendementOverige factoren2 Voorreiniger – 1 Verontreinigingen padie 1 x per 30 min.3 Voorreiniger – 2 Verontreinigingen padie 1 x per 30min.4 Continue weger -2 Geen Geen5 Natte buffercellen met beluchting Temperatuur Dagelijks6 Bindroger-per bak Temperatuur drogerCrack in1 x per 30 min.Per bakVocht inVocht uit7 Reinigingsmachine- 3 Verontreinigingen padie 1 x per 30 min8 Continue weger-3 Geen Geen9 Opslagfaciliteiten met temperatuurmetingen beluchtingControle besmettingTemperatuurcontroleAnalyse kwaliteitDagelijksDagelijksMengmonster persilo in.10 Continue weger-4 Analyse kwaliteit Mengmonster persilo uit.5.2.2 Bemonstering en analyseBemonstering en analyse dienen plaats te vinden conform de procedures zoals vastgelegd inbijlagen 8, 9 en 13.5.2.3 Corrigerende actiesAan de hand van de analyseresultaten worden in tabel 5-3 de mogelijke corrigerende actiesopgesomd.MODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITEN Page 3 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMETabel 5-3. Corrigerende actiesNr. Processtap Analyseresultaat Corrigerende acties1 Weegbrug of continue weger-1 Crack te hoogVochtgehalte te hoogSla apart op endroog apartZeer slechte of zeergoede kwaliteit2 Voorreiniger – 1 Verontreiniging te hoog Zeven reinigen,afstellen of toevoerverlagen3 Voorreiniger – 2 Verontreiniging te hoog Zeven reinigen,afstellen of toevoerverlagen4 Continue weger -2 Geen Geen5 Natte buffercellen met beluchting Temperatuur omhoog Belucht en droogsnel6 Bindroger-per bak Droogluchttemperatuur te Verlaag temperatuurhoog7 Reinigingsmachine- 3 Verontreiniging te hoog Zeven schoonmakenToevoer verlagenAfstelling aanpassen8 Continue weger-3 Geen Geen9 Opslagfaciliteiten mettemperatuurmeting en beluchtingInsecten of rattenTemperatuur boven37 o C10 Continue weger-4 Geen GeenBestrijdenBeluchten met luchtmet RH < 65 %5.3 EVALUATIE VAN DROGERSTijdens een in 2007 verrichte molentest zijn de laboratoriumslijprendementen van pasgeoogste padie uit een aantal bedrijven na droging in de ADRON-droger, onder idealecondities (lage droogtemperatuur, geringe laagdikte), vergeleken met de laboratoriumslijprendementenvan de in deze bedrijven gedroogde padie. De in deze bedrijvengedroogde padie leverde slijprendementen van de droge padie (heel wit uit padie) op die 7tot 37 % lager uitvielen dan de rendementen van de natte padie uit die bedrijven diegedroogd was bij ADRON.Vanwege het feit dat in de meeste bedrijven de droogluchttemperatuur niet werdgecontroleerd mag voorlopig geconcludeerd worden dat de drogers van deze bedrijven nietoptimaal functioneren.Het is daarom belangrijk om de werking van de drogers regelmatig en systematisch teevalueren. Vandaar dat in deze paragraaf een procedure wordt behandeld om per bedrijf zelfhet droogproces te kunnen evalueren.Het doel van deze proefHet laboratorium pel en slijprendement van een gemiddeld mengmonster uit een bepaaldeafgemeten partij natte padie na reiniging te bepalen na deze te drogen onder idealeomstandigheden in het laboratorium te vergelijken met het laboratorium pel- enslijprendement van een mengmonster van dezelfde partij padie.MODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITEN Page 4 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEEen partij natte padie bemonsterenTijdens het vullen van één of meerdere van de bakken van de bindroger wordt eenrepresentatief monster genomen van de natte padie van ca. 20% vocht die in de bakkenwordt geladen. Het monster van ten minste 2 kg te nemen uit de stroom die uit de stortpijpin de droger komt. Deze partij padie wordt goed gemengd en in een Boernermonsterverdeler verkleind totdat er ca 2 x 200 gram padie overblijft. Uit dit monster wordtin duplo bepaald het vochtgehalte en het aantal korrels crack. De rest van de partij wordt nugedroogd.Het drogen van het monster natte padieDe natte padie wordt gedroogd in een bak met een bodem van gaas in een droogstoof metgeforceerde lucht bij een temperatuur tussen 38 en 40 o C of in een afgesloten aircoruimtemet een temperatuur van ca. 20 o C tot een vochtgehalte van 13,5 -14%.Het gedroogde monster wordt dan in een afgesloten container bewaard in een koelkast.Drogen van bemonsterde partij(en)De bemonsterde partij(en) worden op gebruikelijke wijze gedroogd, waarbij de gekozendroogtemperatuur (tussen 38-50 o C) constant wordt aangehouden en regelmatig wordtgecontroleerd.De gedroogde padie bemonsterenTijdens het lossen van een of meerdere van de bakken van de bindroger wordt eenrepresentatief monster genomen van de natte padie die uit de bakken wordt gelost. Hetmonster van tenminste 2 kg te nemen uit de stroom die uit de schuiven in de afvoerkettingstort. Deze partij padie wordt goed gemengd en in een Boerner monsterverdeler verdeeld in2 monsters van ca. 1 kg. Het gedroogde monster wordt in een afgesloten containerbewaard in een koelkast.Analyse droge monstersNa 7 dagen worden de padiemonsters uit de koeling gehaald. Van beide partijen gedroogdepadie wordt dan eerst het crackgehalte bepaald conform de procedure in bijlage 13.Daarna worden de monsters gepeld tot cargo en daarna tot witte rijst geslepen conform deprocedure in bijlage 13.Vergelijking resultatenDaarna worden het percentage heel wit t.o.v. padie als de crackpercentages van beidemonsters vergeleken.HerhalingenHet verdient aanbeveling deze evaluatie regelmatig te herhalen. Door steeds de laagdikte ende droogtemperatuur te verlagen, kan men de optimale droogcondities voor de eigendroger vaststellen.MODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITEN Page 5 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBenodigde apparatuurBoerner monsterverdelerElektronische weegschaalDroogstoof of kleine goed afgesloten aircoruimteVochtmeterLoeplampPelmachineSlijpmachineAfsluitbare containersPincettenRuime koelkast.5.4 MANAGEMENTINFORMATIESYSTEEMOm rapportages samen te stellen die gebruikt kunnen worden om de functionering van dedroog- en opslagfaciliteiten te kunnen beoordelen en waarnodig te verbeteren, worden devolgende gegevens verzameld:Gewicht van de natte en droge padie op diverse punten in het proces.Vochtgehaltes en verontreinigen.De kwaliteitsfactoren en de slijprendementen.Deze data worden gebruikt om de bedrijfsleiding inzicht te geven in :Optredende verliezen tijdens drogen en opslag.De droogefficiency (zie paragraaf 5.3).De kwaliteit van de opgeslagen padie.Om dit te kunnen realiseren zullen de volgende voorzieningen worden betroffen.Weegapparatuur installeren op diverse punten in het proces.Een volledig ingericht laboratorium.Scheiden van gedroogde padie in de opslag in meerdere partijen van ca 250-350 ton.In bijlage 14 zijn enkele voorbeelden van deze rapportages opgenomen.De berekening post-harvest verliezen (bijlage 1) en de drogerevaluatie (paragraaf 5.3) zijnook managementinstrumenten om het functioneren van de installatie en daardoor de efficiencyvan de onderneming te verbeteren.MODULE 5: MANAGEMENT VAN DROOG- EN OPSLAGFACILITEITEN Page 6 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEMODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGENINHOUD6.1 Algemeen ................................................................................................. 26.2 Droogkosten ............................................................................................ 26.2.1 Uitgangspunten ................................................................................... 36.2.2 Variabele kosten ................................................................................. 36.2.3 Vaste kosten ...................................................................................... 46.2.4 Benefit-Cost ratio(BCR) ........................................................................ 56.3 Economische feasibility studies .................................................................... 6MODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGEN Page 1 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME6.1 ALGEMEENWelk droogsysteem is nu het beste in een gegeven situatie voor een specifiek bedrijf? Omdeze vraag te kunnen beantwoorden moeten naast technische ook operationele enbedrijfeconomische aspecten beoordeeld worden.Hoewel door deskundigen aangenomen wordt dat de modernere droogsystemen zoalskolomdrogers en fluidized beddrogers een beter product leveren dan de schuine bindrogerzijn in de specifieke situatie in Suriname, waarbij er sprake is van overcapaciteit, deinvesteringen in nieuwe kostbare systemen alleen aan de orde wanneer er sprake is van eenaanzienlijke productietoename in Suriname .Deze droogsystemen hebben normaal een droogcapaciteit tussen 10 en 30 ton per uur. Datbetekent op basis van 20 oogstweken een behoefte van 27.000 – 81.000 ton natte padieper jaar. Aangezien de huidige padieproductie per jaar ruim 200.000 ton bedraagt,betekent dat dergelijke investeringen op korte termijn waarschijnlijk zeer riskant zullen zijn. Inelk geval wordt bij dergelijke investeringsbeslissingen tenminste een cost/benefit analysevereist. De prioriteit bij de meeste bedrijven zal zich daarom op korte termijn concentrerenop een verlaging van de droogkosten en een verbetering van de rendementen.In dit hoofdstuk worden daarom de instrumenten verstrekt om op eenvoudige wijze dedroogkosten en een tweetal economische indicatoren (Break-even Point en Benefit-Costration) te berekenen.6.2 DROOGKOSTENDe droogkosten bestaan uit vaste (afschrijvingen, rente, reparatie en opportunity costs) envariabele kosten (brandstof, arbeid en elektriciteit). Om kosten van diverse systemen tekunnen vergelijken worden de kosten uitgedrukt in kosten per ton droge padie.De totale droogkosten zijn opgebouwd uit twee componenten: vaste kosten en varabelekosten.C C C[1]Waarbij:CD= Totale droogkostenCF= Vaste kostenC = Variabele kostenVDOm de droogkosten vast te stellen zijn er 3 stappen nodig:1. Stel realistische uitgangspunten vast.2. Stel de variabele kosten vast3. Stel de vaste kosten vast.FVMODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGEN Page 2 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME6.2.1 UitgangspuntenDe uitgangspunten zijn gebaseerd op een schuine bindroger in Suriname. Deze zijnsamengevat in tabel 6-1.Tabel 6-1. Uitgangspunten schuine bin droger SurinameLevensduur droger10 jaarKrediet5 jaarRente 12 %Capaciteit per batch (nat):175 ton natte padieCapaciteit per batch (droog):160 ton droge padieDroogtijd:24 uurDrogerbenutting70 dagen(batches) / seizoenAanvangsvochtgehalte 21%Eindvochtgehalte 13%Gewicht na drogen4.3 tonPrijs voor Staatsolie per liter $ 1.00Prijs per kWh: $ 0.10Arbeidsloon vast personeel$ 10/dagReparatie en onderhoud10 % v/d investeringenRestwaarde10% van totale kosten v/h systeemKosten vast personeel3 mandagen/dag, 240 dagenKosten los personeel3 mandagen / batchEen van de belangrijkste aannames is de benutting van de installatie. Dit bepaalt in belangrijkemate de vaste kosten per ton.6.2.2 Variabele kostenDe variabele kosten of operationele kosten bestaan uit de kosten die alleen voorkomen alsde droger operationeel is. De variabele kosten worden vaak ten onrechte de droogkostengenoemd. Dit komt vooral omdat deze kosten voor de operator het duidelijkst gerelateerdzijn aan de exploitatie van de droger.C C C C Cvar fuel electricity labor Vothers[2]waarbij:C = Variabele kosten [$/t]varC = Brandstofkosten[$/t]fuelCelectricity= Elektriciteitskosten [$/t]Clabor= Arbeidskosten [$/t]C = Andere operationele kosten [$/t]VothersMODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGEN Page 3 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEEnergiekostenBrandstofkostenCfuelFC cfuel [3]mdrywaarbij:C = Brandstof kosten [$/t]fuelFC= Brandstof verbruik [l/batch]c = Prijs van brandstof [$/l]fuelmdry= Drooggewicht graan per batch [t/batch]ElektriciteitCelecticityP lf top ckWh [4]mdrywaarbij:C = Elektriciteitskosten [$/t]electricityP = Motor vermogen [kW]lf = Laadfactor (0,1; meestal 0.7 voor motoren)top= Verwerkingstijd per batch [h/batch]ckWh= Tarief kWh [$/kWh]m = Drooggewicht per batch [t/batch]dry6.2.3 Vaste kostenDe vaste kosten betreffen voornamelijk de investeringskosten en hangen in belangrijke mateaf van de drogercapaciteit, de gebruikte technologie en de lokale kosten.CfixCdepr Crepair CUinterest Cothers[5]waarbij:C = Vaste kosten [$/t]fixCdepr= Jaarlijkse afschrijvingen[$/jaar]C = Jaarlijkse reparatiekosten [$/jaar]repairC int erest= Jaarlijks rente [$/jaar]C = Andere jaarlijkse kosten [$/jaar]Uother= Jaarlijkse benutting [t/jaar]MODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGEN Page 4 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEAfschrijvingenVoor het gemak wordt een lineaire afschrijvingsmethode gebruikt. Meestal wordt er voor ditsoort calculaties een restwaarde gerekend maar dit is niet zo realistisch omdat eenbindroger meestal plaatsgebonden is en dus niet los kan worden verkocht.CdeprCinv SV [6]ELwaarbij:C = Jaarlijkse afschrijving [$]deprCinv= Investeringskosten [$]SV = Restwaarde [$]EL = Economische levensduur [jaren]ReparatiekostenMeestal gebaseerd op een percentage van de investeringen.CrepairCinv Rrepair [7]100waarbij:C = Jaarlijkse reparatiekosten [$/jaar]repairCinv= Investeringskosten [$]R = Reparatie kosten % als % van de investeringen [%]repairRentekostenCinterstCinv Rinterest [8]200Waarbij:C int= Jaarlijkse rentekosten [$/jaar]erestC = Investeringskosten [$]invR int= Rentetarief [%]erest6.2.4 Benefit-Cost ratio(BCR)De BCR is de verhouding van de brutovoordelen gedeeld door de investeringskosten plusde operationele kosten. Een investering is de moeite waard als BRC groter is dan 1. Ditbetekent dat de investeerder iedere dollar van zijn investering terugverdiend. Echter, alsMODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGEN Page 5 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBCR < 1, houdt dat in dat de onderzochte investering niet winstgevend is. De BCR wordtals volgt berekend.BCtotalBCR [9]totalwaarbij:BCR = Benefit-cost ratioB = Som van de verdisconteerde jaarlijkse totale voordelen [$]totalC = Som van de verdisconteerde jaarlijkse totale kosten [$]total6.3 ECONOMISCHE FEASIBILITY STUDIESVele bedrijven nemen belangrijke investeringsbeslissingen zonder dat daar een feasibilitystudie of een cost/benefit analyse voor is gemaakt.Ook voor wijzigingen in procedures die bepaalde voordelen opleveren maar waar bepaaldeoperationele kosten (bijv. extra personele kosten) aan zijn verbonden zou een eenvoudigecost/benefit analyse zinvol kunnen zijn.Hieronder wordt een aantal mogelijke analyses weergeven waarvoor dit gebruikt kan worden.Het zou echter te ver voeren om hier dieper op in te gaan. Tijdens de business training is dital uitvoerig behandeld.De volgende projecten kunnen bijvoorbeeld op deze wijze worden geëvalueerd:Kosten laboratorium (personeel + apparatuur) i.v.m. verminderen droog/opslag verliezenInstallatie voorreinigingAlternatieve energiebronnen (kaf)Binddrogers versus kolomdrogersBindrogers versus fluidized bed drogersMODULE 6: ECONOMISCHE ASPECTEN VAN HET DROGEN Page 6 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 1. MODELBEREKENING POST-HARVEST VERLIEZEN VAN EEN RIJSTVERWERKINGS-BEDRIJF VOOR EEN TOTAAL SEIZOENNaam bedrijf: N.V.Moksie AlesieProces: cargo export/witte rijst lokaal/witte rijst export 1Seizoen: VJO 2008Datum: ……………Omschrijving productGewichtIn tonVerliesIn tonVerliesIn %A1. Natte padie 10.000- Correctie voor vreemde bestanddelen (labanalyse) 500 5%A 2. Schone natte padie 9.500- Correctie voor vocht 568,1 5,98%B. Theoretisch droog en schoongewicht 8.931,9C. Gedroogde padie naar de opslag 8.890D. Droogverliezen 41,9 0,47%E. Inname pellerij 8.810F. Opslagverliezen 80 0,90%G. Eindproducten-Cargo-Cargo breuken- Witte rijst(5-25%)- Witte breukrijstTotaalH. Bijproducten- Slijpmeel- Chips- Kaf (laboratorium bepaling)Totaal5.2008806.080801.894 21,5 %2.694I. Verwerkingsverliezen 36 O,4%Totale post-harvest verliezen (t.o.v. B) 157,9 1,77%BegrippenA = Natte padie (weging):Nat gewicht van de van de boeren ontvangen geoogste padie.Het doel is deze padie te drogen van een vochtgehalte van 20% tot een vochtgehalte van maximaal13,5 %B = Theoretisch droog- en schoongewicht(berekend):Omgerekend gewicht naar droge padie met en vochtgehalte van 13,5 % na aftrek van alleverontreinigingen (stro, voor, stenen, hout etc.). Hiertoe moet van elke ontvangen partij (truck of1 Doorhalen van niet van toepassing is.BIJLAGE 1 Page 1 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMElichter) naast het gewicht, ook het vochtgehalte (VG-nat) en het percentage verontreinigingen (VO)worden bepaald.Indroging = A2 (ton) x (VG(%)-13,5%) x (100% - VG)(100%-13,5%)Voorbeeld : indroging van 20% naar 13,5 % = 9.500 ton x (20-13,5)% x (80/87) = 9.500 x6,5% x 0,92 = 9.5o0 x 5,98% = 568,1 ton.Formule: B(ton) =(A 1(ton) - VO(%) - indrogingC = Gedroogde padie naar opslag (weging)Het netto gewicht van de padie die na de drogerij naar de opslagloods of silo wordt getransporteerdwaar de gedroogde padie wordt opgeslagen.D = Droogverliezen (berekend):Het verschil tussen het theoretisch drooggewicht en het werkelijk gewicht van de gedroogde padie.Dit kan o.a. veroorzaakt worden door werkelijke verliezen evenals door het drogen tot en vochtgehaltedat lager ligt dan het theoretisch vochtgehalte. Door het gemiddeld vochtgehalte van de gedroogdepadie vast te stellen kan men schatten welk deel van het verlies is toe te rekenen aan een lagervochtgehalte dan 13,5 %.Formule: D(ton) =(B– C)(ton).E = Inname pellerij (weging):Het gewicht van de padie van de totale oogst die door de pellerij is ontvangen uit de opslag loodsenof silo’s.F = Opslagverliezen (berekening):De verliezen die ontstaan zijn in de opslagfaciliteiten door aantasting door insecten en ongedierte,door schade of door verlies aan gewicht door de biologische activiteit van de padie.G = Hoofdproduct (weging):Dit kan zijn: cargorijst, witte rijst met 5 – 25 % gebroken korrels in diverse verpakkingen of cargorijstin bulk. Het nettogewicht dient te worden bepaald, d.w.z. na aftrek van de verpakkingen.H = Bijproducten (weging):Dit kan zijn: cargo breukrijst, witte breukrijst, gruis, slijpmeel en kaf. Het nettogewicht dient teworden bepaald, d.w.z. na aftrek van de verpakkingen.N.B.: Kaf kan meestal niet worden gewogen,maar ligt voor schone, droge padie 20-22 % van degepelde hoeveelheid padie . Om dit exact vast te stellen, wordt van een gemiddeld monster van depadie die in de pellerij wordt verwerkt (E-ton) op laboratoriumschaal door te pellen, het percentagekaf bepaald. Het kafgewicht wordt berekend door dit % te vermenigvuldigen met het gewicht van deingenomen padie (E-ton).De geschoonde droge padie die ingenomen is in de pellerij zal na aftrek van de bijproducten eenhoeveelheid kaf plus verliezen van 20-22% moeten opleveren. Als dit verlies ver boven 22% komt teliggen kan dat betekenen, dat de ontvangen padie onvoldoende is geschoond, of dat eronverklaarbare verliezen tijdens het proces zijn opgetreden.BIJLAGE 1 Page 2 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEI = Verwerkingsverliezen (pel en slijp):Formule:I (ton)= (D +E-G-H)(ton)I (%) = (I(ton) / E ton) x 100%Het totale post-harvest verlies is samengesteld uit:DroogverliezenOpslagverliezenVerwerkingsverliezenHet totaal gewicht aan verliezen kan dan in % worden berekend t.o.v. het theoretisch drooggewicht.Formule: Totaal PH verlies = (D+F+I(ton))BIJLAGE 1 Page 3 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 2. VOORBEELD ANALYSETABEL POST-HARVEST KETEN VAN EENRIJSTVERWERKINGSBEDRIJFNaam bedrijf: Moksie AlesieProces: cargo export/witte rijst lokaal/witte rijst export 1Cursist: ………………………………………………….Datum: ………………………………………………….Omschrijving belangrijksteprocestappenMogelijke PH-verliezenTe nemen maatregelen1 Doorhalen van niet van toepassing is.BIJLAGE 2 Page 1 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBegrippenProcesstap:Elke activiteit of handeling of activiteit verricht aan of met het product.Mogelijke post-harvest verliezen:Als mogelijk voorbeeld van verliezen kan bijvoorbeeld gedacht worden aan lekkage van de zeven vanslijpmachines waardoor er rijst in het slijpmeel komt. De waarde van slijpmeel is veel lager dan witterijst.De kwaliteit kan achteruitgaan als natte padie niet goed wordt gedroogd waardoor er uiteindelijk broeitijdens de osplag en dus gele korrels ontstaan waardor er sprake kan zijn van schadeclaims of lagereprijzen.Te nemen maatregelen:Lekkage van de zeven kan worden voorkomen door te zorgen magneten te instaleren voor de slijper,de zeven regelmatig te controleren en vervangen, het slijpmeel te contoleren op de aanwezigheid vanrijstkorrels of het slijpmeel te zeven voordat het wordt afgezakt.BIJLAGE 2 Page 2 of 2

BIJLAGE 3.KWALITEITSKARAKTERISTIEKEN BESTAANDE RIJSTRASSEN IN SURINAMEStakeholder Karakteristieken ADRON-111 ADRON-117 ADRON-125 Groveni Conclusies aanbevelingenADRON Bloei (10% - 50%) 70 – 75 dni 70 – 75 dni 58 – 63 dni 85 dni Ontbrekende gege-vens niet bekend bij ADRONGroeiduur 110 – 115 110 – 115 100 – 105IdemdgndgndgnKorrellengte (Padie) 10.2 mm 10.5 mm 10.2 mm 11,7 mm IdemKorrellengte (Cargo) 8.1 mm 8.3 mm 8.4 mm 8,3 mm IdemKorrellengte (Geslepen)) 7.2 mm 7.7 mm 7.8 mm 8.0mm IdemKorrelbreedte (Padie) 2.8 mm 2.3 mm 2.5 mm 2,5 mm IdemKorrelbreedte (Cargo) 2.3 mm 2.0 mm 2.2 mm 2,2 mm IdemKorrelbreedte (Geslepen) 2.1 mm 1.8 mm 2.0 mm 2.0 mm IdemKorreldikte (Padie) 1.9 mm 1.9 mm 2.0 mm 2,2 mm IdemKorreldikte (Cargo) 1.7 mm 1.7 mm 1.8 mm 1.9 mm IdemKorreldikte (Geslepen) 1.6 mm 1.6 mm 1.7 mm 1.7 mm Idem1000 korrel gew. Gr. Padie 30 26.4 32.5 36 Idem1000 korrel gew. Gr. Cargo 21.2 19.4 22.98 31 Idem1000 korrel gew. Gr. Geslepen 20.9 19.1 22.2 23.4 IdemPelrendement (%) 61.4 69.7 73.3 66 IdemKaf(%) 22 19 14 ? IdemTotaal (slijp)rendement(%) ? ? ? ? IdemSlijprendement %) 70 66 75 83 IdemHead rice yield (%) 43 46 55 55 IdemGemiddelde opbrengst 6.1 ton/ha 6.7 ton/ha 5.3 ton/ha ? Idem1000 korrel gew. Gr. Cargo 21.2 19.4 22.98 31 Idem1000 korrel gew. Gr. Geslepen 20.9 19.1 22.2 23.4 IdemPelrendement (%) 61.4 69.7 73.3 66 IdemKaf(%) 22 19 14 ? IdemTotaal (slijp)rendement(%) ? ? ? ? IdemSlijprendement %) 70 66 75 83 IdemHead rice yield (%) 43 46 55 55 IdemGemiddelde opbrengst 6.1 ton/ha 6.7 ton/ha 5.3 ton/ha ? Idem(Millers en boeren)ResultatenGem. vochtgeh. Natte padie 17,2 % 15,7% 17,1% 17,3% Aantal monsters Ferini(2) en ADRON-117(1)onvoldoende voor betrouwbare conclusiesmolentest vjo Voos, stro 2,47% 2,36% 2,63% 2,36% Idem2007Crack natte padie 21 12 17,7 12,1 IdemGroen en onvolgroeid 3,87% 2,84% 2,74% 4,40% IdemBIJLAGE 3 Page 1 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEStakeholder Karakteristieken ADRON-111 ADRON-117 ADRON-125 Groveni Conclusies aanbevelingenKaf na pellen(schone padie) 21,3% 20,9% 20,2% 20,5% IdemPelrendement padie 73,3% 75,4% 73,6% 75,1% Weinig verschil tussen de rassenSlijprendement cargo heel 77,0% 77,0% 76,8% 78,8% Groveni geeft duidelijk het beste slijpresultaaten er schijnt tussen ADRON 111 en 125 nietzo een groot verschil te bestaanHead rice yield paddy 56,5% 58,1% 56,6% 59,1% Idem.Total Milling yield 68,0% 65,0% 69,8% 69,4% IdemSlijpmeel 13,7% 17,9% 12,5% 12,7% IdemWitheid na slijpen op labschaal 38,9 37,3 38,6 37,7 IdemBron: ADRON/SPMU/TA-2007BIJLAGE 3 Page 2 of 2

BIJLAGE 4. ONDERSCHEIDING RIJSTRASSENADRON-111ouders afkomstig uit een bulkpopulatieveredelingstraject In 1999 geselecteerd uit eenbulkpopulatie van 1993experimentele naam RCN-B-93-122agronomische gegevens groeiduur (dagen) 113planthoogte (cm) 100gemiddelde opbrengst (ton/ha) 6,1morfologische kenmerken naalden afwezigstigmakleur paarsvoetkleur witbladkleur donkergroenbladstand rechtbladtextuur gladkleur korrelpuntje paarsaroma nee10-50% bloei 74-80dagen nainzaaiBIJLAGE 4 Page 1 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEADRON-117ouders ELONI/BR444veredelingstraject In 1997 zijn ELONI en BR444 met elkaargekruist. In 2002 is uit deze kruising eenlijn geselecteerd die werd vernoemdADRON-117experimentele naam RCN97017-23-2-2agronomische gegevens groeiduur (dagen) 113planthoogte (cm) 96gemiddelde opbrengst (ton/ha) 6,7morfologische kenmerkennaalden afwezigstigmakleur witvoetkleur groenbladkleur donkergroenbladstand rechtbladtextuur ruwkleur korrelpuntje witaroma nee10-50% bloei 72-78 dagenna inzaaiBIJLAGE 4 Page 2 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEADRON-125ouders RCN-B-93-216/WAB450-I-B-P-163-4-1veredelingstraject Uit een in 1997 gemaakte kruising vanbovengenoemde lijnen is in 2003 de lijnADRON-125 geselecteerd.experimentele naam RCN97503-3-2agronomische gegevens groeiduur (dagen) 100planthoogte (cm) 97gemiddelde opbrengst (ton/ha) 5,3morfologische kenmerkennaalden geenstigmakleur paarsvoetkleur paarsbladkleur groenbladstand rechtbladtextuur gladkleur korrelpuntje paarsaroma nee10-50% bloei 52-58 dagenna inzaaiBIJLAGE 4 Page 3 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEGROVENIouders SML 80037-15/SML 79019-4veredelingstrajectIn 1984 werden de bovenstaande lijnengekruist. In 1994 werd door de SML hetras GROVENI uitgegeven. In deze naam isde naam van president Ronald Venetiaanverwerkt.experimentele naam SML 84011-1agronomische gegevens groeiduur (dagen) 115planthoogte (cm) 102gemiddelde opbrengst (ton/ha) 6,0morfologische kenmerkennaalden afwezigstigmakleur paarsvoetkleur donkergroenbladkleur groenbladstand rechtbladtextuur gladkleur korrelpuntje paarsaroma nee10-50% bloei 77-80 dagenna inzaaiBIJLAGE 4 Page 4 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 5. MODEL VELDKEURINGDoelHet vaststellen van de stand van het gewas op het veld m.b.t.:De zuiverheidDe rijpheidHet vochtgehalteUniformiteit van het gewasRode rijstOnkruidenHet besluiten tot koop van de padie of het vaststellen van maatregelen ter verbetering vande kwaliteit en herkeuring.ScopeDeze veldkeuring kan gebruikt worden bij de opkoop van natte padie van boeren of tercontrole van de eigen productiearealen voor een betere ontvangst van de padie.MethodeHet veld wordt doorkruist met zoveel mogelijk de zon in de rug.De keurmeesters doorkruisen het veld ten minste 1 x in de lengte en 1 x in de breedtevan het perceel.Controleer systematisch alle factoren op het veld door om de 25-50 m te stoppen enhet gewas goed te observeren. Bekijk of er sprake is van rode rijst, onkruid of wantsen.Bestudeer de aren en stel de mate van rijping, beschadigde korrels vast en meet hetvochtgehalte.Vul het formulier direct in en geef de boer een kopie met uw bevindingen.FormulierVoor het formulier wordt verwezen naar bijlage 14.BIJLAGE 5 Page 1 of 1

natte padieontvangstsiloBIJLAGE 6.PROCESSCHEMA’S6-1 Processchema padieopkoop en ontvangstplanningopkoop•seizoensplanning•padiespecificaties•overige condities•contractpadieopkoopveldinspectie•inspectierapportoogsten•bevestiging oogstdatum•transportcontract•transportdocumentkwaliteit•analyserapport•kwaliteitsrapport•besluit: ontvangst of weigeringweging•weegbrief•inputdatareiniging•controlerapport reiniging•inputdataweging•input weegdata•analyse per silo•inputdataBIJLAGE 6 Page 1 of 3

opslagdroge padie6-2 Processchema drogen en opslag – continue kolomdrogerdrogerfase 1•droogtemperatuur•vochtgehalterustcellen•temperatuur en crack na rustendrogerfase 2•droogtemperatuur•vochtgehalterustcellen•temperatuur en crack na rustendrogerfase 3•droogtemperatuur•vochtgehaltekoelen•temperatuur van het graannaschonen•controle van verlies in schoner•schooneffect (verontreinigingen)continueweger/ flowmeter•gewicht droge padie•gewicht en kwaliteit per silo•temperatuur en vochtcontrole•beluchting•controle en bestrijding insecten en rattenBIJLAGE 6 Page 2 of 3

opslag drogepadie6-3 Processchema drogen en opslag – schuine bindrogerdrogervullen•vochtgehalte per bakdroger(1-15 uur)•droogtemperatuur•luchtsnelheiddroger(15-22 uur)•droogtemperatuur•temperatuur toplaag padie•gemiddeld vochtgehalte per bakdroger(koelfase2-3uur)•temperatuur padie•vochtgehalte / milling yield per bak tijdens lossennaschonen•controle van verlies in schoner•schooneffect (verontreinigingen)continueweger//flowmeter•gewicht droge padie•gewicht en kwaliteit per silo•temperatuur en vochtcontrole•beluchting•controle en bestrijding insecten en rattenBIJLAGE 6 Page 3 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 7. INSTRUCTIE ONTVANGST EN OPSLAG NATTE PADIE1. DoelDeze procedure beschrijft een deel van de verwerking van padie tot consumptierijst.2. ScopeDe beschreven processtappen betreffen de inname en reiniging van natte, pas geoogstepadie.3. VerantwoordelijkhedenVoor de dagelijkse gang van zaken is de operator verantwoordelijk. Die rapporteert aan desupervisor of productiechef, afhankelijk van de organisatiestructuur.4. ReferentiesCaricom standaarden en Rijstuitvoerbesluit.Instructie bemonstering en analyse natte padie.5. Andere documentenHACCP handboek.6. Beschrijving procesPas geoogste padie wordt ingenomen van een goedgekeurde leverancier, de kwaliteit wordtbepaald, de padie wordt gelost, geschoond en opgeslagen in beluchte buffercellen en binnen24 uur gedroogd.7. Machines en apparatuurWeegbrugMonsternemers voor vrachtwagen en procesbemonsteringMeerdere ontvangstsilo’s voor geschoonde natte padiePadiereiniger type scalperatorAdequate laboratoriumfaciliteitenLaboratoriumdrogerRelatieve vochtigheidsmeter8. Bemonstering en analyseInstructie bemonstering en analyse natte padie in bijlagen 8 en 9.9. Padie-innamePadie wordt in de vrachtwagen of de lichter bemonsterd en geanalyseerd conform deprocedure in paragraaf 8.Als de rijst is goedgekeurd voor inname wordt deze gewogen en gestort in deontvangstput en via transporteurs ingenomen.De padie wordt dan via 1 of 2 schoners ontdaan van vreemde bestanddelen.BIJLAGE 7 Page 1 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe geschoonde natte padie wordt opgeslagen in buffercellen in afwachting van hetdroogproces.Gedurende het vullen van de buffercellen worden de temperatuur en het vochtgehalteper silocel gemeten en vastgelegd.Aangezien de temperatuur in Suriname varieert tussen 24 en 34 o C en de relatieveluchtvochtigheid tussen 65 % en 99 % moet de ingenomen padie goed worden beheerdtijdens de opslag.Als het vochtgehalte van de padie veel hoger is dan 18% en de buitenluchttemperatuur35 o C, kan padie worden belucht als de relatieve vochtigheid lager is dan 90%. Indienechter het vochtgehalte bijv. 17 % bedraagt, zal de relatieve vochtigheid lager moetenliggen, en wel beneden 85 %, voordat belucht kan worden.Geadviseerd wordt om padie met grote verschillen in vochtgehalte gescheiden op teslaan en te drogen.Er worden 2 categorieën voorgesteld. Categorie 1: 15-19% Categorie 2: > 19%10. Vastleggen gegevensDe volgende gegevens worden verzameld en vastgelegd:Nettogewicht ingenomen partijen per leverancier en per vrachtwagen.Kwaliteitsgegevens per leverancier en per vrachtwagen.Relatieve vochtigheid en temperatuur buitenlucht.Tijdstip inname en start droogproces.BIJLAGE 7 Page 2 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 7. INSTRUCTIE ONTVANGST EN OPSLAG NATTE PADIE1. DoelDeze procedure beschrijft een deel van de verwerking van padie tot consumptierijst.2. ScopeDe beschreven processtappen betreffen de inname en reiniging van natte, pas geoogstepadie.3. VerantwoordelijkhedenVoor de dagelijkse gang van zaken is de operator verantwoordelijk. Die rapporteert aan desupervisor of productiechef, afhankelijk van de organisatiestructuur.4. ReferentiesCaricom standaarden en Rijstuitvoerbesluit.Instructie bemonstering en analyse natte padie.5. Andere documentenHACCP handboek.6. Beschrijving procesPas geoogste padie wordt ingenomen van een goedgekeurde leverancier, de kwaliteit wordtbepaald, de padie wordt gelost, geschoond en opgeslagen in beluchte buffercellen en binnen24 uur gedroogd.7. Machines en apparatuurWeegbrugMonsternemers voor vrachtwagen en procesbemonsteringMeerdere ontvangstsilo’s voor geschoonde natte padiePadiereiniger type scalperatorAdequate laboratoriumfaciliteitenLaboratoriumdrogerRelatieve vochtigheidsmeter8. Bemonstering en analyseInstructie bemonstering en analyse natte padie in bijlagen 8 en 9.9. Padie-innamePadie wordt in de vrachtwagen of de lichter bemonsterd en geanalyseerd conform deprocedure in paragraaf 8.Als de rijst is goedgekeurd voor inname wordt deze gewogen en gestort in deontvangstput en via transporteurs ingenomen.De padie wordt dan via 1 of 2 schoners ontdaan van vreemde bestanddelen.BIJLAGE 7 Page 1 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEDe geschoonde natte padie wordt opgeslagen in buffercellen in afwachting van hetdroogproces.Gedurende het vullen van de buffercellen worden de temperatuur en het vochtgehalteper silocel gemeten en vastgelegd.Aangezien de temperatuur in Suriname varieert tussen 24 en 34 o C en de relatieveluchtvochtigheid tussen 65 % en 99 % moet de ingenomen padie goed worden beheerdtijdens de opslag.Als het vochtgehalte van de padie veel hoger is dan 18% en de buitenluchttemperatuur35 o C, kan padie worden belucht als de relatieve vochtigheid lager is dan 90%. Indienechter het vochtgehalte bijv. 17 % bedraagt, zal de relatieve vochtigheid lager moetenliggen, en wel beneden 85 %, voordat belucht kan worden.Geadviseerd wordt om padie met grote verschillen in vochtgehalte gescheiden op teslaan en te drogen.Er worden 2 categorieën voorgesteld. Categorie 1: 15-19% Categorie 2: > 19%10. Vastleggen gegevensDe volgende gegevens worden verzameld en vastgelegd:Nettogewicht ingenomen partijen per leverancier en per vrachtwagen.Kwaliteitsgegevens per leverancier en per vrachtwagen.Relatieve vochtigheid en temperatuur buitenlucht.Tijdstip inname en start droogproces.BIJLAGE 7 Page 2 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 8. PROCEDURE BEMONSTERING8-1 – Procedure voor het nemen van monsters van statische bulkpartijen1. DoelHet nemen van representatieve monsters van partijen padie of rijstproducten opgeslagen inzakken en big bags of in bulk, in trucks, lichters en opslagloodsen.2. LocatieIn rijstverwerkende bedrijven.3. BemonsteringEen hoeveelheid van 10-100% van de partij wordt bemonsterd afhankelijk van de inschattingvan de monsternemer met behulp van erkende monsterstekers.ZakkenTabel 1 – Aantal zakken dat bemonsterd moet wordenAantal zakken in partijTot 1010 tot 1000Meer dan 1000Bron: GRDB Graders manualAantal te bemonsteren zakkenElke zak10, willekeurig gekozenVierkante wortel van het aantal zakken.Deelmonsters worden met een monstersteker genomen uit verschillende delen van de zak,(n.l. onder, midden en boven) of een monster over de volledige lente van de zak metmechanische of hydraulische monsternemers.Bij het bemonsteren van kleine verpakkingen in een grotere buitenverpakking zal een aantalbuitenverpakkingen gekozen worden volgens tabel 1 en zal van elke buitenverpakking slechtseen enkele binnenverpakking worden genomen voor verdere bewerking en analyse.Hierbij geldt, dat:De kleine verpakkingen uit de buitenverpakking willekeurig worden gekozen en niet steedsvan dezelfde plaats uit de buitenverpakking.De gekozen kleine verpakking in haar geheel als een deelmonster moet wordenbeschouwd.Vrachtwagens (bulk) of lichtersElke vrachtwagen of lichter, wordt bemonsterd.Deelmonsters moeten genomen worden over de hele diepte van de partij en wel alsvolgt:(a)Totaal 15 ton:5 monsterpuntenXXXXXBIJLAGE 8 Page 1 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME(b)Van 15 tot 30 ton:8 monsterpuntenX X XXXX X X( c ) Van 30 tot 500 ton:Minimaal 12 monsterpuntenX X X XX X XX X X XAls de partij zal worden ingenomen volgens afspraken, kan het monster ook genomen wordenterwijl de vrachtwagen wordt gelost in de stortput.Het nemen van monsters van bulkpartijen uit silo’s, bunkers of opslagloodsenDe partij wordt bemonsterd volgens hetzelfde principe dat gebruikt wordt voorvrachtwagens of lichters. Er moeten wel voldoende grote deelmonsters genomen worden vanelke partij om 2 stuks laboratoriummonsters van 2-3 kg te kunnen produceren.Het aantal deelmonsters dat per partij moet worden genomen wordt als volgt bepaald:Neem de vierkantswortel van het te bemonsteren tonnage, deel door 2 en rond af.Dit is het minimaal aantal deelmonsters dat genomen moet worden (tabel 2).Als de partij zeer heterogeen is en er meer monsters nodig zijn om een representatiefmonster te verzamelen zal dat ook moeten plaatsvinden.De monsters moeten op willekeurige plaatsen verspreid over de partij genomen worden,waarbij de partijoppervlakte in gedachten in een aantal secties wordt verdeeld.Tabel 2. Aantal monsterpunten in bulkpartijentonnage vierkantswortel gedeeld door 2 en afgerond500100020004000600080001000022,431,644,763,277,489,4100121623323945504. MonsterverwerkingBulkmonsterHet bulkmonster wordt gevormd door al de deelmonsters te verzamelen en goed te mengen.LaboratoriummonsterUit het laboratoriummonster wordt met behulp van een Boerner monsterverdeler een tweetalmonsters bereid van elk 2-3 kg.BIJLAGE 8 Page 2 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME5. LabelsMonstercontainers moeten voorzien zijn van een label waarop alle noodzakelijke gegevens zijnvermeld.Voor monsters van gekochte padie en te leveren eindproducten wordt geadviseerd omgebruik te maken van een coderingssysteem.6. Bewaren monstersMonsters dienen voor langere opslagduur in een goed afgesloten container te wordenbewaard. Met name als het vochtgehalte moet worden bepaald.BIJLAGE 8 Page 3 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME8-2. Bemonstering uit de productiestroom1. DoelDeze procedure is bestemd voor het nemen van monsters uit de productiestroom.2. LocatieMonsters worden genomen uit de productiestroom tijdens ontvangst, drogen en opslag opde volgende punten:Natte padie bij inname bij de stortputNatte padie na de schoner(s)Natte padie bij vullen buffercellenNatte padie voor het drogenPadie tijdens het drogen in kolomdrogersDroge padie bij het vullen van opslagsilo’s3. MethodeBemonstering vindt plaats:Van een bepaalde hoeveelheid product dat gedurende een bepaalde tijd doorstroomt.Periodiek op momenten tijdens het proces.Het minimum aantal keren dat een monster genomen wordt per uur wordt in de onderstaandetabel aangegeven. Dit aantal wordt bepaald door de snelheid waarmee het product passeert.Monsters kunnen als volgt genomen worden:Automatische monsternemersHandmatig (gebruiken van bijv. Ellis cups)Neem als volgt een monster met de Ellis cup:a. Hou de Ellis cup stevig en recht omhoog met de zijden parallel aan de randen van deproductstroom met de opening gericht naar de rijststroom.b. Duw het gebogen deel van de cup in haar geheel en recht in het centrum van de stroom.Vul de cup en leeg het in een monsterfles of schaal.c. Neem dan onmiddellijk daarna twee monsters van de linkerkant en de rechterkant in deproductstroom.d. De drie monsters vormen dan een “monster set”.NB: Wanneer monsters getrokken worden van een zeer smalle productstroom of van eenzeer langzame bandtransporteur kunnen alle 3 porties genomen worden van het centrum vande stroom, doch enigszinsvertraagd na elkaar. De volgendeintervallen worden gebruikt waarbij inprincipe wordt uitgegaan vanminimaal 1 monsterset per 10 tonproduct dat passeert.Capaciteit (t/hr)Interval bemonstering10 1 uur20 30 min40 15 min60 10 min80 7,5 min100 6 minBIJLAGE 8 Page 4 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEAanbevolen wordt echter om bij grotere capaciteiten gebruik te maken van automatischemonsternemers, omdat de intervallen steeds korter worden. De “human factor” gaat dan eensteeds grotere rol spelen, met als gevolg dat het monster niet representatief is voor departij.De monstersets worden als volgt gebruikt:Om bepaalde metingen te verrichten (vochtgehalte, breuk etc.) voor de controle van hetproces.Om te mengen tot een mengmonster om een representatief monster van een bepaaldepartij te kunnen analyseren (per silo, per dag, per shift, per droger bak)Gebruik daarbij voor natte (bijlage 9) en droge (bijlage 13) padie de betreffendeprocedures. Het is van belang een standaardprocedure te hanteren en steeds volgensdie procedure te werken.ApparatuurELLIS SAMPLER (voor bemonstering uit een vallende stroom product)This is used to obtain a sample from a falling stream of grain. Mouth Dims. 6" W x 1" D.Overall dims. 15" L x 8½" W. Net. wt. 2 lbs., Ship wt. 4 lbs. Dims. 19" x 13" x 3".PELICAN GRAIN SAMPLER (voor bemonstering uit een vallende stroom product)Used for obtaining sample from a falling stream of bulk grain. Pouch is approximately 18" L x6" D x 2" W made of russet top grade cowhide hand riveted to the frame. Meets U.S.D.A.specs. Net wt. 3 lbs. Ship wt. 5 lbs. Dims. 19" x 13" x 6".BIJLAGE 8 Page 5 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEGAMET- Automatic diverter type mechanical sampler(Automatische monsternemer)Bron: Seedburo EquipmentNB: Voor de verdere behandeling en verwerking van de deelmonsters wordt verwezen naarbijlage 8-1.Referenties: Rice Inspection Handbook USDA. 1994 ISO standard 950:1979, Cereals – Sampling GRDB Graders Training Manual, 2008BIJLAGE 8 Page 6 of 6

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 9. PROCEDURE ANALYSE NATTE PADIEMONSTERS1. DoelHet analyseren van monsters natte en droge padie ter bepaling van de laboratoriumrendementenen enkele kwaliteitsfactoren.2. Ontvangst monsters2.1. Natte padie(Gecodeerde) monsters natte padie van 5-6 kg worden door de operator afgegeven aan hetlaboratorium.2.2. Monsters droge padie(Gecodeerde) monsters droge padie van 5-6 kg worden door de operator afgegeven aanhet laboratorium.3. Analyse natte padieIndien een monster niet direct kan worden geanalyseerd, moet dit goed afgeslotenopgeslagen worden in een gecontroleerde, gekoelde ruimte met een constantetemperatuur(< 15 0 C).3.1. BegrippenGebroken korrels (brokens)Korrels waarvan delen van de korrels zijn afgebroken met een lengte kleiner dan ¾ van degemiddelde korrellengte.CrackHele korrels die diverse haarscheuren vertonen welke het gevolg zijn van weersomstandigheden,drogen en de verdere verwerking van de rijst. Het percentage crack kan een maat zijnvoor de pel- en slijprendementen van een partij padie of cargorijst.Groene/onvolgroeide korrels (green/immature)Een hele of gebroken korrel rijst die niet volledig is ontwikkeld en soms groen van kleur is.Pelrendement-hele rijst (yield head rice)Het percentage hele korrels groter of gelijk aan ¾ van de gemiddelde korrellengte welkeontstaat bij het pellen van padie tot cargorijst.BIJLAGE 9 Page 1 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMESlijprendement hele rijst (milling yield-head rice)Het percentage hele plus gebroken korrels groter of gelijk aan ¾ van de gemiddeldekorrellengte die geproduceerd wordt bij het slijpen van hele cargo rijst tot goed geslepenwitte rijst met een witheid van 38-39 %.3.2. Verkleinen van laboratoriummonsters tot werk(analyse)monstersDe ontvangen mengmonsters worden met een monsterverdeler verkleind. De grootte van hetwerkmonster is afhankelijk van de factoren die moeten worden bepaald.Voor het bepalen van de verontreinigingen (kaf/voos, stro, onkruid ) worden monstersgebruikt van 500 gram.Voor vaststelling van de kwaliteitsparameters worden monsters gebruikt van 100 gram.Voor de vaststelling van het vochtgehalte worden monsters gebruikt van 50 gram.Alle bepalingen worden in duplo (2 keer) verricht.3.3. AnalysesStap 1: Monster preparerenHet monster wordt allereerst goed gemengd, dit monster wordt verkleind tot 1laboratoriummonster van minimaal 1000 gram met behulp van de Boernermonsterverdeler.Het monster van 1000 gram wordt verdeeld met een Boerner monsterverdeler tot 2monsters van elk 500 gram (monsters A en B) voor de vochtmeting en de analyse van denatte padie (kaf, stro, breuk, crack)Het restant monster wordt opgeslagen in een koelcel voor een mogelijk noodzakelijkeherhaling van de analyse.Stap 2: Kaf en stroDe monsters A (500 g) en B (500 g) worden middels een zeef geschoond en het gehalteaan stro en voos bepaald.Stap 3: Verkleining monsters voor analyseNadat kaf, stro en eventuele vreemde bestanddelen zijn verwijderd, worden de tweegeschoonde monsters verder verkleind met de Boerner verdeler tot twee monsters van elk100 gram en daarnaast 2 monsters van elk 50 gram.Stap 4: VochtgehalteUit 2 monsters (A en B) van 50 gram geschoonde padie wordt het vochtgehalte bepaaldmet de Kett of de Brabender vochtmeter.De spreiding van het vochtgehalte wordt van 100 korrels bepaald en vastgelegd.Stap 5: AnalyseVan beide monsters van 100 gram (A en B) worden:Gebroken korrels verwijderd met behulp van een handtrieur of handmatig en gewogen.100 korrels met de hand gepeld en het aantal korrels met crack bepaald.BIJLAGE 9 Page 2 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEStap 6: Berekening percentagesKaf : gewicht fractie kaf en voos (gram) x 100500Stro: gewicht fractie stro (gram) x 100500Vochtgehalte: gemiddelde %; laagste %; hoogste %Breuk: gewicht fractie gebroken korrels (gram) x 100100Crack: aantal korrels met haarscheuren of gebroken in kaf per 100 korrels worden na pellenmet de hand bepaald met behulp van de loeplamp of Diaphanoscope.BIJLAGE 9 Page 3 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 10. INSTRUCTIE DROGEN10 -1 Kolomdroger1. DoelDeze procedure beschrijft een deel van de verwerking van padie tot consumptierijst.2. ScopeDe beschreven processtappen betreffen de droging van pas geoogste en gereinigde padietot en vochtgehalte voor veilige opslag.3. VerantwoordelijkhedenVoor de dagelijkse gang van zaken is de operator verantwoordelijk. Die rapporteert aan desupervisor of productiechef, afhankelijk van de organisatiestructuur.4. ReferentiesCaricom standaarden en Rijstuitvoerbesluit.Instructie bemonstering en analyse natte en droge padie.5. Andere documentenHACCP handboek.6. Beschrijving procesHet drogen van natte geschoonde padie in een continu droogsysteem met 3 droogfasen enrustfasen.7. Machines en apparatuurWeegschaal of flowmeter inname drogerijMonsternemers voor proces bemonsteringKolomdrogers met kafbranders en ventilatoren.Temperatuurmeters droogluchtVochtmetersRustcellenPadiereiniger type scalperatorAdequate laboratoriumfaciliteiten8. Bemonstering en analyseInstructie bemonstering en analyse natte en droge padie.9. Padie-inname en verwerking in drogerPadie met grote verschillen in vochtgehalte worden apart gedroogd.Categorie 1: 15-19%Categorie 2: >19%BIJLAGE 10 Page 1 of 5

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEPadie van categorie 2 heeft altijd voorrang bij het drogen.Droogfase 1Inname vochtgehalte: > 19%Vochtgehalte uitlaat droger: 17%Droogtemperatuur: 70 0 CVerblijfsduur 15-30 min. (afhankelijk type en vochtgehalte ingenomen padie)Rustfase: 6-8 uurCorrigerende acties:Als vochtgehalte uitlaat droger veel hoger dan 17%: afvoersnelheid droger verlagen ofdroogtemperatuur verhogen.Als vochtgehalte uitlaat droger veel lager dan 17%: afvoersnelheid droger verhogen ofdroogtemperatuur verlagen.Droogfase 2N.B. Als het vochtgehalte van de natte padie beneden 18 % ligt, kan de padie rechtstreeksnaar de 2de droogfase worden gebracht.Inname vochtgehalte: 17 %Vochtgehalte uitlaat droger: 15 %Droogtemperatuur: 50 0 CVerblijfsduur 15-30 min. (afhankelijk type en vochtgehalte ingenomen padie)Rustfase: 6-8 uurCorrigerende acties:Als vochtgehalte uitlaat droger veel hoger dan 15%: afvoersnelheid droger verlagen(Attentie: droogtemperatuur hier nooit verhogen).Als vochtgehalte uitlaat droger veel lager dan 15%: afvoersnelheid droger verhogen ofdroogtemperatuur verlagen.Droogfase 3Inname vochtgehalte: 15 %Vochtgehalte uitlaat droger: 13-13,5 %Droogtemperatuur: 45 0 CVerblijfsduur 15-30 min. (afhankelijk type en vochtgehalte inname padie)Rustfase: 6-8 uurCorrigerende acties:Als vochtgehalte uitlaat droger veel hoger dan 13%: afvoersnelheid droger verlagen(Attentie: droogtemperatuur hier nooit verhogen).Als vochtgehalte uitlaat droger veel lager dan 13%: afvoersnelheid droger verhogen ofdroogtemperatuur verlagen.BIJLAGE 10 Page 2 of 5

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME10. Vastleggen gegevensVolgende data moeten worden gemeten en vastgelegd.Vochtgehalte: tenminste om de 30 minuten.Droogtemperaturen: om de 30 minuten.Crack: van elke rustcel na elke rustfase.Volledige analyse van de gemiddelde kwaliteit per dag of per silo (N.B. monsters eerst7 dagen bewaren).BIJLAGE 10 Page 3 of 5

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME10-2 Bindroger1. DoelDeze procedure beschrijft een deel van de verwerking van padie tot consumptierijst.2. ScopeDe beschreven processtappen betreffen de droging van pas geoogste en gereinigde padietot en vochtgehalte voor veilige opslag.3. VerantwoordelijkhedenVoor de dagelijkse gang van zaken is de operator verantwoordelijk. Die rapporteert aan desupervisor of productiechef, afhankelijk van de organisatiestructuur.4. ReferentiesCaricom standaarden en Rijstuitvoerbesluit.Instructie bemonstering en analyse natte en droge padie.5. Andere documentenHACCP handboek.6. Beschrijving procesHet drogen van natte geschoonde padie in een batchdroogsysteem in een schuinebindroger.7. Machines en apparatuurWeegschaal of flowmeter inname drogerijMonsternemers voor procesbemonsteringSchuine bindrogers met gescheiden bakken van 10-20 ton inhoud, met fan enkafbrander.Temperatuurmeters droogluchtInfrarood oppervlaktetemperatuur meterVochtmetersRustcellenPadiereiniger type scalperatorAdequate laboratoriumfaciliteiten8. Bemonstering en analyseInstructie bemonstering en analyse natte en droge padie.9. Padie-inname en verwerking in drogerPadie met grote verschillen in vochtgehalte worden apart gedroogd in verschillende bakken.Categorie 1: 15-19%Categorie 2: >19%BIJLAGE 10 Page 4 of 5

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEPadie van categorie 2 heeft altijd voorrang bij het drogen, ingeval een beperkt aantal bakkenbeschikbaar is bij een piek aanvoer.Padielaag: 50 – 75 cmDrooglucht temperatuur: maximaal 40 0 CLuchtsnelheid: 5-7 m/minAls de temperatuur van de toplaag begint te dalen beneden 32 0 C dient een gemiddeldmonster genomen te worden over de hele diepte van de laag op verschillende plaatsen inelke bak en het vochtgehalte wordt daarvan bepaald. Als het gemiddelde vochtgehaltereeds beneden 13 % is gedaald, wordt de brander in principe gestopt en wordt depadie nog 2-3 uren geventileerd, naar in elk geval tot de buitentemperatuur gelijk is aande uitlaattemperatuur van de droger.Als het vochtgehalte hoger is dan 13 % wordt het proces gecontinueerd en wordendaarna regelmatige vochtmetingen verricht (om de 30-60 min.)Als het vochtgehalte in een aantal bakken droog genoeg is terwijl de andere verdergedroogd moeten worden, kan de brander niet worden uitgezet, maar moeten deluchttoevoerschuiven in de droogtunnel worden gesloten. De ventilatie/koeling kan pasbeginnen als de padie in alle bakken gedroogd is.De droogsnelheid en dus de verblijfsduur in de droger varieert van 15 -25 uur en hangt afvan:AanvangsvochtgehalteLaagdikteLuchtsnelheidRV droogluchtDroogluchttemperatuur10. Vastleggen gegevensVolgende data moeten worden gemeten en vastgelegd.Vochtgehalte: tenminste om de 30 minuten.Droogtemperaturen: om de 60 minuten.Temperatuur uitgaande drooglucht (bovenlaag padie) na 15 uur elke 30-60 min.Vochtgehalte padie na 15 uur elke 30-60 min.Crack: van elke bak na de keeling.Volledige analyse van de gemiddelde kwaliteit per bak, per bak of per silo (N.B.monsters eerst 7 dagen bewaren).BIJLAGE 10 Page 5 of 5

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 11. INSTRUCTIE BELUCHTING PADIE OPSLAG1. DoelDeze procedure beschrijft een deel van de verwerking van padie tot consumptierijst.2. ScopeDe beschreven processtappen betreffen de beluchting van opgeslagen droge padie.3. VerantwoordelijkhedenVoor de dagelijkse gang van zaken is de operator verantwoordelijk. Die rapporteert aan desupervisor of productiechef, afhankelijk van de organisatiestructuur.4. ReferentiesPost-harvest manual.5. Andere documentenNiet van toepassing6. Beschrijving procesHet beluchten van droge padie in de silo’s om achteruitgang van de kwaliteit en plagen tevoorkomen of onder controle te houden.7. Machines en apparatuurSilo’s of loodsen van 350-1500 tonTemperatuurmeters (hotspot installatie of bulkthermometers)Ventilatoren met lage luchtsnelheidLege silo of loods om warme padie om te lopen.Adequate laboratoriumfaciliteiten8. Bemonstering en analyseInstructie bemonstering en analyse natte en droge padie.9. PadietemperatuurMeet de padietemperatuur in iedere silo en loods tenminste 1 x per week doch bij voorkeurdagelijks.Als een van de metingen aangeeft, dat de temperatuur ca 5 0 C boven de gemiddeldetemperatuur stijgt d.w.z. boven 37 0 C, moet de volgende actie worden ondernomen.De padie wordt belucht tot de temperatuur daalt tot normale waarden.Als de relatieve vochtigheid boven 75 % stijgt of het temperatuurverschil tussenbuitenlucht en padietemperatuur daalt beneden 5 0 C, moet de beluchting tijdelijk wordenstopgezet.BIJLAGE 11 Page 1 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEAls de beluchting de temperatuur niet doet dalen of als er geen beluchting mogelijk is,moet de padie worden omgelopen naar een andere silo of loods en direct wordenverwerkt als de kwaliteit is aangetast.Als besmetting door insecten wordt geconstateerd, moet naast beluchting ookvergassing plaatsvinden.10.0. Voorwaarden beluchtingBeluchtingcapaciteit ventilator: 0,070-0,28 m 3 per minuut per ton padie.Relatieve vochtigheid: < 75 %, ofTemperatuur omgevingslucht: tenminste 5 0 C lager dan padietemperatuur.11. Vastleggen gegevensVolgende data moeten worden gemeten en vastgelegd.Temperatuur padie en omgevingsluchtRelatieve luchtvochtigheid voor en tijdens beluchting% wankleur en afwijkende geur in de padieBIJLAGE 11 Page 2 of 2

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 12. PRINCIPAL INSECT PESTS OF STORED PADDY IN SURINAMEThere are six principal storage insect pests of stored paddy and rice in Suriname. Theseare:1. Sitophilus oryzae - Rice Weevil2. Rhizopertha dominica - Lesser grain borer3. Tribolium castaneum - Rust red flour beetle4. Oryzaephilus surinamensis - Saw-toothed grain beetle5. Sitotroga cerealella - Angoumois grain moth6 Corcyra cephalonica - Rice moth1. Sitophilus oryzae (L) - Coleoptera: CurculionidaeRice WeevilOne of the most serious pests of stored rice. Unable to breed in paddy with intact husk.The general use of combined harvesters has contributed to the spread of this pest.Nature of DamageBoth larva and adult are destructive; the larva feeds within the rice grain reducing it topowder, or hollowing out the endosperm. Weevils sometimes fly from store to field, thusthe growing crop may be infested.Life History:Adult female lays between 150-200 eggs within the rice grain. Incubation period 3 days.Larval and pupal phases passed within the grain. (Larval phase – 3 or 4 weeks. Pupal phase– 3 to 6 days).2. Rhizopertha dominica (f) - Coleoptera: BostrychidaeLesser grain borerA serious pest of stored paddy. Both larva and adult are destructive and can make use ofvery small cracks in the husks to enter the grain. The adult and larva are voracious feedersBIJLAGE 12 Page 1 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEand the body of the grain may be hollowed out so as to leave only the shell. Damage grainscaused by combine harvesting provide easy access to larva and adult.Life HistoryThe adult female lays 200 to 550 eggs in crevices or loosely amongst the grains. Eggs, 9days; larva; 29 days; pupa, 6 days – at 26 o c.3. Triboliumcastaneum (Horbst) – Coleoptera: TenebrionidaeRust red flour beetleCommon as a pest of rice bran (is sometimes called the bran bug). It is a secondary post ofpreviously damaged rice and prefers broken grain. A source of heating in bagged rice towhich it imparts a strong, rancid odour. Can attack paddy only with major husk damage.Life History:The adult female lays between 400 and 500 eggs. Eggs, 3 days. Larva, 3 weeks, pupa, 5to 6 days – pupates on surface of food material.4. Oryzaephilus surinamensis - (L) - Coleoptora: SilvanidaeSaw – toothed grain beetleA major pest of stored rice. Both adult and larva feed on stored grain. Develops rapidly –more severe on damp rice or rice already damaged by other insects.Life HistoryUp to 375 eggs are laid on grain or in crevices. Egg, 5 days; larva, 2 weeks, pupa, 1week. In favourable conditions the population can multiply almost fifty – fold per month.BIJLAGE 12 Page 2 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAME5. Sitotroga cerealolla (Olive) Lepidoptera: GelechiidaeAngoumos grain mothPrimarily a pest of paddy – causes damage to milled rice. Commonly ingests paddy in thefield before harvest. First stage larva able to bore through the intact husk. The larval andpupal stage are passed within the grain, so that the only stage normally seen is the adultmoth. Damage caused is limited by the method of storage. In bulk stored paddy, damagedis confined to the surface layer. Damage in bag storage is of less importance and is limitedto the extreme periphery.BIJLAGE 12 Page 3 of 3

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 13. PROCEDURE ANALYSE DROGE PADIE1. DoelHet analyseren van monsters droge padie ter bepaling van de laboratoriumrendementen enenkele kwaliteitsfactoren.2. Ontvangst monsters(Gecodeerde) monsters droge padie van 5-6 kg worden door een operator afgegeven aanhet laboratorium.3. Analyse droge padieIndien een monster niet direct kan worden geanalyseerd, moet dit goed afgeslotenopgeslagen worden in een gecontroleerde, gekoelde ruimte met een constante temperatuur(< 15 0 C).3.1. BegrippenGebroken korrels (brokens)Korrels waarvan delen van de korrels zijn afgebroken met een lengte kleiner dan ¾ van degemiddelde korrellengte.CrackHele korrels die diverse haarscheuren vertonen welke het gevolg zijn van weersomstandigheden,drogen en de verdere verwerking van de rijst. Het percentage crack kan een maat zijnvoor de pel- en slijprendementen van een partij padie of cargorijst.Groene/onvolgroeide korrels (green/immature)Een hele of gebroken korrel rijst die niet volledig is ontwikkeld en soms groen van kleur is.Pelrendement hele rijst (yield head rice):Het percentage hele korrels groter of gelijk aan ¾ van de gemiddelde korrellengte welkeontstaat bij het pellen van padie tot cargorijst.Slijprendement hele rijst (milling yield-head rice):Het percentage hele plus gebroken korrels groter of gelijk aan ¾ van de gemiddeldekorrellengte die geproduceerd wordt bij het slijpen van hele cargorijst tot goed geslepenwitte rijst met een witheid van 38-39 %.3.2. Verkleinen van laboratoriummonsters tot werk(analyse) monstersDe ontvangen mengmonsters worden met een monsterverdeler verkleind. De grootte van hetwerkmonster is afhankelijk van de factoren die moeten worden bepaald.BIJLAGE 13 Page 1 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEVoor het bepalen van de verontreinigingen (kaf/voos, stro, onkruid) worden monsters gebruiktvan 500 gram.Voor vaststelling van de kwaliteitsparameters en het vochtgehalte worden monsters gebruiktvan 100 gram.De monstergrootte bij de bepaling van het vochtgehalte hangt af van de gebruikte methodeen apparatuur maar bedraagt in dit geval 50 gram.Het pelrendement van padie wordt bepaald aan monsters van 300 gram.Het slijprendement wordt bepaald aan monsters van 200 gram cargo.Alle bepalingen worden in duplo verricht.3.3. AnalysesStap 1: Monster preparerenHet ontvangen monster wordt allereerst goed gemengd, dit monster wordt verkleind tot 2laboratoriummonsters van 500 gram elk met behulp van de Boerner monsterverdeler.Twee monsters (A en B) worden verder geanalyseerd.Het restant monster wordt bewaard.Stap 2: Kaf en stroDe monsters A en B worden gebruikt om het percentage kaf en stro te bepalen met eenzeef.Van het geschoond monster wordt het aandeel aan kaf en stro bepaald.Stap 3: Verkleining monsters voor analyseDe twee geschoonde monsters uit stap 2 worden verder verkleind met de Boerner verdelertot twee monsters van elk 100 gram en 2 monsters van elk 50 gram.Stap 4: VochtgehalteNadat kaf, voos, stro en vreemde bestanddelen zijn verwijderd, wordt van de geschoondepadie het vochtgehalte bepaald met de Kett of Brabender vochtmeter. Uit elk van de tweemonsters wordt daartoe een met de Boerner verdeler verkleind monster gebruikt van 50gram.Stap 5: Analyse droge padieVan beide monsters van 100 gram worden bepaald:BreukpercentageOnvolgroeide en groene korrelsUit elk van de monsters worden 100 korrels met de hand gepeld om het crackpercentagete bepalen.BIJLAGE 13 Page 2 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEStap 6: Analyse gepelde padieDe laboratoriumpelmachine dient zodanig te worden afgesteld met een proefhoeveelheid datcargokorrels niet beschadigd zijn, en er geen padie in het kaf of kaf in de cargo aanwezig is.In principe moet na de eerste pelling 10 -15 % padie in de cargo aanwezig zijn. Deze padiewordt verwijderd en ook gepeld.Van het restant van de originele geschoonde monsters padie (A en B) wordt elk 300gram gepeld.Van de gepelde monsters worden bepaald: kaf, breuk en hele rijst.Stap 6: Berekening percentagesKaf (voze korrels) : gewicht fractie(gram) x 100500Stro: gewicht fractie (gram) x 100500Vochtgehalte: gemiddelde %; laagste %; hoogste %Breuk: gewicht fractie (gram) x 100100Onvolgroeide en groene korrels: gewicht fractie (gram) x 100100Crack: aantal korrels met haarscheuren of gebroken in kaf per 100 korrels.Kaf na pellen: gewicht fractie kaf (gram) x 100300Percentage heel uit padie: fractie heel x 100%300Percentage breuk uit padie: fractie breuk x 100%3003.4 Slijprendement cargo rijst uit padieSlijprendement van de cargo rijst: wordt bepaald met de gepelde hele cargo uit deze proefvolgens de volgende methode.Voorbewerking = bepaling slijpduur:Een hoeveelheid van 100 gram wordt in de gekozen laboratoriumslijpmachine gedurende 30seconden geslepen.Met behulp van de Statake witheidsmeter, wordt de witheid gemeten. Deze dient 38-39Kett te bedragen.Indien de witheid na 30 sec nog niet minimaal 38 % bedraagt, wordt de rijst in intervallenvan 15 sec verder geslepen totdat de witheid van minimaal 38 % is bereikt. Voor debetreffende partij wordt dan de totale tijd (T sec) die nodig is om een witheid van minimaal38 % te bereiken als slijptijd voor het slijprendement gebruikt.BIJLAGE 13 Page 3 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEIndien echter het percentage slijpmeel meer dan 12 % bedraagt, dient de afstelling van deslijpmachine te worden gecontroleerd en deze bewerking worden herhaald.Stap 1200 gram cargorijst wordt geslepen gedurende T sec in een Colombini polisher.Stap 2Gewogen wordt:Het totaal gewicht aan rijstproductenHet gewicht slijpmeelStap 3Van de witte rijst wordt m.b.v de handsorteerder het gewicht aan hele rijst en breukrijstbepaald.W h : gewicht geslepen korrels groter of gelijk aan ¾ korrel.Slijprendement cargo = W h x 100%200BepalingenDe bepalingen worden in duplo uitgevoerd. Het eindresultaat is het gemiddelde van dezeresultaten.BIJLAGE 13 Page 4 of 4

IR. R.J. ELMONT: HANDLEIDING POST-HARVEST TRAININGEN, DEEL1 - DROGEN EN OPSLAG VAN PADIE IN SURINAMEBIJLAGE 14. FORMULIERENBIJLAGE 14 Page 1 of 1

Form 001. Veld inspectie formulierBEDRIJF:PADDY VERWERKING HANDBOEKAFDELING: OPSLAGNaam boerAdresAantal percelen:DatumRasZaaizaadADRON/Eigen/Anderen ………………………………..Score Veld 1 Veld 2 Veld3 Veld 4Uniformiteit Goed = 2Matig=1Slecht=0SchimmelsGeen=2Matig= 1Slecht=0WantsenGeen=2Matig= 1Slecht=0OnkruidGeen=2Matig= 1Slecht=0Zeer slecht=-1Aantal rode rijst 0-2 = 23-4= 15 = 0Veel= -1Erg veel= -2Totaal puntenOpmerkingen1.2.3.GoedgekeurdNiet goedgekeurdRESULTAAT INSPECTIEVeld 1 Veld 2 Veld3 Veld 4Reden afkeuringTotaal punten per veld = minder dan 6Veel/Zeer veel rode rijstZeer veel onkriudName inspecteur koperHandtekening inspecteur koperHandtekening boerHerkeuringsdatumOogstdatun

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 002: Natte padie kwaliteits registerDatumBoer(code)Ras(code)Nettogewicht(ton)Verontreinigingen(%)Vochtgehalte(%)Crack(%)Beschadigd(%)Groen/onvolgroeid(%)Kalk(%)KwaliteitHeadrice yield(%)Totalmillingyield(%)Kaf(%)Controle datum:Opmerkingen supervisor:Naam supervisor:Handtekening:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM. 003: Natte padie registerDatumAutoKent. nr.Boer Ras NettoGew.(ton)Verontr.(%)VochtGeh. (%)Crack(%)Controle datum:Opmerkingen supervisor:Naam supervisor:Handtekening:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: OPSLAG_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM. 004 OPSLAG REGISTER NATTE PADIEProductie datum:Shift :,… h - …. hrBoer(code)Kentek.nr.Ras(code)KwaliteitGewicht(ton)Innamenatte buffercel–tijd(u)Cel nr. Belucht Tiid laden indrogerInitialenoperatorOpmerkingen:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Droger nummer:Form 005- DROGER CONTROLE REGISTER - BINDROGERDrogerkamernr.DatumAanvangsvochtgeh.(%)TiidLuchtTempera-tuur( o C)Locatie 1Vocht(%)Locatie 2Vicht(%)Locatie 3Vocht(%)Locatie 4Vocht(%)Locatie 5Vocht(%)OpmerkingenInitialenOperatorControle datum:Naamsupervisor:Handtekening:Corrigerende maatregels:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Droger nummer:FORM 006- DROGER CONTROLE REGISTER - KOLOM DROGERDatumDroogFaseNr.TiidNattebin nr.Kwal.LuchtTemperatuur( o C)VG in(%)VG uit(%)Naarrustfase celnr.OpmerkingenInitialenOperatorControledatum:Naamsupervisor:Handtekening:Corrigerende maatregels:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: OPSLAG_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Silo/loods: Nr.……………….FORM 007 DROGE PADIE REGISTRATIE FORMULIERDatum Nate buffercel DrogerNr.Kwal.Silo/warehouse(dry paddy)Gew.Drogepadie(in)Gew drogepadie(uit)VochtIn(%)VochtUitt(%)InitialenoperatorInitialensupervisorOpmerkingen:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: OPSLAG__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 008 DROGE PADIE KWALITEITS REGISTERDatumSilonummerKwal.Gew.Droge padieIn (ton)Vocht(%)Verontr.(%)CrackHead rice yield(%)Total rice yield(%)Kaf(%)Opmerkingen:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 009-1: Seizoensrapport – natte padie kwal. per boerBoer Kwal. Natgew.(ton)Verontr.(%)Vocht(%)Theor.Dr.gew.(14% MC)tonCrack(%)Beschadigd(%)Groen/Onvolgr.(%)Kalk(%)Head riceyield(%)Totalmillingyield(%)Kaf(%)Totaal Som Gew.gem. Gew.gem. Som Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem.Controledatum:Naamsupervisor:Signature:Opmerkingen supervisor:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Kwal.Extra-ABCDMIXNatgew.(ton)Verontr.(%)FORM 009-2: Seizoens raport – natte padie quality per kwlaiteitVocht(%)Theor.Drooggew.(14% VG)tonCrack(%)Beschadigd(%)Groen/Onvolgr.(%)Kalk(%)Head riceyield(%)Totalmillingyield(%)Total Som Gew.gem. Gew.gem. Som Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem.Kaf(%)Controe datu:Naamsupervisor:Handtekening:Opmerkingen supervisor:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 009-3: Seizoens rapport – natte padie kwaliteit per rasRasNettpGew.(ton)Verontr.(%)Vocht(%)Theoret.Drooggew(14% VG)tonCrack(%)Beschadigd(%)Groen/Onvolgroeid(%)Kalk(%)Head riceyield(%)Totalmillingyield(%)Klak(%)MIXTotaal Som Gew.gem. Gew.gem. Som Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem.Controle datum:Naam supervisor:Handtekening:Opmerkingen Supervisor:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 009-4: Seizoensrapport– droge padie kwaliteit per silo - InSiloDrooggew.(ton)Datum silovolVerontr.(%)Vocht(%)Crack(%)Besch.(%)Groen/Onvolgr.(%)Chalky(%)Head riceyield(%)Totalmillingyield(%)Kaf(%)Totaal Som Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem.Controle datum:Naam supervisor:Handtekening:Opmerkingen supervisor:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 009-5: Seizoens – droge padie kwaliteit per silo - UitSiloDrooggew.(ton)Datum leegVerontr.(%)Vocht(%)Kalk(%)Besch.(%)Groen/Onvolgr.(%)Chalky(%)Head riceyield(%)Totalmillingyield(%)Kaf(%)Totaal Som Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem. Gew.gem.Controle datum:Naam supervisor:Handtekening:Remarks supervisor:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 009-6: Seizoens rapport – droge padie opslagverliezen per siloSilo nr.Droog gew.In(ton)(A)Drooggwe.uit(ton)(B)Vocht in(%)Vocht uit(%)Droogverlies(ton)Droogverliesgecorr.voor VG(ton)Head riceyield(%)Totalmillingyield(%)Kaf(%)Total Sum Sum WeightedaverageWeightedaverageSum Sum WeightedaverageWeightedaverageWeightedaverageControle date:Naam supervisor:Handtekening:Opmerkingen supervisor:

BEDRIJF: HANDBOEK PADIE VERWERKING AFDELING: DROGER______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________FORM 009-7: Seizoensraport – samenvattinhProductWetpaddyDry paddySilo inDry paddySilo OutNat gew.(ton)Veronr.(%)Vocht (%)Droog(schoon)gew(ton)HRY(%)TMY(%)Kaf(%)Gew..verlies(ton)Gew.verleis(%)Controle date:Naam supervisor:Handtekening:Opmerkingen supervisor:

AEN-39Suffocation Hazardsin Grain BinsThe number of suffocations in grain storage systems has beenincreasing over the past several years. There appear to be atleast five basic reasons:1. the increase in harvesting and handling of grains,2. grain bins on the farm are getting bigger,3. grain handling rates are faster,4. more operators are working alone due to increased mechanization,and5. most operators are not aware of how grain flows from binsand therefore do not understand the dangers involved.Don’t make the mistake of your life. Be aware of the dangers offlowing grain.There are several reasons why you might enter abin filled with grain . . .1. The successful manager of stored grain checks this investmentclosely and frequently. You may enter a grain bin tovisually check the grain’s condition, and may probe the binto determine the grain’s temperature and moisture contentto ensure that there are no “hot-spots” developing in thecenter of the bin.2. Grain being removed from a bin equipped with a bottomunloading auger may fail to flow because of clogging orbridging. The operator may feel that the only option is to goinside the bin and remove the obstruction or break up thebridged grain.3. When drying grain, the successful operator will check theincoming grain closely. You may feel that the wet holdingbin is the best place to make observations.4. Children may find that a storage bin filled with grain is anideal place to play .. . . and there are several reasons why you maynot come out alive.Why is flowing grain so dangerous? To better comprehendthe hazard, the way in which most farm storage bins unloadmust be understood. Grain storage structures should be, andusually are, unloaded from the center. When a valve is openedin the center of the bin or a bottom unloading auger is started,grain flows from the top surface down a center core to theunloading port or auger. This is called “enveloping flow” and isillustrated in Figure 1. The grain across the bottom and aroundthe sides of the bin does not move. The rate at which the grain isAGRICULTURE & NATURAL RESOURCES • FAMILY & CONSUMER SCIENCES4-H/YOUTH DEVELOPMENT • COMMUNITY & ECONOMIC DEVELOPMENT

Figure 1. When bins unload, the grain at the top of the bin is removed first.Figure 2. Twenty-two seconds to suffocation.removed is what makes the enveloping flow so dangerous. Atypical rate for a bin unloading auger is 1000 bu/hr. This isequivalent to 1250 cubic feet per hour or approximately 21 cubicfeet per minute. A person 6' tall displaces about 7.5 cubicfeet, assuming an average body diameter of 15 inches. Thismeans that the entire body could be submerged in the envelopeof grain in approximately 22 seconds. Even more importantly,you could be up to your knees in grain and totally helpless tofree yourself in less than 5 seconds (Figure 2).You must remember that flowing grain is like water in that itwill exert pressure over the entire area of any object that is submergedin it. However, the amount of force required to pull someoneup through grain is much greater than required in waterbecause grain exerts no buoyant force and has much greater internalfriction. People who have helped pull partially submergedchildren from grain have commented on how hard they had topull and, frequently, that shoes were pulled off in the grain. Thismay mean that rescue efforts will fail unless the movement ofgrain is stopped.2

Grain that bridges across a bin can be another hazard. Bridginggrain may create air spaces in a partially unloaded bin (Figure3). This situation presents several dangers. The first is thatthe person may break through the surface and be trapped instantlyin the flowing grain (Figure 4). Another danger is that alarge void may be created under the bridged grain by previousunloading so that a person who breaks through the crust may beburied under the grain and suffocate even though the unloadingauger may not be in operation at the time (Figure 5). A thirdhazard is that, if the grain is wet enough to mold and bridgeacross a bin, there may be little oxygen present in the cavitybecause of microbial action. Therefore, a person falling intothis void may be forced to breathe toxic gases and microbialspores even if the head stays above the level of the surroundinggrain.Safety hazards in grain bins are not limited to those with bottomunloading augers. Gravity unloaded bins may present a similardanger through bridging or unloading. A definite danger existsFigure 3. Potential hazard created by bridging. Note also that when the air space becomes large enough, the bin walls may buckle.Figure 4. Two basic principles were violated. First, the person entered a bin of grain that was out of condition without seriouslyconsidering its previous unloading history. Second, he didn't ensure that unloading could NOT occur while he was inside.3

Figure 5. Bridged grain presents a danger, even when the bin is not being unloaded.Figure 6. In a modern grain facility, bins may load or unload automatically, thereby adding to the suffocation hazard.with wet holding bins that feed automatic-batch grain dryers.When the dryer completes its drying cycle and reloads, a personin the wet holding bin can be drawn below the surface of thegrain in a matter of seconds (Figure 6).Flowing grain hazards, in addition to mold and dust healthhazards, exist when working with grain that has gone out ofcondition or has built up in a tall pile. A wall of grain may lookperfectly safe but one scoopful could pry out the “foundation”and start an avalanche or “cave-off” (Figure 7). Grain is heavy.For example, a 6' tall person, prone and covered by 1 foot ofcorn, will be under about 300 lbs. of corn. People who hear ofsuffocations like this are often surprised to learn that the victimwas under only a shallow pile.4

How to Reduce the RiskRule 1:A person entering a grain bin should be fastened to a safetyrope or harness that is tied to a point outside the structure. Twoadditional people should be involved—a second person whocan see the person inside the bin and a third on the ground whocan (1) assist in lifting the inside person to safety, (2) quickly gofor aid without the danger of falling off the bin in a panic toclimb down, and (3) ensure that no one starts the unloading equipment(Figure 8). Don’t depend on being able to communicatefrom the inside to the outside of the bin. It is difficult to hearunder any circumstances, especially when unloading equipmentor drying fans are in operation. The use of prearranged arm andhand signals is suggested under these conditions.Rule 2:Never enter a bin of flowing grain. If you drop a grain probeor shovel, first stop the flow of grain, take the precautions givenin Rule 1, then retrieve the lost item. Remember, no piece ofequipment is worth a human life (Figure 9).Figure 7. Beware of a tall pile of grain. A person lying prone and covered by 1 foot of grain will be subjected to a force of over 300pounds.Figure 8. You should use three people when investigating a questionable bin, one inside, one in direct communication with theperson inside, and one on the outside to go for help or assist in lifting.5

Figure 9. Never enter a bin of flowing grain for any reason. Always stop the flow of grain and "lock-out" the unloading systembefore entering.Figure 10. Take the proper precautions the first time. You may not have a second chance.Rule 3:Don’t enter a bin without knowing its previous unloadinghistory. This is especially true if the surface appears crustybecause that may mean that the grain has bridged. Always becautious before walking on any surface crust. If the bin has beenout of condition, be sure it is well ventilated and enter slowlybecause of the danger from toxic gases, microbial spores and areduced oxygen content. For this situation, be sure to follow theprocedure suggested in Rule 1.Rule 4:If you feel you must enter the bin alone and the bin has unloadingequipment, you should lock out the control circuit, tellsomeone what you are doing and post a sign on the control switchinforming other workers that you are in the bin. Otherwise, afellow worker may start the unloading equipment with you inside.Likewise, check each bin before you begin to unload it tobe sure that no one is in the bin.For bins that unload by gravity flow, lock out the controlgate and follow the same general procedure as with bins thathave unloading equipment.Rule 5:Be careful in any rescue attempt to avoid being pulled intothe flowing grain and becoming a second accident (Figure 10).Likewise, be especially cautious when attempting to rescue some-6

one who has been overcome by toxic gases or by breathing airwith a reduced oxygen content. In these circumstances it willprobably be impossible for you to enter the bin and pull theindividual to safety without your being overcome in the sameway. To avoid placing yourself in this situation, it is imperativethat the bin be well ventilated, that you enter cautiously and thatyou follow the instructions given in Rule 1.Rule 6:Safety measures should include the installation of laddersand ropes on the inside of the bin. Note that you can possibly“walk down” a bin if you stay near the outside of the bin walland keep moving although walking in the soft grain will be verydifficult. However, the best preventive measure is to avoid beingcaught in a potentially dangerous situation by practicing therules of safety when working with grain.BibliographyMcKenzie, Bruce A. Suffocation Hazards in Flowing Grain.Mimeograph, Agricultural Engineering Department, PurdueUniversity, West Lafayette, Indiana 47907.Willsey, F. R. 1972. Using Hand Signals for Agriculture. ExtensionPublication S-68, Purdue University, West Lafayette,Indiana 47907.Originally prepared by:Otto J. Loewer, Jr. and David H. LoewerContact:Samuel G. McNeill, Extension Specialist, Postharvest of GrainProcessing, Department of Biosystems and Agricultural Engineering,University of Kentucky, Lexington.Please—Before It’s Too LateDiscuss the safety hazards of flowing grain with your family,employees or fellow workers. It is the responsibility of each ofus to keep informed of possible unsafe situations and take thenecessary precautions to prevent their occurrence. The dangersassociated with suffocation in flowing grain are no exception.7

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAProject: 9ACP RPR006Post-harvest trainingDeel 1. Drogen en opslag vanpadieRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 juli 2008

Introductie

Dag 1:‣ Introductie‣ Opdracht‣ Module 1-‣ Module 2 –‣ Opdracht‣ Module 3 –DroogprincipesDag 2:‣ Opdracht‣ Module 3 – vervolg‣ Opdracht‣ Module 4 – StartProgrammaDag 3:‣ Module 4 – vervolg‣ Opdracht‣ Module 5‣ Module 6‣ Opdracht

Korte termijnDoelen• Vergroten kennis deelnemers: Om hun PH keten te analyseren PH verliezen te minimaliseren Droogeffciency te vergroten Kwaliteit padie tijdens opslag handhaven Het proces beter beheersen Droog- en opslagkosten

DoelenLange termijn• Een trainingshandleiding achterlaten:Om eigen operators te trainenOm wijzigingen in procedures door te voeren Om te gebruiken op lokalelandbouwopleidingen

Hoe doen we dat?• Ik communiceer met de deelnemersTheoretische achtergrondenMijn ervaringenMijn evaluatie van de situatie in SurinameHoe de organisatie en het rpoces beter tebeheersen• Ik ben moderator bij:Discussies over voorstellen tot verbeteringproceduresDiscussies van de opdrachtenUitwisseling eigen ervaringen

We spreken af:• Wij luisteren goed naar elkaar voor comentaar televeren.!• Iedereen participeert en is vrij te vragen ofcommentaar te leveren!• Ik moet de discussies in goede banen leiden!• SVP cellulair uitdoen of op trillen en buiten bellen!

Introductie handleiding:• Handleiding• Bijlagen– Procedures/instructies– Formulieren– Cases/opdrachten– PP handouts

Module 1: Post harvest systerm rijst& het product• Post-harvest systeem – Elmont• Het product – Elmont/Tjoe Awie

Opdracht -1Wat weet u over post-harvest systemen van rijst?• Zie opdracht 1 - vragenlijst.• Tijd – 10 minuten• Discussie – 10 min

Leerdoelen• Wat is een post harvestsysteem• Wat is het doel van een post harvestsysteem• Wat is de reikwijdte van het PH-systeem voor rijst inSuriname• Mogelijke vormen van PH verliezen in de PH-keten• Hoe kunnen we PH verliezen voorkomen

Post harvest systeem• Seizoensproducten als granen moeten behandeldworden voor de opslag• Verwerking en verkoop vindt plaats gedurende eenlangere periode• PH-systemen verbinden veldproductie viaverwerker naar de markt.• Is een systeem om het product na de oogst tebehandelen.

Een systeem• Een proces of groep van processen• Zet inputs om in outputs• Consumeert inputs – produceert outputs• Processen werken als een samenhangend geheel• Karakteristieken:Geschikt en efficientVerbind handelingen en activiteitenIs gestructureerd

Voorbeelden van post-harvest systemen• Groenten : oogsten wassen sorteren verpakken koel opslag verkoop• Kippen: Slachten Plukken Snijden Invriezen Vriesopslag Verkoop

Doel post-harvest systeem“ De productie wordt door een systeemgeleid met zo weinig mogelijk verliezen ofachteruitgang in kwaliteit in allebehandelingen en verwerkingsstappen”.

Belang opslag agrarische productenOpslag is waarschijnlijk het meest belangrijkeaspect van post-harvest systemen: Het product wordt gedeeltelijk verwerkt ofgeconditioneerd voor een veilige opslag Het product moet worden beschermd tegenexterne invloeden.PH-systemen moeten regelmatig ensystematisch worden verbeterd – kwaliteitrendementenAan de wensen van de klant moet wordentegemoet gekomenOpslag steeds aangepast aan de lokaleomstandigheden

ReikwijdteVoor onze PH –training – beperkt tot:OOGSTDROGENPELLEN/VERPAKKENLEVEREN

Karakteristieken post-harvest systeempadie –Suriname• Rijst wordt geteeld en geoogst in 2 seizoenen van 6maanden• Rijpe padie heeft een vochtgehalte van 20-23 %• Na de oogst moet de natte padie worden bewaard• Voor een veilige opslag voor 6 maanden, padiedrogen

Potentiële soorten post harvest verliezenin padie PHS in Suriname• Oogstverliezen – lager, gemechaniseerd, minderrisico• Droogverliezen – te ver en te snel drogen• Inefficientie droger –hoge kosten, lage MY• Opslagverliezen - besmetting, vocht, temperatuur,beluchting, kwaliteit opslagsystemen• Kwaliteitsverlies = broei, lagere MY

Voorkomen van PH verliezen bij depadieverwerking in SurinamePH-verliezen preventie:• Een continu proces om:De verwerkingstechnieken en procedures voorelke stap in de PH-keten te verbeteren.Verbeteren van het proces en het beheer• Men moet pro-actief zijn (en niet re-actief)Zoveel mogelijk voorkomen – niet alleencorrigeren.

Vragen?

NATIONAALSupport to the Competitiveness of theRIJSTPROGRAMMARice Sector of the CaribbeanProject: 9ACP RPR006(ACP9.RPR6.REG/7641/000Module 1. Drogen en opslag vanpadie- het productRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 juli 2008

LeerdoelenHet verbeteren van de inzichten in verwerkings –proces door kennis te vergroten van:• Fysieke karakteristieken van de rijstkorrel• Het ademhalingsproces van de rijstkorrel• Chemische samenstelling van de producten enbijproducten van de rijstkorrel• Rijstclassificering• Surinaamse rijstrassen

IntroductieRijst = levend product dat moet wordengeoogst en verwerkt om haarlevensvatbaarheid en kwaliteit gedurendelangere tijd te waarborgenHoe bereiken we dat?• Oogsten met het juiste vochtgehalte• Schonen op de juiste wijze• Drogen bij de juiste temperatuur en tot hetjuiste vochtgehalte• Veilige opslag

Wat verwacht de koper?• Cargo rijst met een hoog rendementwanneer verwerkt in koper’s molen• Witte rijst met weinig gebroken korrels engoed geslepen korrels.• Rijst vrij van verontreinigingen, geuren enbijsmaken• Los en droogkokende langkorrelige rijst

Verwerkingsniveau’s?• Vers geoogste natte padie• Droge padie• Gepelde of cargo rijst• Geslepen of witte rijst

De structuur van de padiekorrel• Kaf =Lemma,Palea,Awn,Rachilla• Slijpmmel/zilvervlies =Pericparp, Tegmen,Aleuron layer• Embryo/kiem =Scutellum, Epilblast,Plumule, Radicle• Witte rijst = Endopsperm

Metabolisme/ademhaling• Padiekorrel leeft nog na de oogst• Als graan te vochtig is, zal het kiempjeontkiemen• Endosperm (zetmeel) is voedingsbronademhalingsproces• Is oxidatieproces – reactievergelijking:C6H12O6 + 6 O26 CO2 + 6 H2O + warmteZetmeel + zuurstof produceert koolzuur enwarmte

Metabolisme/ademhaling• Padie ademt altijd.• Vocht en warmte moeten verwijderd wordenuit de padie naar de buitenlucht.• Ademhaling geeft verlies aan droge stof =gewichtsverlies• Laag vochtgehalte remt de ademhaling• Hoog vochtgehalte versnelt de ademhaling• In tropische gebieden als Suriname temp:24 – 34 o C gedurende het jaar, mogelijk kansop bederf hele jaar

Metabolisme/ademhalingToename ademhalingToename vocht en warmteGroei insecten en schimmelsMeer warmte en vochtToename ademhaling etc.Achteruitgang kwaliteit/bederf

Chemische samenstellingKAF :• 19-22 % van padie gewicht.• 20 % silica – in buitenlaag• 9-10% lignin• Lignine en silica beschermen padie tegenschade• 2-6 % Cutine , waterafstotend in buitenstelaag• Antioxidanten• Kaf: fysieke en anti-oxidatieve bescherming

Chemische samenstellingSLIJPMEEL :• 8-15 % van padiekorrel• Kiem (embryo) komt terecht in slijpmeel• 12-15 % eiwitten• 15-20% vetten• Antioxidanten die beschermen tegen kanker enhart- en vaatziekten: verbetert HDL-LDL cholesterolratio• Bevat lipase enzyme: produceert vrije vetzuren• Vetzuren oxidatie ranzig• Commerciele slijpmeel : 10 – 55 % zetmeel vanendosperm en kiem• Vitaminen : zelfde als in rest van de korrel.

Chemische samenstellingGepelde(CARGO) rijst :• 10 – 20 x vitaminen dan witte rijst• 4,3 -18,2. % eiwitten• 0,3 – 0,5 % vetten• 5 x vetten and 3 x ruwe celsfof meer danwitte rijst

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAProject: 9ACP RPR006Module 2. Opkoop & Ontvangtnatte padieRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 Juli 2008

Leerdoelen‣ Standaarden padie‣ Factoren die van invloed zijn opde kwaliteit voor en na oogsten‣ Optimale oogstcondities‣ Koopcontract‣ Process flow inname nattepadie‣ Bemonstering en analyse‣ Schoning‣ Opslag natte padie

Standaarden‣ Standaarden nodig om:• Handel transparant te maken• De kwaliteit te kunnen beheersen‣ Standaarden voor padie in Rijstuitvoerbesluit.• Voor droge padie• Niet voor natte padie‣ Standaard niet te gebruiken voor natte padie• Bepaalde factoren kunnen niet bepaald wordenzonder drogen• “Potentiele Milling Yield natte padie-referentie‣ Voorstel voor uitbreiding standaard

Standaarden natte padie‣ Max. VG - Milling quality‣ Cracks - Milling quality‣ Beschadigd‣ Rood‣ Groen en onvolgroeid‣ Kalk‣ Verontreinigingen of aftrekken van gewicht)(Zie oude padieopkoopbesluiten)

Wat is uw mening?• Welke factoren worden nu bepaald bij deinname?• Is deze nieuwe standaard haalbaar?• Ook HRY inbrengen ?Rijstuitvoerbesluit :55% (A+) - 50% (A) - 45% (B) - 40% (C)• MY natte padie ? (bijlage 9)

Factoren die kwaliteit beinvloedenRas‣Afmetingen‣ Vorm‣ Gewicht‣ Dichtheid‣ Milling yield‣ Uniformiteit

Factoren die kwaliteit beinvloedenVeldproductie management:‣Cultuurmaatregelen – grondbewerking,inzaai etc., leveling‣ Water management‣ Bemesting

Factoren die kwaliteit beinvloedenOogsten:‣ Correcte timing van de oogst en bij hetjuiste vochtgehalte voor optimale kwaliteit‣ Juiste combine afstellingen om scade ofveronteinigingen te voorkomen.‣ Vochtopname van de korrels na de oogst‣ Vertragingen in transport naar de molen.

Timing-wanneer oogsten‣ 20-25% VG‣ 80-85% padie strokleurig‣ Korrels in de ondersteregionen van de aar inhet “hard dough”stadium‣ Dagen na bloei‣ Dagen na inzaai

Head rice (%)Effect harvest MC on MY(medium grain US rice)656055504540101520253035Paddy moisture at harvest (% wb)

Effect oogst MC op MY‣ Oud onderzoek SML(Suriname)‣ In tropische condities optimum VG lager‣ Aanname optimum 21-23 % (oud onderzoekSML)

Combinen‣ Setting van combine checked – verlies,schade, verontreinigingen‣ Snelheid combine‣ Timing gedurende de dag – dauw/regenvocht

Vermijdt vochtopnameCracks in rijst gezien via een rood lichtfilter.

Padie opkoop‣ Geen contracten – alleen ontvangstbon?‣ Vaststellen inkoopcondities – kwaliteit–voedselveiligheid‣ Kopen basis drooggewicht 14 %(te droogopkoop)‣ Introductie veldinspectie? Annex 5 enformulier 1(Uw opinie?)

Inname natte padie(Flow in annex 9)‣ Registratie en weging‣ Bemonstering, analyse en kwaliteit‣ Inname en reiniging

Registratie-Weging‣ Info boeren‣ Netto gewicht natte padie‣ Veronteinigingen‣ Omrekening naar droog14%

Inname en reinigeng‣ Gewicht vastleggen‣ Padie reinigen om :• Reduceren droog en opslagkosten• Reduceren kans op bederf• Reduceren schade equipment• Reduceren food safety hazards• Reduceren opslagcapaciteit beh.• Sla natte padie op voor drogen.

Cleaners

Effect reiniging

Opslag natte padie‣ Padie leeft• Gewichtsverlies• Bederf bij hoog VG en temp‣ Droog in 24 u‣ Belucht natte padie(Bijlage 7: Instructie ontvangst natte padie )

Groei micro-organismenVochtgehalte(%)30-2629-26Wat groeit?BacterienActinomycetesWat gebeurt methet graan?fermenteertbederft23-2718-23GistenSchimmelsstoffigmuffig

Geschat droogverliesVochtgehalte(%)182022242628Verlies droge stof(Kg/ton/maand)61733425253Verlies droge stof(%/maand)0,61,73,34,25,25,3

Veilige opslag periode- vocht geh.Temperatuurgraan.( O C)36322721Bij 17%vochtgehalte(dagen)24816Bij 21,5 %vochtgehalte (dagen-012

Vragen?

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAProject: 9ACP RPR006Module 3. DrogenRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 juli 2008

Leerdoelen‣ Doel van drogen‣ Vochtgehalte metingen‣ Principes van drogen‣ Eigenschappen padiekorrel‣ Factoren de de kwaliteit beinvloeden‣ Droogsystemen‣ Trouble shooting‣ Efficient gebruik droger

Het doel van drogen‣ Verlagen van het vochtgehalte(VG) tot een veiligewaarde voor opslag zospoedig mogelijk na de oogst‣ In Suriname rijst van 18-23 %drogen tot VG van 12,5-13,5 %‣ Het doel is rijst op te slaan 6 -9mnd‣ Bij langere opslag < 12,5%

Het droogproces‣ VG metingen en berekeningen‣ Droogprincipes‣ Droogsnelheid en -temperatuur‣ Fysieke en mechanischeeigenschappen‣ EMC& ERH‣ Voorkomen van crack

VG meting en berekeningen‣ Vochtgehalte = hoeveelheid water inde korrels t.o.v het totaal natgewicht‣ Standaardmethode – duurt enkele uren‣ Semi-oven methode –Brabender –meer monsters – 60-100 min‣ Elektronisch – Snel, meestal in molensgebruikt‣ Regelmatig ijken, wijkt af- met ovenmethode-ADRON/SBS

Electronische vochtmeters‣ Conductie of weerstandtype –electrischegeleidbaarheid – 2 electrodes‣Nadeel is onbetrouwbaarheid –uniforme verdeling vocht in korrel nodig‣Pas gedroogde padie opp. droger‣Accuraat 7-23 %‣Merken: Marconi, Kett, UniversalMoisture Meter, KPM, Agil, Hart,Protimeter en Siemens.

Elektronische vochtmeters‣ Capaciteit of dielektrisch type:gebruikt dielekctrische geleidbaarheidtussen twee condensorplaten‣ Nadeel: moet vaker geijkt worden‣ Nauwkeuriger – Grotere monsters‣ Groter VG bereik‣ Merken:. Burrows, Motomco, Cera,Kappa, Lippke, Steinlite, Dole en CAE.

Ijking: Electronische MC metersStoveBrabenderDole

Ijkgrafiek Dole tov OvenI J K GR A FI EK D OLE T. O. V. S TOOF20191817y = 0,8654x + 1,0565R 2 = 0,94671615141312111010 12 14 16 18 20 22

Ijkgrafiek Brabender t.o.v. stoofIJKGRAFIEK BRABENDER T.O.V. STOOF2019y = 0,9649x + 0,2526R 2 = 0,971518171615141312111010 12 14 16 18 20 22

IjkingsresultaatFormule : 0,8654dole + 1,0565• Dole 12 % Oven : 11,44 % (+4,67%)• Dole 23 % Oven: 20,96 % (+8,87%Formule: 0,9649Brab + 0,2526• Brabender 12 % Oven:11,83 %(+1,42%)• Brabender 23 % Oven:22,45 %(+2,39%)

VG-meting t.b.v:‣ Berekeningen droogverliezen‣ Managen droogproces‣ Managen opslag proces

VG controlepunten:‣ Inname natte padie‣ Tijdens drogen‣ Bij vullen silos/loodsen‣ Tijdens opslag‣ Inname molen

Calculatie drooggewicht• Va= begin vochtgehalte(%) (natte padie)• Ve =eind vochtgehalte(%) (droge padie)• Gi = aanvangs gewicht( kg, ton)(natte padie)• Ge = eind gewicht(kg, ton)(droge padie)• Ge = Ga x ( 100 – Va)• ( 100 - Ve )• Voorbeeld:• 1,000 kg padie met een vochtgehalte van 20% wordtgedroogd tot13 %.• Droog gew. padie =We = 1.000 x (100- 20) = 919,540 kg• (100 -13)• Berekend verlies= 1,000 – 919,540 = 88,460 kg = 8.85 %

VochtmetersBrabenderDole-400

Droogprincipes‣ Padiekorrels drogen wanneer de dampdruk v/dkorrel hoger is dan de dampdruk van de lucht‣ Dampdruk eigenschappen lucht belangrijk – lagerelatieve vochtigheid (RV) – koude of warme lucht‣ Padie neemt vocht op of verliest vocht afh.v. haarVG en RV van de omgevingslucht‣ RV lucht hoog – padie neemt vocht op‣ RV lucht laag– padie verliest vocht‣ Als rijst wordt geplaatst in constante temperatuuren RV luchtstroom -EMC

EMC rijst

Vocht verwijderen‣ Oppervlaktevocht- verdampt vochtsnel naar verhitte lucht‣ Intern vocht – moet door de korrrelheen naar het oppervlak‣ Oppervlak droogt sneller dancentrum korrel‣ Droogsnelheid % VG reductie/u isverschillend

Vocht verwijderenVochtgeh.Vocht transportOpp.verd.

DroogcurvePer I : Pre heatingperiode–droogsnelheidneemt langzaamtoePer II: ConstantesnelheidPer III: Afnemendesnelheid periode

Droogsnelheid en temperatuur‣ Warmte en luchtstroom om padie te drogen‣ Snelheid drogen hangt af van :• Temperatuur & vochtigheid drooglucht• Aanvangs VG• Luchtsnelheid• Padieras• Boven 18 % snelle droging als temp. omhoog(droogcurve)

Droogsnelheid en temperatuur‣ Boven 18 %: hoge tot zeer hoge droogtemp.‣ Beneden 18 %: lage droogtemp.‣ Rustperiodes verhogen snelheid drogen:• Egaliseren vocht• Na rustfase gaat vocht verwijderen weersneller aan het oppervlak• (Rustfases verbeteren ook de MY en verlagende energiekosten)

Fysische & mechanischeeigenschappen van rijstBeinvloeden reactie korrels op verwerkingscondities‣Korrelafmetingen‣Massaeigenschappen‣Thermische eigenschappen‣Hygroscopiche eigenschappen‣Mechanische eigenschappen‣Vochtopname eigenschappen‣Glass transitie temperatuur

Fysische & mechanischeeigenschappen van rijstGlass transitie temperatuur:‣ Structuur rijstkorrel verandert bij een bepaaldetemperatuur van glasachtig naar rubberachtig‣ Fysieke en mechanische eigenschappen veranderen.‣ Als padie afkoelt: verandert structuur van rubberachtignaar glasachtig als de GT-temp.wordt gepasseerd –cracks‣ Riist gedroogd boven GT-temp. moet heet rusten voorkoelen – geen crack‣ Rijst gedroogd bij temp. beneden GT temp, als GT-tempniet wordt gepaseerd – geen crack

EMC‣Temperatuur en luchtvochtigheid isbelangrijk voor vochtverwijdering (drogen)of vochtopname(re-wetting))‣Uiteindelijke vochtgehalte bij gegeventemp en luchtvochtigheid = EMC –equilibrium moisture content.

EMC- padie (EVG)Equilibrium Moisture Contents (EMC) of paddy atdifferent storage temperatures and RH

ERH (ERV)Als padie wordt opgeslagen in een afgesloten riumte zal de RVvan de korrel een evenwicht bereken met het VG van de korrel:ERH: Equilibrium Relative Humidity = evenwichts relatievevochtigheid

Voorkomen van crack‣ Rassen reageren verschillend‣ Cultuurmethoden‣ Correct oogsttijdstip‣ Houdt padie met lage en hoge VG gescheiden in deopslag‣ Zet geen droge padie op natte padie in eenbindroger, de droge padie neemt weer vocht op‣ Gebruik ventilatoren niet als rijst droog is en de luchtbuiten boven de ERV is.‣ Verwijder niet teveel vocht per droogfase metkolomdrogers.

CRACK

Droogsystemen‣ Type systemen‣ Zondroging versus kunstmatigedroging‣ Bediening en onderhoud‣ Trouble shooting

Droogsystemen

Types droogsystemen‣ Zondroging- Velddroging– Drogen op betonnen droogvloeren enmatten‣ Mechanisch/kunstmatig drogen– Batchdrogers– Continue drogers• Kolomdrogers• Continue schuine band drogers• Fluidized bed drogers• Trommeldrogers

ZondrogingBeperkingen:‣ Niet mogelijk bij regen of ‘s nachts‣ Vertraging levert problemen met kwaliteit‣ Arbeidsintensief‣ Temperatuur controle moeilijkRichtlijnen:‣ Laagdikte 2-4 cm‣ Mengen elke 30 min‣ Beschermen tegen hoge temp, regen endieren.

Kunstmatig drogenVoordelen:‣ Door gebruik van luchtstroom enwarmte wordt droogproces versneld‣ Kan altijd worden gedaan‣ Geeft beter MY dan met zondroging‣ Minder arbeidskostenNadelen:‣ Hoge investeringen‣ Energiekosten‣ Getrainde operators

Batchdrogers‣ Warme lucht wordt geblazen met eenventilator door een bak met eengeperforeerde stalen bodem met padiegevuld‣ Per partij (batch) gedroogd‣ Temperatuur : 40 – 45 gr. C‣ Luchtsnelheid: 0,15 – 0,25m/sec‣ Ventilator: 1,5 – 2,5 KW/ton padie

Batch drogers-factoren diedroog snelheid beinvloedenSneller drogen bij:‣ Hogere lucht snelheden‣ Hogere lucht temp.‣ Lagere rel.vochtigh.Snellere luchtstroom bij:‣ Afnemende laagdikte‣ Installeen 2de ventilator‣ Mengers gebruiken

Batch drogers-factoren -prestaties‣ Droogfront beweegt omhoog met 2-3 cm/uur‣ Vochtgehalte beneden lager danvochtgehalte boven in de laag‣ Geringere laagdikte minder vochtverschil‣ Laag van 50 cm droogt in 15-16 u/75 cm in25u

Batch droger- computer simulatieAssumptions for the bin dryer simulationProduct:PaddyDrying air temperature: 40 oCInitial moisture content 20 %Temperature outgoing air 32 oCAverage final moisture content 14%Paddy layer75 cmAir velocity6 m/min.Drying time18 uur

Continue kolomdrogers‣ Warme lucht wordt geblazen door eenvallende stroom padie.‣ Buffer probe op droger‣ Verblijftijd per droger is 15-30 min‣ Luchtstroom: counter, concurent,counter flow or mixed flow (ziehandleiding)‣ Mixing en non mixing type

Continue kolomdrogersNon-mixingMixing – type LSUMixing – type baffle

Continous flow dryersComparing Mixing-non mixing type:

Continue flow drogers‣ Hogere luchtstromen – hogere droogtemperaturen‣ Meerfasen met rustfasen‣ Rustfase is nodig‣ 3 fasen aanbevolen‣ Temperatuurverschillend in droogfasen‣ Fase1: 70 Gr.C‣ Fase 2 50 Gr,C‣ Fase 3: 45 Gr C‣ Verschil in vocht extractie per fase‣ Fase 1 : 3 % (20-17%)‣ Fase 2: 2 % (17-15%)‣ Fase 3 : 1,5 %(15-13,5%?‣ Hoe meer fases, hoe korter verblijfsduur, hoe hogermilling yield

Fluidized bed drogers‣ Nieuwe ontwikkeling‣ Hogere temperaturen (70-120 o C)‣ Grotere luchtstromen‣ Reeds langer in gebruik voor parboiled rijst( 35% - 19%)‣ Nu nieuw type voor meerfasen drogen, ookvan 19% tot 13%. Lagere temperaturen‣ Grotere droogsnelheden

Droogsystemen‣ Vergelijken droogsystemen (Tabelhandleiding)‣ Trouble shooting (Tabel handleiding)

VRAGEN

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAProject: 9ACP RPR006PH training : Part 1. Drogen en opslag padieModule 4. OpslagRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 juli 2008

Leerdoelen‣ Wat is het doel van padieopslag‣Veilige opslagcondities‣ Veranderingen in padie tijdens opslag‣ Welke eisen worden gesteld aanopslagfaciliteiten‣ Soorten opslag‣ Hoe controleer je de conditie van de padie‣ Hoe belucht je de padie‣ Hoe controleer en bestrijdt je plagen.

Doelen rijstopslag‣ VG beneden vocht met een RH van 65 -75 % afhankelijk van VG van padie.‣ Houdt temperatuur beneden 37 o C.‣ Besherm tegen insecten‣ Beperk de heropname van vocht‣ Schoon en hygienisch bewaren

Opslagduur en vochtgehalteOpslagduurVereisteVG voorveilige opslagPotentieleproblemen2-3 weken 14 – 18 % Beschimmelen,verkleuren,verliezen doorademhaling8 tot 12 maanden 13 % of lager InsectenaantastingMeer dan 1 jaar 9 % of lager Verlies vanlevensvatbaarheidkiem

Veranderingen in padie tijdensopslag‣ Veranderingen in eiwitten beinvloeden o.a. detextuur, zachtheid en kleverigheid‣ Veranderingen in zetmeel beinvloeden:hardheid, gelconsistentie and viscositeit.Hoogste effect in hoge amyloserassen(Suriname ?). Proces duurt ong. 3 maanden.‣ Geur en smaak veranderen ook door broei enbederf. Niet wanneer goed beschermd tegeninsecten en goed belucht (Tabel 4-2)

Eisen aan opslagfaciliteiten‣ Goed ontwerp‣ Juiste controlemeters (temp & RV meters)‣ Juiste beluchtinsgfaciliteiten – lage cap. ventilator‣ Eenvoudig te vullen en ledigen‣ Efficient gebruik van ruimte (afmetin, grondprijs)‣ Eenvoudig te onderhouden en te beheren‣ Juiste bediening‣ Vochtgehalte moet beneden 13% blijven‣ Padie moet schoon, vrij van verontreinigingen en afval zijn‣ Voorkomen dat vocht weer door de padie wordtopgenomen.‣ Bescherm tegen insecten.‣ Goede temperatuurcontrole en beluchtingspraktijk

Soorten opslag‣ Opslagloodsen (horizontale opslag in zakkenen bulk)‣ Vlakke bodem stalen silo’s (verticale bulkopslag) – lossen met binsweep, andersmanueel‣ Conische bodem stalen silo’s (stalen silos(verticale bulkopslag-zelflossend)‣ Betonnen silos met conische bodem – zelflossend

Opslag hygiene‣ Houdt omgeving schoon: bezemen, geenspinnerag en stof, gemorste padie enlekkages van pijpen e.a. transport‣ Reinig opslagruimte na gebruik en spuit metb.v. Malathion, Fenetrothion andDeltamethrin.‣ Plaats rattenvallen en barieres (HACCP)‣ Inspecteer regelmatig om ongedierte vrij tehouden‣ Inspecteer wekelijks voor tekenen vaninsectenaantasting/bemesting

Monitoren conditie padie‣ Controleer padieoppervlak voorcondensatie, aangekoekte, natte delen,schimmels en insecten‣ Controleer dak van silo of opslagloods voorcondensatie of lekkages.‣ Controleer padiemassa voor niet uniformetemperaturen, plekken of lagenvochtgehalte en naar voorkomenschimmels en insecten.‣ Afwijkende geuren.

Temperatuurcontrole &beluchting‣ Als de temperatuur stijgt boven eenbepaalde waarde (37 o C) moet de rijstworden gekoeld dwz belucht.‣ Beluchting alleen bij een bepaalde RV (RVkan met de hand of automatisch wordenbepaald alsmede de ventilatoren)

Plagen: controle en bestrijding‣ Temperatuur en VG controle, beluchting,hygiene houdt insecten onder controle:‣ Type insecten:‣ Primaire insecten: larven voeden zich metkorrels (Rice weevil, Angoumois grainmoth,Lesser grain borer)‣ Secondarie insecten: voeden zich buiten dekorrels n soms ook v/.d korrels (Saw-toothgrain beetle, Rust-red flour beetle)‣ Zie bijlage 12

Plagen - insecten: controle enbestrijding‣ Spuit geen insecticiden op rijst‣ Bij besmetting, vergassen met Phostoxin(tabel 4-4)‣ Bromide is niet meer toegestaan op rijst‣ Er zijn ook alternatieven, maar duurder –koolzuurgas – (tabel 4-5)

Plagen-schimmels: controle enbestrijding‣ Veel voorkomend in opslag : Aspergillus en pencilium‣ De ontwikkeling van schimmels wordt beinvloed door:– Vochtgehalte van het opgeslagen graan– Temperatuur– Conditie van de padie bij inname in de opslag– Opslagduur– Aantal insecten en mijten actief in de padie..‣ Schimmels veroorzaken twee duidelijke problemen in opgeslagenpadie n.l.:– Bederf door schimmelgroei, en– productie van giftige mycotoxen.

Plagen-schimmels: controle enManagement opties:bestrijding‣ Veilige opslagcondities:‣Vochtgehalte beneden 13%‣Geen cracks, gebroken korrels of FM‣Vrij van schimmels bij inname in deopslag‣Zo kort mogelijk opslaan‣Vrij van insecten en mijten.

Plagen-schimmels: controle enbestrijdingManagementopties:‣ Behandeling padie‣Mycotoxinen: geen, gewoon vermijden‣ Schade beperken:‣Zelfde maatregels als voor insecten

Plagen-knaagdieren: controle enbestrijding‣ De 3 meest voorkomende knaagdieren in padie:‣ Black rat of huisrat (Rattus rattus)‣ Norway rat of gewone rat (Rattus norvegicus)‣ House mouse of huismuis(Mus musculus))‣ Schade door:‣ Voeden aan product‣ Schade aan materialen en kabels‣ Zie voor tekens van besmetting - handleiding

Plagen-knaagdieren: controle enbestrijdingPreventieve maatregelen:‣ Opslag hygiene‣ Technische aspecten:‣ Indien opslag in zakken ruimte om stapels‣ Houdt omgeving schoon van onkruid en vermijdtstilstaand water‣ Houdt knaagdieren buiten

Vragen ?

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAProject: 9ACP RPR006PH training : Part 1. Drogen en opslag padieModule 5. ManagementRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 juli 2008

Leerdoelen‣ Hoe verliezen te voorkomen‣ Op welke punten moet men de kwaliteitcontroleren‣ Corrigerende maatregelen‣ Hoe de efficiency van een droger teevalueren‣ Formulieren en rapporten tbv MIS

‣Hoe verliezen te voorkomen‣ Zie processchema’s‣Voorzieningen‣Op welke punten moet men dekwaliteit controleren en mogelijkcorrigeren‣ Zie tabel 5-1‣ Zie tabel 5-2

‣ Hoe de efficiency van een droger teevalueren‣Zie procedure in par. 5.3.‣ Management‣Procedures ontvangst, drogen en opslag (zie bijlagen)‣Verwerkens verwerken voor managementinformatie (zie formulieren)

Opdracht 4: Case studieAlle padie in dit bedrijf wordt opgeslagen in silocellen. Een groot deel (75%)vande aangevoerde padie is reeds verwerktBij de wekelijkse controle wordt om ca 8.00 uur v.m het volgende geconstateerd ineen van de silo cellen- Padie temperatuur 38 o C- Het vochtgehalte van de padie is 14 %- De temperatuur van de buitenlucht was op dat moment 34 o C- De relatieve vochtigheid van de lucht is op dat moment 85% en volgens devooruitzichten gaat het die dag en ook de rest van de week regenen.- Er worden ook heel wat insecten geconstateerd boven in de silo als er licht opschijnt.- Er wordt boven in de padie ook een aantal aangekoekt en beschimmeldeplekken aangetrokkenOpdracht:1. Wat voor maatregelen zal het management moeten treffen om de schade tebeperken?2. Wat zou men kunnen doen als dezelfe situatie zich zou voordoen in een opslagloods waarbij nog maar 25 % van de padie voorraad aanwezig is.

Vragen ?

NATIONAALRIJSTPROGRAMMAProject: 9ACP RPR006PH training : Part 1. Drogen en opslag padieModule 6. Economische aspectenRobert Elmont –RPLRS-TAMCPNw Nickerie, 23 -25 juli 2008

Welke kosten zijn belangrijk bij kostprijsberekeningenDe kosten die te maken hebben met hetgebruik van bepaalde equipement of eenbepaald (deel)proces te onderscheiden in:- Variabele kosten- Vaste kosten

Variabele kostenKosten die alleen voorkomen als de machinesgebruiktworden of proces operationeel is.• Brandstof• Elektriciteit• Losse werknemers• Andere kosten zoals:– Verbruiksartikelen zoals zakken,– Bepaalde onderhouds materialem zoals: belts,filters, banden, smeerolie, rubberrollen etc.

Vaststellen variable kostenWat moet je daarvoor weten:1. Verbruik bijv. liters/ton; loon/ton; kWh2. Kosten per unit- prijs/liter; loon/ur;tarief/kWh3. Output per tijdseenheid - ton per uur4. Kosten per output = (gebruiksfactor xkosten per unit)/output

Vaste kostenDeze kosten lopen door al werkt de machineniet of is het proces gestopt, nl.:• Afschrijvingen• Rente op geleend kapitaal• Vaste arbeiders• Reparatie en onderhoud• Andere jaarlijkse kosten zoals:verzekeringen, vergunningen,administratiekosten

Reparatie en onderhoudDit is moeilijk vooraf te schatten.• Een simpele regel is een % van deinvesteringskosten aan te houden.• Bijv. 5% van de investeringskosten per jaar

Afschrijvingen en renteDit is ook niet gemakkelijk en hangt af van delevensduur van het equipment.Wat moeten we weten:– Aankoop en installatiekosten– Verwachte levenduur (jaren)– Gebruik van de machine per jaar (ton/jr)– Afschrijvingspercentage per jaar (wel ofgeen restwaarde)– Rentepercentage als geld wordt geleend

BerekeningafschrijvingMakkelijker om een vast afschrijvings % tegebruiken:Afschrijving/jaar = (Investering-restwaarde)/verwachte levensduurBijv :• Investering droger: $ 50,000• Levensduur : 10 jaar• Restwaarde : $ 5.000• Jaarlijkse afschrijving = (50.000-5.000/10) =$4.500/jaar

RenteVoor investeringen in Suriname houden weaan ca. 12 % per jaar over het geinvesteerdproject

Benefit/CostHiervoor moet je de nettovoordelen van eeninvestering vaststellen.Dan kan je de BCR= Benefit/Cost ratioberekenen.Dat is de verhouding tussen de jaarlijksevoordelen/jaarlijkse kostenBCR> 1 = positief

Opdracht 6: Case kafbranderKaf branderInvestering$ 20.000Levenduur10 jaarRente (%) 12Gebruik (weken/jaar)20 weken per jaarCapaciteit (balen/dag) 1000Vaste arbeiders2@ $ 6.000/jaarElektriciteit tarief (kWhr) $0.15Elektr. Gebr. KW/hr90Losse arbeiders/dagRepair/maintenanceAndere variabale kosten/dagAndere vaste kosten/jaarPrijs staats olieVerbruik per baal(l)$ 20/dag5.0% fixed cost$100$ 1.000$ 1,00/liter1liter

Bereken de BCR voor de aanschaf van eenkafbrander voor een enkele kafbrander dieca 1000 bakken kan drogen per dag.