Handleiding Historisch huizenonderzoek in Haarlem (en omliggende gemeenten)
Handleiding Historisch huizenonderzoek in Haarlem (en omliggende gemeenten) door Kees van der Wiel. De geschiedenis van een huis uitzoeken is een fascinerend, maar ook een lastig karwei. Hoe oud is het huis? Wie hebben er zoal gewoond? Wat is er aan verbouwd? Was er ooit een bedrijf in gevestigd? Gegevens daarover moeten volgens een systematische aanpak uit allerlei bronnen stukje bij beetje bij elkaar worden gesprokkeld. Deze gids biedt een concrete wegwijzer hoe dat aan te pakken. Aan de hand van een grote hoeveelheid afbeeldingen wordt de zoektocht door de archieven voor oude huizen in Haarlem stap voor stap toegelicht. Een bijlage verwijst ook naar de relevante stukken voor huizenonderzoek in andere plaatsen waarvan het Noord-Hollands Archief de archieven beheert.
Handleiding Historisch huizenonderzoek in Haarlem (en omliggende gemeenten) door Kees van der Wiel.
De geschiedenis van een huis uitzoeken is een fascinerend, maar ook een lastig karwei. Hoe oud is het huis? Wie hebben er zoal gewoond? Wat is er aan verbouwd? Was er ooit een bedrijf in gevestigd? Gegevens daarover moeten volgens een systematische aanpak uit allerlei bronnen stukje bij beetje bij elkaar worden gesprokkeld. Deze gids biedt een concrete wegwijzer hoe dat aan te pakken. Aan de hand van een grote hoeveelheid afbeeldingen wordt de zoektocht door de archieven voor oude huizen in Haarlem stap voor stap toegelicht. Een bijlage verwijst ook naar de relevante stukken voor huizenonderzoek in andere plaatsen waarvan het Noord-Hollands Archief de archieven beheert.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Cornelis Spr<strong>in</strong>ger, Gezicht op de Raaks,<br />
Olieverfschilderij 1862.<br />
(afbeeld<strong>in</strong>g Kunsthandel Pieter Overdu<strong>in</strong>)<br />
Kees van der Wiel<br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong><br />
<strong>Historisch</strong> <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
De geschied<strong>en</strong>is van e<strong>en</strong> huis uitzoek<strong>en</strong><br />
is e<strong>en</strong> fasc<strong>in</strong>er<strong>en</strong>d, maar ook e<strong>en</strong><br />
lastig karwei. Hoe oud is het huis? Wie<br />
hebb<strong>en</strong> er zoal gewoond? Wat is er aan<br />
verbouwd? Was er ooit e<strong>en</strong> bedrijf <strong>in</strong><br />
gevestigd? Gegev<strong>en</strong>s daarover moet<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> systematische aanpak uit<br />
allerlei bronn<strong>en</strong> stukje bij beetje bij elkaar<br />
word<strong>en</strong> gesprokkeld. Deze gids biedt e<strong>en</strong><br />
concrete wegwijzer hoe dat aan te pakk<strong>en</strong>.<br />
Aan de hand van e<strong>en</strong> grote hoeveelheid<br />
afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> wordt de zoektocht door de<br />
archiev<strong>en</strong> voor oude huiz<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong><br />
stap voor stap toegelicht.<br />
E<strong>en</strong> bijlage verwijst ook naar de relevante<br />
stukk<strong>en</strong> voor <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong> <strong>in</strong> andere<br />
plaats<strong>en</strong> waarvan het Noord-Hollands<br />
Archief de archiev<strong>en</strong> beheert.
Kees van der Wiel<br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong><br />
<strong>Historisch</strong> <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
uitgave Noord-Hollands Archief, 2014
Inhoud<br />
Inleid<strong>in</strong>g 5<br />
Opzet van het onderzoek 6<br />
Thuis op <strong>in</strong>ternet beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> 8<br />
Topografische afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong> 9<br />
Kadasteronderzoek 1832-1985 13<br />
Koopakt<strong>en</strong> 1811-1965 21<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811 24<br />
Bewoners 1793-1969 34<br />
Bewoners vóór 1793 39<br />
Kijkje achter de voordeur 42<br />
Bouwgeschied<strong>en</strong>is 45<br />
Bedrijfsgeschied<strong>en</strong>is 49<br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> 52
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Inleid<strong>in</strong>g<br />
5<br />
Inleid<strong>in</strong>g<br />
Wie <strong>in</strong> e<strong>en</strong> oud huis woont, vraagt zich vroeg of laat wel<br />
e<strong>en</strong>s af hoe oud het huis is, wie er eerder gewoond hebb<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> wat die voorgangers met het huis gedaan hebb<strong>en</strong>.<br />
Deze handleid<strong>in</strong>g helpt op deze vrag<strong>en</strong> e<strong>en</strong> antwoord te<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong>.<br />
Helaas is dat e<strong>en</strong> vrij lastig onderzoek dat veel geduld <strong>en</strong><br />
v<strong>in</strong>d<strong>in</strong>grijkheid vraagt. Gegev<strong>en</strong>s over e<strong>en</strong> bepaald huis<br />
zijn niet bij elkaar <strong>in</strong> één docum<strong>en</strong>t te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. Ze moet<strong>en</strong><br />
uit vele archiefbronn<strong>en</strong> <strong>in</strong> kle<strong>in</strong>e brokjes bij elkaar<br />
gesprokkeld word<strong>en</strong>, waarbij het nodige puzzelwerk komt<br />
om het verhaal rond te krijg<strong>en</strong>. Het is zeer aan te rad<strong>en</strong><br />
daarbij systematisch te werk te gaan, <strong>en</strong> wel stapsgewijs<br />
van hed<strong>en</strong> naar het verled<strong>en</strong>.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> moet u zich realiser<strong>en</strong> dat lang niet alles uit<br />
het verled<strong>en</strong> <strong>in</strong> archiev<strong>en</strong> is terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. Archiev<strong>en</strong><br />
betreff<strong>en</strong> <strong>in</strong> hoofdzaak nagelat<strong>en</strong> adm<strong>in</strong>istraties van<br />
overheids<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> of andere organisaties, zoals kerk<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> dergelijke. De overheid bemoeide zich <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong><br />
veel m<strong>in</strong>der <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sief met de burger dan teg<strong>en</strong>woordig.<br />
Dat u e<strong>en</strong> bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g van uw huis uit de zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de<br />
eeuw zult kunn<strong>en</strong> terugv<strong>in</strong>d<strong>en</strong>, kunt u bijvoorbeeld wel<br />
verget<strong>en</strong>.<br />
Belast<strong>in</strong>g moest s<strong>in</strong>ds m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>heug<strong>en</strong>is echter altijd wel<br />
voor e<strong>en</strong> huis betaald word<strong>en</strong>, ook bij de verkoop van e<strong>en</strong><br />
huis. Daarnaast hebb<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>domsbewijz<strong>en</strong> altijd e<strong>en</strong><br />
belangrijke juridische functie gehad <strong>en</strong> zijn daarom altijd<br />
goed geregistreerd.<br />
St<strong>en</strong><strong>en</strong> archief<br />
Behalve papier<strong>en</strong> docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kan de bouwkundige constructie<br />
van het huis u ook veel vertell<strong>en</strong> over zijn verled<strong>en</strong>.<br />
Voor het lez<strong>en</strong> van die <strong>in</strong>formatie moet u echter wel<br />
de nodige bouwhistorische vakk<strong>en</strong>nis hebb<strong>en</strong>. Dat aspect<br />
valt echter geheel buit<strong>en</strong> deze handleid<strong>in</strong>g, die zich puur<br />
baseert op het papier<strong>en</strong> archiefonderzoek.<br />
Voor e<strong>en</strong> globaal overzicht op dit gebied zie hoofdstuk<br />
9 van mijn boekje ‘Op zoek naar huis, buurt of straat’<br />
(Verlor<strong>en</strong>, 2001), of (uitvoeriger): St<strong>en</strong>vert <strong>en</strong> Van Tuss<strong>en</strong>broek,<br />
‘Inleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de Bouwhistorie, opmet<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderzoek<strong>en</strong><br />
van oude gebouw<strong>en</strong>’ (Matrijs, 2007). Bijzonder<br />
aardig <strong>en</strong> toegankelijk is verder: H. Janse, ‘Amsterdam<br />
gebouwd op pal<strong>en</strong>’ (De Br<strong>in</strong>k, 1993). Specifiek <strong>Haarlem</strong>s:<br />
‘Sterck <strong>en</strong> weldoortimmert, e<strong>en</strong> kwart eeuw restaurer<strong>en</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>Haarlem</strong>’ (De Vries<strong>en</strong>borch, 1983).<br />
Lez<strong>en</strong><br />
In het algeme<strong>en</strong> is aan te rad<strong>en</strong> eerst <strong>en</strong>ig onderzoek<br />
te do<strong>en</strong> naar wat ander<strong>en</strong> <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong> reeds hebb<strong>en</strong><br />
uitgezocht <strong>en</strong> gepubliceerd, voordat u <strong>in</strong> de achiefstuk‐<br />
k<strong>en</strong> zelf duikt. Met name het boek F. Allan (leraar aan de<br />
Rijkskweekschool voor onderwijzers <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong>), ‘Geschied<strong>en</strong>is<br />
<strong>en</strong> Beschrijv<strong>in</strong>g van <strong>Haarlem</strong>’ uit 1874 (vier<br />
del<strong>en</strong>, te raadpleg<strong>en</strong> <strong>in</strong> de handbibliotheek <strong>in</strong> de studiezaal)<br />
is e<strong>en</strong> must. Het bevat tal van bijzonderhed<strong>en</strong> over<br />
strat<strong>en</strong> <strong>en</strong> oude huiz<strong>en</strong> <strong>in</strong> de <strong>Haarlem</strong>.<br />
E<strong>en</strong> goed overzicht over de stadsontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>Haarlem</strong><br />
biedt verder ‘De <strong>Historisch</strong>e Atlas van <strong>Haarlem</strong>, 1000<br />
jaar Spaarnestad’, van B<strong>en</strong> Speet. Daarnaast is ‘De straat<br />
waar<strong>in</strong> wij won<strong>en</strong>’ van G.H. Kurtz <strong>en</strong> J.J. Temm<strong>in</strong>ck vaak<br />
e<strong>en</strong> onmisbaar naslagwerkje.<br />
D<strong>en</strong>k verder aan de buurtgeschied<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> <strong>in</strong> de serie<br />
<strong>Haarlem</strong>se M<strong>in</strong>iatur<strong>en</strong> van Uitgeverij De Vrieseborch,<br />
zoals ‘Vijfhoek, Raaks <strong>en</strong> Doel<strong>en</strong>’ ‘De Burgwalbuurt’, ‘De<br />
Heilig<strong>en</strong>land<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Kamp’, ‘Het Roz<strong>en</strong>prieel’, ‘Bosch<br />
& Vaart’, ‘De Leidsebuurt’, ‘De Amsterdamse Buurt’, ‘De<br />
Kleverparkbuurt’, ‘De Slachthuisbuurt’, ‘Gar<strong>en</strong>kokerskwartier’<br />
<strong>en</strong> ‘Het Schalkwijk van weleer’ van B<strong>en</strong> Speet, Marcel<br />
Bulte <strong>en</strong> ander<strong>en</strong>.<br />
Ook relevant kunn<strong>en</strong> zijn: ‘De <strong>Haarlem</strong>se Oude Gracht’ van<br />
de <strong>Historisch</strong>e werkgroep Haerlem (1980), ‘Br<strong>in</strong>kmann<br />
aan de Grote Markt. 4000 jaar geschied<strong>en</strong>is Hartje <strong>Haarlem</strong>’<br />
(1982) <strong>en</strong> ‘Het Carré vernieuwd, Nieuwbouw, restauratie<br />
<strong>en</strong> verbouw<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de Heiligland<strong>en</strong>’ (1987). Al deze<br />
boek<strong>en</strong> zijn <strong>in</strong> de op<strong>en</strong> opstell<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de studiezaal van het<br />
Noord-Hollands Archief te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>.<br />
Breder kijk<strong>en</strong> dan het huis<br />
Archiefonderzoek houdt e<strong>en</strong> risico <strong>in</strong> zich van bijzi<strong>en</strong>dheid<br />
op de vierkante millimeter. Probeer dan ook zoveel<br />
mogelijk de grotere context van de stadsgeschied<strong>en</strong>is<br />
<strong>in</strong> het oog <strong>in</strong> het oog te houd<strong>en</strong>. Heel globaal: kort na<br />
het beleg door de Spanjaard<strong>en</strong> werd <strong>Haarlem</strong> <strong>in</strong> 1573<br />
getroff<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> grote stadsbrand, die e<strong>en</strong> belangrijk<br />
deel van de zuidelijke b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad vanaf het Spaarne tot<br />
de Kle<strong>in</strong>e Houtstraat <strong>en</strong> de Vijfhoek <strong>in</strong> de as legde. De<br />
eeuw daarvoor, <strong>en</strong> vooral de periode 1450-1500 was e<strong>en</strong><br />
periode van verval <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong>.<br />
De periode 1600-1660 wordt gek<strong>en</strong>merkt door spectaculaire<br />
groei van de stad, veel immigratie, veel nieuwe<br />
huiz<strong>en</strong>, hoge huiz<strong>en</strong>prijz<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>in</strong>gnood, vooral <strong>in</strong> de<br />
armere del<strong>en</strong> van de stad. Voor de anderhalve eeuw die<br />
daarop volgde (ca. 1670-1820), geldt het teg<strong>en</strong>overgestelde:<br />
de bevolk<strong>in</strong>g van <strong>Haarlem</strong> nam af <strong>en</strong> daarmee ook<br />
de vraag naar huiz<strong>en</strong>. De koopprijz<strong>en</strong> daald<strong>en</strong> <strong>en</strong> op d<strong>en</strong><br />
duur werd er meer afgebrok<strong>en</strong> dan gebouwd. Vooral <strong>in</strong><br />
arm<strong>en</strong>buurt<strong>en</strong> zoals <strong>in</strong> de Burgwalbuurt <strong>en</strong> <strong>in</strong> de Vijfhoek<br />
viel<strong>en</strong> grote gat<strong>en</strong> <strong>in</strong> de stad. Op duurdere locaties, zoals<br />
aan het Spaarne of aan de Oude Gracht werd het echter
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
6 7<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Inleid<strong>in</strong>g<br />
Opzet van het onderzoek<br />
redelijk goedkoop het huis te vergrot<strong>en</strong> <strong>en</strong> te verfraai<strong>en</strong>,<br />
ook door opkop<strong>en</strong> van buurpand<strong>en</strong>.<br />
To<strong>en</strong> halverwege de neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw <strong>Haarlem</strong> weer<br />
begon te groei<strong>en</strong>, nam de druk op de won<strong>in</strong>gmarkt <strong>in</strong> de<br />
oude b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad toe. Er werd to<strong>en</strong> weer volop vernieuwd<br />
<strong>en</strong> getimmerd, ook op achterterre<strong>in</strong><strong>en</strong>. De huiz<strong>en</strong>prijz<strong>en</strong><br />
steg<strong>en</strong> weer. Na circa 1880 verplaatste veel van die<br />
bouwwoede zich naar buit<strong>en</strong> de S<strong>in</strong>gels, te beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met<br />
de Leidse Buurt, het Roz<strong>en</strong>prieel <strong>en</strong> de Amsterdamse<br />
Buurt.<br />
In de periode 1930-1970 maakt<strong>en</strong> armere del<strong>en</strong> van de<br />
b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad opnieuw e<strong>en</strong> verpauper<strong>in</strong>gsfase door. Er werd<br />
<strong>in</strong> oudere (huur-)won<strong>in</strong>g<strong>en</strong> nauwelijks nog geïnvesteerd,<br />
zodat grote del<strong>en</strong> van de b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad uite<strong>in</strong>delijk tot<br />
‘saner<strong>in</strong>gsbuurt’ degradeerd<strong>en</strong>. Vanaf 1970 komt daar<strong>in</strong><br />
e<strong>en</strong> radicale ommekeer als de waarde van de huiz<strong>en</strong> <strong>in</strong> het<br />
c<strong>en</strong>trum spectaculair gaat stijg<strong>en</strong> <strong>en</strong> de meeste voormalige<br />
huurwon<strong>in</strong>g<strong>en</strong> nu eig<strong>en</strong>dom word<strong>en</strong> van nieuwe bewoners.<br />
S<strong>in</strong>dsdi<strong>en</strong> is er veel, soms te rigoureus, vernieuwd.<br />
Bl<strong>in</strong>de vlek van het archief<br />
Voor <strong>in</strong>formatie over de bewon<strong>in</strong>g van uw huis <strong>in</strong> de<br />
meest rec<strong>en</strong>te periode komt u bij e<strong>en</strong> archiefdi<strong>en</strong>st doorgaans<br />
niet erg ver. Veel moderne archiev<strong>en</strong> zijn nog niet<br />
overgebracht naar die di<strong>en</strong>st of om privacyred<strong>en</strong><strong>en</strong> nog<br />
niet op<strong>en</strong>baar (bijvoorbeeld het bevolk<strong>in</strong>gsregister s<strong>in</strong>ds<br />
de Tweede Wereldoorlog). Daarom doet u er goed aan<br />
het onderzoek te beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met wat u zelf <strong>in</strong> huis heeft<br />
<strong>en</strong> wat u van hor<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> weet van vorige bewoners <strong>en</strong><br />
buurtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>. Als u geluk hebt, hebt u bij de koopakte<br />
van uw huis ook nog e<strong>en</strong> aantal voorgaande koopakt<strong>en</strong><br />
meegekreg<strong>en</strong>. Elk van die akt<strong>en</strong> verwijst ook weer naar<br />
e<strong>en</strong> vorige.<br />
Pas na <strong>en</strong>ige dec<strong>en</strong>nia krijgt u houvast <strong>in</strong> het beschikbare<br />
archiefmateriaal. In sommige gevall<strong>en</strong> (zoals bij het Kadaster,<br />
Bouw- <strong>en</strong> Won<strong>in</strong>gtoezicht of het Handelsregister)<br />
is rec<strong>en</strong>te <strong>in</strong>formatie bij de desbetreff<strong>en</strong>de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g wel<br />
verkrijgbaar, maar moet daarvoor betaald word<strong>en</strong>.<br />
Opzet van het onderzoek<br />
De aanpak van historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong> is gebaseerd<br />
op systematisch zoek<strong>en</strong> van het hed<strong>en</strong> naar het verled<strong>en</strong>,<br />
waarbij drie aspect<strong>en</strong> van de geschied<strong>en</strong>is van het huis<br />
uit elkaar moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong>:<br />
• De eig<strong>en</strong>domsgeschied<strong>en</strong>is van het huis<br />
• De bewon<strong>in</strong>gsgeschied<strong>en</strong>is<br />
• De bouwgeschied<strong>en</strong>is van het pand<br />
Die drie aspect<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> alles met elkaar te mak<strong>en</strong>,<br />
maar vorm<strong>en</strong> voor het onderzoek heel verschill<strong>en</strong>de terre<strong>in</strong><strong>en</strong>.<br />
De <strong>in</strong>formatie daarover komt doorgaans uit heel<br />
andere archiefbronn<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> grote vergiss<strong>in</strong>g is om bij het onderzoek ervanuit te<br />
gaan dat de eig<strong>en</strong>aar van het huis er ook wel al die tijd<br />
zal hebb<strong>en</strong> gewoond, zoals nu bij veel oude won<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
wel het geval is. In het verled<strong>en</strong> gold dat veel m<strong>in</strong>der. Tot<br />
ongeveer e<strong>en</strong> halve eeuw geled<strong>en</strong> bestond zeker driekwart<br />
van de <strong>Haarlem</strong>se b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad uit huurwon<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. Of<br />
de eig<strong>en</strong>aar het huis zelf bewoond heeft, moet u altijd <strong>in</strong><br />
de bronn<strong>en</strong> verifiër<strong>en</strong>. Als u dat consequ<strong>en</strong>t doet, zal blijk<strong>en</strong><br />
dat vrijwel elk huis <strong>in</strong> de loop van zijn geschied<strong>en</strong>is<br />
korte of langere tijd huurhuis is geweest, ook de meest<br />
chique gracht<strong>en</strong>pand<strong>en</strong>.<br />
Bewon<strong>in</strong>gs- <strong>en</strong> eig<strong>en</strong>domsgeschied<strong>en</strong>is zijn nooit id<strong>en</strong>tiek.<br />
Soms blijkt e<strong>en</strong> huis te zijn verkocht aan huurders<br />
die er al eerder woond<strong>en</strong>, soms kwam het huis door e<strong>en</strong><br />
erf<strong>en</strong>is <strong>in</strong> hand<strong>en</strong> van familieled<strong>en</strong> die er zelf nooit zijn<br />
gaan won<strong>en</strong>, maar het ook niet direct kond<strong>en</strong> of wild<strong>en</strong><br />
verkop<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> andere keer blijkt het huis wel door de<br />
eig<strong>en</strong>aar <strong>in</strong> gebruik als bedrijfspand, maar woonde hij <strong>in</strong>middels<br />
elders <strong>en</strong> verhuurde hij de woonruimte bov<strong>en</strong> de<br />
zaak. Kadasteronderzoek zal u er geregeld mee confronter<strong>en</strong><br />
dat e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>aar meerdere huiz<strong>en</strong> had.<br />
privacy<br />
~<br />
uniforme bronn<strong>en</strong><br />
Bewon<strong>in</strong>g (huur)<br />
Eig<strong>en</strong>dom van het huis<br />
Bouw/Verbouw<strong>in</strong>g<br />
plaatselijk verschill<strong>en</strong>d<br />
<strong>en</strong> vaak <strong>in</strong>compleet<br />
2000 1850 1800 1800<br />
afb. 2. Drie verschill<strong>en</strong>de aspect<strong>en</strong> van het onderzoek.<br />
Stamboom van huiseig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> (met jaartall<strong>en</strong>)<br />
bouwvergunn<strong>in</strong>g<br />
krant<strong>en</strong>advert<strong>en</strong>tie<br />
notarisakte<br />
verpond<strong>in</strong>g<br />
Kadaster/tranportregisters<br />
naam<br />
1985 - 2010<br />
koop<br />
naam<br />
1960 - 1985<br />
koop<br />
naam<br />
1953 - 1960<br />
koop<br />
naam<br />
1938 - 1953<br />
koop<br />
naam<br />
1932 - 1938<br />
koop<br />
naam<br />
naam<br />
naam<br />
naam<br />
koop<br />
naam<br />
1810 - 1843<br />
koop<br />
naam<br />
naam<br />
1702 - 1730<br />
naam<br />
naam<br />
1620 - 1645<br />
afb. 3. Schema van de onderzoeksaanpak.<br />
bevolk<strong>in</strong>gsreg.<br />
telefoonboek<br />
huurovere<strong>en</strong>komst<br />
belast<strong>in</strong>g<br />
In dat geval is het altijd de vraag <strong>in</strong> welke van die won<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
hij nu zelf woonde.<br />
De basis van het onderzoek vormt het opstell<strong>en</strong> van de<br />
stamboom van opvolg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> van het pand. Heeft<br />
u die <strong>in</strong> beeld, dan volgt de vraag: woonde die eig<strong>en</strong>aar<br />
ook <strong>in</strong> het huis, of komt er bij nader onderzoek e<strong>en</strong> andere<br />
bewoner als huurder te voorschijn. En ook de vraag of<br />
u aanwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> heeft dat de eig<strong>en</strong>aar of de bewoner iets<br />
aan het huis heeft verbouwd <strong>en</strong> hoe hij het huis heeft<br />
gebruikt. Die aanwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> kunt u, behalve uit bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>,<br />
oude foto’s of waarnem<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan het huis zelf,<br />
ook ontl<strong>en</strong><strong>en</strong> aan aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> bij het kadaster, belast<strong>in</strong>ggegev<strong>en</strong>s<br />
over het huis of oude verkoopadvert<strong>en</strong>ties<br />
of boedelbeschrijv<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g.<br />
Zorgvuldig noter<strong>en</strong> <strong>en</strong> evaluer<strong>en</strong><br />
van uw onderzoek<br />
Maak van alles wat u v<strong>in</strong>dt zorgvuldige aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>,<br />
met de nummers van de archiefstukk<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> u iets<br />
hebt gevond<strong>en</strong>. Zo kunt u het altijd terugv<strong>in</strong>d<strong>en</strong> als u bij<br />
nader <strong>in</strong>zi<strong>en</strong> mocht twijfel<strong>en</strong> of u iets onjuist of onvolledig<br />
heeft overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Dat geldt ook als u foto’s of<br />
koop<br />
vererv<strong>in</strong>g<br />
vererv<strong>in</strong>g<br />
kopieën van docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hebt gemaakt: noteer daarvan<br />
altijd direct waar ze vandaan kom<strong>en</strong>. Hoe langer u daarmee<br />
wacht, hoe meer u daarmee uzelf <strong>in</strong> de problem<strong>en</strong><br />
br<strong>en</strong>gt.<br />
Hoedt u voor wild verzamel<strong>en</strong>. Lees alle docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
goed door <strong>en</strong> maak aan de hand daarvan aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
welke <strong>in</strong>formatie u daaruit haalt. Formuleer voor uzelf<br />
ook op welke vrag<strong>en</strong> u nog ge<strong>en</strong> antwoord hebt. Maak<br />
er e<strong>en</strong> gewoonte van om na elke dag archiefonderzoek<br />
de balans op te mak<strong>en</strong> wat u gevond<strong>en</strong> hebt <strong>en</strong> wat de<br />
vrag<strong>en</strong> zijn waarop u de volg<strong>en</strong>de keer doorgaat. Dat<br />
voorkomt veel chaos <strong>en</strong> dubbel werk. Vooral het verzamel<strong>en</strong><br />
van kopieën is verraderlijk, als u de <strong>in</strong>formatie die u<br />
daaruit haalt niet direct sam<strong>en</strong>vat.<br />
Toevallige verzamel<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
In het verled<strong>en</strong> was het goed gebruik bij de verkoop<br />
van e<strong>en</strong> huis e<strong>en</strong> huisarchief met alle bewijsstukk<strong>en</strong><br />
van vorige verkop<strong>en</strong> aan de nieuwe eig<strong>en</strong>aar te<br />
overhandig<strong>en</strong>. Die gewoonte is helaas langzamerhand<br />
<strong>in</strong> onbruik geraakt. In e<strong>en</strong> aantal gevall<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
huiseig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> echter deze oude koopbriev<strong>en</strong> van<br />
hun huis aan het geme<strong>en</strong>tearchief t<strong>en</strong> gesch<strong>en</strong>ke<br />
gegev<strong>en</strong>. Ze zijn ondergebracht <strong>in</strong> de Collectie<br />
Eig<strong>en</strong>domsbewijz<strong>en</strong> <strong>Haarlem</strong>, toegang 3707. Het<br />
betreft e<strong>en</strong> kle<strong>in</strong>e 200 pand<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong>. Mogelijk zit<br />
uw huis daartuss<strong>en</strong>.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
8 9<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Thuis op <strong>in</strong>ternet beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong><br />
Topografische afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong><br />
Thuis op <strong>in</strong>ternet beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong><br />
Topografische afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong><br />
Voor u systematisch <strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong> duikt, kunt u thuis<br />
op <strong>in</strong>ternet al wel beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> eerste oriëntatie <strong>in</strong><br />
bronn<strong>en</strong> die onl<strong>in</strong>e beschikbaar zijn. De di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong><strong>in</strong>g<br />
op dit gebied is <strong>in</strong> het archiefwez<strong>en</strong> nog steeds <strong>in</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g.<br />
Onderstaande mogelijkhed<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> dan ook<br />
<strong>in</strong>middels zijn uitgebreid.<br />
Foto’s<br />
Op de beeldbank van het Noord-Hollands Archief kunt u<br />
op zoek gaan naar oude foto’s waarop uw huis staat afgebeeld.<br />
Het archief heeft echter meer materiaal dan op<br />
<strong>in</strong>ternet staat. Zo zijn onder meer alle foto’s waarvan de<br />
recht<strong>en</strong> nog onbek<strong>en</strong>d zijn of nog niet zijn vrijgegev<strong>en</strong>,<br />
niet op <strong>in</strong>ternet te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>, maar wel op de locatie Kle<strong>in</strong>e<br />
Houtweg ter <strong>in</strong>zage.<br />
Kadasterkaart<strong>en</strong><br />
Via de beeldbank zijn ook oude kadasterkaart<strong>en</strong> te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>,<br />
waaronder die van de eerste opmet<strong>in</strong>g <strong>in</strong> 1832. (Zie<br />
de lijst op pag. 18-19) Meer over kaart<strong>en</strong> <strong>in</strong> de volg<strong>en</strong>de<br />
hoofdstukk<strong>en</strong>.<br />
Huwelijks- <strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong>sakt<strong>en</strong><br />
Weet u nam<strong>en</strong> van bewoners, bij voorbeeld uit het adresboek,<br />
dan kunt via de site ‘wiewaswie’ ook op zoek naar<br />
de huwelijks- <strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong>sakt<strong>en</strong> van deze person<strong>en</strong>. In<br />
die akt<strong>en</strong> wordt doorgaans ook het adres vermeld. (Geboorteakt<strong>en</strong><br />
zijn op dit mom<strong>en</strong>t nog maar beperkt onl<strong>in</strong>e<br />
te raadpleg<strong>en</strong>.)<br />
Behalve op de beeldbank kunt u afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van uw<br />
huis ook zoek<strong>en</strong> <strong>in</strong> de collectie Topografische Atlas van<br />
het Archief op de locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg. De foto- <strong>en</strong><br />
pr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>verzamel<strong>in</strong>g daar is per straat te doorzoek<strong>en</strong>. Die<br />
collectie bevat (vanwege het auteursrecht) meer foto’s <strong>en</strong><br />
pr<strong>en</strong>t<strong>en</strong> dan op de beeldbank te zi<strong>en</strong> is.<br />
Met het <strong>in</strong>terpreter<strong>en</strong> van getek<strong>en</strong>de pr<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> oude<br />
stadsgezicht<strong>en</strong> moet u voorzichtig zijn. Er stond niet altijd<br />
wat u me<strong>en</strong>t te zi<strong>en</strong>. De neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de-eeuwse schilder<br />
Cornelis Spr<strong>in</strong>ger van het schilderij op de omslag staat<br />
er bijvoorbeeld om bek<strong>en</strong>d dat hij de werkelijkheid van<br />
zijn veel gezochte stadsgezicht<strong>en</strong> graag fraaier afbeeldde<br />
dan zij was. Of hij <strong>in</strong> dit geval bij de Raaks ook pandjes<br />
‘gele<strong>en</strong>d’ heeft van e<strong>en</strong> andere locatie, is niet bek<strong>en</strong>d.<br />
Vergelek<strong>en</strong> met zijn voorstudie (zie hieronder) heeft hij<br />
op het schilderij voor het beeld <strong>in</strong> elk geval e<strong>en</strong> raam van<br />
het pand op de voorgrond dichtgemetseld <strong>en</strong> het pandje<br />
op de Oude Gracht op de achtergrond extra opgeleukt.<br />
Kaart<strong>en</strong><br />
Van belang is u te oriënter<strong>en</strong> op historische kaart<strong>en</strong>.<br />
Daarbij moet u zich wel realiser<strong>en</strong> dat kaart<strong>en</strong> ge<strong>en</strong><br />
luchtfoto’s zijn van Google Earth, maar e<strong>en</strong> kunstmatige<br />
(soms bewust artistieke) weergave van de werkelijkheid,<br />
die sterk afhangt van de gedetailleerdheid van de<br />
opmet<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> het doel waarvoor de kaart is gemaakt.<br />
De kaart<strong>en</strong> van het kadaster (vanaf 1822) zijn de eerste<br />
kaart<strong>en</strong> die gebaseerd zijn op e<strong>en</strong> nauwkeurige opmet<strong>in</strong>g<br />
van elk perceel. De kadasterkaart beeldt echter<br />
alle<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>domsgr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> af <strong>en</strong> het onderscheid tuss<strong>en</strong><br />
bebouwde <strong>en</strong> onbebouwde percel<strong>en</strong>. Daarvoor was de<br />
opmet<strong>in</strong>g namelijk bedoeld. E<strong>en</strong> streep is dus slechts e<strong>en</strong><br />
eig<strong>en</strong>domsgr<strong>en</strong>s, ge<strong>en</strong> fysieke muur of sloot tuss<strong>en</strong> twee<br />
erv<strong>en</strong>. Dit <strong>in</strong> teg<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g tot de zog<strong>en</strong>oemde topografische<br />
kaart<strong>en</strong> die (buit<strong>en</strong> de bebouwde kom) de fysieke<br />
herk<strong>en</strong>baarhed<strong>en</strong> <strong>in</strong> het landschap weergev<strong>en</strong>.<br />
Krant<strong>en</strong>advert<strong>en</strong>ties<br />
Via de krant<strong>en</strong>viewer van het Noord-Hollands Archief<br />
kunt u zoek<strong>en</strong> naar oude verkoopadvert<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> andere<br />
bericht<strong>en</strong> <strong>in</strong> het <strong>Haarlem</strong>s Dagblad <strong>en</strong> andere plaatselijke<br />
krant<strong>en</strong> uit de periode van 1883-1960. De omgang met<br />
de automatische zoekmach<strong>in</strong>es vergt <strong>en</strong>ige handigheid<br />
<strong>en</strong> <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tiviteit. Zie daarvoor ook de ‘help’ <strong>in</strong>structie. Het<br />
‘wild’ zoek<strong>en</strong> levert vaak verrass<strong>en</strong>de d<strong>in</strong>g<strong>en</strong> op, maar<br />
geeft doorgaans ook vaak veel niet relevante treffers, òf<br />
niet alle gezochte treffers.<br />
Adresboek<strong>en</strong><br />
Via de krant<strong>en</strong>viewer kunt u ook adresboek<strong>en</strong> raadpleg<strong>en</strong>.<br />
(Tot nu toe alle<strong>en</strong> die van de jar<strong>en</strong> 1859-1915) De<br />
adresboek<strong>en</strong> vanaf 1895 k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, behalve e<strong>en</strong> alfabetische<br />
nam<strong>en</strong>lijst, ook e<strong>en</strong> topografisch deel waar<strong>in</strong> u<br />
op straat kunt kijk<strong>en</strong>. Gebruik daarvoor bij voorkeur de<br />
bladerfunctie van de krant<strong>en</strong>viewer. [Zoek<strong>en</strong> op Anegang<br />
5 levert bijvoorbeeld alle pag<strong>in</strong>a’s op waarop zowel het<br />
woord Anegang als erg<strong>en</strong>s het getal 5 voorkomt. Grote<br />
Houtstraat blijkt ook wel gespeld te word<strong>en</strong> als Groote<br />
Houtstraat of Grotehoutstraat.]<br />
Houdt er verder rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g mee dat de moderne straatnummer<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> dateert van 1877. Voordi<strong>en</strong> had uw huis<br />
e<strong>en</strong> wijknummer, dat u pas door nader onderzoek te wet<strong>en</strong><br />
komt. (Zie pag. 35) Ook is het mogelijk dat de nummer<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> uw straat s<strong>in</strong>ds 1877 e<strong>en</strong> of meer ker<strong>en</strong> is aangepast.<br />
afb. 4. Voorstudie Cornelis Spr<strong>en</strong>ger voor zijn ‘Gezicht op de Raaks’. Krijttek<strong>en</strong><strong>in</strong>g. beeldbank Noord-Hollands Archief nr 53001327 M.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
10 11<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Topografische afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong><br />
Topografische afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong><br />
afb. 6. Fragm<strong>en</strong>t (Bak<strong>en</strong>essegracht/Spaarne) van de fraai geïllustreerde stadskaart van Romeyn de Hooghe uit 1689.<br />
Beeldbank Noord-Hollands Archief nr. 51-001152.<br />
afb. 5. Kaart van <strong>Haarlem</strong> van kadasterlandmeter N.F. Perk uit 1880, bijgewerkt tot 1882. Beeldbank Noord-Hollands Archief nr. 51-000740 G.<br />
De oorspronkelijke kaart van de eerste opmet<strong>in</strong>g van het<br />
kadaster (<strong>in</strong> kadasterjargon ‘m<strong>in</strong>uutplan’) is overig<strong>en</strong>s - <strong>in</strong><br />
teg<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g tot de formele dater<strong>in</strong>g - nog bijgewerkt tot<br />
de <strong>in</strong>werk<strong>in</strong>gtred<strong>in</strong>g van het kadaster <strong>in</strong> 1832. Zo ontbrek<strong>en</strong><br />
op die kaart, die volg<strong>en</strong>s de leg<strong>en</strong>da is opgemet<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> 1822, bijvoorbeeld de <strong>in</strong> 1824/’25 gesloopte Grote<br />
Houtpoort <strong>en</strong> Zijlpoort.<br />
Deze oorspronkelijke kadasteropmet<strong>in</strong>g is het beste uitgangspunt<br />
om alle verander<strong>in</strong>g<strong>en</strong> die zich vóór- <strong>en</strong> na die<br />
tijd aan uw pand hebb<strong>en</strong> voorgedaan aan te ijk<strong>en</strong>. Oudere<br />
kaart<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> u help<strong>en</strong> bij uw oriëntatie, maar zijn door<br />
de globalere wijze van opmet<strong>en</strong> per def<strong>in</strong>itie veel m<strong>in</strong>der<br />
exact. Dat is vaak al te zi<strong>en</strong> aan de standaardvorm van de<br />
meeste huisjes op zulke kaart<strong>en</strong>.<br />
Op basis van de oorspronkelijke kadasterkaart<strong>en</strong> van<br />
<strong>Haarlem</strong> heeft de landmeter van het kadaster, F.J. Nautz,<br />
<strong>in</strong> 1837 e<strong>en</strong> <strong>in</strong>gekleurde commerciële stadskaart gemaakt<br />
waar<strong>in</strong> hij getracht heeft de kadasteropmet<strong>in</strong>g<br />
zoveel mogelijk te visualiser<strong>en</strong>. Details zoals de perceelnummer<strong>in</strong>g<br />
heeft hij daarbij weggelat<strong>en</strong>. De stadskaart<br />
van landmeter N. Perk uit 1880, te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> op de beeldbank,<br />
is op dezelfde wijze tot stand gekom<strong>en</strong> als die van<br />
Nautz, al is ze m<strong>in</strong>der fraai <strong>in</strong>gekleurd.<br />
Voor latere tijdstipp<strong>en</strong> zijn er van de diverse stadsdel<strong>en</strong><br />
aparte kadasterkaart<strong>en</strong> (van voor 1930 op de beeldbank,<br />
van na 1930-1980 op microfiche <strong>in</strong> de studiezaal <strong>in</strong> de<br />
Kle<strong>in</strong>e Houtweg. (Zie lijst op pag. 19-20)<br />
Oude kaart<strong>en</strong><br />
Oudere gedetailleerde stadskaart<strong>en</strong> zijn die van Romeyn<br />
de Hooghe uit 1689 <strong>en</strong> die van Pieter Wils uit 1646. De<br />
‘pronkkaart’ uit 1689 is voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> ruime randversier<strong>in</strong>g.<br />
Hij is te bewonder<strong>en</strong> <strong>in</strong> de studiezaal van het<br />
Noord-Hollands Archief <strong>in</strong> de Jansstraat (aan de wand<br />
onder de trap). De kaart van 1646 maakt onder meer deel<br />
uit van de sted<strong>en</strong>atlas van de beroemde cartograaf Blaeu.<br />
Beide kaart<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> <strong>in</strong> de praktijk redelijk betrouwbaar.<br />
Dat geldt echter niet voor de weergave van alle <strong>in</strong>dividuele<br />
huiz<strong>en</strong>.<br />
Die nauwkeurigheid van de details geldt <strong>in</strong> nog m<strong>in</strong>dere<br />
mate voor de kaart die Thomas Thomasz <strong>in</strong> 1578 tek<strong>en</strong>de<br />
van de stad vlak na het Beleg <strong>en</strong> de grote brand<br />
van 1576. De kaart had vooral als doel de schade van<br />
die brand <strong>in</strong> beeld te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Ze geeft dus e<strong>en</strong> redelijke<br />
<strong>in</strong>dicatie <strong>in</strong> hoeverre de plek van uw huis daar <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong><br />
mee te mak<strong>en</strong> heeft gehad. Overig<strong>en</strong>s wil brandschade<br />
niet zegg<strong>en</strong> dat er ge<strong>en</strong> ste<strong>en</strong> meer overgeblev<strong>en</strong><br />
kan zijn van het getroff<strong>en</strong> huis, zoals de kaart soms<br />
suggereert. Vaak blev<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> stevig st<strong>en</strong><strong>en</strong> huis wel<br />
muurrest<strong>en</strong> of fundam<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (<strong>en</strong> kelders) over waarmee<br />
het huis vervolg<strong>en</strong>s weer kan zijn opgebouwd. Ook de eig<strong>en</strong>domsgr<strong>en</strong>z<strong>en</strong><br />
bepaald<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> nieuwe huis vrijwel<br />
altijd b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> het bestaande erfscheid<strong>in</strong>g<strong>en</strong> moest word<strong>en</strong><br />
opgebouwd, <strong>en</strong> dus vrijwel altijd dezelfde mat<strong>en</strong> had.<br />
Dat laatste gold nog veel meer bij m<strong>in</strong>der grootschalige<br />
ramp<strong>en</strong>: uitbreid<strong>in</strong>g<strong>en</strong> of vernieuw<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> huis<br />
blev<strong>en</strong> altijd beperkt wat b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> van de bur<strong>en</strong><br />
mogelijk was. Vergrot<strong>in</strong>g van het huis kon vaak alle<strong>en</strong><br />
door uitbreid<strong>in</strong>g naar bov<strong>en</strong> of naar achter<strong>en</strong>, t<strong>en</strong>zij één<br />
van de bel<strong>en</strong>d<strong>en</strong>de percel<strong>en</strong> kon word<strong>en</strong> aangekocht. Op<br />
die manier is de structuur van de oorspronkelijke middeleeuwse<br />
bebouw<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de oude b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad eeuw<strong>en</strong>lang <strong>in</strong><br />
tact geblev<strong>en</strong>. Grootschalig tot de grond toe afbrek<strong>en</strong> van<br />
meerdere pand<strong>en</strong> tegelijk is pas <strong>in</strong> de tw<strong>in</strong>tigste eeuw<br />
gangbaar geword<strong>en</strong>. Voordi<strong>en</strong> kwam dat zeld<strong>en</strong> voor.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
12 13<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Topografische afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong><br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Register 71<br />
Om u van het bek<strong>en</strong>de kadasternummer van het perceel<br />
naar de (artikel-)nummers van de opvolg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong><br />
van dat perceel te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, maakt het kadaster gebruik<br />
van het zog<strong>en</strong>oemde Register 71, e<strong>en</strong> boek met kolomm<strong>en</strong><br />
met getall<strong>en</strong>. (Zie afbeeld<strong>in</strong>g 8 op pag. 14) De letter<br />
van de sectie (stadsdeel) waar het om gaat, staat aan de<br />
bov<strong>en</strong>zijde van de pag<strong>in</strong>a. Het getal <strong>in</strong> de eerste (l<strong>in</strong>ker)<br />
kolom van de pag<strong>in</strong>a is dat van het pand. In de kolom<br />
ernaast staan de leggernummers van de achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>de<br />
eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>.<br />
Met behulp van de opvolg<strong>en</strong>de del<strong>en</strong> van dit Register 71<br />
(van de juiste kadastrale geme<strong>en</strong>te) v<strong>in</strong>dt u zo e<strong>en</strong> reeks<br />
nummers van de opvolg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> van uw pand<br />
vanaf 1844 tot circa 1980. (Het Register 71 is pas twaalf<br />
jaar na het beg<strong>in</strong> van de kadasteradm<strong>in</strong>istratie <strong>in</strong>gevoerd.<br />
Daarvoor werd<strong>en</strong> de mutaties bijgehoud<strong>en</strong> op de zogeafb.7.<br />
Kaart van Thomas Thomasz uit 1576 die de schade laat zi<strong>en</strong> van de grote brand vlak na het beleg van de Spanjaard<strong>en</strong>.<br />
Beeldbank Noord-Hollands Archief nr. 51-000373 XL.<br />
Het eig<strong>en</strong>dom van onroer<strong>en</strong>d goed is s<strong>in</strong>ds 1832 <strong>in</strong> Nederland<br />
geregistreerd bij het Kadaster. Het grootste deel<br />
van de archiev<strong>en</strong> daarvan uit het papier<strong>en</strong> tijdperk (tot<br />
circa 1980) zijn overgebracht naar de rijksarchiefdi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.<br />
voor onroer<strong>en</strong>d goed <strong>in</strong> Noord-Holland is dat het Noord-<br />
Hollands Archief (locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg).<br />
Het hart van de kadasteradm<strong>in</strong>istratie wordt gevormd<br />
door de ‘leggers’ waarop de eig<strong>en</strong>domm<strong>en</strong> (<strong>en</strong> de verander<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
daaraan) per huiseig<strong>en</strong>aar staat aangetek<strong>en</strong>d.<br />
Dat betek<strong>en</strong>t dat de adm<strong>in</strong>istratie dus niet per huis of<br />
perceel grond is geord<strong>en</strong>d, maar per huiseig<strong>en</strong>aar. Om te<br />
wet<strong>en</strong> wat er met uw huis is gebeurd, moet u de kadastrale<br />
leggers van achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>de huiseig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> <strong>in</strong> de<br />
adm<strong>in</strong>istratie volg<strong>en</strong>.<br />
Digilegger<br />
Voor eig<strong>en</strong> gebruik heeft het kadaster de leggers uit het<br />
papier<strong>en</strong> tijdvak <strong>en</strong> de toegang daarop gedigitaliseerd.<br />
Tot dat systeem, de zog<strong>en</strong>oemde ‘Digilegger’, heeft (had)<br />
het Noord-Hollands Archief beperkt toegang. In hoeverre<br />
dat <strong>in</strong> de toekomst zo blijft, of dat er mogelijk e<strong>en</strong> andere<br />
digitale toeg<strong>in</strong>g komt, is op het mom<strong>en</strong>t van het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong><br />
van deze gids onzeker. Daarom zal de werkwijze<br />
van de ‘Digilegger’, of wat daarvoor <strong>in</strong> de plaats komt, bij<br />
losse bijlage word<strong>en</strong> toegelicht. Hieronder beperk<strong>en</strong> wij<br />
ons tot de beschrijv<strong>in</strong>g van de papier<strong>en</strong> archiefstukk<strong>en</strong>,<br />
afgezi<strong>en</strong> van de vraag of die ook <strong>in</strong> e<strong>en</strong> digitale versie te<br />
lez<strong>en</strong> zijn.<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>adm<strong>in</strong>istratie<br />
De adm<strong>in</strong>istratie van het kadaster is, zoals hierbov<strong>en</strong> al<br />
vermeld, <strong>in</strong> ess<strong>en</strong>tie niet gebaseerd op object<strong>en</strong> (zoals<br />
huiz<strong>en</strong> of land), maar op de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> daarvan. De adm<strong>in</strong>istratie<br />
di<strong>en</strong>t namelijk vooral om e<strong>en</strong> juridische bewijsgrond<br />
te gev<strong>en</strong> voor het eig<strong>en</strong>dom van onroer<strong>en</strong>d goed<br />
<strong>en</strong> daarnaast als basis voor de belast<strong>in</strong>gheff<strong>in</strong>g daarover.<br />
Op zog<strong>en</strong>oemde leggers per huiseig<strong>en</strong>aar word<strong>en</strong> de<br />
voornaamste wijzig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan het onroer<strong>en</strong>d goed aangetek<strong>en</strong>d,<br />
zoals verkoop, vererv<strong>in</strong>g, bouw, verbouw of<br />
splits<strong>in</strong>g van de object<strong>en</strong> die de betrokk<strong>en</strong>e bezit. (Voor<br />
zo’n legger, zie afbeeld<strong>in</strong>g 9 op pag. 15)<br />
Het kadaster duidt elke eig<strong>en</strong>aar aan met e<strong>en</strong> nummer,<br />
dat bov<strong>en</strong> <strong>in</strong> de hoek van elke legger te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> is. Op<br />
dat zog<strong>en</strong>oemde ‘artikelnummer’ (van eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>) is de<br />
adm<strong>in</strong>istratie gebaseerd. Door de leggers van de opvolg<strong>en</strong>de<br />
eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> perceel te raadpleg<strong>en</strong>, kunt u<br />
de eig<strong>en</strong>domsgeschied<strong>en</strong>is <strong>en</strong> (summiere spor<strong>en</strong> van de<br />
bouwgeschied<strong>en</strong>is) reconstruer<strong>en</strong>.<br />
Dat wil zegg<strong>en</strong>: over de periode dat deze adm<strong>in</strong>istratie<br />
op papier werd bijgehoud<strong>en</strong>, <strong>in</strong> de praktijk van 1832 tot<br />
circa 1985, to<strong>en</strong> de digitaliser<strong>in</strong>g zijn <strong>in</strong>trede deed bij de<br />
Kadasterdi<strong>en</strong>st. Rec<strong>en</strong>tere <strong>in</strong>formatie kunt u krijg<strong>en</strong> van<br />
de Kadasterdi<strong>en</strong>st zelf, maar teg<strong>en</strong> betal<strong>in</strong>g.<br />
[De artikelnummers van de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> zijn gebond<strong>en</strong> aan<br />
e<strong>en</strong> bepaalde kadastrale geme<strong>en</strong>te. Om de legger met<br />
het juiste artikelnummer te kunn<strong>en</strong> opvrag<strong>en</strong> moet u dus<br />
eerst de kadastrale geme<strong>en</strong>te aangev<strong>en</strong>.]<br />
Kadasternummer C 3027<br />
Het artikelnummer van de eig<strong>en</strong>aar van onroer<strong>en</strong>d goed<br />
is e<strong>en</strong> <strong>in</strong>tern nummer van het kadaster dat doorgaans<br />
naar buit<strong>en</strong> niet op<strong>en</strong>baar gebruikt wordt. In de praktijk<br />
beg<strong>in</strong>t kadastraal onderzoek dan ook meestal met het<br />
kadastrale nummer van e<strong>en</strong> huis of e<strong>en</strong> stuk grond, dat<br />
wel algeme<strong>en</strong> gebruikt wordt om het object aan te duid<strong>en</strong>,<br />
bijvoorbeeld <strong>in</strong> koopakt<strong>en</strong>, aanslagbiljett<strong>en</strong> voor de<br />
WOZ-belast<strong>in</strong>g, op bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> of vergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. U<br />
kunt dat perceelnummer ook terugv<strong>in</strong>d<strong>en</strong> via de kaart<strong>en</strong><br />
van het kadaster (<strong>in</strong> microfiche op de studiezaal aan de<br />
Kle<strong>in</strong>e Houtweg).<br />
Het kadasternummer van e<strong>en</strong> perceel bestaat uit de<br />
comb<strong>in</strong>atie van e<strong>en</strong> letter (dat staat voor e<strong>en</strong> deel van<br />
de geme<strong>en</strong>te) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> getal. Dit kadasternummer van het<br />
perceel kan <strong>in</strong> de loop der tijd<strong>en</strong> verander<strong>en</strong> als gevolg<br />
van wijzig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan het object, of om zuiver adm<strong>in</strong>istratieve<br />
red<strong>en</strong><strong>en</strong>. [Hebb<strong>en</strong> er zich de laatste dertig jaar <strong>in</strong>grijp<strong>en</strong>de<br />
wijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan uw pand voorgedaan die hebb<strong>en</strong><br />
geleid tot e<strong>en</strong> nieuwe opmet<strong>in</strong>g, dan kunt u het beste<br />
uitgaan van e<strong>en</strong> kadasternummer van voor die opmet<strong>in</strong>g.]
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
14 15<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
afb.8. E<strong>en</strong> blad van het zog<strong>en</strong>oemde Register 71. In de kolom l<strong>in</strong>ks de nummers van de huiz<strong>en</strong>, <strong>in</strong> de brede kolom rechts de (artikel-)nummers<br />
van de opvolg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>. De mededel<strong>in</strong>g ‘Later B 2148 tot <strong>en</strong> met B 2153’ betek<strong>en</strong>t dat perceel B 929 <strong>in</strong> die nummers is gesplitst<br />
<strong>en</strong> dat u daaronder dus verder moet kijk<strong>en</strong>.<br />
noemde Supplem<strong>en</strong>taire Aanwijz<strong>en</strong>de Tafels. Dat systeem<br />
bleek <strong>in</strong> de praktijk te gecompliceerd. Zoals hieronder<br />
wordt uitgelegd, hoeft u dat ook niet te raadpleg<strong>en</strong>, omdat<br />
daarvoor e<strong>en</strong> simpel alternatief bestaat via de leggers.)<br />
Als u van nieuw naar oud werkt, beg<strong>in</strong>t u met het Register<br />
van de hoogste reeks. De laatst bek<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>aar<br />
staat dan achteraan de rij. Op de pag<strong>in</strong>a van het Register<br />
71 v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong> kolom 1 het kadasternummer van het pand<br />
(de Letter uit het stadsdeel staat bov<strong>en</strong>aan de pag<strong>in</strong>a!)<br />
In de brede kolom 4 v<strong>in</strong>dt u de (artikel-)nummers van de<br />
opvolg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>. Die noteert u.<br />
[Staat er <strong>in</strong> deze kolom ook ‘Later nr......’ dan betek<strong>en</strong>t dit<br />
dat het kadasternummer van het pand/perceel is gewijzigd.<br />
Dat is dus ge<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>nummer. Uiteraard ook<br />
wel noter<strong>en</strong>, want dan moet u verder <strong>in</strong> het Register 71<br />
ook op dat nummer gaan zoek<strong>en</strong>.]<br />
Perceelvernummer<strong>in</strong>g<br />
In de laatste kolom v<strong>in</strong>dt u het perceelnummer die het<br />
huis, of de grond waarop het heeft gestaan eerder<br />
heeft gehad. Om de reeks eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> te completer<strong>en</strong>,<br />
zoekt u vervolg<strong>en</strong>s dus op dat (perceel-)nummer.<br />
De kadasteradm<strong>in</strong>istratie hanteert namelijk de logica om<br />
uw huis te hernummer<strong>en</strong> als de belast<strong>in</strong>ggrondslag op<br />
het pand verandert, als gevolg van e<strong>en</strong> verbouw<strong>in</strong>g, maar<br />
ook als u e<strong>en</strong> reepje grond heeft moet<strong>en</strong> afstaan voor<br />
de op<strong>en</strong>bare weg of als u e<strong>en</strong> stuk tu<strong>in</strong> aan de buurman<br />
heeft verkocht. Vernummer<strong>in</strong>g van het pand kan e<strong>en</strong><br />
aanwijz<strong>in</strong>g zijn voor e<strong>en</strong> wijzig<strong>in</strong>g van het pand, maar dat<br />
hoeft niet. Probeer altijd wel duidelijk te krijg<strong>en</strong> wat de<br />
red<strong>en</strong> is van de vernummer<strong>in</strong>g.<br />
E<strong>en</strong> andere adm<strong>in</strong>istratieve red<strong>en</strong> voor vernummer<strong>in</strong>g van<br />
de pand<strong>en</strong> is de her<strong>in</strong>del<strong>in</strong>g/annexatie van (kadastrale)<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Zo leidd<strong>en</strong> de annexatie <strong>in</strong> 1927 door <strong>Haarlem</strong><br />
van de geme<strong>en</strong>te Schot<strong>en</strong> <strong>en</strong> del<strong>en</strong> van Heemstede <strong>en</strong><br />
Bloem<strong>en</strong>daal, <strong>en</strong> <strong>in</strong> 1963 van Schalkwijk <strong>en</strong> deel van <strong>Haarlem</strong>merliede<br />
<strong>en</strong> Spaarnwoude, tot <strong>in</strong>tegrale hernummer<strong>in</strong>g<br />
van die gebied<strong>en</strong>. U moet <strong>in</strong> die gevall<strong>en</strong> dus voor die tijd<br />
ook <strong>in</strong> e<strong>en</strong> andere kadastrale geme<strong>en</strong>te gaan zoek<strong>en</strong>.<br />
Kadasterleggers<br />
Met de gevond<strong>en</strong> artikelnummers van de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> kunt<br />
u nu de b<strong>en</strong>odigde leggers aanvrag<strong>en</strong> (of digitaal opzoek<strong>en</strong>).<br />
De orig<strong>in</strong>ele leggers zijn gebond<strong>en</strong> <strong>in</strong> dikke boekdel<strong>en</strong>,<br />
met per eig<strong>en</strong>aar e<strong>en</strong> of meer pag<strong>in</strong>a’s (soms e<strong>en</strong><br />
halve pag<strong>in</strong>a).<br />
afb. 9. E<strong>en</strong> legger uit de kadasteradm<strong>in</strong>istratie, die het onroer<strong>en</strong>d goed bezit van e<strong>en</strong> belast<strong>in</strong>gplichtige weergeeft met alle mutaties die<br />
hij of zij gedur<strong>en</strong>de dat eig<strong>en</strong>dom heeft aangebracht. U moet door de doorstrep<strong>in</strong>g<strong>en</strong> he<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>. Ze betek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat die situatie die u wilt<br />
reconstruer<strong>en</strong> <strong>in</strong>middels niet meer geldig is.<br />
Op deze leggerpag<strong>in</strong>a staat bov<strong>en</strong> <strong>in</strong> de hoek het (artikel-)<br />
nummer. Daarnaast verschijnt <strong>in</strong> het hoofd van de pag<strong>in</strong>a<br />
de naam van de betreff<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>aar, met beroep <strong>en</strong><br />
woonplaats (<strong>en</strong>/of adres) Daaronder staat het hele bezit<br />
van deze eig<strong>en</strong>aar geregistreerd, met alle wijzig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> die<br />
daaraan tijd<strong>en</strong>s zijn eig<strong>en</strong>dom hebb<strong>en</strong> voorgedaan. In<br />
beg<strong>in</strong>sel e<strong>en</strong> regel per object. In e<strong>en</strong> oogopslag wordt dus<br />
duidelijk of de eig<strong>en</strong>aar meerdere huiz<strong>en</strong> bezat. In dat<br />
geval is de vraag relevant, <strong>in</strong> welke van die huiz<strong>en</strong> hij zelf<br />
woonde, <strong>en</strong> welke hij verhuurde.<br />
Welk pand u moet hebb<strong>en</strong> op de legger ziet u aan het<br />
kadasternummer <strong>in</strong> de kolomm<strong>en</strong> 3 <strong>en</strong> 4 (letter <strong>en</strong> getal).<br />
In de tweede kolom staat doorgaans bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> de gangbare<br />
adresaanduid<strong>in</strong>g. In kolom 7 v<strong>in</strong>dt u de omschrijv<strong>in</strong>g<br />
van het object (‘huis’, ‘schuur’, ‘weiland’ etc.), <strong>in</strong> kolom<br />
8 de oppervlakte. Kolom 9, 10, 12 <strong>en</strong> 13 gaan over de<br />
maatstaf voor de belast<strong>in</strong>gaanslag, <strong>en</strong> zijn dus voor uw<br />
onderzoek m<strong>in</strong>der boei<strong>en</strong>d. In kolom 11 v<strong>in</strong>dt u mogelijk<br />
e<strong>en</strong> aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g over belast<strong>in</strong>gvrijdom als het pand pas<br />
nieuwgebouwd is.<br />
Kolom 14 geeft u (soms helaas wat cryptische) <strong>in</strong>formatie<br />
over belangrijke verander<strong>in</strong>g<strong>en</strong> als verkoop, verbouw<strong>in</strong>g,
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
16 17<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
splits<strong>in</strong>g, ‘sticht<strong>in</strong>g’ (= nieuwbouw) of ‘scheid<strong>in</strong>g’ (= vererv<strong>in</strong>g)<br />
(‘redres’ = hermet<strong>in</strong>g) <strong>en</strong> het ‘di<strong>en</strong>stjaar’ waar<strong>in</strong> dat<br />
plaats viel. [Doorgaans blijkt wijzig<strong>in</strong>g, als gevolg van de<br />
werkwijze van het kadaster, meestal <strong>in</strong> werkelijkheid e<strong>en</strong><br />
jaar eerder te hebb<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong> dan het di<strong>en</strong>stjaar<br />
van de formele registratie.]<br />
De getall<strong>en</strong> <strong>in</strong> kolom 5 <strong>en</strong> 6 verwijz<strong>en</strong> naar de afschrift<strong>en</strong><br />
van de koopakt<strong>en</strong> of vererv<strong>in</strong>g<strong>en</strong> waarmee het eig<strong>en</strong>dom<br />
werd verworv<strong>en</strong>. Deze zijn op te vrag<strong>en</strong> uit het archiefdepot<br />
uit de Kle<strong>in</strong>e Houtweg, via de archief<strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris van<br />
het Kadasterarchief. (Toegang 83.2.Zie verder op pag. 21)<br />
Neem alle gegev<strong>en</strong>s zorgvuldig over per artikelnummer,<br />
dat voorkomt dat u meerdere mal<strong>en</strong> opnieuw hetzelfde<br />
moet terugzoek<strong>en</strong>!<br />
In de laatste kolomm<strong>en</strong> van de kadasterlegger (kolom 15<br />
t/m 18) v<strong>in</strong>dt u e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar de nummers van de<br />
leggers van de voorgaande <strong>en</strong> volg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>aar van het<br />
pand (kolom 15 <strong>en</strong> 17). Het volgnummer (van kolom 16<br />
<strong>en</strong> 18) geeft aan op welke regel u <strong>in</strong> die legger moet zijn.<br />
[Bij eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> van veel onroer<strong>en</strong>d goed is het handig dat<br />
regelnummer ook te noter<strong>en</strong>.]<br />
In beg<strong>in</strong>sel kunt u zo van legger naar legger het spoor<br />
van het pand (of wat daarvoor op deze plek stond) tot<br />
1832 terug volg<strong>en</strong>. Langs die weg zoekt u ook terug van<br />
1844 naar de beg<strong>in</strong>situatie <strong>in</strong> 1832, als het Register 71 u<br />
<strong>in</strong> de steek laat.<br />
Op dezelfde wijze kunt u via de leggers <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe ook<br />
vanaf 1832 naar het hed<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. Vooral bij e<strong>en</strong> oud<br />
pand kan het handig zijn om dit doel (het oorspronkelijke<br />
perceelnummer, zoals u dat v<strong>in</strong>dt op de kaart van 1832)<br />
bij diverse vernummer<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tuele splits<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
vroegtijdig <strong>in</strong> het oog te houd<strong>en</strong>.<br />
Valkuil:<br />
Regelmatig komt het voor dat hetzelfde pand op e<strong>en</strong><br />
legger meerdere ker<strong>en</strong> voorkomt. De laatste kolomm<strong>en</strong><br />
17/18 verwijz<strong>en</strong> dan naar e<strong>en</strong> andere regel op dezelfde<br />
pag<strong>in</strong>a (of andere pag<strong>in</strong>a van dezelfde eig<strong>en</strong>aar). Veelal<br />
is dat het gevolg van e<strong>en</strong> verander<strong>in</strong>g die de eig<strong>en</strong>aar<br />
aan het perceel heeft aangebracht, zoals verbouw<strong>in</strong>g,<br />
splits<strong>in</strong>g van eig<strong>en</strong>dom etc. Dus juist e<strong>en</strong> van die d<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
waarnaar u op zoek was.<br />
Op deze wijze komt u ook op het spoor als het pand van<br />
kadasternummer veranderde. Dat kan e<strong>en</strong> louter adm<strong>in</strong>istratieve<br />
oorzaak hebb<strong>en</strong>, maar vaak ook is dat het gevolg<br />
van e<strong>en</strong> nieuwe opmet<strong>in</strong>g na verbouw<strong>in</strong>g. (En dus vaak<br />
e<strong>en</strong> aanwijz<strong>in</strong>g voor nader onderzoek naar die mogelijke<br />
verander<strong>in</strong>g.)<br />
Let op:<br />
Zijn de kolomm<strong>en</strong> 15/16 of 17/18 niet <strong>in</strong>gevuld, dan<br />
betek<strong>en</strong>t dit dat om adm<strong>in</strong>istratieve red<strong>en</strong><strong>en</strong> nieuwe<br />
leggers zijn aangelegd, waar<strong>in</strong> alle gegev<strong>en</strong>s van dezelfde<br />
eig<strong>en</strong>aar zijn overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> + het verdere vervolg<br />
daarvan. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de algem<strong>en</strong>e<br />
hertaxatie <strong>in</strong> 1875 <strong>en</strong> bij de geme<strong>en</strong>telijke annexaties<br />
van 1927 <strong>en</strong> 1963 (als uw pand daarmee te mak<strong>en</strong> heeft<br />
gehad). U v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> dat geval dus twee leggers van dezelfde<br />
eig<strong>en</strong>aar die elkaar aanvull<strong>en</strong>.<br />
[Het ontbrek<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar e<strong>en</strong> vorige eig<strong>en</strong>aar<br />
<strong>in</strong> de kolomm<strong>en</strong> 15/16 geldt natuurlijk ook voor<br />
de eerste eig<strong>en</strong>aar uit 1832 waarmee de adm<strong>in</strong>istratie<br />
begon, zoals ook bij de laatste eig<strong>en</strong>aar van de adm<strong>in</strong>istratie<br />
die u kunt raadpleg<strong>en</strong> het vervolg blanco is.]<br />
Kadastrale kaart<strong>en</strong><br />
De g<strong>en</strong>ummerde percel<strong>en</strong> zijn door het kadaster <strong>in</strong>gemet<strong>en</strong><br />
op e<strong>en</strong> kaart (’plan’ <strong>in</strong> het jargon van het<br />
kadaster). De kaart<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> steeds ‘secties’ van de<br />
geme<strong>en</strong>te, dus het stads- of geme<strong>en</strong>tedeel dat is aangeduid<br />
met de letter van het kadasternummer. Het Noord-<br />
Hollands Archief heeft e<strong>en</strong> hele collectie van dergelijke<br />
kadastrale kaart<strong>en</strong> uit verschill<strong>en</strong>de tijdstipp<strong>en</strong>. Ze zijn<br />
te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> op de beeldbank (kaart<strong>en</strong> tot 1930) <strong>en</strong> <strong>in</strong> de<br />
collectie microfiches <strong>in</strong> de studiezaal aan de Kle<strong>in</strong>e Houtweg.<br />
(Kaart<strong>en</strong> van 1882 <strong>en</strong> uit de periode 1930-1980).<br />
(Voor overzicht zie de tabel op pag. 18-19) Met name de<br />
nieuwe gebiedsdel<strong>en</strong> die <strong>Haarlem</strong> verwierf door annexatie<br />
<strong>in</strong> 1927 <strong>en</strong> 1963 hadd<strong>en</strong> veel nieuwe kadasterkaart<strong>en</strong><br />
tot gevolg.<br />
[NB. Met de dater<strong>in</strong>g van kadasterkaart<strong>en</strong> van na de<br />
eerste opmet<strong>in</strong>g is het altijd oppass<strong>en</strong>. De harde datum<br />
die erop staat betreft meestal de beg<strong>in</strong>datum van het<br />
gebruik van de tek<strong>en</strong><strong>in</strong>g. Vaak is de kaart daarna nog<br />
jar<strong>en</strong>lang ‘bijgewerkt’. Daardoor is lang niet altijd duidelijk<br />
van welk jaar de situatie precies dateert die je nu<br />
achteraf op de kaart waarneemt.]<br />
Oorspronkelijke Aanwijz<strong>en</strong>de Tafel van 1832<br />
Bij de oudste kadasterkaart (getek<strong>en</strong>d voor 1830) is ook<br />
e<strong>en</strong> adm<strong>in</strong>istratieve beschrijv<strong>in</strong>g van de percel<strong>en</strong> zoals<br />
die op de kaart g<strong>en</strong>ummerd zijn. Dat zijn de zog<strong>en</strong>oemde<br />
‘OAT’s’ (Oorspronkelijk Aanwijz<strong>en</strong>de Tafels). Beid<strong>en</strong><br />
zijn <strong>in</strong> het Noord-Hollands Archief (Kle<strong>in</strong>e Houtweg)<br />
aanwezig, maar ook (voor heel Nederland) te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> op<br />
de website ‘watwaswaar.nl’. De kaart kunt u op die site<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> postcode <strong>in</strong> te tikk<strong>en</strong>; de pijl vast te<br />
zett<strong>en</strong> op het v<strong>en</strong>ster <strong>en</strong> dan het vlakje van de kadasterkaart<br />
aan te klikk<strong>en</strong>. In de bijbehor<strong>en</strong>de tafels komt u<br />
terecht door <strong>in</strong><br />
afb. 10. Kaart van de oudste kadastrale opmet<strong>in</strong>g op de site ‘watwaswaar.nl’.<br />
afb.11. De ‘oorspronkelijk aanwijz<strong>en</strong>de tafel’ (OAT) op de website Wat Was Waar. Deze geeft e<strong>en</strong> adm<strong>in</strong>istratieve<br />
beschrijv<strong>in</strong>g van de op de kaart getek<strong>en</strong>de percel<strong>en</strong> <strong>in</strong> 1832.<br />
het v<strong>en</strong>ster rechts eerst op ‘meer afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong>’ te klikk<strong>en</strong>.<br />
[Dezelfde site geeft ook diverse topografische kaart<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
andere (oude) kaart<strong>en</strong> van de omgev<strong>in</strong>g van de stad.]<br />
Via de beeldbank van het Noord-Hollands Archief is het<br />
overig<strong>en</strong>s ook mogelijk om e<strong>en</strong> goede beelduitsnede van<br />
de kadasterkaart te mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> die op uw eig<strong>en</strong> computer<br />
op te slaan. Deze kaart vormt e<strong>en</strong> belangrijke basis voor<br />
uw onderzoek.<br />
Hulpkaart<strong>en</strong><br />
De opmet<strong>in</strong>g van afzonderlijke percel<strong>en</strong> <strong>en</strong> wijzig<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
werd<strong>en</strong> s<strong>in</strong>ds 1844 vastgelegd op zog<strong>en</strong>oemde ‘hulpkaart<strong>en</strong>’.<br />
Die hulpkaart<strong>en</strong> zijn tot nu toe <strong>in</strong> beheer bij de<br />
kadasterdi<strong>en</strong>st zelf, die ze heeft lat<strong>en</strong> digitaliser<strong>en</strong> <strong>en</strong> voornem<strong>en</strong>s<br />
is de vaak <strong>in</strong> slechte staat verker<strong>en</strong>de orig<strong>in</strong>el<strong>en</strong><br />
daarna te vernietig<strong>en</strong>. Of <strong>en</strong> hoe die hulpkaart<strong>en</strong> digitaal<br />
voor het publiek beschikbaar kom<strong>en</strong>, was op het mom<strong>en</strong>t<br />
dat deze gids werd sam<strong>en</strong>gesteld nog niet duidelijk.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
18 19<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Lijst van gedigitaliseerde/verfilmde kadastrale kaart<strong>en</strong> van <strong>Haarlem</strong><br />
sectie blad stadsdeel jaar (fotonr) jaar (fotonr) jaar (fotonr)<br />
A 1 Noordwest (buit<strong>en</strong> de vest) 1822 (0585) zj 1963<br />
A 2 Noordwest (buit<strong>en</strong> de vest) 1822 (0586) 1903 1932 (3213) 1963<br />
B 1 B<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad noord 1822 (0587) zj 1951 (3214) 1975<br />
C 1 B<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad west 1822 (0588) 1897 (0598) 1952 (3215) 1959 1980<br />
D 1 B<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad oost 1822 (0590) 1898 (0591) 1959 1980<br />
E 1 <strong>Haarlem</strong> Oost (buit<strong>en</strong> de vest) 1822 (0592) 1882 zj 1961 (3216)<br />
E 2 <strong>Haarlem</strong> Oost (buit<strong>en</strong> de vest) 1823 (0593) 1882 1977<br />
E 3 <strong>Haarlem</strong> Oost (buit<strong>en</strong> de vest) 1823 (0594) 1882 1910 (3217) 1958<br />
F 1 De Hout 1823 (0595) 1882 1901<br />
F 2 De Hout 1823 (0596) 1882 1902<br />
F 3 Houtple<strong>in</strong> 1823 (0597) 1882 1902<br />
F 4 Roz<strong>en</strong>prieel 1823 (0598) 1882 1903<br />
G 1 Kleverpark 1882<br />
G 2 Kloppers<strong>in</strong>gel 1921 (0599) 1962<br />
G 3 Santpoortple<strong>in</strong> 1921 (0600) 1963<br />
G 4 Kleverlaan (geannexeerd) 1927 (0601) 1958<br />
H 1 Leidsebuurt 1901 (0602) 1930 (3210) 1962<br />
I 1 ZW Leidsevaart 1902 (0603)<br />
I 2 Florapark/Wag<strong>en</strong>weg 1902 (0604) 1958 1980<br />
I 3 Karel v Manderstr 1930 (0605) 1963<br />
I 4 Nieuwe Bavo 1931 (0606) 1958<br />
K 1 Roz<strong>en</strong>prieel 1903 (0607) 1949 (3219) 1958 1974<br />
N 4 Mooie Nel zj<br />
N 5 Waarderpolder 1961<br />
N 6 Waarderpolder 1960<br />
N 7 Waarderpolder 1960<br />
N 8 Waarderpolder 1963<br />
N 9 Waarderpolder 1959<br />
N 10 Waarderpolder 1970<br />
N 11 Waarderpolder 1971<br />
N 12 Waarderpolder 1965<br />
N 13 Waarderpolder 1965<br />
N 14 Waarderpolder 1959<br />
O 1 ex <strong>Haarlem</strong>merliede 1959<br />
O 2 ex <strong>Haarlem</strong>merliede 1963<br />
P 1 Amsterdamsebuurt 1927<br />
P 2 Amsterdamsebuurt 1927 (3220)<br />
P 3 Amsterdamsebuurt<br />
Ted<strong>in</strong>g v Berkhoutstr. 1959<br />
P 4 Amsterdamsebuurt 1958<br />
P 5 Amsterdamsebuurt 1963<br />
P 6 Amsterdamsebuurt 1963<br />
P 7 Amsterdamsebuurt<br />
prof Eykmanlaan 1967<br />
Q 1 1905 (3221)<br />
Q 2 tuss<strong>en</strong> Zomervaart <strong>en</strong><br />
Hannie Schaftstr 1958<br />
Q 3 Schipholweg 1963<br />
Vervolg lijst van gedigitaliseerde/verfilmde kadastrale kaart<strong>en</strong> van <strong>Haarlem</strong><br />
sectie blad stadsdeel jaar (fotonr) jaar (fotonr)<br />
Q 5 Schalkwijk Belgiëlaan 1974<br />
Q 6 Schalkwijk 1962<br />
R 1 ex Heemstede 1927 (0610) 1962<br />
R 2 ex Heemstede 1927 (0611) 1963<br />
R 3 ex Heemstede 1963<br />
R 4 ex Heemstede 1960<br />
S 1 Bosch & Vaart 1927 (0612) 1962<br />
S 2 ZW Spoorpunt Leidsevaart 1927 (0613)<br />
S 3 ZW Spoorpunt Leidsevaart 1927 (0614) 1963<br />
S 4 ZW Spoorpunt Leidsevaart 1927 (0615) 1963<br />
T 1 Ramplaankwartier 1927 (0616) 1959<br />
T 2 Ramplaankwartier 1927 (0617)<br />
T 3 Ramplaankwartier 1963<br />
T 4 Ramplaankwartier 1962<br />
T 5 Ramplaankwartier 1961<br />
T 6 Ramplaankwartier 1961<br />
T 7 Ramplaankwartier 1962 1974<br />
T 8 Ramplaankwartier 1959<br />
T 9 Ramplaankwartier 1962<br />
T 10 Ramplaankwartier 1982<br />
U 1 Spaarndam (dorpskern) 1962<br />
U 2 Spaarndam 1962<br />
V 1 A’damse trekvaart 1964<br />
V 2 A’damse trekvaart 1965<br />
V 3 A’damse trekvaart 1965<br />
W 1 R<strong>in</strong>gvaart-Spoorbaan 1963<br />
W 2 R<strong>in</strong>gvaart-Prov Weg 1963<br />
X 1 Schalkwijk (Kerklaan) zj<br />
X 2 Schalkwijk (Bernadottelaan) 1973<br />
X 3 Schalkwijk<br />
(Erasmuslaan-Schweitzerlaan) 1974<br />
Y 1 Schalkwijk (Buit<strong>en</strong> Spaarne) 1963<br />
Y 2 Schalkwijk (Buit<strong>en</strong> Spaarne) 1963<br />
Y 3 Schalkwijk 1972<br />
Y 4 Schalkwijk<br />
Y 5 Schalkwijk 1977<br />
Y 6 Schalkwijk (Gron<strong>in</strong>g<strong>en</strong>laan) 1974<br />
Y 7 Schalkwijk
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
20 21<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Kadasteronderzoek 1832 - circa 1985<br />
Koopakt<strong>en</strong> 1811-1965<br />
Koopakt<strong>en</strong> 1811-1965<br />
afb. 12. Kadaster<strong>in</strong>del<strong>in</strong>g <strong>in</strong> 1832 van de huidige geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong>.<br />
Afschrift<strong>en</strong> van koop- <strong>en</strong> andere overdrachtsakt<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> het Op<strong>en</strong>baar Register, 1838-1965<br />
De kolomm<strong>en</strong> 5 <strong>en</strong> 6 van de kadastrale leggers gev<strong>en</strong> u<br />
e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar de registers waar<strong>in</strong> u de afschrift<strong>en</strong><br />
kunt v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> van de juridische bewijsstukk<strong>en</strong> waarop het<br />
eig<strong>en</strong>dom van e<strong>en</strong> pand is gebaseerd. (NB. Deze verwijz<strong>in</strong>g<br />
is niet te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de leggers van de geme<strong>en</strong>telijke<br />
kadastrale adm<strong>in</strong>istratie.)<br />
Ook elke koopakte verwijst met het slotz<strong>in</strong>netje: “<strong>in</strong>geschrev<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> het Op<strong>en</strong>baar Register der Hypotheekbewaarder<br />
t<strong>en</strong> hypotheekkantoor, deel …., nr…. “ naar deze<br />
registratie.<br />
De Kadasterdi<strong>en</strong>st noemt die registers wat verwarr<strong>en</strong>d<br />
de ‘hypotheekregisters Hyp4’, hoewel ze niets te mak<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> met hypotheekschuld<strong>en</strong>. Het zijn de letterlijke afschrift<strong>en</strong><br />
van de eig<strong>en</strong>domsbewijz<strong>en</strong>. (De registers ‘Hyp3’<br />
die wel over de hypotheekschuld<strong>en</strong> gaan, zijn grot<strong>en</strong>deels<br />
vernietigd.) De registers ‘Hyp4’ van de Noord-Hollandse<br />
kantor<strong>en</strong> zijn overgedrag<strong>en</strong> aan het Noord-Hollands Archief<br />
(locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg) <strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> <strong>in</strong> toegang<br />
83.2. [Archief Kadaster <strong>en</strong> Hypotheekkantor<strong>en</strong> Noord-<br />
Holland, KADOR]<br />
In de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris van deze toegang v<strong>in</strong>dt u bij kadasterkantoor<br />
<strong>Haarlem</strong> onder afdel<strong>in</strong>g 2.3.2.5. e<strong>en</strong> lijst van<br />
meer dan 2500 del<strong>en</strong> met nauwgezet overgeschrev<strong>en</strong><br />
notariële akt<strong>en</strong> (<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel geval e<strong>en</strong> onderhandse<br />
akte), met <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisnummers 7400-9911. Dit zijn de<br />
nummers waarmee u de stukk<strong>en</strong> uit het depot kunt aanvrag<strong>en</strong>.<br />
Achter die nieuwe archiefnummers staan tuss<strong>en</strong><br />
haakjes de oorspronkelijke nummers van de del<strong>en</strong> zoals<br />
u die <strong>in</strong> de kadastrale leggers of <strong>in</strong> de akt<strong>en</strong> zelf heeft<br />
gevond<strong>en</strong>.<br />
Elke akte geeft onder meer de nam<strong>en</strong> van de kop<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />
verkop<strong>en</strong>de partij (of van erflater <strong>en</strong> vererfd<strong>en</strong>), de datum<br />
van de eig<strong>en</strong>domsoverdracht, de koopprijs, de naam <strong>en</strong><br />
standplaats van de notaris, e<strong>en</strong> (vaak summiere) omschrijv<strong>in</strong>g<br />
van het object, <strong>en</strong> ook weer e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar<br />
de bewijsstukk<strong>en</strong> hoe de verkoper aan het eig<strong>en</strong>dom<br />
gekom<strong>en</strong> is. Dat laatste moet u vooral niet verget<strong>en</strong> te<br />
noter<strong>en</strong>. Op die manier kunt u van akte naar akte terugzoek<strong>en</strong>.<br />
In het Noord-Hollands Archief zijn de afschrift<strong>en</strong> van de<br />
akt<strong>en</strong> aanwezig van 1838 tot 1964. Voor de rec<strong>en</strong>tere<br />
akt<strong>en</strong> kunt u desgew<strong>en</strong>st terecht bij het Kadasterkantoor<br />
Amsterdam (Sloterdijk). (Voor <strong>in</strong>formatie jonger dan tw<strong>in</strong>tig<br />
jaar moet u betal<strong>en</strong>.)<br />
In beg<strong>in</strong>sel kunt u de koopakt<strong>en</strong> ook v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong><br />
van de betrokk<strong>en</strong> notariss<strong>en</strong>, maar dat werkt<br />
omslachtiger. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn de notariële archiev<strong>en</strong> tot nu<br />
toe maar tot 1925 overgedrag<strong>en</strong> aan het Noord-Hollands<br />
Archief, mede omdat er e<strong>en</strong> op<strong>en</strong>baarheidbeperk<strong>in</strong>g van<br />
80 jaar op van toepass<strong>in</strong>g is. De stukk<strong>en</strong> van de periode<br />
1925-1935 kom<strong>en</strong> daarom pas na 2015 beschikbaar. Verder<br />
is de tuss<strong>en</strong>komst van e<strong>en</strong> notaris bij overdracht van<br />
onroer<strong>en</strong>d goed pas s<strong>in</strong>ds 1956 wettelijk verplicht.<br />
Afschrift<strong>en</strong> <strong>in</strong> de Registers van de<br />
Hypotheekbewaarder, 1811-1838<br />
De voorganger van bov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemd Op<strong>en</strong>baar Register<br />
war<strong>en</strong> <strong>in</strong> de periode 1811-1838 de Registers van Eig<strong>en</strong>domsoverdracht<br />
van de Hypotheekbewaarder, ook<br />
wel kortweg g<strong>en</strong>oemd de Hypotheekbewaarder. Ook die<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g registreerde niet primair hypothek<strong>en</strong>, maar<br />
vooral eig<strong>en</strong>domsbewijz<strong>en</strong>. De Registers van de Hypotheekbewaarder<br />
bevatt<strong>en</strong>, net als het Op<strong>en</strong>baar Register,<br />
letterlijke afschrift<strong>en</strong> van de van koop- of veil<strong>in</strong>gakt<strong>en</strong> of<br />
akt<strong>en</strong> van boedelscheid<strong>in</strong>g.<br />
Praktisch gesprok<strong>en</strong> is de meest handzame wijze om <strong>in</strong><br />
deze adm<strong>in</strong>istratie te zoek<strong>en</strong> via e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g uit de<br />
hiervoor g<strong>en</strong>oemde gekopieerde eig<strong>en</strong>domsbewijz<strong>en</strong><br />
van na 1838. V<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong> die akt<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar<br />
e<strong>en</strong> aankoop of verwerv<strong>in</strong>g van vóór 1838, dan betreft<br />
het daarbij g<strong>en</strong>oemde deel <strong>en</strong> folio- of akt<strong>en</strong>ummer niet<br />
langer e<strong>en</strong> Hyp4-register, maar e<strong>en</strong> deel uit het archief<br />
van de Hypotheekbewaarder. Die registers zi<strong>en</strong> er op het<br />
eerste gezicht overig<strong>en</strong>s nag<strong>en</strong>oeg hetzelfde uit als die<br />
van het Op<strong>en</strong>baar Register. Ze bevatt<strong>en</strong> ook de letterlijke<br />
afschrift<strong>en</strong>. Ook daar<strong>in</strong> wordt doorgaans weer terugverwez<strong>en</strong><br />
naar de vorige aankoop of verwerv<strong>in</strong>g, tot uite<strong>in</strong>delijk<br />
naar e<strong>en</strong> transport van vóór 1812 bij het plaatselijk<br />
Gerecht.<br />
[Archief van de Hypotheekbewaarder, kantoor <strong>Haarlem</strong><br />
(<strong>en</strong> omstrek<strong>en</strong>), toegang 83.1, <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisnummers 1095-<br />
1234. Achter elk nummer <strong>in</strong> de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris v<strong>in</strong>dt u tuss<strong>en</strong><br />
haakjes het deelnummer dat de eig<strong>en</strong>lijke adm<strong>in</strong>istratie<br />
gebruikte <strong>en</strong> waarnaar <strong>in</strong> de stukk<strong>en</strong> verwez<strong>en</strong> wordt.]<br />
Lastige klappers<br />
Beschikt u niet over e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g uit e<strong>en</strong> jongere akte<br />
dan moet u zoek<strong>en</strong> via de naam van de eig<strong>en</strong>aar (bijvoorbeeld<br />
uit de kadasteradm<strong>in</strong>istratie van 1832). Dat gaat<br />
met twee stapp<strong>en</strong>. Eerst moet u kijk<strong>en</strong> <strong>in</strong> de Algeme<strong>en</strong>e<br />
Naamwijzer, die verfilmd is op microfiches. Vanwege de<br />
primitieve vorm van alfabetiser<strong>in</strong>g werkt dat lastig. De<br />
<strong>in</strong>del<strong>in</strong>g is primair op de voornaam <strong>en</strong> daarb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> op de<br />
achternaam, waarbij vervolg<strong>en</strong>s b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de categorie A.A.<br />
(met voornaam A <strong>en</strong> achternaam A) de nam<strong>en</strong> niet meer
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
22 23<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Koopakt<strong>en</strong> 1811-1965<br />
Koopakt<strong>en</strong> 1811-1965<br />
etc.), <strong>en</strong> de prijs. In het bel<strong>en</strong>d<strong>en</strong>de vak op de rechterpag<strong>in</strong>a<br />
<strong>in</strong> het verfilmde boek v<strong>in</strong>dt u ook <strong>in</strong>formatie over de<br />
hypotheekschuld.<br />
Deze Repertoria (voor kantoor <strong>Haarlem</strong> bij elkaar 41<br />
del<strong>en</strong>) staan op microfiche <strong>in</strong> e<strong>en</strong> lad<strong>en</strong>kastje op de studiezaal<br />
<strong>in</strong> de Kle<strong>in</strong>e Houtweg. In deze fiches valt wel goed<br />
te zoek<strong>en</strong>. De eerste twee kolomm<strong>en</strong> van het vak van uw<br />
huiseig<strong>en</strong>aar verwijz<strong>en</strong> u naar de gezochte akte.<br />
E<strong>en</strong> vervel<strong>en</strong>de bijkomstigheid is dat de ontduik<strong>in</strong>g van<br />
deze registratie <strong>in</strong> de jar<strong>en</strong> 1812-1824 niet strafbaar<br />
was. Dat kan soms problem<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>. Loopt het juridische<br />
spoor dood, dan kunt u de fiscale route volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitzoek<strong>en</strong><br />
wie er voor het huis belast<strong>in</strong>g betaalde.<br />
afb 13. E<strong>en</strong> blad van de Algeme<strong>en</strong>e Naamwijzer op het Register van Eig<strong>en</strong>domsoverdracht uit de periode 1811-1838. (Toegang 83.1, nr.1052)<br />
alfabetisch gerangschikt staan, maar <strong>in</strong> volgorde van<br />
<strong>in</strong>schrijv<strong>in</strong>g. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn er twee verschill<strong>en</strong>de del<strong>en</strong>:<br />
één op de akt<strong>en</strong> tot circa 1825 <strong>en</strong> de ander op de akt<strong>en</strong><br />
van 1825-1838. Raadpleg<strong>in</strong>g van de oorspronkelijke<br />
boekwerk<strong>en</strong> met de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisnummers 1051 <strong>en</strong> 1052<br />
maakt dat vaak e<strong>en</strong> stuk overzichtelijker. (Deel 1053 is<br />
niet relevant.)<br />
In de Naamwijzer v<strong>in</strong>dt u e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar het deel<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ‘vak’ van de zog<strong>en</strong>oemde ‘Repertoria’. In dat ‘vak’<br />
zijn alle aankop<strong>en</strong> of verwerv<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> specifieke<br />
eig<strong>en</strong>aar bij elkaar gezet (net als op de kadastrale legger).<br />
Het betreff<strong>en</strong>de vak van het Repertorium geeft e<strong>en</strong><br />
verwijz<strong>in</strong>g naar de kopie van de akte <strong>in</strong> het eig<strong>en</strong>lijke<br />
Register van Eig<strong>en</strong>domsoverdracht plus e<strong>en</strong> kort uittreksel<br />
daaruit, namelijk: de datum van de overdracht, de aard<br />
van de verkrijg<strong>in</strong>g (aankoop, boedelscheid<strong>in</strong>g, sch<strong>en</strong>k<strong>in</strong>g<br />
Veil<strong>in</strong>glijst<strong>en</strong><br />
Over de periode 1873-1912 bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong> zich <strong>in</strong> de bibliotheek van het archief gedrukte ‘Alphabetische lijst<strong>en</strong> der<br />
veil<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van vaste goeder<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> <strong>in</strong> het verkooplokaal De Goud<strong>en</strong> Leeuw’. De (jaarlijkse) lijst<strong>en</strong> zijn erg<br />
<strong>in</strong>formatief. Ze gev<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> duidelijke id<strong>en</strong>tificatie van het pand met wijk- <strong>en</strong> kadasternummer, maar<br />
ook de naam van de koper <strong>en</strong> de verkoopprijs, als ook de naam van de notaris bij wie de koop plaats vond. Ze zijn<br />
alfabetisch gerangschikt op straatnaam. Bibliotheek nr: depot 42/000062 V.<br />
afb. 14. E<strong>en</strong> deel van de l<strong>in</strong>ker bladzijde van het (deels Franstalige) Repertoire van het register van Eig<strong>en</strong>domsoverdracht. Op de bijbehor<strong>en</strong>de<br />
rechterzijde werd<strong>en</strong> de ev<strong>en</strong>tuele hypotheekverplicht<strong>in</strong>g<strong>en</strong> over deze pand<strong>en</strong> aangetek<strong>en</strong>d. Het deel- <strong>en</strong> akt<strong>en</strong>ummer <strong>in</strong> de eerste<br />
twee kolomm<strong>en</strong> verwijz<strong>en</strong> naar het afschrift van de betreff<strong>en</strong>de akte van eig<strong>en</strong>domsoverdracht. Ook de datum van overdracht <strong>en</strong> de koopprijs<br />
staat hier reeds aangetek<strong>en</strong>d. (Toegang 83.1, nr. 1057)<br />
afb 15. Bladzijde uit de ‘Alphabetische lijst der veil<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van vaste goeder<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> <strong>in</strong> het verkooplokaal De Goud<strong>en</strong> Leeuw’ uit 1873.<br />
De huiz<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> tot 1877 nog de oude wijknummers.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
24 25<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
In beg<strong>in</strong>sel zijn er twee weg<strong>en</strong> om de wissel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> het<br />
eig<strong>en</strong>dom van e<strong>en</strong> won<strong>in</strong>g te reconstruer<strong>en</strong>: de juridische<br />
weg van koopakte naar koopakte (of vererv<strong>in</strong>g) <strong>en</strong><br />
de fiscale route, waarbij u uitzoekt welke ope<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>de<br />
eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> voor het huis belast<strong>in</strong>g betaald<strong>en</strong>. Bij het onderzoek<br />
<strong>in</strong> de periode vóór 1811 is het slim beide routes<br />
<strong>in</strong> het oog te houd<strong>en</strong>.<br />
Transportregisters<br />
De overdracht van onroer<strong>en</strong>d werd officieel bezegeld met<br />
de <strong>in</strong>schrijv<strong>in</strong>g op het stadhuis <strong>in</strong> de transportregisters van<br />
de stad <strong>Haarlem</strong>. Daaraan was tev<strong>en</strong>s de betal<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong><br />
overdrachtsbelast<strong>in</strong>g verbond<strong>en</strong>, de zog<strong>en</strong>oemde 40e of<br />
80e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g. (40e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g voor e<strong>en</strong> huis dat via e<strong>en</strong> veil<strong>in</strong>g<br />
gekocht was, 80e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g bij onderhandse koop) Door die<br />
transportakte werd de koop juridisch e<strong>en</strong> feit, ook al werd<br />
zij eerder elders bij e<strong>en</strong> notaris of onderhands vastgelegd.<br />
De transportregisters van de stad <strong>Haarlem</strong> zijn bewaard<br />
geblev<strong>en</strong> van 1470 tot 1811 (met uitzonder<strong>in</strong>g van de<br />
jar<strong>en</strong> 1474-1484). De del<strong>en</strong> uit de jar<strong>en</strong> 1470-1579<br />
bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong> zich <strong>in</strong> het stadsarchief (1245-1572) [toegang<br />
1573, nrs 553-578], de latere del<strong>en</strong> <strong>in</strong> het oud-rechterlijk<br />
archief (‘ORA’) <strong>Haarlem</strong> (toegang 3111, nr 76- subnrs 26<br />
t/m 158.) In beg<strong>in</strong>sel moet u de eig<strong>en</strong>domsoverdracht<strong>en</strong><br />
zoek<strong>en</strong> op datum van overdracht. Hoe die datum te<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> wordt hieronder uite<strong>en</strong>gezet.<br />
Koopakt<strong>en</strong> bij de notaris<br />
Aan de registratie van de transportakte g<strong>in</strong>g soms e<strong>en</strong><br />
koop- of veil<strong>in</strong>gakte bij e<strong>en</strong> notaris vooraf, al was dat niet<br />
verplicht. De archiev<strong>en</strong> van notariss<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> zijn ook<br />
grot<strong>en</strong>deels bewaard (s<strong>in</strong>ds circa 1580). Alle<strong>en</strong> is deze<br />
imm<strong>en</strong>se hoeveelheid papier <strong>in</strong> de praktijk maar beperkt<br />
doorzoekbaar. E<strong>en</strong> groot aantal notariss<strong>en</strong> had echter wel<br />
e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> periodieke <strong>in</strong>dex op hun akt<strong>en</strong> (gerangschikt<br />
op voornam<strong>en</strong>!). Kopieën van die <strong>in</strong>dex<strong>en</strong> staan <strong>in</strong> e<strong>en</strong><br />
kast op de studiezaal. Er war<strong>en</strong> doorgaans acht tot ti<strong>en</strong><br />
notariss<strong>en</strong> tegelijk actief <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong>, die elk vaak meerdere<br />
<strong>in</strong>dex<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> aangelegd. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> heeft u ge<strong>en</strong><br />
zekerheid dat de koop bij e<strong>en</strong> <strong>Haarlem</strong>se notaris geslot<strong>en</strong><br />
is. Op dit mom<strong>en</strong>t wordt er gewerkt aan e<strong>en</strong> digitale<br />
toegang, waar<strong>in</strong> de gegev<strong>en</strong>s uit deze <strong>in</strong>dex<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong><br />
database verzameld word<strong>en</strong>.<br />
In beg<strong>in</strong>sel was het gebruik om <strong>in</strong> elke koopakte die e<strong>en</strong><br />
notaris opstelde, te vermeld<strong>en</strong> waar het bewijs te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong><br />
is hoe de verkoper aan het huis gekom<strong>en</strong> is dat hij wil<br />
verkop<strong>en</strong>, <strong>in</strong> het jargon de ‘titel van aankomst’. Op die<br />
manier kunt u <strong>in</strong> theorie van akte naar akte terugzoek<strong>en</strong>.<br />
De laatst gevond<strong>en</strong> koopakte uit het Register van de<br />
Hypotheekbewaarder van na 1811 wijst u zo dus weer<br />
de weg naar de voorgaande koopakte. De werkelijkheid is<br />
echter vaak weerbarstiger. Vererv<strong>in</strong>g <strong>en</strong> nalatige registratie<br />
of verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> bewijsstukk<strong>en</strong> do<strong>en</strong> het spoor geregeld<br />
doodlop<strong>en</strong> <strong>en</strong> dan b<strong>en</strong>t u toch vaak aangewez<strong>en</strong> op de<br />
transportakt<strong>en</strong>.<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek<strong>en</strong><br />
De vlotste methode om de opvolg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> uit de<br />
periode 1734-1810 te wet<strong>en</strong> te kom<strong>en</strong> is via de verpond<strong>in</strong>gadm<strong>in</strong>istratie<br />
(de to<strong>en</strong>malige belast<strong>in</strong>g op onroer<strong>en</strong>d<br />
goed). In de ‘verpond<strong>in</strong>gboek<strong>en</strong>’ werd jaarlijks aangetek<strong>en</strong>d<br />
of de belast<strong>in</strong>g voor het huis was voldaan. Met het<br />
oog daarop werd <strong>in</strong> die boek<strong>en</strong> ook nauwkeurig bijgehoud<strong>en</strong><br />
wie de actuele belast<strong>in</strong>gplichtige was <strong>en</strong> welk<br />
verpond<strong>in</strong>gnummer het huis had. Bij verander<strong>in</strong>g van<br />
eig<strong>en</strong>aar werd de naam <strong>in</strong> het verpond<strong>in</strong>gboek doorgestreept<br />
<strong>en</strong> de naam van de nieuwe eig<strong>en</strong>aar daaronder<br />
geschrev<strong>en</strong>, met vermeld<strong>in</strong>g van de datum waarop dit eig<strong>en</strong>dom<br />
<strong>in</strong>g<strong>in</strong>g. De manier van noter<strong>en</strong> van deze datum is<br />
voor ons wat ongewoon: voor het verkorte jaartal schreef<br />
m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> breuk waarvan het getal bov<strong>en</strong> de streep de<br />
maand aangeeft <strong>en</strong> dat daaronder de dag: 18 5/29 01<br />
moet dus gelez<strong>en</strong> word<strong>en</strong> als 29 mei 1801. Die datum<br />
komt doorgaans overe<strong>en</strong> met die van de transportakte, al<br />
kan dat <strong>en</strong>ige dag<strong>en</strong> schel<strong>en</strong>.<br />
(De adm<strong>in</strong>istratie van de verpond<strong>in</strong>g loopt tot 1806, maar<br />
het laatste register bleef tot 1810 <strong>in</strong> gebruik voor de<br />
afb. 16. Transportakte van het huis de Blaaz<strong>en</strong>de Engel <strong>in</strong> de Grote Houtstraat <strong>in</strong> 1785. (Oud-Rechterlijk Archief, toegang 3111, nr. 76-140 G)<br />
afb. 17. E<strong>en</strong> (deel van e<strong>en</strong>) blad uit het verpond<strong>in</strong>gboek van de periode 1774-1806 (1810), met de adm<strong>in</strong>istratie van de belast<strong>in</strong>g<strong>en</strong> voor<br />
het huis op het Bagijnhof met verpond<strong>in</strong>gnummer 1020, later vernummerd tot wijk 1, nummer 808. S<strong>in</strong>ds 24 januari 1769 was dat huis<br />
eig<strong>en</strong>dom van Jan van der Veer sr, daarna van di<strong>en</strong>s weduwe Agnes van Borelaar, <strong>en</strong> s<strong>in</strong>ds 9 oktober 1806 van hun zoon Jan van der Veer jr.<br />
De cijfertjes rechts gev<strong>en</strong> de betal<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de diverse belast<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan; verpond<strong>in</strong>g <strong>en</strong> 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g tot <strong>en</strong> met 1805, daarna lantaarngeld<br />
van 1806-1810. (Toegang 3993, nr 3242)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
26 27<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
heff<strong>in</strong>g van het plaatselijke lantaarngeld. De adm<strong>in</strong>istratie<br />
voor de onroer<strong>en</strong>d goed belast<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> over de<br />
periode 1806-1832 is vermoedelijk verlor<strong>en</strong> gegaan.)<br />
De achtti<strong>en</strong>de-eeuwse verpond<strong>in</strong>gboek<strong>en</strong> zijn <strong>in</strong>gedeeld<br />
naar homanschap (hoofdmanschap), e<strong>en</strong> vanouds <strong>in</strong><br />
<strong>Haarlem</strong> gebruikte <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g <strong>in</strong> oorspronkelijk 25 buurt<strong>en</strong>,<br />
aangeduid met één of meer letters. In welk homanschap<br />
u moet zoek<strong>en</strong>, kunt u vaststell<strong>en</strong> aan de hand van<br />
bijgaand kaartje. Verder is elk pand s<strong>in</strong>ds 1733 id<strong>en</strong>tificeerbaar<br />
aan de hand van e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>aamd ‘verpond<strong>in</strong>gnummer’.<br />
Noteer dat. Het is het hulpmiddel om uw huis<br />
<strong>in</strong> allerhande adm<strong>in</strong>istraties terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. Het laatste<br />
verpond<strong>in</strong>gboek over de periode tot 1806/1810 vermeldt<br />
zowel het nieuwe wijknummer dat <strong>in</strong> 1795 werd<br />
<strong>in</strong>gevoerd, als het verpond<strong>in</strong>gnummer van de daaraan<br />
voorafgaande periode. [In de studiezaal is bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
omnummerlijst te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> van de wijknummers naar de<br />
verpond<strong>in</strong>gnummers.]<br />
Per homanschap bestaan er vier ope<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>de boek<strong>en</strong><br />
(1708-1724; 1724-1734; 1734-1774 <strong>en</strong> 1774-1810). De<br />
laatste twee daarvan hanter<strong>en</strong> consequ<strong>en</strong>t de bov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemde<br />
notitie van nieuwe eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> met dater<strong>in</strong>g. [Voor<br />
de v<strong>in</strong>dplaats<strong>en</strong> zie tabel op pag. 33.]<br />
De oudere verpond<strong>in</strong>gboek<strong>en</strong> van 1708-1724 <strong>en</strong><br />
1724-1734 zijn m<strong>in</strong>der bruikbaar. Daar<strong>in</strong> werd slechts<br />
mondjesmaat de tuss<strong>en</strong>tijdse wijzig<strong>in</strong>g van eig<strong>en</strong>aar<br />
aangetek<strong>en</strong>d, <strong>en</strong> altijd zonder datum (alle<strong>en</strong> <strong>in</strong> de vorm<br />
van ‘nu Jan Jansz’). In veel gevall<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> ze nog de<br />
nam<strong>en</strong> te vermeld<strong>en</strong> van de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> uit het taxatieregister<br />
van 1628, dus van person<strong>en</strong> die <strong>in</strong>middels al<br />
lang war<strong>en</strong> overled<strong>en</strong>. Ze zijn alle<strong>en</strong> te gebruik<strong>en</strong> om<br />
het juiste pand te id<strong>en</strong>tificer<strong>en</strong> <strong>in</strong> de ong<strong>en</strong>ummerde<br />
zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de-eeuwse registers.<br />
Aan te rad<strong>en</strong> is, zeker <strong>in</strong> deze lastiger period<strong>en</strong>, om de<br />
doopceel van de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> <strong>in</strong> doop-, trouw- <strong>en</strong> begraafboek<strong>en</strong><br />
te licht<strong>en</strong>, om meer <strong>in</strong>zicht te krijg<strong>en</strong> wanneer<br />
het huis kan zijn verworv<strong>en</strong> (kort na het huwelijk bijvoorbeeld)<br />
of hoe het <strong>in</strong> vrouwelijke lijn kan zijn vererfd.<br />
Let op de bur<strong>en</strong>!<br />
Noteer uit de verpond<strong>in</strong>gkohier<strong>en</strong> ook altijd e<strong>en</strong> rijtje<br />
bur<strong>en</strong> uit de straat. Zeker als u verder teruggaat <strong>in</strong> de tijd<br />
kan dat e<strong>en</strong> aanknop<strong>in</strong>gspunt zijn als het moeilijk wordt.<br />
Hoe verder u teruggaat met uw onderzoek hoe meer het<br />
onvermijdelijk wordt om niet meer alle<strong>en</strong> naar één huis<br />
te zoek<strong>en</strong>, maar e<strong>en</strong> heel rijtje huiz<strong>en</strong> of liever nog e<strong>en</strong><br />
huiz<strong>en</strong>blok <strong>in</strong> de gat<strong>en</strong> te houd<strong>en</strong>. Het beste kunt u daarbij<br />
de verschill<strong>en</strong>de verander<strong>in</strong>g<strong>en</strong> steeds <strong>in</strong>tek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong><br />
e<strong>en</strong> kle<strong>in</strong>e situatieschets om het ruimtelijk voor u te zi<strong>en</strong>.<br />
Neem daarbij de situatie van de kaart van Nautz uit 1832<br />
(1837) als ondergrond.<br />
uit de jar<strong>en</strong> 1625-1635. Die kunt u desgew<strong>en</strong>st opvrag<strong>en</strong>.<br />
Het plan bestaat om deze <strong>in</strong>dex<strong>en</strong> op termijn te verwerk<strong>en</strong><br />
tot e<strong>en</strong> digitale database.<br />
Vóór 1625<br />
Voor de periode vóór 1625 bestaan nog ge<strong>en</strong> systematische<br />
<strong>in</strong>dex<strong>en</strong>. Wel e<strong>en</strong> aantal <strong>in</strong>dex<strong>en</strong> die zich beperk<strong>en</strong> tot de<br />
transport<strong>en</strong> van de huiz<strong>en</strong> van de voornaamste <strong>Haarlem</strong>se<br />
patriciërsfamilies over de periode 1470-1610, de zog<strong>en</strong>oemde<br />
klappers ‘Beresteyn’ <strong>en</strong> ‘Dolleman’ (<strong>in</strong>dex<strong>en</strong> 1-4).<br />
Verder is er e<strong>en</strong> collectie aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de oud-<br />
Rijksarchivaris J.W. Groesbeek, die alle transportakt<strong>en</strong> uit<br />
de periode 1470-1608 systematisch heeft doorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> vanaf 1501 <strong>in</strong> schriftjes chronologisch heeft g<strong>en</strong>oteerd<br />
met verwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> naar de straatnam<strong>en</strong> van de verkochte<br />
percel<strong>en</strong> (maar niet naar nam<strong>en</strong> van kopers of verkopers).<br />
Bewerk<strong>in</strong>g daarvan tot e<strong>en</strong> database zou e<strong>en</strong> rudim<strong>en</strong>taire<br />
<strong>in</strong>dex kunn<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong>. Maar zover is het nog niet.<br />
Van de oudste transportakt<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 1501 (<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong>kele beperkte periode daarna) heeft hij uittreksels (regest<strong>en</strong>)<br />
gemaakt <strong>en</strong> e<strong>en</strong> topografische kaart<strong>en</strong>bak aangelegd,<br />
waarover hieronder meer. De aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> over<br />
de periode 1501-1513 zijn op straat geord<strong>en</strong>d uitgetikt<br />
<strong>en</strong> te raadpleg<strong>en</strong> <strong>in</strong> toegang 100560 <strong>in</strong> de studiezaal. De<br />
overige toegang<strong>en</strong> zijn uit het depot op te vrag<strong>en</strong> (toegang<br />
2175). In veel gevall<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> deze hulpmiddel<strong>en</strong><br />
toch gebrekkig blijk<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> andere selectieve toegangsmogelijkheid is die op<br />
huisnaam. Daarvoor staat e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex voor de periode<br />
1650-1700 <strong>in</strong> de kast (Index 19) <strong>en</strong> is e<strong>en</strong> kaart<strong>en</strong>bak<br />
over de periode 1620-1800 <strong>in</strong> e<strong>en</strong> lade op de studiezaal.<br />
Ge<strong>en</strong> van beid<strong>en</strong> kan echter bog<strong>en</strong> op <strong>en</strong>ige volledigheid<br />
<strong>en</strong> bevatt<strong>en</strong> we<strong>in</strong>ig <strong>in</strong>formatie voor de periode voor 1638.<br />
Ze verwijz<strong>en</strong> ook vaak naar verouderde archiefnummers,<br />
die u met behulp van e<strong>en</strong> concordans naar hed<strong>en</strong>daagse<br />
kan vertal<strong>en</strong>.<br />
afb. 18. Kaart van de ligg<strong>in</strong>g van de verschill<strong>en</strong>de homanschapp<strong>en</strong> van <strong>Haarlem</strong> <strong>in</strong> de achtti<strong>en</strong>de eeuw <strong>en</strong> de daaronder vall<strong>en</strong>de verpond<strong>in</strong>gnummers<br />
s<strong>in</strong>ds 1733.© Kees van der Wiel.<br />
Naam<strong>in</strong>dex<strong>en</strong> op transportregisters<br />
Vóór 1733 b<strong>en</strong>t u voor het zoek<strong>en</strong> naar de eig<strong>en</strong>domsoverdracht<br />
aangewez<strong>en</strong> op de door vrijwilligers sam<strong>en</strong>gestelde<br />
<strong>in</strong>dex<strong>en</strong> op de transportak<strong>en</strong>, op naam van<br />
de kopers. Voor de periode 1639-1730 staan die <strong>in</strong> de<br />
kast <strong>in</strong> de studiezaal. (Index<strong>en</strong> 6 t/m 18) Voor de jar<strong>en</strong><br />
1730-1733 daaropvolg<strong>en</strong>d <strong>en</strong> de jar<strong>en</strong> 1638-1639 daaraan<br />
voorafgaand kunt u terecht <strong>in</strong> e<strong>en</strong> kaart<strong>en</strong>bak op de<br />
studiezaal (bij de knekels). Deze laatste kaart<strong>en</strong>bak geeft<br />
ook e<strong>en</strong> zeer beperkt aantal verwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> naar koopakt<strong>en</strong><br />
bij notariss<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere bronn<strong>en</strong>. In het depot is bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
nog e<strong>en</strong> kaart<strong>en</strong>bak met handgeschrev<strong>en</strong> fiches op<br />
de nam<strong>en</strong> van kopers <strong>en</strong> verkopers uit de transportakt<strong>en</strong><br />
Index<strong>en</strong> 1733-1811<br />
Ook voor de periode na 1733 is het mogelijk via <strong>in</strong>dex<strong>en</strong><br />
naar de transportakt<strong>en</strong> te zoek<strong>en</strong>. Op de transportregisters<br />
van de jar<strong>en</strong> 1809-1811 is daarvoor <strong>in</strong> kaart<strong>en</strong>bak <strong>in</strong><br />
studiezaal (lad<strong>en</strong>kast 16). Vanaf 1783 v<strong>in</strong>dt u dergelijke<br />
<strong>in</strong>dex<strong>en</strong> <strong>in</strong> de registers zelf. U moet dan wel vaak meerdere<br />
registers doorzoek<strong>en</strong> om tot u doel te kom<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
is het ev<strong>en</strong> w<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan de to<strong>en</strong>malige gewoonte<br />
om te alfabetiser<strong>en</strong> op de voornaam.<br />
Voor jar<strong>en</strong> 1773-1782 er e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex (‘klapper’) op nam<strong>en</strong><br />
van de verkopers. Aangezi<strong>en</strong> u meestal wel de naam<br />
van de koper, maar niet die van de verkoper k<strong>en</strong>t, is dat<br />
we<strong>in</strong>ig effectief.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
28 29<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Vanaf 1733-1782 kunt u ev<strong>en</strong>tueel terecht <strong>in</strong> de Registers<br />
van ontvangst van de 80ste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g op transport<strong>en</strong><br />
van huiz<strong>en</strong>, de overdrachtsbelast<strong>in</strong>g die aan de transport<strong>en</strong><br />
gekoppeld was. Op die registers zit vanaf 1733 e<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong>dex op koper. (Stadsarchief <strong>Haarlem</strong>, toegang 3993 nrs<br />
2588-2598) De registers vermeld<strong>en</strong>, naast de naam van<br />
koper <strong>en</strong> verkoper <strong>en</strong> de koopprijs, ook e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g<br />
naar de v<strong>in</strong>dplaats van de transportakte.<br />
[De registers zijn bewaard geblev<strong>en</strong> vanaf 1675, maar de<br />
oudere series bevatt<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex.]<br />
afb. 19. Het taxatiekohier voor de verpond<strong>in</strong>g uit 1731 geeft soms allerhande bijzonderhed<strong>en</strong> over het huis <strong>en</strong> de verhuur ervan.<br />
(Toegang 3993, <strong>in</strong>v. nr 3217)<br />
Het taxatiekohier voor de verpond<strong>in</strong>g van 1731<br />
In 1731 werd met het oog op e<strong>en</strong> herzi<strong>en</strong><strong>in</strong>g van de<br />
verpond<strong>in</strong>gbelast<strong>in</strong>g (<strong>in</strong> 1733) het hele huiz<strong>en</strong>bestand<br />
van Holland opnieuw getaxeerd, aangezi<strong>en</strong> de waarde<br />
van de huiz<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte van de vorige taxatie van e<strong>en</strong><br />
eeuw eerder sterk was gewijzigd. [In veel sted<strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> bevolk<strong>in</strong>g, zoals <strong>Haarlem</strong>, was de waarde van<br />
de huiz<strong>en</strong> <strong>in</strong> de 18e eeuw door het grote huiz<strong>en</strong>overschot<br />
over het algeme<strong>en</strong> fors gedaald.]<br />
Het taxatiekohier is veel <strong>in</strong>formatiever dan de ‘gaardersboek<strong>en</strong>’<br />
van de verpond<strong>in</strong>g waar<strong>in</strong> alle<strong>en</strong> de betal<strong>in</strong>g<br />
werd geadm<strong>in</strong>istreerd. De taxatie vermeldt vaak bijzonderhed<strong>en</strong><br />
over het huis <strong>en</strong> geeft doorgaans ook aan of<br />
het pand verhuurd was of door de eig<strong>en</strong>aar zelf bewoond.<br />
Zie voor de homanschapp<strong>en</strong> A t/m G, R, S T, TT <strong>en</strong> W:<br />
Stadsarchief toegang 3993, nr 3217.<br />
Voor de homanschapp<strong>en</strong> H t/m Q <strong>en</strong> Z, Nieuwe Uitleg,<br />
overige buit<strong>en</strong>wijk<strong>en</strong>: toegang 3993, nr 3218.<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek 1628 (<strong>en</strong> 1650)<br />
Het verpond<strong>in</strong>gkohier van 1628 is vergelijkbaar met het<br />
taxatiekohier van 1731. (Toegang 3993, nr 3146; voor de<br />
buit<strong>en</strong>kwartier<strong>en</strong> nr 3148) Het is vermoedelijk opgemaakt<br />
met oog op de nieuwe verpond<strong>in</strong>gbelast<strong>in</strong>g die <strong>in</strong> 1632<br />
<strong>in</strong>g<strong>in</strong>g. (Op dit register bestaat ook e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex op naam,<br />
op de studiezaal.)<br />
Huiz<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> <strong>in</strong> de zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> nog<br />
ge<strong>en</strong> adm<strong>in</strong>istratieve nummer<strong>in</strong>g. Ook <strong>in</strong> koopakt<strong>en</strong> werd<strong>en</strong><br />
zij alle<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong> aan de hand van de bel<strong>en</strong>d<strong>en</strong>de<br />
bur<strong>en</strong>. Dankzij het verpond<strong>in</strong>gboek van 1708, dat vaak<br />
nog de nam<strong>en</strong> uit 1628 verbond aan het huis, kunt u het<br />
betreff<strong>en</strong>de pand toch vrij gemakkelijk v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>.<br />
Uit de jar<strong>en</strong> 1650-1652 is verder e<strong>en</strong> <strong>in</strong>cid<strong>en</strong>teel verpond<strong>in</strong>gboek<br />
bewaard geblev<strong>en</strong>, waar<strong>in</strong> de betal<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> die jar<strong>en</strong> staan g<strong>en</strong>oteerd (toegang 3993, nr 3149). In<br />
diverse homanschapp<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> daar<strong>in</strong> echter allemaal<br />
dezelfde eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd te word<strong>en</strong> als <strong>in</strong> het kohier<br />
van 1628.<br />
Voor de buit<strong>en</strong>kwartier<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> de b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad is er<br />
bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verpond<strong>in</strong>gboek voor de jar<strong>en</strong> 1660-1667<br />
(toegang 3993, nr 3151). En voor de Nieuwe Uitleg e<strong>en</strong><br />
register met betal<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van het lantaarn- <strong>en</strong> brandspuitgeld<br />
(later <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met de verpond<strong>in</strong>g gehev<strong>en</strong>)<br />
voor de periodde 1672-1717. (toegang 3993, nr 3183)<br />
Vóór 1628<br />
Verder terugzoek<strong>en</strong> dan 1628 wordt met bov<strong>en</strong>staande<br />
middel<strong>en</strong> lastig. Uit halverwege de 16e eeuw dater<strong>en</strong> nog<br />
e<strong>en</strong> aantal belast<strong>in</strong>gregisters waar<strong>in</strong> heel <strong>Haarlem</strong> homanschap<br />
voor homanschap straatgewijs beschrev<strong>en</strong> is: de<br />
registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g van 1543, 1553 <strong>en</strong> 1561<br />
<strong>en</strong> het Haardsted<strong>en</strong>geld van 1555. De orig<strong>in</strong>el<strong>en</strong> daarvan<br />
ligg<strong>en</strong> <strong>in</strong> het Nationaal Archief <strong>in</strong> D<strong>en</strong> Haag. Het Noord-<br />
Hollands Archief heeft daarvan fotokopieën op de studiezaal.<br />
Op het kohier van 1543 <strong>en</strong> het register van 1555 is<br />
tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex gemaakt. Mocht u huis op of direct naast<br />
e<strong>en</strong> straathoek ligg<strong>en</strong> dan kunt u wellicht het gokje wag<strong>en</strong><br />
om het pand v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> (al is <strong>en</strong>ige aarzel<strong>in</strong>g daarbij wel op<br />
zijn plaats), maar e<strong>en</strong> concrete aansluit<strong>in</strong>g met de gegev<strong>en</strong>s<br />
van 70 jaar later (1628) is e<strong>en</strong> ander verhaal.<br />
Soms kunn<strong>en</strong> echter de ‘belastboek<strong>en</strong>’ e<strong>en</strong> uitkomst<br />
beid<strong>en</strong> (zie pag. 32).<br />
Collectie Groesbeek<br />
Voor de reconstructie van de geschied<strong>en</strong>is van voor 1625<br />
is vooral de ‘Collectie Groesbeek’ e<strong>en</strong> hulpmiddel.<br />
E<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex daarop ontbreekt echter nog. Wel heeft<br />
Groesbeek zelf de gegev<strong>en</strong>s van op de transport<strong>en</strong> uit de<br />
period<strong>en</strong> 1470-1500 <strong>en</strong> 1557- circa 1583 verwerkt tot<br />
e<strong>en</strong> topografische kaart<strong>en</strong>bak, waar<strong>in</strong> hij ook gegev<strong>en</strong>s<br />
uit andere bronn<strong>en</strong> heeft opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, zoals e<strong>en</strong> 15eeeuws<br />
register waar<strong>in</strong> het Elisabetgasthuis de <strong>in</strong>komst<strong>en</strong><br />
adm<strong>in</strong>istreerde van de r<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die zij van huiz<strong>en</strong> trok.<br />
Zo’n huisr<strong>en</strong>te (e<strong>en</strong> soort erfpacht) kon e<strong>en</strong> vorm van<br />
afbetal<strong>in</strong>g zijn voor e<strong>en</strong> l<strong>en</strong><strong>in</strong>g bij aankoop van e<strong>en</strong> huis,<br />
of e<strong>en</strong> sch<strong>en</strong>k<strong>in</strong>g uit liefdadigheid. De naar schatt<strong>in</strong>g<br />
50.000 fiches zijn straatgewijs (op alfabet) geord<strong>en</strong>d <strong>in</strong><br />
de bakk<strong>en</strong> 5 t/m 16 van de ‘Collectie Groesbeek’. [Daarnaast<br />
zijn er – van dezelfde gegev<strong>en</strong>s- ook bakk<strong>en</strong> met<br />
fiches op persoonsnaam.] De fiches verwijz<strong>en</strong> deels naar<br />
‘regest<strong>en</strong>’ (uittreksels) van akt<strong>en</strong>, die zich <strong>in</strong> de bakk<strong>en</strong> 1<br />
t/m 4 bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong>.<br />
Met behulp van deze fiches heeft Groesbeek ook geprobeerd<br />
e<strong>en</strong> reconstructie te mak<strong>en</strong> van het huiz<strong>en</strong>bezit<br />
van de strat<strong>en</strong> rond de Grote Markt tot circa 1600. Die<br />
reconstructie is te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> ‘bak G’.<br />
Aangezi<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s over de period<strong>en</strong> 1500-1557 <strong>en</strong><br />
1583-1625 <strong>in</strong> dit kaartsysteem nag<strong>en</strong>oeg ontbrek<strong>en</strong> zal<br />
e<strong>en</strong> aansluit<strong>in</strong>g met de gegev<strong>en</strong>s uit de periode na 1625<br />
moeilijk zijn te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. Lang niet altijd valt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
met zekerheid vast te stell<strong>en</strong> welk huis de gegev<strong>en</strong>s van<br />
Groesbeek precies betreft.<br />
Veilcedull<strong>en</strong>, puiboek<strong>en</strong> <strong>en</strong> krant<strong>en</strong>advert<strong>en</strong>ties<br />
De gangbare methode om e<strong>en</strong> huis <strong>in</strong> vroeger eeuw<strong>en</strong><br />
te verkop<strong>en</strong> was via e<strong>en</strong> veil<strong>in</strong>g. Het huis werd daarbij<br />
met al zijn kwaliteit<strong>en</strong> publiek aangeprez<strong>en</strong> middels<br />
krant<strong>en</strong>advert<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> aanplakbiljett<strong>en</strong>. De huiz<strong>en</strong> die <strong>in</strong><br />
<strong>Haarlem</strong> op huiz<strong>en</strong>veil<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> etablissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> als De<br />
Goud<strong>en</strong> Leeuw <strong>en</strong> t Guld<strong>en</strong> Vlies verkocht werd<strong>en</strong>, staan<br />
van 1768 tot 1855 beschrev<strong>en</strong> <strong>in</strong> de zog<strong>en</strong>oemde ‘puiboek<strong>en</strong>’.<br />
Ze zijn uitgegev<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met de lijst<strong>en</strong> van
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
30 31<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
overled<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de studiezaal. Helaas bestaat<br />
er op deze puiboek<strong>en</strong> nog ge<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> werd er<br />
niet altijd e<strong>en</strong> helder huis- of verpond<strong>in</strong>gnummer <strong>in</strong> de<br />
aankondig<strong>in</strong>g<strong>en</strong> vermeld. (Wel is er e<strong>en</strong> beperkte <strong>in</strong>dex op<br />
poort<strong>en</strong> <strong>en</strong> verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> straatnam<strong>en</strong> gemaakt door Willem<br />
Blok. Die is te raadpleg<strong>en</strong> via de website van het Noord-<br />
Hollands Archief op het trefwoord: puiboek<strong>en</strong>)<br />
Enkele wek<strong>en</strong> voorafgaand aan de veil<strong>in</strong>g werd vaak<br />
geadverteerd. De Opregte Haerlemse Courant - Oprechte<br />
<strong>Haarlem</strong>sche Courant is van 1662 tot 1942 digitaal<br />
doorzoekbaar via www.delpher.nl. Dat geldt ook voor tal<br />
van landelijke krant<strong>en</strong>. Van het <strong>Haarlem</strong>s Dagblad zijn de<br />
jaargang<strong>en</strong> 1883-1960 doorzoekbaar via de website van<br />
het Noord-Hollands Archief.<br />
De beschrijv<strong>in</strong>g van de geveilde object<strong>en</strong> v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong> de<br />
veilcedull<strong>en</strong> of veilcondities, die bewaard zijn voor de<br />
periode 1740-1811. (Oud-rechterlijk archief <strong>Haarlem</strong>,<br />
toegang 3111, nrs 77-1 t/m 81) In de veilcondities werd<strong>en</strong><br />
de huiz<strong>en</strong> vaak uitgebreid omschrev<strong>en</strong>. De verkoop<br />
zelf staat er niet <strong>in</strong> aangetek<strong>en</strong>d. Die is te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de<br />
transportakt<strong>en</strong>, of <strong>in</strong> de notarisprotocol van de veil<strong>in</strong>g. De<br />
naam van de notaris wordt wel g<strong>en</strong>oemd.<br />
In de praktijk is de handigste werkwijze dat u de verkoop<br />
<strong>in</strong> de transport<strong>en</strong> v<strong>in</strong>dt <strong>en</strong> dan <strong>in</strong> de puiboek<strong>en</strong> nazoekt<br />
of het huis geveild is. Zo ja dan kunt u de betreff<strong>en</strong>de<br />
veilcedull<strong>en</strong> gaan zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo ev<strong>en</strong>tueel bij de notaris<br />
terechtkom<strong>en</strong>. Houdt er daarbij rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g mee dat er soms<br />
e<strong>en</strong> vrij lange periode kan ligg<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de koopovere<strong>en</strong>komst<br />
op de veil<strong>in</strong>g <strong>en</strong> de uite<strong>in</strong>delijke overdracht van het<br />
eig<strong>en</strong>dom <strong>in</strong> de transportakte.<br />
afb. 22. Verkoopadvert<strong>en</strong>tie voor e<strong>en</strong> Fransch Koffijhuis op de Bak<strong>en</strong>essegracht<br />
<strong>in</strong> de Oprechte <strong>Haarlem</strong>sche Courant van 2 juni 1851.<br />
afb. 20. ’Puiboekje’ met veil<strong>in</strong>gbericht<strong>en</strong> uit 1807. De huiz<strong>en</strong>prijz<strong>en</strong> bevond<strong>en</strong> zich to<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> dieptepunt. (In kast op de studiezaal)<br />
afb. 23. Op<strong>en</strong><strong>in</strong>g van café-billard Krocht 2 aangekondigd <strong>in</strong> het<br />
<strong>Haarlem</strong>sch Dagblad van 13 februari 1899 (teg<strong>en</strong>woordig café B<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> El).<br />
afb. 24. (rechts) Verkoopadvert<strong>en</strong>tie van het gebouw van e<strong>en</strong> drukkerij<br />
aan de Bak<strong>en</strong>essegracht <strong>in</strong> het Algeme<strong>en</strong> Handelsblad van 29<br />
mei 1926. (Te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> via www.delpher.nl.)<br />
afb. 21. Verkoopadvert<strong>en</strong>tie <strong>in</strong> de Opregte Haerlemse Courant van 14 februari 1801 van het huiz<strong>en</strong>bezit uit de failliete boedel van<br />
Cornelis Bo<strong>en</strong>.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
32 33<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> vóór 1811<br />
Belastboek<strong>en</strong><br />
T<strong>en</strong>slotte bestaat er nog e<strong>en</strong> mogelijkheid de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong><br />
van uw huis terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> via de zog<strong>en</strong>oemde ‘belastboek<strong>en</strong>’.<br />
In de belastboek<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> de hypothek<strong>en</strong> op<br />
huiz<strong>en</strong> geregistreerd. Ze bevatt<strong>en</strong> maar e<strong>en</strong> selectie van<br />
de huiz<strong>en</strong>. Op die belastboek<strong>en</strong> <strong>in</strong> het oud-rechterlijk<br />
archief uit de jar<strong>en</strong> 1587-1795 bestaat e<strong>en</strong> topografische<br />
<strong>in</strong>dex op straat (toegang 3111, <strong>in</strong>v. nrs 79 - 1 t/m 6, voor<br />
de belastboek<strong>en</strong> zelf: toegang 3111, <strong>in</strong>v.nr. 78. Zie voor<br />
de del<strong>en</strong> van vóór 1574 het stadsarchief 1245-1572,<br />
toegang 1573, nrs 583 <strong>en</strong> 584)).<br />
Vanaf circa 1740 zijn de huiz<strong>en</strong> <strong>in</strong> de belast boek<strong>en</strong> niet<br />
alle<strong>en</strong> aan de naam van de hypotheeknemer te herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>,<br />
maar aan verpond<strong>in</strong>gnummers.<br />
afb. 25. Index op de belastboek<strong>en</strong> <strong>in</strong> het oud-rechterlijk archief met e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g waar de hypotheekovere<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> <strong>in</strong> die boek<strong>en</strong> te<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> is. (Toegang 3111, nr 79-5)<br />
Registers ontvangst verpond<strong>in</strong>g (+ lantaarn- <strong>en</strong> brandspuitgeld) 1708-1806<br />
Homanschap 1774-1806 (1810) 1734-1774 1724-1734 1708-1724<br />
<strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisnummers van toegang 3993<br />
A 3239 3220 3184 3152<br />
B 3240 3220 3185 3153<br />
C 3241 3221 3186 3154<br />
D 3242 3221 3187 3155<br />
E 3243 3222 3188 3156<br />
F 3244 3222 3189 3157<br />
G 3245 3222 3190 3158<br />
H 3246 3226 3191 3159<br />
I 3247 3228 3192 3160<br />
K 3248 3229 3193 3161<br />
L 3249 3229 3194 3162<br />
M 3250 3226 3195 3163<br />
N 3251 3229 3196 3163<br />
O 3252 3230 3197 3164<br />
P 3253 3226 3198 3165<br />
Q 3254 3226 3199 3166<br />
R 3255 3223 3200 3167<br />
S 3256 3223 3201 3168<br />
T 3257 3224 3202 3169<br />
TT 3258 3224 3203 3170<br />
U/V 3259 3227 3204 3171<br />
W 3260 3225 3205 3172<br />
X 3261 3227 3206 3173<br />
Y 3262 3227 3207 3174<br />
Z 3263 3230 3208 ?<br />
Nieuwe uitleg<br />
middelste vak 3265 3231 3209 3175<br />
3210 3176<br />
Nieuwe uitleg<br />
buit<strong>en</strong>vakk<strong>en</strong> 3264 3232 3211 3177<br />
3212 3178<br />
Buit<strong>en</strong>kwartier<br />
Zuid 3268 3234 3213 3179<br />
Buit<strong>en</strong>kwartier<br />
Noord 3267 3233 3214 3180<br />
Buit<strong>en</strong>kwartier<br />
Oost 3266 3233 <strong>en</strong> 3235 3215 3181<br />
Buit<strong>en</strong>kwartier<br />
(zuid-) West 3269 3236 <strong>en</strong> 3235 3216 3182<br />
tu<strong>in</strong><strong>en</strong> 3271 3290
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
34 35<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bewoners 1793-1969<br />
Bewoners 1793-1969<br />
Bewoners 1793-1969<br />
Bij bewon<strong>in</strong>gsonderzoek <strong>in</strong> rec<strong>en</strong>te tijd loopt u <strong>in</strong> het archief<br />
aan teg<strong>en</strong> de privacybescherm<strong>in</strong>g. Gegev<strong>en</strong>s uit het<br />
bevolk<strong>in</strong>gsregister zijn vanaf 1938 nog niet raadpleegbaar.<br />
U zult <strong>in</strong> deze periode voor e<strong>en</strong> belangrijke mate<br />
zijn aangewez<strong>en</strong> op mondel<strong>in</strong>ge <strong>in</strong>formatie van vroegere<br />
bewoners <strong>en</strong> buurtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>. Oude telefoonboek<strong>en</strong><br />
(aanwezig <strong>in</strong> de bibliotheek van het archief) kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
hulpmiddel zijn om de mondel<strong>in</strong>ge <strong>in</strong>formatie te check<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> te dater<strong>en</strong>.<br />
[De won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong> van het bevolk<strong>in</strong>gsregister te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> e<strong>en</strong> lade <strong>in</strong> de studiezaal gev<strong>en</strong> <strong>in</strong>formatie over<br />
hoofdbewoners tot 1950, maar diezelfde <strong>in</strong>formatie is<br />
doorgaans e<strong>en</strong>voudiger te hal<strong>en</strong> uit onderstaande adresboek<strong>en</strong>.]<br />
Adresboek<strong>en</strong><br />
Vanaf 1856 tot 1969 bestaan er commercieel uitgegev<strong>en</strong><br />
adresboek<strong>en</strong>, waar<strong>in</strong> e<strong>en</strong> uittreksel is te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> van het<br />
bevolk<strong>in</strong>gsregister van e<strong>en</strong> jaar eerder. De adresboek<strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> vanaf 1895 behalve e<strong>en</strong> alfabetische afdel<strong>in</strong>g op<br />
naam, ook achter<strong>in</strong> e<strong>en</strong> topografische <strong>in</strong>del<strong>in</strong>g op adres.<br />
Bij het alfabetisch gedeelte v<strong>in</strong>dt u doorgaans ook het<br />
beroep vermeld van de hoofdbewoner. De adresboek<strong>en</strong><br />
zijn te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de studiezaal <strong>en</strong> op de website van het<br />
Noord-Hollands Archief. De adresboek<strong>en</strong> van 1923 <strong>en</strong><br />
1926 gev<strong>en</strong> ook <strong>in</strong>formatie over de bewoners van omligg<strong>en</strong>de<br />
geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. [De geme<strong>en</strong>te Bloem<strong>en</strong>daal k<strong>en</strong>de<br />
vanaf 1910 e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> adresboek, Heemstede <strong>en</strong> Vels<strong>en</strong><br />
vanaf circa 1930.]<br />
De adresboek<strong>en</strong> van vóór 1895 gev<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> de alfabetische<br />
lijst. Ze zijn echter via de website van het archief<br />
digitaal te doorzoek<strong>en</strong>, mits u rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g houdt met de vele<br />
schrijfvariant<strong>en</strong> <strong>en</strong> de leesfout<strong>en</strong> door gebrok<strong>en</strong> drukwerk.<br />
Belast<strong>in</strong>gaanslag<br />
Voor de periode 1881-1893 bestaan ook gedrukte kohier<strong>en</strong><br />
van de plaatselijke directe belast<strong>in</strong>g<strong>en</strong>, die per straat<br />
<strong>en</strong> huisnummer <strong>in</strong>gedeeld zijn. Hier<strong>in</strong> kunt u, destijds<br />
voor iedere<strong>en</strong> op<strong>en</strong>baar, lez<strong>en</strong> wat de bewoners volg<strong>en</strong>s<br />
de fiscus verdi<strong>en</strong>d<strong>en</strong>. U kunt ze opvrag<strong>en</strong> onder bibliotheeknummer:<br />
Depot 45/400299M<br />
afb. 27. E<strong>en</strong> blik op het gedrukte kohier van de geme<strong>en</strong>telijke <strong>in</strong>komst<strong>en</strong>belast<strong>in</strong>g van <strong>Haarlem</strong> uit 1900. (Op te vrag<strong>en</strong> uit de bibliotheek<br />
van het Noord-Hollands Archief.)<br />
afb. 26. Pag<strong>in</strong>a uit het adresboek van <strong>Haarlem</strong> van 1900. In het alfabetisch gedeelte kunt u van de g<strong>en</strong>oemde person<strong>en</strong> ook het beroep<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. (Ook te raadpleg<strong>en</strong> via de website van het Noord-Hollands Archief.)<br />
Bevolk<strong>in</strong>gsregister<br />
Met de naam van de hoofdbewoner uit de adresboek<strong>en</strong><br />
als <strong>in</strong>gang kunt u <strong>in</strong> de microfiches van het bevolk<strong>in</strong>gsregister<br />
e<strong>en</strong> veel gedetailleerder beeld krijg<strong>en</strong> van de<br />
bewon<strong>in</strong>g van het pand: sam<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g van het gez<strong>in</strong>,<br />
<strong>in</strong>won<strong>in</strong>g van personeel of familie, wanneer de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong><br />
uit huis g<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe groot de k<strong>in</strong>dersterfte was.<br />
Voor de nam<strong>en</strong> van de hoofdbewoner kunt u desgew<strong>en</strong>st<br />
ook gebruik mak<strong>en</strong> van de zog<strong>en</strong>oemde ‘won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>’<br />
van het bevolk<strong>in</strong>gregister die op microfiche zijn<br />
te raadpleg<strong>en</strong>. Het adresboek werkt doorgaans vlotter,<br />
al is de <strong>in</strong>formatie daar<strong>in</strong> <strong>in</strong> beg<strong>in</strong>sel altijd e<strong>en</strong> jaartje<br />
verouderd.<br />
Oude wijknummers<br />
De huisnummer<strong>in</strong>g zoals we die nu k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, per straat,<br />
dateert <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> vanaf 1877. Voordi<strong>en</strong> k<strong>en</strong>de <strong>Haarlem</strong>,<br />
net als de meeste plaats<strong>en</strong>, vanaf de Franse Tijd (1795)<br />
e<strong>en</strong> systeem van wijknummer<strong>in</strong>g die volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> bepaalde<br />
looproute b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> wijk via vele strat<strong>en</strong> doornummerde.<br />
In 1809 is die wijknummer<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong><br />
e<strong>en</strong> keer vernieuwd. Van de vernummer<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> 1877<br />
<strong>en</strong> 1809 bestaan omnummerlijst<strong>en</strong> <strong>in</strong> de studiezaal. In<br />
beg<strong>in</strong>sel zijn daaruit de oude wijknummers naar hed<strong>en</strong>daagse<br />
adress<strong>en</strong> te herleid<strong>en</strong>. Daarbij moet wel de<br />
nodige voorzichtigheid <strong>in</strong> acht g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, omdat<br />
er ook <strong>in</strong>cid<strong>en</strong>tele aanpass<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan de straatnummer<strong>in</strong>g<br />
hebb<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong>, als gevolg van het bijbouw<strong>en</strong><br />
of afbrek<strong>en</strong> van huiz<strong>en</strong>. Echte zekerheid over het juiste<br />
adres krijgt u alle<strong>en</strong> door consequ<strong>en</strong>t hetzelfde pand<br />
door de jar<strong>en</strong> he<strong>en</strong> van nu naar het verled<strong>en</strong> te volg<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de daarbij gebruikte nummers uit koopakt<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevolk<strong>in</strong>gsregister<br />
te noter<strong>en</strong>.<br />
Het bevolk<strong>in</strong>gsregister over de periode 1849–1859 is <strong>in</strong><br />
<strong>Haarlem</strong> oorspronkelijk ooit aangelegd op volgorde van<br />
adres (wijknummer). Bij de latere verfilm<strong>in</strong>g is die ord<strong>en</strong><strong>in</strong>g<br />
bewust verbrok<strong>en</strong> <strong>in</strong> de pog<strong>in</strong>g er e<strong>en</strong> halfslachtige<br />
alfabetisch systeem van te mak<strong>en</strong>. Daardoor valt er helaas<br />
alle<strong>en</strong> nog maar op naam <strong>in</strong> te zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet meer<br />
op adres. U kunt dus alle<strong>en</strong> op de naam van de huiseig<strong>en</strong>aar<br />
zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> kijk<strong>en</strong> of hij <strong>in</strong> uw pand woonde.<br />
Voor de bevolk<strong>in</strong>gsregisters van de periode 1859-1895<br />
zijn er <strong>in</strong>dex<strong>en</strong> op adres bij de microfiches van de betreff<strong>en</strong>de<br />
periode. U v<strong>in</strong>dt daar<strong>in</strong> op adres e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g<br />
naar Letter <strong>en</strong> bladnummer van het persoonsgewijze<br />
register.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
36 37<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bewoners 1793-1969<br />
Bewoners 1793-1969<br />
4<br />
3<br />
2<br />
5<br />
6<br />
afb. 29. Wijkregister van de schutterij uit 1793 van bewoners van de Oude Gracht <strong>en</strong> de Bikles- of Bikkelaarspoort bij de Grote Houtstraat.<br />
De werkster <strong>in</strong> de poort trok van de Roomse Arm<strong>en</strong>. Vleeshouwer Adam Kam di<strong>en</strong>de als sergeant. (Toegang 3045, nr 44-3)<br />
1<br />
afb. 28. Plattegrond van C.K. De Geus uit 1858, waarop de to<strong>en</strong>malige stadswijk<strong>en</strong> van <strong>Haarlem</strong> staan aangegev<strong>en</strong>. Beeldbank Noord-<br />
Hollands Archief nr. 51-000393-1 K.<br />
afb. 30. Wijkregister van de schutterij uit 1817. Uit gegev<strong>en</strong>s over de bewoners van huis wijk 1 nr 737 <strong>in</strong> de Klopperpoort aan de Bak<strong>en</strong>essegracht<br />
blijkt dat opperman/spuitgast Mart<strong>in</strong>us Boom na 1817 vertrokk<strong>en</strong> is <strong>en</strong> dat het pand <strong>in</strong> 1819 bewoond werd door de 60-jarige<br />
sjouwer Jan d<strong>en</strong> Otter, vader van vijf k<strong>in</strong>der<strong>en</strong>. Het gez<strong>in</strong> kreeg halve bedel<strong>in</strong>g van de RK-arm<strong>en</strong>zorg. (Toegang 2295, nr 2866)<br />
Volkstell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van 1829 <strong>en</strong> 1839<br />
Deze registers zijn verfilmd op microfiche. Ze zijn op<br />
wijknummer geord<strong>en</strong>d. In het volkstell<strong>in</strong>gsregister 1839<br />
v<strong>in</strong>dt u de bewoners op 31 dec 1839 het pand bewoond<strong>en</strong>.<br />
De microfiches zijn helaas moeizaam leesbaar door<br />
de vergane <strong>in</strong>kt van het orig<strong>in</strong>eel.<br />
Hetzelfde geldt voor het (beter leesbare) volkstell<strong>in</strong>gregister<br />
1829. Voorafgaande aan de fiches van het eig<strong>en</strong>lijk<br />
register v<strong>in</strong>dt u fiches met e<strong>en</strong> getypte straat<strong>in</strong>dex die<br />
e<strong>en</strong> <strong>in</strong>formatie geeft over de hoofdbewoner, zoals <strong>in</strong> de<br />
latere adresboek<strong>en</strong>.<br />
Wijkregisters schutterij 1793-1827<br />
Voor de periode 1793-1827 zijn de bewoners van <strong>Haarlem</strong><br />
te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de zog<strong>en</strong>oemde ‘schutterijboek<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> de<br />
<strong>in</strong>kwartier<strong>in</strong>gsregisters, die wijkgewijs van opzet zijn (op<br />
volgorde van wijknummer). In deze schutterijboek<strong>en</strong> staat<br />
aangetek<strong>en</strong>d wie aan zijn verplicht<strong>in</strong>g<strong>en</strong> voor de schutterij<br />
(plaatselijke politietak<strong>en</strong>) heeft voldaan <strong>en</strong> wie deze<br />
heeft afgekocht. Ze geeft ook <strong>in</strong>formatie over de leeftijd,<br />
fysieke conditie <strong>en</strong> f<strong>in</strong>anciële draagkracht van de betrokk<strong>en</strong>e.<br />
voor periode 1817-1827 toegang 2295 –<br />
<strong>in</strong>v. nrs 2866-2883<br />
1800-1811 toegang 1899<br />
<strong>in</strong>v. nr 13, 1-23<br />
1793-1798 toegang 3045 -<br />
<strong>in</strong>v. nr 44, 1-12<br />
[Op de registers van ca. 1800 bestaat ook e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>tijdse<br />
naamklapper (1899- 12 G).]<br />
De <strong>in</strong>kwartier<strong>in</strong>gsregisters zijn wat m<strong>in</strong>der <strong>in</strong>formatief,<br />
maar gev<strong>en</strong> wel de nam<strong>en</strong> van de bewoners, vermoedelijk<br />
als afschrift van oude wijkboek<strong>en</strong> die verlor<strong>en</strong> zijn<br />
gegaan. Ze zijn te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> het archief van de commissie<br />
garnizo<strong>en</strong>szak<strong>en</strong> bij de restant<strong>en</strong> van het archief geme<strong>en</strong>tebestuur<br />
1813-1857 (band 8):<br />
1810-1814 nr 197 + wijknummer<br />
1826-1840? nr 198 + wijknummer<br />
1846-1858 nr 199 + wijknummer<br />
Het deel 1815-1827 bev<strong>in</strong>dt zich <strong>in</strong> het archief van de<br />
geme<strong>en</strong>teontvanger. Toegang 1503, <strong>in</strong>v. nrs 506-512<br />
Buurtboek<strong>en</strong><br />
M<strong>in</strong> of meer dezelfde <strong>in</strong>formatie als uit de schutterijregisters<br />
is - vaak m<strong>in</strong>der volledig – ook te hal<strong>en</strong> uit bewaard<br />
geblev<strong>en</strong> buurtboek<strong>en</strong>, het Registre Civique van 1811 <strong>en</strong><br />
de registers van het lantaarngeld. Vanwege de doublure<br />
aan <strong>in</strong>formatie zijn ze dan ook m<strong>in</strong>der relevant.<br />
Oorspronkelijk moest<strong>en</strong> de homann<strong>en</strong> of hoofdmann<strong>en</strong><br />
van elke buurt <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> e<strong>en</strong> adm<strong>in</strong>istratie bijhoud<strong>en</strong><br />
van de <strong>in</strong>woners van hun buurt, t<strong>en</strong> behoeve van arm<strong>en</strong>zorg,<br />
schutterij etcetera. Aangezi<strong>en</strong> die boek<strong>en</strong> nooit<br />
behoefd<strong>en</strong> te word<strong>en</strong> <strong>in</strong>geleverd op het stadhuis, zijn<br />
ze destijds <strong>in</strong> de buurt op zolder blijv<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> <strong>en</strong> is het<br />
grootste deel daarvan verlor<strong>en</strong> gegaan. In het stadsarchief<br />
terecht gekom<strong>en</strong> zijn:<br />
[Buurtboek Korte Spaarne 1796-1839:<br />
toegang 3993, nr 1577<br />
idem Groot Heiligland 1814-1840,<br />
toegang 2295, nr 2675<br />
idem Grote Houtstraat 1814-1842.<br />
toegang 2295, nrs 2676<br />
Wijkboek<strong>en</strong> deel van wijk 3 1842-1862,<br />
toegang 2295, nrs 2677 <strong>en</strong> 2678]
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
38 39<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bewoners 1793-1969 Bewoners vóór 1793<br />
Registre Civique 1811<br />
In het schutterijarchief bev<strong>in</strong>dt zich verder ook e<strong>en</strong> versie<br />
van het zog<strong>en</strong>oemde Registre Civique van 1811, e<strong>en</strong> registratie<br />
van alle volwass<strong>en</strong> mann<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> 18 <strong>en</strong> 60 jaar<br />
met oog op de militaire di<strong>en</strong>stplicht voor Napoleon.<br />
Deze adm<strong>in</strong>istratie is op adres/wijknummer geord<strong>en</strong>d <strong>en</strong><br />
geeft leeftijd <strong>en</strong> beroep (toegang 1899, nr. 91G). Op dit<br />
Registre Civique bestaat e<strong>en</strong> naamklapper op microfiches<br />
<strong>in</strong> de studiezaal. Normaal gesprok<strong>en</strong> voegt dit register<br />
echter we<strong>in</strong>ig toe aan de <strong>in</strong>formatie uit de schutterijregisters.<br />
Hetzelfde geldt voor de registers van het lantaarngeld uit<br />
de jar<strong>en</strong> 1820-1823. Ze gev<strong>en</strong> straatgewijs op wijknummer<br />
de nam<strong>en</strong> van de hoofdbewoners, zonder verdere<br />
<strong>in</strong>formatie. (toegang 2295, nrs 3558-3560)<br />
Bewoners vóór 1793<br />
Uit de periode vóór 1793 is ge<strong>en</strong> systematische bevolk<strong>in</strong>gsadm<strong>in</strong>istratie<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> bewaard geblev<strong>en</strong>. Wel zijn er<br />
vóór 1793 <strong>in</strong>cid<strong>en</strong>teel belast<strong>in</strong>gregisters overgeleverd<br />
waar<strong>in</strong> straatgewijs de hoofdbewoners voor e<strong>en</strong> bepaalde<br />
belast<strong>in</strong>g werd<strong>en</strong> aangeslag<strong>en</strong>. Vaak betreft dat niet de<br />
gehele bevolk<strong>in</strong>g, maar alle<strong>en</strong> het welvar<strong>en</strong>de deel van<br />
de bevolk<strong>in</strong>g dat <strong>in</strong> staat was de betreff<strong>en</strong>de belast<strong>in</strong>g te<br />
betal<strong>en</strong>. In de periode 1734-1795 werd daarbij gelukkig<br />
wel vaak de verpond<strong>in</strong>gnummers van de huiz<strong>en</strong> <strong>in</strong> de<br />
adm<strong>in</strong>istratie gebruikt, zodat <strong>in</strong> dat geval duidelijk is om<br />
welk huis het gaat.<br />
Bij de belast<strong>in</strong>gregisters van vóór 1734 is het v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> van<br />
het juiste adres e<strong>en</strong> lastige zaak. De gebruikte nummer<strong>in</strong>g<br />
geeft <strong>in</strong> die gevall<strong>en</strong> doorgaans we<strong>in</strong>ig houvast, daar<br />
dat vaak e<strong>en</strong> <strong>in</strong>cid<strong>en</strong>tele geleg<strong>en</strong>heidsnummer<strong>in</strong>g<br />
betreft, als er al sprake is van e<strong>en</strong> nummer<strong>in</strong>g. Voor zover<br />
de eig<strong>en</strong>aar zelf het huis bewoonde, kunt u het huis<br />
<strong>in</strong> de adm<strong>in</strong>istratie daaraan natuurlijk herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Komt<br />
de naam van de eig<strong>en</strong>aar op de verwachtte plek niet<br />
voor, dan is het huis mogelijk verhuurd. Wie die huurder<br />
is kunt u dan alle<strong>en</strong> achterhal<strong>en</strong> als u de nam<strong>en</strong><br />
van de hele straat <strong>in</strong> volgorde noteert <strong>en</strong> vergelijkt met<br />
de nam<strong>en</strong> van de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> <strong>in</strong> dezelfde straat uit het<br />
verpond<strong>in</strong>gkohier van dezelfde periode. Die kans is niet<br />
groot, aangezi<strong>en</strong> veel van deze belast<strong>in</strong>gregisters van<br />
belast<strong>in</strong>g<strong>en</strong> op welstand slechts e<strong>en</strong> (rijker) deel van<br />
de bevolk<strong>in</strong>g betreff<strong>en</strong> <strong>en</strong> dus adress<strong>en</strong> overslaan, <strong>en</strong><br />
er bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> nog meerdere belast<strong>in</strong>gplichtig<strong>en</strong> op één<br />
adres kunn<strong>en</strong> won<strong>en</strong>.<br />
afb. 31. Kohier van de Personele Quotisatie uit 1742, e<strong>en</strong> belast<strong>in</strong>g op welstand, gemet<strong>en</strong> naar de huurwaarde van de won<strong>in</strong>g <strong>en</strong> het aantal<br />
di<strong>en</strong>stbod<strong>en</strong>, paard<strong>en</strong> <strong>en</strong> koets<strong>en</strong> dat de bewoner erop nahield. (Toegang 3993, nr 3467)<br />
afb. 32. E<strong>en</strong> fragm<strong>en</strong>t van het kladkohier van de Personele Quotisatie, dat diverse details over de belast<strong>in</strong>gplichtig<strong>en</strong> vermeldt. Zo wordt van<br />
Klaas Rhoon <strong>in</strong> de Hagestraat vermeld bij welke werkgevers hij als noodhulp kor<strong>en</strong>drager werkte <strong>en</strong> dat hij verder zoute visverkoper was op<br />
de markt. (Toegang 3993, nr 3465)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
40 41<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bewoners vóór 1793<br />
Bewoners vóór 1793<br />
Personele belast<strong>in</strong>g 1742-1748<br />
De personele belast<strong>in</strong>g uit de periode 1742-1748 was<br />
e<strong>en</strong> belast<strong>in</strong>g op welstand, gemet<strong>en</strong> naar de huurwaarde<br />
van de won<strong>in</strong>g, het aantal di<strong>en</strong>stbod<strong>en</strong>, paard<strong>en</strong>, koets<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>plaats<strong>en</strong> van de belast<strong>in</strong>gplichtig<strong>en</strong>. Het was<br />
e<strong>en</strong> belast<strong>in</strong>g voor de rijkere bov<strong>en</strong>laag.<br />
Voor de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van deze belast<strong>in</strong>g van het Gewest<br />
Holland werd<strong>en</strong> <strong>in</strong> 1742 de zog<strong>en</strong>oemde kohier<strong>en</strong> voor<br />
de Personele Quotisatie opgesteld. Daarvan bestaan twee<br />
versies, e<strong>en</strong> stadskohier <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gewestelijk kohier. Van<br />
het gewestelijk kohier staat op de studiezaal e<strong>en</strong> getypte<br />
transcriptie. Deze transcriptie is echter over de bijzonderhed<strong>en</strong><br />
van de belast<strong>in</strong>gplichtige veel m<strong>in</strong>der <strong>in</strong>formatief<br />
dan het stadskohier (toegang 3993, nr. 3467).<br />
Dankzij de verpond<strong>in</strong>gnummers zijn de huiz<strong>en</strong> goed te<br />
id<strong>en</strong>tificer<strong>en</strong>.<br />
Van de homanschapp<strong>en</strong> aan de Overzijde van ’t Spaarne<br />
(homanschapp<strong>en</strong> I t/m L ) <strong>en</strong> die van het Groot Heiligland<br />
(homanschapp<strong>en</strong> N <strong>en</strong> O) <strong>en</strong> de Nieuwe Uitleg bestaan<br />
ook zog<strong>en</strong>oemde ‘kladkohier<strong>en</strong>’, die bij de totstandkom<strong>in</strong>g<br />
van de eig<strong>en</strong>lijke belast<strong>in</strong>gregisters gebruikt zijn. Die zijn<br />
<strong>in</strong> dit geval zeer <strong>in</strong>teressant, omdat die ook over de m<strong>in</strong>der<br />
gefortuneerde bewoners die niet voor de belast<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g kwam<strong>en</strong> <strong>in</strong>formatie gev<strong>en</strong> (toegang 3993,<br />
nrs. 3465 <strong>en</strong> 3466).<br />
De kohier<strong>en</strong> van de Personele Last<strong>en</strong> uit de jar<strong>en</strong> 1745-<br />
1748, to<strong>en</strong> de belast<strong>in</strong>g pas feitelijk werd geïnd, gev<strong>en</strong><br />
per verpond<strong>in</strong>gnummer wel e<strong>en</strong> naam <strong>en</strong> de hoogte van<br />
de aanslag, maar ge<strong>en</strong> bijzonderhed<strong>en</strong> over di<strong>en</strong>stbod<strong>en</strong><br />
of paard<strong>en</strong>. Ze zijn dus m<strong>in</strong>der <strong>in</strong>formatief.<br />
[toegang 3993, nrs 3469-3474 (homanschapp<strong>en</strong> oude<br />
b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stad), 3475 (nieuwe uitleg) <strong>en</strong> 3476 (buit<strong>en</strong>kwartier<strong>en</strong>)]<br />
Honderdste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1719 – 1698 – 1675 -<br />
1670 – 1653<br />
De honderdste (tweehonderdste <strong>en</strong> duiz<strong>en</strong>dste) p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g<br />
war<strong>en</strong> geleg<strong>en</strong>heidsbelast<strong>in</strong>g<strong>en</strong> waarmee de Stat<strong>en</strong> van<br />
Holland <strong>in</strong> tijd<strong>en</strong> van oorlog <strong>en</strong> nationale teg<strong>en</strong>slag e<strong>en</strong><br />
extra persoonlijke belast<strong>in</strong>g hief op het onroer<strong>en</strong>d goed<br />
<strong>en</strong> overheidsl<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> van de rijkere burgers. De belast<strong>in</strong>g<br />
was g<strong>en</strong>oemd naar het tarief: e<strong>en</strong> honderdste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g<br />
betek<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> heff<strong>in</strong>g ter waarde van één honderdste<br />
deel (1 proc<strong>en</strong>t) van het geschatte bezit. Door het bedrag<br />
van de aanslag met honderd te verm<strong>en</strong>igvuldig<strong>en</strong> krijg<br />
u dus e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie van het fiscale vermog<strong>en</strong> (voor zover<br />
dat niet verstopt lag).<br />
De belast<strong>in</strong>g werd per homanschap volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> bepaalde<br />
looproute geïnd <strong>en</strong> de belast<strong>in</strong>gplichtig<strong>en</strong> per<br />
homanschap doorgaans g<strong>en</strong>ummerd. In sommige registers<br />
zijn bij de nummer<strong>in</strong>g nummers (<strong>en</strong> dus huiz<strong>en</strong>?)<br />
bewust overgeslag<strong>en</strong>, <strong>in</strong> andere registers niet. Voor<br />
zover tot nu toe bek<strong>en</strong>d is er ge<strong>en</strong> verband met e<strong>en</strong><br />
vaste nummer<strong>in</strong>g van de huiz<strong>en</strong> per homanschap, <strong>en</strong><br />
is het fl<strong>in</strong>k puzzel<strong>en</strong> om de nam<strong>en</strong> op de juiste plek te<br />
kunn<strong>en</strong> plaats<strong>en</strong>.<br />
Kohier 1719-1722: toegang 3993, nr 3431 (homanschapp<strong>en</strong><br />
A-TT) <strong>en</strong> 3432 (homanschapp<strong>en</strong> V t/m Z <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>kwartier<strong>en</strong>)<br />
Kohier 1698-1701: toegang 3993, nr 3430<br />
Kohier 1675-1696: toegang 3993, nr 3429<br />
Kohier 1669: toegang 3993, nr 3427<br />
Kohier 1653: toegang 3993, nr 3506 (weliswaar e<strong>en</strong><br />
afschrift van e<strong>en</strong> verdw<strong>en</strong><strong>en</strong> orig<strong>in</strong>eel kohier, maar toch)<br />
1715 Familiegeld<br />
Afwijk<strong>en</strong>d van de andere, <strong>en</strong> dus lastig te hanter<strong>en</strong>, is het<br />
belast<strong>in</strong>gregister van het Familiegeld uit 1715, ook e<strong>en</strong><br />
geleg<strong>en</strong>heidsbelast<strong>in</strong>g op <strong>in</strong>kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> welstand, zoals de<br />
Personele Last<strong>en</strong> van 1742-1748. De belast<strong>in</strong>g werd niet<br />
geïnd per homanschap, maar per schutterswijk. Daarvan<br />
telde <strong>Haarlem</strong> er acht, vier v<strong>en</strong>dels van de St Joris Doel<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> vier van de Klov<strong>en</strong>iers Doel<strong>en</strong>. Elk van die v<strong>en</strong>dels<br />
bestond<strong>en</strong> weer uit drie korporaalschapp<strong>en</strong>. Het kohier<br />
is niet meer geheel compleet. Hier <strong>en</strong> daar ontbrek<strong>en</strong><br />
bladzijd<strong>en</strong>. Bewaard zijn elf verschill<strong>en</strong>de lijst<strong>en</strong>, waarvan<br />
zev<strong>en</strong> met straataanduid<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. Alle lijst<strong>en</strong> hanter<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
nummer<strong>in</strong>g die met ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele andere nummer<strong>in</strong>g lijkt<br />
te corresponder<strong>en</strong>. Totaal bevatt<strong>en</strong> de lijst<strong>en</strong> 3.400 <strong>Haarlem</strong>mers.<br />
[toegang 3993, nr 3458/3459]<br />
Contribuant<strong>en</strong>register schutterij 1669-1684<br />
Vergelijkbaar met de schutterijregisters van omstreeks<br />
1800, maar m<strong>in</strong>der volledig. Wie persoonlijk opkwam als<br />
schutter behoefde niet te betal<strong>en</strong>, wie te armlastig was,<br />
ook niet. Zij staan er niet <strong>in</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn de adress<strong>en</strong><br />
ong<strong>en</strong>ummerd.<br />
Loterijregister 1606<br />
In 1606 werd <strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> e<strong>en</strong> loterij gehoud<strong>en</strong> om met<br />
de opbr<strong>en</strong>gst de opricht<strong>in</strong>g van het Oudemann<strong>en</strong>huis te<br />
f<strong>in</strong>ancier<strong>en</strong>. Daarbij kocht<strong>en</strong> bijna 9.000 person<strong>en</strong>, <strong>Haarlem</strong>mers<br />
<strong>en</strong> niet-<strong>Haarlem</strong>mers, e<strong>en</strong> lot. Ze werd<strong>en</strong> <strong>in</strong>geschrev<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> e<strong>en</strong> register, waarbij zij doorgaans ook e<strong>en</strong><br />
rijmpje opgav<strong>en</strong>. Veel lot<strong>en</strong>kopers vermeld<strong>en</strong> ook waar zij<br />
woond<strong>en</strong>. Van de nam<strong>en</strong> <strong>in</strong> dit register is e<strong>en</strong> database<br />
op de website van het Noord-Hollands archief, die ook op<br />
straatnaam is te doorzoek<strong>en</strong>.<br />
Haardsted<strong>en</strong>geld 1555<br />
Haardsted<strong>en</strong>geld was e<strong>en</strong> heff<strong>in</strong>g op huiz<strong>en</strong> naar het<br />
aantal stookplaats<strong>en</strong>, te betal<strong>en</strong> door de bewoner. Het<br />
geeft volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> looproute de bewoners <strong>in</strong> elk homanschap,<br />
met opgave van het aantal haardsted<strong>en</strong> (stookplaats<strong>en</strong>).<br />
Soms vermeld het ook beroep<strong>en</strong>. Het orig<strong>in</strong>eel<br />
van dit register berust <strong>in</strong> het Nationaal Archief <strong>in</strong> D<strong>en</strong><br />
Haag. Op de studiezaal staat e<strong>en</strong> fotokopie. Het handschrift<br />
is zeer leesbaar voor wie met handschrift<strong>en</strong> uit die<br />
tijd weet om te gaan.<br />
Registers honderdste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1483-1512<br />
Uit de jar<strong>en</strong> 1483, 1494, 1495, 1499, 1511 <strong>en</strong> 1512 zijn<br />
zes kohier<strong>en</strong> van de honderdste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g op vermog<strong>en</strong><br />
bewaard geblev<strong>en</strong>, die als aanhangsel is <strong>in</strong>gebond<strong>en</strong> bij<br />
de stadsrek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> van die jar<strong>en</strong>. Op de registers van<br />
1483, 1495 <strong>en</strong> 1499 staan naamklappers op de zaal. Van<br />
het register van 1511 is e<strong>en</strong> gedrukte versie op naam <strong>in</strong><br />
de bibliotheek van het archief, bezorgd door E.A. Beresteyn.<br />
Settegeld 1426-1493<br />
Uit de jar<strong>en</strong> 1426 t/m 1493 zijn er nog e<strong>en</strong> ti<strong>en</strong>tal<br />
registers van de <strong>in</strong>n<strong>in</strong>g van het zog<strong>en</strong>oemde ‘settegeld’<br />
per homanschap (e<strong>en</strong> <strong>in</strong>cid<strong>en</strong>tele belast<strong>in</strong>g op vermog<strong>en</strong><br />
voor kost<strong>en</strong> van oorlog etcetera), ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s achter<strong>in</strong> de<br />
stadsrek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> gebond<strong>en</strong>. Op die van 1438 staat e<strong>en</strong><br />
naamklapper <strong>in</strong> de studiezaal.<br />
afb. 33. E<strong>en</strong> blad uit de kopie van het haardsted<strong>en</strong>register van 1555, <strong>in</strong>zake homanschap E aan de Bak<strong>en</strong>essegracht. Het register vertelt<br />
voor hoeveel stookplaats<strong>en</strong> de bewoners moest<strong>en</strong> betal<strong>en</strong>. (De fotokopieën van de orig<strong>in</strong>ele registers zijn te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> op de studiezaal)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
42 43<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Kijkje achter de voordeur<br />
Kijkje achter de voordeur<br />
Kijkje achter de voordeur<br />
Wie wil wet<strong>en</strong> hoe bewoners e<strong>en</strong> huis <strong>in</strong> het verled<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> bewoond, moet op zoek naar e<strong>en</strong> boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris.<br />
Dat is e<strong>en</strong> beschrijv<strong>in</strong>g van de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van het huis<br />
<strong>en</strong>/of bedrijf, meestal <strong>in</strong> verband met e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Bij zo’n beschrijv<strong>in</strong>g loopt u aan de hand van e<strong>en</strong> notaris<br />
vertrek voor vertrek door het huis <strong>en</strong> krijgt u e<strong>en</strong> opsomm<strong>in</strong>g<br />
van alle aanwezige meubels, werktuig<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>in</strong>houd<br />
van de kast<strong>en</strong>, vaak tot het laatste kopje <strong>en</strong> theelepeltje<br />
toe. Zo’n boedelbeschrijv<strong>in</strong>g behoort tot de mooiste<br />
vondst<strong>en</strong> bij het historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong>. Helaas is<br />
het <strong>in</strong> de praktijk vaak ook één van de moeilijkst v<strong>in</strong>dbare<br />
stukk<strong>en</strong>.<br />
Nalat<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong><br />
Boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>tariss<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> om meerdere red<strong>en</strong><strong>en</strong> zijn<br />
opgesteld. Het meest voorkom<strong>en</strong>d is e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap<br />
waarbij belang<strong>en</strong> van m<strong>in</strong>derjarige erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> <strong>in</strong> het<br />
spel zijn. In dat geval was e<strong>en</strong> beschrijv<strong>in</strong>g van de boedel<br />
vanouds wettelijk voorgeschrev<strong>en</strong>. Dat gold ook voor nalat<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong><br />
waarbij erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> ontbrak<strong>en</strong>, of waarbij<br />
e<strong>en</strong> bew<strong>in</strong>dvoerder was aangewez<strong>en</strong>. En verder moest<br />
e<strong>en</strong> boedelbeschrijv<strong>in</strong>g opgesteld word<strong>en</strong> bij nalat<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong><br />
waarvan de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> gebruik maakt<strong>en</strong> van<br />
hun recht om hem te weiger<strong>en</strong> omdat de schuld<strong>en</strong>last<br />
groter was dan de nagelat<strong>en</strong> bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.<br />
Ook <strong>in</strong> andere gevall<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> de erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong> echter zelf<br />
besluit<strong>en</strong> de notaris e<strong>en</strong> nalat<strong>en</strong>schap te lat<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong><br />
met het oog op de verdel<strong>in</strong>g. Meestal is dan ook e<strong>en</strong><br />
executeur bij testam<strong>en</strong>t aangewez<strong>en</strong>. Verder kunn<strong>en</strong><br />
echtscheid<strong>in</strong>g of e<strong>en</strong> huwelijk op huwelijkse voorwaard<strong>en</strong><br />
red<strong>en</strong> zijn tot (gedeeltelijke) boedelbeschrijv<strong>in</strong>g.<br />
Faillissem<strong>en</strong>t<br />
E<strong>en</strong> andere belangrijke red<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> boedelbeschrijv<strong>in</strong>g<br />
is e<strong>en</strong> faillissem<strong>en</strong>t. In dat geval laat de rechtbank<br />
e<strong>en</strong> curator e<strong>en</strong> ‘desolate of <strong>in</strong>solv<strong>en</strong>te boedel’ opstell<strong>en</strong><br />
om de belang<strong>en</strong> van de schuldeisers te behartig<strong>en</strong>. Dat<br />
gaat doorgaans gepaard met e<strong>en</strong> publieke oproep aan<br />
schuldeisers om zich te meld<strong>en</strong>, vaak via krant<strong>en</strong>advert<strong>en</strong>ties.<br />
Faillissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> komt u overig<strong>en</strong>s bij <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
vaak vanzelf op het spoor bij de gedwong<strong>en</strong><br />
verkoop van het huis.<br />
Voor de periode vóór 1811 v<strong>in</strong>dt u de failliete boedels <strong>in</strong><br />
het oud-rechterlijk archief; voor de periode 1811-1838<br />
<strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong> van de rechtbank <strong>in</strong> eerste aanleg; <strong>en</strong><br />
na 1838 <strong>in</strong> die van de arrondissem<strong>en</strong>tsrechtbank. S<strong>in</strong>ds<br />
1896 staan ze geregistreerd <strong>in</strong> e<strong>en</strong> op<strong>en</strong>baar faillissem<strong>en</strong>tsregister.<br />
Op de <strong>in</strong>solv<strong>en</strong>te boedels <strong>in</strong> het oud rechterlijk archief<br />
(<strong>in</strong>v. nrs. 90.1-90.41) uit de jar<strong>en</strong> 1578-1692 bestaat e<strong>en</strong><br />
klapper. Hetzelfde geldt voor de faillissem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit de<br />
jar<strong>en</strong> 1811-1838 bij de rechtbank <strong>in</strong> eerste aanleg. De<br />
laatste is te raadpleg<strong>en</strong> op de website van het Noord-<br />
Hollands Archief.<br />
De faillissem<strong>en</strong>tsdossiers van de arrondissem<strong>en</strong>tsrechtbank<br />
<strong>Haarlem</strong> uit de periode 1838-1919 zijn vernietigd.<br />
Voor de periode 1919-1939 zie <strong>in</strong>dex op studiezaal <strong>in</strong><br />
band 452. Zie voor de faillissem<strong>en</strong>tsregisters van de periode<br />
1940-1949; 1950-1959; 1960-1969 <strong>en</strong> 1970-1979<br />
respectievelijk de toegang<strong>en</strong> 411, 420, 468 <strong>en</strong> 800.<br />
Zie voor bedrijv<strong>en</strong> <strong>in</strong> dit verband ook de dossiers van de<br />
Kamer van Koophandel. (Zie pag. 51)<br />
Met de notaris door het huis<br />
E<strong>en</strong> boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris heeft doorgaans e<strong>en</strong> redelijk vaste<br />
vorm. De beschrijv<strong>in</strong>g van de nalat<strong>en</strong>schap beg<strong>in</strong>t met de<br />
vermeld<strong>in</strong>g van naam, woonplaats <strong>en</strong> overlijd<strong>en</strong>sdatum<br />
van de overled<strong>en</strong>e, gevolgd door e<strong>en</strong> vermeld<strong>in</strong>g van de<br />
erfg<strong>en</strong>am<strong>en</strong>. Soms is de aanhef uitgebreider <strong>en</strong> wordt<br />
e<strong>en</strong> eerder opgesteld testam<strong>en</strong>t woordelijk herhaald.<br />
Na de persoonsgegev<strong>en</strong>s kom<strong>en</strong> de bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aan de<br />
orde. Dat beg<strong>in</strong>t met het onroer<strong>en</strong>d goed. Hier wordt<br />
duidelijk of de overled<strong>en</strong>e de eig<strong>en</strong>aar of huurder was<br />
van het sterfhuis. Daarna volg<strong>en</strong> zak<strong>en</strong> als scheepspart<strong>en</strong>,<br />
waardepapier<strong>en</strong>, l<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>, spaargeld<strong>en</strong> <strong>en</strong> sierad<strong>en</strong>. Dan<br />
volgt het huisraad. Daarbij wordt doorgaans de eerder<br />
g<strong>en</strong>oemde wandel<strong>in</strong>g door het huis gemaakt. In vroeger<br />
tijd<strong>en</strong> hanteerd<strong>en</strong> notariss<strong>en</strong> echter ook wel het gebruik<br />
om de goeder<strong>en</strong> te rubricer<strong>en</strong> naar het materiaal waarvan<br />
ze vervaardigd war<strong>en</strong> (metaal - hout – aardewerk<br />
- woll<strong>en</strong> stoff<strong>en</strong> etc.) <strong>in</strong> plaats van de plek <strong>in</strong> huis waar ze<br />
werd<strong>en</strong> aangetroff<strong>en</strong>.<br />
Overig<strong>en</strong>s moet u er rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g mee houd<strong>en</strong> dat alle<strong>en</strong> de<br />
losse, verplaatsbare goeder<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> beschrev<strong>en</strong>. De<br />
bedstede <strong>en</strong> de schoorste<strong>en</strong> moet u dus herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan<br />
het bedd<strong>en</strong>goed of de kookpot bov<strong>en</strong> het vuur.<br />
De taxatie van de goeder<strong>en</strong> was meestal niet het werk<br />
van de notaris, maar van e<strong>en</strong> beëdigd stadswaardeerster.<br />
Dit beroep werd veel door vrouw<strong>en</strong> uitgeoef<strong>en</strong>d.<br />
Gereedschapp<strong>en</strong>, grondstoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere goeder<strong>en</strong> voor<br />
de bedrijfsvoer<strong>in</strong>g werd<strong>en</strong> afzonderlijk beschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
getaxeerd door e<strong>en</strong> deskundige.<br />
Bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong><br />
De boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris e<strong>in</strong>digt gewoonlijk met e<strong>en</strong> lijst van<br />
de bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> de last<strong>en</strong>: de nog te <strong>in</strong>n<strong>en</strong> vorder<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
te betal<strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>. De ziekte- <strong>en</strong> begraf<strong>en</strong>iskost<strong>en</strong>
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
44 45<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Kijkje achter de voordeur<br />
Bouwgeschied<strong>en</strong>is<br />
(‘doodschuld<strong>en</strong>’) vorm<strong>en</strong> daarbij e<strong>en</strong> aparte paragraaf. De<br />
rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g van bat<strong>en</strong> <strong>en</strong> last<strong>en</strong> kan <strong>in</strong>teressante <strong>in</strong>formatie<br />
oplever<strong>en</strong>, bijvoorbeeld over de klant<strong>en</strong>kr<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong><br />
bedrijf.<br />
Speld <strong>in</strong> hooiberg<br />
Lang niet <strong>in</strong> alle gevall<strong>en</strong> waar<strong>in</strong> u e<strong>en</strong> boedelbeschrijv<strong>in</strong>g<br />
verwacht, is die ook bewaard geblev<strong>en</strong> of opgesteld.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is slechts e<strong>en</strong> beperkt deel van de betrokk<strong>en</strong><br />
archiev<strong>en</strong> (zoals die van notariss<strong>en</strong>) op naam doorzoekbaar.<br />
Daarom is het raadzaam om eerst via familieonderzoek<br />
<strong>in</strong> doop-, trouw- <strong>en</strong> begraafboek<strong>en</strong> of de<br />
burgerlijke stand de familiesituatie <strong>en</strong> de overlijd<strong>en</strong>sdata<br />
van de bewoners <strong>in</strong> kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Mocht één van de<br />
echtg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> overled<strong>en</strong> zijn terwijl de k<strong>in</strong>der<strong>en</strong> nog niet<br />
volwass<strong>en</strong> war<strong>en</strong>, dan kunt u gericht <strong>in</strong> de maand<strong>en</strong> na<br />
de begraf<strong>en</strong>is naar de boedelbeschrijv<strong>in</strong>g bij e<strong>en</strong> notaris<br />
gaan zoek<strong>en</strong>. Dat geldt, met iets m<strong>in</strong>der trefkans, ook<br />
voor het overlijd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> alle<strong>en</strong>staande of de langstlev<strong>en</strong>de<br />
van de k<strong>in</strong>derloos echtpaar.<br />
In <strong>Haarlem</strong> heeft u daarbij de keuze tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> stuk of<br />
acht notariss<strong>en</strong> die gelijktijdig kantoor hield<strong>en</strong> (als m<strong>en</strong><br />
t<strong>en</strong>m<strong>in</strong>ste e<strong>en</strong> <strong>Haarlem</strong>se notaris <strong>in</strong> de arm g<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
heeft). S<strong>in</strong>ds 1842 zijn die verplicht hun akt<strong>en</strong> jaarlijks <strong>in</strong><br />
te schrijv<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong> repertoire of repertorium. In <strong>Haarlem</strong><br />
was dat echter al s<strong>in</strong>ds 1811 gebruik. Zo’n repertoire is<br />
e<strong>en</strong> chronologische lijst van alle opgestelde akt<strong>en</strong> met<br />
vermeld<strong>in</strong>g van de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> <strong>en</strong> het type akte<br />
waarom het gaat. Het is aan te rad<strong>en</strong> die eerst op te vrag<strong>en</strong>,<br />
alvor<strong>en</strong>s <strong>in</strong> stapels akt<strong>en</strong> zelf te gaan zoek<strong>en</strong>. Vanaf<br />
de zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw hanteerd<strong>en</strong> de meeste notariss<strong>en</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>Haarlem</strong> <strong>in</strong>dex<strong>en</strong> of ‘tafels’ op (voor-) naam van de cliënt<strong>en</strong><br />
als toegang. Kopieën daarvan staan op de studiezaal.<br />
de voorwaarde verbond<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong> afstand deed van<br />
zijn bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong>. Deze boedels van arme m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> werd<strong>en</strong><br />
doorgaans snel te gelde gemaakt op e<strong>en</strong> op<strong>en</strong>bare<br />
verkop<strong>in</strong>g.<br />
Zie Archief Burgerweeshuis, toegang 1846, nrs 196-208.<br />
St Elisabeths Gasthuis, toegang 3305, nrs 68-82.<br />
St Jacobs Godshuis, toegang 1850, nrs 632-635.<br />
Memories van successie<br />
U kunt ook kijk<strong>en</strong> <strong>in</strong> de memories van successie (aangifte<br />
van erfbelast<strong>in</strong>g). Dat geldt met name voor de periode<br />
1878-1927: vóór die tijd was <strong>in</strong> veel gevall<strong>en</strong> aangifte<br />
nog niet verplicht, na die tijd zijn ze vernietigd.<br />
De aangift<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> overzicht van het bezit van de<br />
overled<strong>en</strong>e aan onroer<strong>en</strong>d goed <strong>en</strong> de f<strong>in</strong>anciële waarde<br />
van di<strong>en</strong>s overige bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong>, waaronder de <strong>in</strong>boedel.<br />
Het huisraad wordt echter <strong>in</strong> de aangifte niet gespecificeerd,<br />
zoals <strong>in</strong> e<strong>en</strong> boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris. Maar als e<strong>en</strong> notaris<br />
boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris heeft opgemaakt, wordt daar vaak wel<br />
naar verwez<strong>en</strong>. De memories van successie zijn op de<br />
studiezaal op filmcassette te raadpleg<strong>en</strong>. Zie voor nadere<br />
toelicht<strong>in</strong>g de zoekwijzer op de studiezaal.<br />
Bouwgeschied<strong>en</strong>is<br />
Bouwdossiers van <strong>Haarlem</strong> uit de periode 1880-1916,<br />
van de geannexeerde geme<strong>en</strong>te Schot<strong>en</strong> van 1901 tot<br />
1927 <strong>en</strong> van het deel van de geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong>merliede<br />
<strong>en</strong> Spaarnwoude, dat <strong>in</strong> 1963 geannexeerd is (onder<br />
meer Schalkwijk) zijn te raadpleg<strong>en</strong> op studiezaal <strong>in</strong> de<br />
Jansstraat, deels op microfiche, deels <strong>in</strong> orig<strong>in</strong>eel. Aan de<br />
balie heeft m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> digitale database om het nummer te<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> waaronder ze zijn geborg<strong>en</strong>.<br />
Bouwdossiers uit de periode 1892-2008 van de geme<strong>en</strong>te<br />
<strong>Haarlem</strong> zijn verder te raadpleg<strong>en</strong> op de locatie<br />
Kle<strong>in</strong>e Houtweg. Ook daarvan heeft m<strong>en</strong> aan de balie e<strong>en</strong><br />
database. [Dossiers met nummer 50.000 <strong>en</strong> hoger zijn<br />
echter nog niet overgedrag<strong>en</strong>.]<br />
Van orig<strong>in</strong>ele bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> kan <strong>in</strong> het archief meestal<br />
ge<strong>en</strong> kopie word<strong>en</strong> gemaakt. Dat moet buit<strong>en</strong>shuis word<strong>en</strong><br />
uitbesteed <strong>en</strong> is daardoor nogal prijzig. Wel mag u<br />
zelf e<strong>en</strong> opname mak<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> digitale camera, mits u<br />
ge<strong>en</strong> flits gebruikt.<br />
De di<strong>en</strong>st Bouw- <strong>en</strong> Won<strong>in</strong>gtoezicht van de geme<strong>en</strong>te heeft<br />
echter alle bouwdossiers gedigitaliseerd. Ze zijn daar <strong>in</strong> het<br />
kantoor op de Raaks ook te raadpleg<strong>en</strong>, teg<strong>en</strong> betal<strong>in</strong>g van<br />
leges. De di<strong>en</strong>st beschikt wel over faciliteit<strong>en</strong> om pr<strong>in</strong>ts<br />
op groot formaat teg<strong>en</strong> betal<strong>in</strong>g voor u te mak<strong>en</strong>.<br />
NB: Juist <strong>in</strong> de nieuwbouwperiode of kort daarna blijkt de<br />
nummer<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de straat nogal e<strong>en</strong>s gewijzigd. Daarom kan<br />
het voorkom<strong>en</strong> dat u uit die periode e<strong>en</strong> tek<strong>en</strong><strong>in</strong>g van e<strong>en</strong><br />
ander huis aantreft, dan u verwacht. In dat geval vergt het<br />
<strong>en</strong>ig gepuzzel om de vernummer<strong>in</strong>g te reconstruer<strong>en</strong>.<br />
Tek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> van won<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> gebied<strong>en</strong> die <strong>Haarlem</strong> <strong>in</strong><br />
1927 heeft geannexeerd van Heemstede <strong>en</strong> Bloem<strong>en</strong>daal<br />
kunn<strong>en</strong> zich mogelijk nog <strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong> van de desbetreff<strong>en</strong>de<br />
geme<strong>en</strong>te bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. Niet alle bouwdossiers uit<br />
die periode zijn overgebracht naar het Noord-Hollands<br />
Archief.<br />
Bouwaanvrag<strong>en</strong> uit de periode 1814-1880 moet u zoek<strong>en</strong><br />
via <strong>in</strong>gekom<strong>en</strong> stukk<strong>en</strong> bij B&W op datum (per jaar<br />
op ordernummer, zoals nummer 27 ‘bouwvallige percel<strong>en</strong>’;<br />
nr 71 ‘rooi<strong>in</strong>gsbiljett<strong>en</strong>’) Dat is e<strong>en</strong> omslachtige weg<br />
die doorgaans we<strong>in</strong>ig resultaat oplevert, aangezi<strong>en</strong> <strong>in</strong> die<br />
periode ge<strong>en</strong> kopie van de bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g werd verlangd.<br />
‘Ton<strong>en</strong>’ van de plann<strong>en</strong> was voldo<strong>en</strong>de. Dus bestond<strong>en</strong> die<br />
vaak alle<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>en</strong>kelvoud voor de aannemer, als ze al ooit<br />
op papier war<strong>en</strong> gezet.<br />
Weeskamer<br />
Toezicht op het beheer van aan weesk<strong>in</strong>der<strong>en</strong> toegewez<strong>en</strong><br />
erf<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> werd s<strong>in</strong>ds de middeleeuw<strong>en</strong> (tot 1811)<br />
uitgeoef<strong>en</strong>d door de Weeskamer (t<strong>en</strong>zij erflaters bij testam<strong>en</strong>t<br />
anders hadd<strong>en</strong> geregeld). Ook <strong>in</strong> het archief van<br />
die <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g kunt u dus boedel<strong>in</strong>v<strong>en</strong>tariss<strong>en</strong> aantreff<strong>en</strong>,<br />
al zijn de archiev<strong>en</strong> van de <strong>Haarlem</strong>se weeskamer beduid<strong>en</strong>d<br />
m<strong>in</strong>der rijk bedeeld dan die van sommige andere<br />
sted<strong>en</strong>. Zie toegang 3441, nrs 98-239.<br />
In kle<strong>in</strong>ere plaats<strong>en</strong> werd deze taak vaak waarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
door het gerecht, zie daarvoor de oud rechterlijke archiev<strong>en</strong>.<br />
Gast- <strong>en</strong> Godshuiz<strong>en</strong><br />
T<strong>en</strong>slotte kunn<strong>en</strong> boedelbeschrijv<strong>in</strong>g<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> <strong>in</strong> archiev<strong>en</strong><br />
van weeshuiz<strong>en</strong>, gasthuiz<strong>en</strong> of arm<strong>en</strong>zorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong>.<br />
Aan opname <strong>in</strong> zulke <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> was doorgaans<br />
afb. 35. E<strong>en</strong> bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g uit 1898 van e<strong>en</strong> nieuw w<strong>in</strong>kelpand op de hoek van de Krocht <strong>en</strong> de Gro<strong>en</strong>markt.
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
46 47<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bouwgeschied<strong>en</strong>is<br />
Bouwgeschied<strong>en</strong>is<br />
Uit periode 1744-1813 bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong> zich soms wel bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> het stadsarchief, als bijlag<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> rekest<br />
tot bouw<strong>en</strong> of verbouw<strong>en</strong>. Daarop is e<strong>en</strong> klapper op<br />
straat <strong>in</strong> de studiezaal. (H/BOU/<strong>in</strong>dex 1) Het nummer<br />
waarmee ze zijn op te vrag<strong>en</strong> moet van de verouderde<br />
nummer<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de klapper eerst omgezet word<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong><br />
nieuwe nummers. Vraag daarbij hulp aan de balie.<br />
‘Nieuw getimmerte huiz<strong>en</strong>’<br />
Nieuw gebouwde huiz<strong>en</strong> kreg<strong>en</strong> de eerste jar<strong>en</strong> vrijstell<strong>in</strong>g<br />
van belast<strong>in</strong>g. Daarom werd<strong>en</strong> ze geregistreerd <strong>in</strong><br />
de aparte verpond<strong>in</strong>gkohier<strong>en</strong>. Vaak staat de periode van<br />
vrijstell<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het kohier vermeld.<br />
periode: <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisnr van toegang 3993:<br />
1774-1806 3270<br />
1754-1774 3279<br />
1734-1754 3278<br />
1740-1751 3283<br />
1733-1740 3281 <strong>en</strong> 3282<br />
1725-1734 3277<br />
1667 3275<br />
1654-1668 3276<br />
1643-1655 3274 <strong>en</strong> 3273<br />
vóór 1647 3272<br />
Rooimeesterboek<strong>en</strong> 1542 - 1855<br />
Bij on<strong>en</strong>igheid tuss<strong>en</strong> bur<strong>en</strong> over erfscheid<strong>in</strong>g, waterafvoer,<br />
overlast, gevaar van bouwvalligheid <strong>en</strong> dergelijke<br />
kwam<strong>en</strong> rooimeesters de klacht<strong>en</strong> ter plekke beoordel<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitspraak do<strong>en</strong>. Daarvan werd e<strong>en</strong> rapport<br />
opgemaakt <strong>in</strong> de zog<strong>en</strong>oemde rooimeestersboek<strong>en</strong>. De<br />
rooimeesters hadd<strong>en</strong> verder als taak toezicht te houd<strong>en</strong><br />
op brandgevaar van stookplaats<strong>en</strong>, zoals ov<strong>en</strong>s <strong>en</strong> <strong>in</strong> de<br />
neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw ook stoomwerktuig<strong>en</strong>, de zog<strong>en</strong>oemde<br />
‘brandrooi<strong>in</strong>g’. (zie voorbeeld op pag. 48)<br />
Deze <strong>in</strong>teressante bron is helaas lastig te raadpleg<strong>en</strong>,<br />
daar alle rapport<strong>en</strong> chronologisch geord<strong>en</strong>d zijn, zonder<br />
<strong>en</strong>ige toegang op naam of adres. Alle<strong>en</strong> <strong>in</strong>di<strong>en</strong> één of<br />
andere akte naar e<strong>en</strong> uitspraak van de rooimeesters op<br />
datum verwijst, is ze terug te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong>. Vrijwilligers zijn<br />
do<strong>en</strong>de deze bron te ontsluit<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> database. De<br />
hele serie omvat <strong>in</strong> totaal ti<strong>en</strong> del<strong>en</strong>.<br />
Voor de periode 1542-1800 zijn de boek<strong>en</strong> te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> via<br />
toegang 3993, nrs 8416-8417 <strong>en</strong> 8449-8454.<br />
Voor het deel 1801-1816 zie: Restant Enschedé W 124.<br />
Voor de periode 1817-1855: toegang 2295, nr. 3580.<br />
Register van recognities 1714-1885<br />
De registers van recognitie zijn aangelegd <strong>in</strong> de jar<strong>en</strong><br />
1867-1885 (<strong>en</strong> deels tot 1889). Ze bevatt<strong>en</strong> aantek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
over vergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> die (s<strong>in</strong>ds 1714) zijn verle<strong>en</strong>d<br />
voor het gebruik van de op<strong>en</strong>bare ruimte rondom het huis<br />
met riol<strong>en</strong>, stoep<strong>en</strong>, kad<strong>en</strong>, alkov<strong>en</strong> <strong>en</strong> uithangbord<strong>en</strong><br />
bov<strong>en</strong> de straat etc. Archief Geme<strong>en</strong>tontvanger, doos 598.<br />
De voorganger daarvan, aangelegd <strong>in</strong> 1794 <strong>en</strong> bijgehoud<strong>en</strong><br />
tot 1867 is te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> stadsarchief toegang 3993,<br />
nr 2773.<br />
afb. 36. E<strong>en</strong> kohier van nieuw getimmerde huiz<strong>en</strong>, waar<strong>in</strong> we lez<strong>en</strong> dat Cornelis Jacobsz <strong>in</strong> 1649 tot 1663 veerti<strong>en</strong> jaar vrijstell<strong>in</strong>g van de<br />
verpond<strong>in</strong>g heeft gekreg<strong>en</strong> voor het bouw<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> nieuw huis <strong>in</strong> de Appelaarsteeg op de plaats van e<strong>en</strong> door hem afgebrok<strong>en</strong> ouder<br />
huis. (Toegang 3993, nr 3273)<br />
afb. 37. Opmet<strong>in</strong>gstek<strong>en</strong><strong>in</strong>g uit het e<strong>in</strong>d jar<strong>en</strong> ’60 van het pand Magdal<strong>en</strong>astraat 18 rood, voordat het <strong>in</strong> het kader van de<br />
‘b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>stadsaner<strong>in</strong>g’ werd afgebrok<strong>en</strong>. (Toegang 1488, doos 25)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
48 49<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bouwgeschied<strong>en</strong>is<br />
Bedrijfsgeschied<strong>en</strong>is<br />
Bedrijfsgeschied<strong>en</strong>is<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> vanaf 1882<br />
De dossiers van de h<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> uit de periode<br />
1882-1992 zijn te raadpleg<strong>en</strong> op de locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg<br />
(toegang 2270). De balie van de studiezaal heeft<br />
daarop e<strong>en</strong> digitale database.<br />
Allerlei bedrijv<strong>en</strong> die werkt<strong>en</strong> met mach<strong>in</strong>es, vuur of hygiënisch<br />
gevoelige zak<strong>en</strong>, zoals bakkerij<strong>en</strong>, slagerij<strong>en</strong>, drukkerij<strong>en</strong><br />
etc, moest<strong>en</strong> h<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> aanvrag<strong>en</strong>.<br />
Eén van de vereist<strong>en</strong> daarbij was e<strong>en</strong> plattegrondje van<br />
het bedrijf om duidelijk te mak<strong>en</strong> waar de betreff<strong>en</strong>de<br />
werkzaamhed<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong> werd<strong>en</strong><br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> van vóór 1875 moet u zoek<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong> van de Prov<strong>in</strong>cie. (Via e<strong>en</strong> bewerkelijke<br />
zoekmethode, die <strong>in</strong> de gedrukte <strong>in</strong>leid<strong>in</strong>g van de <strong>in</strong>v<strong>en</strong>taris<br />
staat toegelicht. Toegang 18).<br />
afb. 38. Verslag <strong>in</strong> het rooimeesterboek van e<strong>en</strong> visitatie <strong>in</strong> 1825 bij spekslager J. Stol <strong>in</strong> de Anegang, wi<strong>en</strong>s schoorste<strong>en</strong><br />
niet deugde. (Toegang 2295, nr 3580)<br />
Won<strong>in</strong>gonderzoek <strong>in</strong> verband met saner<strong>in</strong>g<br />
Zie voor de dossiers (op adres) van de Di<strong>en</strong>st Bouw- <strong>en</strong><br />
Won<strong>in</strong>gtoezicht uit de jar<strong>en</strong> 1964-1981: Archief Bouw <strong>en</strong><br />
Won<strong>in</strong>gtoezicht, <strong>Haarlem</strong> doos 23-28.<br />
afb. 39. Plattegrond behor<strong>en</strong>d bij e<strong>en</strong> aanvrage van e<strong>en</strong> vergunn<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het kader van de H<strong>in</strong>derwet voor e<strong>en</strong> uitbreid<strong>in</strong>g van e<strong>en</strong><br />
bakkerij <strong>in</strong> de Schagelstraat <strong>in</strong> 1922. De tek<strong>en</strong><strong>in</strong>g geeft <strong>in</strong>zicht hoe de diverse ruimtes gebruikt werd<strong>en</strong>. (H<strong>in</strong>derwetdossier 495)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
50 51<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Bedrijfsgeschied<strong>en</strong>is<br />
Bedrijfsgeschied<strong>en</strong>is<br />
Pat<strong>en</strong>tbelast<strong>in</strong>g<br />
Voor het uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> van e<strong>en</strong> bedrijf moest <strong>in</strong> de neg<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de<br />
eeuw pat<strong>en</strong>tbelast<strong>in</strong>g word<strong>en</strong> betaald, doorgaans<br />
naar rato van de grootte of de omzet van het bedrijf. Voor<br />
de geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong> zijn vrijwel alle pat<strong>en</strong>tregisters vernietigd,<br />
met uitzonder<strong>in</strong>g van die uit de jar<strong>en</strong> 1806-1811.<br />
Pat<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op compagnonschapp<strong>en</strong>, fabriek<strong>en</strong>, trafiek<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> mol<strong>en</strong>s: toegang 3993, nr 3657 (1806-1809); idem<br />
(1810-1811) nr 3658<br />
W<strong>in</strong>keliers (per branche): nrs 3659 (1806); 3660 <strong>en</strong> 3662<br />
(1807-1809); 3661 (1811)<br />
Reiz<strong>en</strong>de kramers: nr 3663 (1806-1809)<br />
Boekhouders, klerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> vreemde dagloners: nrs 3664<br />
(1806-1809) <strong>en</strong> 3665 (1810-1811)<br />
Diverse ner<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: nrs 3666 (1806-1809) <strong>en</strong> 3667 (1810-<br />
1811)<br />
Op<strong>en</strong>bare vermakelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> loterij<strong>en</strong>: nrs 3668 (1806-<br />
1809) <strong>en</strong> 3669 (1810-1811)<br />
Haarpoeder: nr 3670 (1806-1811)<br />
Geme<strong>en</strong>teverslag<strong>en</strong><br />
De zeer <strong>in</strong>formatieve jaarlijkse (gedrukte) ‘Verslag<strong>en</strong> van<br />
d<strong>en</strong> toestand der geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong>’ bevatte aanvankelijk<br />
om de vijf jaar (1871, 1876, 1881, etc) <strong>en</strong> vanaf 1900<br />
jaarlijks e<strong>en</strong> opgave van de ambacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> nijverheidsbedrijv<strong>en</strong><br />
met aantall<strong>en</strong> arbeiders, stoommach<strong>in</strong>es <strong>en</strong><br />
dergelijke.<br />
(toegang 2295, nrs 610-707 (periode 1851-1940)<br />
Nijverheids<strong>en</strong>quêtes<br />
In beg<strong>in</strong> 19e eeuw zijn door de landelijke overheid <strong>en</strong>kele<br />
(deels geanonimiseerde) nijverheids<strong>en</strong>quêtes gehoud<strong>en</strong><br />
(1816, 1819 <strong>en</strong> 1843). De resultat<strong>en</strong> zijn te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong><br />
op de website Historici.nl/onderzoek/retroboek<strong>en</strong>/<br />
statistiek<strong>en</strong><br />
Arbeids<strong>en</strong>quête 1890<br />
In de Verslag<strong>en</strong> van de Staatscommissie aangaande de<br />
werkomstandighed<strong>en</strong> op grond van de Wet van 19 januari<br />
1890, 3e afdel<strong>in</strong>g, <strong>Haarlem</strong>, kortweg ook wel ‘Arbeids<strong>en</strong>quête<br />
1890’ werd<strong>en</strong> de leef-, woon- <strong>en</strong> werkomstandighed<strong>en</strong><br />
van de arbeidersbevolk<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de sted<strong>en</strong> onderzocht.<br />
Diverse <strong>Haarlem</strong>se bedrijv<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> hier uitgebreid<br />
ter sprake. (Bibliotheek nr Depot 41-0637G)<br />
Tapvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
Localiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>in</strong>g<strong>en</strong> waar op commerciële basis<br />
alcohol geschonk<strong>en</strong> werd, moest<strong>en</strong> e<strong>en</strong> drankvergunn<strong>in</strong>g<br />
hebb<strong>en</strong>. De registers daarvan zijn te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> het<br />
geme<strong>en</strong>tearchief (Band 9- p 84 <strong>en</strong> 94) Ze staan ook vermeld<br />
<strong>in</strong> e<strong>en</strong> bijlage <strong>in</strong> de hierbov<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemde Verslag<strong>en</strong><br />
van d<strong>en</strong> toestand der geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong>.<br />
Inschrijv<strong>in</strong>g bij Kamer v Koophandel s<strong>in</strong>ds 1921<br />
S<strong>in</strong>ds 1921 houdt de Kamer van Koophandel van alle verplicht<br />
<strong>in</strong>geschrev<strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong> e<strong>en</strong> dossier bij, waar<strong>in</strong> onder<br />
meer valt vast te stell<strong>en</strong> wie de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> <strong>en</strong> medeeig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong><br />
war<strong>en</strong> <strong>en</strong> of het bedrijf nog andere filial<strong>en</strong> had.<br />
De dossiers van <strong>in</strong>middels beë<strong>in</strong>digde bedrijv<strong>en</strong> bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong><br />
zich op het Noord-Hollands Archief (Kle<strong>in</strong>e Houtweg). E<strong>en</strong><br />
kaartsysteem, dat u op verzoek ter <strong>in</strong>zage kan krijg<strong>en</strong>,<br />
geeft e<strong>en</strong> verwijz<strong>in</strong>g naar e<strong>en</strong> nummer van het betreff<strong>en</strong>de<br />
dossier. U kunt daar<strong>in</strong> onder meer briefpapier van<br />
de firma aantreff<strong>en</strong>.<br />
Vooral echter wanneer er e<strong>en</strong> faillissem<strong>en</strong>t <strong>in</strong> het spel is<br />
bij de beë<strong>in</strong>dig<strong>in</strong>g van het bedrijf, zijn de dossiers vaak<br />
uitgebreid <strong>en</strong> <strong>in</strong>formatief. Bij voorspoedig functioner<strong>en</strong>de<br />
bedrijv<strong>en</strong> is de oogst vaak m<strong>in</strong>der.<br />
E<strong>en</strong> voorloper was het v<strong>en</strong>nootschapregister <strong>in</strong> de archiev<strong>en</strong><br />
van de arrondissem<strong>en</strong>tsrechtbank (s<strong>in</strong>ds 1858).<br />
Dit betreft e<strong>en</strong> veel beperkter aantal bedrijv<strong>en</strong>, namelijk<br />
alle<strong>en</strong> N.V.’s, firma’s <strong>en</strong> dergelijke, waar geld van derd<strong>en</strong><br />
bij betrokk<strong>en</strong> was. De <strong>in</strong>formatie betreft doorgaans ook<br />
niet veel meer dan de opricht<strong>in</strong>g <strong>en</strong> ontb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g van het<br />
bedrijf.<br />
Collectie briefhoofd<strong>en</strong><br />
In de bibliotheek van het Noord-Hollands Archief bev<strong>in</strong>dt<br />
zich t<strong>en</strong>slotte nog e<strong>en</strong> collectie verzamelde briefhoofd<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> reclamedrukwerk, die via de onl<strong>in</strong>e-catalogus van de<br />
bibliotheek op naam van het bedrijf op te spor<strong>en</strong> zijn.<br />
Bedrijfsadvert<strong>en</strong>ties<br />
Kijk hiervoor <strong>in</strong> de eerder g<strong>en</strong>oemde krant<strong>en</strong>-zoeksites.<br />
Weefgetouw<strong>en</strong><br />
Lijst<strong>en</strong> met weefgetouw<strong>en</strong> <strong>in</strong> 1671, zie toegang 3993, nr<br />
3816.<br />
afb. 40. Briefhoofd van e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>in</strong>g uit 1867 van w<strong>in</strong>kelier J.P. Karthaus aan de Grote Markt. De zaak was van alle markt<strong>en</strong> thuis.<br />
(Collectie briefhoofd<strong>en</strong> nr. 850)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
52 53<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
waarvan de archiev<strong>en</strong> <strong>in</strong> het Noord-Hollands Archief aanwezig zijn<br />
Vanaf circa 1850 zijn de belangrijkste archiefbronn<strong>en</strong> voor<br />
<strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong> (zoals kadaster, bevolk<strong>in</strong>gsregister <strong>en</strong><br />
krant<strong>en</strong>) voor alle geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>in</strong> beg<strong>in</strong>sel van opzet hetzelfde.<br />
In de periode vóór het kadaster <strong>en</strong> het bevolk<strong>in</strong>gsregister<br />
zijn de bronn<strong>en</strong> echter van plaats tot plaats verschill<strong>en</strong>d<br />
<strong>en</strong> ook lang niet allemaal bewaard geblev<strong>en</strong>. Hieronder e<strong>en</strong><br />
beknopt overzicht, te beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> met de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die later<br />
(gedeeltelijk) <strong>in</strong> de geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong> zijn opgegaan.<br />
[In beg<strong>in</strong>sel is bij het kadasteronderzoek ook mogelijk<br />
gebruik te mak<strong>en</strong> van de kopie-leggers uit de geme<strong>en</strong>telijke<br />
adm<strong>in</strong>istraties. Dat is echter af te rad<strong>en</strong> aangezi<strong>en</strong><br />
<strong>in</strong> die leggers de verwijz<strong>in</strong>g<strong>en</strong> naar de afschrift<strong>en</strong> van de<br />
koopakt<strong>en</strong> <strong>in</strong> de kolomm<strong>en</strong> 5 <strong>en</strong> 6 niet zijn <strong>in</strong>gevuld.]<br />
Schot<strong>en</strong><br />
(<strong>in</strong> 1927 geannexeerd door <strong>Haarlem</strong>)<br />
Bouwdossiers: (van voor de annexatie <strong>in</strong> 1927) aanwezig<br />
<strong>in</strong> Noord-Hollands Archief (Jansstraat). Op te vrag<strong>en</strong> via<br />
toegang aan de balie van de studiezaal.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623<br />
Bevolk<strong>in</strong>gsregisters: 1861-1874 op adres geord<strong>en</strong>d (microfiche<br />
<strong>in</strong> kast 09) Daarna tot 1927 alfabetisch.<br />
Huiz<strong>en</strong>kaart<strong>en</strong> (met verwijz<strong>in</strong>g naar bouw- <strong>en</strong> h<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>):<br />
1900-1927 op microfiche <strong>in</strong> kast 08<br />
Adresboek<strong>en</strong>: zie adresboek<strong>en</strong> <strong>Haarlem</strong>, vanaf 1923.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: register 1902-1927 (toegang<br />
3077, nr 680). Dossiers: toegang 3077, nrs 220 <strong>en</strong> 221 <strong>en</strong><br />
548-550.<br />
Pat<strong>en</strong>tregisters: 1878-1894 (toegang 3077, nr 845G)<br />
Kohier plaatselijke <strong>in</strong>komst<strong>en</strong>belast<strong>in</strong>g 1920 (toegang<br />
3077, <strong>in</strong>v.nr 366)<br />
Register vernummer<strong>in</strong>g huiz<strong>en</strong> van wijk- naar straatnummer<strong>in</strong>g<br />
ca. 1880 (toegang 3077, <strong>in</strong>v. nr 475)<br />
Transportregisters:<br />
Schot<strong>en</strong> 1609-1811 (toegang 3401, <strong>in</strong>v. 12-19)<br />
Schotervlieland 1703-1811 (toegang 3401, <strong>in</strong>v. 2-4)<br />
Schoterbosch, Hogerwoerd <strong>en</strong> Zan<strong>en</strong> 1662-1809 (toegang<br />
3401, <strong>in</strong>v. 24-25)<br />
Zuid- <strong>en</strong> Noord-Ak<strong>en</strong>dam 1622-1811 (toegang 3401, <strong>in</strong>v.<br />
27-34)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Taxatiekohier Schot<strong>en</strong>, Schoterbos <strong>en</strong> Ak<strong>en</strong>dam 1733<br />
(toegang 151.1, nr 526)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>gkohier<strong>en</strong> 1543, 1544, 1553, 1558 <strong>en</strong> 1562<br />
(toegang 151.1, nrs 371-375) [Deels met Berk<strong>en</strong>rode <strong>en</strong><br />
De Woerd]<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>gkohier 1570 Schot<strong>en</strong> <strong>en</strong> De Woerd (toegang<br />
151.1, nr 376)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Hoofdelijke omslag 1911-1918 (toegang 3077, nrs 354-<br />
364)<br />
Spaarndam<br />
(<strong>in</strong> 1927 grot<strong>en</strong>deels geannexeerd door <strong>Haarlem</strong>)<br />
Bouwdossiers: (van voor de annexatie <strong>in</strong> 1927) aanwezig<br />
<strong>in</strong> Noord-Hollands Archief (Jansstraat). Op te vrag<strong>en</strong> via<br />
toegang aan de balie van de studiezaal.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: Register, toegang 3052, nr 275.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623. Zie<br />
ook www.historischewerkgroepspaarndam.nl/archief/<br />
kadaster.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gsregisters: 1849-1860 op adres geord<strong>en</strong>d (microfiches<br />
<strong>in</strong> kast 09) Daarna alfabetisch (tot 1927).<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: 1925-1950, niet op microfiche. (toegang<br />
2451, nrs 1 <strong>en</strong> 2) De historische werkgroep Spaarndam<br />
heeft de gegev<strong>en</strong>s verwerkt tot e<strong>en</strong> register, zie www.<br />
historischewerkgroepspaarndam.nl/archief/adreskaart<strong>en</strong>.<br />
Zie ook band 54.1 op studiezaal.<br />
Adresboek<strong>en</strong>: zie adresboek<strong>en</strong> <strong>Haarlem</strong>, vanaf 1923.<br />
Transportregisters: 1623-1811 (toegang 3052, nrs 52-59)<br />
Veilcondities: 1681-1811 (toegang 3052, nrs 60-62)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 656)<br />
Registers van ontvangst verpond<strong>in</strong>g <strong>en</strong> huisgeld 1707-<br />
1805 (toegang 3052, nrs 13-18)<br />
Verpond<strong>in</strong>g <strong>en</strong> 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1708-1728 (toegang 3052,<br />
nr 25)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1557 <strong>en</strong> 1561 (toegang 151.1, nrs 381-382)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1570 (toegang 151.1, nr 383)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Inkomst<strong>en</strong>belast<strong>in</strong>g 1802/1803 (toegang 3052, nr 28)<br />
Prik <strong>en</strong> huisgeld 1710-1733 (toegang 3052, nr 24)<br />
Gaarboek<strong>en</strong> voor de prik 17e eeuw-1798 (toegang 3052,<br />
nrs19-22)<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede <strong>en</strong> Spaarnwoude<br />
Vóór 1863 (1857) bestond de geme<strong>en</strong>te uit diverse zelfstandige<br />
ambacht<strong>en</strong>/geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
In 1927 zijn de Waarderpolder, de Veerpolder <strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel<br />
van Spaarndam geannexeerd door de geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong>.<br />
In 1963 zijn de gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>Haarlem</strong>merliede <strong>en</strong><br />
Spaarnwoude <strong>en</strong> de geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong> opnieuw gewijzigd<br />
to<strong>en</strong> Schalkwijk werd geannexeerd.<br />
Bouw- <strong>en</strong> h<strong>in</strong>derwetdossiers: Bouwdossiers van de<br />
geannexeerde del<strong>en</strong> van voor 1927 te raadpleg<strong>en</strong> via de<br />
toegang aan de balie van de studiezaal <strong>in</strong> de Jansstraat.<br />
Voor de bouw- <strong>en</strong> h<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> uit de periode<br />
1878-1945, toegang 1800, zie de papier<strong>en</strong> <strong>in</strong>dex band<br />
302.3.<br />
Bouwdossiers van na 1945 <strong>in</strong> de nu nog bestaande<br />
Geme<strong>en</strong>te <strong>Haarlem</strong>merliede <strong>en</strong> Spaarnwoude zijn op te<br />
vrag<strong>en</strong> bij Bouw- <strong>en</strong> Won<strong>in</strong>gtoezicht van de geme<strong>en</strong>te.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: 1919-1938, niet op microfiche. Toegang<br />
1045 (Jansstraat) (2 doz<strong>en</strong>)<br />
Strat<strong>en</strong>register: (dater<strong>in</strong>g onbek<strong>en</strong>d) (toegang 1593, nrs<br />
259-262)<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregisters:<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede 1835, 1849-1880 op adres geord<strong>en</strong>d<br />
(microfiches <strong>in</strong> kast 07) Daarna alfabetisch (tot 1919).<br />
Houtrijk <strong>en</strong> Polan<strong>en</strong> (Halfweg) 1844-1862 op microfiches<br />
<strong>in</strong> kast 08.<br />
Zuid-Schalkwijk 1849-1861 op microfiches <strong>in</strong> kast 09.<br />
Volkstell<strong>in</strong>gregisters/-lijst<strong>en</strong>:<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede <strong>en</strong> Spaarnwoude 1919, opgave huisgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong><br />
(toegang 1593, nr 254)<br />
Houtrijk <strong>en</strong> Polan<strong>en</strong> 1830 <strong>en</strong> 1840 (toegang 1583, nr<br />
1228) Zie microfiches, kast 07.<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede, Noord-Schalkwijk <strong>en</strong> Hofambacht 1818,<br />
huisgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> (toegang 1583, nr 949)<br />
Zuid-Schalkwijk, Vijfhuiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> Nieuwerkerk a/d Drecht<br />
1841, huisgez<strong>in</strong>n<strong>en</strong> (toegang 1583, nr 699)<br />
Transportregisters:<br />
Spaarnwoude 1575-1811 (toegang 3992, nrs 7-18) ORA<br />
film nr 99 <strong>en</strong> 100 <strong>in</strong> kast 10.<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede <strong>en</strong> Noord-Schalkwijk 1574-1811 (toegang<br />
3992, nrs 78-94) Zie ORA film nr 99 <strong>en</strong> 100 <strong>in</strong> kast<br />
10. (Voor de jar<strong>en</strong> 1609-1614 zie ORA Schot<strong>en</strong>)<br />
Hofambacht 1578-1811 (toegang 3992, nrs 51-60) ORA<br />
film nr 100 <strong>in</strong> kast 10.<br />
Houtrijk <strong>en</strong> Polan<strong>en</strong> (Halfweg) 1729-1811 (toegang<br />
3992, nrs 105-107) ORA film nr 97 <strong>in</strong> kast 10.<br />
Zuid-Schalkwijk,Vijfhuiz<strong>en</strong>, Nieuwerkerk aan de Drecht<br />
1642-1811 (toegang 3992, nrs 51-60) ORA film nr 98 <strong>en</strong><br />
99 <strong>in</strong> kast 10.<br />
Veilcondities:<br />
Spaarnwoude 1782-1810 <strong>en</strong> voordi<strong>en</strong> fragm<strong>en</strong>tarisch<br />
(toegang 3992, nr 24) ORA film nr 100 <strong>in</strong> kast 10.<br />
Register van eig<strong>en</strong>domsovergang<strong>en</strong>: Spaarnwoude 1812-<br />
1832 (toegang 1583, nrs 361 <strong>en</strong> 365)<br />
Registers/leggers Rijnlands morg<strong>en</strong>geld:<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede, Noord-Schalkwijk <strong>en</strong> Hofambacht 1840<br />
(toegang 1583, nr 945 rn 947)<br />
Zuid-Schalkwijk, Vijfhuiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> Nieuwerkerk a/d Drecht<br />
1820-1832 (toegang 1583, nr 697)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr<br />
575)<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede <strong>en</strong> Noord-Schalkwijk verpond<strong>in</strong>glijst<strong>en</strong><br />
1698 <strong>en</strong> 1712-1770 (toegang 1576, nr 455)<br />
Hofambacht Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 587)<br />
Houtrijk & Polan<strong>en</strong> Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr<br />
591)<br />
Houtrijk & Polan<strong>en</strong> Verpond<strong>in</strong>gkohier 1786 (toegang<br />
1576, nr 494)<br />
Nieuwerkerk a/d Drecht Taxatiekohier 1733 (toegang<br />
151.1, nr 616)<br />
Nieuwerkerk a/d Drecht Verpond<strong>in</strong>gboek 1682-1763<br />
(toegang 1576, nrs 337-341)<br />
Nieuwerkerk a/d Drecht Verpond<strong>in</strong>gkohier 1632 (toegang<br />
1576, nr 328)<br />
Schalkwijk & Vijfhuiz<strong>en</strong> Taxatiekohier 1733 (toegang<br />
151.1, nr 647)<br />
Schalkwijk & Vijfhuiz<strong>en</strong> Verpond<strong>in</strong>gboek 1701-1809 (toegang<br />
1576, nrs 342-378)<br />
Spaarnwoude Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 657)<br />
Spaarnwoude Verpond<strong>in</strong>gboek 1743-1809 (toegang<br />
1576, nrs 168 <strong>en</strong> 169)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1544,1553, 1557 <strong>en</strong> 1562<br />
(toegang 151.1, nrs 130-133)<br />
<strong>Haarlem</strong>merliede 100ste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1569 (toegang 151.1,<br />
nr 134)<br />
Hofambacht 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1556 <strong>en</strong> 1562 (toegang 151.1,<br />
nrs 167 <strong>en</strong> 168)<br />
Hofambacht 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1570 (toegang 151.1, nr 169)<br />
Houtrijk, Polan<strong>en</strong> & Nieuwerkerk 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1544, 1557<br />
<strong>en</strong> 1562 (toegang 151.1, nrs 337-339)<br />
Houtrijk, Polan<strong>en</strong> & Nieuwerkerk 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1570<br />
(toegang 151.1, nr 340)<br />
Schalkwijk & Vijfhuiz<strong>en</strong> 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1557 (toegang<br />
151.1, nr 338)<br />
Spaarnwoude 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1553 (toegang 151.1, nr 384)<br />
Spaarnwoude 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1569 (toegang 151.1, nr<br />
385)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Houtrijk & Polan<strong>en</strong> Personele Omslag 1811 (toegang<br />
1576, nr 486)<br />
Spaarnwoude Personele Omslag 1812-1857 (toegang<br />
1583, nrs 339-345)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
54 55<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Spaarnwoude Schotgeld 1626, 1690-1811 (toegang<br />
1576, nrs 49-52)<br />
Spaarnwoude Haardstedegeld 1604 (toegang 1576, nr<br />
208)<br />
Spaarnwoude Huiz<strong>en</strong>geld 1597 (toegang 1576, nr 207)<br />
Spaarnwoude 100ste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1599 (toegang 1576, nr<br />
155)<br />
Spaarnwoude 100ste p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g huiz<strong>en</strong> 1580. Afschrift<br />
(toegang 1576, nr 154)<br />
Aalsmeer<br />
(voorhe<strong>en</strong> ook de zelfstandige ambacht<strong>en</strong><br />
Kalslag<strong>en</strong> <strong>en</strong> Kudelstaart)<br />
Bouwdossiers: 1911-1929 (<strong>in</strong> toegang 1940, 22 doz<strong>en</strong> +<br />
e<strong>en</strong> register van twee del<strong>en</strong>, vermoedelijk chronologisch<br />
geord<strong>en</strong>d <strong>en</strong> niet nader geïnv<strong>en</strong>tariseerd)<br />
1902-1912 (toegang 1937, nrs424 <strong>en</strong> 428, twee pakk<strong>en</strong><br />
tek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>, deels ongedateerd)<br />
Dossiers van na 1929 op geme<strong>en</strong>tehuis Amstelve<strong>en</strong>.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: geme<strong>en</strong>tehuis Amstelve<strong>en</strong> ??<br />
Adresboek<strong>en</strong>: 1925-1988, zie krant<strong>en</strong>viewer<br />
Bevolk<strong>in</strong>gsregister: 1850-1920 op microfiches <strong>in</strong> kast 07<br />
Won<strong>in</strong>gregister: 1936-1952 (Toegang 1949, nrs 183-187)<br />
Volkstell<strong>in</strong>gregisters:<br />
Aalsmeer 1829 <strong>en</strong> 1839 (toegang 1937, nrs 407 <strong>en</strong> 408);<br />
1795 (toegang 1933, nr 403)<br />
Lijst <strong>in</strong>woners Kalslag<strong>en</strong> 1809 (toegang 1931, nr 85)<br />
Lijst<strong>en</strong> van huiz<strong>en</strong> te Kudelstaart (ongedateerd, beg<strong>in</strong> 19e<br />
eeuw) (toegang 1932, nr 117)<br />
Kadaster OAT 1832 <strong>en</strong> Register 71: op microfiche <strong>in</strong> kast<br />
07<br />
Kadasterleggers: kantoor Amsterdam. Zie toegang 623.<br />
Pat<strong>en</strong>tregister: 1866 (toegang 1937, nr 391)<br />
Transportregisters:<br />
Aalsmeer 1577-1811 (toegang 184, nrs 716-780) ORA<br />
films 82-87, kast 10.<br />
Stormmeerpolder, De Horn <strong>en</strong> Geilwijk 1652-1811 (toegang<br />
184, nrs 786 <strong>en</strong> 787) ORA film 88 kast 10.<br />
Schrevelsgerecht 1594-1604 (toegang 184, 817) ORA<br />
film 90 kast 10.<br />
Kalslag<strong>en</strong> 1679-1811 (toegang 184, nrs 826-845) ORA<br />
film 91-92 kast 10.<br />
Kudelstaart 1607-1810 (toegang 184, nrs 859-872) ORA<br />
film 94-95 kast 10.<br />
Veilcondities:<br />
Aalsmeer 1707-1811 (toegang 184, nrs 795 <strong>en</strong> 796) ORA<br />
film 88 kast 10.<br />
Kalslag<strong>en</strong> 1646-1811 (toegang 184, nrs 849-851) ORA<br />
film 93 kast 10.<br />
Kudelstaart 1645-1650 <strong>en</strong> 1746-1811 (toegang 184, nr<br />
874) ORA film 95 kast 10.<br />
Rijnlands Morg<strong>en</strong>geld (bundergeld):<br />
Registers 1812-1860 (toegang 1937, nrs 326-372)<br />
Legger Morg<strong>en</strong>tal<strong>en</strong> 1800-1826 (toegang 1933, nr 347)<br />
Morg<strong>en</strong>boek 1639-1703 (toegang 1933, nr 344)<br />
Register van aangeslag<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>in</strong> morg<strong>en</strong>geld 1638 <strong>en</strong><br />
1639 (toegang 1933, nr 343)<br />
Morg<strong>en</strong>boek 1614-1638 (toegang 1933, nr 342)<br />
Register van zett<strong>in</strong>g van huiz<strong>en</strong> zonder land 1599-1602<br />
(toegang 1933, nr 378)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Taxatiekohier 1733 Aalsmeer, Kalslag<strong>en</strong> <strong>en</strong> Kudelstaart<br />
(Nationaal Archief 3.01.29, nrs 497 <strong>en</strong> 534)<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek Aalsmeer 1703-1733 (toegang 1933, nr<br />
315)<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek Aalsmeer 1591 (toegang 1933, nr 310)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier Kalslag<strong>en</strong> 1654 <strong>en</strong> 1733-1742 (toegang<br />
1931, nr 46)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier Kalslag<strong>en</strong> 1628 (toegang 1931, nrs 43<br />
<strong>en</strong> 45)<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek Kudelstaart 1730-1733 (toegang 1932,<br />
nr 66)<br />
‘Gaarboek<strong>en</strong>’ van de verpond<strong>in</strong>g te Kudelstaart 1695-<br />
1744 (toegang 1932, nrs 56-64)<br />
Kohier van uitgeve<strong>en</strong>de akkers <strong>en</strong> water Aalsmeer 1680<br />
(toegang 1933, nr 314)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Aalsmeer 1555, 1558 <strong>en</strong> 1562 (toegang<br />
151.1, nrs 1-3)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Aalsmeer 1570 (toegang 151.1, nr 4)<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Kalslag<strong>en</strong>, Kudelstaart <strong>en</strong> Schrevelsregt<br />
1544 (toegang 151.1, nr 187)<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Kalslag<strong>en</strong> 1553, 1557 <strong>en</strong> 1561 (toegang<br />
151.1, nrs 188-190)<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Kudelstaart 1558 (toegang 151.1, nr 207)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong>, haardsted<strong>en</strong>registers <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong><br />
(bewoners)<br />
Aalsmeer Hoofdelijke omslag 1856-1911 (toegang 1937,<br />
nrs 376-378)<br />
Aalsmeer ‘Schot’ 1731-1799 (toegang 1933, nr 329)<br />
Aalsmeer Klappergeld 1636-1770 (toegang 1933, nr 373)<br />
Aalsmeer Familiegeld 1674 (toegang 1933, nr 365)<br />
Kalslag<strong>en</strong> Familiegeld 1674 (toegang 1931, nr 69)<br />
Kalslag<strong>en</strong> Lijst bewoners 1600 (toegang 1931, nr 81)<br />
Kalslag<strong>en</strong> Hoofdgeld 1622 (toegang 1931, nr 70)<br />
Kalslag<strong>en</strong> Haardsted<strong>en</strong>geld 1638 <strong>en</strong> 1667 (toegang 1931,<br />
nr 72)<br />
Kudelstaart Gaarderboek<strong>en</strong> Schot-, dam- <strong>en</strong> huisgeld<br />
1657-1720 (toegang 1932, nrs 70-83); jar<strong>en</strong> 1724-1749<br />
(toegang 1932, nrs 91-93)<br />
Kudelstaart Belast<strong>in</strong>g van 3 miljo<strong>en</strong> 1808 (toegang 1932,<br />
nr 102)<br />
B<strong>en</strong>nebroek<br />
Bouwdossiers: ter <strong>in</strong>zage bij Di<strong>en</strong>st Publieke Werk<strong>en</strong><br />
Bloem<strong>en</strong>daal.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1920-1929 zie bijlage 1 <strong>in</strong><br />
toegang 3804.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gsregister: 1850-1860 op adres geord<strong>en</strong>d (microfiches<br />
<strong>in</strong> kast 07) Daarna tot 1939 alfabetisch.<br />
Strat<strong>en</strong>register (Won<strong>in</strong>gregister): 1922-1939 Toegang<br />
3804, nrs 556-560.<br />
Adresboek<strong>en</strong>: zie Heemstede<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Transportregisters: 1654-1811 (toegang 3814, nrs. 86-<br />
89) [ORA film 79 <strong>in</strong> kast 10, <strong>in</strong>v nrs 651-659]<br />
klapper op transport<strong>en</strong> tot 1751 <strong>in</strong> Heerlijkheidsarchief<br />
B<strong>en</strong>nebroek. (Toegang 3819, nr 532)<br />
Veilcondities: niet aanwezig<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Kohier<strong>en</strong> Rijnlands Morg<strong>en</strong>geld 1808 <strong>en</strong> 1814-1832<br />
(toegang 3814, nr 35)<br />
Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 539)<br />
Afschrift verpond<strong>in</strong>gkohier 1632, 1638 (toegang 3305 St<br />
Elsabethsgasthuis, nr 478)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g: (zie Heemstede?)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Kohier belast<strong>in</strong>g van 2% op bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 1803/1804 kohier<br />
Heemstede, omvat ook B<strong>en</strong>nebroek (toegang 3868,<br />
nr 77)<br />
Register van stemgerechtigde burgers 1798-1803 (toegang<br />
3814, nr 40)<br />
Dorpsomslag<strong>en</strong> 1688, 1701-1704, 1706 <strong>en</strong> 1708-1734<br />
(toegang 3814, nr 29)<br />
Haardsted<strong>en</strong>geld 1645 (Heemstede <strong>en</strong> B<strong>en</strong>nebroek) (toegang<br />
3868, nr 71)<br />
Perceelsgewijze reconstructie van B<strong>en</strong>nebroek omstreeks<br />
1500: Zie bak F <strong>in</strong> de fichesverzamel<strong>in</strong>g van oud-rijksarchivaris<br />
Groesbeek, op te vrag<strong>en</strong> bij de balie van de<br />
studiezaal. De fiches verwijz<strong>en</strong> naar regest<strong>en</strong> (uittreksels)<br />
die Groesbeek heeft gemaakt van de transportakt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
akt<strong>en</strong> van andere onroer<strong>en</strong>d goed (op andere fiches).<br />
Beverwijk<br />
(voor 1936 tev<strong>en</strong>s de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Wijk aan Zee<br />
<strong>en</strong> Wijk aan Du<strong>in</strong>)<br />
Bouwdossiers: 1900-1988 (toegang 1371); 1989-2003<br />
(toegang 1375) Te raadpleg<strong>en</strong> op locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg.<br />
Digitale database aan de balie. Ook digitaal te raadpleg<strong>en</strong><br />
op geme<strong>en</strong>tehuis. [Toegang 1930, nrs 202-270 <strong>en</strong> 1015-<br />
1135, betreft verder alle<strong>en</strong> de bouwplann<strong>en</strong> van geme<strong>en</strong>tewon<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> gebouw<strong>en</strong>.]<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1926-1933 (toegang 3718, nrs<br />
212-264); 1934-1939 (toegang 3719, nrs 205-256); voor<br />
1949-1988 zie Jaarverslag<strong>en</strong> Op<strong>en</strong>bare Werk<strong>en</strong> (toegang<br />
1930, nrs 2-11); 1979-1988 (toegang 2459, nrs 2685-<br />
2801)<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: Beverwijk 1850-1900 op adres geord<strong>en</strong>d<br />
(microfiche <strong>in</strong> kast 07) Daarna alfabetisch (tot<br />
1915).<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: Wijk aan Zee 1873-1880 op adres<br />
geord<strong>en</strong>d (microfiche <strong>in</strong> kast 07) Daarna alfabetisch (tot<br />
1915).<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: Beverwijk 1936-1957 op microfiche <strong>in</strong><br />
kast 07<br />
Adresboek: 1972<br />
Pat<strong>en</strong>tregister: 1806-1809 (toegang 3769, nr 500)<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Transportregisters:<br />
Beverwijk 1560-1811 met lacunes (toegang 3607, nrs<br />
1206-1232), deels geïndiceerd. ORA films 124-127.<br />
Wijk aan Du<strong>in</strong> 1639-1811 (band 801.3, oud-rechtelijk<br />
archief Wijk aan Du<strong>in</strong>, nrs 1346-1361), deels met <strong>in</strong>dex.<br />
ORA film 137.<br />
Wijk aan Zee 1597-1810 (band 801.3, oud-rechterlijk<br />
archief Wijk aan Zee, nrs 1321-1335), deels met <strong>in</strong>dex.<br />
ORA film 135.<br />
Veilcondities:<br />
Beverwijk 1739-1803 (toegang 3607, nr 1232A)<br />
Wijk aan Zee 1644-1808, fragm<strong>en</strong>tarisch (band 801.3,<br />
oud-rechterlijk archief Wijk aan Zee, nr 1339)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Registers onroer<strong>en</strong>d goed Beverwijk 1812-1813 (toegang<br />
3769, nrs 578G, 579G <strong>en</strong> 624G)<br />
Register Hondsbosch morg<strong>en</strong>geld 1757-1759 Wijk aan<br />
Du<strong>in</strong> (toegang 3711, nr 45)<br />
Taxatiekohier Beverwijk 1733 (toegang 151.1, nr 544)<br />
Taxatiekohier Wijk aan Du<strong>in</strong> 1733 (toegang 151.1, nr 686)<br />
Taxatiekohier Wijk aan Zee 1733 (toegang 151.1, nr 687)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier 1734 Beverwijk, Wijk aan Zee <strong>en</strong> Wijk<br />
aan Du<strong>in</strong> (toegang 3769, nr 199)<br />
Lijst nieuw gebouwde huiz<strong>en</strong> 1634-1655 (toegang 3769,<br />
nr 198)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier Beverwijk 1595 (toegang 3769, nr 197)<br />
Register Verpond<strong>in</strong>g Beverwijk 1587 (toegang 3769, nr 196)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier Beverwijk e<strong>in</strong>d 16e eeuw, datum onbek<strong>en</strong>d<br />
(toegang 3769, nr 195)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
Beverwijk 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1553 <strong>en</strong> 1557 (toegang 151.1, nr<br />
57 <strong>en</strong> 58)<br />
Beverwijk 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1570 (toegang 151.1, nr 59)<br />
Wijk aan Du<strong>in</strong> 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1553, 1557 <strong>en</strong> 1561 (toegang<br />
151.1, nrs 492-494)
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
56 57<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Wijk aan Du<strong>in</strong> 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1569 (toegang 151.1, nr 495)<br />
Wijk aan Zee 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1544, 1556 <strong>en</strong> 1561 (toegang<br />
151.1, nrs 496-498)<br />
Wijk aan Zee 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1569 (toegang 151.1, nr 499)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Hoofdelijke omslag Beverwijk 1808 (toegang 3769, nr<br />
496)<br />
Liberale Gifte Beverwijk 1747 (toegang 3769, nr 210)<br />
Liberale Gifte Wijk aan Du<strong>in</strong> 1748 (toegang 3711, nr 44)<br />
Kohier<strong>en</strong> 100e, 200e <strong>en</strong> 1000e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Beverwijk (toegang<br />
3769, nr 213)<br />
Kohier<strong>en</strong> 100e <strong>en</strong> 200e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Wijk aan Du<strong>in</strong> (toegang<br />
3711, nrs 41 <strong>en</strong> 42G)<br />
Hoofdgeld (volkstell<strong>in</strong>gregister) Beverwijk 1622 (toegang<br />
3769, nr 202)<br />
Bloem<strong>en</strong>daal<br />
(voor 1811 Aelbrechtsberg, Tetterode <strong>en</strong><br />
Vogel<strong>en</strong>zang)<br />
Bouwdossiers: bij Di<strong>en</strong>st Publieke Werk<strong>en</strong> Bloem<strong>en</strong>daal,<br />
Brouwerskolkweg.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1913-1936 (toegang 2182, nrs<br />
897 <strong>en</strong> 898); 1930-1939 (toegang 2046, nrs 344-406);<br />
vanaf 1931 dossiers op adres geord<strong>en</strong>d (toegang 2371,<br />
nrs 125-172)<br />
Adresboek<strong>en</strong>: 1910 -1974<br />
Bevolk<strong>in</strong>gsregister: 1850-1920 op microfiche <strong>in</strong> kast 07<br />
(tot 1920 op adres geord<strong>en</strong>d)<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: 1926-1936 niet op microfiche, maar als<br />
kaart<strong>en</strong>bakk<strong>en</strong>. Toegang 2330 <strong>in</strong> Kle<strong>in</strong>e Houtweg. Vraag<br />
daar aan de balie.<br />
Volkstell<strong>in</strong>gregisters: 1815, 1829, 1839 <strong>en</strong> 1849 (toegang<br />
3857) Vrag<strong>en</strong> aan balie Jansstraat.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Register van eig<strong>en</strong>domsovergang: 1808-1811 (toegang<br />
184, nr 1088); circa 1812 [tev<strong>en</strong>s met vermeld<strong>in</strong>g aantall<strong>en</strong><br />
deur<strong>en</strong> <strong>en</strong> v<strong>en</strong>sters] (toegang 3843, nr 188G)<br />
Transportregisters: 1580-1811 (toegang 184, nrs 1062-<br />
1089) ORA films 105-107, kast 10.<br />
E<strong>en</strong> klapper op de transport<strong>en</strong> van huiz<strong>en</strong>, landerij<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
buit<strong>en</strong>plaats<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> naam is te v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> <strong>in</strong> de bibliotheek<br />
(depot 44 nr 002798M)<br />
Veilcondities 1662-1808 (toegang 184, nrs 1091 <strong>en</strong><br />
1092) ORA film 107, kast 10<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Gaarboek<strong>en</strong> van verpond<strong>in</strong>g <strong>en</strong> Rijnlands morg<strong>en</strong>geld<br />
1671-1812 - vanaf 1793 gescheid<strong>en</strong> series (toegang<br />
3843, nrs 105-133, 141-149 <strong>en</strong> 150-153)<br />
Taxatiekohier verpond<strong>in</strong>g 1733 (toegang 151.1, nr 547)<br />
Verpond<strong>in</strong>glijst 1730 (toegang 3843, nr 94)<br />
Lijst boerderij<strong>en</strong> <strong>en</strong> lijst blekerij<strong>en</strong> 1730 (toegang 3843,<br />
resp. nr 98 <strong>en</strong> 99)<br />
Leggers Rijnlands morg<strong>en</strong>geld 1656, 1704 <strong>en</strong> 1732 (toegang<br />
3843, nrs 90-92)<br />
Kohier<strong>en</strong> 100e <strong>en</strong> 200e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g (deels met lijst<strong>en</strong> nieuw<br />
gebouwde huiz<strong>en</strong>) 1691-1782 (toegang 3843, nrs 162-<br />
182)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier 1632 (toegang 3843, nr 89G)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Albrechtsberg, Tetterode <strong>en</strong> Vogelzang 1543,<br />
1544, 1558 <strong>en</strong> 1562 (toegang 151.1, nrs 14-16 <strong>en</strong> 433)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g Albrechtsberg, Tetterode <strong>en</strong> Vogelzang<br />
1569 (toegang 151.1, nr 17)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Kohier belast<strong>in</strong>g van 2% op bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 1803/1804,<br />
(toegang 3868, nr 77) (kohier Heemstede omvat ook<br />
Bloem<strong>en</strong>daal)<br />
Personele Quotisatie 1742 (toegang 3843, nr 100)<br />
Won<strong>in</strong>gregister van de schout o.a. t.b.v Familiegeld 1674-<br />
1719 (toegang 3843, nr 104)<br />
<strong>Haarlem</strong>mermeer<br />
(NHA-studiezaal Hoofddorp)<br />
Bouwdossiers: Geme<strong>en</strong>tehuis Hoofddorp.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1855-1909 (toegang 7000, nrs<br />
994-1014); 1910-1945 (toegang 7001, nrs 1275-1283)<br />
Nadi<strong>en</strong> bij geme<strong>en</strong>tedi<strong>en</strong>st.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1855-1860 op adres geord<strong>en</strong>d. Daarna<br />
alfabetisch (tot 1940).<br />
Volkstell<strong>in</strong>gregister: 1859 (toegang 7000, nr 904)<br />
Huisnummerregisters: 1900-1940 (toegang 7001, nrs<br />
1118-1140) [tot 1923 geord<strong>en</strong>d op kadasternummer,<br />
daarna op straat]<br />
Registers nieuwe, verbouwde <strong>en</strong> gesloopte pand<strong>en</strong>: 1885-<br />
1910 (toegang 7000, nrs 741-744); idem 1917-1929<br />
(toegang 7001, nr 884)<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners):<br />
Hoofdelijke omslag kohier<strong>en</strong> 1856-1899 (toegang 7000,<br />
nrs 685-728)<br />
Heemskerk<br />
Bouwdossiers: 1909 – 2000 (toegang 2443); 2001-2010<br />
(toegang 3007) Te raadpleg<strong>en</strong> op locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg.<br />
Digitale database aan de balie. Ook digitaal te raadpleg<strong>en</strong><br />
op geme<strong>en</strong>tehuis Heemskerk.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1927-1998, te raadpleg<strong>en</strong> op<br />
Kle<strong>in</strong>e Houtweg, aldaar papier<strong>en</strong> plaats<strong>in</strong>gslijst (toegang<br />
1424). Balie heeft daarop e<strong>en</strong> database op naam <strong>en</strong><br />
adres.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1850-1939 op microfiche <strong>in</strong> kast 08<br />
(geheel op adres)<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: zijn er niet.<br />
Adresboek<strong>en</strong>: 1960, 1966, 1968 <strong>en</strong> 1972.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Transportregisters: 1557-1811 (toegang 1032, nrs 243-<br />
265) ORA film 35, kast 10.<br />
Veilcondities: 1682-1802, fragm<strong>en</strong>tarisch (toegang 1032,<br />
nrs 272-274)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Kohier grondbelast<strong>in</strong>g 1811 (toegang 1032, nr 74G)<br />
Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 579)<br />
Gaarboek 1734 (toegang 1032, nr 64)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregister 1730 (toegang 1032, nr 64)<br />
Kohier<strong>en</strong> 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1690-1722 (toegang 1032, nr 70)<br />
Kohier<strong>en</strong> 200e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1639, 1672-1678 <strong>en</strong> 1706-1709<br />
(toegang 1032, nr 65)<br />
Verpond<strong>in</strong>gregister 1642 (toegang 1032, nr 67)<br />
Legger landerij<strong>en</strong> <strong>en</strong> eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> 1632 (toegang 1032, nr 62)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1543, 1544, 1557 <strong>en</strong> 1562 (toegang 151.1,<br />
nrs 141-144)<br />
Kohier 10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1561 (afschrift) (toegang 1032, nr 56)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1570 (toegang 151.1, nr 145); Idem (toegang<br />
1032, nr 56)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Kohier<strong>en</strong> Schotgeld 1697-1790; 1802-1812 (toegang<br />
1032, nrs 122 <strong>en</strong> 123)<br />
Lijst aangeslag<strong>en</strong> <strong>in</strong> de Liberale Gift 1747-1749 (toegang<br />
1032, nr 114)<br />
Kohier Familiegeld 1674 (toegang 1032, nr 106)<br />
Kohier<strong>en</strong> Haardsted<strong>en</strong>geld 1604, 1606 <strong>en</strong> 1638 (toegang<br />
1032, nr 101)<br />
Heemstede<br />
Bouwdossiers: Onl<strong>in</strong>e te raadpleg<strong>en</strong> op www.bouwtek<strong>en</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong>.heemstede.nl<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1907-1919 (toegang 3868, nr<br />
730)<br />
Adresboek<strong>en</strong>: 1930 - 1951 <strong>en</strong> 1972. Zie ook adresboek<strong>en</strong><br />
<strong>Haarlem</strong> van 1923 <strong>en</strong> 1926.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1851-1860 op adres geord<strong>en</strong>d (microfiches<br />
kast 08) Daarna alfabetisch.<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: 1918-1939 op microfiche kast 08; 1900<br />
(toegang 3868, nr 1168G).<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Transportregisters: 1628-1810 (toegang 184, nrs 577-<br />
615) ORA films 73-75, kast 10.<br />
Veilcondities: 1603-1811 (toegang 184, nrs 623-626)<br />
ORA film 76, kast 10.<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek 1739-1798 (toegang 3868, nrs 64-66)<br />
Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 581)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier 1733 (toegang 3868, nr 63)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier 1730 (toegang 3868, nr 62)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier 1653 (toegang 151.1, nr 580)<br />
Afschrift verpond<strong>in</strong>gkohier 1632, 1638 (toegang 3305 St<br />
Elsabethsgasthuis, nr 478)<br />
Lijst met aangeslag<strong>en</strong><strong>en</strong> e<strong>in</strong>d 16e of beg<strong>in</strong> 17e eeuw<br />
(toegang 3868, nr 61)<br />
Rijnlands Morg<strong>en</strong>geld (grondbezit):<br />
Registers Morg<strong>en</strong>geld 1676-1799 (toegang 3868, nrs<br />
82-85)<br />
Kohier Morg<strong>en</strong>geld 1596 (toegang 3868, nr 80) (<strong>en</strong> fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
van periode 1577-1581)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1544, 1545, 1553, 1557 <strong>en</strong> 1561 (toegang<br />
151.1, nrs 146-150)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1569 (toegang 151.1, nr 151)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Haardsted<strong>en</strong>geld 1645 (ook B<strong>en</strong>nebroek) (toegang 3868,<br />
nr 71)<br />
Kohier 200e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1644 (toegang 3868, nr 70)<br />
Kohier belast<strong>in</strong>g van 2% op bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 1803/1804 (toegang<br />
3868, nr 77)<br />
Perceelsgewijze reconstructie van Heemstede omstreeks<br />
1500: zie bak F <strong>in</strong> de fichesverzamel<strong>in</strong>g van oud-rijksarchivaris<br />
Groesbeek, op te vrag<strong>en</strong> bij de balie van de<br />
studiezaal. De fiches verwijz<strong>en</strong> naar regest<strong>en</strong> (uittreksels)<br />
die Groesbeek heeft gemaakt van de transportakt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
akt<strong>en</strong> van andere onroer<strong>en</strong>d goed (op andere fiches).<br />
Uitgeest<br />
Bouwdossiers: Won<strong>in</strong>gcartotheek op straatnaam <strong>en</strong> huisnummer,<br />
te raadpleg<strong>en</strong> <strong>in</strong> raadhuis Uitgeest, Middelweg<br />
28. Leges verschuldigd voor <strong>in</strong>zage.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1901-1980 (toegang 1607)<br />
Index op naam <strong>en</strong> adres.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1850-1860 op adres geord<strong>en</strong>d (microfiche<br />
<strong>in</strong> kast 09) Daarna tot 1937 alfabetisch.<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: zijn er niet meer.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Transportregisters: 1580-1811 (toegang 3105, nrs 194-<br />
219) Periode 1639-1694 <strong>in</strong>dices op koper. ORA films<br />
29-32 <strong>in</strong> kast 10.<br />
Verlijboek<strong>en</strong> 40e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g op verkoop onroer<strong>en</strong>d goed<br />
1684-1798 (toegang 1052, nrs 471-474)<br />
Veilcondities: 1784-1810 (toegang 3105, nrs 237-239)<br />
ORA film 34 <strong>in</strong> kast 10
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
58 59<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Overzicht voor andere geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Verpond<strong>in</strong>gleggers 1743-1806 (-1832?): (toegang 1052,<br />
nrs 397, 398, 399G <strong>en</strong> 1281G) Op nr 399 is e<strong>en</strong> naamklapper<br />
op de studiezaal.<br />
Taxatiekohier (landelijk) 1733 (toegang 151.1, nr 663)<br />
Taxatiekohier (plaatselijk) [gedateerd 1741] (toegang<br />
1052, nr. 394)<br />
Kohier haardsted<strong>en</strong>geld 1628 (toegang 1052, nr 389)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1543, 1553, 1557 <strong>en</strong> 1562 (toegang 151.1,<br />
nrs 405-408)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1569 (toegang 151.1, nr 409)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Belast<strong>in</strong>g van ‘drie miljo<strong>en</strong>’ 1808 (toegang 1052, nr 493)<br />
Schotgeld (plaatselijke omslag) 1775, 1785-’86 <strong>en</strong> 1801-<br />
1806 (toegang 1052, nr 384)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1702-1743 (toegang 1052, nrs 461-464)<br />
Legger 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1690-1724 (toegang 1052, nr 1283)<br />
400e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g, of ‘dubbele 200e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g’ 1676, 1677 <strong>en</strong><br />
1682 (toegang 1052, nr 485)<br />
Kohier<strong>en</strong> 200e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1625-1679 (toegang 1052, nrs<br />
475-479)<br />
Personele Quotisatie’ (1670?) (toegang 1052, nr 487)<br />
1000e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g, 1654 (toegang 1052, nr 486)<br />
Uithoorn<br />
(voorhe<strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s Tham<strong>en</strong>)<br />
Bouwdossiers: op geme<strong>en</strong>tehuis.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: op geme<strong>en</strong>tehuis.<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1850-1910 is geheel alfabetisch geord<strong>en</strong>d<br />
op naam van de hoofdbewoner (microfiches <strong>in</strong> kast<br />
09)<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: 1910-1940 op microfiche <strong>in</strong> kast 09.<br />
Pat<strong>en</strong>tregisters: 1889-1893 (toegang 2336/band 601A,<br />
nr 492) Zie ook verpond<strong>in</strong>gkohier<strong>en</strong> 1814-1820<br />
Kadasterleggers: kantoor Amsterdam. Zie toegang 623.<br />
Registers van verbouwde <strong>en</strong> nieuw gebouwde pand<strong>en</strong>:<br />
1850-1887 (toegang 2336/band 601A, nrs 478-480)<br />
Transportregisters:<br />
Tham<strong>en</strong> 1730-1811 (toegang 184, nrs 879-880) ORA<br />
films 95-96.<br />
Uithoorn 1760-1811 (toegang 184, nr 886) ORA films<br />
96-97.<br />
Veilcondities:<br />
Tham<strong>en</strong> 1767-1797 (toegang 184, nr 882) ORA film 96.<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier<strong>en</strong> Uithoorn 1812-1816 (toegang 2336<br />
-band 601A, nrs 147 <strong>en</strong> 148)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier Tham<strong>en</strong> 1819-1820 (toegang 2336<br />
-band 601A, nr 168)<br />
Belast<strong>in</strong>g op huiz<strong>en</strong> Tham<strong>en</strong> 1749-1756 (toegang 2336<br />
-band 601A, nr 25)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Personele Quotisatie Uithoorn 1764-1775,1790-1805<br />
(toegang 2336/band 601A, nrs 77 <strong>en</strong> 78)<br />
Dorpslast<strong>en</strong> Tham<strong>en</strong> 1810-1811 (toegang 2336 -band<br />
601A, nr 28)<br />
Schot- <strong>en</strong> damgeld Kerf (Stichts Kudelstaart) 1747-1800<br />
(toegang 2336/band 601A, nrs 100-102)<br />
Vels<strong>en</strong><br />
Bouwdossiers: 1900-1991 (toegang 1436) Te raadpleg<strong>en</strong><br />
op locatie Kle<strong>in</strong>e Houtweg. Digitale database aan de balie.<br />
Ook digitaal te raadpleg<strong>en</strong> op geme<strong>en</strong>tehuis <strong>in</strong> IJmuid<strong>en</strong>.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: 1894-1925 (toegang 3331, nrs<br />
961-989); 1926-1939 (Toegang 1821, nr A 946); 1933-<br />
1949 (toegang 1821, nrs B 744-746)<br />
Register H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 1875-1936 (toegang<br />
3331, nr 960)<br />
Adresboek<strong>en</strong>: 1930-1976<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1826 <strong>en</strong> 1848-1904 op adres geord<strong>en</strong>d<br />
(microfiches <strong>in</strong> kast 09)<br />
Wijkregisters: vanaf 1891(?), toegang 3331, nrs 951<br />
(Santpoort), 952 (IJmuid<strong>en</strong> wijk C). 953 IJmuid<strong>en</strong> wijk M,<br />
954 (Vels<strong>en</strong>), 955 (IJmuid<strong>en</strong>)<br />
Staat van Bevolk<strong>in</strong>g: 1807 (met veestapel, landbezit, huur<br />
etc) (toegang 3701, nr 325)<br />
Kadastrale kaart<strong>en</strong> van de geme<strong>en</strong>te (s<strong>in</strong>ds 1905): op<br />
microfiche <strong>in</strong> kast 09<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Register gebouwde eig<strong>en</strong>domm<strong>en</strong>: 1817-1832 (toegang<br />
3331, nr 994G)<br />
Register van deur<strong>en</strong> <strong>en</strong> v<strong>en</strong>sters: 1810-1811 (toegang<br />
3701, nr 200)<br />
Transportregisters: 1567-1811 (toegang 3108, nrs 954-<br />
973 <strong>en</strong> 977) ORA films 113-114 <strong>in</strong> kast 10. Klapper op<br />
studiezaal <strong>in</strong> band 712 <strong>en</strong> kaart<strong>en</strong>bak met fiches.<br />
Veilcondities: 1720-1811 (toegang 3108, nrs 1008-1016)<br />
ORA film 115-117 <strong>in</strong> kast 10. Klapper <strong>in</strong> kaart<strong>en</strong>bak op<br />
studiezaal.<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Verpond<strong>in</strong>g 1704-1813 (toegang 3701, nrs 112-118G,<br />
119) Vanaf 1734 altijd g<strong>en</strong>ummerde huiz<strong>en</strong> met bijbehor<strong>en</strong>d<br />
land erbij geboekt.<br />
Nieuw Getimmert<strong>en</strong> 1633-1811 (toegang 3701, nrs 122-<br />
124)<br />
Taxatiekohier 1733 (landelijk) (toegang 151.1, nr 667)<br />
Taxatieregister 1730 (plaatselijk) (toegang 3701, nr 121)<br />
Verpond<strong>in</strong>g 1584 (toegang 3701, nr 111)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1543, 1544, 1553, 1557 <strong>en</strong> 1561 (toegang<br />
151.1, nrs 419-423)<br />
100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1570 (toegang 151.1, nr 424)<br />
Pat<strong>en</strong>tregisters: 1806-1810 (toegang 3701, nrs 186-190)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Aanslag Ambachtslast<strong>en</strong> 1735-1805 (toegang 3701, nrs<br />
214-270)<br />
Personele Quotisatie 1745--1748 (toegang 3701, nr<br />
994G)<br />
Zandvoort<br />
Bouwdossiers: 1898 – hed<strong>en</strong>. Ter <strong>in</strong>zage bij Bouw- <strong>en</strong><br />
Won<strong>in</strong>gtoezicht, Raadhuis Zandvoort.<br />
H<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong>: bij geme<strong>en</strong>te.<br />
Register van h<strong>in</strong>derwetvergunn<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 1893-1921 (toegang<br />
2232, nrs 3034-3039)<br />
Bevolk<strong>in</strong>gregister: 1860-1937 is geheel op naam hoofdbewoner<br />
geord<strong>en</strong>d (microfiches <strong>in</strong> kast 09).<br />
Won<strong>in</strong>gkaart<strong>en</strong>: zijn er niet meer.<br />
Kadasterleggers: kantoor <strong>Haarlem</strong>. Zie toegang 623.<br />
Transportregisters: 1590-1811 (toegang 184, nrs 1114-<br />
1121) ORA film 119, kast 10.<br />
Veilcondities: 1799-1810 (toegang 184, nr 1123) ORA<br />
film 119, kast 10.<br />
Verpond<strong>in</strong>gregisters:<br />
Taxatiekohier 1733 (toegang 151.1, nr 688)<br />
Verpond<strong>in</strong>gkohier 1730 (1797) (toegang 3061, nr 65)<br />
Verpond<strong>in</strong>gboek<strong>en</strong> 1741-1795 (toegang 3061, nrs 66G-<br />
69G)<br />
Registers van de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g:<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1553 (toegang 3061, nr 63)<br />
10e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g 1543, 1544, 1553 <strong>en</strong> 1557 (toegang 151.1,<br />
nrs 14-15 <strong>en</strong> 500-501)<br />
Welstandsheff<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> omslaglijst<strong>en</strong> (bewoners), doorgaans<br />
topografisch geord<strong>en</strong>d volg<strong>en</strong>s looproute:<br />
Omslag voor de brandspuit 1819 (toegang 3061, nr 1062)<br />
Kohier belast<strong>in</strong>g van 2% op bezitt<strong>in</strong>g<strong>en</strong> 1803/1804,<br />
toegang 3868, nr 77 (kohier Heemstede omvat ook Zandvoort)<br />
Kohier 100e p<strong>en</strong>n<strong>in</strong>g/Familiegeld 1674 (toegang 3061,<br />
nr 64 <strong>en</strong> 81)
60<br />
<strong>Handleid<strong>in</strong>g</strong> historisch <strong>huiz<strong>en</strong>onderzoek</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>Haarlem</strong> (<strong>en</strong> omligg<strong>en</strong>de geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>)<br />
Colofon<br />
Colofon<br />
Deze gids is e<strong>en</strong> uitgave van het Noord-Hollands Archief<br />
Postbus 3006, 2001 DA <strong>Haarlem</strong><br />
www.noord-hollandsarchief.nl<br />
<strong>in</strong>fo@noord-hollandsarchief.nl<br />
Afbeeld<strong>in</strong>g<strong>en</strong> afkomstig uit de collecties van het Noord-<br />
Hollands Archief <strong>en</strong> van Kunsthandel Pieter Overdu<strong>in</strong><br />
(omslag)<br />
Tekst <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
Kees van der Wiel<br />
Redactie<br />
Hans van Felius <strong>en</strong> Ilse Kald<strong>en</strong>bach<br />
Fotografie<br />
Paul Maess<strong>en</strong><br />
Vormgev<strong>in</strong>g<br />
PICADIA – Michael Kolf, bno<br />
opmaak<br />
Ivar Hamel<strong>in</strong>k<br />
Drukwerk<br />
Blurb<br />
© Kees van der Wiel <strong>en</strong> Noord-Hollands Archief<br />
<strong>Haarlem</strong>, augustus 2014