CLB1509

Oude Trekker Club vzw
De taaie PK-wroeters van het eerste uur
www.oldtimertractorclub.be
september 2015
Uitgifte kantoor: 8560 Wevelgem
P2A8675
VU: Wim Roelant
‘t Rivierenhof 82
9990 Maldegem

CLUB INFO
Voorzitter
Ondervoorzitter &
Penningmeester
Erevoorzitter
Erevoorzitter
Dienstdoend
penningmeester
Secretaris
Hoofdredacteur
tijdschrift
Medewerker
tijdschrift
Medewerker
tijdschrift
Medewerker
tijdschrift
Medewerker
Medewerker
Internetbeheer
Medewerker
Medewerker
Oude Trekker Club VZW
De Taaie pk-wroeters van het eerste uur
Zuidstraat 25 - 8800 Roeselare
Bank FORTIS 001 -2567834-29
Stichter Daniël Bonte
Erevoorzitters Achiel Ide &
Robert Vandaele
Voorzitter Geert Declercq
Ondervoorzitter Gerard Goemaere
Directeur PCLT Niek Marijsse
Zuidstraat 25 - 8800 Roeselare
Geert Declercq
Ruitjesbosstraat 52
8820 Torhout
Gerard Goemaere
Ter Klare 1 7
8554 St-Denijs
Robert Vandaele
Stationsstraat 1 32
8780 Oostrozebeke
Achiel Ide
Bosveldstraat 2
8750 Zwevezele
Natasja Samyn
Maria V. Bourgondiëstraat 48
8870 Izegem
Sofie Ramon
Ruitjesbosstraat 52
8820 Torhout
Wim Roelant
‘t Rivierenhof 82
9990 Maldegem
Pieter Lapeire
Pastoriekouter 1 6
8501 Bissegem
Carl Devlies
Sneppestraat 5
8560 Wevelgem
Dries Vervaele
Kasteelstraat 22
881 0 Lichtervelde
Hollevoet Christa
Spoorwegstraat 24
821 0 Veldegem
Tim De Reu
Markegemsesteenweg 62
8720 Dentergem
Brecht Demeulenaere
Oosthoekstraat 1 1
8850 Ardooie
Wesley Pynnebrouck
Brugseweg 94
8920 Poelkapelle
Stijn Debruyne
Doornstraat 1 3
8820 Torhout
declercq.geert@
telenet.be
gerardgoemaere@
skynet.be
robertvandaele
@hotmail.com
natasja.samyn
@gmail.com
sofie.ramon
@telenet.be
wim.roelant
@telenet.be
lapeirepieter
@gmail.com
carl.devlies
@telenet.be
driesvervaele
@hotmail.com
chr.devoshollevoet
@hotmail.com
timdereu
@hotmail.com
b.demeulenaere
@gmail.com
wesley.pynnebrouck
@telenet.be
stijn.debruyne
@khbo.be
de Deutz DX 430
op de show in Nordhorn
050/22 02 23 0491 /61 04 1 3
056/22 42 26 0475/52 04 49
056/66 57 06 0477/42.82.55
051 /61 1 3 92 0476/54.74.52
051 /30 27 77
050/22 02 23
056/32 40 05
(na 1 8:00 uur)
0479/81 .62.1 9
0485/36.59.75
0470/82.1 3.07
051 /43.84.91 0472/56.72.68
050/27.80.97 0478/69.88.04
051 /63.68.32 0476/70.84.46
051 /74.41 .1 3 0472/28.1 8.78
050/21 .77.95
0494/87.36.60
CONTACT
PERSONEN
Limburg
Jozef Gheysens
Populierenstraat 1 6
Gelmen
011 /48 1 8 93
0473/37 38 87
Antwerpen
Frans Dhaeyere
Galgeveld 1 5
2200 Noorderwijk
01 4/21 45 09
Wallonië
Joseph Vervaeke
Georges Reynens 1 9
7090
Braine-le-Comte
Contact PCLT
Marleen Vervenne
marleen.vervenne
@pclt.be
051 /245884
0474/867727
Redactie:
Wim Roelant
‘t Rivierenhof 82
9990 Maldegem
2
Lidgeld: 28 €
via overschrijving op BIC GEBA BE BB of IBAN BE26 001 2 5678 3429
of rek.nr. 001 -2567834-29, op naam Oude Trekker Club, vermeld lidgeld 201 5.
Contact: Natasja Samyn

INHOUD nr. 3 - september 201 5 - jaar 33
2 Leden van het bestuur
1 8 Stationaire motoren: ploegen met een lier
3 Voorwoord van de voorzitter
5 Geschiedenis Deutz - deel 1
8 Clubactiviteiten
1 2 Ten huize van... Jozef Vanpuyvelde
1 4 Geschiedenis Laverda - deel 3
1 7 Restauratie Samecar - deel 2
21 De oude doos: loonwerken Vansteelant
24 Dieselinspuitsystemen - deel 4
26 Uniek: de Moline Universal Tractor
28 Agenda
30 Uw foto in het blad
31 -32 Te Koop - Gevraagd - PCLT Roeselare
VOORWOORD VAN DE VOORZITTER
‘De oogst geschoren, de winter geboren.’ Dit oude spreekwoord is dezer dagen wel van toepassing, want
de graanoogst ligt ondertussen al een paar maand achter ons, en ondertussen worden ook volop maïs,
aardappelen en bieten gerooid. Niet overal werd het graan met moderne machines gedorsen, nee, her en
der werd tijdens dorsfeesten op de aloude wijze gewerkt, en die nostalgie doet ons, liefhebbers van
erfgoed, meer dan deugd.
VOORWOORD VAN DE VOORZITTER
Hoewel we ondertussen al eind in de kalender voor 2015 opgeschoven zijn, staan er voor ons nog een paar
belangrijke activiteiten op het programma.
Allereerst hebben we de 6e OTC-quiz in zaal Thor op zaterdag 10 oktober. Deelnemen is hier belangrijker
dan winnen, laat dat de achterliggende gedachte zijn. Los in dit nummer vindt u een
inschrijvingsformulier, stuur dit zo snel mogelijk terug, dan bent u zeker van deelname.
Op zaterdag 24 oktober is er dan onze traditionele najaarsbusreis. Dit jaar blijven we in eigen contreien en
ontvangen we graag onze collega’s van OTMV Noord Brabant uit Nederland.
VETERAN TRACTOR SHOW 2016
Onze show is natuurlijk het hoogtepunt binnen de werking van onze club. Ik wil u hierbij nog eens
oproepen, het weekend van 7 en 8 mei 2016 vrij te houden, want dan zal de Veteran Tractor Show 2016
plaatsvinden. Op een 5 hectare groot terrein aan de Bosdreef te Torhout brengen we u opnieuw een
staalkaartje van wat er in België en in de ons omringende landen aan moois in de wereld van
landbouwerfgoed leeft.
Centrale thema’s tijdens deze editie zullen, zoals u al weet, de merken Same, Deutz en Fahr zijn. Dat deze
tractorbouwers naast hun standaardmateriaal ook heel wat curiosa gebouwd hebben, zal tijdens deze
tweedaagse meer dan duidelijk worden. De geschiedenis van Deutz vindt u verderop in dit nummer, de
restauratie van de Samecar wordt in dit nummer ook vervolgd.
We willen bij deze iedereen nu al uitnodigen om zijn tractor, stationaire motor of werktuig tegen onze
show klaar te maken, zodat ook u uw materiaal aan de vele bezoekers kunt voorstellen.
3

Net als drie jaar geleden rekenen we op de komst van onze vrienden uit het Verenigd Koninkrijk en we
hebben ook contacten om een aantal Franse en Nederlandse verzamelaars met hun materiaal naar onze
show te krijgen. Vertel het nu al door aan uw vrienden en kennissen, zodat zij dit unieke evenement niet
moeten missen!
VOORWOORD VAN DE VOORZITTER
PRIJSVRAAG
We kregen helaas geen juiste antwoorden op onze prijsvraag van juni. De opdracht was dan ook alles
behalve gemakkelijk. Misschien gaat er bij sommigen van jullie wel een belletje rinkelen als ik zeg dat dit
voertuig wel eens verband zou kunnen houden met een van de drie thema’s op onze show volgend jaar…
Bij leven en welzijn graag tot op een van onze volgende evenementen.
Geert Declercq
Met ontstentenis vernamen wij het overlijden van OTL-bestuurslid Eric
Rottiers. Eric was een ‘allroundmens’, die niet alleen de school van het leven
had gevolgd , maar op een zachte, sympathieke manier zijn passie voor oude
tractoren met andere mensen wilde delen. Zijn voorkeur ging daarbij uit naar
de tractoren van het merk David Brown en Unimog, maar hij was ook ruim
‘gedocumenteerd’ over andere merken. We zullen hem blijven herinneren als
een minzame, aangename man en willen allen die hem dierbaar waren in deze
moeilijke tijden onze diepste blijken van diep medeleven aanbieden.
Oos thoeks traat 1 1
8 8 5 0 Ardooie
4

Beknopte geschiedenis van Deutz - deel 1 -
De grote krijtlijnen van de geschiedenis van Deutz.
De motorenfabriek van Deutz AG wordt aanzien als de oudste ter wereld. Ze werd opgericht door Eugen
Langen (° 9 oktober 1833 in Köln; † 2 Oktober 1895 nabij Elsdorf (Rheinland) en Nicolaus August Otto
(° 10 juni 1832 in Holzhausen an der Haide in Taunus; † 26 januari
1891 in Köln), en heette aanvankelijk N. A. Otto en Cie.
Otto ontwikkelde, hoewel hij geenszins technisch geschoold was, een
atmosferische gasmotor door het verder uitwerken en perfectioneren
van de plannen van Lenoir uit Frankrijk, die beschouwd wordt als de
grondlegger van de verbrandingsmotor. Het was Langen, ingenieur van
opleiding, maar vooral een voorname suikerfabrikant en geldschieter,
die erin slaagde om het motorprincipe van Otto om te zetten tot een
meer economische machine. Hun allereerste gasmotor werd
voorgesteld op de wereldtentoonstelling van 1867 in Parijs, waar hij de
gouden medaille in de wacht sleept. Hij werd er ook meteen verkocht,
maar in 1875 teruggekocht als een collectors item. (Voor de werking
van de atmosferische gasmotor van Otto, zie het artikel van Pieter Lapeire in ons clubblad van september
2009).
Geschiedenis Deutz - deel 1
In 1869 trad een nieuwe partner toe, Ludwig August Roosen-Runge, en werd een naamsverandering
doorgevoerd, nl. "Köhl Deutz", genaamd naar het stadsdeel Deutz in Keulen (= Köhl) waar de nieuwe
fabriek werd gebouwd. Er werden ook motoren gebouwd in Engeland, in een licentieovereenkomst met
Crossley.
In 1872 kwam er opnieuw een naamsverandering, nl. "Gasmotoren-Fabrik Deutz AG" (GFD), waarbij
Emil Pfeifer, een grootaandeelhouder in de suikerindustrie, tot aan zijn dood in 1889 de eerste voorzitter
werd van het bestuur.
Bekende werknemers uit die tijd waren o.a. Gottlieb Daimler en Wilhelm Maybach, die beiden later de
fabriek verlieten en hun eigen weg gingen.
In 1876 slaagde Nicolas August Otto (zie foto) erin om zijn viertaktmotor op punt te stellen. Deze motor,
de zogenaamde 'Otto-motor' kon op meerdere gasvormige brandstoffen draaien. Het rendement was
dermate beter dan dat van de atmosferische motor dat ze onmiddellijk in productie
worden genomen. Het succes was overdonderend en vanaf dan breidde de fabriek
gestaag uit. Crossley bouwde eveneens deze motoren in licentie voor Engeland en zijn
talrijke kolonies.
Daarnaast stichtte GFD in 1877 een filiaal in Philadelphia (USA), de firma Schleicher,
Schumm & Co, waar eveneens de bouw van Otto-motoren voor het Amerikaanse
continent werd opgestart.
De productie van atmosferische gasmotoren werd in 1882 stopgezet: de verkoop was
op zéér korte tijd op quasi nul gevallen. Er werden er 2649 van gebouwd.
In 1884 werkte N. A. Otto een magneto-ontsteking op laagspanning uit, zodat de Otto-motor voortaan ook
met vloeibare brandstoffen zoals benzine kon werken. Het was echter Robert Bosch die de magneto
perfectioneerde, en daarmee ook de basis van zíjn levenswerk legde. In 1886 liepen er jaarlijks al ruim
1000 motoren per jaar van de band!
Vanaf 1892 (tot 1970 !) bouwde Deutz locomotieven, tot 1927 met Otto-motoren, erna met dieselmotoren.
Ook in 1892 ging Deutz (ing. Langen) niet in op het voorstel van Rudolf Diesel om zijn patent uit te
bouwen, wegens, in zijn ogen, niet haalbaar! Diesel zocht dan maar een andere constructeur en vond die in
het bedrijf M.A.N.
5

Geschiedenis Deutz - deel 1
6
Het was pas in 1897, nadat zowel Otto als Langen overleden waren, dat Deutz (GFD), Machinenfabrik
Ausburg en staalfabrikant Krupp een akkoord sloten om samen dieselmotoren te bouwen, noodgedwongen
onder licentie van M.A.N. dat wél een Diesel-licentie had en waar Rudolf Diesel het grootste deel van zijn
experimenten had uitgevoerd.
In 1898 kwam zo de eerste dieselmotor tot stand die zonder kruishoofd tussen krukas en cilinder werkte.
Vanaf dan bouwde men ook stationaire dieselmotoren. In 1901 maakte GFD echter een einde aan de
licentie-overeenkomst met Rudolf Diesel. Er stonden nog teveel kinderziektes in de weg om de
dieselmotor toen al te commercialiseren. Toen op 28/02/1907 het patent van Diesel verstreek, startte GFD
echter de productie van dieselmotoren onmiddellijk weer op. Dat leidde zeer snel tot de eerste diesels die
geen compressor meer hadden om de brandstof in te spuiten. De nieuwe motoren waren nu voorzien van
voorkamers en van 'injectiepompen', de voorlopers van wat we nu kennen.
Deutz leverde ook de motor voor de eerste gemotoriseerde brandweerwagen te wereld, gebouwd door de
firma Grether. Tussen 1906 en 1913 bouwde Deutz in nauwe samenwerking met Bugatti ook een beperkt
aantal (ongeveer 50) auto's, doch de samenwerking verliep niet zo vlot, en Bugatti ging zijn eigen weg
verder.
Gedurende de Eerste Wereldoorlog werden in 1916, volgens de plannen van Josef Vollmer, de eerste
vrachtwagens gebouwd, 3400 stuks
voor het Duits leger, met een
laadvermogen van 5 ton, alsook, naar
het einde van de oorlog toe, enkele
"Deutzer Trekker"; dat zijn speciale
tractoren voor de Duitse artillerie.
In 1927 begon de bouw van de MTH
(zie foto), de eerste in serie gebouwde
Deutz-tractor voor de landbouw. In
1931 volgde de MTZ, die voor de
landbouw beduidend beter geschikt
was.
De grootste uitbreidingen gebeurden
echter door overnames en fusies. In
1921 werd met Motorenfabrik Omstreeks 1910 bouwt Deutz om en bij de 4500 motoren op jaarbasis.
Oberursel een samenwerking
afgesloten, zodat vanaf toen ook vliegtuigmotoren (Gnome-Rhone motoren, o.a. in Fokker vliegtuigen) tot
het programma behoorden. De bedrijfsnaam veranderde hierbij in 'Motorenfabriek Deutz AG'. Vanaf 1924
werden er in Oberursel diesels met voorkamer gebouwd.
In 1930 volgde een fusie van Motorenfabrik Deutz AG met Maschinenebauanstalt Humboldt, een
fabrikant van locomotieven in Köhl-Kalk, en werd Motorenfabrik Oberursel AG ook volledig in de fusie
opgenomen. Peter Klöckner, vice-voorzitter bij Motorenfabrik Deutz, had sinds 1915 ook het
voorzitterschap bij Humbolt, zodat de fusie vrij vlot verliep. De fusienaam werd Humbolt-Deutz AG.
In 1936 nam Humbolt-Deutz het noodlijdende Magirus in Ulm
over, dat tal van nutsvoertuigen bouwde, in de eerste plaats
brandweerwagens, en dus tal van motoren nodig had. De
overname leidde tot de nieuwe merknaam Magirus-Deutz, en
hiermee kwam Deutz eensklaps zelf prominent in de wereld
terecht van de nutsvoertuigen zoals bussen, vrachtwagens en
brandweerwagens.
In 1938 ontstond door een samenwerkingsovereenkomst met
Knöckner-Werke AG uit Duisburg de firma Knöckner-Humbolt-
Deutz (= KHD). Ook nog in 1938 sloot het pas opgerichte KHD een andere overeenkomst af met
Isselburger Hütte, een ijzerverwerkend bedrijf dat naast machines o.a. ook exclusief de briefbussen voor
de Duitse Post, maar daarnaast ook vuurtorens maakte. In 1939 nam KHD het bedrijf volledig over.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog draaide KHD hoofdzakelijk voor de Duitse oorlogsmachine, maar tegen
1944 kwam het er toch toe een nieuwe luchtgekoelde dieselmotor te ontwikkelen. Na de oorlog waren de
eerste vrachtwagens nog uitgerust met watergekoelde motoren, doch vanaf 1948 werden ze uitsluitend met
de nieuwe luchtgekoelde motoren geleverd.
Na een samenwerkingsakkoord in 1953 met Vereinigte Westdeutsche Waggonfabriken AG (Westwaggon)
in Mainz en de overname ervan kwam Deutz ook enkele jaren actief in de wagonbouw. De bouw van de
bussen van Magirus-Deutz werd daarbij overgebracht van Ulm (Magirus) naar Mainz, waar Westwaggon
gevestigd was.
Vanaf 1962 verwierf KHD meer en meer aandelen (tot 25%) in Fahr AG in Gottmadingen, en in 1969 nam
KHD ook de onderdelenvoorziening voor Güldner van de firma Linde over. Güldner was reeds voor een
groot deel in handen van Fahr. Hierbij liep de productie van Fahr tractoren ten einde,
en werden er nog enkele jaren Deutz tractoren op de site van Fahr gebouwd.
In 1970 nam KDH ook nog Ködel & Böhm (merknaam 'Köla') in Lauingen over en
bracht het bestuur ervan naar Gottmadingen over.
Grote investeringen in nieuwe bus- en vrachtwagenmodellen, alsook de
noodzakelijke bouw van een nieuwe en moderne vrachtwagenfabriek draaiden echter
op een zware financiële aderlating voor KHD uit. De locomotievenbouw werd
daarom in 1970 afgestoten.
Geschiedenis Deutz - deel 1
In 1974 kon KHD nog een contract met Rusland voor de bouw van tienduizend
vrachtwagens afsluiten, doch de algemene trend was onmiskenbaar een neerwaartse. De luchtgekoelde
motoren raakten verouderd en waren niet meer tegen de nieuwe compactere motoren van de concurrentie
opgewassen, veelal uitgerust met turbo en intercooler, een trend die de luchtgekoelde motoren niet meer
aankonden. Bijkomend probleem was het helse lawaai van motor en koelturbine, en het in toom houden
van de verbrandingstemperatuur en de daaruit volgende uitstoot van schadelijke stoffen in de
uitlaatgassen. Daarom zocht Magirus-Deutz een partnership, dat het na lang onderhandelen met Daimler-
Benz afrondde. Dit leidde uiteindelijk vrij snel tot een totaal nieuw concern, nl. IVECO, dat feitelijk
meerdere constructeurs van vrachtwagens groepeerde. KHD had aanvankelijk 20% van de aandelen, Fiat
de rest.
KHD verkocht enkele jaren later die aandelen aan Fiat, toen het zich als motorfabrikant op de
Amerikaanse markt wilde toespitsen. De luchtgekoelde motoren van de Europese aanbieder werden daar
echter niet met open armen ontvangen - we kunnen eerder van een regelrechte ramp spreken. De handel
verliep stroef en moeizaam, en kwam eigenlijk nooit van de grond.
In 1975 werd de machinefabriek Fahr volledig overgenomen, en kwam Deutz in 1977 op de
landbouwmarkt onder de merknaam Deutz-Fahr.
KHD nam in 1985 Motorwerk Mannheim (MWM) over, alsook de landbouwafdeling van Allis-Chalmers.
Ze werd vanaf toen Deutz-Allis genoemd, maar werd 5 jaar later weer aan Allis-Gleaner Corporation
verkocht. Die laatste overname was immers een zware miskleun in de hoop om ook op de Amerikaanse
markt een stevige voet aan wal te krijgen. Wat Deutz niet lukte, groeide daarna, na de verkoop door KHD,
uit tot één van de grootste concerns ter wereld nu, nl. AGCO, met onder andere de merken White
(tractoren), Gleaner (maaidorsers), Hesston (hooi- en stropersen), en ten slotte de Europese tractoren
Massey-Ferguson, Valtra en Fendt.De financiële gevolgen waren groot, maar ook deze van het algemene
wanbeheer, dat KHD in de jaren 1980 kenmerkte, onder 'leiding' van vooral Dobo Liebe , maar ook van
Karl-Josef Neukirchen.
Fahr was het eerste slachtoffer van de drastische besparingen die nu volgden. In 1984 werden de gieterijen
van de Fahr-site in Stockach, de grootste van Duitsland, gesloten. In 1988 volgde moederfabriek in
Gottmadingen, die aan de Nederlandse Greenland-groep, bekend van onder andere Vicon, Triolet en PZ,
7

verkocht werd. Greenland maakte voortaan in Gottmadingen zijn bestaande machines, deels in de Deutz-
Fahr kleuren, en verdeelde die dan via het bestaande Deutz-Fahr dealernet.
Greenland en Gottmadingen kwamen in 1998 in handen van het Noorse Kverneland, doch er bleef een
overeenkomst om machines in de Deutz-Fahr kleuren ten behoeve van het Deutz-Fahr netwerk te leveren.
Ook Madingen moest zwaar inboeten, en er bleven uiteindelijk nog enkel de maaidorsers Deutz-Fahr over,
alsook het ruime kennis- en testcentrum daar, dat zelfs nu nog bestaat. Het was intussen in handen
gekomen van het Amerikaans/Italiaanse AGCO. Er worden nu maaidorsers gemaakt voor de merken
Laverda, Fendt en MF. (Zie ook artikel van Stijn Debruyne elders in deze editie)
Geschiedenis Deutz - deel 1
In 1995 verkocht KHD de landbouwafdeling - althans wat er nog van over bleef - en de merknaam Deutz-
Fahr aan de groep SAME in Italië. Zo kwamen KHD Agrartechnik GmbH in Keulen en KHD
Erntesysteme GmbH in Lauingen in Italiaanse handen. De nieuw firmanaam wordt nu 'Same Deutz-Fahr
S.p.A' (= SDF). De afdelingen in Keulen werden kort daarna gesloten en naar Lauingen overgebracht. De
afdeling maaidorsers werd door Same aan zijn lot overgelaten, en ging schier ten onder, tot het aan
Dronningborg Denemarken, dat onder de vlag van AGCO zit, verkocht werd. De naam Deutz-Fahr bleef
behouden, doch de productie ging volledig naar Dronningborg.
In 1997 veranderde de naam KHD in kortweg 'Deutz AG', waarmee Deutz zich nu terug volledig op zijn
oorspronkelijke taak, nl. motoren bouwen, kon toespitsen.
Veel tijd om zijn wonden te likken kreeg het niet, want het jarenlange wanbeheer en het niet-uitvoeren van
de broodnodige investeringen in vernieuwing en productontwikkeling maakten dat Deutz inzake moderne
en energiezuinige dieselmotoren hopeloos achterop hinkte. De luchtgekoelde motoren waren definitief
achterhaald, en er werden in versneld tempo nieuwe olie- en watergekoelde motoren ontwikkeld, die
aanvankelijk nogal wat zogenaamde kinderziektes bleken te hebben, de ene al wat groter dan de andere.
Het nieuwe Deutz gaat tegenwoordig de nieuwe uitdagingen weer vol zelfvertrouwen aan, ondanks haar
moeilijke tweede start met uiterst fragiele motoren.
Wordt vervolgd...
Carl DEVLIES
Onze clubactiviteiten in de kijker
Busreis Panningen 25/07
Traditioneel gaan we elk jaar met de bus naar de show van de HMT te Panningen, dit jaar was dat op
zaterdag 25/07. Het weer liet zich niet van zijn beste kant zien maar tussen de regenbuien en de rukwinden
door was het toch mogelijk om er het vele moois te bekijken. Naast de honderden tractoren,
stoommachines, stationaire motoren en werktuigen waren er nog tal van andere bezienswaardigheden
zoals oude ambachten en diverse curiositeiten. De uitgebreide
onderdelenmarkt is goed voor uren snuffelplezier naar dat
ontbrekende onderdeel of gereedschap om de restauratie van
je trekker verder te kunnen zetten. Ook voor de liefhebbers
van miniaturen was er keuze te over.
Thema dit jaar was het Italiaanse merk Fiat, waarvan er vele
tientallen modellen te zien waren.
8

Een indrukwekkende lading Lanz-tractoren, allemaal op
rupsbanden.
Knap en verfijnd houtsnijwerk: een prachtige Fordson op
schaal nagemaakt in hout.
Clubactiviteiten
Een imposante “The Minneapolis” stoomtrekker rijdt haast
geruisloos over het showterrein.
De show te Panningen is een vaste waarde voor de liefhebbers van landbouwerfgoed en het blijft dan ook
absoluut de moeite waard om deze te bezoeken.
Pieter Lapeire
Busreis Nordhorn 08/08
Nieuw op de kalender dit jaar was de busreis naar Nordhorn op zaterdag 8 augustus. Dit plaatsje ligt
nauwelijks vijftien kilometer over de grens met Nederland, en het Tierpark vormt er jaarlijks het toneel
voor een van de grootste oldtimertractorshows van Europa.
Dit jaar stonden de merken Deutz en Fahr centraal op de
Historischer Feldtag. Wie de show ooit al eens bezocht
heeft, of via de media een en ander heeft bekeken, weet dat
kosten noch moeite gespaard worden om rond deze thema’s
groot uit te pakken. Zo ook deze keer, want niet minder dan
zeshonderd Deutz-trekkers en een paar honderd Fahrtrekkers
en werktuigen stonden netjes volgens bouwjaar
en/of uitvoering in dichte rijen opgesteld. Van de MTZ tot
en met de volledige rij 06 en heel wat DX-modellen in
Deutz, over tractoren, werktuigen en andere curiosa van de
firma Fahr, het passeerde allemaal de revue.
Dichte drommen Fahr-tractoren
9

Daarnaast kwamen ook zo goed als alle andere Duitse merken voorbij, aangevuld met courante
‘buitenlandse’ exemplaren . Wie de machines ook eens in actie wilde zien, kon zijn gading vinden op de
vele demoterreinen. Van grasoogst tot wegenbouw met stoom, van dorsen tot hakselen, het waren drukke
tijden rond de plaatselijke zoo.
Een ruime onderdelenmarkt maakte het bezoek aan deze show compleet, want ook daar kon je, zoals op
shows van dit niveau dikwijls het geval is, wel eens een uniek stuk op de kop tikken.
De deelnemers aan deze busreis waren uitermate optimistisch over dit initiatief om, ondanks de grote
afstand, deze show toch op één dag te kunnen bezoeken en kijken al naar een volgend bezoek met de
OTC-bus uit!
Clubactiviteiten
Deze Opel-trekker uit de twintiger jaren is volgens de
verkoper een uniek stuk.
Een van de 16006-tractoren, waarvan begin de jaren ’70
nauwelijks veertig exemplaren gebouwd werden.
Dag van de verzamelaar
De collectie Buysse in Gullegem:
Francis Buyse stelde in zijn loods zijn collectie tentoon, met een flink aantal tractoren en motoculteurs van
het merk Holder, maar ook een Bernard-rupstrekker en een MB-trac met lier en kraan. De tentoonstelling
werd uitgebreid met een
paar mooie stukken van
collega’s uit de buurt.
1 0

EtienneVerscheure in Zandvoorde:
Etienne is sedert jaren verknocht aan de motoculteurs van het merk SIMAR. Heel de collectie stond voor
de gelegenheid ook voor zijn loods in het dorp van Zandvoorde. De klap op de vuurpijl was natuurlijk de
uiterst zeldzame SIMAR T100, die Etienne een paar jaar geleden als nieuw opgemaakt heeft .
De familie Ghekiere in Moorsele:
Samen met heel wat vrienden namen Jakob
en Filip Ghekiere voor de tweede maal deel
aan dit gebeuren. Naast een statische show
konden de bezoekers (en natuurlijk ook de
eigenaars) genieten van demonstraties op het
terrein naast de woning. Dat ook de jeugd
van dit soort gelegenheden geniet, bewijst
onderstaande foto…
Clubactiviteiten
We willen deze drie deelnemers van harte bedanken voor hun deelname aan dit meer dan geslaagd
gebeuren en hen van harte proficiat wensen met hun mooie collectie!
We denken eraan om dit initiatief volgend jaar opnieuw in de agenda op te nemen, maar zijn
daarvoor nog op zoek naar nieuwe kandidaat-deelnemers. Wilt u uw collectie ook eens aan de
andere OTC- leden voorstellen, neem dan gerust contact met ons op, wij willen u graag daarbij
helpen!
1 1

Ten huize van... Jozef Vanpuyvelde
Deze keer steek ik de provinciegrens over naar Oost-Vlaanderen. Ik trek naar Belsele, een dorp gelegen in
het Waasland. Daar ga ik op bezoek bij Jozef Vanpuyvelde. Jozef was beroepshalve landbouwer,
gespecialiseerd in melkkoeien. Tot voor enkele jaren was de stal nog in gebruik, maar op een bepaald
moment besloot hij om het iets kalmer aan te doen. Er werd gestopt met melken en de koeien werden
verkocht. Eenmaal alle koeien weg waren, stond de stal leeg en Jozef vond toch dat er toch iets aan
gedaan moest worden. Dit was het ideale moment om een collectie oude tractoren en machines te
verzamelen.
Ten huize van Jozef Vanpuyvelde
Jozef is al enkele jaren trouw lid van onze club en kreeg de verzamelmicrobe te pakken tijdens één van
onze eendaagse busreizen. Zijn eerste tractor schafte hij in 2012 aan, een John Deere model B, het begin
van een mooie verzameling. Daarna volgde nog een Hanomag R425 en zo werd de basis gelegd voor een
mooie verzameling tractoren, met daarnaast nog een grote collectie werktuigen voor paarden en tractoren,
waaronder hooibouwmachines, aardappelplanter en rooiers, zaaimachines, ploegen, een pikbinder en een
dorsmachine. Veel van deze machines vond Jozef in de buurt, en nu krijgen ze een tweede leven in zijn
eigen museum. Weldra zal de collectie nog uitgebreid worden want er staat nog een Deutz D 40 aan de
kant die eerst een grondige restauratiebeurt zal ondergaan.
Naast de indrukwekkende verzameling tractoren en werktuigen heeft Jozef een mooie verzameling
miniaturen, handleidingen en tijdschriften aangelegd die zijn ondergebracht in het bijgebouw waar vroeger
de melkkoeltank stond. De stal, die tot voor enkele jaren nog vol koeien stond, werd tot een mooi privé
museum omgevormd, met vooraan een bar waar de bezoekers na de rondleiding nog iets kunnen drinken
en wat napraten, beslist een bezoekje waard! We bedanken Jozef en zijn vrouw voor hun gastvrijheid en
wensen hen namens het OTC-bestuur nog vele jaren plezier toe met hun hobby!
Dries Vervaele
1 2

Ten huize van Jozef Vanpuyvelde
1 3

Geschiedenis van oogstmachinefabrikant Laverda - deel 3
Crisisjaren dwingen tot nieuwe strategieën
De jaren ’60 van vorige eeuw zijn een bloeiperiode voor het merk: de wereldwijde vraag naar
oogstmachines is nauwelijks bij te houden. Ook het begin van de jaren ’70 zijn een periode van volle
expansie en het verkennen van andere horizonten (zie deel 2). Figuur 1 toont een kleine (?) levering voor
Irak in 1975.
Geschiedenis Laverda - deel 3
Op het eind van de jaren ’60 is er
echter een opmerkelijk feit dat later
de start van een aantal
koerswijzigingen bij het merk zal
blijken te zijn. Deze jaren worden
wereldwijd gekenmerkt door een
grote golf van schaalvergroting die
men ook bij vele tractorfabrikanten
terugvindt. Merken als Ford, John
Deere, IHC, Massey Ferguson en
andere lanceren een wereldwijde
‘familie’ van tractoren en
gereedschap. Italië wordt in de eerste
decennia na de tweede wereldoorlog
gekenmerkt door een heel groot aantal
relatief kleine fabrikanten van
landbouwmachines. Vanuit de
regering komt dan ook eind de jaren
’60 het idee om bedrijven in
zogenaamde coöperaties te groeperen.
Zo ontstaat de ‘Federatie van
Landbouw-coöperaties’ in 1968.
Laverda wordt, net als de toenmalige
belangrijke balenpersfabrikant
Gallignani, door deze federatie
benaderd om zich te fusioneren.
Figuur 1: Een volle trein naar Irak
In 1969 krijgen deze twee bedrijven
zelfs de expliciete vraag vanuit Fiat
Turijn om tot een groot geheel samen te smelten, uiteraard met Fiat als hoofd-aandeelhouder. Laverda
weigert beleefd maar resoluut omdat de onderneming vreest zo haar onafhankelijkheid te verliezen. Deze
houding is niet vanzelfsprekend gezien de uitstekende commerciële relatie tussen Laverda en Fiat (Someca
; zie ook deel 2).
In de jaren hierop boert Laverda rustig verder; de wereldwijde markt is immers groeiend en de vraag naar
maaidorsers stijgt tot halfweg de jaren 1970.
In 1975 echter slaagt Fiat na lang onderhandelen erin om een aandeel van 20% in het bedrijf te verwerven.
Intussen brengt Laverda zijn grootste maaidorser tot nu toe op de markt, het type M182 met 6 schudders
en 225 pk.
1 4

Na een ietwat ‘sputterende’ landbouweconomie
eind de jaren ’70 is het klimaat
voor een overname rijp: in april 1981 wordt
Fiat 100 % aandeelhouder in Laverda. Figuur
2 illustreert dit ‘huwelijk’ onder het motto:
‘Geboorte van een nieuwe maaidorser’.
Bemerk dat dit omtrent de periode is dat Fiat
de 90-serie tractoren op de markt brengt.
Intussen is het 1983 en dit is het jaar waarin
Laverda zijn hoogperformante 3000-reeks op
de markt brengt. Figuur 3 toont twee
typische machines van deze serie, sterk aan
het werk bij loonwerken Debruyne in
Houthulst in 2014.
Dit is ook het jaar waarin Laverda de Franse
tak van Hesston overneemt, gevolgd door
een overname van Braud in 1984. Als gevolg
van deze overnames wordt het gamma van
Laverda in de hieropvolgende jaren wat
afgeslankt; het gamma getrokken en
zelfrijdende maaimachines wordt afgebouwd.
De 3000-maaidorserreeks blijkt
gigantisch populair in de jaren ’80. Op
vandaag zijn veel van deze machines nog aan
het werk en zijn ze sterk gewild op de
tweedehandsexportmarkt.
Figuur 2: 'Een nieuwe maaidorser is geboren!'
Geschiedenis Laverda - deel 3
Figuur 3: een maaidorser, type 3650 uit de 3000-reeks, gelanceerd in 1983
In de tweede helft
van de jaren ’80 gaat
het echter slecht op
de (Europese) landbouwmarkt.
Vele
grote merken
moeten sterk
besparen en
afslanken; het is dan
ook een tijd van vele
faillissementen en
overnames. Laverda
slaagt er in het hoofd
boven water te
houden, mede
dankzij het uitgebreide
commerciële
netwerk van
Fiat over heel de
wereld.
1 5

Geschiedenis Laverda - deel 3
In 1988 is het wereldwijde
marktaandeel van Laverda
in de maaidorserverkoop
over de hele wereld zelfs
9%. Omwille van de
wereldwijde recessie stelt
het management (er zijn nog
altijd twee Laverda–broers
als vicepresidenten van de
onderneming) meer en meer
vast dat de fabriek in
Breganze enkel nog een
productie-eenheid is en dat
er geen strategische
beslissingen meer genomen
worden; dit gebeurt
uiteraard in Turijn!
Figuur 4: Laverda-maaidorser onder New Holland-bewind
De wereld van de landbouwmechanisatie staat even helemaal op zijn kop als in 1991 Fiat en Ford
verkondigen om voortaan als één grote multinational – New Holland – door het leven te gaan. De fusie
blijkt al gauw eigenlijk een overname van Ford te zijn, dat op dat moment meer dan 20% groter is dan
Fiat. Vanaf dat moment wordt het voor Laverda extreem moeilijk omwille van de interne concurrentie met
de New Holland maaidorsers. Het merk verliest zijn identiteit bijna volledig; op figuur 4 is inderdaad
moeilijk nog het onderscheid te maken tussen een Zedelgemse maaidorser en één uit Breganze!
De jaren ’90 zijn dan ook een periode
waarin het merk het steeds slechter doet;
voortdurend slinken de productievolumes
en massale ontslagen zijn het
onvermijdelijke gevolg. Op het eind van
de jaren ’90 gebiedt de antitrustwet van
de Europese Unie echter dat het massale
bedrijf New Holland enkele
ondernemingen moet afstoten omdat het
anders te groot is. Het is immers de
periode dat ook Case IH zich bij New
Holland voegt! Zo komt in 2000
Laverda onder bewind van de Italiaanse
Figuur 5: Terugkeer van een verloren identiteit!
Argo groep, die gekend is als eigenaar
van het tractormerk Landini.
Onder dit bewind slaagt Laverda erin stilletjes aan terug uit het dal te kruipen. Een nieuw logo en
maaidorseruiterlijk geven het merk zijn identiteit terug (figuur 5).
In 2008 slaagt Laverda erin een belangrijke deal met Agco te sluiten (Allis Gleaner Company:
Amerikaanse multinational die eigenaar is van MF, Fendt, Challenger, Fella).
In Breganze verlaten nu ook maaidorsers in MF – rood en Fendt – groen de productielijn. Zo komen we in
2011 wanneer Agco de resterende 50% aandelen van Laverda opkoopt.
Breganze wordt het wereldwijde kenniscentrum voor oogstmachines van Agco. Hiermee lijkt de toekomst
van het Italiaanse merk verzekerd.
Stijn Debruyne
1 6

Restauratie van een Samecar: deel 2
De Samecar werd aangekocht, maar een eerste verrassing dook op toen het chassis uit de schuur getrokken
werd. Een achterwiel bleek door indringend water in de eindvertragingen en daardoor vastgeroeste lagers
vast te zitten. Met een transpallet onder het wiel en met veel moeite kregen Pascal en zijn kompanen de
Samecar toch op de aanhanger achter de bestelwagen, de rest van de losse stukken gingen op een
aanhanger achter een tweede auto en in de cabine van de bestelwagen. Zo kon de tocht van 250 kilometer
naar huis starten…
Daarmee waren alle technische problemen nog niet genoemd, nee, ook de motor was allesbehalve in goede
staat en de inspuitpomp had een nieuwe eigenaar gevonden. Die laatste was in de eigen
onderdelenvoorraad nog terug te vinden. Pascal was mondjesmaat aan de restauratie van de motor
begonnen, maar stootte ook daar vlug op een paar onaangename verrassingen: twee slechte cilinders
waren helemaal ingeroest, waarschijnlijk het gevolg van een lange blootstelling aan water. De familie
Aerts had echter in eigen voorraad wel een en ander liggen om dit ‘euvel’ op te lossen. Andere cylinders
werden in het blok gemonteerd en nieuwe zuigerveren en pakkingen maakten de motor weer
startensklaar.
Hierbij valt zeker op te merken dat al deze delen nog via het officieel netwerk te krijgen zijn, wat dus voor
een SAME-agent geen probleem mocht vormen. Naast een andere injectiepomp werden nieuwe
verstuivers gemonteerd, en bij de allereerste poging om de motor te laten starten, sloeg deze direct aan.
Van een succes gesproken!
Restauratie Samecar - deel 2
De motor tijdens de revisie
1 7

Na de motor was het de beurt aan de achterassen: de lagers en de dichtingen werden vervangen en de
remmen werden herbelegd. Een groter probleem stelden de rempompen, die origineel niet meer te vinden
zijn. Pascal bijt zich dan in de materie vast en geeft niet op tot hij gevonden heeft waar hij naar zoekt.
Nadat hij in Italië originele onderdelen gevonden had, kon hij met de restauratie van zijn project verder en,
zoals het een echte merkfan betaamt, heeft hij een paar bevriende Samecar-eigenaars ook al aan pompen
geholpen.
Restauratie Samecar - deel 2
Foto van één van de oude rempompen
Pascal liet de voorruit helemaal op maat maken, dit kostte wel handenvol geld.
Zo liep de restauratie in een rustig tempo verder, tot kameraad Luc Bisschop, eveneens een verwoed
SAME-verzamelaar hem tegen een deadline aan wou stellen. En dan zou de restauratie van de Samecar in
een versnelling komen, maar daarover in een volgend deel meer…
Stationaire motoren: ploegen met behulp van een lier
In het vorig artikel zagen we hoe men met behulp van elektrisch aangedreven lieren een ploeg kon
trekken. Elektriciteit was natuurlijk niet altijd voorhanden en daarom werden er ook systemen bedacht
waarbij de lier op paardenkracht, stoomkracht of met behulp van een verbrandingsmotor aangedreven
werd.
De lier op paardenkracht is een eenvoudige rosmolen waarbij één of meerdere paarden rondjes lopen een
hierbij een lier aandrijven. Op die manier wordt een kabel opgewonden waaraan een ploeg bevestigd is.
De lier wordt met behulp van kettingen en in de grond geslagen spillen verankerd zodat deze niet kan
verschuiven.
1 8

Voor het ploegen met stationaire stoommachines (locomobielen) bestond er een speciale stoel met een lier.
Op deze constructie kon men vrijwel elke gangbare stoomlocomobiel monteren. Deze dreef dan via een
platte riem de lier aan, waarmee de kabel van de ploeg opgerold werd. De volledige opstelling stond op
rails waardoor men deze na elke voor makkelijk zijdelings kon verschuiven.
Ploegen met behulp van een lier
1 9

Er werden ook heel wat uitvoeringen
gemaakt met een verbrandingsmotor
(vaak op benzine) als aandrijving. Er
bestaan hier erg grote en logge
machines in, maar eveneens kleine
compacte. Vooral in de wijnbouw
werden er lange tijd kleine
zogenoemde “mototreuils” gebruikt.
Ploegen met behulp van een lier
Pieter Lapeire
2 0

De oude doos: Loonwerken Vansteelant
In samenwerking met Davy en Maarten van www.landbouwenmachines.be gaan we terug in de tijd en
bezorgen wij jullie nostalgische beelden over verscheidene loonwerkers van toen. Deze keer zijn we
beland bij Eric Vansteelant in de Ruddervoordestraat te Torhout.
Eric staat sedert 1971 aan het roer van het loonbedrijf dat hij van zijn vader Guillaume heeft overgenomen.
Nu zijn de activiteiten van het loonbedrijf opgesplitst in drie bedrijven waar zijn zonen Wim, Patrick en
Geert de leiding van hebben.
Deze imposante Ford
County was een van de
eerste tractoren op het
loonbedrijf van Eric.
Eerst deed hij dienst
aan de silagewagen,
later werd hij gebruikt
om de kuil aan te
rijden.
Midden de jaren 80 kwam deze Engelse Ford 8200 op het bedrijf. Op de foto zien we hem versierd om
mee te doen aan de carnavalstoet in het plaatselijke Torhout. .
Loonwerken Vansteelant
2 1

Een vreemde eend in de bijt: Hier
geen Ford, maar een Deutz-Fahr DX
6.30 aan het ploeteren tijdens de
maïsoogst met een enkelassige OVA
silagewagen. Door de goede
contacten met de verdeler bleef Eric
steevast een trekker uit Keulen in
zijn bestand houden.
Begin de jaren 90: de Ford TW-15 GEN II met een tandem Record silagewagen beklimt de graskuil.
Loonwerken Vansteelant
Links zien we een Ford 8630 Dual power met 3m Kuhn frees, rechts een Ford 8630 Powershift met een
tandem Record gierton.
2 2

We eindigen het Ford-tijdperk met de
imposante Ford 8670 met Record
silagewagen. Na veel jaren trouwe dienst
zijn de meeste Ford-trekkers intussen
voor moderne New Holland-tractoren
ingeruild.
Dat Eric nog steeds door tractoren en
techniek gepassioneerd is, zien we hier
op bijgaande foto. Eric poseert terecht
trots op zijn gerestaureerde Lanz
Bulldog. De passie voor
oldtimertractoren is er altijd al
geweest. Volgend jaar zijn we met de
Veteran Tractorshow al voor de
tweede keer te gast op zijn terrein!
Loonwerken Vansteelant
Eric is ook ooit eigenaar geweest van deze
unieke Claeys trekker. Hiervan waren er slechts
acht stuks gebouwd.
Op de foto hieronder zien we zoon Patrick in
zijn jonge jaren trots aan het poseren op de ééncilinder
Wesseler-tractor van papa.
Wilt u nog veel meer oude foto’s zien? Ga dan
eens een kijkje nemen op
www.landbouwenmachines.be of op
www.deoudedoos.be. Davy en Maarten zijn
steeds op zoek naar nieuw beeldmateriaal om te
digitaliseren, heeft u oude foto’s of video’s
liggen neem gerust contact met hen op.
2 3

Klassieke dieselinspuitsystemen: deel 4 - inspuitventielen
Een aantal vorige artikels bespraken de verschillende dieselprincipes en de typische
brandstofinspuitpompen die we terugvinden bij deze motoren. Het is een logisch vervolg dat we ook
ingaan op de typische inspuitventielen, injectoren of verstuivers die bij de verschillende dieselprincipes
gebruikt worden.
In het inspuitsysteem van een klassieke dieselmotor vormen de injectoren de laatste cruciale schakel in de
brandstofvoorziening. Samen met de brandstofpomp (van het lijn- en verdelertype) zorgen de injectoren
voor het gedoseerd inspuiten van brandstof, het prepareren van een goed lucht-brandstofmengsel, het
bepalen van het correcte inspuitverloop en het afdichten van de verbrandingskamer.
Herinner dat er in hoofdzaak twee dieselprincipes zijn: de directe inspuiting en de indirecte inspuiting. Bij
deze laatste maken we onderscheid tussen het voorkamer- en wervelkamerprincipe. Deze verschillende
dieselprincipes houden grote verschillen qua mengselvorming in. Voor een correcte bespreking van de
injectoren moeten we dan ook met dit onderscheid verder doen.
1. Inspuitventielen voor dieselmotoren met directe inspuiting
Dieselinspuitsystemen - inspuitventielen
Bij een motor met directe dieselinspuiting moet net op het einde van de compressieslag de
mengselvorming (diesel + lucht) in een heel korte tijd gebeuren en netjes verdeeld worden over de
verbrandingskamer (in of boven de zuiger). Dit kan enkel goed lukken indien de brandstofhoeveelheid
correct is en indien de injectoren de dieselbrandstof goed ‘verstuiven’. Een goede vermenging met lucht
kan bereikt worden door het verstuiven van heel kleine brandstofdruppeltjes en
door het optimaal mengen van de druppeltjes met de hete lucht in de
verbrandingskamer. Bij dit dieselprincipe is de motortechnische evolutie in de tijd
heel simpel. Enerzijds streefde men ernaar de inspuitdruk te verhogen, anderzijds
maakte men de verstuiveropeningen (of gaatjes) steeds maar kleiner. Bij directe
inspuiting maakt men dus gebruik van de zogenaamde gatverstuiver. Figuur 1
toont een doorsnede van een typische gatverstuiver.
De diameter en het aantal verstuivergaatjes hangen af van de nodige
inspuithoeveelheid, de vorm van de verbrandingskamer (MAN ‘M’ of andere) en
de kwaliteit van de luchtwerveling in de verbrandingskamer. Dit laatste is heel
complex en wordt ook bepaald door de vorm van de inlaatkanalen, inlaatkleppen,
inlaatcollector en luchtfilter.
Figuur 2 toont een inspuitbeeld bij directe brandstofinspuiting. Bemerk de goede
brandstofverneveling over de hele verbrandingskamer en de gloeistift (voor het
gloeien bij koudstart of het nagloeien na de koudstart).
Figuur 1: typische gatverstuiver (Bosch)
Figuur 2: directe inspuiting van dieselbrandstof
2 4

Bij de gebruikte injectoren bij directe inspuiting onderscheiden we de zogenaamde daalgatverstuiver en de
gatzittingverstuiver. Figuur 3 a en b toont deze twee types.
Figuur 3a: daalgatverstuiver
Figuur 3b: gatzittingverstuiver
De daalgatverstuiver is de klassiek gebruikte, zeker bij dieselmotoren van voor 1980. Om het
nadruppelvolume te reduceren werd vanaf toen meer en meer de gatzittingverstuiver gebruikt. Het
‘nadruppelen’ veroorzaakt immers meer uitstoot van schadelijke koolwaterstoffen. De verstuivers worden
bij een typische brandstofdruk (door de inspuitpomp) van 150 tot 250 bar hydraulisch geopend. Het aantal
inspuitgaatjes varieert van 2 tot 14, waarbij de gatdiameter een honderdste van een millimeter klein kan
zijn! Deze ‘gaatjes’ worden dan niet meer geboord maar bijvoorbeeld via vonkerosie gemaakt. Bij sterk
opgeladen (turbo) motoren worden soms gekoelde injectoren toegepast; dit kan via olie-, water-, of
brandstofkoeling.
2. Inspuitventielen voor dieselmotoren met indirecte inspuiting
Bij indirecte dieselinspuiting gebeurt de mengselvorming niet direct in de verbrandingskamer maar in een
afzonderlijke ruimte, een voorkamer of een wervelkamer. Het gebruik van deze ruimte zorgt voor een
sterke luchtwerveling tijdens de compressieslag. Hierdoor is er eigenlijk geen behoefte aan
inspuitventielen die de brandstof heel sterk vernevelen zoals bij de directe inspuiting. Daarom worden bij
indirecte inspuiting zogenaamde tapverstuivers gebruikt. Figuur 4 toont twee types tapverstuivers, links
met smalle straal, rechts met
brede straalkegel.
Deze injectoren worden
terug hydraulisch, door de
brandstofdruk bediend. De
inspuitdrukken zijn hier
typisch wat lager dan bij
directe inspuiting, zo rond
120 bar.
Dieselinspuitsystemen - inspuitventielen
figuur 4: brandstofverneveling bij tapverstuivers
Een volgend artikel gaat dieper in op het onderhoud en de controle van dieselinspuitsystemen. Handig
voor elke oldtimerrestaurateur!
Stijn Debruyne
2 5

Unieke ontwerpen: de Moline Universal Tractor
Universal Tractor
In 1914 werd de Universal Tractor Manufacturing Company opgericht in Columbus (VS) met als doel het
produceren van de Universal Tractor Cultivator. Dit opmerkelijke ontwerp bestond uit twee grote
aangedreven voorwielen met ertussen de motor en overbrenging. Het stuurwiel en de bedieningshendels
werden een stuk naar achteren gebracht waar de chauffeur kon ‘meerijden’ op een soort tweewielige kar.
Tussen voor- en achterwielen was er een draaipunt voorzien, waardoor de tractor als een kniktractor kon
bestuurd worden.
de Moline Universal Tractor
Moline Plow Company
De tweewielige kar kon heel eenvoudig
ontkoppeld worden om die te
vervangen door eender welk getrokken
(paarden)werktuig, waarop de chauffeur
dan opnieuw meereed.
Aangedreven door een geavanceerde
Reliable horizontale tweecilinder
boxermotor werd deze tractor
aangekondigd als “Sneller dan paarden
en werkt zonder onderbreking”. Met de
riemschijf vooraan konden tal van
machines aangedreven worden. De in
vergelijking met de concurrentie lichte
en wendbare tractor was universeel
inzetbaar. Tegen 1916 werden dan ook
al 450 exemplaren verkocht.
De Moline Plow Company, fabrikant van ploegen en andere landbouwwerktuigen, was al sinds 1913 op
zoek naar een ‘motorploeg’ en na enkele mislukte tests met een door IHC gemaakt prototype, nam het in
november 1915 de Universal Tractor Manufacturing Company over.
Al snel produceerde het de tractoren en motoren zelf en bracht die op de markt als ‘Moline Universal
Tractor’. Daarnaast werden ook de bijhorende werktuigen zoals ploegen, eggen, zaaimachines, pikbinders,
… aangeboden.
Een verbeterd ontwerp, de Moline
Universal Model D, werd vanaf
1918 met een 27,5pk viercilinder
motor geproduceerd, eerst gebouwd
door Root & Vandervoort
Engineering Company, daarna van
eigen fabrikaat en standaard
uitgerust met een elektrische starter,
verlichting en een elektrische
toerentalregelaar!
2 6

De tractor was berucht voor het
makkelijk omvallen op steile hellingen
en werd noodgedwongen van betonnen
gewichten in de wielen voorzien om zo
het zwaartepunt te verlagen. Een ander
nadeel was dat het achteruit rijden niet
zo makkelijk was.
De Moline Universal Tractor was een
economisch succes, maar door de crisis
begin de jaren ’20 en de harde
concurrentie staakte de Moline Plow
Company de productie van tractoren (en vele andere werktuigen) in 1923. Na nog enkele jaren vechten
tegen het faillissement fusioneerde het uiteindelijk met de Minneapolis Steel & Machinery Company en de
Minneapolis Threshing Machine Company en zo ontstond het welbekende Minneapolis-Moline.
Vrij veel van de Moline
Universal tractoren bleven
bewaard en zijn wereldwijd
in musea te bezichtigen. De
oudere tweecilinder
tractoren zijn echter vrij
zeldzaam.
Brecht Demeulenaere
de Moline Universal Tractor
2 7

AGENDA 2015 - 2016
Zondag 1 3 september 201 5
Oldtimertractorshow en rondrit Gouden Osse te Torhout - 1 7e editie van de
oldtimerhappening aan de Gouden Osse te Torhout. In de namiddag rondrit voor
oldtimertractoren langs landelijke wegen in Lichtervelde, Zwevezele en Torhout.
Deelnameprijs 1 2 €.
Info: Geert Declercq, declercq.geert@pandora.be, 0491 / 61 04 1 3
OTL Ledenrondrit te Lochristi
Info: Raf Janssens, info@oldtimertractoren.be, 0475/6281 29 of www.oldtimertractoren.be
Zaterdag 1 9 en zondag 20 september 201 5
Boerderijmuseum, tractoren en stationaire motoren show te Heiningen. De Hr. Reijnders
zet de poorten van zijn boerderij open voor een bezoek aan zijn verzameling.
Info: Toon Reijnders, +31 61 3285446
Zondag 20 september 201 5
Oldtimertractorenrondrit te Alveringem - Rondrit voor oldtimertractoren met aansluitend
tentoonstelling van de tractoren en andere oldtimervoertuigen in het centrum.
Info: Carine Everaert, backtothefifties@outlook.com of 0497 / 1 2 22 27
LVK-tractoren en landbouwmachinetreffen te Ellikom
Info: Frank de Laat, de.laat.frank@telenet.be, 089 / 70 21 73 of 011 / 82 20 66
AGENDA 2015
Zaterdag 26 en zondag 27 september 201 5
Werktuigendagen Oudenaarde - Voor de 7e maal op de Werktuigendagen: een grootse
show met oldtimers, een tentoonstelling van ruim 300 oldtimertractoren, het Belgisch
nationaal ploegkampioenschap, een demo met oldtimer hooimachines, …
Info: Raf Janssens, oldtimers@werktuigendagen.be, 09/390.86.71 of
www.werktuigendagen.be
Zondag 4 oktober 201 5
Tractorparade te Houtem (Veurne) - Vanaf 9u30 tentoonstellingen voertuigen, 1 4u:
rondrit voertuigen (in colonne)
Info: Mieke Hauspie, miekehauspie@gmail.com, 0497/92.80.62
Oldtimertractorrit te Dentergem - Verzamelen vanaf 1 2u aan manege Kerstenburg,
Markegemsesteenweg 1 51 , Dentergem
rondrit van ongeveer 20 kilometer met start om 1 3u30. Deelnameprijs 5 euro per persoon
inclusief twee consumpties
Info: Jeffrey Devaere , jeffreydevaere@hotmail.com, 0494 34 31 92
Zaterdag 1 0 oktober 201 5
6e OTC-quiz te Torhout - OTC-quiz in zaal Tor te Torhout.
Info: Geert Declercq, declercq.geert@pandora.be, 0491 /61 041 3 of
www.oudetrekkerclub.be
2 8

Zaterdag 1 7 en zondag 1 8 oktober 201 5
Tractomania te Caussade - Ruilbeurs in Zuid-Frankrijk met (onderdelen van)
oldtimertractoren, motoren, machines, ...
Info: Yves Durand, yves.durand0497@orange.fr, +33 6 / 864861 89 of tractomania.fr
Zondag 1 8 oktober 201 5
Ruilbeurs en onderdelenmarkt te Lochristi - Eerst ruilbeurs en onderdelenmarkt, en in de
namiddag oldtimer- en machineveiling.
Info: Raf Janssens, raf.janssens@skynet.be, 0475 / 82 61 29 of www.oldtimertractoren.be
Zaterdag 24 oktober 201 5
OTC-Najaarsbusreis - Jaarlijkse najaarsbusreis, dit keer naar een aantal verzamelaars in
België.
Info: Gerard Goemaere, gerard.goemaere@skynet.be, 0475/520449 of
www.oudetrekkerclub.be
Zondag 25 oktober 201 5
B.R.E.K. miniatuurbeurs te Oostmalle
7e miniatuurbeurs voor landbouw, grondverzet, vrachtvervoer en treinen met
oldtimertractortentoonstelling.
Info: Marcel van Giel, marcel.van.giel@telenet.be, 03 / 31 2 40 49 of www.brek.be
Zondag 8 november 201 5
1 0e HMCK-ruilbeurs te Wortel - Oldtimerruilbeurs met (onderdelen van) tractoren,
motoren, werktuigen, ...
Info: Louis Porto Carrero, louisportocarrero@telenet.be, 01 4 / 65 88 62 of www.hmck.be
Zaterdag 1 4 en zondag 1 5 november 201 5
Ruilbeurs Michelin te Koksijde - Ruilbeurs rond allerlei objecten van het merk Michelin
(geen banden).
Info: Leopold Declercq, pol-declercq@telenet.be, 0475938928 of www.acgcm.com
AGENDA 2015
Zondag 29 november 201 5
Ruilbeurs OTMV te Steenbergen - Onderdelen, gereedschappen, curiosa,
landbouwminiaturen,... op de bedrijven van Ad en Ron de Bruijn.
Info: Ad de Bruijn, secretariaat@otmvbrabant.nl, +31 638925761 of www.otmvbrabant.nl
Zondag 20 december 201 5
7e Kerstrondrit te Baardegem (Aalst) - Kerstrondrit georganiseerd door de Voncktrekkers.
Info: Piens Wim, pienswim@telenet.be, 0476 / 98 74 80 of www.voncktrekkers.be
Zaterdag 7 en zondag 8 mei 201 6
OTC Veteran Tractor Show te Torhout - Veteran Tractor Show van OTC Roeselare.
Centraal Thema Same, Deutz en Fahr. Meer info volgt.
Info: Geert Declercq, info@veterantractorshow.be, 0491 /61 0411 3 of
www.veterantractorshow.be
2 9

UW FOTO IN HET BLAD
In deze rubriek willen we, zoals al eerder gezegd, de foto’s opnemen waaraan u een speciale herinnering
hebt, uw gerestaureerde tractor aan de andere leden tonen, of gewoon iemand verrassen met een leuke
foto. Alles kan, als het maar in ruime zin met uw hobby te maken heeft.
UW FOTO IN HET BLAD
Op 6 augustus 2015 haalde Ignace Lebbe zijn Massey Ferguson 780 Special uit 1957 met 2,60m snijwerk
van stal om haver en tarwe te dorsen. Een Deutz F4L 514 uit 1952 verzorgde met graanblazer de afvoer
van het graan.
Gino Timperman kwam op reis in Djerba deze copieën van MF tegen. Het serviceatelier is hier naar buiten
verhuisd…
3 0

TE KOOP / GEVRAAGD
TE KOOP
Zeldzame+excl.
miniatuurmodellen(hogere prijsklasse)
op schaal 1 /32
Buhrer 6cil./4X4/ handgemaakt.
Fiat 640(+-60j oud)
Deutz D 1 3006
Massey –Harris Pony 1 /1 6
Ijzeren zitting voor Massey-Harris
machine of trekker met naaminscriptie.
Contactpersoon: Huppert Maurice
Sartlaan 86, 8400
Oostende.0477/338250
-----------------------------------------------------
Farmall Super Cub: Bouwjaar 1 958 met
papieren.
met aandrijving voor maaibalk.
in uitstekende staat met nieuwe
banden.
Michelin band voor tractor : 9.5/9-24 in
goede staat.
2 velgen+ banden voor Hanomag R27
of R28
Maaibalk voor tractor Bulldog- Deutz.....
Contactpersoon: Maesen Maurits
Passendalestraat 1 25 . Passendale
8980
057 778426
----------------------------------------------------
SFV 202 (2x)
SFV 302
Alle banden en wielen voor
(oldtimer)tractoren
G.Declercq, 0491 /61 041 3
----------------------------------------------------
Tussenmaaier passend voor MF 1 48
2 banden Kleber 1 2.4-32 30% profiel
Naessens Norbert
0475/659294
----------------------------------------------------
Voor geruisloze transmissie
speciale olie (met zwavel als
bindmiddel) in vaatjes per 20 liter.
Tel: 0496/23.66.04 - Paul Decock
----------------------------------------------------
GEVRAAGD
Oude folders van landbouwtractoren,
Fiat 211 R, in afbraak of losse
onderdelen.
Contactpersoon: Vander Beken Erik
Pont-Zuid 27 9840Zevergem.
09/3853363 0474/ 81 6020
-----------------------------------------------------
Draaiende motor gezocht Hanomag
R40 of 45 vanaf de jaren ’48 – ’50,
graag compleet
Vanrengerghem Gilbert, 057/30 09 21 ,
059/ 50 41 1 6, Proven
-----------------------------------------------------
Stuur uw zoekertjes naar:
Christa Hollevoet
050/27.80.97
0478/69.88.04
De nieuwe Tractocote 201 5 is er!
Hij is nog completer geworden, met meer merken,
meer types en vooral meer foto’s! Zoals u al wel
weet, vindt u in la Tractocote per model drie
richtwaardes terug, één in minder goede, één in
behoorlijke en één in gerestaureerde staat.
TE KOOP / GEVRAAGD
U kunt hem nu via onze club bestellen voor de prijs
van 25 euro inclusief portkosten.
Daarvoor schrijft u het bedrag over op het OTCrekeningnummer
BE 26001 256783429 met
vermelding ‘la Tractocote 201 5’ en uw naam en
adres, dan wordt hij u spoedig toegestuurd!
3 1