Ouders en jeugdwerk

opvoedingsmilieus) en in verschillende vormen (cf. formeel of informeel) voordoen (Morreel, Van Avermaet,
& Vanderlinde, 2012). Ouderbetrokkenheid kan verschillende functies dienen, zoals de bevordering van de
persoonlijke, de emotionele, de morele en de sociale ontwikkeling van de betrokkenen. Het kan inzicht
geven in de behoeften van de betrokkenen en daarbij aansluitend de beleidsvoering in organisaties ten
goede komen (Van der Gaag, Gilsing, & Mak, 2013). Ouderbetrokkenheid kan daarenboven in verschillende
gradaties tot uitdrukking komen.
Gekende (onderwijskundige) modellen (o.a. Epstein, 1995; Verhoeven, Devos, Stassen, & Warmoes, 2003)
situeren ouderbetrokkenheid op verschillende niveaus (bv. betrokkenheid op school, betrokkenheid thuis,
en communicatie tussen school en ouders) en maken een onderscheid tussen verschillende types van
betrokkenheid (bv. formele participatie en informele betrokkenheid). Vaak gehanteerde indelingen zijn
de vierstappenindeling van ‘mee weten’, over ‘mee leven-meedoen’, naar ‘mee praten en in samenspraak
doen’ tot ‘beslissen en zelf vorm geven’ (zie o.a. Dom, Thirion, & De Clerck, 2014; Morreel, Van Avermaet, &
Vanderlinde, 2012) en de vijftrappenparticipatieladder: informeren, raadplegen, adviseren, coproduceren en
meebeslissen (zie o.a. Bolt, 2014; http://www.brunssum.nl).
Meer sociaal-pedagogisch geïnspireerde kaders (o.a. Calabrese Barton, Drake, Gustavo Pereze, St. Louis,
& George, 2004; Boeraeve, & Van Rijn, 2010; Morreel, Van Avermaet, & Vanderlinde, 2012) stellen het
perspectief van ouders meer centraal. Ouderbetrokkenheid wordt daarin begrepen als een wederkerige
relatie. De nadruk verschuift op twee sporen: (1) van hoe ouders een positieve rol kunnen opnemen in de
organisatie naar wat de organisatie kan doen om beter aan te sluiten bij ouders en (2) van wat ouders
(niet) doen naar het hoe en waarom (Smit, Driessen, Sluiter & Brus, 2007). In het model van Boeraeve &
Van Rijn (2010), dat geïnspireerd en gebaseerd is op het model van Vettenburg & Samaey (2006), wordt
ouderbetrokkenheid bijvoorbeeld geoperationaliseerd in zeven dimensies: de kennisdimensie (cf. wat
weten ouders?), de emotionele dimensie (cf. welke gevoelens overheersen?), de rationele dimensie (cf.
welke kosten-batenanalyse maken ouders om al dan niet een rol op te nemen?), de overtuigingsdimensie
(cf. is de ouder overtuigd van zijn rol?), de competentiedimensie (cf. voelt de ouder zich competent om
een rol op te nemen?), de gedragsdimensie (cf. hoe zet betrokkenheid zich om in concreet waarneembaar
gedrag?) en de tijdsdimensie (cf. hoeveel tijd besteedt de ouder aan het opnemen van een rol?).
Ouderbetrokkenheid is niet neutraal. Het is geenszins een statisch en lineair gegeven, maar komt tot
ontwikkeling doorheen de interactie en onderhandeling tussen ouders en ‘andere’ contexten (in dit geval het
jeugdwerk). Percepties, overtuigingen en verwachtingen van ouders, van andere contexten en van de ruimere
samenleving geven mee richting en invulling aan ouderbetrokkenheid (Morreel, Van Avermaet, & Vanderlinde,
2012). Net daarom is het belangrijk om niet alleen zicht te krijgen op de mate waarin ouders betrokken
willen zijn, maar ook op de mate waarin ouders daar door hun eigen context (cf. leef- en gezinssituatie, hun
kinderen enz.), het jeugdwerk of andere contexten in aangemoedigd dan wel belemmerd worden.
Zo blijkt bijvoorbeeld dat vanuit het jeugdwerk zelf ouders soms bewust buiten de werking worden gehouden
om zo de kinderen ook echt een eigen plek te geven (Coppens, Vanclooster, & Van Audenhove, 2013).
Op ouderniveau en refererend naar onderzoek over vrijwilligerswerk, blijkt dat de leeftijd van de ouders
een rol speelt. In de drukste periode in het leven van een ouder, zijnde de periode dat hun kinderen
opgroeien, hebben zij het minst ruimte om vrijwilligerswerk op te nemen (Hambach & Vanleene, 2007;
Loose, Gijselinckx, Dujardin, & Marée, 2007). De leeftijdsgroep van 35- tot 54-jarigen doet het minst
vrijwilligerswerk, namelijk 17.2% tegenover 39.3% bij 15- tot 34-jarigen en 30.3% bij de 55- tot 74-jarigen.
16