Abcoude

118 Tegenwoordige Staal
NEoEa.· Het NEDERKWARTIER, waar mede wy begin­
KWAR· nen , grenft ten n oorden a an W eesper - Kar-
7!~~· .,. fpel, ten noordoofien a:m Gooiland , ten
.-uii(0Uu,.
oo
i\
Len aan
,
t
O
ver
k
wamer,
.
ten zu1
"d
en aan
,
t
Land van Montfoorc, ten wefien aan Am fretland
, Rynland en bet Warergraaffchap van
Woerden. In het zelve vindc men, voor eerft
De Heer· De Heerlykheid An K o u o E, grenzende ten
lykheid noorden en weften ·aan den Hollandfchen bo·
Abkoude. dem, in 'c byzonder aan Amfielland, ten oosten
:um Nichtevegc en Vreeland, cen zuiden aan
Vinkeveen en Loenerfloor. Midden door deeze
Heerlykheid, Ioopr de kromme Angfiel, een
rivicrtje, welk omrrenc Breukelen begint, en tot
in de Abkouder Meer Ioopc, waar aan, be halve
(
de Dorpen Abkoude en Baambrugge, veele
vermaaklyke lufiplaacfen Ieggen, lungs welken
men van Amllerdam naar Utrecht vaarc.
Naams· De naam .Abeke'i.ualde. waar onder deeze
oor· Heerlykheid reeds voorkomc in een- Verdrag,
fprong. in den jaare toSs (l), tutrchen de Kerken van.
H~)IJ Sr. Maarccn en St. Jan cc Utrecht, door Bis­
Hip. fchop Koenraad gemaakt, fchynt aan ce dui­
Uitr. p. den, dat men bier, in oude tyden, een bofch •
14°· of woud gehad hebbe. In de veertiende eeu.
we vindt men dezel \"C Abekoude en Abbekoude,
en' in den jaare I 4 1.0' reeds Abcoude genoemd
(m). Van ouds zyn 'er reeds Heeren
(m)
Matt b. geweefr, die den naam van Abkoude voerdcn,
tl~ Jur~
en een voornaam en vermogend geflachc in 't
C/mlii,
Scigt uitmaakten. Men noemc eenen Willem,
~· 140·
Heer van Abkoude, die om trent her jaar 1 o8o
leefde. Naderhand kwam de Hcerlykheid aan
Zw~der , Heer van Zuilen; deeze liet eenc
dochcer na, welke zig in den egc vcrbondt
met

fJIIn U T R E C H T. ll9
met Hugo, Heer van Vianen; uit die huwe• NEDER.·
lyk fprooc Gysbregc, Heer van Abkoude en KwM­
Wyk te Duurfiede, welke deeze Heerlykheid TIL~- ;,
naliet aan zynen zoone Zweder ~ die hec Slot db ou '·
te Abkoude, in den jaare I328, weder opbouwde.
Hy fiorf in 'c jaar I 347, en werdt
gevolgd door zynen zoon'e Gysbrcgt, die , in
'c huwelyk getreeden mec eene dogter van
Willem, Heer van Gaasbeek, na den dood
van zynen Schoon vader, ook de Heerlykheden
Gaasbeek, Putten en Scryen bekwam. In
'c jaar I 407, kwam Jakob van Gaasbeek zeer
gemakkelyk in 't bezic van deeze Heerlykheid,
na bet overlyden van zyns Vaders broeder,
Willcm, waarfchynlyk Gysbregcs zoon, cen
fpyc van Jan, Heer van Brederode , die Johanna
, Willems eenige dogcer , getrouwd
hade (n). Hy voerde, by bet l~!even van Bis- (n)
fchop Frederik van Blankenheim, bet hooge P'ad.Hifl.
Regcsgebied, welk Gysbregt zig fchynt aan ~\I. D~el,
gemaatigd te hebben; immers men vindt, dat • 39••
Biffchop Floris van \Vevelinkhovcn den zel ven,
in' den jaare I 379, dwong, daar van afte fiaan H. (o)
( o ). In 't jaar I 449 droeg d_e gemelde Jakob v.:m 2 ;:.a p.
Gaasbeek al zyn regt en e1gendom ·aan 't Sngt
op (p ). Het zelfde gefchieddc, in dat jaar; (p) Utr.
door zyncn opvolger Heere Jan van Rcneffe Jaa:·b.
van Wulven, a an Biffchop Rudolf van Diep- ~~· D~e~ •
holt ( q). Na Gaasbeeks dood , bet:1alden de · (~) ·
drie Sca:ucn voor 't vrugcgcbruik van Abkou- Maub.
de en Wyk te Duurfiede, welk zy reeds twee- de J~:e
maal hadden gekogt, eene fomme van dertien Glr:d;'
duizend guldens, aan den, Heere van K uilcn- P· trf•
burg, die de dogcer van Antoliius, 's Biffchops Hcda p.
broeder, in huwelyk hade (r). !:93·
H 4
Ab-

J ~~ T~genwoortlig~ Staal
Nr.nu~ Abkoude , waar van de hooge Heerlyk-t
l'WAR.· heid thans aan 't Stigt behoort, is verdeelcl
TIER. in cwee Ambagrsheerlykheden, van welke de
4hkoude. eene wekomt aan bee Kapittel van S. Pi~
Verdee- ter te Utrecht, en de andere aan den Heere
ti11g~ Konfl:mtinus le Leu de Withem, worden de
gefcheiden door het Gein tot in de Trek.,.
vaarc, D~e van 't Kapirtel is zeventien honperd
en agrtien morgen lands groot. Tot
dezelve behooren Aasdom Proofldy, Aaidom
t!n Aasdom in 'c Veen. A~sdoi'Tl Proofldy en
Aasdom , te zamen elf honderd zes en veertig
~orgen grooc, worden gedeeld in drie Pol ..
pers, van welken ieder. een Molen , en de
~erfle drie, de rwee anderen ieder twee Pol.
dermeeflers hebben, welken het opzicht houden
op de molens, fcheiQoocen en w.eteringen.
Aasdom in 't Veen , groot vyf hopderd
cwee en zeventig morgen , wordt ook uitgemaa~
len door molens , en he eft een' byzonderen
l)ykgraaf en Heemraaden. Het Geregt in
~e~z;e Heerlykbeid beflaac in een' Schout,
~en' Sekretaris en ag' Schepenen , die, om
~e twee jaaren, uic een dub bel geral, ~OOl'
de Ambagrsheeren verkooren worden. Hec
zelve heeft vier g~woone r.egcdagen in '1
jaar , en wordt door e~n' bode , dien de
Ambagtsheeren aanflell~n, bediend. In dee"'!
ze Heerlykheid, telde men, in 'c jaar174-8a
bonder.d negen en cagtig huizen. ·
De andere Ambagrsheerlykheid , die van
Akoude. en Baambrugge genoemd , om dac
zY uit een gedeelte van Abkaude en geheel
Baambrugge befraat, werdt, in 't jaar I 7 t 5,
door cie Scaaten der Provincit. .· ver~ogt aaa
. ~en

fJtln U T R E C H T. u r
Clen Heere Theodorus de Leeuw, voor eene NEon.
fomme van twinrig duizend en vier honderd KWAII.·
guldens. Zy is agttien honderd en :lgttien mor- TII!.a.
gen groot, en wordt verdeeld in vier Polders, 4/;I:DIIII.
waar van de eene, aan de oofizyde van de Trekvaarc,
ter grootte van elf honderd vyf en twinrig
morgen , gelegen , zig uitfirekt uit bet
Gein tot aan Loenerfloot. Deeze Polder beeft
drie mol ens, en wordt bcfiierd door drie Poldermeefiers,
van welken een, uit de Huislie•
den' eigenaars zynde' genom en' den tyd van
drie jaaren Penningmeefier is, en , jaarlyks,
rekening doer. De drie andere Polders leg·
gen aan de wefizyde van de Vaarr,tergroorre
van zes honderd negen en dercig morgens, be·
ginnende van bet Slot re Abkoude , en ftrek·
kende tot Loenerlloor. Zy hebben ieder een
mol en en twee Poldermeefiers, die door de
Ingelanden verkooren worden. Het Geregt
van deeze Heerlykheid befiaat in een' Scbout,
een' Secretaris en zeven Scbepenen, die, om
de twee jaaren, uic een dub bel getal, door
den A mbagtsheer aangefield worden. Her heeft
ook vier gewoone regcdagen in 't jaar, en worde.
door een • bode, dien de Ambagtsheer verkiell, ·
hediend. In 't jaar I 748, tel de men, in dee ..
%e Heerlykheid, bonderd zeven en zeventig
buizen. De beide Geregten houden hunne ver•
gaderingen in een Regtbuis , ftaande in bet
Dorp. Voor her zelve zier men bet wapen
van 't Kapittel van S. Pieter, en dat van den
tegenwoordigen Heere ; w:~ar op in 't midden
bet eigenlyke wapen van Abkoude ftaat,
welk bet zelfde is mer dat der Heeren van
Zuilen, die de~ze Heerlykbeid voormaals be-
~~ten, R s H~c
...) '

1 u · Tegem.voordige Staat
N~;oER.· Het Dorp Abkoude , ruim anderhalf uut
xwt.R.· gaans van de Scad \,Y eesp, en even zo ver van
TIER. het Dorp Ouderkerk aan den Amfiel, is zeer
Dorp Ab· vermaakelyk en wei bebouwd. Men heefc 'er
l:oude. veele aangenaame en aanzienlyke lufiplaat•
fen , zo aan den krommen Angfrel , als aail
de Holendregt , die zig by de Kerk ver.
eenigen. De Kerk, op 't grondgebied van
de Heerlykbeid, die aan 't Kapittel vanS. Pie·
tcr behoort, is een fchoone en groote kruis·
kcrk, met e~~ hoogen tooren en twee klokken.
Over dezelven, het Predikants- buis en
de Koftery , hebben twee Kerkmeefiers bet
opzigt, die, voor bun 1eeven, door de be ide
Ambagrsheeren, aangefield worden. Aan bet
koor van de Kerk {bat eene pragtige tombe,
door de laatft ovcrlcedene Ambagtsvrouwe,
tot eene byzondere begraafplaatfe opgeregt.
De Gemeenre, uic om~rent honderd en vyftig
Leden befia:mde , wordt bediend door een' Predikant,
die onder de Klaffis van Utrecht ftaat.
Hy wordt door vier regeerende en twee afgegaane
Leden van den Kerkenraad beroepen, op
de goedkeuring van 's Lands Gedeputeerde
Scaaren en 't Kapittel van S. Pieter. De J{os·
tersplaats wordt door de bcide Amhagtsheeren
by beurcen begeeven. Men heeft bier ook een
Roomfche Kerk, en een Fran feb Kofifchool,
dat in een' zeer goeden fiaat is. De Paarde.
markt, welke op den laatfien Donderdag in
Augufius alhier gehouden wordt, is zeer beroemd.
Die Dorp hcefc veele rampen onderg::~an,
zo in de inlandfche oorlogen • als in
die, welken de Hollanders regen de Ucrechtfcben
gevoerd hebben. In 't jaar 1672., zooden

fJan U T R E C H T. 1!23
den de Franfchen, die toen meell:er van U- NED!R.•
neche waren, een hoop krygsvolk herwaarcs, KWAR.·
welk, in 'c holll:e van den nacht, de mees- TIER.
ce huizen in den brand ll:aken, en de in woo- A!Jkot~tle.
ners naakt op de vlugt dreeven; in weerwil
van de foldaacen , door den Prinfe van 0-
ranje, op bee Slot gelegd, die, ce zwak in
gecal, die pofl: niet durfden verla:uen. 'sAnderendaags,
na bet afwyken der Fr:mfchen •
redde men de Kerk nog, en eenige buizen,
-die reeds aan 't branden waren , zo dat 'er
nog een derde deel van 't Dorp behouden
bleef. Wanneer de Franfchen, eenige dagen
daarna, zig andermaal bier omcrenc lie reo zien,
om ook her overige cc \'erwoell:en, boodt de
bezetting van 't Slot , die verll:erking bekomen
hade, zo veel regen weer, dat de vyand
genoodzaakt was ce rug te keeren, met agcerlaatinge
van veele gevangenen.
Een weinig ten well:en van bet Dorp Ab-Ab1toukoude,
be eft men de Abkoud~r • 111eer, een der Meer.
wacerplas van onmenr bonderd en vyftig roe- (r)
den wyd, welken de Srad Amfl:erdam, om ne-'Jag;n·
gentig guldens 's jaars, in erfpagt houdt van 'c'i);~ Am·
Kapittel v:m St. Pieter te Utrecht (r). pert/. X.
Een kwarrier uurs ten zuiden van het zel- St. in8vo,
ve, naar den kant van Baambrugge, aan den bl. 3 2 fo
krommen Angll:el , lege her Slot van Ab- SA!bokt ted
k ou d e , m
.
een
•
wee
k
en en moeras
fi
gen
ou e.
grand. Her zal waarfchynlyk gell:igt zyn ,
door de eerfie Heeren van Ahkoude, diezeer
m:lgtig waren, en het regrsgehied voerden over
een groat gedeelte van her Stigc; w:mt, ·aao
't Huis van Abkoude plagc ce behooren bet
Schoutsampt van Gieltjesdorp en Gcrverskop,
Ka-

t ~4 TegenwOIJraige Sta~tl . •
N£.PE.Il.· Kamerik , Maarfeveen , Themaat , Oodhul­
,.whll.- zen, Ankeveen, Demmerik, Houdyk en Ab­
~~· d koude. Het Slot werdt wen onder de opene
ou e. Slaten van bet Scigt gerekend ( s ). In 't jaar .
(s) Utr. 1268 werdt bet zelve verwoefr, door~ysbregt
jnarb. van Amil:el ( t), en, in 't jaar 13 z8 ,. weder
~i D~el, opgebouwd door Zweder van Zuilen (u).Men
· (t)• verzekert, dat bet, in 't jaar I 345 , weder in-
1-'ad.llifl. genomen werdt ~ door Jan van Arkel, Bis­
IIT. Dee!, fchop van Utrecht, om dat Zweder den Graa·
ve van Holland bulpcroepen toegezondenbadc.
bL (3)
Hifl uvan Miffcbien is bet te tellen onder de zeventien
'1 Bi!d. Hoekfche Sloe en, welken, omcrent dien cydt
•cum Utr. door de Kabbeljaauwfcben, zouden verwaeft
~1. ?:el, zyn (v). Jakob van Gaasbeek, door Biffcbop
I. c'"v/" Rudolf gevangen, ftondt bet Slot, welk by
raJ.kft. te vooren reeds bekend hade van 't Stigt ter
III.Deel, leen te bouden,in 'cjaar 144H,aan dienKerk·
hi. 27r voogd af (w). In vervolg van tyd, bebben
~fa~~b de Hollanders bet wederom verovcrd, en in·
ie Jur; gebouden tot bet jaar I490, wanneer Biffcbop
Gladii David van Bourgondie bet te rug kreeg van
p, 4°7· die van Amfterdam. Sedert is bet een woonplaacs
der Maarfcbalken van bet Nederkwartier
geweeft, die daarom dikwils Maarfcbalken
van Abkoude genoemd werden. Men beeft
'er zomtyds eenig krygsvolk in gelegd, om de
inlandfcbe onluften te bedwingen. GraafMaurits,
in 't jaar I 672., op bet zelve poft gevat
hebhende 'belette toen de moedwilligbeid der
Franfcben, die andermaal gekomen waren, om
Abkoude te verwoeften. Sed en is dit Slot van
tyd tot tyd in· verval geraakt; en, in 'c begin
van deeie eeuwe , was men voorneemens,
beczelve af te breeken; docb, op bevel vatt
boQ-

f.Jan t1 T R E C H T. HS
hoogerhand, werdt her werk gefi:aakc. De Heer Neou­
Theodorus de Leeuw, eigena:ir van her zelve KWAR.·
en van de Heerlykheid van Abkoude gewor· 'tiER • .
den, herfi:elde de rwee toorens, en liec 'er fraaie .AbkquJt.
fpitfen op zetten , en een' dertelver roc een
fpeelhuis bekwaam maaken, waar uit men een
fchoon gezicht heefc over de omliggende landetyen.
Aan de dikke muuren , hooge eo
%\Vaare roorens , ichietgarcn , holen en ver•
wulfde kelders, kan men de oude fterkte van die
Slot nog erkennen.
. Een half uur gaans van her Slot, en een Bum·
klein uur van bet Dorp Abkoude, ligt Baam- brugp.
hrugge, of Baanebrugge , aan den zelfden
krommen AngLlel, waar aan men, vervolgens,
tot a an 't Huis te Loe_nerOoot, een groot getal
van fraaie en aanzienlyke Hoffieden vindt, die
de trekvaarc van Arnfierdam naar Utrecht groocelyks
verfieren. De Kerk van Baarnbrugge,
eertyds eene Kapel, onder de Parochie van
Abkoude behoorend~, ·is klein. Zy he eft een
tamelyk hoogen tooren , op wel.ken , in 't
jaar 172.6 , 1 een nieuwc !pits gezet is. Zy wordr
bediend door een, eigen Predikam ~ die een .
Lid van de Klaffis van Utrecht is. Het beroep
gefchiedt aileen op goedkeuring van hunne EeL
Mog. Baarnbrugge fiaat, gelyk wy reeds gezegd
hebben, onder bee zelfde Geregr met dat
gedeelte van Abkoude, welk den He ere de
Wilhem toebehoorc.
De Heerlykheid N 1 c H T EvE G T lege ten De Hteflr
wefien van de rivier de Vegc, en firekt · zicbly~beid
langs dezelve uit ter len gee van ruim cwee uu- ~~::c_~
ren gaans; naamelyk, van de paal, of grensfcheiding
van Loenen, tot voorby den Hinderdam.