VAKBLAD ELEKTRISCH VERVOER EN SMART GRIDS / SEPTEMBER 2016 INHOUD

VAKBLAD ELEKTRISCH VERVOER
EN SMART GRIDS / SEPTEMBER 2016
INHOUD
STORM EINDHOVEN BEGINT
AAN REIS OM DE WERELD
‘GEEF VOLELEKTRISCHE AUTO
ALLEENRECHT SPITSSTROOK’
EERSTE ELEKTRISCHE SNELWEG
TER WERELD GEPRESENTEERD
‘WIEBES MAG BEST TROTS ZIJN,
MET HET STIMULERINGSBELEID
IS GESCHIEDENIS GESCHREVEN’
SPECIAL VAKBEURS
ECOMOBIEL 2016
VANAF PAGINA 15

INHOUD
www.smartemobility.nl
Staatssecretaris krijgt repliek: ‘Wiebes mag best trots zijn,
met het stimuleringsbeleid is onbewust geschiedenis geschreven’ 10
Special vakbeurs Ecomobiel 2016 15
Sector draagt in opmaat naar Ecomobiel alternatieve stimulering aan:
‘Geef volledig elektrische auto alleenrecht op spitsstrook’ 16
Ecomobiel:‘Mobiliteit en logistiek onlosmakelijk
verbonden met energietransitie’ 16
Plattegrond, programma en exposanten
Ecomobiel en Vakbeurs Energie 2016 in beeld 18
Infographic ‘Een blik op de elektrische auto’ Deel 5 20
Column Raymond Vergouwe | Laten we het veilig doen! 23
Innovaties op Ecomobiel | Beursflitssen 24
Column Suzan Reitsma | Afscheid van de gaskookplaat… 26
Elektrische motorfiets STORM Wave onderweg:
Batterijenpakket en SmeshGear geheime wapens 27
Hogeschool van Amsterdam biedt inzicht in onderzoek:
Simuleren van verandering in de vraag naar laadinfra 28
Scania en Siemens presenteren eerste elektrische snelweg 31
‘Lantaarnpaal als laadpunt en antenne voor Internet of Things’ 32
Rexel en EV-Box lanceren gezamenlijk installateursprogramma 33
Een in het water gevallen zomer…
Ondanks dat de zomer aardig wat zonuurtjes telde, is de zomer voor de elektrische auto
in het water gevallen. Een messteek in de rug van staatssecretaris Wiebes, tegenvallende
verkopen en het vooralsnog uitblijven van financiële toezeggingen van minister Kamp voor
het plan ‘Maak elektrisch rijden groot’. Wie de volle 6 schoolvakantieweken in het buitenland
verkeerde heeft de storm misschien wel aan zich voorbij kunnen laten gaan…
Hopelijk wordt bij u het geloof in elektrisch rijden er niet minder om. Wel moeten wij ons als
sector beseffen dat het beeld voor elektrisch rijden er bij de buitenwacht niet positiever op
wordt. De opmerkingen – al dan niet op waarheid berust (red. zie het openingsartikel van
dit magazine op pagina 10 – zijn breed uitgemeten in de diverse landelijke media. Van het
Financieele Dagblad tot NU.nl het Algemeen Dagblad en natuurlijk in het blad Autoweek zelf.
Misschien is het daarom goed dat ik – alvorens we
als sector gezamenlijk nadenken over nationale
promotiecampagnes voor elektrisch rijden à la de
befaamde Postbus 51-spotjes en misschien wel
in lijn met de anti-vuurwerkcampagnes van SIRE
– hier de 10 grootste mythes rond elektrisch rijden
opnoem. Ze zijn afkomstig van de Eindhovense
hoogleraar Maarten Steinbuch. En natuurlijk: ‘alles
hieronder is ONZIN’, aldus Steinbuch.
1. Er is niet genoeg lithium voor de batterijen.
2. Er zijn niet genoeg schaarse aardmetalen voor de elektromotoren.
3. De CO2-uitstoot van een elektrisch voertuig is groter dan van een zuinige diesel.
4. Je kunt beter je oude – reeds geproduceerde – auto helemaal afrijden.
5. We moeten kiezen tussen snelladen en parkeerladen.
6. We moeten kiezen tussen elektrisch en waterstof.
7. Batterijen kunnen niet tegen snelladen.
8. Batterijen worden snel ‘te oud’ en belasten daarna het milieu.
9. De elektrische auto is alleen voor korte ritten.
10. De elektrische auto rijdt als een invalidewagen.
Doe er uw voordeel mee (evenals met de analyse van de door Wiebes gepresenteerde ‘feiten’).
Edwin van Gastel, hoofdredacteur E-Mobility (edwin@smartemobility.nl)

MEEST GELEZEN
MOBILITY ZOOM
Mobility ZOOM is de tweewekelijkse
nieuwsbrief over duurzame mobiliteit,
een initiatief van Ecomobiel en
Smart E-Mobility. Aanmelden voor
de nieuwsbrief kan via de website
www.ecomobiel.nl/mobility-zoom.
De meest gelezen nieuwsberichten
van het tweede kwartaal zijn:
Wiebes’ onbegrijpelijke draai
rond elektrische auto’s
Nederland telt bijna 93.000 auto’s met een
stekker. Volgens staatssecretaris Wiebes
heeft de 6 miljard euro die de Rijksoverheid
heeft geïnvesteerd 0 procent effect als het
om klimaatwinst gaat. Wiebes deed de
opmerkelijke uitspraken in een interview
met het tijdschrift Autoweek.
Deutsche Post-onderdeel DHL gaat
elektrische bestelwagens verkopen
DHL, onderdeel van de Deutsche Post, is
voornemens om in 2017 te starten met de
verkoop van elektrische bestelwagens. Dit
heeft een woordvoerder van het bedrijf
bevestigd tegenover Reuters. Deutsche
Post ontwikkelde in het verleden al de
Streetscooter, een elektrische bestelwagen
met een actieradius van 120 kilometer.
Volgens de betrokkenen moeten
er straks 10.000 van deze voertuigen per
jaar geproduceerd worden en zullen om
die reden ‘derde partijen’ vanaf 2017 het
voertuig gaan commercialiseren.
Rapport ‘Maak elektrisch rijden
groot’ naar Tweede Kamer verstuurd
Het Formule E-Team (FET) heeft het
actieplan ‘Maak elektrisch rijden groot’
opgeleverd. Centrale boodschap van het
actieplan is dat minister Kamp per direct
aan de slag moet om de consument aan
de elektrische auto te helpen. Minister
Kamp heeft het actieplan voorzien van
kabinetsbrief en analyse, en deze naar de
Tweede Kamer verstuurd. Het actieplan
bevat 8 maatregelen om elektrisch rijden
voor particulieren bereikbaar en aantrekkelijk
te maken.
EV-Box installeert
40.000ste laadpunt
EV-Box heeft een belangrijke mijlpaal bereikt:
wereldwijd heeft het bedrijf zijn 40.000ste
laadpunt uitgeleverd. Niet geheel toevallig is
het 40.000ste laadpunt van het Nederlandse
bedrijf in Nederland geïnstalleerd. Overigens
heeft EV-Box inmiddels niet alleen een kantoor
in Amsterdam, maar ook in Antwerpen,
Parijs, Londen en New York.
NKL presenteert
wiki publieke
Laadinfrastructuur
Om gemeenten te helpen bij hun zoektocht
naar juiste en onafhankelijke informatie heeft
het Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur
(NKL) een digitale kennisbank ontwikkeld.
Online artikelen bieden praktische informatie
over elektrisch vervoer en publieke laadinfrastructuur.
De informatie wordt aangeboden
in de vorm van een ‘wiki’. De artikelen zijn geordend
op volgorde van het beleidsproces van
gemeenten: van aanleiding naar onderbouwing,
aanpak en uitvoering. Via de zoekbalk
is het mogelijk om snel op een specifiek
onderwerp naar een artikel te zoeken.
Gemeente Den Haag
introduceert subsidie
voor elektrische auto
Inwoners en bedrijven in Den Haag kunnen
sinds 1 juli een 100 procent elektrische
auto kopen met subsidie. Dat mag een
tweedehandse of nieuwe auto zijn. Bij aankoop
van een tweedehands auto geeft de
gemeente 3.000 euro subsidie, bij aankoop
van een nieuwe auto is het bedrag 5.000
euro. Via de regeling kunnen 100 procent
elektrische personenauto’s, bestelauto’s of
taxi’s met subsidie worden aangeschaft.
De subsidie kan vanaf 1 juli worden aangevraagd.
Het totale beschikbare subsidiebedrag
voor personenauto’s is 200.000 euro.
Voor bestelauto’s en taxi’s gezamenlijk is
er 400.000 euro beschikbaar. De regeling
loopt tot eind 2017 tenzij de subsidiepot
eerder is uitgeput dan door de gemeente
verwacht wordt.
Noord-Brabant en Limburg besteden
2.500 slimme laadpunten aan
De provincie Noord-Brabant organiseert een aanbesteding voor 2.000 slimme laadpunten voor elektrische
voertuigen, te realiseren vanaf begin 2017. Met de aanbesteding groeit het aantal publieke
en semipublieke laadpunten in Noord-Brabant naar meer dan 4.340. De provincie start eind juli 2016
de aanbesteding en voert die ook voor de provincie Limburg uit. In Limburg worden 480 laadpunten
gerealiseerd, verdeeld over 240 laadpalen. Gezamenlijk gaat het dus om bijna 2.500 laadpunten. De
aanbesteding is een onderdeel van het stapsgewijs uitbreiden van de infrastructuur voor elektrisch rijden
in Noord-Brabant. In 2020 moeten er in de provincie 12.000 publieke of semipublieke laadpunten
zijn om een groei naar 100.000 elektrische voertuigen mogelijk te maken.
23 procent leasende ondernemers rijdt elektrisch
De meeste ondernemers rijden zakelijk in
hun privéauto. Dit blijkt uit een onderzoek
van Tom (red. de nieuwe bedrijfsnaam van
MKB Brandstof), uitgevoerd door Maurice
de Hond. 59 procent van de ondernemers
rijdt in een privéauto en 7 procent in een
700.000 euro financiering
voor start-up ViriCiti
leaseauto. Van de 7 procent die dit doet,
rijdt 23 procent een elektrische of hybride
auto. Bij ondernemers met een bedrijfsauto
is dat 12 procent. Van de ondernemers die
hun privéauto gebruiken rijdt 3 procent een
elektrische of hybride auto.
Eurocross start hulpverlening elektrische rijders
Eurocross Assistance, alarmcentrale voor onder andere pechhulpverlening, helpt vanaf 1 juli
ook bestuurders die problemen hebben bij een laadpaal. Dit doen zij voor Last Mile Solutions,
een dienstverlener op het gebied van laadpalen voor elektrische auto’s. Last Mile Solutions
beheert een deel van de ruim 17.000 elektrische laadpalen in Nederland. Het bedrijf zorgt
ervoor dat de palen goed functioneren. Last Mile Solutions werkt in opdracht van de eigenaren
van de palen, vaak overheidsinstanties of bedrijven.
Schiphol, KLM, TU Delft, NS en Havenbedrijf Amsterdam – samen bekend als Mainport
Innovation Fund II – investeren 700.000 euro in ViriCiti. Breesaap Green Link SL voegt
zich ook bij deze investeringsronde. De investering volgt op de snelle uitbreiding van
ViriCiti in Europa en Amerika, en zal gebruikt worden om de internationale expansie te
versnellen. ViriCiti ontwikkelt een monitoringsplatform voor commerciële elektrische
voertuigen, zoals bussen en trucks en is al actief in 12 landen, onder andere bij spelers
als BYD, Schiphol, Qbuzz en VDL. Het systeem helpt de voertuigen verder te rijden en
betrouwbaarder te functioneren tegen lagere kosten.
Europese primeur van Allego
in Haarlemmermeer met ChargingPlaza
Allego heeft in Haarlemmermeer het eerste ChargingPlaza binnen de EU gerealiseerd dat
door Renault gecertificeerd is. Het slimme laadplein is geplaatst in de parkeergarage van de
gemeente Haarlemmermeer en heeft plek voor 16 elektrische auto’s. De slimme laadoplossing,
die ChargingPlaza heet, bestaat uit één intelligent systeem waar meerdere laadpunten
aan worden gekoppeld. ChargingPlaza maakt slimmer gebruik van de beschikbare stroomcapaciteit;
hierdoor hoeft de gemeente geen extra investeringen te doen netverzwaring.
ElaadNL stelt 3 succesfactoren e-auto vast
In een essay stellen Eric van Kaathoven en Arjan Wargers van ElaadNL de 3 succesfactoren voor
een glansrol van de elektrische auto in de energietransitie vast: voldoende elektrische auto’s,
laadinfrastructuur die smart charging mogelijk maakt en regels die deze transitie niet in de
weg zitten. Van Kaathoven en Wargers concluderen: ‘Als we in staat zijn op deze drie terreinen
winst te boeken, zijn er straks veel meer elektrische auto’s, kunnen deze via Smart Charging
opladen op de beste, meest duurzame momenten en wordt de winst die dat de maatschappij
oplevert ook eerlijk beloond.’
NXT lanceert e-motor van Nederlandse bodem
NXT Motors lanceert binnenkort een elektrische
motor van Nederlandse bodem. Na 2 jaar
onderzoek en planning is het bedrijf bezig zijn
ontwikkelingsplan tot uitvoer te brengen met
de steun van crowdfunding en financiering door
investeringsmaatschappijen. De motorfietsen
zullen verkocht worden via een eigen online
saleskanaal. De NXT ONE komt in verschillende
vermogensvarianten op de markt en het
lithium-ionbatterijpakket is in ieder geval goed
voor ruim 200 kilometer actieradius. De verkoop
van NXT Motors zal voornamelijk online gebeuren
via een eigen webshop. NXT Motors haalt op
dit moment kapitaal op via het crowdfundingplatform
Symbid. Hiermee zal het de volgende
fase in de ontwikkeling financieren.
Fastned: groei zet door, snelladen 19 eurocent
Fastned meldt in zijn halfjaarbericht dat ‘de exponentiële groei’ van het bedrijf doorzet. In 2016
groeide de afzet in de eerste helft van het jaar met 368 procent en de omzet met 256 procent.
Bovendien heeft Fastned bekendgemaakt een ‘Power abonnement’ te introduceren. Dit
betekent dat iedereen bij Fastned kan snelladen voor de prijs van groene stroom thuis. Medeoprichter
Michiel Langezaal: ‘Mensen met een elektrische auto én een eigen oprit kunnen thuis
groene stroom laden voor 19 cent per kilowattuur. Mensen zonder oprit zijn vaak aangewezen
op langzame publieke laadvoorzieningen. Fastned wil dat alle elektrische rijders toegang hebben
tot snelle en betaalbare laadinfrastructuur.’
INTERNATIONAAL
19 BMW i’s in Engelse Premier League
Leicester City-eigenaar Vichai Srivaddhanaprabha
heeft zijn kampioensteam
begin augustus een verrassing bezorgd:
de Thaise miljardair bestelde voor de 19
spelers die zijn club de eerste titel uit de
historie bezorgde 19 elektrische BMW i’s.
Het prijskaartje? 2,4 miljoen euro…
Toyota introduceert nieuwe
generatie Prius Plug-in Hybrid
Toyota heeft de nieuwe generatie Prius
Plug-in Hybrid (Prius PHEV) gepresenteerd.
Dankzij een lithium-ionbatterij van
8,8 kilowattuur kan de nieuwe Prius PHEV
50 kilometer volledig elektrisch rijden.
Vanaf 2017 zal het voertuig ook met
zonnecellen leverbaar zijn in de vorm
van een ‘Solar Roof’.
Wereldpremière elektrische
vrachtwagen Mercedes-Benz
De Mercedes-Benz Urban eTruck
heeft zijn wereldpremière beleefd. De
elektrische truck maakt volgens het
bedrijf de weg vrij voor alternatieve
en emissievrije aandrijving voor zware
bedrijfsvoertuigen. Het accupakket, met
een capaciteit van 212 kilowattuur, is
geïntegreerd in het chassis en heeft een
actieradius van 200 kilometer.
Hanergy lanceert 4 elektrische
auto’s op zonne-energie
Hanergy lanceert 4 elektrische auto’s die
rijden op zonne-energie dankzij dunne
filmzonnecellen. De voertuigen worden
zo snel mogelijk gecommercialiseerd.
Hanergy, onder meer bekend van de
verkoop van dunne filmzonnepanelen
bij IKEA-winkels, heeft de auto’s 4
verschillende namen gegeven: Hanergy
Solar R, O, L en A.
Wereldrecord elektrische auto:
in 1,5 seconde van 0 naar 100
Het Grimsel-team uit Zwitserland heeft
een nieuw wereldrecord gevestigd met
een elektrische auto. Op een afstand van
30 meter en in slechts 1,513 seconden
wist het team een snelheid van 100 kilometer
per uur te bereiken. Tot voor kort
was het record in handen van het Duitse
GreenTeam met 1,779 seconden.
‘Nieuwe generatie Nissan Leaf
krijgt dubbele actieradius’
Kazuo Yajima, topman van Nissan, heeft
tijdens het World Electric Vehicle Symposium
(EVS 29) in Montreal het bericht bevestigd
dat de volgende generatie Nissan Leaf een
dubbele actieradius krijgt. Met de recent
gelanceerde Leaf die uitgerust is met een batterij
van 30 kilowattuur is de actieradius 150
kilometer. Dit zou dan ook betekenen dat de
volgende generatie van de volledig elektrische
auto een batterij van 60 kilowattuur krijgt met
een actieradius van 300 kilometer.
Volkswagen: elektrische auto’s
maken stroomvoorziening stabieler
Volkswagen laat weten dat het door het
bedrijf uitgevoerde onderzoeksp roject ‘INEES’
belangrijke inzichten heeft opgeleverd met
betrekking tot de aansluiting van elektrisch
aangedreven auto’s op het openbare
stroomnet. Zo is uit het rapport naar voren
gekomen dat het technisch mogelijk is om
stroomfluctuaties op te vangen door elektrische
auto’s aan te sluiten op de publieke
stroomvoorziening.
Mercedes-Benz geeft alle
modelseries elektrische aandrijving
Daimler gaat alleen al in de komende twee
jaar meer dan 7 miljard euro investeren in
‘groene’ technologie. smart is binnenkort
de enige autofabrikant ter wereld die
het volledige modelaanbod met zowel
verbrandingsmotoren als elektrische
aandrijving levert. Bij Mercedes-Benz gaat
met de GLC F-CELL de eerste brandstofcelauto
met plug-in-technologie in
serieproductie. Bovendien ontwikkelt het
bedrijf een eigen voertuigarchitectuur voor
elektrische auto’s met accu’s.
Politie Los Angeles bestelt
100 elektrische BMW’s i3
Het Los Angeles Police Department (LAPD)
heeft bij BMW 300 elektrische i3’s besteld.
De voertuigen gaan in de binnensteden voor
controleritten ingezet worden. Voorafgaand
aan de aanbesteding werd de i3 al uitvoerig
door het LAPD getest; samen met een groot
aantal andere elektrische voertuigen.
Tesla neemt SolarCity voor
2,6 miljard dollar over
Tesla Motors lijft definitief zonnepanelenmaker
SolarCity in. Met de deal is een bedrag
gemoeid van 2,6 miljard dollar, waarmee het
de grootste overeenkomst is in de historie
van de zonnepanelenindustrie. Opvallend
detail is dat Tesla-topman Elon Musk ook aan
het hoofd staat van SolarCity.
4
5

Electrical Safety for
emobility
VDL Groep ontwikkelt elektrische truck
Syntus neemt 50 elektrische Golfs in gebruik
Syntus heeft 50 nieuwe Volkswagens e-Golf in ontvangst genomen van Volkswagen-importeur
Pon en dealerbedrijf A-Point. De inzet van elektrische auto’s past bij de visie van Syntus op
duurzame mobiliteit. Daarom is gekozen voor 100 procent elektrische Volkswagens om de
logistiek van chauffeurs en controleurs voortaan emissievrij te laten verlopen.
Greencrowd introduceert Evensnelladen
Makkelijk AC laden
Laadkabels en controllers
voor E-mobility
Bouw in No-Time een compacte
AC laadpaal met slechts enkele
onderdelen!
De EV Charge control Basic is het
hart en integreert alle essentiële
besturingsfuncties. De robuuste
Type 2 laad kabels of outlets zorgen
ervoor dat aan alle wereldwijde
automotive eisen wordt voldaan.
Combines safe charging with
vehicle charging requirements
Charge Controller CC612
Electrical safety for safe charging
and Wall Boxes
VDL Groep is gestart met de ontwikkeling van een volledig elektrische truck. In eerste
instantie gaat het om een 37 tons trekker, bedoeld voor relatief korte afstanden van
ongeveer 100 kilometer op één enkele batterijlading. Daarna kan het voertuig door
middel van snelladen in een half uur weer volledig bijgeladen worden. Dat maakt de
elektrische truck geschikt voor stadsdistributie, bijvoorbeeld voor het bevoorraden van
supermarkten en grootwinkelbedrijven. Voor de ontwikkeling van deze truck maakt VDL
gebruik van technieken die het al eerder ontwikkelde voor zijn elektrische bussen zoals
e-drive, batterijtechnologieën en energiemanagementstrategieën. Begin 2017 wordt
gerekend op de eerste rijdende elektrische trekker.
Cohere haalt 300.000 euro investering op
Cohere Energy Solutions, dat zich onder meer richt op het slim laden van elektrische auto’s,
heeft een investering van 300.000 euro opgehaald. Met deze investering wil Cohere zich verder
uitbreiden en zich volledig richten op de verdere ontwikkeling van de Energy Manager Maxem.
Naast het oorspronkelijke smart-chargen van de elektrische auto stelt het vernieuwde systeem
de huisgebruiker in staat zijn huis volledig duurzaam te maken. De microcomputer – die
aangesloten is in de meterkast – meet en stuurt alle energiebronnen in huis aan. De elektrische
auto, zonnepanelen, warmtebuffer en thuisbatterij worden hiertoe met elkaar verbonden.
Meer elektrische vrachtwagens
dankzij Green Deal 010
Greencrowd heeft een nieuw concept gelanceerd:
Evensnelladen. Evensnelladen richt zich
met AC-snellaadpunten op het gemak van de
berijder. De laadpalen beschikken standaard
over twee laadpunten, waarvan één met een
vaste kabel. Hierdoor hoeft de berijder met
Alle bussen van en naar Schiphol
vanaf 2018 volledig elektrisch
haast niet eerst zijn eigen kabel uit de achterbak
en uit de knoop te halen. Beide laadpunten kunnen
minstens 22 kilowatt laden, ook wanneer
er twee auto’s tegelijk laden op één paal. De
laadcapaciteit van de accu van de auto bepaalt
vervolgens hoe snel er kan worden geladen.
Alle bussen die in de nieuwe concessie vanaf 2018 van en naar Schiphol rijden, zullen dit volledig
elektrisch doen. Het is een van de meest opvallende eisen die wordt gesteld in aanbestedingsdocumenten.
Momenteel wordt de concessie in Amstelland-Meerlanden – die in december 2017
afloopt – uitgevoerd door Connexxion. Logischerwijs wil de stadsregio – net als vrijwel iedere
andere regio in Nederland – in 2025 volledig overstappen naar zero-emissiebusvervoer. Omdat
het Schipholnet zich volgens de betrokkenen zeer goed leent voor een snelle transitie naar zero
emissie wordt hier al direct vanaf de start voor gekozen.
‘3 procent Nederlandse boten is elektrisch’
Voor meer informatie bel (0316) 59 17 20 of kijk op
www.phoenixcontact.nl
EMO01-16.001.L1
© PHOENIX CONTACT 2016
RCMB121 AC/DC sensitive Residual Current
Monitoring Module
www.benderbenelux.com
Tel.: +31 (0) 76-5878713
Vorig jaar maakte de gemeente Rotterdam
kennis met BREYTNER: het eerste core
business Zero Emission Transportbedrijf van
Europa. Toen bestond het bedrijfsplan alleen
nog op papier. Nu, een jaar later, heeft
het ook vorm gekregen: met twee 19-tons
elektrische vrachtwagens start BREYTNER
binnenkort met de bevoorrading van twee
grote Nederlandse retailers. BREYTNER was
in Rotterdam al langer nauw betrokken
bij, en sinds eind juni is BREYTNER officieel
partner van Green Deal 010 Zero Emission
Stadslogistiek, kortweg Green Deal 010.
Met de komst van BREYTNER is de Green
Deal ondertekend door zes regionale transportbedrijven,
TNO en de gemeente.
Op de weg is de opmars van het elektrisch rijden onmiskenbaar. Op het water is de
populariteit van ‘elektrisch’ zeker niet minder. Procentueel gezien zelfs groter. Hoewel
harde statistiek ontbreekt, stelt het platform elektrisch varen tegenover de NOS dat ruim
3 procent van de pleziervaartuigen alleen accu’s als krachtbron gebruikt.
7

De Lijn: vanaf 2019 enkel bussen
met alternatieve aandrijving
Leuven bevoordeelt elektrische taxi
en past reglementen aan
Vlaamse verkoop elektrische auto’s
dit kalenderjaar al verzesvoudigd
Vlaams minister Tommelein wil
vanaf 2030 alleen nog groene wagens
De Lijn koopt vanaf 2019 alleen nog bussen met een alternatieve aandrijving, op
voorwaarde dat de technologie marktrijp is. Het gaat om hybride bussen, bussen op
waterstof en op elektriciteit. Dit betekent het einde van de klassieke dieselbus. Met
de beslissing wil de raad van bestuur van de vervoermaatschappij het wagenpark
versneld vergroenen en ervoor zorgen dat tegen 2025 alleen nog groene bussen in stedelijke
gebieden rijden. Om de oudste dieselbussen met vervuilende motoren zo snel
mogelijk te vervangen door schonere exemplaren, start in september de voorbereiding
van een bestelling van circa 220 bussen voor de periode 2017-2018. De hybride
bussen hiervan zullen in stedelijke omgevingen rijden, de moderne dieselbussen
komen in de plaats van de oudste exemplaren op de streeklijnen. In de loop van 2018
verschijnen de eerste bussen in het straatbeeld. In 2019 volgt een bestelling voor 120
hybride en/of elektrische bussen, te leveren in 2020 en 2021. Daarnaast wordt in 2017
in enkele steden een project met volledig elektrische bussen in de steigers gezet. Het
Klimaatfonds van de Vlaamse overheid zorgt voor extra middelen voor de versnelde
vergroening. De toekomstige hybride bussen moeten ook volledig elektrisch kunnen
rijden in stadskernen. Zo kunnen de aanvoerlijnen vanuit de streek zonder uitstoot
in de steden rondrijden. Daarbuiten rijden ze hybride, dat betekent met een mix van
batterijen en een dieselmotor. Omdat ze remenergie recupereren, zijn hybride bussen
tot een kwart stiller en zuiniger.
Elektrische BMW-scooters voor politie
in Damme/Knokke-Heist
De Vlaamse politie in Damme/Knokke-Heist heeft 2 elektrische motorscooters van BMW in
gebruik genomen. De BMW C evolution wordt ingezet voor parkeertoezicht, toezicht op de
zeedijk en bij evenementen. Onder meer de politie van Barcelona heeft ook exemplaren van de
motorscooter in gebruik, en wel 30 stuks.
Leuven is de tweede stad die toetreedt tot het pilotproject van Bond Beter Leefmilieu (BBL)
en de Belgische taxifederatie (GTL) rond elektrische taxi’s in Vlaanderen. BBL en GTL onderzoeken
de mogelijkheden om vanaf 2020 alle taxi’s in Vlaanderen elektrisch te laten rijden.
In Leuven past het stadsbestuur het taxireglement aan om het gebruik van elektrische
taxi’s te promoten. Hiertoe krijgen de elektrische taxi’s voorrang ten opzichte van gewone
voertuigen. En om te vermijden dat een elektrische taxi op termijn vervangen wordt door
een gewone auto, stelt het stadsbestuur expliciet in het reglement dat ook de reserve- en/of
vervangingstaxi’s elektrisch moeten zijn.
Brussel is vierde locatie met Superchargers Tesla
Na Gent, Aartselaar en Nijvel kunnen Tesla-eigenaren ook in het bij Brussel gelegen dorp
Diegem terecht voor het opladen van hun voertuig. Sinds begin juni kunnen Tesla-rijders bij
het Van der Valk Hotel – dat dicht bij Brussels Airport ligt – terecht voor een snellaadsessie.
Superchargers zijn gratis oplaadstations waarmee men een Model S of Model X kan opladen
in een aantal minuten in plaats van uren. De stations zijn strategisch geplaatst om het aantal
stops tijdens reizen over lange afstanden te minimaliseren en ze zijn geplaatst in de buurt van
restaurants, winkelcentra en wifi-hotspots. Elk station bevat meerdere Superchargers. In totaal
zijn er nu wereldwijd bijna 700 stations met ruim 4.200 Superchargers.
Elektrische koelvoertuigen voor OCMW Halle
OCMW Halle heeft 2 elektrische koelvoertuigen in gebruik genomen. Het gaat om 2 Nissan
e-NV200 bestelauto’s die omgebouwd zijn. Het OCMW zet de koelauto’s in om maaltijden
aan huis te leveren. Om de actieradius van 170 kilometer te borgen is het batterijpakket
van de voertuigen uitgebreid. Het is mogelijk om de koeling op het elektriciteitsnet aan te
sluiten zodat de koeling bijvoorbeeld op evenementen continu aan kan blijven. Voorzitter
Marie-Rose Harnie over de aanschaf: ‘Met de keuze voor deze voertuigen trekt het OCMW
van Halle nog meer de ecologische kaart. Dit is trouwens niet de enige inspanning die wij
op dit vlak leveren. Wij hebben een heel project opgestart onder de naam “ECOligent”, als
het ware ons eigen label voor ecologisch handelen. Met de elektrische voertuigen zetten
wij de volgende logische stap om de uitstoot van broeikasgassen verder in te perken.’
De verkoop van elektrische voertuigen is in Vlaanderen in de eerste helft van 2016 verzesvoudigd.
Aan het begin van het kalenderjaar heeft de Vlaamse regering een aanschafsubsidie
ingevoerd die zijn vruchten begint af te werpen. Binnen de elektrische verkopen in de eerste
twee kwartalen van 2016, scoort de middenklasse – voertuigen met een prijs tussen de 31.000
en 41.000 euro – het beste, gevolgd door voertuigen tot 31.000 euro. Minst verkocht zijn
voertuigen met een waarde van meer dan 61.000 euro. Tot dusver zijn er 497 particulieren die
een elektrische auto hebben. Overigens zijn er in de eerste helft van 2016 in Vlaanderen 1.197
elektrische auto’s verkocht door consumenten, overheden en bedrijven; hetgeen een verdubbeling
betekent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.
Kustplaats Oostende krijgt
34 elektrische laadpalen
De populaire Belgische kustplaats Oostende krijgt 34 elektrische laadpalen. De eerste 9
exemplaren komen er al in de periode 2016-2017. De locatie van de oplaadpunten is momenteel
nog onbekend. Eandis, de bevoegde distributiebeheerder, moet eerst bepalen
waar de meest geschikte locaties zijn. Bovendien kunnen eigenaars van een elektrische
wagen via het systeem ‘Paal volgt wagen’ een laadpaal in de buurt aanvragen. Zij kunnen
er een krijgen binnen een straal van 500 meter rond hun huis. ‘Op die manier proberen
we de toegankelijkheid van onze stad voor de elektrische wagen een extra boost te
geven’, aldus burgemeester Johan Vande Lanotte.
In 2030 mogen er in Vlaanderen geen vervuilende wagens meer verkocht worden. Dit stelt
de Vlaamse minister Bart Tommelein voor. Om de aankoop van elektrische wagens te stimuleren,
zette Vlaanderen eerder al een subsidiesysteem op met een budget van 5 miljoen
euro voor 2016. Uit die pot kan afhankelijk van de prijsklasse van de elektrische wagen een
premie worden aangevraagd. Na een halfjaar is dat budget ongeveer voor de helft op. Er is
nog 2.844.500 euro over. Sinds begin dit jaar werden er 483 aanvragen gedaan. Tommelein
wil ook een einde maken aan oude, vervuilende bestelbusjes die de Vlaamse wegen overspoelen.
Door de populariteit van online winkelen hebben er volgens het Vlaamse medium
De Morgen nog nooit zo veel rondgereden. Er rijdt momenteel een recordaantal van 431.000
bestelbussen rond. De meerderheid (70 procent) heeft de Europese emissiestandaard Euro
IV of lager. Dit zijn bestelwagens van ten minste 7 jaar oud. In veel gevallen loopt de leeftijd
volgens De Morgen zelfs op tot 20 jaar of ouder. Het resultaat is dat een kwart van alle
schadelijke uitstoot van het vrachtvervoer te wijten is aan bestelbusjes. Tommelein laat, via
zijn woordvoerder, weten dat hij volop bezig is met een groene fiscaliteit voor bestelbusjes.
‘Het was altijd onze bedoeling om eerst de personenwagens aan te pakken en daarna de
lichte vrachtwagens. Na het zomerreces zullen we een voorstel op tafel leggen.’
België verplicht autoverzekering
voor speed pedelec
Belgische eigenaren van elektrische fietsen
die tussen de 25 en 45 kilometer per uur
rijden (red. speed pedelecs) moeten vanaf
1 oktober een autoverzekering hebben en
krijgen een kentekenplaatje. VTM Nieuws
meldt dit op basis van berichtgeving
van de overheid aan verzekeraars. Vorig
jaar kochten in België 130.000 mensen
een elektrische fiets. De overheidsdienst
Mobiliteit gaat vanaf de genoemde datum
bestuurders verplichten hun snelle elektrische
fiets te laten inschrijven. Bestuurders
zullen overigens verplicht worden een
helm te dragen.
VLAANDEREN
8
9

en over het beleid van de afgelopen jaren.
U werd aangesteld in de loop van de huidige
kabinetsperiode. Was u goed op de hoogte
“Ja, ik wist wat er speelde. Vanaf 2008
hebben we alle autobelastingen CO2-
belastingbetaler een heleboel subsidies
laten betalen die tot effect hebben gehad
dat autofabrikanten in andere delen van
Europa meer onzuinige auto’s kunnen
Hoe is dat gekomen?
Wetenschappers, bedrijfsleven en natuurorganisaties dienen staatssecretaris van repliek:
‘Wiebes mag best trots zijn, met het stimuleringsbeleid
is onbewust geschiedenis geschreven’
INTERVIEW STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN ERIC WIEBES
Roy Kleijwegt René Oudshoorn
STAATSSECRETARIS KRAAKT
SUBSIDIEBELEID VOORGANGERS
‘WE HADDEN
ER NOOIT AAN
MOETEN
BEGINNEN’
INTERVIEW
‘6 miljard uitgegeven en nul klimaateffect’. Het is de boude uitspraak van staatssecretaris Eric Wiebes over de
fiscale stimulering van (semi-)elektrische auto’s. De politicus deed de uitspraken recentelijk in het tijdschrift
AutoWeek. Maar spreekt Wiebes wel de waarheid? De redactie van Smart E-Mobility heeft een aantal
deskundigen gevraagd te reageren op de 6 meest opvallende uitspraken van de staatssecretaris.
B
Na jaren van belastingvoordeel voor auto’s met een
stekker draait Eric Wiebes de subsidiekraan hard dicht.
“We hebben er zes miljard euro in gestopt en
er nul klimaateffect voor teruggekregen.”
egin 2014 trad Eric Wiebes aan als
staatssecretaris van Financiën. Hij
verving Frans Weekers, die moest
aftreden in verband met de aanhoudende
problemen bij de Belastingdienst. De hervormingen
bij de fiscus vergden veel van
Wiebes’ aandacht, maar er moest ook nog
een nieuwe autobrief worden geschreven.
In het autobelastingbeleid voor de komende
jaren zet Wiebes het mes in de subsidies
voor met name de plug-inhybrides, die
volgens hem niets hebben bereikt. We
spraken uitgebreid met hem over zijn visie
ja, zei ik dan, het kost vooralsnog zes
miljard aan belastinggeld en we zien de
hele jaarproductie van de Volvo V60-pluginhybride
en de Outlander PHEV naar
Nederland komen, maar heeft het nu eigenlijk
wel effect? Mijn stelling is altijd geweest:
het heeft géén effect. We hebben er
zes miljard euro in gestopt, maar door het
waterbedeffect – waarbij autofabrikanten
een Europees CO2-doel hebben – hebben
we er nul klimaateffect voor teruggekregen.
Nul! We hebben alleen de Nederlandse
van wat u op het gebied van autobelastingen
zou aantreffen?
verkopen. Dat is wat we hebben bereikt.
Zitten we daarop te wachten?”
Wiebes deed in AutoWeek al dan niet de volgende feitelijk
(on)juiste uitspraken:
1. ‘Er is 6 miljard euro subsidie gegeven maar door het
waterbedeffect – waarbij autofabrikanten een Europees
CO2-doel hebben – hebben we er nul klimaateffect voor
teruggekregen.’
2. ‘De meest efficiënte manier (red. voor een schoner
wagenpark) is bronbeleid, waarbij binnen Europa wordt
bepaald hoe auto’s schoner en zuiniger moeten worden.’
3. Ten aanzien van een subsidie voor (nieuwe en tweedehandse)
volledig elektrische auto’s: ‘Het gevaar van
oversubsidiëring is groter dan van ondersubsidiëring.’
4. ‘Gemiddeld wordt met plug-in hybrides een kwart
elektrisch gereden; dan kunnen we wel doen of het 60%
is, maar dat is niet zo.’
5. ‘Het is aan de fabrikanten om te zorgen dat er voldoende
aantrekkelijk (red. elektrisch) aanbod is tegen
een goede prijs. Ze zullen binnen hun eigen gamma
aan CO2-beprijzing moeten doen om het zuinige deel
aantrekkelijk te maken.’
6. ‘Volledig elektrische auto’s tellen mee voor de Europese
CO2-plafonds, waardoor het in essentie ook elders kan
worden gecompenseerd met onzuinige auto’s.’
Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit bij de stichting Natuur & Milieu
1. ‘Het gaat hier eigenlijk om 3 vragen. Allereerst is er sprake van een Europees waterbedeffect?
Hiermee wordt gedoeld op de Europese CO2-normen voor nieuwe
auto’s. Fabrikanten zijn daarbij verplicht om de gemiddelde CO2-emissies van hun
nieuwe auto’s onder de CO2-norm te houden. In theorie zou een zuinige auto in
Nederland het dan mogelijk maken om in een ander land een auto met meer CO2-
emissies te laten rijden. Wat blijkt? In de praktijk is er geen waterbedeffect. De EUnorm
voor 2015 was 130 gram per kilometer. Het gemiddelde voor nieuwe auto’s
in Europa in 2015 was echter fors lager, te weten 119 gram per kilometer. Dat
betekent dat milieuwinst door zuinige auto’s in het ene land niet gecompenseerd
wordt door onzuinige auto’s in het andere land. Was dat wel het geval geweest,
dan zou het gemiddelde 130 gram per kilometer zijn geweest. Ook de meeste andere
landen zitten ruim onder de 130 gram per kilometer. Slechts 3 landen zitten
(net) boven de norm: Estland, Letland en Bulgarije. Dus Nederlandse maatregelen
om auto’s minder CO2 uit te laten stoten, hebben zowel in Nederland als mondiaal een positief effect op de CO2-uitstoot. Met
de huidige autobelasting en veel minder fiscale vergroening komt Nederland overigens in 2020 uit boven de EU-norm voor
nieuwe auto’s van 95 gram per kilometer. Volgens de gedachtenlijn van Wiebes moeten we dan hopen dat andere landen onder
de norm duiken… De tweede vraag is: heeft fiscale vergroening geleid tot klimaatwinst? De belastingmaatregelen hebben
gezorgd voor veel minder milieubelasting door het Nederlandse wagenpark. De staatssecretaris van Financiën heeft dit zelf ook
uitgezocht. Om hier wat gevoel voor te krijgen: de jaarlijkse milieuwinst van fiscale vergroening is daarmee vergelijkbaar met
de effecten van een kilometerheffing voor alle voertuigen of gelijk aan de totale CO2-uitstoot van de stad Utrecht. De laatste
vraag is waar is de 6 miljard euro subsidie naar toe gegaan? In de periode 2008-2013 is 6,4 miljard euro uitgegeven aan fiscale
vergroening. Daarvan is maar liefst 75 procent gegaan naar zuinige benzine- en dieselauto’s en conventionele hybrides. Vooral
rond 2010 was maar liefst 30 procent van de nieuwe auto’s vrijgesteld van BPM en MRB en kreeg een lage bijtelling. Enorme
overstimulering! Dat geld is dus niet gegaan naar elektrisch rijden zoals wordt gesuggereerd.’
2. ‘De uitkomst van Europees bronbeleid wordt bepaald door een optelsom van wensen van alle EU-lidstaten en de lobby
van met name de automobielindustrie. Per saldo leidt dit tot een lagere ambitie dan Nederland zou wensen.’
3. ‘Met een subsidie heeft het kabinet dit juist zelf in de hand. Het kabinet kan een maximum vaststellen zodat overstimulering
niet mogelijk is.’
4. ‘Uit TNO-onderzoek blijkt dat het gemiddelde aandeel elektrisch gereden kilometers van alle plug-in hybrides rond de
30 procent ligt. En dat de gemiddelde verbruik in de praktijk van deze auto’s nog steeds 30 procent zuiniger is dan van
nieuwe conventionele voertuigen. De onderlinge verschillen zijn echter groot. Er zijn rijders die bijna alle kilometers
elektrisch rijden. De 50 procent beste rijders rijdt de helft van de kilometers elektrisch, maar er rijdt ook een beperkt
deel rijders rond dat nauwelijks oplaadt.’
5. ‘Dit doen fabrikanten in zekere zin nu al. De meerkosten van elektrisch rijden zijn alleen nog te hoog. Dat blijkt ook uit de
gezamenlijke analyse van autopartijen, wetenschap en maatschappelijke organisaties in het rapport ‘Maak elektrisch rijden
groot’ dat het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De aanschafsubsidie waar in het rapport om wordt gevraagd is
vanwege de hogere aanschafprijs voor een elektrisch voertuig en de negatieve total cost of ownership (tco).’
6. ‘Zoals aangegeven treedt dat waterbedeffect in de praktijk niet op en zijn er bovendien ook andere motieven waarom
landen en consumenten zuiniger en elektrisch gaan rijden: schone lucht, afname van de geluidsoverlast, lagere “brandstofrekening”,
klimaatafspraken Parijs en groene economische groei.’
afhankelijk gemaakt. De bpm, de bijtelling,
de mrb. De accijns was feitelijk al CO2-
afhankelijk. Elke Nederlander wist op een
verjaardag giechelend te vertellen dat je
voor 8,5 mille een Outlander in je tuin had
staan als je zzp’er was. Ook vonden veel
mensen dat we goed bezig waren, omdat
het steeds ‘schoner’ werd op de weg. Nou
24 AUTOWEEK 32 • 2016
“Je hebt plannen die niet werken, dus dan
stel je het beleid bij. Daar is niets mis mee.
Hier wist echter elke Nederlander die rondkeek
in de straat dat er iets aan de hand was
en dat die auto’s helemaal niet zo milieuvriendelijk
waren. Niet iedereen besefte
wellicht het gevolg van het waterbedeffect,
maar iedereen die deze terreinauto’s zag
langskomen, snapte wel dat het niet in de
Professor Maarten Steinbuch en Auke Hoekstra, Technische Universiteit Eindhoven
‘Vooropgesteld: Wiebes gaat volledig voorbij aan de andere, voor de Nederlanders
schadelijke emissies; dat wil zeggen alle schadelijke uitlaatgassen, onnodig geluid,
en schone energieopwekking/distributie. Auto’s zijn de onbetwiste nummer één
veroorzakers hiervan in stedelijke gebieden. We mogen aannemen dat ook hij dat
onwenselijk vindt. Elektrificatie en gebruik van schone energie zijn voorlopig de enige
oplossing. Wil Nederland in 2050 op dit gebied zero emissie zijn, dan mag je uiterlijk
in 2030 geen emitterende auto meer verkopen. We zitten nu nog maar op een paar
procent zero-emmissievoertuigen (ZEV’s). De bestandstransitie gaat per definitie
traag en vraagt dus om het consequent doorzetten van focus en stimulering. Of zoals
Engelsen zeggen: “How do you eat an elephant? In small pieces” en blijven dooreten.
Wiebes mag ons inziens best trots zijn op het beleid van afgelopen jaren. Zonder de
marktstimulans van Nederland, Noorwegen en Californië was elektrisch vervoer niet
doorgebroken tot het technisch niveau dat we nu kennen. Sommige bedrijven zijn
zelfs specifiek op deze 3 markten gericht. Dit heeft dus niets met regelgeving te maken, maar meer met kansen bieden. Daardoor is
de autotechniek inclusief laadinfrastructuur nu zover dat iedere autofabrikant een goed elektrisch voertuig kan maken als de markt
dat vraagt – blijft vragen – of de regelgeving dat eist! Hij heeft onbewust dus mee geschiedenis geschreven.’
Steinbuch en Hoekstra over de 6 uitspraken van Wiebes:
1. De onjuiste suggestie is dat wij samen 6 miljard euro hebben betaald voor stekkerauto’s. Die suggestie klopt niet. Meer dan
driekwart van dat geld is naar brandstofauto’s gegaan, te weten vooral dieselauto’s. Verder zijn de belastingwijzigingen die
nu ingaan budgetneutraal. Dus we geven auto’s nog evenveel belastingkorting, alleen die gaat nu meer naar vervuilende
en minder naar elektrische auto’s. De onjuiste bewering is dat ons beleid niets oplevert omdat een zuinige auto in Nederland
tot een onzuinige auto ergens anders leidt. Dat klopt sowieso niet omdat we in Europa minder uitstoten dan de norm;
119 gram om 130 gram. Dus het elders compenseren zie je op dit moment helemaal niet. Verder moet ieder land zijn CO2-
doelstellingen halen en deze elektrische auto’s tellen simpelweg mee voor Nederland. Het belangrijkste vinden wij nog wel
dat het ouderwets denken is: in de automobielindustrie is er nu een revolutie gaande waarbij elektrische en slimme auto’s
razendsnel aan het doorbreken zijn. Wij denken dat we maar tot circa het jaar 2023 hoeven te stimuleren en elektrische
auto’s dan vanzelf goedkoper worden dan fossiele auto’s. Als we nog even volhouden kunnen we daarbij vooroplopen,
maar door de ondoordachte obstructie van Wiebes is de kans groot dat we ook op dit gebied weer worden ingehaald.
2. De gedachte over Europees bronbeleid is in theorie een goed idee, maar in de praktijk houdt Wiebes hiermee de conventionele
autofabrikanten de hand boven het hoofd. Het ontbreekt bijvoorbeeld aan onafhankelijk toezicht en uitstoottesten: de
slager keurt zijn eigen vlees. Wat dat betreft is de Dieselgate weinig verassend.’
3. ‘Wij snappen niet precies wat Wiebes met oversubsidiëring bedoelt. Het lijkt of hij bang is dat mensen massaal overstappen
van diesel op elektrisch. Dat lijkt ons juist goed en het is conform de wens van de Tweede Kamer. Wat je zou kunnen doen
is een vast bedrag afspreken en dit bedrag over meer auto’s uitsmeren als het sneller gaat dan gedacht. Zo doen Frankrijk,
België en Duitsland het nu immers ook.’
4. ‘De nieuwe fiscale maatregelen gaan over volledig elektrisch rijden. Bovendien zijn er oplossingen te bedenken voor de
uitdaging om plug-in hybrides (PHEV’s) zo veel mogelijk kilometers elektrisch te laten rijden.’
5. ‘Wiebes moet niet alles afschuiven naar de Europese politie in Brussel en naar de markt. Als Nederland moeten we onze eigen
visie hebben en – economisch en sociaal-maatschappelijk – benutten om in deze transitie mee te gaan. Dat betekent
niet vasthouden aan oude uitgeholde instrumenten.’
PASPOORT
Naam: Eric Wiebes (Delft, 12 maart 1963)
Functie: staatssecretaris van Financiën
in het kabinet Rutte II sinds 4 februari 2014
Eerder: wethouder verkeer en vervoer
van de gemeente Amsterdam
WWW.AUTOWEEK.NL 25
‘Door de ondoordachte
obstructie van Wiebes
is de kans groot dat we
ook op dit gebied weer
worden ingehaald’
>>> >>>
10 11

Harm-Jan Idema, voorzitter van Dutch Organisation for Electric Transport (Vereniging DOET)
Richard Smokers, principal Advisor Sustainable Transport & Logistic bij TNO
1. ‘Van de genoemde 6 miljard euro belastingvoordelen is ongeveer een kwart gerelateerd
aan plug-in hybrides (PHEV’s) en volledig elektrische voertuigen (FEV’s). 4,5 miljard
euro heeft dus bijgedragen aan meer zuinige brandstofauto’s in Nederland. Mede door
deze belastingvoordelen zijn de verkopen van zuinige personenauto’s met een lage
CO2-uitstoot in Nederland sinds 2008 sterk toegenomen. De gemiddelde CO2-uitstoot
per gereden kilometer van nieuwe auto’s is hierdoor bijzonder sterk gedaald. Ieder
land kent een emissiedoelstelling die breder is dan de uitstoot vanuit het wagenpark.
Dus als er sprake zou zijn van een waterbedeffect voor het Europese wagenpark, telt
een zuinig wagenpark zelfs dan nog mee voor de totale CO2-uitstoot van Nederland en
heeft daarmee wel degelijk klimaateffect. Landen met minder zuinige auto’s dienen die
hogere CO2-uitstoot te compenseren in andere se ctoren. De belastingvoordelen hebben
er bovendien voor gezorgd dat Nederland internationaal koploper is voor elektrisch
vervoer. Nederland kent inmiddels een internationaal aansprekende industrie op het
gebied van laadinfra voor elektrische voertuigen. Daarnaast hebben we inmiddels
enorm veel kennis en kunde opgebouwd op het gebied van elektrisch. We zijn op dat
gebied wereldwijd koploper en dat biedt enorme kansen.
2. ‘Een duidelijk kader voor hoe schoon en zuinig de auto’s zijn is van groot belang om een
stap te maken naar een zo schoon mogelijk Europees wagenpark. Om autofabrikanten
aan te sporen stappen te zetten is een stimulerend Europees bronbeleid wenselijk.
Gezien de Dieselgate vraagt dat natuurlijk ook aandacht voor hoe we dat meten. Het is
goed om te zien dat er werk wordt gemaakt van een testcyclus die steeds beter overeenkomt
met de rijomstandigheden in de praktijk. Aanvullend op een Europees bronbeleid
is het waardevol dat Nederland zelf actief in blijft zetten om zo snel mogelijk
emissieloze voertuigen op de weg te krijgen. Nederland heeft de afgelopen jaren voor
ICU Eve Mini TM
De perfecte slimme
laadoplossing voor thuis
en op de zaak.
Verbruikte stroom verrekenen en altijd met maximaal
vermogen laden? Als enige in Nederland geeft ICU u
de keuze uit verschillende laaddienstverleners en loadbalancing
opties zoals het aansluiten op een slimme meter.
Meer informatie over ICU’s nieuwste laadstation?
Kijk op www.icu-charging-stations.com
elektrisch vervoer laten zien dat door de
snelle introductie een markt is ontstaan
en nieuwe producten en diensten worden
ontwikkeld. Hierdoor staat Nederland
bekend als internationaal koploper en
innovatieland voor onder andere elektrische
voertuigen. Tijdelijke instrumenten
zoals fiscale stimulering, subsidies en een
aanjagende rol van de overheid helpen
om deze koploperspositie te behouden.
Dit draagt weer bij aan groene groei en
natuurlijk ook aan het verbeteren van de
luchtkwaliteit in Nederland. Een mooie
stap kan zijn om de elektrische auto steeds meer te verbinden aan duurzame
energie. Daarmee blijven we niet alleen koploper in elektrisch vervoer, maar kunnen
we ook het aandeel duurzame energie – waarin we nu nog sterk achterlopen
– in de energieproductie fors vergroten.’
3. ‘Onderzoek eind 2015 in opdracht van de Vereniging Elektrische Rijders wijst uit dat
ruim de helft van de Nederlanders aanschaf van een elektrische auto overweegt. Voor
bijna 40 procent vormt echter de aanschafprijs van een elektrische auto het grootste
obstakel om tot aankoop over te gaan. Ruim 20 procent hikt tegen de actieradius
aan. Dat laatste is wat mij betreft overigens steeds minder een zorg. Zelf rijd ik zo’n
50.000 kilometer per jaar en met een juiste planning ben ik in staat om dat volledig
elektrisch te doen. Dat wordt nog eenvoudiger met de steeds grotere actieradius
van de elektrische auto’s die de komende jaren op de markt komen. Alhoewel de
aanschafprijzen de komende jaren zeker zullen dalen, zijn die nu nog relatief hoog.
Dat geldt niet alleen voor nieuwe elektrische auto’s, maar ook voor tweedehands
voertuigen ten opzichte van vergelijkbare brandstofauto’s. Het zou fantastisch zijn als
we middels een tijdelijke tegemoetkoming, zoals voorgesteld in het rapport ‘Maak
elektrisch rijden groot’, ook de Nederlandse particulier kunnen stimuleren om in een
nieuwe of tweedehands elektrische auto te gaan rijden.’
4. ‘Het klopt dat nog lang niet alle kilometers van de plug-in hybrides elektrisch
zijn. Dat neemt niet weg dat de plug-in hybrides een belangrijke bijdrage
hebben geleverd aan de ontwikkeling van de industrie en laadinfrastructuur in
Nederland. Daarbij zou het mooi zijn als laden nog gemakkelijker en toegankelijker
wordt, waardoor het aandeel elektrische kilometers toe kan nemen. Een
belangrijke schakel daarvoor kan liggen bij de auto’s die vanuit de leasemarkt
de particuliere markt opgaan. Dat is het moment dat een nieuwe groep mensen
kennis gaat maken met elektrisch rijden. Daar ligt ook een grote kans om het
aantal elektrische kilometers te vergroten. Zeker omdat voor particulieren het
prijsvoordeel om elektrisch te rijden veel directer voelbaar is in de portemonnee.’
5. ‘Het is indrukwekkend om te zien welke elektrische automodellen door talloze
fabrikanten zijn aangekondigd. Accu’s worden steeds beter en tegelijkertijd
goedkoper, de prijzen van de auto’s dalen en het aanbod wordt aanmerkelijk
groter. Autofabrikanten zijn prima in staat om hun aanbod af te stemmen op de
Europese regelgeving. Neem als voorbeeld de “ZEV-mandate” in Californië waar
grote merken op basis van de duidelijke kaders allemaal een elektrisch voertuig in
hun gamma hebben. Met de juiste kaders zullen ook in Europa de autofabrikanten
zich steeds meer toeleggen op het aantrekkelijk maken van zero-emissie auto’s.’
6. ‘In Europa en zelfs wereldwijd zijn met het Klimaatakkoord in Parijs internationale
afspraken gemaakt. Zelfs al zou een elektrische auto in Nederland leiden tot
een onzuinige auto elders, dan nog steeds is het een goede stap. Elders gelden
immers ook normen voor de CO2-uitstoot. Volgt de CO2-reductie niet in het
wagenpark dan is compensatie in een andere sector nodig. Bovendien draagt elke
elektrische auto bij aan de leefbaarheid en economie in Nederland. Luchtkwaliteit
verbetert en de Nederlandse industrie heeft er baat bij als de markt in Nederland
zich blijft ontwikkelen.’
1. ‘Onder de Europese CO2-norm voor personenauto’s kan er inderdaad sprake
zijn van een waterbedeffect waarbij lagere emissies van de verkopen in het ene
land gecompenseerd worden door emissies boven de norm in een ander land.
Dat werkt echter alleen zo als het Europees gemiddelde op de norm zit. In 2015
moest voor de hele Europese Unie een gemiddelde van 130 gram per kilometer
gehaald worden. Het Nederlandse gemiddelde lag in 2014 op 107 gram per kilometer
en in 2015 waarschijnlijk nog wat lager. Maar het Europees gemiddelde
was met 119 gram per kilometer ook fors lager dan de norm. Dat betekent dat
de lagere emissies in Nederland niet zijn gecompenseerd door hogere emissies
in de rest van de Europese Unie. Sterker nog, gegeven het kleine aandeel van
Nederland in de Europese markt moeten er nog meer landen onder het target
liggen om gemiddeld op 119 gram per kilometer uit te komen. Er is dus geen
sprake geweest van een waterbedeffect. Zelfs als dit waterbedeffect wel
optreedt, dan leidt dat nog niet automatisch tot compensatie van alle in Nederland bereikte CO2-reducties. Alle Europese
landen hebben targets voor CO2-reductie en moeten dus eventueel hogere emissies in hun transportsector compenseren
door extra maatregelen in andere sectoren. Dat het beleid voor Nederland nul klimaateffect heeft opgeleverd is ook niet
waar. De op de typekeuringstest gerealiseerde reducties vallen in de praktijk weliswaar lager uit, maar ook in de praktijk
zijn auto’s in Nederland zuiniger geworden. Dat leidt dus wel tot CO2-reductie. Het is ook de vraag of die 6 miljard euro geheel
aan de gerealiseerde CO2 moet worden toegerekend. Zeker voor de volledig elektrische voertuigen en plug-in hybrides
geldt dat ze pas op lange termijn significant aan CO2-reductie gaan bijdragen, maar dat op korte termijn marktstimulering
nodig is om te zorgen dat deze technieken op grote schaal en tegen acceptabele kosten beschikbaar komen. Ook geldt dat
fiscaal stimuleringsbeleid voor zuinige auto’s niet per se belastingderving hoeft op te leveren. Die derving is het gevolg van
het feit dat de CO2-differentiatie in met name BPM en bijtelling niet budgetneutraal was vormgegeven en er tussentijds
door het Ministerie van Financiën voor gekozen is om dat niet te repareren.’
2. ‘Europees bronbeleid is een belangrijk instrument voor CO2-reductie in wegtransport. Dat geldt op korte termijn voor
zuinigere conventionele auto’s. De normen voor na 2020, waar nu aan gewerkt wordt, kunnen een cruciale rol spelen bij de
grootschalige introductie van onder andere elektrische en brandstofcelauto’s. Het betekent niet dat dit het enige is wat je
moet doen om de transitie op gang te krijgen. Zeker waar het nieuwe technieken zoals elektrisch rijden betreft, is het ook
nodig om de vraag te stimuleren en moet er gewerkt worden aan het ontwikkelen en uitrollen van een energie-infrastructuur
en andere randvoorwaardelijke voorzieningen. Daar is nationaal, maar ook lokaal beleid voor nodig.’
3. ‘Als je de tarieven dan wel subsidies voor langere tijd wilt vastleggen, dan hangt de kans op over- of onderstimulering af van
hoe goed je de ontwikkeling van de “niet rendabele top” van elektrisch rijden van tevoren kunt inschatten. Je kunt de maatvoering
echter ook optimaliseren door de kostenontwikkeling van elektrische voertuigen te monitoren en het beleid zo in te richten
dat de mate van stimulering onderweg kan worden bijgesteld op grond van de uitkomsten van die monitoring.’
4. ‘Uit de door TNO uitgevoerde monitoring blijkt dat het gemiddelde aandeel elektrisch gereden kilometers van
plug-in hybrides in de praktijk rond de 30 procent ligt. Op de typekeuringstest is dat aandeel inderdaad significant
hoger, zelfs rond de 70 procent. Maar de spreiding in de praktijk is groot. De 50 procent “beste” rijders legt bijna de
helft van de kilometers elektrisch af.’
5. ‘Fabrikanten hebben door de CO2-normen ruimte om via hun eigen prijsbeleid de verkoop van volledig elektrische voertuigen
en plug-in hybrides te stimuleren. Onder het specifieke target voor een fabrikant is er sprake van een kostenhefboom.
Voor iedere verkochte elektrische auto mogen 130 (nu) of 95 (in 2021) conventionele voertuigen van de fabrikant 1 gram
per kilometer meer uitstoten. Dat betekent dat de fabrikant op die auto’s minder besparende techniek hoeft toe te passen.
De marginale kosten van de technische maatregelen die nodig zouden zijn om die laatste gram te reduceren zijn ordegrootte
50 euro per auto of meer; dit wordt hoger bij een dalend target. Dat betekent een bedrijfsinterne kruissubsidiëring
van ordegrootte 5.000 euro. Door de geldende supercredits voor auto’s die minder dan 50 gram per kilometer uitstoten
is dat tijdelijk zelfs nog meer. Voor fabrikanten die nu onder hun target zitten, werkt deze hefboom natuurlijk niet zo,
zoals ook uitgelegd bij het “waterbedeffect”. Voor de 95 gram per kilometer in 2021 wordt het spannender of fabrikanten
hun target gaan halen en zal het wel of niet inzetten van deze hefboom voor veel fabrikanten een belangrijke afweging
worden. De werking van de hefboom houdt ook op zodra de targets zo laag worden dat ze niet meer met enkel het zuiniger
maken van conventionele voertuigen te halen zijn.’
6. ‘Dit is een onduidelijk statement. Als met “Europese CO2-plafonds” het EU-ETS (red. het Europese systeem voor emissiehandel)
wordt bedoeld dan geldt volgens mij het volgende: De directe emissies van verkeer vallen niet onder het
ETS-plafond, die van elektriciteitsopwekking wel. De inzet van elektrische auto’s verlaagt de directe emissie van transport,
tenzij dit inderdaad gecompenseerd wordt door hogere emissies van conventionele auto’s. In theorie, als het EU-ETS goed
werkt, leidt de extra vraag naar elektriciteit niet tot extra CO2-emissies; maar dat werkt dus in de praktijk niet helemaal zo.
De hogere vraag drijft in ieder geval de prijs van CO2-credits onder het EU-ETS op, wat het voor bedrijven die onder het ETS
vallen rendabeler maakt om CO2-reducerende maatregelen te nemen. Daarmee draagt elektrisch vervoer ook indirect bij
aan het behalen van klimaatdoelen.’
609_advertentie_ICU_E_mobility.indd 1 09-06-16 11:52
12
13

NIEUW VAN EG MEDIA
SMART STORAGE MAGAZINE!
SPECIAL ECOMOBIEL 2016
SEPTEMBER 2016
Nieuw!
EDITIE 1 JUNI 2016
IS LEAD CRYSTAL DE UITDAGER?
HYBRID: MET NIEUWE TECHNIEK DE WERELD VEROVEREN
HÉT MULTIMEDIALE PLATFORM VAN DE BENELUX OVER ENERGIEOPSLAG
INHOUD
EXPOSANTEN EN PLATTEGROND
ECOMOBIEL & VAKBEURS ENERGIE
‘GEEF VOLELEKTRISCHE AUTO
ALLEENRECHT OP SPITSSTROOK’
DE WORKSHOPS DIE
NIEMAND MAG MISSEN
ECOMOBIEL ALS JAARLIJKS
MOMENT VAN BEZINNING
EN INSPIRATIE
TESLA POWERWALL
EN ALLE ANDERE OPSLAGSYSTEMEN IN WOORD EN BEELD
SPECIAL ECOMOBIEL 2016
4-5 OKT | BRABANTHALLEN
‘S-HERTOGENBOSCH
88% TEGEN SUBSIDIE ENERGIEOPSLAG • BATTERIJ IN ZONNEPANEEL • ‘WARMTEBATTERIJ VEROORZAAKT REVOLUTIE’
Smart Storage Editie 1-2016.indd 1 7-6-2016 10:47:25
Sommige vrezen verandering,
anderen lezen het...
www.smartstoragemagazine.nl

Sector draagt in opmaat naar Ecomobiel alternatieve stimuleringsmaatregelen aan:
‘Geef volledig elektrische auto alleenrecht op spitsstrook’
De tijd dat de elektrische auto enkel verkocht moest worden op fiscale bijtelling is definitief voorbij. Het is zowel
voor de overheid als voor het bedrijfsleven zaak om uit een ander vaatje te gaan tappen. Dit is de belangrijkste
uitkomst van een enquête door Smart E-Mobility. De redactie legde exposanten in opmaat naar de vakbeurs
Ecomobiel (red. die op 4 en 5 oktober in de Brabanthallen te ’s-Hertogenbosch plaatsvindt) een zestal vragen
voor. De bedrijven werd gevraagd naar de Haagse kritiek op (semi-)elektrische auto’s, de ontwikkeling van de
laadinfrastructuur en de marktverwachtingen voor de nabije toekomst.
In de eerste 7 maanden van dit kalenderjaar werden er in Nederland
1.753 volledig elektrische personenvoertuigen verkocht.
In diezelfde periode werden er 4.723 plug-in hybrides verkocht.
Het aantal in 2015 verkochte volledig elektrische voertuigen
(red. 2.543 stuks) lijkt daarmee in 2016 wel behaald te worden.
Anders is dat natuurlijk bij de plug-in hybrides waarvan er door
een eindejaarsrun – voortkomend uit het per 1 januari gewijzigde
bijtellingstarief – 41.226 stuks verkocht werden. Een aantal dat
dit jaar bij voorbaat niet gehaald zal worden.
Busbanen
‘Bij plug-in hybrides kun je terecht vraagtekens hebben of de
aanschaf enkel gedaan is voor de lagere bijtelling’, stelt Guido
van Belleghem, directeur van Bals Nederland dat actief is in de
laadinfrastructuurmarkt. ‘Het is mijns inziens om die reden ook
belangrijk volledig elektrisch rijden extra te stimuleren. Buiten de
gunstige bijtellingen is het raadzaam om ook aan andere stimuleringsinstrumenten
te denken. Een voorbeeld is een alleenrecht
voor volledig elektrische auto’s om te rijden op de busbanen of
spitsstroken. In veel binnensteden van de grote Nederlandse
gemeenten is de CO2-uitstoot nog steeds te hoog. Daar kan je niet
om elektrisch rijden heen, waarom zou je dat juist daar niet extra
stimuleren? Daarbij kun je ook overwegen om plug-in hybrides
in de binnensteden verplicht elektrisch te laten rijden. Overigens
verwacht ik dat met de komst van meer betaalbare auto’s – die
ook een redelijk bereik kennen – de markt vanaf eind 2017 weer
een sterke vlucht zal nemen.’ De recente opmerkingen van Wiebes
over de in zijn ogen ‘verspilde miljarden’ aan fiscale stimulering
schieten veel bedrijven uit de sector in het verkeerde keelgat.
‘De opmerkingen zijn kortzichtig’, stelt Eric van Voorden van Last
Mile Solutions. ‘Nederland is dankzij deze regeling voortrekker in
elektrisch vervoer en infrastructuur. Wereldwijd hebben wij een
voorsprong qua kennis en ervaring. De export van Nederlandse
kennis en producten leveren veel werkgelegenheid op en leveren
daarmee niet alleen aan de economie maar ook aan een wereldwijd
beter milieu een wezenlijke bijdrage.’
Overgangssituatie
Dat de verkopen van elektrische voertuigen dit jaar tegenvallen
zorgt weliswaar voor minder optimistische vooruitzichten voor de
korte termijn, maar over de toekomstige successen van elektrisch
vervoer is er voor de exposanten geen discussie. ‘De trend die elektrisch
vervoer heet is niet meer te stoppen’, vervolgt Van Voorden
(Last Mile Solutions). ‘Een beperkte stimulering door de overheid
is voldoende, waarbij het wel mooi zou zijn als de aanschaf van
elektrische auto’s voor particulieren aantrekkelijk gemaakt wordt.
‘De plug-in hybrides markeren een overgangssituatie en de markt
voor volledig elektrisch rijden groeit. Onder andere doordat de
actieradius toeneemt en de prijzen dalen.’ ‘Dat er een verandering
nodig was, zullen velen met staatssecretaris Wiebes eens zijn,
ondanks dat de genomen maatregelen een regelrechte ramp zijn
voor de verkopen’, stelt Peter van der Putten van Ecotap. ‘Er zijn tal
van betere mogelijkheden om het stimuleringsstelsel eerlijk te
verdelen, onder andere door berijders per kilometer te belonen
als zij op stroom rijden. De markt wordt momenteel gekenmerkt
door complete stagnatie. De bijtellingsregeling baseren door
op stroom gereden kilometers kan een aanvulling zijn voor de
verkoop. Als er maar elektrisch gereden wordt, want over de
positieve invloed op het milieu en de leefomgeving van volledig
elektrisch rijden bestaat geen discussie.’
Verlate groei
Waar er in 2015 6.137 (semi-)publieke (snel)laadpunten werden
verwelkomd, zijn er dit jaar al 5.884 (semi-)publieke (snel)laadpunten
geplaatst. De laadinfrastructuurmarkt lijkt zich daarmee
te onttrekken aan de neerwaartse spiraal, waarbij ook niet uitgesloten
moet worden dat de groei nog verlaat optreedt, doordat
laadpunten voor de in december massaal aangeschafte plug-in
hybrides in het eerste kwartaal van 2016 zijn geplaatst. De meeste
respondenten van de enquête lijken dit beeld te bevestigen.’
‘De groei van de laadinfrastructuur zal in de komende 12 tot 18
maanden iets afzwakken’, is Van Belleghem (Bals Nederland)
van mening. ‘Maar als de grote merken met volledig elektrische
voertuigen komen, zullen er automatisch ook weer meer laadpalen
verkocht en geïnstalleerd worden.’ Van Voorden (Last Mile
Solutions) vult aan: ‘De markt voor laadpalen is op gang gebracht,
maar men moet zich realiseren dat er nog veel uitbreiding van de
laadinfra noodzakelijk is om de groei van het elektrische wagenpark
bij te benen. De Green Deal laadinfrastructuur (red. waarmee
gemeenten subsidie kunnen krijgen voor publieke laadpunten)
draagt helaas in beperkte mate bij aan groei, omdat de overheden
deze in de tenders op een verkeerde wijze verwerken en het voordeel
zodoende niet wordt gerealiseerd. Toch verwacht ik dat er in
Nederland een enorme doorgroei van (semi-)publieke laadinfra
zal ontstaan en inmiddels gaan andere Europese landen “los”.’
Van der Putten is het roerend eens met Van Voorden dat er dringend
behoefte is aan extra laadpunten voor elektrisch vervoer.
‘Als elektrisch rijder ervaar ik dagelijks dat het nog zoeken is naar
een laadstation. In de openbare ruimte – maar ook bij bedrijven
– zijn de laadpunten erg dun gezaaid. Veel van de laadpunten
zijn “thuisladers” die nabij woningen staan. Zij staan wel in de
openbare ruimte, maar staan dus niet strategisch voor rijdend Nederland.
De Green Deal Laadinfrastructuur is een stap in de goede
richting, hiermee wordt een gedeelte van de vraag ingevuld. De
laadinfrastructuur zal de komende anderhalf jaar verder groeien.
Mits de overheid daarbij de juiste keuzes maakt, blijft Nederland
een vooruitstrevend land als het om duurzaam vervoer gaat.’
Ecomobiel:‘Mobiliteit en logistiek onlosmakelijk verbonden met energietransitie’
De Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch vormen op 4 en 5 oktober 2016 opnieuw het toneel van de vakbeurs
Ecomobiel, hét platform voor duurzame innovatie en mobiliteit. ‘Mobiliteit en logistiek zijn onlosmakelijk
verbonden en een cruciaal onderdeel van de energietransitie’, stelt Fedde van der Woude van beursorganisator
54 Events. ‘Een en ander is ook bekrachtigd in het Energieakkoord. Als beursorganisatie zien wij
een trend dat de grote bedrijven – evenals de gemeenten – mobiliteit voor het eerst ook als een wezenlijk
onderdeel van hun duurzaamheids- of mvo-beleid zien.’
Niet voor niets is Ecomobiel in 2015 voor de eerste keer georganiseerd in samenwerking met de Vakbeurs Energie, iets wat ook
dit jaar het geval is. De Vakbeurs Energie schenkt namelijk aandacht aan alle denkbare vormen van duurzame energieopwekking
en -besparing. Door de co-hosting met Ecomobiel is een gezamenlijk platform ontstaan van ruim 110.000 geregistreerde
gebruikers, met afgelopen jaar ruim 15.000 zakelijke bezoekers voor beide evenementen.
Van der Woude vervolgt: ‘Voor de grote audit-plichtige bedrijven is het ook niet langer een vrijblijvendheid om met de
energietransitie bezig te zijn. Hun aandeelhouders en klanten eisen het, met als direct gevolg dat zij het van hun eigen
leveranciers verwachten. Bovendien zijn er steeds meer wettelijke kaders, waarbij opgemerkt moet worden dat het
bevoegd gezag nog worstelt over hoe dit alles te controleren. Niet voor niets kondigde staatssecretaris Sharon Dijksma in
mei aan 20 extra inspecteurs aan te stellen om hen te laten controleren of bedrijven energiebesparingsmaatregelen die
zich binnen 5 jaar terugverdienen wel uitvoeren.’
De beursorganisator ziet ook een parallel tussen steden en bedrijven. Van der Woude: ‘Utrecht heeft bijvoorbeeld een
transitieplan dat samen met burgers is vormgegeven en waarin naar alle aspecten wordt gekeken. Van het isoleren
van de bestaande woningvoorraad tot het opwekken van energie via zonnepanelen op zo veel mogelijk daken en het
verbeteren van de luchtkwaliteit met een milieuzone. Bedrijven die vallen onder de Europese Energy Efficiency Directive
(EED) zijn vergelijkbaar met steden. Zij zijn op zichzelf al groot genoeg om te kijken wat zij integraal kunnen doen op het
gebied van energiegebruik en –opwekking. Daar komt ook het mobiliteitsvraagstuk in voor. Voor veel bedrijven is het
zelfs laaghangend fruit om te gaan kijken naar hoe zij hun logistiek en zakelijk vervoer georganiseerd hebben en verder te
verduurzamen. Met Ecomobiel spelen wij daar logischerwijs op in. Wij spelen daar dit jaar op de beursvloer dan ook extra
op in. Op de stands van de exposanten, maar ook tijdens de verschillende workshops in de theaters.’
Geïnteresseerd geraakt in een bezoek aan Ecomobiel en/of de V akbeurs Energie? Via de websites www.ecomobiel.nl en www.
energievakbeurs.nl kunt u zich gratis registreren voor een bezoek aan beide vakbeurzen.
16
17

Plattegrond, programma en exposanten
Ecomobiel en Vakbeurs Energie 2016 in beeld
Naam
Standnummer
A.O. Smith Water Products Company 06.B084
ABL Sursum 03.F010
Adurolight 06.C030
Airview Luchtbehandeling 06.B059
Alius Energy 05.A014
Alklima B.V./Mitsubishi Electric Living
Environment Systems 04.C030
AL-KO Luchttechniek B.V. 06.C009
Allego 03.D035
Ambrava B.V. 06.A013
Anode Energie 05.D007
Ateps 06.E030
Atonex B.V. 04.D005
Autarco B.V. 05.C043
Autoleasewereld 03.E002
Avf Water 05.D025
B&B Humidification BV 05.A074
BaiyiLed Europe B.V. 06.C052
Bals Nederland 03.G011
BaOpt Benelux BV 06.C084
Belpa 06.E032
Bender Benelux 03.C034
Biral Pompen 05.D025
BodemenergieNL 06.A069
Bosch Thermotechniek BV 06.C094
Bossche Energiecoalitie
Van Gogh Zaal
Bouwcenter 06.A025
BRControls / MVComfort 05.A038
Brinck Meettechniek 05.B053
Brink Climate Systems B.V. 06.B026
Btwteruggaafzonnepanelen.nl 06.E107
BuildingLabel 05.B036
BuyRely ING 06.E082
Carlo Gavazzi B.V. 05.C048
Cast4All N.V. 06.D023
Climarad 04.D029
Climasol International BV 06.D090
Coateq bv 06.B039
Condair B.V. 04.B001
Croonwolter&dros 05.C038
Cumulus Nederland B.V. 06.C014
Daikin Nederland 06.C029
De Cirkel Bouwgroep 06.A095
DeeneD 04.B028
DencoHappel 06.B019
DMEGC 05.B012
DNV GL 06.E040
Dreizler Benelux B.V. 05.E036
Duco Ventilation & Sun Control 05.A027
Ebretti bv 03.C002
E-ccountant BV 05.B041
Eco Steam and Heating Solutions 05.D055
EcoCompany 06.D044
Econnetic 05.B031
Ecorus Projects BV 06.D094
Ecotap 03.F017
Ecovat 06.E034
Elco Burners BV 05.D048
Electro Drive B.V. 05.A059
emco Benelux BV 03.E017
E-milers group B.V. 03.A027
Energiemedia 05.E017
Energiemissie B.V. 05.C068
Enexis 03.F023
Enphase Energy 05.A007
E-One BV 03.C025
E-Trucks Europe 03.A048
Eurotronic 06.D035
EV-Box 03.F015
Exasun 06.D079
F&B 05.C066
FedEC Federatie van Energieconsulents 05.B037
Feilo Sylvania 06.C036
Fietsdiensten.nl 03.B020
Flamco 05.B017
Fluke Nederland B.V. 05.E026
FME 06.D035
Fortega Benelux B.V. 06.C103
Fortes Import Installatie Agenturen 06.B009
Frank GmbH 06.A063
Friand Elektrotechniek B.V. 06.D010
Fullriver Europe 06.E073
Gas Natural Fenosa 06.C101
Gasengineering GHP 06.B082
Gasunie 06.B093
Geo Holland 06.A080
Geothermica 06.A080
Geveke Besturingstechniek 05.E008
GfE Benelux 06.A091
GlenDimplex 04.C033
GMC-Instruments Nederland B.V. 05.A062
Grondboorbedrijf Haitjema 06.A069
Hateha BV 03.D032
Hiab Benelux B.V. 03.A040
HoCoSto BV 06.E078
Holland Solar 06.D065
Home-NRG BV 04.D013
HSF 05.B017
Hyundai Motor Netherlands b.v. 03.C042
IBC Solar 04.B009
IndiEco Group BV 06.E066
Industrial Energy Experts 05.D011
INDUTECC 06.D036
Intergas Verwarming B.V. 06.B063
Inventum 06.A019
I-Real BV 05.C054
IsoBouw 06.B046
Isolatiebedrijf CJ van Waas 06.A058
Isolatiebedrijf Pluimers B.V. 06.A045
Jaga Nederland B.V. 05.A045
Jaro Power Quality 05.B064
Jowitherm Nederland BV 06.D104
Jules Energy 06.E036
Jupiter Vloerverwarming Benelux BV 06.A080
4 & 5 oktober 2016 4, 5 & 6 oktober 2016
4, 5 & 6 oktober 2016
4, 5 & 6 oktober 2016
Energie Management Systemen,
Smart Metering & Data
Solar
Bio brandstoffen
Geothermie
Labeling, Certificering & Advies
Isolatie
Verlichting
PassiefBouwen
Binnenklimaat
R&D & beleid
Energie Opslag
Personenvoertuigen
en bedrijfswagens
Laden & Infrastructuur
Light Electric Vehicles (LEV)
Stadsdistributie en transport
Smart Mobility
R&D & beleid
Theater
Binnenklimaat
Kader BV 05.B028
Kara Energy Systems B.V. 06.D055
Kenter B.V. 05.B059
KIC InnoEnergy 06.D041
Kingspan Insulation B.V. 06.A033
Kingspan Unidek B.V. 06.B029
Klein Comfort Techniek B.V. 06.B013
KSB Nederland B.V. 06.B001
Kuijpers 06.A069
kWh People 05.D033
Last Mile Solutions 03.F037
LEDSGOGREENER 06.C048
Lek/Habo 05.D017
Libra Energy 05.C013
Masterwatt B.V. 06.C080
Theater Duurzaam
Energie Management Systemen,
Smart Metering & Data
Solar
Bio brandstoffen
Geothermie
Labeling, Certificering & Advies
Theater Isolatie
Stoom EnergieTransitie
Verlichting
Isolatie
PassiefBouwen
Koude
Binnenklimaat
Industrie
R&D & beleid
Energie Opslag
Personenvoertuigen
en bedrijfswagens
Laden & Infrastructuur
Light Electric Vehicles (LEV)
Stadsdistributie en transport
Smart Mobility
R&D & beleid
Seminars
Vakbeurs
Ecomobiel
Stoom
Isolatie
Koude
Industrie
Theater
PassiefBouwen
Test & Drive Parcours Automotive -
naar de openbare weg
Seminars
Vakbeurs
Energie
Monarch Nederland B.V. 05.D049
Morgo Folietechniek BV 06.A030
MuoviTech Benelux BV 06.A081
Nedelko B.V. 06.B047
Nederland ELED Factory B.V. 06.C038
Nederlands Platform Warmtepompen 06.C099
NEHO Speciaal Techniek BV 05.A003
NKL Over Publiek Laden
van Elektrisch Vervoer 03.F002
Numan & Kant 06.D078
NVDE 06.D065
NVDO 05.D029
Open Univesiteit 06.C076
Optisolar PVT 06.E079
OptiVolt Systems 05.B052
Energie Theater
Energie Management Systemen,
Smart Metering & Data
Solar
Bio brandstoffen
Industrie Theater
Geothermie
Labeling, Certificering & Advies
Isolatie
Verlichting
PassiefBouwen
Binnenklimaat
R&D & beleid
Energie Opslag
Personenvoertuigen
en bedrijfswagens
Laden & Infrastructuur
Light Electric Vehicles (LEV)
Stadsdistributie en transport
Smart Mobility
R&D & beleid
Entree
Energie &
Industrie
Theater Opwekking
Stoom
Isolatie
Koude
Industrie
Hoofdentree
Theater
Ecomobiel
Dit is een impressie van de beurs. Wijzigingen onder voorbehoud.
OSH BV 06.B064
P.X.A. Nederland 06.A037
Paans Installatiebedrijven 06.A092
Passiefbouwblok 06.A048
Peutz 05.B027
Platform Duurzame
Huisvesting
Energie Theater
PON / FLEETWISE 03.F020
PONAST 06.D044
Poujoulat bv 06.D047
PSA Groupe 03.D051
Purnot Energietechniek 06.C001
QIES B.V. 06.E101
R&R Systems B.V. 06.A016
Recticel Insulation 06.A007
Test & Drive Parcours 1, 2 en
driewielers (LEV)
5 ifty
4 our
events
Regio Brabant, powered bij
BrabantStad en partners 04.A018
Renault Nederland N.V. 03.F034
RIHO Climate Systems 06.C043
Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland (RVO.nl) 04.A010
Rofianda B.V. 06.C032
Samenwerkend Isolatie Bedrjif BV 05.D027
Sensor BV 05.A056
Sergun Solar 06.D103
Shanghai Chiko Solar 04.D005
SIM Holland 05.A051
Socomec 05.B047
Solar Magazine (EG Media) 05.A001
Solarclarity 05.C027
SolarEdge Technologies 04.C009
SOLIDpower GmbH 06.D095
Spirax-Sarco Netherlands B.V. 05.D056
St Middelkoop & Zn 06.A052
Stelrad BV 06.B071
Stichting KIEN 04.D040
Stichting PassiefBouwen 06.A004
Stint 03.G018
Stoomplatform 05.D064
StreetPlug B.V. 03.E016
Stroomop bvba 06.E056
Subvention 05.C028
Sun Solutions B.V. 05.C060
Tebodin 05.E012
Techcomlight 06.C020
Techneco Energiesystemen 04.C031
Tecnolimit 06.D031
Test & Drive parcours langzaam 03.A018
Test & Drive parcours snel 03.F048
Theater Binnenklimaat 06.C113
Theater Duurzaam 06.E085
Theater Ecomobiel 03.C024
Theater EnergieTransitie 06.A057
Theater Opwekking 05.A002
Theater PassiefBouwen 06.A002
Thermatras 05.E029
Tonzon B.V. 06.B002
Top Systems 05.C055
Total Energy Solutions 06.C024
TRAYCO B.V. 06.E017
Trenton BV 05.B041
TRITEC 06.D069
TROX Nederland B.V. 05.B070
TVVL 04.D040
Ubbink BV 06.C071
UNETO-VNI 04.D040
Vaillant / AWB 06.B075
Vamat B.V. 05.A011
Van den Tempel B.V. 05.E026
Van Dorp Energie 04.D032
Vasco 06.B115
Vereniging Meetbedrijven
Nederland (vmned) 05.B060
Vereniging voor Zonnekracht Centrales 06.E110
VIB 05.E041
Viessmann Nederland B.V. 06.C049
Vindo Solar 06.E104
Voestalpine Sadef N.V. 04.C001
Volgroen B.V. 06.C078
VWV Group 04.B028
WakaWaka Foundation 06.C028
Watts Water Technologies 06.C019
Webeasy 05.A030
Weijers Waalwijk BV 05.C069
Wes Wood Drying &
Energy Systems B.V. 06.D051
Wolf Energiesystemen 04.C023
WTH 04.C022
XEMEX 06.D023
Youen 06.E097
Zantingh b.v. 05.D044
Zeversolar GmbH 06.D012
Status per 6 september 2016
18 19

EEN BLIK OP
5 UITNEEMBAAR
of huur?
Bij het plaatsen van zonnepanelen en laadpunten is het Een zonnepaneel in een notendop
van belang te weten of het gebouw waar de zonnepanelen Formaat en vermogen: 1 bij 1,7 meter en 250-300 wattpiek
geïnstalleerd worden in eigendom is, of geheel of gedeeltelijk
Opbrengst: 230-270 kilowattuur per jaar, in 2016 930 kilowattuur per kilowattpiek
wordt gehuurd. De eigenaar van een gebouw kan zelf Prijs per zonnepaneel: 300 tot 400 euro (inclusief installatie en omvormer)
beslissen over de aankoop van zonnepanelen en laadpunten Technische levensduur: 25-30 jaar
(figuur links). In sommige gevallen heeft de eigenaar van
een bedrijfspand toestemming nodig van de Vereniging van
Eigenaren. Een huurder van een gebouw zal de eigenaar van
het gebouw om toestemming moeten vragen om zonnepanelen
en laadpunten te mogen plaatsen (figuur rechts).
en zonnepanelen
Gemiddeld
Benodigd aantal
Type voertuig Bijvoorbeeld
aantal benodigd
zonnepanelen per
kilowattuur per jaar
elektrische auto
Plug-in hybride elektrische auto Mitsubishi Outlander,
(accu 10 kilowattuur) - 10.000 Volvo V60, Opel Ampera, 2.000 kilowattuur 9
elektrische kilometers per jaar Volkswagen Golf
Volledig elektrische auto
Nissan Leaf, Renault Zoe,
(accu 20 kilowattuur) - 15.000 BMW i3, Nissan eNV200, 3.000 kilowattuur 13
elektrische kilometers per jaar Renault Kangoo
Volledig elektrische auto (accu
>80 kilowatuur) - 20.000
Tesla 4.000 kilowattuur 17
elektrische kilometers per jaar
markt in cijfers
250.000
4.500
Aantal EV’s (#)
Opgesteld vermogen zonnestroom (MWp)
4.000
200.000
3.500
3.000
150.000
2.500
2.000
100.000
1.500
50.000
1.000
500
0
0
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2020
DE ELEKTRISCHE AUTO DEEL 5 © Smart E-Mobility, een publicatie
?
Eigendom
?
Auto’s
?
De
Bedrijf 3
Bedrijf 2
Bedrijf Bedrijf 1
Aantal elektrische voertuigen in Nederland
Opgestelde zonnevermogen in MW
van EG Media (bron: rapportage Duurzaam
laden op de Zon, RVO.nl | foto: KiesZon)

Dinsdag 4 oktober
Tijd Titel Locatiez
08.30 – 10.30 uur Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur? Van Gogh Zaal
10.15 - 10.30 uur Opening Energie Theater, hal 4
10.30 - 11.15 uur Openingsdebat Energie Theater, hal 4
11.00 – 12.30 uur Seminar NVDO: ‘Maintenance for Energy’ Industrie Theater, hal 5
11.30 - 12.00 uur Uitreiking Awards 2016 Energie Theater, hal 4
12.00 – 17.00 uur Windcongres 2016: Hernieuwde connecties in de windenergie Hertog Zaal
12.15 - 13.15 uur Energietransitie in NL vanuit Duits perspectief Energie Theater, hal 4
14.00 - 16.30 uur De toekomstige energiemarkt: Roadmap, Meten = weten Energie Theater, hal 4
14.30 – 16.30 uur Industrie debat Industrie Theater, hal 5
Woensdag 5 oktober
Tijd Titel Locatie
10.15 – 10.45 uur Opening Energie theater, hal 4
10.30 - 12.00 uur Seminar stadsdistributie Van Gogh Zaal
10.30 – 12.30 uur Industrial Morning 2016 Industrie Theater, hal 5
14.00 – 16.30 uur Energy Storage Day 2016 Hertog Zaal
11.00 - 11.30 uur Financiering van energietransitie Energie theater, hal 4
11.45 - 13.45 uur Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers? Energie theater, hal 4
13.00 – 19.00 uur KIEN Technodag Van Gogh Zaal
14.00 – 15.00 uur Studentenprogramma De koepel
14.30 – 16.30 uur Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie Industrie Theater, hal 5
14.45 - 15.30 uur Gas in transitie Energie theater, hal 4
15.45 - 16.30 uur Energy audits en handhaving Energie theater, hal 4
Donderdag 6 oktober
Tijd Titel Locatie
10.15 - 10.45 uur Opening Energie theater, hal 4
11.00 - 11.30 uur Seminar VIB: Comfort in de gebouwde omgeving,
Energie theater, hal 4
het belang van sociale duurzaamheid
11.00 – 14.00 uur Congres Energie & ICT Hertog Zaal
11.30 - 12.00 uur Seminar VIB: Optimalisatie van ketensamenwerking Energie theater, hal 4
12.30 – 14.00 uur Seminar Stoomplatform: Vakbekwaam Persoon
Industrie Theater, hal 5
Stoominstallaties (VPS), iedereen specialist!
13.00 - 14.30 uur Seminar Platform Duurzame Huisvesting:
Energie theater, hal 4
Voorbij de barrières van verduurzaming!
14.30 – 16.30 uur Seminar Women in Power Hertog Zaal
15.00 – 15.45 uur Kennissessie Platform Duurzame Huisvesting; WTC Schiphol Energie theater, hal 4
15.45 - 16.30 uur Kennissessie Platform Duurzame Huisvesting; CFP Energie theater, hal 4
14.30 - 15.10 uur Seminar VIB: Isolatie en andere besparingsmogelijkheden Industrie Theater, hal 5
bij verwarmde tankopslag
15.20 - 16.00 uur Seminar VIB: Isoleren in de industrie.
Praktische vragen, praktische oplossingen
Industrie Theater, hal 5
Laten we het veilig doen!
Voor het laden van elektrische voertuigen zien we in
ons straatbeeld steeds meer laadpunten verschijnen.
Voor zowel personenvoertuigen als voor elektrische
stadsbussen en vrachtwagens middels laadsystemen
met een pantograaf. Waar eerst alleen nog werd
aangegeven dat een parkeerplaats bestemd
was voor een elektrisch voertuig, wordt nu ook
aangegeven hoe snel er geladen kan worden met het
aantal kilowattuur (kWh).
Met de eigen laadpaal of wallbox thuis is het bij een standaard
huisaansluiting mogelijk om het voertuig langzaam op te laden.
Maar wat als we onderweg zijn? We hebben geen tijd om lang
te wachten, we hebben het immers altijd druk. Dan willen
we het voertuig sneller laden door middel van snelladen. Zo
kan men overgaan van een laadmodus van 16 ampère (A) / 11
kilowatt (kW) naar 32A / 22kW of nog een stap hoger naar 63A /
43.5kW. Hierbij spreken we dan over verschillende laadmodi van
1 tot en met 4. Bij charge mode 4 spreken we over DC-charging;
dit gaat tot een vermogen van 170 kW.
Ook bij de opmars van elektrisch openbaar vervoer en
vrachtvervoer worden dermate hoge vermogens gebruikt dat
daar andere netstelsels voor worden toegepast. Een elektrische
stadsbus heeft bij een halte immers niet een kwartier de
tijd om zich weer op te laden maar slechts enkele minuten.
Het vaste grid zal op verschillende momenten hierdoor extra
belast worden en deze belasting zal in de nabije toekomst
ook alleen maar toenemen naarmate we meer en sneller
willen laden. Ook hier staat de innovatie niet stil en zijn er
inmiddels opslagsystemen beschikbaar die een kortstondige
piekbelasting kunnen opvangen, waardoor het vaste grid niet
direct wordt belast.
Hoe zit dat dan met de veiligheid? Hoe gaan we deze aan
elkaar gekoppelde systemen monitoren? Deze grotere
vermogens en netstelsels hebben aangepaste beveiliging
nodig om voor de gebruiker, maar ook voor de fabrikanten in
deze markt, de veiligheid en de continuïteit van de systemen
te garanderen. Al deze veiligheden en omschrijvingen
zijn vastgelegd in normeringen van respectievelijk het
IEC, het VDE en de NEN. In de normeringen staat duidelijk
aangegeven waar rekening mee gehouden moet
worden per charge mode. Zo moet men DCfoutstromen
monitoren. Indien er DC-foutstromen
aanwezig zijn bestaat er immers het risico dat de
standaard aardlekschakelaar verzadigd raakt en niet
meer zal functioneren indien er een grotere aardfout
ontstaat, met alle gevolgen van dien.
Een voorbeeld: bij het laden van elektrische bussen
en vrachtwagens wordt gebruikgemaakt van Mode 4
DC-snelladen. Hierin wordt een zwevend netstelsel
gecreëerd waarbij een isolatiewachter dient te worden
toegepast voor beveiliging, omdat een standaard
aardlekschakelaar hierin niet functioneert. Ook dat
staat omschreven in de normering. Het heeft de
voorkeur om een actieve isolatiebewaking hierin toe
te passen zodat niet alleen de Ohmse waarden worden
gemeten, maar er ook rekening wordt gehouden
met de aanwezige afleidcapaciteiten gedurende een
continu bewakingsproces.
In de elektrische voertuigen zijn het in het algemeen
geen standaard 12 Volts accu’s meer, maar pakketten
die met een veel hoger spanningsniveau van 200 tot
1000 Volt werken. Bij deze hoge DC-spanningen zijn
er serieuze risico’s met betrekking tot de veiligheid
van het voertuig en personen zoals explosiegevaar,
brandgevaar en elektrische schok.
Tijdens het gebruik van het voertuig zal het elektrische
netstelsel bewaakt moeten worden. Ook hierbij
geldt dat we te maken hebben met een zwevend
netstelsel en daarbij hoort actieve isolatiebewaking.
Isolatiefouten kunnen immers gemakkelijk ontstaan
door bijvoorbeeld verontreiniging, vocht, foutieve
aansluiting, enzovoorts. Deze moeten uiteraard worden
vermeden en zo snel mogelijk worden opgespoord
als deze worden gesignaleerd. Elektrisch vervoer,
transport en laden, laten we het veilig doen!
Raymond Vergouwe
Bender Benelux
22
23

Uitlevering Streetplug gestart
De Streetplug, een volledig in Nederland ontwikkeld ondergronds laadsysteem voor
elektrische auto’s, werd afgelopen kalenderjaar op de vakbeurs Ecomobiel gelanceerd. De
eerste pilot in Venlo is inmiddels succesvol afgerond en heeft volgens het bedrijf geleid
tot nieuwe inzichten en kleine aanpassingen om de werking te optimaliseren. Op dit
moment werkt het bedrijf toe naar de eerste pre-productieserie van 25 exemplaren. Deze
laadsystemen zijn al afgenomen door verschillende gemeenten en bedrijven en zullen in
het eerste kwartaal van 2017 geplaatst worden. Naar verwachting zal de serieproductie
medio 2017 van start gaan. Bovendien is Streetplug gestart met het exporteren van zijn
producten. In de loop van 2017 wordt een pre-productieserie in Zuid-Frankrijk voor een
grote energieleverancier uitgeleverd.
Segway Nederland verders al E-Milers.com
Segway Nederland is al ruim 10 jaar de enige importeur van
Segway in Nederland. Nu de laatste jaren het producten- en
dienstenpakket van het bedrijf sterk is uitgebreid met
andere merken en producten zoals Ninebot, Genny Mobility,
Segwaybooking en Silence (Scutum), is besloten de
verschillende merken en producten voortaan onder te
brengen in de E-Milers Group. Voor de communicatie
naar de buitenwereld zal de naam E-Milers.
com worden gebruikt. Het bedrijf presenteert zich
op de vakbeurs Ecomobiel voor het eerst in deze
hoedanigheid aan de buitenwereld.
E-Milers.com is verder sinds kort de
exclusieve distributeur voor Silence Scooters in de Benelux. Deze elektrische scooter onderscheidt
zich vooral door de grote actieradius van zo’n 150 kilometer op één acculading. Naast de Catalaanse
overheid zijn ook oliebedrijf Repsol en CaixaBank investeerders in het bedrijf Scutum. De Silence
e-scooter, die wordt geproduceerd in Spanje, is vooral gericht op de business-to-businessmarkt.
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
presenteert nieuwe EV-Wijzer
Het Formule E-team heeft samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)
de vernieuwde EV-wijzer ‘Sturen op Stekkeren’ uitgebracht. Doel is dat werknemers plug-in
hybrides gebruiken zoals ze zijn bedoeld: zo veel mogelijk kilometers elektrisch rijden. Dit
bespaart brandstofkosten en levert een lagere CO2-voetafdruk op. Waar het in de uitgave van
2014 vooral ging om het verantwoord opnemen van de toen nieuwe technologie van plug-in
hybrides in het wagenpark, is de nieuwe versie meer toegespitst op de fleetowner die al plugin
hybrides in het wagenpark heeft en zoekt naar de mogelijkheden om te sturen op verbruik.
‘Sturen op Stekkeren’ toont voorbeelden en best practices en geeft antwoord op vragen als:
voor welke werknemers is een PHEV geschikt? Welke laadfaciliteit is nodig - thuis en op het
werk? Welke afspraken kan een werkgever maken over brandstofverbruik en monitoring? Hoe
kunnen werknemers gestimuleerd worden zo veel mogelijk elektrisch te rijden? Aan deze versie
hebben Fleet Support en The New Motion bijgedragen met input en onderzoeksresultaten. De
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ondersteunt het Formule E-Team bij het uitvoeren
van zijn taken en is met een eigen standruimte aanwezig op de vakbeurs Ecomobiel.
Nieuwe ABL-laadstations met afrekenoptie
ABL lanceert een nieuwe serie laadstations die voorzien zijn van een afrekenmodule. Het bedrijf
is vanaf de eerste dag aanwezig op deze groeiende markt voor elektrisch vervoer en werkt samen
met diverse grote partners in de automobielindustrie. De laadstations die het bedrijf vervaardigt
zijn voor privaat en publiek gebruik. Deze nieuwe ‘slimme laadpalen’ zijn onder meer handig
voor mensen die een leaseauto hebben en hun elektrische auto thuis laden. Zij hoeven enkel een
pasje langs de slimme laadpaal te halen. Dankzij het geïntegreerde backofficesysteem wordt
de rekening daarna automatisch gedeclareerd bij de werkgever. De nieuwe eMH3 wallbox valt
volgens het ABL verder op door zijn ‘stijlvolle design’. Het laadstation is uitgevoerd met een zwart
spiegelend voorpaneel, waarin oplichtende kleursymbolen de laadstatus aangeven. De wallbox
is leverbaar met 1 of 2 aansluitingen en een laadcapaciteit die oploopt tot 44 kilowattuur.
Daardoor is de laadtijd voor sommige voertuigen minder dan één uur. Voor openbaar gebruik is
er de EMC2 laadzuil met een laadvermogen van maximaal 44 kilowatt. De IP54 gepoedercoate
behuizing geeft voldoende bescherming en binnenin is voldoende ruimte om de bedrading aan
te sluiten. Er zijn verschillende sokkels beschikbaar om de zuil eenvoudig op te installeren.
Rabobank vertelt zijn gemakkelijke waarheid over de elektrische auto:
Ecomobiel als jaarlijks moment van bezinning en inspiratie
‘De elektrische auto: a convenient truth’. De Rabobank gaf recentelijk een
onderzoeksrapport uit met deze titel die ongetwijfeld een kwinkslag is naar
de door Al Gore gemaakte Amerikaanse documentaire An Inconvenient Truth
over de opwarming van de aarde. Maar welke gemakkelijke waarheid ziet de
boerenleenbank dan voor de elektrische auto?
Maar in welke relatie tot Ecomobiel, dé jaarlijkse vakbeurs
voor elektrische en andere duurzame mobiliteit,
moet het nieuwe rapport nu eigenlijk gezien worden?
Ecomobiel kan inmiddels bestempeld worden als het
moment van bezinning en inspiratie. Traditiegetrouw zijn
er altijd wel bedrijven die soms, door niet onfortuinlijke
omstandigheden, niet meer terugkeren op de beursvloer.
Bekende namen als All Green Vehicles, Ecars Europe en
Spijkstaal vonden in de afgelopen jaren al hun Waterloo
en startten al dan niet door. Ecomobiel staat ook
symbool voor inspiratie. Ieder jaar zijn er immers nieuwe
start-ups die zich voor het eerst aan de buitenwereld
presenteren tijdens de vakbeurs.
Batterij als middelpunt
De onderzoekers van de Rabobank zijn er in hun rapport in
ieder geval duidelijk over: wil het elektrisch vervoermiddel
een massaproduct worden en de BV Nederland een sector
van formaat bezorgen, dan moet de batterij goedkoper
worden en beter functioneren. Of zoals het in het rapport
verwoord staat: ‘Batterijen zijn nog te duur, de capaciteit
is te laag en het laden duurt te lang. Dit leidt bij de consument
tot een zekere mate van range anxiety. Daarnaast is
de levensduur van de batterijen nog te laag, is het gewicht
te hoog en verminderen de prestaties bij lagere temperaturen.
Om van de elektrische auto een succes te maken
zullen deze technische beperkingen grotendeels moeten
worden verholpen.’
En dat is volgens de Rabobank exact wat er in de komende
jaren lijkt te gaan gebeuren. ‘Barrières worden sneller
geslecht dan tot voor kort voor mogelijk werd gehouden.
Zo zal de prijs van Li-ion batterijen waarschijnlijk nog voor
2020 onder de 200 dollar per kilowattuur duiken en voor
2025 zelfs onder de 150 dollar per kilowattuur. Hiermee zal
het omslagpunt worden bereikt waarbij elektrische voertuigen
– waarschijnlijk zo rond 2023 – even duur zullen zijn
en vervolgens zelfs goedkoper dan conventionele benzineof
dieselauto’s; kijkende naar de total cost of ownership.’
De hype cycle van Gartner
De elektrische auto bleek en blijkt volgens de Rabobank bij uitstek
een onderwerp voor ideologische strijd en fijnslijperij. ‘De
elektrische auto volgde het patroon van de “klassieke” Gartner
hype cycle met een snel groeiende interesse en aandacht eerder
deze eeuw, gevolgd door toenemende twijfels en cynisme en
daarna dalende populariteit. De laatste jaren lijkt de aandacht
zich voornamelijk te richten op de problemen en nadelen van
elektrisch rijden. Wij geloven echter dat de elektrische auto zich
nu op de “slope of enlightenment” bevindt op de Gartner’s hype
cycle. De elektrische auto lijkt nu door te breken. Gandhi had in
de vorige eeuw al zijn eigen “law”: “first they ignore you, then
they laugh at you, then they fight you, and then you win”; en
dat lijkt te gaan gebeuren met de elektrische auto.’
Kritische kanttekeningen plaatst de Rabobank ook. ‘Tegelijk
is er de aarzeling tot grote investeringen door de onzekerheid
of de consument wel massaal voor de elektrische auto zal
kiezen. Maar de tijd dringt en de impact zal groot zijn: andere
technologie, andere marges, minder after sales en parts en
andere businessmodellen’, is te lezen in het rapport. Maar
de onderzoekers sluiten unaniem positief af: ‘Binnen 5 tot 7
jaar zal het punt worden bereikt waarop de elektrische auto
het in kosten gemeten gaat winnen van de conventionele
auto met verbrandingsmotor. Technische belemmeringen
Diesel als success story
De dieselmotor wordt door de Rabobank gebruikt om 6 –
of eigenlijk 5 – lessen te trekken waar elektrisch vervoer
zijn voordeel mee kan doen. ‘Het diesel-succes ontstond
doordat een aantal seinen op groen stond, aan een aantal
voorwaarden was voldaan. Er was een overcapaciteit
in diesel, prijzen waren laag en de fiscale behandeling
was uitermate vriendelijk, de technologie was bewezen,
motoren waren relatief zuinig. Autofabrikanten wilden
grote aantallen auto’s bouwen voor de thuismarkt’, aldus de
onderzoekers alvorens zij de volgende 6 lessen presenteren:
1. een technologie kan worden gepusht en doorbreken
als verschillende factoren in samenhang de
goede kant uitgaan;
2. vaak gaat het daarbij om een combinatie van grote
ondernemingen en marktwerking enerzijds, en overheidsingrijpen
en fiscaliteit anderzijds; de consument
moet een deel van de benefits krijgen om mee te
blijven spelen, waarbij prijs een machtig wapen is;
3. tempo en schaalgrootte zijn cruciaal om de ‘kip of
ei’-vraag te ontlopen; in investeringen, productie,
onderzoek en ontwikkeling en aanpassing in infrastructuur
is snelle opschaling belangrijk;
4. niets is wat het lijkt. De wereld is vol goede intenties
maar ‘money makes the world go round’;
5. de definitie van ‘schoon’ blijkt nogal rekbaar;
6. de elektrische auto moet leren van de 5 eerdere lessen.
en beperkingen worden voortvarend aangepakt en een
passende laadinfrastructuur wordt uitgerold. We lijken dan
ook aan de vooravond te staan van de grote doorbraak van de
elektrische auto. En wie geen Kodak-momentje wil beleven
kan de elektrische auto dan ook maar beter serieus nemen.
Hij komt eraan, of je het nou wilt of niet...’
24 25

DE 2WIELER
27
Elektrische motorfiets STORM Wave onderweg:
Afscheid van de gaskookplaat…
Dit magazine valt in de bus in de aanloop naar
Ecomobiel en de Energievakbeurs. Dat die
combinatie logisch is wordt mij steeds duidelijker.
Afgelopen zomer ben ik verhuisd naar een huis
uit 1935. Een mooi huis, maar nog wel een
energetisch rampgebied, met een energielabel ver
in het alfabet.
Ik heb mezelf tot dit najaar gegeven om de muren
en kruipruimte te laten isoleren. Heel nuttig, maar
verder rechttoe rechtaan. Spannender wordt het bij de
voorbereidingen van een nieuwe keuken. Het huis heeft
gas, maar niet in de keuken. We moeten het nu redden
met een oude keramische kookplaat, wat bij ons leidt
tot overkokende pannen en aangebrand eten. Gaan we
straks de gasleiding naar de keuken doortrekken om weer
te koken zoals we deden of maken we dan nu de stap
naar inductiekoken? Dat laatste past wel meer in mijn
toekomstbeeld, maar het vergt toch lef om van de oude
vertrouwde gaskookplaat af te stappen.
Bij de aankoop van het huis hebben we ook gekeken naar
de ligging van het dak: kunnen er wel zonnepanelen
op? Ons schuine dak ligt op het zuiden, dus dat moet
lukken. Maar hoeveel zonnepanelen moeten we kiezen?
Gelijk een ruim aantal, zodat we ook klaar zijn voor
een elektrische auto? Of toch een zonneboiler erbij? En
wanneer komt de elektrische auto er dan? Op dit moment
vind ik de aanschaf van een elektrische auto nog een te
grote aanslag op de portemonnee; we moeten immers
ook nog isoleren en zonnepanelen op het dak leggen.
Ik wacht op het aanbod van tweedehands elektrische
auto’s dat vanaf volgend jaar waarschijnlijk zal ontstaan
en zal groeien de komende jaren. Ook die overstap zal lef
vergen, want hoe mooi en fijn elektrische auto’s ook zijn
en rijden, in de praktijk is vooral het laden anders dan
wat we gewend zijn.
Gelukkig zie ik om mij heen steeds meer mensen die
overstappen op een elektrische auto. Ik spreek collega’s,
vrienden en buurtgenoten die tot voor kort weinig
wisten over elektrische auto’s en nu zelf elektrisch rijden.
Voordat de auto er is komen ze mij vragen stellen over
het opladen en de actieradius. Met informatie over laden,
laaddienstverleners en apps die beschikbaar zijn probeer
ik ze zo goed mogelijk op weg te helpen. Maar een maand
later, na de eerste ervaringen, zijn zij het die mij van alles
kunnen vertellen over de auto, goede snelladers en de
actieradius in verschillende omstandigheden.
Een collega vertrok zelfs met een grote kano op het dak
van haar volledig elektrische auto naar Zuid-Italië. Met
een rek op de trekhaak en twee steunpunten op het
dak werd de kano bevestigd. Van tevoren vond ze het
wel spannend, zou het allemaal goed gaan en hoeveel
sneller is de batterij leeg met zo’n gevaarte op het
dak? Bij terugkomst bleek alles vlot verlopen te zijn. En
was het spannend? Nee, dat bleek erg mee te vallen,
behalve dat iedereen haar aanstaarde op de snelweg,
nog een geluk dat dat niet tot ongelukken heeft geleid.
S mart charging op de camping was er in de eerste
basis ook al bij: als de buren de elektrische kookplaat
aanzetten stopte de auto met laden en als de buren
klaar waren kon er weer geladen worden.
Je komt nu nog met een smeuïg verhaal thuis als
je met een volledig elektrische auto op vakantie
gaat, maar het kan al wel. En over een paar jaar zijn
er zoveel van dit soort verhalen dat het normaal
begint te worden. Dat zal particulieren helpen om
te kiezen voor een elektrische auto. Want net als bij
het achterlaten van een gaskookplaat is ook voor die
beslissing weer wat lef nodig.
Suzan Reitsma
Batterijenpakket en SmeshGear geheime wapens
In de rubriek de tweewieler spreekt Smart E-Mobility ieder kwartaal met een Nederlandse
producent van elektrische scooters, fietsen of andersoortige twee- en driewielers. In deze
editie misschien wel de meest bijzondere 2Wieler die ooit in Smart E-Mobility heeft gestaan:
STORM Wave, een zelfvoorzienende elektrische motor van een studententeam…
De studenten van STORM Eindhoven zijn inmiddels een
maand onderweg. Technische problemen op de eerste dag
met de omvormer – het onderdeel dat vermogen naar de
motor levert – leverde direct al een flinke spanning en uitdaging
op. Na nachtelijke werkzaamheden kon op dag 2 de weg
van München naar Wenen vervolgd worden. Inmiddels liggen
landen als Roemenië, Bulgarije, Turkije, Iran en Oezbekistan
achter het team. De komende maand wordt Azië doorgetrokken
waarna het team begin oktober met luchttransport
Amerika zal betreden. Maar wat zijn nu de kritische (succes)
onderdelen van de STORM Wave?
Technische specificaties
Eerst maar eens beginnen met de technische specificaties
van de elektrische motor. Binnen 5 seconden accelereert
de tweewieler van 0 naar 100 kilometer. De topsnelheid is
160 kilometer per uur en de actieradius is gebaseerd op de
gangbare NEDC-testen 380 kilometer. Eenmaal op de motor
weet de bestuurder een gewicht van 340 kilogram onder
zich. Volledig leeg – dus zonder batterijen – weegt het
voertuig minder dan de helft, te weten 160 kilogram. De
(reserve)voor- en achterbanden zijn geleverd door Dunlop.
Het door het team zelf ontwikkelde frame van aluminium
is geproduceerd door Soltech Fijnmetaal. De eveneens zelf
ontwikkelde voorwielophanging Hossack is gerealiseerd
met een bijdrage van CoMaTech en Innometaal. De ‘dubbele
swingarm’, oftewel de achterwielophanging is met hulp van
de AMT Group gemaakt. De schokdempers ten slotte zijn
afkomstig van TFX Suspension.
Batterijpakket
Om 23.000 kilometer in 80 dagen af te leggen had STORM
Eindhoven niet 1, maar 2 motoren te bouwen. Bovendien maken
de studenten voor een van de meest kritische onderdelen,
het batterijpakket, gebruik van een modulaire uitvoering. Dit
leidt er toe dat de batterijen verwisselbaar zijn in een tijdsbestek
van 7 minuten. Laden van de batterijen neemt 8 uur in
beslag, tenzij gekozen wordt voor snelladen. Dan worden de
batterijen in 38 minuten van 0 naar 80 procent geladen.
Geheim wapen
Het tweede echte geheime wapen – het batterijpakket ziet
het studententeam eveneens als een uniek instrument – is
de SmeshGear. De SmeshGear maakt het voor het team mogelijk
veel energie te besparen. De SmeshGear is een bedieningssysteem
voor een planetair tandwielstelsel met een
rendement van 100 procent. SmeshGear is volgens het team
en Smesh (red. het bedrijf achter de vinding) het beste uit
3 bestaande transmissies: de eenvoud van een handgeschakelde
transmissie, het gemak van een automatische
transmissie en het rendement alsof er geen transmissie is.
SmeshGear kan vertragen, versnellen en/of omkeren onder
vollast met behoud van rendement. Daardoor kunnen er
een veel kleinere motor en lichtere infrastructuur gekozen
worden. Zo kan de SmeshGear onder andere toegepast
worden in de industrie op aandrijflijnen, draaibanken, een
shovel, een windmolen, een auto, elektrische fiets of zoals
nu de elektrische motorfiets.
Daarmee lijkt ook de bedrijvigheid van STORM Eindhoven
na het extreem succesvolle Solar Team Eindhoven direct zijn
vruchten af te werpen. Of zoals Carlo van de Weijer, director
Strategic Area Smart Mobility bij STORM’s broedplaats
TU Eindhoven (TU/e), het eerder al in Smart E-Mobility
verwoordde: ‘Het is niet voor niets dat het gros van de nieuwe
bedrijven ontstaat vanuit een universitaire wereld; kijk naar
Google, Microsoft en Facebook. De doorbraak van morgen is
het rare idee van gisteren.’
De laatste ontwikkelingen in de 80 Day Race en de vorderingen
van STORM Eindhoven zijn bij te houden via de dagelijkse blog
en wekelijkse videoverslagen van het team op de website van
het team: www.storm-eindhoven.com.
26

Hogeschool van Amsterdam biedt inzicht in onderzoek:
Simuleren van verandering in de vraag naar laadinfra
Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: openbare laadpalen voor rijders van elektrische voertuigen (ev). Maar
hoe bepaalt men of er voor een nieuwe ev-rijder ook een nieuwe paal moet worden geplaatst? En vanaf welk
moment kan de laadinfrastructuur de behoefte van ev-rijders om openbaar te laden niet meer vervullen? Binnen
het onderzoeksproject IDO-laad zocht Marieke Glombek een antwoord op deze vragen. Zij simuleert op basis van de
meest recente laaddata wat er gebeurt als er een nieuwe ev-rijder gebruik gaat maken van een laadlocatie of wat
er gebeurt als een laadlocatie in storing gaat. Een bijdrage van Marieke Glombek.
Gemeenten in Nederland investeren samen met de Rijksoverheid
in een openbaar netwerk van laadpalen voor elektrisch
rijders. De vier grootste gemeenten en de Metropoolregio
Amsterdam Elektrisch (red. G4: Amsterdam, Rotterdam, Den
Haag en Utrecht, MRA-e: Noord-Holland, Flevoland, Utrecht)
hebben de afgelopen 6 jaar een netwerk van meer dan 2.700
openbare laadlocaties uitgerold. Om het gebruik van deze
laadinfrastructuur te kunnen monitoren, hebben de G4 en
MRA-e in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam
(HvA) een unieke database gebouwd met informatie over
de openbare laadpalen op laadsessieniveau. Deze database
maakt diepgaand onderzoek mogelijk naar het gebruik van
de openbare laadinfrastructuur.
Simulatie- en voorspelmodellen
Het aantal ev-rijders en het aanbod van openbare laadpalen
gingen tot nu toe gelijk op. Echter, de openbare ruimte in
de grote stad is schaars. Een antwoord op de vraag waar op
welk moment extra laadcapaciteit moet worden gerealiseerd
wordt voor zowel gemeenten als voor de providers van
laadinfrastructuur steeds belangrijker.
In samenwerking met de HvA zijn hiervoor monitoringrapportages
ontwikkeld. Deze rapportages tonen op basis van
de meest recente laaddata een aantal key performance
indicators voor het gebruik van de laadinfrastructuur. Naast
de monitoring, waarbij ‘alleen maar’ gekeken wordt naar de
performance in het verleden, wordt binnen onderzoeksproject
IDO-laad gewerkt aan simulatie- en voorspelmodellen.
Wiskundige algoritmen vormen de basis voor deze modellen.
Marieke Glombek, studente aan het Amsterdam University
College, heeft in samenwerking met de Hogeschool van
Amsterdam binnen IDO-laad algoritmen ontwikkeld waarmee
het effect van verandering in de vraag naar laadpalen
zichtbaar wordt gemaakt. Ook wordt zichtbaar gemaakt wat
er gebeurt als een laadlocatie niet beschikbaar is. Deze algoritmen
maken het mogelijk om weloverwogen beslissingen
te nemen wat betreft de uitrol en het optimaliseren van het
gebruik van bestaande laadpalen.
Laadinfra als netwerk
Glombek beschouwde in haar thesis de laadinfrastructuur
als een netwerk, waarbij laadlocaties de ‘knopen’ zijn en de
‘verbindingen’ tussen de in de buurt liggende laadlocaties
de zogenaamde ‘edges’. Met een dergelijk netwerk kan
men simuleren hoe nieuwe gebruikers het gebruik van de
laadinfrastructuur door al aanwezige gebruikers beïnvloeden.
Het maakt het ook mogelijk om de dichtheid te meten
van de laadinfrastructuur in de openbare ruimte en hoe die
verandert in de tijd.
Als een nieuwe rijder gebruik gaat maken van de openbare
laadinfrastructuur, is het zeer goed mogelijk dat hij/zij op
hetzelfde moment wil laden als een al aanwezige rijder. Als
meer rijders van een laadlocatie gebruik willen maken dan
dat er connectoren beschikbaar zijn, zal een (of meerdere)
rijder(s) op zoek gaan naar een alternatief in de buurt.
In het model van Glombek wordt een laadlocatie op 300
meter loopafstand beschouwd als een alternatief. Deze
verplaatsing kan vervolgens leiden tot ‘concurrentie’ op de
alternatieve laadlocatie et cetera, et cetera. Dit effect wordt
aangeduid als ‘cascading failure’. Door het algoritme te
draaien op de laadsessies van de voorgaande maand wordt
de ‘cascading failure’ van een laadlocatie zichtbaar.
Gevoeligheid laadlocatie
Glombek heeft 2 nieuwe indicatoren gedefinieerd die een
indicatie geven van de gevoeligheid van een laadlocatie.
De eerste maatstaf – ‘Service Failure Vulnerability’ – betreft
de fractie van laadsessies die in het geval van ‘concurrentie’
niet door het netwerk kunnen worden ondergebracht. De
tweede maatstaf – ‘Inconvenience Vulnerability’ – telt het
aantal laadsessies dat verplaatst moet worden naar een
alternatieve locatie als gevolg van ‘concurrentie’ op een
enkele initiële laadlocatie. Hoe hoger de ‘Inconvenience
Vulnerability’, hoe meer rijders op een alternatieve laadlocatie
moeten gaan laden als gevolg van een nieuw op het netwerk
toetredende rijder.
Service Failure Vulnerability
Service Failure Vulnerability is vanzelfsprekend hoog op plekken
waar de dichtheid van het netwerk laag is. Daar zijn dus
weinig of geen alternatieve laadlocaties binnen 300 meter
aanwezig. De indicator wordt echter wel genormaliseerd
met het aantal laadsessies en het aantal unieke gebruikers.
Op deze manier wordt rekening gehouden met het aantal
mensen dat gebruikmaakt van een laadlocatie.
De gele en rode stippen in de linkerfiguur indiceren laadlocaties
met een hoge ‘Service Failure Vulnerability’ in een
willekeurige maand in het verleden. Met andere woorden,
als een nieuwe – reguliere - rijder gebruik gaat maken van
een van deze laadlocaties, is het zeer waarschijnlijk dat
Rechts: Service Failure Vulnerability scores in Amsterdam, december 2015. Elke stip staat voor een van de 764 laadlocaties. Hun service failure vulnerability scores zijn weergegeven in kleur.
Links: Inconvenience Vulnerability scores in Amsterdam, december 2015. Elke stip staat voor een van de 764 laadlocaties. Hun service failure vulnerability scores zijn weergegeven in kleur.
De weergegeven afbeeldingen geven niet de actuele situatie voor de stad Amsterdam weer, maar zijn op een willekeurige maand in het verleden gebaseerd.
iemand anders niet of minder vaak zijn of haar auto op het
gewenste tijdstip in de buurt kan opladen.
Ongemakken
Niet alleen de beschikbaarheid van een alternatieve laadlocatie
moet worden overwogen, maar ook de vraag óf en
zo ja hoeveel andere rijders worden beïnvloed door het niet
kunnen uitvoeren van een sessie op de gewenste laadlocatie.
Dit wordt gemeten door de ‘Inconvenience Vulnerability’.
De resultaten van deze indicator zijn voor een willekeurige
maand weergegeven in de rechterfiguur.
De rode en gele stippen in deze figuur indiceren laadlocaties
met een hoge ‘Inconvenience Vulnerability’. Dat wil
zeggen dat bij het toetreden van een nieuwe reguliere
rijder op deze locaties 5 of meer rijders ‘ongemak’ kunnen
ervaren. Het ongemak bestaat eruit dat zij hun auto op een
alternatieve laadlocatie binnen 300 meter van de gewenste
laadlocatie moeten uitvoeren.
Om dit op te lossen en de ‘Inconvenience Vulnerability’ te
reduceren, is het niet perse nodig om extra laadcapaciteit te
realiseren. Het gaat immers niet om te weinig laadcapaciteit,
maar om het ongemak voor gebruikers. Een mogelijkheid
zou kunnen zijn om simulatiealgoritmen te implementeren
in bestaande softwareapplicaties, zoals apps van laadpaalproviders
die helpen bij het vinden van een beschikbare
laadlocatie. Als de gebruikelijke laadlocatie bezet is, kan de
app vertellen welke alternatieve laadlocatie gekozen moet
worden om het ongemak zo klein mogelijk te maken: voor de
gebruiker en voor andere rijders. Dit in plaats van het sturen
van de gebruiker naar ieder beschikbaar alternatief.
Kracht van simuleren
Een simulatiealgoritme als dat van Glombek levert
niet alleen inzicht op in het gebruik van de laadinfrastructuur,
maar maakt effecten van verandering
in het gebruik van de laadinfrastructuur zichtbaar.
Simulatiealgoritmen maken het bovendien mogelijk
om veranderingen en verbeteringen van de laadinfrastructuur
door de tijd te vergelijken en toekomstscenario’s
door te rekenen.
Onmisbare voorwaarde voor dergelijk onderzoek en
het bouwen van simulatiealgoritmen is de unieke database
die G4, MRA-e en de Hogeschool van Amsterdam
hebben gerealiseerd en up-to-date houden. Het
onderzoek wordt uitgevoerd aan de faculteit Techniek
van de Hogeschool van Amsterdam in samenwerking
met het consortium, dat gevormd wordt door de vier
grote steden, MRA-e, de Hogeschool van Amsterdam,
de Universiteit van Amsterdam, NUON Vattenfal,
Engie, EV-Box, Enexis en Overmorgen. Zij werken
sinds september 2015 samen binnen IDO-laad. Het
onderzoeksproject IDO-laad is mede gefinancierd
door Regieorgaan SiA, onderdeel van de Nederlandse
Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
28
29

4 & 5 October 2016
4 & 5 oktober 2016
Brabanthallen, Den Bosch
Mobiliteit als USP?
Kennis, netwerk & noviteiten
tijdens Ecomobiel
Registreer direct voor
gratis toegang via
www.ecomobiel.nl
Ecomobiel is uitsluitend
toegankelijk voor professionals.
Toegang is gratis bij
voorregistratie t/m 3 oktober 2016
Registratie en toegang tijdens
de beursdagen kost €25,- excl BTW.
www.ecomobiel.nl
Samenwerkende partners o.a.:
Gespecialiseerde congressen, lezingen en workshops, o.a.:
• Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur?
• Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers?
• Seminar Stadsdistributie
• Financiering van energietransitie
Segmenten:
• Automotive & bedrijfswagens
• Light Electric Vehicles
• Laden en Infrastructuur
• Stadsdistributie
Co-locatie:
Vakbeurs Energie, hét platform voor duurzame
energieopwekking en energiebesparing
Nederland
Elektrisch
Scania en Siemens presenteren
eerste elektrische snelweg
De eerste elektrische snelweg ter wereld ligt in
Gävle, vlak ten noorden van Stockholm in Zweden.
Het Scandinavische land heeft daarmee een wereldprimeur
in handen. Het land beschikt als eerste
ter wereld over een elektrische snelweg. Op het 2
kilometer lange traject kunnen vrachtwagens aan
een bovenleiding gekoppeld worden. De vrachtwagens
rijden er 90 kilometer per uur.
Scania en Siemens, de initiators van het project dat 2 jaar
duurt, willen het traject uiteindelijk vergroten tot 110
kilometer. De bovenleiding van de elektrische snelweg
is vergelijkbaar met de geleidesystemen van trams en
treinen. De 2 hybride dieselvrachtwagens die Scania
inzet op het traject zijn speciaal gemodificeerd en maken
gebruik van een pantograafmechanisme. Dit verbindt de
vrachtwagens aan de bovenleiding. De voertuigen zijn
bovendien uitgerust met een regeneratief remsysteem.
De 2 vrachtwagens zijn – mits onderling verbonden – ook
in staat om energie uit te wisselen. De maximumsnelheid
die de voertuigen op het traject kunnen behalen is 90
kilometer per uur. Aan het einde van het traject kunnen ze
overschakelen op een hybride dieselmotor.
Overdracht
De efficiency die bereikt wordt bij de energieoverdracht tussen
het voertuig en de bovenleiding is meer dan 80 procent.
Dat dit ook gedurende een langere periode bereikt wordt,
wordt volgens Siemens bewezen door trams en trolleybussen
– zoals in Amsterdam en Arnhem – die al tientallen
jaren functioneren. Dit bevestigt bovendien ook de veiligheid
van het systeem. Verder meldt Siemens dat de technologie
eenvoudig geïntegreerd kan worden in bestaande infrastructuur.
Het eHighway-project heeft overigens de nodige ambitie
aangewakkerd binnen het Siemens-concern. Momenteel
onderzoekt het bedrijf de mogelijkheden om in de Verenigde
Staten een soortgelijk project uit te rollen. Hiertoe wordt
samenwerking gezocht met Volvo om zo begin 2017 in de
Amerikaanse staat Californië het project op te leveren. Het
traject Los Angeles-Long Beach is de beoogde locatie .
OVER DE GRENS31

Rexel en EV-Box lanceren
gezamenlijk installateursprogramma
De Nederlandse markt voor elektrisch vervoer staat niet langer in de kinderschoenen en het
is tijd voor de volgende stap. Met deze gedachte hebben Rexel en EV-Box hun samenwerking
geïntensiveerd en lanceren zij een gezamenlijk installateursprogramma. Een gesprek met
Jeroen Franken (EV-Box) en Peter Huisman (Rexel Nederland).
‘Lantaarnpaal als laadpunt en
antenne voor Internet of Things’
LightMotion. Het is de titel van een van de innovatieprojecten die plaatsvinden binnen
de TKI Switch2SmartGrids. Smart E-Mobility belicht in iedere editie een of meerdere
innovatieprojecten waarin bedrijven aan elektrische voertuigtechnologie of smart grids
werken. Ditmaal spreekt de redactie met Henk Janssen, directeur van Lightwell dat in het
project samen met The New Motion werkt aan de slimme lantaarnpaal LightMotion, met
onder meer een geïntegreerd laadpunt voor elektrische auto’s.
Design en intelligentie zijn twee van de uitgangspunten bij de
ontwikkeling van de verlichtingsproducten van Lightwell. Het
bedrijf zag in 2007 het levenslicht en heeft sindsdien onder
anderen de erkende ontwerper Friso Kramer aan zich weten
te binden. Het resultaat – het openbare verlichtingsarmatuur
Friso Kramer LED – is onder meer in Rotterdam toegepast.
In de openbare verlichting is Lightwell vaste leverancier van
de havenstad, maar bijvoorbeeld ook van Venlo en Leiden.
Maar daar houdt het niet op. ‘Onze andere voornaamste tak
van sport is design en smart lighting’, aldus Janssen. ‘De
LightMotion is daar een voorbeeld van.’
Universeel bruikbaar
Volgens Janssen waren het de inspirerende woorden van
professor Matthias Wissmann die Lightwell en The New
Motion bij elkaar brachten. ‘Hij stelde dat er behoefte
was aan onafhankelijke laadinfrastructuur die universeel
bruikbaar is en tevens voor iedereen beschikbaar. Samen met
The New Motion brengen wij de wereld van verlichting en
elektrisch vervoer samen in één product. Er zit een ongekende
hoeveelheid technieken in: van radiofrequency (RF) tot 4G,
WiFi en het communicatiesysteem Laura. Alle verschillende
mogelijkheden zijn dus geïntegreerd in één pakket.’
‘Een complexe toepassing als deze kun je bijna niet zonder
veelbelovende en technologisch goed ontwikkelde partners
realiseren’, duidt Janssen het belang van het Topsectorenproject
en de samenwerking met The New Motion. ‘Zoals
bekend is The New Motion de specialist op het gebied van
elektrisch vervoer. Zij maken het mogelijk dat de lantaarnpaal
met laadpunt aan een betaalsysteem gekoppeld wordt en
monitoren het laadpunt. Op afstand kunnen zij zodoende zien
of de lantaarnpaal functioneert en ev-rijders op de hoogte
houden of de paal beschikbaar is.’
Patent
De grootste technologische uitdaging bij de ontwikkeling
van LightMotion is volgens Janssen de integratie van
verschillende functies en de bijbehorende beveiliging
op het niveau van software en hardware. ‘De beveiliging
kent zowel programmatisch als fysiek een groot aantal
aandachtspunten. Je moet je v oorstellen dat lantaarnpalen
nogal eens worden aangereden. 1 procent van de lantaarnpalen
in de openbare ruimte sneuvelt jaarlijks in meer
of mindere mate. Dit betekent dat je maatregelen moet
nemen op fysiek gebied of op programmaniveau, zoals het
automatisch uitschakelen van de lantaarnpaal.’
Ondanks dat Janssen er niet te veel over wil vertellen om de
concurrentie niet wijzer te maken, wil hij wel mededelen dat
er voor de LightMotion patent is aangevraagd en toegekend.
‘Maar logischerwijs is het voor de beheerders van de openbare
ruimte vele malen belangrijker dat zij op deze manier laadpunt,
lantaarnpaal, camerapaal en parkeermeter in 1 mast geïntegreerd
zien. Het zorgt niet alleen voor lagere investeringskosten,
maar maakt het straatbeeld ook veel rustiger.’
Van New York to Beijing
Het commercialiseren van de LightMotion gaat Lightwell
overigens zelf voor zijn rekening nemen. ‘Wel zullen installatiebedrijven
in de toekomst ook een gedeelte van het beheer
kunnen overnemen. Anderzijds kan ik me ook voorstellen dat
een groot reclamebureau de commercialisatie gaat verzorgen
om bijvoorbeeld straatreclame mogelijk te maken. Als de
elektrische auto de hoge vlucht gaat nemen die marktanalisten
voorspellen, krijgt Nederland in de toekomst tussen de
500.000 en 700.000 laadpunten in de openbare ruimte. De
marktpotentie van de LightMotion is dus gigantisch. Daarbij
zullen wij in de toekomst natuurlijk nieuwe mogelijkheden
blijven toevoegen aan dit product.’
Overigens zijn er volgens Janssen inmiddels orders uit een
groot aantal wereldsteden. Van Shanghai tot New York van
Los Angeles tot Beijing. ‘Maar ook diverse Europese landen
hebben interesse getoond. Er zijn dus kansen te over. Mijns
inziens is het belangrijk dat de Nederlandse industrie zowel
op het gebied van smart charging voor elektrische voertuigen
als het internet of things veel meer gaat samenwerken. Ook
de Nederlandse overheid zal daarbij investeringen moeten
doen om aanpassing van het elektriciteitsnet te faciliteren.
Dit kun je vergelijken met investeringen die in het verleden
zijn gedaan om mobiel bellen en internetten mogelijk te
maken. Dat geldt dus ook voor de laadinfrastructuur voor
elektrisch vervoer: het moet aangelegd worden met medewerking
en onder druk van de overheid.’
EV-Box, sinds 2010 actief, heeft wereldwijd meer dan 40.000
actieve laadpunten aan bijna 850 steden geleverd. Rexel
Nederland is al tientallen jaren actief in de distributie van
elektrotechnische materialen. Beursgenoteerd aan de Euronext
in Parijs haalde het bedrijf afgelopen jaar een omzet van
13,5 miljard euro. Veel van de omzetgroei komt daarbij uit
de bekende duurzaamheidshoek, van zonne-energie tot ledverlichting
en laadpunten. Voor deze laatste productgroep sloot
het bedrijf enkele jaren geleden al een samenwerkingsverband
met EV-Box. De band wordt met het nieuwe installateursprogramma
dus verder versterkt.
Overtuigen
‘Waar in het verleden 1 laadpunt per bedrijf voldoende was om
aan de vraag te voldoen, is er nu in veel gevallen behoefte aan
meerdere laadpunten’, opent Huisman het gesprek. ‘Dit vraagt
om slimmere laadoplossingen waardoor er geen verzwaring
van de elektrische aansluiting nodig is.’ ‘Ook service, monitoring
op afstand en het verrekenen van laadbeurten zijn nu en straks
noodzakelijk’, vult Franken aan. ‘Uiteraard moet wel eerst
“eventjes” de facilitair manager overtuigd worden. Al dit soort
zaken vragen om specifieke expertise van de installateur die wij
via het installateursprogramma gaan aanbieden.’
‘Hiermee willen wij de samenwerking met de installateurs verder
professionaliseren en ontwikkelen’, vervolgt Franken. ‘Door
gerichte training in de techniek en ondersteuning geven in het
creëren van verkoopkansen zal het programma voorzien in deze
behoefte. De afgelopen jaren is gebleken dat de installateurs
die bereid zijn te investeren, proactief de markt te benaderen en
technisch goed opgeleid zijn de “overwinnaars” zijn.’
Nieuwe verkoopkansen
Nu het aantal elektrische auto’s in de afgelopen jaren sterk
gegroeid is, is het volgens Huisman en Franken tijd om door te
pakken. ‘De volgende stap is om winkellocaties, verenigingen
van eigenaren (VvE’s) en kantoren bewust te maken van de
vraag naar laadpunten en deze op de juiste manier te ondersteunen.
Hier liggen nog veel mogelijkheden. Door in dit proces
achter onze installateur te gaan staan en deze waar nodig bij te
staan, zijn wij ervan overtuigd hierin grote stappen te kunnen
maken. Dit programma biedt handvatten voor de installateur
om de eindklant met de juiste services te kunnen overtuigen en
ondersteunen. Een mooi voorbeeld is de verlengde productgarantie
van 5 jaar in plaats van 2 jaar.’
‘Het programma biedt zoals gezegd onze installateurs de kans
om hun expertise te vergroten en geeft hen mogelijkheden
om zich te onderscheiden in de markt om daarmee nieuwe
verkoopkansen te genereren’, vervolgt Huisman. ‘Dit vertaalt
zich in uitgebreide marketing- en verkoopondersteuning in
combinatie met extra garanties voor de installateur.’
Latente behoefte
Rexel Nederland en EV-Box hopen dat in het komende jaar
zo’n 200 installateurs zich bij dit nieuwe programma gaan
aansluiten. Deze dekken dan geheel Nederland af als het om de
installatie van laadpunten gaat. ‘Daarbij gaan wij ervan uit dat
het aanbod van elektrische voertuigen de aankomende jaren
sterk blijft groeien. De verwachting is dat in 2020 meer dan 7
procent van alle verkochte auto’s in Nederland elektrisch zal
zijn’, aldus Huisman.
‘Dit zullen alleen nog maar volledig elektrische auto’s zijn.
De “hybrides” zullen op termijn uit het straatbeeld gaan
verdwijnen’, stelt Franken. ‘Deze vertegenwoordigen nu nog
het grootste gedeelte van de markt. Met de verdere ontwikkelingen
van de accu’s zal de actieradius van de elektrische
auto sterk gaan toenemen en zal de prijsontwikkeling een
dalende trend laten zien. Dit zullen twee grote pijlers zijn in
de ontwikkeling van de markt. Ook zal de vraag naar, en het
besef dat er een latente behoefte is, laadpunten bij (semi-)
publieke en zakelijke parkeerlocaties sterk toenemen. Dit
biedt enorme kansen voor de installateur en hierop sluit het
installateursprogramma naadloos aan.’
32 33

Publiek laden in Nederland is slim schakelen
tussen vraag en aanbod, nu en straks
Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur
ondersteunt de ontwikkeling van betaalbaar en tegelijk
toekomstbestendig publieke laden voor personenauto’s.
Dit doen wij door samen met markt, overheid en
kennisinstellingen innovatieve projectideeën te
faciliteren, om te zetten in concrete projectplannen en te
begeleiden in de uitvoering.
Behoud van de unieke voorsprong van Nederland als gidsland
met name op het gebied van interoperabiliteit, vraagt om
gerichte samenwerking tussen de Nederlandse partners. De
uitrol van laadinfrastructuur in Nederland bevindt zich in een
tussenfase. De aanvraag en levering van publieke laadpunten
voor langzaam laden, leidt tot een forse groei van het aantal
laadpunten in grootstedelijk gebied. De landelijke dekking
wijkt hier echter van af en bevindt zich nog in de startfase. De
ontwikkelsnelheid gaat verder uit elkaar lopen en het tempo
van de nationale uitrol is te laag. Nederland als geheel is maar
een regio in Europa. Dit zijn constateringen die vragen om een
aangepaste koers. Wat moet er gebeuren?
Allereerst is het noodzakelijk inzicht te krijgen in de opbouw van
de kostenontwikkeling van publieke laadinfra. De uitkomsten
van de breed gedragen NKL-workshop ‘Kostenanalyse’ geven
inzicht in de kostenopbouw. Ten opzichte van 2013 zijn de kosten
voor publieke laadinfrastructuur met circa 30% gedaald. Dit is
met name veroorzaakt door drie elementen: 1. standaardisatie
van het plaatsingsproces én de specificaties van de laadpaal 2.
schaalvergroting door grote aanbestedingsprojecten en 3. lagere
onderhoudskosten aan de paal. Voor de kerst wordt als toolkit
een dashboard ontwikkeld waarmee individuele (commerciële)
organisaties, door toevoeging van eigen opbrengsten, een
sluitende businesscase kunnen berekenen. Daarnaast moet de
stroomafname per laadpunt omhoog. Meer laadpunten en een
betere bezetting per laadpunt zijn kritische succesfactoren.
Voor de korte termijn tot 2020 staat voor EV-Nederland de
bundeling van krachten centraal. Samenwerking nationaal
maar zeker ook op regionaal en gemeentelijke niveau.
Samenwerking door kennisdeling tussen partners, het bundelen
en standaardiseren van protocollen. Ketenoptimalisatie verkort de
doorlooptijd en eenduidige afspraken versnellen besluitvormingsen
uitvoeringsprocessen met betrekking tot aanvraag en
plaatsing van laadpunten. Kortom de ‘koek’ groter maken in
plaats van anders te verdelen waardoor regionale ontwikkelingen
snel profiteren van de grootstedelijke kennis en ervaring. Hoe
kunnen partijen dit gezamenlijk bereiken?
1. Door het delen van geanonimiseerde data om inzicht te
krijgen in gebruik en gedrag van EV-rijders.
2. Door de kennis over laadinfrastructuur en de
organisatiegraad bij gemeenten en provincies te vergroten.
3. Door bundeling van inkoopkracht langs economische
regionale gebieden.
4. Door standaardisatie en eenduidig uitlegbare protocollen
nu collectief in te voeren.
Als marktpartijen investeren in publieke laadinfrastructuur
dan moet er voor de lange termijn duidelijkheid zijn over
aantallen en soorten laadpunten (snel versus langzaam
laden) en verwerving-, beheer- en afschrijvingskosten.
De opkomende markt van elektrisch personenvervoer is
grillig en van veel factoren afhankelijk. De toename van het
aantal elektrische auto’s en de plaats en het gebruik van
laadpunten zijn naast fiscale maatregelen en aanpassingen
in de wetgeving (energiedossier) kritische succesfactoren. Dit
vraagt om scenario-ontwikkeling rond energievoorziening
en mobiliteitsontwikkelingen met relevante inrichtings- en
investeringsvraagstukken zoals:
• Waar gaan wij laden?
• Hoe gaan wij laden? Snel – langzaam – combinatie?
• Integratie van duurzame energiebronnen in het
huidige energiesysteem
• Ontstaan van regionale initiatieven t.a.v. het opwekken
van energie , - opslag en – gebruik
• Inzet elektrisch vervoer wordt dominant in het
mobiliteitsdossier (deelauto’s en zelfrijdende auto’s)
• De markt wordt volwassen en de overheid trekt zich terug;
overheidsfinanciering is niet meer nodig. De kracht van een
samenhangend scenario levert inzichten om te kunnen
anticiperen op de mogelijke toekomst in EV.
Conclusie? Er is veel te doen. Bovenstaande onderwerpen
geven een indicatie van de fundamentele vraagstukken die
van belang zijn bij het realiseren van een betaalbare publieke
laadinfrastructuur. Het vraagt om een krachtige bundeling
van onderzoek, ondernemerschap en overheid. Als koploper
van Europa kunnen we gezamenlijk de koek groter maken.
Ivo Weekenborg
Directeur NKL – Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur
Koreanen van Hyundai wedden met Ioniq op 3 paarden
In de rubriek EVFocus test de redactie van Smart E-Mobility ieder kwartaal elektrische
voertuigen die op de Nederlandse wegen geïntroduceerd worden. Deze maand bericht
de redactie van Smart E-Mobility over de ervaringen met de Hyundai Ioniq, het is als
wedden op 3 paarden...
Hyundai heeft met de Ioniq immers de eerste productieauto
op zijn naam staan die zowel als hybride, plug-inhybride en
volledig elektrische uitvoering te verkrijgen is. De plug-in
hybride komt in de loop van 2017 op de markt, de hybride en
volelektrische variant zijn al te bestellen. Tijdens de vakbeurs
Ecomobiel – op 4 en 5 oktober 2016 in de Brabanthallen te
’s-Hertogenbosch – wordt het voertuig voor het eerst aan het
grote publiek getoond.
In de aanval…
De Koreanen winden er geen doekjes om: met de Ioniq
openen ze vol de aanval op de Prius van Toyota. Meer dan
10 jaar kende de Prius geen echte concurrenten, maar daar
komt volgens Hyundai nu definitief verandering in. Hyundai
heeft de afgelopen jaren een ware inhaalrace gevoerd op de
rest van de automobielindustrie. De Ioniq is daarbij de kers
op de taart. Het ontbrak de Koreaanse fabrikant immers
nog aan een hybridemodel.
De hybride Hyundai Ioniq combineert een klassieke verbrandingsmotor
met een elektromotor; een 1.6 GDI-benzinemotor
van 105 pk en een elektromotor van 43,5 pk en 32 kilowatt.
De volledig elektrische Ioniq heeft een 120 pk elektromotor
van 88 kilowatt. Ioniq heeft bij zijn batterijkeuze het oog laten
vallen op de lithium-iontechnologie. Een ander belangrijk
verschil met de Prius is de zestrapsautomaat met dubbele
koppeling die de Ioniq kent.
Stilistisch
Dat de Koreanen ook stilistisch naar hun zuiderburen hebben
gekeken, is in één oogopslag duidelijk. Vrijwel overal zijn
er afgeronde hoeken, fraaie verlichtingselementen en een
spoiler achterop mocht ook niet ontbreken. De elektrische variant
is daarbij ook nog eens voorzien van koperen accenten;
wereldwijd immers geassocieerd als drager van elektriciteit.
Op papier heeft de volledig elektrische uitvoering overigens
een reikwijdte van 280 kilometer, gemeten volgens de New
European Driving Cycle (NEDC). De Ioniq Electric beschikt over
drie regeneratiemodi om remenergie om te zetten in stroom
en de actieradius te vergroten; van licht naar zwaar. Is de
laatste optie ingeschakeld, dan is het loslaten van het pedaal
voldoende om fors vaart te minderen. De volledig elektrische
variant kent een gunstige wegligging door het batterijpakket
dat keurig over de bodem is verspreid. Het zwaartepunt ligt
laag en dat heeft een gunstig effect op het weggedrag.
Grille als onderscheid
Vanuit de bestuurdersstoel ziet de gebruiker het digitale
dashboard. Rechts in de nis vindt men de energiemeter, opgedeeld
in een eco-, power- en oplaadband. Zowel voor- als
achterin is de beenruimte prima. Alleen de hoofdruimte op de
achterbank is door de sterk aflopende daklijn aan de krappe
kant. Aan bagageruimte is er 550 liter voorhanden bij de
Hybrid en 455 liter bij de Electric. Of men te maken heeft met
een hybride of een elektrische Ioniq kan eenvoudig afgeleid
worden van de grille. Die is gesloten bij de elektrische versie
en heeft actieve flappen op de hybride.
Het meest opvallende verschil met de Toyota Prius is de
reguliere automaat die de Ioniq kent. De Prius heeft tot op
de dag van vandaag een traploos exemplaar en die drijft
het toerental van de brandstofmotor nadrukkelijk op bij het
invoegen of inhalen van medeweggebruikers. De automaat
van de Ioniq kent een dubbele koppeling. Deze schakelt zoals
iedere normale auto en heeft niet het dreunerige neveneffect
van veel collega-hybrides.
Geen instapmodel
De Ioniq kent overigens geen instapmodel. De koper beschikt
direct over een ‘premium’-uitvoering omdat de active cruisecontrol,
het navigatiesysteem, inductieladen voor mobiele
telefoons, rijvakwaarschuwing en xenonkoplampen tot het
standaardpakket behoren. Wie een lederen interieur, dodehoeksensoren
en een waarschuwingssysteem voor kruisend verkeer
moet wel bijbetalen. De elektrische variant valt voor zakelijke
rijders in de bijtellingsklasse van 4 procent. Voor deze groep is
de aanschaf van de hybride variant dit jaar fiscaal nog aantrekkelijk:
tot 31 december aanstaande geldt dan een bijtelling van
15 procent, volgend jaar stijgt deze naar 22 procent.
EVFOCUS
34
35

Geen integraalhelm voor speed pedelec
Speed pedelecs gaan vanaf 1 januari
aanstaande offi cieel als bromfi ets
verder door het leven. Vanaf dat moment
wordt het dragen van een helm
verplicht. DOET is voorstander van
een comfortabele, goed ventilerende,
veilige helm die toegespitst is op de
fi etservaring. De onlangs uitgebrachte
NEN-normering voldoet in die zin aan
onze voorwaarden.
Het probleem echter is dat er op 1
januari 2017 naar verwachting nog
geen geschikte helm op de markt is,
waardoor vanaf 2017 de integraalhelm
het enige wettelijk toegestane alternatief
wordt. Wij sluiten ons aan bij het
pleidooi van de Fietsersbond dat de
nieuwe helmplicht pas moet ingaan
indien er daadwerkelijk een geteste
helm bestaat die toegespitst is op de
speed pedelec-rijder.
Veel speed pedelec-eigenaren gebruiken
al een fietshelm en zouden na de
jaarwisseling plots een integraalhelm
moeten aanschaffen. Dit terwijl in België
de fietshelm wél wordt toegestaan voor
het gebruik van deze fiets. Daarnaast
ventileren integraalhelmen niet en zijn
oren vaak bedekt waardoor het fietsen
zelfs mogelijk gevaarlijker wordt.
De overheid zou innovaties als lichte
elektrische voertuigen (lev’s) zoveel
mogelijk moeten ondersteunen. Nu al
blijkt uit onderzoek van Hendriksen en
Engbers (2008) dat e-fietsritten voor 39
procent de auto kunnen vervangen. Met
de ontwikkeling van speed pedelecs
en het scala aan andere lev’s kan dit
percentage nog flink oplopen. Daarmee
verminderen we de filedruk en congestieproblemen.
Bijkomend voordeel
is dat het stimuleren van lev’s stukken
voordeliger is dan de uitbreidingen van
snelwegen zoals die van de A1.
Houd elektrisch rijden groot!
Vereniging DOET was nauw betrokken
bij het rapport ‘Maak elektrisch rijden
groot’, een adviesrapport met een
stappenplan om de particuliere markt
voor elektrische auto’s te stimuleren.
Toen het rapport afgelopen juni aan
de Tweede Kamer werd aangeboden
reageerde Minister Henk Kamp positief.
In navolging van de aangenomen motie
Vos, de motie die ernaar streeft vanaf
2025 alleen nog zero-emissievoertuigen
te verkopen, leek het glas in de Tweede
Kamer halfvol. In de zomer sloeg deze
positieve tendens bij de VVD plots om.
Staatsecretaris Wiebes gaf aan geen
subsidieregeling voor de particuliere
markt te willen en verwees naar het
Europees bronbeleid als de oplossing.
Ondertussen zijn er in meerdere Europese
landen wél aanschafsubsidies
en btw-kortingen gestart, waardoor
Nederland vanuit meerdere richtingen
wordt bijgebeend. Als er niets gebeurt
is de kans groot dat de (ph)ev’s die
vanaf komend jaar uit de leasemarkt
vrijkomen naar het buitenland verdwijnen,
waardoor het aantal ev’s
significant terugloopt. Dat zou een
gemiste kans zijn, want deze auto’s
zijn het perfecte transitievoertuig voor
de particulier. Daarnaast dragen deze
tweedehandsauto’s bij aan de verdere
ontwikkeling van de laadinfrastructuur
en het doel van het Formule E-Team
om in 2020 75.000 particulieren elektrisch
te laten rijden.
In de wetenschap dat de elektrische
aandrijflijn wereldwijd de toekomst
heeft, heeft de BV Nederland er al
het belang bij de koploperspositie te
behouden. Als dit thema op 13 oktober
in de Tweede Kamer behandeld wordt,
dan hebben politici de kans deze koploperspositie
te prolongeren.
Agenda
20-21 september 2016 |
Light Electric Vehicle Summit | Barcelona
4-5 oktober 2016 | Ecomobiel |
’s-Hertogenbosch
10-12 oktober 2016 |
World of Energy Solutions | Stuttgart
23-24 november |
Verkeer en Mobiliteit | Houten
Kick-off LEVV LOGIC project
Naast personenvervoer bieden lichte
elektrische voertuigen (lev’s) ook in goederenvervoer
in toenemende mate een
antwoord op de groeiende congestie en
parkeerproblematiek in steden. Zo zien
we het gebruik van elektrische bakfietsen,
bezorgscooters en kleine bestelbussen
voor de ‘last mile’ distributie toenemen.
Vereniging DOET ondersteunt deze transitie
en is daarom consortiumlid van het
project LEVV LOGIC. Een project waarin
onderzoek gedaan wordt naar de inzet
van lichte elektrische vrachtvoertuigen
(LEVV’s) voor de levering van goederen
in steden. Samen met de Hogeschool
van Amsterdam en Rotterdam, logistieke
dienstverleners, verladers, voertuigaanbieders,
netwerkorganisaties, kennisinstellingen
en gemeenten bouwen we
nieuwe kennis op over logistieke concepten
en businessmodellen met LEVV. Met
als doel een rendabele inzet van LEVV
voor stadslogistiek. Het onderzoek zal
onder andere leiden tot experimenten met
nieuwe LEVV-concepten in de praktijk.
Dutch Organisation for Electric Transport
Smart E-Mobility Activiteitenkalender
1e Light Electric Vehicle Summit – 20-21 september 2016 – Barcelona, Spanje
Barcelona is het toneel van de eerste wereldwijde Light Electric Vehicle Summit. Het evenement wil uitgroeien
tot een platform waar alle kennis en kunde over light electric vehicles wordt uitgewisseld.
www.levs.mobi
IAA 2016 – 22-29 september 2016 – Hannover, Duitsland
Sinds 1951 wordt om het jaar in Frankfurt de autobeurs Internationale Automobil-Ausstellung (IAA) georganiseerd.
Inmiddels is het met bijna 1 miljoen bezoekers en dit jaar meer dan 1.000 exposanten de grootste autoshow van Europa.
Tijdens de 66e editie van de International Auto Show traditiegetrouw veel aandacht voor elektrisch vervoer.
www.iaa.de
Ecomobiel / Energie – 4-6 oktober 2016 – ’s-Hertogenbosch, Nederland
Ecomobiel, de vakbeurs voor duurzame mobiliteit, vindt dit jaar op 4 en 5 oktober plaats in de Brabanthallen.
Gelijktijdig – en één dag langer, te weten tot en met 6 oktober – vindt de vakbeurs Energie plaats, gericht op energiebesparing en -opwekking.
www.ecomobiel.nl en www.energievakbeurs.nl
World of Energy Solutions – 10-12 oktober 2016 – Stuttgart, Duitsland
Deze internationale vakbeurs en conferentie is een van de voornaamste platformen voor de thema’s nieuwe energie en nieuwe mobiliteit.
In 2015 namen meer dan 100 exposanten deel aan de beurs en kwamen er bijna 3.000 vakbezoekers naar het evenement.
www.world-of-energy-solutions.de
eCarTec München – 18-20 oktober 2016 – München, Duitsland
De eCarTec trok afgelopen jaar 400 standhouders uit de elektrisch vervoerssector. Ruim 12.000 bezoekers bezochten de Duitse vakbeurs.
www.ecartec.de
Congres WaterstofNet – 25 oktober 2016 – Antwerpen, België
Antwerpen is het toneel van het vierde congres van WaterstofNet. Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters werpt
een blik op de toekomst van waterstof. P rominente Vlaamse en Nederlandse industriële spelers lichten hun resultaten en ambities toe.
Verder is het een kick-off moment voor het Interreg-project ‘Waterstofregio 2.0’.
www.waterstofnet.eu
Word lid van DOET!
DOET is de branchevereniging op het gebied van elektrisch vervoer in Nederland.
DOET vertegenwoordigt de gehele waardeketen. De leden zijn ondernemers en partijen
die een centraal deel van de bedrijfsvoering richten op elektrisch vervoer. Voor
hen ontwikkelt DOET activiteiten op het gebied van netwerken, lobby, kennisdeling en
subsidies en internationale (samenwerkings)mogelijkheden.
Vul op www.doetdoet.nl een aanvraagformulier in en u ontvangt meer informatie over
het lidmaatschap!
37

Smart E-Mobility Industry Register
Door uw bedrijf en bedrijfsactiviteiten op te laten nemen in het Smart E-Mobility Industry
Register wordt u voor slechts 500 euro per jaar ieder kwartaal onder de aandacht gebracht
bij duizenden elektrisch rijden professionals, van autofabrikanten, tot it-bedrijven, materialenleveranciers,
financiële instellingen, onderzoekers en investeerders. Vul het ‘E-Mobility
Register’ formulier digitaal in via www.smartemobilitye.nl/industrieregister
COLOFON
Jaargang 7 – Nr. 3 September 2016
Smart E-Mobility is een onafhankelijk vakblad over elektrisch
rijden en smart grids en verschijnt vier keer per jaar in een
oplage van 5.000 exemplaren in Nederland en Vlaanderen.
Uitgever & Hoofdredacteur
Edwin van Gastel (EG Media)
(E). edwin@ smartemobility.nl
Nederland mooier maken
AutomotiveNL
Branchevereniging automotive industrie
Steenovenweg 1, 5708 HN Helmond
T. 0492-562500 / E. info@automotivenl.com
Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie
Vereniging ter bevordering van toepassing van waterstofen
brandstofceltechnologie
T. 06-5145 2034 / E. secretariaat@nwba.nl
Vormgeving
Bette van Loenen (EG Media)
(E). bette@egmedia.nl
Eindredactie
Els Stultiens
Fotografie
STORM Eindhoven
ELEKTRISCH
RIJDEN
APPM management consultants
Spicalaan 8, 2132 JG Hoofddorp
T. 023-5621630
I. www.APPM.nl
Rexel Nederland
Elektrotechnische materialen
T. 088-5007180
E. bs@rexel.nl / I. www.rexel.nl
Columnisten
Suzan Reitsma
Raymond Vergouwe (Bender Benelux)
Druk
Veldhuis Media
JA. JA. JA.
Bender Benelux
Takkebijsters 54, 4817 BL Breda
T. +31-(0)76-5878713
www.benderbenelux.com
Abonnementen & Advertenties
www.smartemobility.nl of
info@smartemobility.nl
Redactieadviesraadleden
Godfried Puts (AutomotiveNL), Michel van Lindert (DOET),
Anton Wolthuis (AW Projects), Marc de Haas (BOM),
Suzan Reitsma (RVO.nl) en Eric Beers (NWBA)
Autorijden geeft ons vrijheid. Elektrisch rijden houdt onze steden leefbaar en schoon.
Daarom zijn we er al jaren mee bezig. We weten ondertussen alles over (nieuwe)
standaarden, slimme contracten, effectieve technieken en belangrijke partnerships.
We helpen u bij het ontdekken van de kansen en mogelijkheden, ontwikkelen
Brabantse Ontwikkelings Maatschappij
Ontwikkelingsmaatschappij van de provincie Noord-Brabant
Goirleseweg 15, 5026 PB Tilburg
T. 088-8311120 / I. www.bom.nl
actieplannen en zorgen voor succesvolle implementatie. Natuurlijk in samenwerking
met alle relevante partijen. Kortom, volop kennis en ervaring waar u uw voordeel
mee kunt doen. En de rest van de wereld trouwens ook.
Dutch Organisation for Electric Transport
Dutch Organisation for Electric Transport
Vereniging DOET
Branchevereniging voor elektrisch rijden
E. info@doetdoet.nl
I. www.doetdoet.nl
Partners
Meer weten? Bel Mark van Kerkhof 06-5582 5874 of mail kerkhof@appm.nl
Ambassadeurs
Advies- en ingenieursbureau Movares
Actief op het raakvlak van energie, mobiliteit, ruimte en
infrastructuur / I. www.movares.nl/elektrischrijden
T. 030-265 5500 / E. e-rijden@movares.nl
© EG Media 2016 - Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming
van de uitgever. Redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo
betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele
aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden.
hoofddorp breda zoetermeer appm.nl
38

Cecil Nieuwenhuis, Product Group Manager: “Wij praten liever over nul-emissie dan over mooie velgen!”
VOLG DIE AUTO!
OVERHEIDSDOELSTELLING 2025:
1 MILJOEN ELEKTRISCHE AUTO’S
De snelgroeiende markt van E-mobiliteit: elektrisch autorijden, vraagt alerte
aandacht! Zowel aan de technische kant als waar het gaat om het benutten van de
talrijke verkoopkansen. Bij Rexel komt alle kennis over technische mogelijkheden en
innovaties samen. Onze relaties worden permanent geïnformeerd en ondersteund
bij hun nieuwe projecten en kansen.
Samen de toekomst bouwen
www.rexel.nl