Brochure Waarden van Zorg

Waarden
van Zorg
Thema’s
Verkenning van eigen waarden
Met welke waarden beginnen de
deelnemers aan onze zoektocht?
Deze vraag staat centraal in de eerste
bijeenkomst. In dit gesprek worden
verborgen, expliciete en gewenste
waarden verkend. Op welke wijze zijn
deze leidend voor de wijze waarop
bestuurders hun opdracht vervullen
en op welke momenten komen deze
waarden in de knel? We gebruiken
de eerste bijeenkomst tevens om
een gemeenschappelijke taal te
ontwikkelen die kan helpen bij de
onderlinge discussies en de verdere
verkenning van de waarden in de zorg.
Compassie en solidariteit
De zorg is een domein waar
compassie en solidariteit belangrijk
zijn. Zorginstellingen zijn ooit
begonnen als particulier initiatief
van kerken, maatschappelijke
organisaties en burgers. Nog steeds
is de belangrijkste drijfveer van
professionals de wens om voor
mensen te zorgen, in verbinding met
de liefde voor de professie.
Dat lijken we soms uit het oog te
verliezen in het maatschappelijke
debat, maar ook binnen zorgorganisaties.
Vaak houden
bestuurders niet van dokters.
De waarde van leeftijd
We spreken steeds vaker over de
vergrijzing, de kosten van vergrijzing,
het risico van intergenerationele
conflicten. De vraag is of de
solidariteit tussen jong en oud op de
proef wordt gesteld nu wij – althans
in het Westen – steeds ouder worden.
Meestal wordt over deze zaken
zorgelijk gesproken. Omgaan met
leeftijd heeft alles te maken met de
waardering van tijd. Als alles snel en
direct geregeld moet zijn, is er dan
nog ruimte voor de tijd en voor de
wijsheid die met de jaren komt. En
als we ouder worden, wat kunnen we
dan doen om vitaal te blijven en om
ouderdom in termen van vitaliteit
te beoordelen? De grens van vijf en
zestig is ooit gekozen, die grens zegt
iets over de kalender leeftijd maar
heel weinig over de psychologische
leeftijd. Kortom alle reden om leeftijd
aan een nadere verkenning te onderwerpen.
Macht, democratie en
dienstbaarheid
Politieke en publieke ambten zijn in
de eerste plaats ambten van dienstbaarheid.
In een publieke sector als
de zorg is pluraliteit een belangrijke
waarde: de bescherming van
minderheden. We willen verschil
maken en we willen tegelijkertijd
dat iedereen toegang heeft tot
zorg van een vergelijkbare hoge
kwaliteit. Aan de ene kant eisen
we gelijkheid en standaardisering,
aan de andere kant willen we dat
burgers in vrijheid kunnen kiezen en
dat er ‘zorg op maat’ geleverd wordt.
Hoeveel verschil kunnen we in de zorg
verdragen? En wie heeft daarover de
macht, wie stelt de norm en de grens?
Ondernemerschap, creativiteit
en innovatie
Ondernemerschap is een prominente
waarde, ook buiten de zuivere
markten van vraag en aanbod. We
zijn op weg naar een kenniseconomie,
waarin creativiteit en innovatie
nood zakelijker zijn dan ooit.
Vrijplaatsen zijn daarvoor de beste
voedingsbodem. Maar marktwerking
lijkt daarvoor vooral een bedreiging
te zijn en een uitnodiging om te kiezen
voor ‘wat verkoopt’. Valt innovatie
desondanks te sturen? Welke soort
ondernemerschap is in de zorg
eigenlijk gewenst?
En wat kan het opleveren?
Veiligheid en risico
Het thema veiligheid staat hoog op
de politieke agenda. Burgers willen
maximale zekerheid en kijken vooral
naar anderen om daarvoor te zorgen.
Tegelijkertijd willen ze maximale
vrijheid. In de gezondheidszorg
vertaalt het veiligheidsdenken zich
in nieuwe systemen, maar ook in
defensieve geneeskunde en het
steeds meer sturen op risico’s. Valt
het tij te keren? Is veiligheid een
waarde geworden die een vaste
plaats heeft veroverd in de zorg?
Media en openbaarheid
Het gesprek tussen arts en patiënt
speelt zich af in de beslotenheid
van de spreekkamer. Zonder
die beslotenheid ontstaat geen
vertrouwens band. Beslotenheid
en vertrouwdheid zijn echter
beginselen die steeds vaker in een
ongunstig daglicht komen te staan.
Het gaat vandaag de dag vooral om
openbaarheid en kenbaarheid.
Anderen mogen – moeten zelfs
– weten wat zich binnen de zorg
afspeelt.
Dan pas weten we of het geld goed
is besteed, of we waar voor ons geld
hebben gekregen. De media spelen
een belangrijke rol in deze eis van
openbaarheid. Incidenten dragen bij
aan een scherpe meningsvorming
over wat hoort, mag en moet in de
zorg. Hoe ver moeten we gaan in de
wens om opening van zaken te geven?
Is de noodzaak van beslotenheid niet
meer van deze tijd?
Erasmus Centrum voor Zorgbestuur
Waarden van Zorg