Fundatiebrief der Zijpekerk te Nieuw-Loosdrecht, Anno 1400
Kopie van een transcriptie uit het Latijn van de fundatiebrief van de Sijpekerk te Nieuw-Loosdrecht
Kopie van een transcriptie uit het Latijn van de fundatiebrief van de Sijpekerk te Nieuw-Loosdrecht
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Overgedrukt uit het Ne<strong>der</strong>landsch Arcbief voor Kerkgeschiedenis,<br />
dl. TV, afl. 3 ('s-Grav. 1906), blz. 339-344.<br />
EEN FUNDATIEBRIEF VAN HET RECHT VAN<br />
PATRONAATSCHAP EN COLLATIE,<br />
MEDEGEDEELD DOOR<br />
Dr. G. VELLENGA.<br />
De hieron<strong>der</strong> volgende Copie is een translaat van het<br />
patronaatschap en collatierecht van de kerk <strong>te</strong> <strong>Nieuw</strong><br />
<strong>Loosdrecht</strong>.<br />
Bui<strong>te</strong>n op bedoelde Translaat staat het volgende <strong>te</strong> lezen:<br />
,Translaat van zeekere Latynsche fundatie-brief van 't<br />
regt van patronaatschap en collatie van de <strong>Nieuw</strong>e Kerck<br />
tot Loosdregt.<br />
Exact gecopieerd na het hier neevens zijnde Translaat<br />
in Oud Hollandsch Schrift.<br />
NB. Het an<strong>der</strong>e Translaat ook in Oud Hollandsch<br />
Schrift, behelst eene eenigzints an<strong>der</strong>e Vertaaling, dog<br />
het on<strong>der</strong>scheyd is zeer gering." -<br />
Het hier gedruk<strong>te</strong> Translaat berust in het particulier<br />
archief van den W.E. Geboren Heer C. J. Hacke van<br />
Mijnden <strong>te</strong> Utrecht, den <strong>te</strong>genwoordigen ambachtsheer.<br />
N. L o o s d r e c h t, Febr. 1906.
2<br />
Co pie.<br />
BIJLAGE.<br />
Willem by de Gratie Gods Prince van Orangien, Grave van<br />
Nassauw enz. Stadhou<strong>der</strong> en Presideerende, en Raaden 's Hooft<br />
van Utrecht; doen kond allen luyden, dat op huy<strong>der</strong>i datum<br />
on<strong>der</strong>geschr. ons by. den Wel Ed. Gestr. Jon Jasper van Lijnden<br />
Heere tot Mynden, <strong>Loosdrecht</strong>, Hoevelaaken ende Geeres<strong>te</strong>yn<br />
vertoont is, zeekere fundatie brief geschreeven op francyn,<br />
gantsch en gaaf, on<strong>der</strong><strong>te</strong>ekend Io.j.Gui hebbende on<strong>der</strong> uythangen<br />
eene dubbele s<strong>te</strong>r<strong>te</strong>, daar aan eenige roodheyt van was, zat<br />
Luydende den zelven brief van woorde tot woorde, als volgt:<br />
Voigt een Ne<strong>der</strong>duytsch Translaat van de voorn.<br />
Fundatie brief.<br />
Free<strong>der</strong>icus van Blankenhem door Gods genade Bisschop van<br />
Utrecht, <strong>te</strong>r Eeuwigduurende gedag<strong>te</strong>nisse aan alle geloovigen<br />
van Christus, die de <strong>te</strong>genwoo.rdige brieven zullen zien: Eeuwige<br />
zaligheyt in den Heere!<br />
De Onbegrypelycke goe<strong>der</strong>tierenheyt <strong>der</strong> eeuwige goedheyt,<br />
van welcke alle dingen voortkoomen, en het geheel al afhangt,<br />
leert ons door een voorbeeldige kragt, dat de kerken moe<strong>te</strong>n<br />
vermeenigvuldigt worden, als Olyfplan<strong>te</strong>n rondom haare tafel,<br />
en dat wy de her<strong>der</strong>lycke zorgen onzes Ampts dan tot het toppunt<br />
van haare behoorlycke waardigheyt verheffen, en van de<br />
talen<strong>te</strong>n die ons aanbetrouwt zyn, hon<strong>der</strong>t voudige vruch<strong>te</strong>n<br />
draagen, als wy de beweegingen van onze toegeneegentheyt,<br />
straalende door eene oprech<strong>te</strong> liefde met eene dagelyksche zorgvuldigheyt,<br />
daar heenen rig<strong>te</strong>n, om Kercken <strong>te</strong> stig<strong>te</strong>n, de<br />
plaatsen ende onze on<strong>der</strong>daanen <strong>te</strong>st gevoeglyk zynde, tot vermeer<strong>der</strong>ing<br />
van de Goddelycken dienst, ende tot aanwas van<br />
de Chris<strong>te</strong>lycke devotie.<br />
Nademaal dan gelyk aan ons van weegen den gestrengen en<br />
W el Edelen W ou<strong>te</strong>r van Mynden, Rid<strong>der</strong>, en van weegen de<br />
an<strong>der</strong>e Parochiaanen en Inwoon<strong>der</strong>s van de Parochiaale Kercke<br />
van <strong>Loosdrecht</strong> onzes Bisdoms, ootmoedelyk is <strong>te</strong> kennan gegeeven,<br />
hoe dat zij tot dezelve Parochiaale Kercke, dewelcke<br />
een geruyme wyd<strong>te</strong>n van de plaatse hunner wooningen was<br />
afgeleegen, <strong>te</strong>n deele om de verre afgeleegentheyd <strong>der</strong> plaatsen,<br />
of<strong>te</strong> om de nat<strong>te</strong> weegen in het Win<strong>te</strong>r Saisoen, en om de ge-
3<br />
vaarlycke middelen, en moeyelycke passagien, <strong>te</strong>n deele om de<br />
bezoekingen van de krancken, <strong>te</strong>n deele om de gemakkelyckere<br />
bediening van de Eucharistie, en laats<strong>te</strong> Sacramen<strong>te</strong>n, en zynde<br />
by dezelvige inwoonende parochiaanen door gebrek <strong>der</strong> bedieninge<br />
van de Sacramen<strong>te</strong>n, veele gevaaren uytgestaan, dewelcke<br />
voor haare Zielen met regt <strong>te</strong> dug<strong>te</strong>n stonden, <strong>te</strong>n deele om<br />
verscheydene an<strong>der</strong>e billycke en kennelycke oorzaaken, tot de<br />
voorzyde parochiaale Kercke niet konden koomen, son<strong>der</strong> groo<strong>te</strong><br />
zwaarigheyt, waarom zy <strong>te</strong>r behoorlycker tyd de kerkelycke<br />
diens<strong>te</strong>n niet konden by woonen, zoo hebben zy, altoos bewoogen<br />
synde door een God vrugtig voorneemen in den Heere, ootmoediglyck<br />
in den Heere voorgenoomen, eene an<strong>der</strong>e nieuwe parochiaale<br />
Kercke op<strong>te</strong>rig<strong>te</strong>n, en <strong>te</strong> begiftigen, dewelcke voor haar<br />
gemakkelycker, en van haare parochiaale Moe<strong>der</strong> Kercke van<br />
<strong>Loosdrecht</strong> voornoemt on<strong>der</strong>scheyden en afgescheyden is, maar<br />
dat zy nu trag<strong>te</strong>nde haar godvrugtig voorneemen <strong>te</strong>n Effec<strong>te</strong><br />
<strong>te</strong> brengen, begeerig zyn, de Capelle in <strong>der</strong> Zype genaamt,<br />
beneeden de limi<strong>te</strong>n van de parochie van <strong>Loosdrecht</strong> voorschr.<br />
geleegen zynde, gebouwt en gestigt tot eene parochiaale Kercke,<br />
met consent van den patroon en Curaat in <strong>der</strong> tijd van dezelve<br />
parocbiaale Kercke van <strong>Loosdrecht</strong>, on<strong>der</strong> eene behoorlycke<br />
gif<strong>te</strong> op<strong>te</strong>rig<strong>te</strong>n, voor de begiftinge van welcke Capelle.,-door<br />
ons 1 om de voor verhaalde reedenen tot eene nieuwe parochiaale<br />
Kercke op<strong>te</strong>rig<strong>te</strong>n, sommige parochiaanen, inwoon<strong>der</strong>s van de<br />
voornoemde Kercke, aan <strong>der</strong>zelve Moe<strong>der</strong> Kercke toegebragt,<br />
door het onttrecken van eenige Parochianen, die toegevoegt<br />
zyn aan de voorschr. <strong>Nieuw</strong>e Kercke, dewelcke <strong>te</strong> fundeeren,<br />
op<strong>te</strong>rig<strong>te</strong>n en <strong>te</strong> begiftigen is, tot behoorlyke on<strong>der</strong>houding van<br />
een Rec<strong>te</strong>ur of Pries<strong>te</strong>r, in dezelve aan <strong>te</strong> s<strong>te</strong>llen, gegeeven<br />
hebben zeekere bun<strong>der</strong>en Lands en Hoeven, jaarly ksch, en <strong>te</strong>n<br />
allen tyden waardig, seven en twintig Goude Schilden van de<br />
mun<strong>te</strong> <strong>der</strong> Koningen van Franckryck, waar van agtien zyn voor<br />
de Moe<strong>der</strong> Kercke, <strong>te</strong>n aanzien en uyt oorzaake van dusdaanige<br />
ontreckinge, maar de an<strong>der</strong>e neegen hooven de voorz. agtien<br />
overschie<strong>te</strong>nde, voor de nieuwe op<strong>te</strong>rig<strong>te</strong>ne Kercke tot on<strong>der</strong>houdinge<br />
van deszelvenen Rec<strong>te</strong>ur, gelyk in de brieven daar<br />
van gemaakt, met het zeegel van eenen Beerheyn ~chout van<br />
den Heer W ou<strong>te</strong>r van Mynden, Rid<strong>der</strong> voornoemt, in de geseyde<br />
Parochie van <strong>Loosdrecht</strong> toen <strong>te</strong>r tyd aanges<strong>te</strong>lt zynde, bezeegelt,<br />
bree<strong>der</strong> is begreepen :<br />
En hebben ons dezelve Inwoon<strong>der</strong>s, en voornamentlyck den<br />
.....,.. .....
4<br />
Heer Wou<strong>te</strong>r van Mynden, Rid<strong>der</strong>, gebeeden, dat het ons in zoo<br />
verre zoude believen, de fundatie, oprigting, en begiftiging van<br />
deeze Caspelle, ef nieuwe Parochiaale Kercke <strong>te</strong> ratificeeren, approbeeren,<br />
ende <strong>te</strong> confirmeeren, ende de voorverhaalde billycke<br />
oorzaaken ingezien zynde, dezelve Ca#pelle alzoo gebouwt en<br />
begiftigt zynde, gelyk hier vooren is gemeld, <strong>te</strong> verheffen met<br />
den tytul van eene nieuwe Parochiaale Kercke, <strong>te</strong>r Eeren van<br />
Godt Almachtig, ende den ~en Apos<strong>te</strong>l P_:!!lu~ midsga<strong>der</strong>s<br />
Anthonius den Bely<strong>der</strong>, ende den Paus en Martalaar Cornelius,<br />
omme onzen Heere <strong>te</strong> worden toegeheyligt, ende in dezelve een<br />
Pries<strong>te</strong>r aan<strong>te</strong>s<strong>te</strong>llen, om zorge <strong>te</strong> draagen voor haare zielen;<br />
en dezelve nieuwe opgerig<strong>te</strong> Kercke een Voorhof en Kerckhof<br />
toewydende, ende een D_9Q.[!!Ond, bewaarplaa~en van d~_Host!_e,<br />
van de Heylig_e Olie, en van de an<strong>der</strong>e SacramentE}_n en ~elicquie!!.<br />
<strong>der</strong> Kercke, en eene vrye begraafplaatse, en alle an<strong>der</strong>e rech<strong>te</strong>n<br />
en heerlyckheedenvan eene parochiaale Kercke, aldaar <strong>te</strong>r<br />
plaatse <strong>te</strong> maaken, <strong>te</strong> houden, ende <strong>te</strong> pleegen, door een her<strong>der</strong>lycke<br />
goe<strong>der</strong>tierenheyd toe <strong>te</strong> staan, ende in <strong>te</strong> willigen.<br />
Derhalven wy Fre<strong>der</strong>icus Bisschop van Utrecht voornoemt,<br />
door dusdaanige smeekingen bewoogen zynde, en van de voorgemelde<br />
oorzaaken <strong>te</strong>n vollen on<strong>der</strong>rigt zynde, met gezonde,<br />
rype, en voorbedag<strong>te</strong> raade, de voorschr. fundatie, oprichtinge,<br />
ende begiftinge van de nieuwe parochiaale Kercke in <strong>der</strong> Zype,<br />
door de voorschr. Parochiaane en Inwoon<strong>der</strong>s alzoo geschied,<br />
gelyk hier vooren werdt gezegt, ratificeeren, approbeeren, en in<br />
de naame Gods confirmeeren, en dezelve nieuwe Kercke in <strong>der</strong><br />
Zype aldaar gebouwt <strong>te</strong>r geleegener tyd den Heere toe <strong>te</strong> heyligen,<br />
rich<strong>te</strong>n wy op met den tytul van eene parochiaale<br />
Kercke, ende ordonneeren dat zoodaanige goe<strong>der</strong>en dewelcke<br />
haar tot eene gif<strong>te</strong> gelyk voorschreeven staat zyn toegevoegt,<br />
en na deezen nog meer door eene Godvruchtige mildaadigheyt<br />
toegevoegt ende geschonken zullen moogen werden, zyn, ende<br />
zullen blyven Kerckelycke goe<strong>der</strong>en, die on<strong>der</strong> de vryheyd van<br />
eene Kerckelycke pro<strong>te</strong>ctie bewaard worden. En in dezel ve<br />
nieuwe Parochiaale Kercke de zorge <strong>der</strong> Zielen, en bewaaringe<br />
<strong>der</strong> Relicquien, een doopvond, bewaarplaatse van de Hostie,<br />
van de heylige Olie, en van de Sacramen<strong>te</strong>n, een Kerckhof, en<br />
vrye begraafvenisse, met de ver<strong>der</strong>e parochiaale Rech<strong>te</strong>n en<br />
waardigheeden voorts aldaar hebbende houdende voerende ende<br />
pleegende, na den inhoud van deezen <strong>te</strong>egenwoordigen staan wy<br />
toe ende geeven wy by deezen <strong>te</strong>genwoordigen.
5<br />
En dezelve nieuwe Parochiaale Kercke van <strong>der</strong> Zype moe<strong>te</strong>nde<br />
door grenspaaleq afgescheydet worden, ~cheyden wy van<br />
de an<strong>der</strong>e Parochie van <strong>Loosdrecht</strong> aldus af: zoodat het hooven<br />
eynde is strec~ende na de Moe<strong>der</strong> Kercke, na de Noord-Oos<strong>te</strong>r<br />
Landstreek. alwaar <strong>te</strong>genwoordig de Moolen staat van de Heer<br />
Wou<strong>te</strong>r van Mynden, en het beneeden eynde na de Stad Utrecht,<br />
na de Zuyd kant gezegt de Meent, van de <strong>Nieuw</strong>en Dyck af<br />
tot den ouden Dyck toe, en is aldaar de voorn. uy<strong>te</strong>rs<strong>te</strong> paale,<br />
daar voor <strong>te</strong>genwoordig woont Johannes Albertse, de Zoons<br />
Zoon, van Geertruyd. -<br />
Voorts zoo geeven wy op de ootmoedige supplicatie van den<br />
voornoemden Wou<strong>te</strong>r van Mynden, Rid<strong>der</strong>, Voorstan<strong>der</strong> (op den<br />
rand staat: Patroon) van de Moe<strong>der</strong> Kercke van <strong>Loosdrecht</strong><br />
voorschr., enckelyk voor deeze reyze ende niet meer, aan den<br />
Rec<strong>te</strong>ur van dezelve Moe<strong>der</strong> Kercke van <strong>Loosdrecht</strong>, tot vergoedinge<br />
van het Recht hem ende zyne voorschreevene Kercke<br />
gelyk <strong>te</strong> vooren gezegt is onttrocken, het recht van <strong>te</strong> nomineeren<br />
of <strong>te</strong> presen<strong>te</strong>eren, ende dezelve nieuwe parochiaale<br />
Kercke van <strong>der</strong> Zype <strong>te</strong> confereeren, en na deeze reyze en<br />
vervolgens <strong>te</strong>n eeuwigen daage aan W ou<strong>te</strong>r van Mynden, Rid<strong>der</strong>,<br />
ende zyne Erfgenaamen of<strong>te</strong> Successeuren, het Recht om<br />
<strong>te</strong> nomineeren <strong>te</strong> presen<strong>te</strong>eren, ende dezelve nieuwe Parochiale<br />
Kercke in <strong>der</strong> Zype <strong>te</strong> confereeren, zoo dikwyls als dezelve<br />
( deeze maale aileen uytgezon<strong>der</strong>t) zal koomen open <strong>te</strong> vallen,<br />
met expresse bewilliging ende toes<strong>te</strong>mming van de Heer Theodoricus<br />
van Benthem, Rec<strong>te</strong>ur van dezel ve Moe<strong>der</strong> Kercke,<br />
ende <strong>der</strong>zelve Parochiaanen en Inwoon<strong>der</strong>s <strong>te</strong> reserveeren, ook<br />
dit recht om een Gees<strong>te</strong>lycke <strong>te</strong> presen<strong>te</strong>eren, zoo dikwyls als<br />
de plaatse komt <strong>te</strong> vaceeren, geeven wy aan den zelven Wou<strong>te</strong>r<br />
ende zyne Erfgenaamen ende Successeuren by deezen: en op<br />
de presentatie ende vernieuwinge van den voorn. Mr. Theodoricus<br />
van Benthem, Rec<strong>te</strong>ur van de voorzeyde Moe<strong>der</strong> Kercke,<br />
aan ons gedaan, aangaande den persoon van den deugdzaamen<br />
Johannes Smijt, een Gees<strong>te</strong>lycke van ons Bisdom, zoo confereeren<br />
wy in de N aame Gods de gezeyde <strong>Nieuw</strong>e Kercke, en<br />
voorzien daar meede den zelven Johannes, met aile haare<br />
rech<strong>te</strong>n en aanhoorigheeden, - ende ontfangen en admit<strong>te</strong>eren<br />
hem in en tot dezelve, ende bevestigen hem voor de eers<strong>te</strong><br />
reyze tot een Rec<strong>te</strong>ur of Curaat in dezelve, by overleeveringe<br />
van deeze <strong>te</strong>egenwoordige. Las<strong>te</strong>nde aan aile Pries<strong>te</strong>rs ende<br />
Kerckelyke Perzoonen van ons Bisdom, wanneer ze daar toe
6<br />
zullen verzogt zyn, of<strong>te</strong> een van haar verzogt zal weezen, denzelven<br />
ook aan<strong>te</strong>neemen, ende aan de parochiaanen aldaar, dat<br />
zy aan hem van allen de vruch<strong>te</strong>n, ren<strong>te</strong>n, geregtigheeden, en<br />
inkoomen op behoorlycke en gewoonlycke tyden verantwoordinge<br />
doen, en den zelven als haaren waarlycke Rec<strong>te</strong>ur gehoorzaam<br />
zyn, en gade <strong>te</strong> slaan: tot getuygenisse en bevestiginge<br />
van aile het welke, en van e1ks in 't byzon<strong>der</strong>, wy om<br />
reedenen hebben goed gedagt ons zeegel aan deeze <strong>te</strong>genwoordige<br />
<strong>te</strong> doen aanhangen. gegeven tot Utrecht in het jaar van<br />
de geboor<strong>te</strong> Christy, een Duyzent- Vier hon<strong>der</strong>t, den zesden<br />
dagh na den Zondagh, op welcke men zingt in de Kercke Gods<br />
judica.<br />
Van welcke voorschr. Fundatie brief, de voorn. Jon. Jasper<br />
van Lynden Heere tot Mynden ze aan ons verzogt' hel:lft onze<br />
brieven van Vidimus, of<strong>te</strong> Copie Authenticque, die wy zyn Ed.<br />
gegont hebben ende gonnen mids deezen. T'oorkonde 't zeegel<br />
van justitie van voorn. Hove hier on<strong>der</strong> aan doen hangen op<br />
den 19 December A 0 1647.