Welkom in het Vlaams Parlement (2017)
Vlaanderen heeft zijn eigen parlement. Dat weet u waarschijnlijk wel. Maar weet u er het fijne van? Wat gebeurt er precies in dat glazen gebouw dat u af en toe op de televisie ziet? Wie zijn de mensen die daar werken? Lees het allemaal in deze brochure.
Vlaanderen heeft zijn eigen parlement. Dat weet u waarschijnlijk wel. Maar weet u er het fijne van? Wat gebeurt er precies in dat glazen gebouw dat u af en toe op de televisie ziet? Wie zijn de mensen die daar werken? Lees het allemaal in deze brochure.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Welkom</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong>
2
<strong>Welkom</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
Vlaanderen heeft zijn eigen parlement.<br />
Dat weet u waarschijnlijk<br />
wel. Maar weet u er <strong>het</strong> fijne van?<br />
Wat gebeurt er precies <strong>in</strong> dat glazen<br />
gebouw dat u af en toe op de televisie<br />
ziet? Wie zijn de mensen die<br />
daar werken?<br />
Neem <strong>het</strong> van mij aan: <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> is dé plek <strong>in</strong> Vlaanderen<br />
waar u <strong>het</strong> werk van de <strong>Vlaams</strong>e<br />
politici kunt zien.<br />
Hebt u een men<strong>in</strong>g over wat belangrijk<br />
is en over hoe <strong>het</strong> zou moeten<br />
draaien <strong>in</strong> Vlaanderen. Wel, ook<br />
die men<strong>in</strong>g komt aan bod <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>, want de grote<br />
verscheidenheid <strong>in</strong> onze samenlev<strong>in</strong>g<br />
is er vertegenwoordigd.<br />
U beslist dus mee.<br />
Een parlement is een plaats voor<br />
uitwissel<strong>in</strong>g en confrontatie van<br />
gedachten en op<strong>in</strong>ies. Het gaat<br />
er soms levendig aan toe, tussen<br />
de volksvertegenwoordigers en de<br />
reger<strong>in</strong>g of tussen de meerderheid<br />
en de oppositie. Dat hoort bij <strong>het</strong><br />
democratische debat.<br />
zich ontspant. Ons onderwijs, ons<br />
leefmilieu, onze zorgvoor zien<strong>in</strong>gen,<br />
onze k<strong>in</strong>deropvang, onze bedrijven,<br />
onze cultuurhuizen en sportclubs:<br />
over al die d<strong>in</strong>gen beslist <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>. Met úw <strong>in</strong>breng<br />
en stem dus.<br />
Het parlement moet <strong>het</strong> vertrouwen<br />
van de bevolk<strong>in</strong>g elke dag verdienen.<br />
Daarom moeten wij, de parlementsleden,<br />
signalen uit de samenlev<strong>in</strong>g<br />
opvangen en er onze <strong>in</strong>zichten<br />
mee verrijken. Het parlement wil de<br />
dialoog tussen de parlementsleden<br />
en de burgers stimuleren en eraan<br />
bijdragen.<br />
Deze brochure is één element uit<br />
die dialoog. U leert eruit wie hier<br />
werkt, hoe we werken en waarover<br />
we debatten voeren. Deze brochure<br />
opent de deuren van dit huis.<br />
Ik hoop dat deze brochure lezen een<br />
prettige en verrijkende ervar<strong>in</strong>g wordt.<br />
Jan Peumans<br />
voorzitter<br />
De besliss<strong>in</strong>gen die <strong>het</strong> parlement<br />
neemt, raken <strong>het</strong> leven van al wie<br />
<strong>in</strong> Vlaanderen woont, werkt en
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>,<br />
forum van de democratie<br />
1. Wat is democratie?<br />
Democratie komt uit<br />
<strong>het</strong> Grieks, en betekent:<br />
‘de macht van <strong>het</strong> volk’.<br />
Dat wil zeggen dat de<br />
burgers zelf beslissen<br />
hoe hun samen lev<strong>in</strong>g<br />
werkt. <strong>Parlement</strong>aire<br />
democratie betekent dat<br />
elke meerderjarige burger<br />
vertegenwoordigers aanwijst.<br />
Een aantal jaren<br />
lang beslissen zij over <strong>het</strong><br />
beleid <strong>in</strong> een (deel)staat.<br />
Discussie<br />
Het parlement vertegenwoordigt dus<br />
veel men<strong>in</strong>gen. In een echte democratie<br />
is er plaats voor men<strong>in</strong>gsverschillen,<br />
voor kritische geluiden. Het parlement<br />
is dé plaats bij uitstek waar <strong>het</strong> politieke<br />
debat gevoerd wordt.<br />
Besliss<strong>in</strong>g<br />
Na <strong>het</strong> debat moet <strong>het</strong> parlement een besliss<strong>in</strong>g<br />
nemen. Daarvoor wordt naar een zo<br />
breed mogelijke steun gezocht, een meerderheid.<br />
Een voorstel wordt maar een wet<br />
– <strong>in</strong> Vlaanderen heet dat decreet – wanneer<br />
een meerderheid <strong>het</strong> voorstel goedkeurt.<br />
M<strong>in</strong>derheid<br />
Geen meerderheid zonder m<strong>in</strong>derheid.<br />
Die m<strong>in</strong>derheid heeft <strong>het</strong> recht, de taak<br />
zelfs, om kritiek te uiten. Ze voert oppositie.<br />
Pluralisme, men<strong>in</strong>gsverschillen en<br />
conflicten horen dus bij een democratie.<br />
Maar iedereen moet zich wel houden aan<br />
wat een meerderheid <strong>in</strong> <strong>het</strong> parlement<br />
heeft goedgekeurd.<br />
Zo is de theorie. Maar hoe vertaalt <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> dat alles <strong>in</strong> de praktijk?<br />
Wie is er door de verkiez<strong>in</strong>gen allemaal<br />
vertegenwoordigd op <strong>het</strong> forum van<br />
de democratie van Vlaanderen?<br />
Hoe werkt <strong>het</strong> parlement? Wat zijn de<br />
taken? Wat is de taakverdel<strong>in</strong>g tussen<br />
parlement en reger<strong>in</strong>g?<br />
2
De scheid<strong>in</strong>g van de machten<br />
De moderne democratieën <strong>in</strong> de wereld<br />
zijn nog jong. Enkele bestaan al een<br />
paar honderd jaar, de meeste nog maar<br />
enkele tientallen jaren. Voordien<br />
waren de meeste besturen eenvoudig:<br />
de kon<strong>in</strong>g of keizer had alle macht. Hij<br />
maakte de wetten, bestuurde <strong>het</strong> land,<br />
eiste belast<strong>in</strong>gen op, was opperbevelhebber<br />
van <strong>het</strong> leger en speelde zelfs<br />
voor rechter.<br />
De gewone man was geen burger, hij<br />
was een onderdaan. Gelukkig beseften<br />
mensen stilaan dat één man geen land<br />
kan besturen. De democratie deed haar<br />
<strong>in</strong>trede. Een moderne democratie is<br />
verdeeld <strong>in</strong> drie machten die elkaar<br />
<strong>in</strong> evenwicht houden:<br />
> > Het parlement<br />
= de wetgevende macht<br />
... is de vergader<strong>in</strong>g<br />
van volksvertegenwoordigers<br />
die door<br />
de burgers worden<br />
verkozen. Het parlement<br />
legt de regels<br />
voor iedereen vast.<br />
In <strong>het</strong> federale parlement<br />
noemt men<br />
dat wetten, <strong>in</strong> de deelstaten<br />
decreten en <strong>in</strong><br />
<strong>het</strong> Brusselse Hoofdstedelijke<br />
Gewest<br />
ordonnanties. Het<br />
parlement keurt ook<br />
elk jaar de begrot<strong>in</strong>g<br />
goed en controleert<br />
de reger<strong>in</strong>g.<br />
> > De reger<strong>in</strong>g<br />
= de uit voerende macht<br />
... voert de goedgekeurde<br />
wetten uit<br />
en bestuurt <strong>het</strong> land<br />
met hulp van haar<br />
ambtenaren. De reger<strong>in</strong>g<br />
heeft een grote<br />
macht. Toch heeft<br />
die macht grenzen,<br />
omdat de reger<strong>in</strong>g<br />
steeds de goedkeur<strong>in</strong>g<br />
van <strong>het</strong> parlement<br />
nodig heeft.<br />
> > De hoven en<br />
recht banken<br />
= de rechter lijke macht<br />
... oordelen onafhankelijk<br />
en onpartijdig<br />
bij betwist<strong>in</strong>gen en<br />
bij overtred<strong>in</strong>gen van<br />
de wet. Zij veroordelen<br />
en straffen als dat<br />
nodig is. Door de<br />
onafhankelijkheid<br />
om te oordelen<br />
hebben alle burgers<br />
gelijke rechten.<br />
3
2. Hoe word je <strong>Vlaams</strong> Volksvertegenwoordiger?<br />
Als u gaat stemmen,<br />
verkiest u de mensen<br />
die u zullen vertegenwoordigen<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> parlement.<br />
U kunt niet om <strong>het</strong> even<br />
wie <strong>in</strong> <strong>het</strong> parlement<br />
stemmen. De politieke<br />
partijen leggen hun lijsten<br />
met kandidaten voor aan<br />
de kiezer. Uw stem bepaalt<br />
de sterkte van elke partij.<br />
Wanneer zijn er verkiez<strong>in</strong>gen?<br />
Elke vijf jaar zijn er verkiez<strong>in</strong>gen voor<br />
<strong>het</strong> federale parlement (de Kamer<br />
van Volksvertegenwoordigers)<br />
de parlementen van de deel staten<br />
(dus ook <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>)<br />
<strong>het</strong> Europees <strong>Parlement</strong><br />
Elke zes jaar zijn er verkiez<strong>in</strong>gen voor<br />
de gemeenteraden<br />
de prov<strong>in</strong>cieraden<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> wordt dus verkozen<br />
voor een zitt<strong>in</strong>gsperiode van 5 jaar, en kan<br />
niet ontbonden worden tijdens die zitt<strong>in</strong>gsperiode.<br />
Er kunnen met andere woorden<br />
geen vervroegde verkiez<strong>in</strong>gen plaatsv<strong>in</strong>den.<br />
Als <strong>het</strong> parlement geen vertrouwen meer<br />
heeft <strong>in</strong> de reger<strong>in</strong>g of <strong>in</strong> een bepaalde<br />
m<strong>in</strong>ister, moet <strong>het</strong> parlement een vervanger<br />
kiezen.<br />
4
Wat na de verkiez<strong>in</strong>gen?<br />
Na de verkiez<strong>in</strong>gen worden de<br />
plaatsen <strong>in</strong> <strong>het</strong> parlement verdeeld.<br />
In ons systeem haalt één partij bijna<br />
nooit de meerderheid bij de verkiez<strong>in</strong>gen.<br />
Geen enkele partij is<br />
daarvoor groot of sterk genoeg.<br />
Partijen moeten dus samenwerken.<br />
Ze vormen een coalitie.<br />
Partijen die samen m<strong>in</strong>stens<br />
de helft + 1 verkozenen hebben,<br />
onderhandelen om een meerderheid<br />
te vormen en samen te regeren.<br />
Meestal neemt de partij met<br />
de meeste verkozenen <strong>het</strong> <strong>in</strong>itiatief<br />
voor die onderhandel<strong>in</strong>gen.<br />
Een meerderheid <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> bestaat uit m<strong>in</strong>stens 63<br />
leden: de helft van de 124 <strong>Vlaams</strong>e<br />
volksvertegenwoordigers + 1.<br />
3. Wie zetelt <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>?<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> telt 124 <strong>Vlaams</strong>e volksvertegenwoordigers.<br />
118 De <strong>in</strong>woners van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong>e Gewest kiezen 118 leden.<br />
De <strong>in</strong>woners van <strong>het</strong> Brusselse Hoofdstedelijke Gewest kiezen 6 leden.<br />
+ 6<br />
West-Vlaanderen<br />
Oost-Vlaanderen<br />
22 27<br />
Brussel 6<br />
33<br />
Antwerpen<br />
20<br />
<strong>Vlaams</strong>-Brabant<br />
16<br />
Limburg<br />
5
Volksvertegenwoordigers zijn lid van een politieke partij. Na de verkiez<strong>in</strong>gen<br />
van 25 mei 2014 hebben zeven politieke partijen vertegenwoordigers <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>. S<strong>in</strong>ds september 2016 heeft 1 volksvertegenwoordiger<br />
ontslag genomen uit zijn fractie, en zetelt hij als onafhankelijke.<br />
18<br />
sp.a<br />
(Socialistische Partij Anders)<br />
6<br />
<strong>Vlaams</strong> Belang<br />
9<br />
Groen<br />
1<br />
UF<br />
(Union des Francophones)<br />
1<br />
Onafhankelijke<br />
43<br />
N-VA<br />
(Nieuw-<strong>Vlaams</strong>e Alliantie)<br />
19<br />
Open Vld<br />
(<strong>Vlaams</strong>e Liberalen en Democraten)<br />
27<br />
CD&V<br />
(Christen-Democratisch en <strong>Vlaams</strong>)<br />
6
Fractie<br />
Als een partij drie leden of meer<br />
telt, spreken we van een fractie.<br />
Een fractie met m<strong>in</strong>stens vijf volksvertegenwoordigers<br />
krijgt middelen<br />
om een fractiesecretariaat op te<br />
richten. De fractievoorzitter treedt<br />
op als woordvoerder van de fractie.<br />
Elke volksvertegenwoordiger kan<br />
een medewerker aanstellen die<br />
hem bijstaat bij zijn taak. Deze<br />
medewerker wordt daarvoor<br />
betaald door <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
GRIFFIER<br />
SPREKER<br />
SEC.<br />
VOORZITTER<br />
SEC.<br />
VLAAMSE<br />
REGERING<br />
VERSLAGGEVING<br />
PUBLIEKSTRIBUNE<br />
7
Wie bestuurt <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>?<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> kiest elk jaar<br />
zijn bestuur: <strong>het</strong> Bureau. De voorzitter<br />
van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> is ook een<br />
lid van dat Bureau, en wordt dus ook<br />
elk jaar verkozen.<br />
De voorzitter leidt de plenaire vergader<strong>in</strong>g<br />
van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
en vertegenwoordigt <strong>het</strong> parlement.<br />
Hij beslist of een <strong>in</strong>itiatief van de<br />
volksvertegenwoordigers ontvanke lijk<br />
is. Hij zit <strong>het</strong> Bureau en <strong>het</strong> Uitgebreid<br />
Bureau voor.<br />
Het Bureau is verantwoordelijk<br />
voor <strong>het</strong> dagelijkse bestuur van<br />
<strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>. De leden<br />
zijn volksvertegenwoordigers uit<br />
verschillende fracties.<br />
Het Uitgebreid Bureau (<strong>het</strong> Bureau,<br />
samen met de fractievoorzitters)<br />
regelt politieke zaken zoals<br />
de agenda van de vergader<strong>in</strong>gen<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
8
4. Wat doet <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>?<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
werkt aan alle belangrijke<br />
zaken <strong>in</strong> ons leven.<br />
In een samenlev<strong>in</strong>g<br />
zijn daar afspraken<br />
voor nodig, wetten dus.<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
> > benoemt en controleert de <strong>Vlaams</strong>e<br />
Reger<strong>in</strong>g<br />
> > keurt de begrot<strong>in</strong>g van de <strong>Vlaams</strong>e<br />
deelstaat goed<br />
> > bespreekt de voorgestelde <strong>Vlaams</strong>e<br />
wetten (die decreten worden genoemd)<br />
en stemt erover.<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> benoemt en<br />
controleert de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g<br />
Na de verkiez<strong>in</strong>gen zetten de partijen van<br />
de meerderheid hun afspraken op papier<br />
<strong>in</strong> een regeerakkoord. Daar<strong>in</strong> staat wat<br />
de nieuwe reger<strong>in</strong>g de volgende vijf jaar<br />
wil doen. De partijen van de meerderheid<br />
stellen dan ook hun m<strong>in</strong>isters voor.<br />
De eerste taak van <strong>het</strong> nieuwe parlement<br />
is de reger<strong>in</strong>g benoemen en die reger<strong>in</strong>g<br />
<strong>het</strong> vertrouwen geven, op basis van<br />
<strong>het</strong> regeerakkoord.<br />
9
De m<strong>in</strong>isters moeten elke besliss<strong>in</strong>g<br />
verantwoorden voor <strong>het</strong> parlement.<br />
De volksvertegenwoordigers kunnen<br />
de m<strong>in</strong>isters op verschillende<br />
manieren controleren:<br />
> > Tijdens <strong>het</strong> wekelijkse vragenuurtje<br />
<strong>in</strong> de plenaire vergader<strong>in</strong>g<br />
kunnen de volksvertegenwoordigers<br />
een actuele vraag stellen.<br />
Die vraag moet gaan over een<br />
onderwerp dat recent <strong>in</strong> de<br />
actualiteit gekomen is.<br />
> > In de commissies kunnen zij<br />
mondel<strong>in</strong>g een vraag om uitleg<br />
stellen aan de bevoegde m<strong>in</strong>ister.<br />
> > Ze kunnen de m<strong>in</strong>ister een<br />
schriftelijke vraag stellen.<br />
De m<strong>in</strong>ister moet dan b<strong>in</strong>nen<br />
de tw<strong>in</strong>tig dagen antwoorden.<br />
> > Een <strong>in</strong>terpellatie is dw<strong>in</strong>gender<br />
dan een vraag. Hiermee kunnen<br />
de volksvertegenwoordigers een<br />
m<strong>in</strong>ister ter verantwoord<strong>in</strong>g<br />
roepen. Vaak gebeurt dat <strong>in</strong> een<br />
commissie. Als de <strong>in</strong>terpellatie<br />
van groot politiek belang is, gaat<br />
ze naar de plenaire vergader<strong>in</strong>g.<br />
Is de <strong>in</strong>terpellant niet tevreden?<br />
Dan kan hij of zij een motie<br />
<strong>in</strong>dienen, of zelfs een motie<br />
van wantrouwen. Daarover<br />
moet de plenaire ver gader<strong>in</strong>g<br />
dan stemmen.<br />
Het parlement beïnvloedt <strong>het</strong><br />
beleid van de reger<strong>in</strong>g en stuurt<br />
<strong>het</strong> bij.<br />
Daarvoor doet <strong>het</strong> aanbevel<strong>in</strong>gen<br />
en vraagt <strong>het</strong> de reger<strong>in</strong>g ook om<br />
bepaalde maatregelen te nemen.<br />
Het parlement maakt dan gebruik<br />
van middelen zoals moties en<br />
resoluties.<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> keurt<br />
de begrot<strong>in</strong>g goed<br />
Een begrot<strong>in</strong>g is een plan van de<br />
reger<strong>in</strong>g over <strong>in</strong>komsten en uitgaven<br />
van <strong>het</strong> volgende jaar. Elk jaar<br />
voert <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> daar<br />
<strong>in</strong> december een debat over. Het<br />
parlement keurt daarna de begrot<strong>in</strong>g<br />
goed: zonder die goedkeur<strong>in</strong>g<br />
mag de reger<strong>in</strong>g niets uitgeven.<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> bespreekt<br />
decreten en keurt ze goed<br />
Wetten en decreten regelen hoe we<br />
als burgers met elkaar omgaan en<br />
hoe de overheid met de burgers<br />
omgaat.<br />
Wetten gelden voor <strong>het</strong> hele land,<br />
de decreten van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
gelden alleen voor Vlaanderen<br />
en de <strong>Vlaams</strong>e <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
<strong>in</strong> Brussel. <strong>Vlaams</strong>e volksvertegenwoordigers<br />
en de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g<br />
kunnen decreten voorstellen.<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> bespreekt<br />
voorgestelde decreten en neemt<br />
ze aan, of verwerpt ze.<br />
10
Wat doet de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g?<br />
De <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g bestuurt<br />
De <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g neemt <strong>in</strong>itiatieven<br />
om te besturen, om <strong>het</strong> geld<br />
goed te besteden, om maatschappelijke<br />
problemen op te lossen… Elke<br />
m<strong>in</strong>ister maakt voor zijn of haar<br />
bevoegdheden een vijfjarenplan:<br />
dat is de beleidsnota.<br />
Daarnaast stelt elke m<strong>in</strong>ister<br />
jaarlijks een beleidsbrief op. Daar<strong>in</strong><br />
geeft de m<strong>in</strong>ister een overzicht<br />
van wat hij of zij heeft gerealiseerd<br />
en maakt plannen voor <strong>het</strong> volgende<br />
jaar. M<strong>in</strong>isters kunnen zelf een<br />
nieuw decreet voorstellen: dan<br />
maken ze een ontwerp van decreet.<br />
De voltallige reger<strong>in</strong>g moet eerst een<br />
ontwerp van een m<strong>in</strong>ister goedkeuren.<br />
Dan dient de hele reger<strong>in</strong>g <strong>het</strong> ontwerp<br />
<strong>in</strong> bij <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
De <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g stelt<br />
een begrot<strong>in</strong>g op<br />
Elk jaar stellen de m<strong>in</strong>isters een plan<br />
op over de <strong>in</strong>komsten en uitgaven van<br />
<strong>het</strong> volgende jaar. Ze maken keuzes<br />
over hoe ze <strong>het</strong> geld zullen uitgeven.<br />
Die begrot<strong>in</strong>g leggen ze voor aan <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
De <strong>Vlaams</strong>e adm<strong>in</strong>istratie<br />
De <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g wordt bijgestaan<br />
door de <strong>Vlaams</strong>e adm<strong>in</strong>istratie met<br />
haar 45.000 ambtenaren. In dat aantal<br />
zijn de ongeveer 150.000 leerkrachten<br />
niet <strong>in</strong>begrepen. De diensten zitten<br />
vooral <strong>in</strong> kantoorgebouwen bij <strong>het</strong><br />
Brusselse Noordstation. Voor sommige<br />
diensten zijn er regionale kantoren.<br />
Daarnaast voeren ook gespecialiseerde<br />
agentschappen taken van de overheid<br />
uit. De bekendste agentschappen zijn<br />
de VRT, De Lijn, K<strong>in</strong>d en Gez<strong>in</strong>, de<br />
Openbare Afvalstoffenmaatschappij<br />
(OVAM) en de <strong>Vlaams</strong>e Dienst voor<br />
Arbeidsbemiddel<strong>in</strong>g en Beroepsopleid<strong>in</strong>g<br />
(VDAB).<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>, de <strong>Vlaams</strong>e<br />
Reger<strong>in</strong>g en de <strong>Vlaams</strong>e adm<strong>in</strong>istratie<br />
vormen samen de <strong>Vlaams</strong>e overheid.<br />
In de media krijgt de reger<strong>in</strong>g de<br />
meeste aandacht. De m<strong>in</strong>isters<br />
lopen <strong>in</strong> de kijker omdat ze verantwoordelijk<br />
zijn voor <strong>het</strong> dagelijkse<br />
bestuur. Maar <strong>het</strong> parlement keurt<br />
de regels goed, controleert of<br />
de regels correct door de reger<strong>in</strong>g<br />
worden uitgevoerd en vraagt<br />
verantwoord<strong>in</strong>g aan de m<strong>in</strong>isters.<br />
11
5. Van idee tot besliss<strong>in</strong>g<br />
De politiek zoekt voortdurend<br />
oploss<strong>in</strong>gen voor<br />
problemen <strong>in</strong> de samenlev<strong>in</strong>g.<br />
Politici krijgen<br />
vragen van organisaties<br />
van burgers en belangenverenig<strong>in</strong>gen.<br />
Omdat de<br />
besliss<strong>in</strong>gen van <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> zoveel<br />
gevolgen hebben op <strong>het</strong><br />
leven, gaat er een hele<br />
voorbereid<strong>in</strong>g aan vooraf:<br />
<strong>het</strong> is een lange weg van<br />
idee tot besliss<strong>in</strong>g.<br />
Stap 1 /// Een voorstel of ontwerp <strong>in</strong>dienen<br />
Een <strong>Vlaams</strong>e volksvertegenwoordiger die<br />
– alleen of samen met andere volksvertegenwoordigers<br />
– een decreet wil maken,<br />
dient een voorstel van decreet <strong>in</strong>. Als <strong>het</strong><br />
voorstel van de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g komt,<br />
spreken we van een ontwerp van decreet.<br />
Als een <strong>Vlaams</strong> volksvertegenwoordiger<br />
wil dat <strong>het</strong> parlement alleen een standpunt<br />
<strong>in</strong>neemt over een maatschappelijke situatie<br />
of een probleem, dan kan hij of zij een<br />
voorstel van resolutie <strong>in</strong>dienen.<br />
Stap 2 /// Bespreken <strong>in</strong> de commissie<br />
Het ontwerp of voorstel van decreet of <strong>het</strong><br />
voorstel van resolutie wordt besproken <strong>in</strong><br />
een parlementaire commissie.<br />
Een commissie is een groep van volksvertegenwoordigers<br />
die zich gespecialiseerd<br />
hebben <strong>in</strong> een bepaald onderwerp. Zo is<br />
er een commissie voor Onderwijs, een<br />
commissie voor Welzijn, een commissie<br />
voor Cultuur, een commissie voor<br />
Openbare Werken…<br />
12
Een commissie telt vijftien vaste<br />
leden en vijftien plaatsvervangers,<br />
verdeeld volgens de sterkte van de<br />
fracties. Als een vast lid de commissie<br />
niet kan bijwonen, dan kan een<br />
plaatsvervanger hem, met stemrecht,<br />
vervangen. Andere parlementsleden<br />
mogen mee vergaderen met<br />
de commissie.<br />
Elke commissie heeft een voorzitter,<br />
die de vergader<strong>in</strong>gen samenroept<br />
en leidt. De commissies vergaderen<br />
van d<strong>in</strong>sdag tot vrijdag.<br />
De volksvertegenwoordigers van<br />
de bevoegde commissie bespreken<br />
ook eventuele aanpass<strong>in</strong>gen aan<br />
de voorgestelde tekst. Die aanpass<strong>in</strong>gen<br />
<strong>het</strong>en amendementen.<br />
Ook verzoekschriften van burgers<br />
komen er aan bod (zie p. 28).<br />
Na de besprek<strong>in</strong>g volgt er een voorlopige<br />
stemm<strong>in</strong>g. Pas als een meerderheid<br />
van de commissieleden<br />
voor <strong>het</strong> voorstel stemt, gaat de<br />
tekst naar de plenaire vergader<strong>in</strong>g.<br />
13
Commissies ad hoc<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> beslist soms<br />
om een commissie ad hoc op te<br />
richten, die werkt aan één thema.<br />
Na de besprek<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> zo een<br />
commissie volgt een themadebat<br />
<strong>in</strong> de plenaire vergader<strong>in</strong>g.<br />
In <strong>het</strong> verleden zijn al themadebatten<br />
gehouden over armoede<br />
en uitsluit<strong>in</strong>g, mobiliteit, hoger<br />
onderwijs, bijzondere jeugdzorg<br />
en milieu en gezondheid.<br />
Stap 3 /// De plenaire vergader<strong>in</strong>g<br />
Plenair vergaderen is vergaderen<br />
met de hele groep. Elke woensdag<br />
komt <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> <strong>in</strong> de<br />
Koepelzaal <strong>in</strong> plenaire vergader<strong>in</strong>g<br />
samen, dus met alle 124 volksvertegenwoor<br />
digers. De volksvertegenwoordigers<br />
lezen dan eerst <strong>het</strong><br />
verslag van de commissiebesprek<strong>in</strong>gen<br />
over de goedgekeurde<br />
voorstellen. Daarna kunnen ze die<br />
voorstellen opnieuw bespreken met<br />
de hele groep. Ze dienen eventueel<br />
amen de menten <strong>in</strong> en houden de<br />
e<strong>in</strong>d stemm<strong>in</strong>g over <strong>het</strong> voorstel.<br />
Een stemm<strong>in</strong>g is maar geldig als meer<br />
dan de helft van de volksvertegenwoordigers<br />
op de zitt<strong>in</strong>g aanwezig is.<br />
Als <strong>het</strong> parlement een voorstel van<br />
resolutie goedkeurt, moet de <strong>Vlaams</strong>e<br />
Reger<strong>in</strong>g die resolutie uitvoeren. Voor<br />
decreten volgt nog een extra stap.<br />
Volksvertegenwoordigers hebben<br />
een drukke agenda:<br />
> > Zij worden verwacht op de<br />
plenaire vergader<strong>in</strong>gen<br />
(op woensdagmiddag) en<br />
de commissievergader<strong>in</strong>gen.<br />
Daarvoor volgen ze een aantal<br />
bepaalde onderwerpen met veel<br />
aandacht. Ze nemen literatuur<br />
door, voeren gesprekken met<br />
mensen <strong>in</strong> <strong>het</strong> veld, luisteren<br />
naar de behoeften van de burgers<br />
en bouwen een goede dossierkennis<br />
op.<br />
> > Zij onderhouden <strong>het</strong> contact<br />
met hun achterban, ze staan<br />
open voor vragen van burgers,<br />
nemen deel aan vergader<strong>in</strong>gen<br />
of evenementen.<br />
> > Zij nemen deel aan vergader<strong>in</strong>gen<br />
met hun partij of partij organen,<br />
zoals <strong>het</strong> partijbureau, en bereiden<br />
<strong>het</strong> parlementaire werk<br />
voor <strong>in</strong> fractievergader<strong>in</strong>gen.<br />
Stap 4 /// Bekrachtig<strong>in</strong>g door<br />
de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g<br />
Als een decreet <strong>in</strong> de plenaire<br />
vergader<strong>in</strong>g is goedgekeurd, wordt<br />
<strong>het</strong> ondertekend door de <strong>Vlaams</strong>e<br />
m<strong>in</strong>ister-president en de bevoegde<br />
<strong>Vlaams</strong>e m<strong>in</strong>ister en verschijnt <strong>het</strong><br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> Belgisch Staatsblad.<br />
Nu moet de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g<br />
ervoor zorgen dat <strong>het</strong> decreet<br />
ook wordt toegepast.<br />
14
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
vertegenwoordigt Vlaanderen<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
beslist over zaken die<br />
dicht bij de mensen<br />
staan. Het <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> heeft dus<br />
een grote <strong>in</strong>vloed op<br />
<strong>het</strong> leven van elke<br />
Vlam<strong>in</strong>g (milieu,<br />
scholen, welzijn…).<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
is verantwoordelijk<br />
voor hoe Vlaanderen<br />
wordt vormgegeven,<br />
en <strong>het</strong> doet dat <strong>in</strong><br />
de grootst mogelijke<br />
openbaarheid.<br />
Uw belast<strong>in</strong>ggeld moet goed<br />
worden besteed. Daarom<br />
beslist <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
elk jaar over de begrot<strong>in</strong>g<br />
van Vlaanderen.<br />
6. Waarover mag <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> beslissen?<br />
Dit zijn de bevoegdheden van de <strong>Vlaams</strong>e<br />
overheid s<strong>in</strong>ds de zesde staatshervorm<strong>in</strong>g<br />
van 2013-2014. De krantentitels tonen hoe<br />
dicht bij ons leven die <strong>Vlaams</strong>e regels en<br />
decreten wel staan.<br />
Bijstand aan personen<br />
> > jeugdbescherm<strong>in</strong>g<br />
> > jeugdbeleid<br />
> > gez<strong>in</strong>sbeleid (K<strong>in</strong>d en Gez<strong>in</strong>)<br />
> > k<strong>in</strong>derbijslag, geboortepremies en<br />
adoptiepremies<br />
> > k<strong>in</strong>deropvang<br />
> > bejaardenbeleid en gehandicaptenbeleid<br />
> > gelijkekansenbeleid<br />
> > <strong>in</strong>tegratie van migranten<br />
> > justitiehuizen<br />
‘<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> keurt<br />
K<strong>in</strong>dpremie goed:<br />
meer kansen voor k<strong>in</strong>deren<br />
met ontwikkel<strong>in</strong>gsstoornissen’<br />
15
Gezondheidszorg<br />
> > ziekenhuisbeleid<br />
> > preventieve gezondheidszorg<br />
> > thuiszorg<br />
> > ouderenbeleid en rustoorden<br />
> > geestelijke gezondheidszorg<br />
> > hulp aan personen met<br />
een handicap<br />
‘Oppositie wijst tijdens pittig<br />
debat op lange wachtlijsten <strong>in</strong><br />
de gehandicaptenzorg’<br />
Cultuur<br />
> > kunsten<br />
> > cultureel erfgoed<br />
> > musea<br />
> > bibliotheken<br />
> > media (VRT)<br />
> > sport en toerisme<br />
‘<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> vraagt<br />
<strong>in</strong> resolutie aandacht voor<br />
de professionele kunstenaars’<br />
Taalwetgev<strong>in</strong>g<br />
> > taalgebruik door de overheden<br />
> > taalgebruik <strong>in</strong> <strong>het</strong> bedrijfsleven<br />
‘<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> debatteert<br />
nog maar eens over de taal<br />
van de oproep<strong>in</strong>gsbrieven<br />
<strong>in</strong> de <strong>Vlaams</strong>e Rand.’<br />
Onderwijs<br />
> > alle aspecten van <strong>het</strong> onderwijsbeleid<br />
> > behalve een kle<strong>in</strong> aantal<br />
zaken, zoals de leerplicht<br />
en de pensioenen van<br />
de leraren, die een federale<br />
bevoegdheid zijn<br />
‘Onderwijshervorm<strong>in</strong>g:<br />
commissie Onderwijs organiseert<br />
nieuwe reeks hoorzitt<strong>in</strong>gen met<br />
deskundigen’<br />
‘M<strong>in</strong>ister op de rooster gelegd<br />
over derde VRT-net’<br />
‘<strong>Vlaams</strong> sportbeleid<br />
promoot medisch<br />
en ethisch verantwoord<br />
sporten’<br />
‘<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> kan ook<br />
regelgev<strong>in</strong>g schrappen:<br />
Reisbureaudecreet afgeschaft<br />
na kritiek van oppositie<br />
én meerderheid’<br />
16
De autonome <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
heeft een aantal autonome<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen opgericht<br />
die onder andere de<br />
taak hebben om <strong>het</strong> parlement<br />
advies te geven.<br />
K<strong>in</strong>derrechtencommissariaat<br />
Het K<strong>in</strong>derrechtencommissariaat<br />
behartigt<br />
de belangen van k<strong>in</strong>deren<br />
en geeft advies aan<br />
<strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
Het ziet onafhankelijk<br />
toe op de nalev<strong>in</strong>g van<br />
<strong>het</strong> VN-verdrag over de<br />
rechten van <strong>het</strong> k<strong>in</strong>d.<br />
Met <strong>het</strong> advies van <strong>het</strong><br />
K<strong>in</strong>derrechtencommissariaat<br />
kan <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> een k<strong>in</strong>dvriendelijk<br />
beleid uitbouwen.<br />
Het K<strong>in</strong>derrechtencommissariaat<br />
is opgericht bij decreet<br />
van 15 juli 1997.<br />
<strong>Vlaams</strong>e Ombudsdienst<br />
De <strong>Vlaams</strong>e Ombudsdienst<br />
onderzoekt klachten<br />
over de <strong>Vlaams</strong>e<br />
adm<strong>in</strong>istratie, maakt<br />
voorstellen en geeft<br />
adviezen. Daarnaast<br />
meldt de dienst overtred<strong>in</strong>gen<br />
van de deontologische<br />
code van de<br />
<strong>Vlaams</strong>e volksvertegenwoordigers<br />
aan de voorzitter<br />
van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong>. De <strong>Vlaams</strong>e<br />
Ombudsdienst werd<br />
opgericht bij decreet<br />
van 7 juli 1998.<br />
<strong>Vlaams</strong> Vredes<strong>in</strong>stituut<br />
Het <strong>Vlaams</strong> Vredes<strong>in</strong>stituut<br />
doet wetenschappelijk<br />
onderzoek, verzamelt<br />
<strong>in</strong>formatie en <strong>in</strong>formeert<br />
en adviseert <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> en <strong>het</strong> publiek<br />
over vredesvraagstukken.<br />
Het Vredes<strong>in</strong>stituut wil<br />
een vredescultuur helpen<br />
ontwikkelen <strong>in</strong> Vlaanderen,<br />
Europa en de<br />
wereld. Het <strong>Vlaams</strong><br />
Vredes<strong>in</strong>stituut werd<br />
op 7 mei 2004 bij decreet<br />
opgericht.<br />
Leefmilieu en waterbeleid<br />
> > bescherm<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> leefmilieu<br />
> > afvalstoffenbeleid (OVAM)<br />
> > dr<strong>in</strong>kwater<br />
> > zuiver<strong>in</strong>g afvalwater<br />
> > rioler<strong>in</strong>g<br />
‘ Een nieuwe organieke<br />
regel<strong>in</strong>g voor gemeenten,<br />
OCMW’s en prov<strong>in</strong>cies’<br />
‘ Vlaanderen Europees<br />
koploper <strong>in</strong> <strong>het</strong> milieuverantwoord<br />
beheer<br />
van afvalstoffen’<br />
Gemeenten en prov<strong>in</strong>cies<br />
> > f<strong>in</strong>anciële middelen<br />
> > adm<strong>in</strong>istratief toezicht<br />
Openbare werken, mobiliteit<br />
en verkeersveiligheid<br />
> > wegen<br />
> > waterwegen en b<strong>in</strong>nenscheepvaart<br />
> > zeehavens<br />
> > regionale luchthavens<br />
> > streekvervoer (De Lijn)<br />
> > BIVV en technische keur<strong>in</strong>g<br />
> > rijopleid<strong>in</strong>g, rijscholen en<br />
examencentra<br />
‘ Hevige bots<strong>in</strong>g tussen m<strong>in</strong>ister en<br />
oppositie over vergroen<strong>in</strong>g van<br />
de verkeersbelast<strong>in</strong>g.’<br />
17
18
Werkgelegenheid<br />
> > arbeidsmarktbeleid en arbeidsbemiddel<strong>in</strong>g<br />
(VDAB)<br />
> > werkgelegenheidsprogramma’s<br />
‘ E<strong>in</strong>delijk een loopbaanakkoord<br />
voor vijftigplussers en<br />
laaggeschoolde jongeren’<br />
Huisvest<strong>in</strong>g<br />
> > sociale won<strong>in</strong>gbouw<br />
> > f<strong>in</strong>anciële ondersteun<strong>in</strong>g van<br />
wonen<br />
> > handelshuur en won<strong>in</strong>genhuur,<br />
pacht, onteigen<strong>in</strong>gen<br />
‘ Huurpremie en Huurgarantiefonds bieden<br />
meer zekerheid aan huurders én verhuurders.’<br />
Economie<br />
> > steun aan bedrijven<br />
> > vergunn<strong>in</strong>gen voor handelsvestig<strong>in</strong>gen<br />
> > buitenlandse handel<br />
> > statistisch onderzoek<br />
Ruimtelijke orden<strong>in</strong>g<br />
> > ruimtelijke plannen<br />
> > bouwvergunn<strong>in</strong>gen<br />
> > stadsvernieuw<strong>in</strong>g<br />
> > monumenten en landschappen<br />
‘ Relancemaatregelen voor<br />
bedrijven gaan volgens <strong>Vlaams</strong>e<br />
oppositie niet ver genoeg’<br />
‘ Actuele vragen <strong>in</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong> over vergunn<strong>in</strong>gen<br />
voor megashopp<strong>in</strong>gcentra’<br />
Energie<br />
> > distributie van elektriciteit<br />
en aardgas<br />
> > bevorder<strong>in</strong>g van rationeel<br />
energiegebruik<br />
‘ <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> hervormt<br />
de steun voor hernieuwbare energie’<br />
Landbouw en zeevisserij<br />
> > steun aan landbouwbedrijven<br />
en tu<strong>in</strong>bouwbedrijven<br />
> > promotie van voed<strong>in</strong>g (VLAM)<br />
‘ Boeiende gedachtewissel<strong>in</strong>g over een<br />
Beleidsplan voor de Ruimte <strong>in</strong> Vlaanderen’<br />
Land<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g en natuurbehoud<br />
> > ruilverkavel<strong>in</strong>g<br />
> > parken<br />
> > bossen<br />
> > jacht<br />
> > visvangst<br />
> > dierenwelzijn<br />
‘ M<strong>in</strong>ister kondigt aan:<br />
<strong>het</strong> nieuwe Zw<strong>in</strong><br />
krijgt vorm’<br />
Wetenschappelijk onderzoek over<br />
de bevoegdheden van Vlaanderen<br />
Buitenlandse aangelegenheden<br />
> > <strong>in</strong>ternationale verdragen over de<br />
bevoegdheden van Vlaanderen<br />
> > buitenlandse handel<br />
‘ <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> kiest resoluut voor<br />
een duurzame Europese visserij’<br />
19
Wie beslist waarover<br />
<strong>in</strong> België?<br />
Als burger hebt u <strong>in</strong> ons land<br />
met zes verschillende overheden<br />
te maken: van ‘kle<strong>in</strong>’<br />
naar ‘groot’ zijn dat de<br />
gemeente, de prov<strong>in</strong>cie,<br />
de gewesten, de gemeenschappen,<br />
de federale overheid<br />
en de Europese overheid.<br />
Maar wie beslist precies<br />
waarover?<br />
< < < <<br />
Enkele voorbeelden:<br />
> > De gemeente<br />
In uw gemeente kunt u terecht voor een<br />
nieuwe identiteitskaart of een reispas,<br />
voor een boek uit de bib of voor een bouwvergunn<strong>in</strong>g.<br />
De gemeente haalt <strong>het</strong> huisvuil<br />
op, houdt de straten schoon en legt<br />
gemeentewegen aan. Het gemeentelijke<br />
OCMW kent <strong>het</strong> leefloon toe aan burgers<br />
met een te laag <strong>in</strong>komen.<br />
> > De prov<strong>in</strong>cie<br />
De prov<strong>in</strong>cie levert bijvoorbeeld milieuvergunn<strong>in</strong>gen<br />
af en coörd<strong>in</strong>eert de drugspreventie.<br />
Ook beschermde monumenten<br />
restaureren en onbevaarbare waterlopen<br />
onderhouden behoort tot haar taken.<br />
De prov<strong>in</strong>cie geeft subsidies aan verenig<strong>in</strong>gen<br />
en leidt gemeenteambtenaren op.<br />
> > Vlaanderen<br />
De <strong>Vlaams</strong>e Gemeenschap is bevoegd<br />
voor taalgebruik, cultuur, onderwijs en<br />
de zorg voor mensen die hulp nodig<br />
hebben. Het <strong>Vlaams</strong>e Gewest is onder<br />
meer verantwoordelijk voor economie,<br />
werkgelegenheid, huisvest<strong>in</strong>g, openbare<br />
werken, energie, vervoer, milieu en<br />
ruimtelijke orden<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Vlaanderen.<br />
> > België<br />
De federale overheid kan troepen naar<br />
oorlogsgebieden sturen (defensie) en beheert<br />
de gevangenissen (justitie). Ze betaalt ook<br />
de pensioenen (sociale zekerheid), verdedigt<br />
ons land tegen terrorisme (openbare orde)<br />
20
en levert nummer platen af<br />
(verkeer). Daarnaast bestuurt<br />
ze overheidsbedrijven als de<br />
NMBS, beheert ze de staatsschuld<br />
(f<strong>in</strong>anciën) en vertegenwoordigt<br />
ze ons land bij de<br />
Verenigde Naties (buitenlands<br />
beleid).<br />
> > Europese Unie<br />
De Europese Unie heeft op veel<br />
manieren <strong>in</strong>vloed op ons leven.<br />
We betalen al <strong>in</strong> 19 lidstaten van<br />
de Unie met de euro. Europa<br />
bepaalt hoeveel vis er gevangen<br />
mag worden per lidstaat.<br />
Andere Europese regels gaan<br />
over de etiketten op voed<strong>in</strong>gswaren<br />
of over gsm-tarieven.<br />
Wat bij conflicten tussen<br />
de verschillende overheden?<br />
Wat als <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
een decreet zou goedkeuren over<br />
de leger dienst, wat een federale<br />
bevoegdheid is? Of als <strong>het</strong> Waalse<br />
<strong>Parlement</strong> zich op <strong>Vlaams</strong> terre<strong>in</strong><br />
zou begeven door bij decreet<br />
zeedu<strong>in</strong>en <strong>in</strong> Oostdu<strong>in</strong>kerke<br />
te beschermen?<br />
Dan kan de overheid die zich<br />
benadeeld voelt, of elke burger,<br />
een klacht <strong>in</strong>dienen bij <strong>het</strong> Grondwet<br />
telijk Hof. Dat Hof kan een<br />
decreet of een wet vernietigen.<br />
21
7. Gemeenschappen en gewesten<br />
We kunnen de <strong>Vlaams</strong>e<br />
besliss<strong>in</strong>gen verdelen<br />
<strong>in</strong> twee grote bevoegdheidsgroepen:<br />
de gemeenschapsmateries<br />
(die met<br />
mensen te maken hebben)<br />
en de gewestmateries<br />
(die met <strong>het</strong> grondgebied<br />
te maken hebben).<br />
Gemeenschapsbevoegdheden<br />
zijn<br />
> > Hulp aan personen<br />
> > Gezondheidszorg<br />
> > Cultuur<br />
> > Taalwetgev<strong>in</strong>g<br />
> > Onderwijs<br />
Gewestbevoegdheden zijn<br />
> > Leefmilieu en waterbeleid<br />
> > Gemeenten en prov<strong>in</strong>cies<br />
> > Openbare werken<br />
en vervoer<br />
> > Werkgelegenheid<br />
> > Economie<br />
> > Energie<br />
> > Landbouw en zeevisserij<br />
> > Huisvest<strong>in</strong>g<br />
> > Ruimtelijke orden<strong>in</strong>g<br />
> > Land<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g en<br />
natuurbehoud<br />
De gemeenschappen<br />
België is verdeeld <strong>in</strong> een <strong>Vlaams</strong>e, een<br />
Franse en een Duitstalige Gemeenschap.<br />
> > De <strong>Vlaams</strong>e Gemeenschap omvat alle<br />
<strong>in</strong>woners van Vlaanderen en de Brusselse<br />
Vlam<strong>in</strong>gen. Brusselse Vlam<strong>in</strong>gen<br />
zijn de bewoners van <strong>het</strong> tweetalige<br />
gebied Brussel-Hoofdstad die Nederlands<br />
spreken.<br />
> > De Franse Gemeenschap omvat alle<br />
<strong>in</strong>woners van Wallonië en de Franstalige<br />
Brusselaars.<br />
> > De Duitstalige Gemeenschap omvat<br />
alle <strong>in</strong>woners van de negen Duitstalige<br />
gemeenten <strong>in</strong> <strong>het</strong> oosten van België.<br />
De gewesten<br />
België is daarnaast verdeeld <strong>in</strong> drie<br />
gewesten: <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong>e, <strong>het</strong> Waalse en<br />
<strong>het</strong> Brussels Hoofdstedelijk Gewest.<br />
> > Het <strong>Vlaams</strong>e Gewest strekt zich uit over<br />
<strong>het</strong> grondgebied van de vijf <strong>Vlaams</strong>e<br />
prov<strong>in</strong>cies.<br />
> > Het Waalse Gewest strekt zich uit over<br />
<strong>het</strong> grondgebied van de vijf Waalse<br />
prov<strong>in</strong>cies. Daar<strong>in</strong> liggen ook de negen<br />
Duitstalige gemeenten. Die vormen dus<br />
geen eigen gewest.<br />
> > Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest<br />
strekt zich uit over <strong>het</strong> grondgebied van<br />
de negentien gemeenten van Brussel.<br />
22
Elke gemeenschap en elk gewest<br />
hebben een eigen parlement en<br />
een eigen reger<strong>in</strong>g. Tel je alles op?<br />
Dan zou België zeven parlementen<br />
en zeven reger<strong>in</strong>gen moeten tellen:<br />
3 gemeenschappen + 3 gewesten<br />
+ 1 federale overheid = 7 parlemen<br />
ten en reger<strong>in</strong>gen. Toch hebben<br />
we ‘maar’ zes parlementen en zes<br />
reger<strong>in</strong>gen: <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
en de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g besturen<br />
zowel de <strong>Vlaams</strong>e Gemeenschap<br />
als <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong>e Gewest.<br />
DE GEMEENSCHAPPEN<br />
VLAAMSE GEMEENSCHAP<br />
FRANSE GEMEENSCHAP<br />
DUITSTALIGE GEMEENSCHAP<br />
DE GEWESTEN<br />
VLAANDEREN<br />
WALLONIË<br />
BRUSSEL<br />
DE VLAAMSE DEELSTAAT<br />
ÉÉN PARLEMENT, ÉÉN REGERING<br />
VLAANDEREN<br />
BRUSSEL<br />
23
Onze staatsstructuur: een hele evolutie s<strong>in</strong>ds 1830<br />
Van een unitaire staat …<br />
In 1830 werd de Belgische staat opgericht.<br />
België had toen één parlement<br />
en één reger<strong>in</strong>g. Het land was wel<br />
verdeeld <strong>in</strong> gemeenten en prov<strong>in</strong>cies,<br />
maar de wetten van <strong>het</strong> nationale<br />
parlement golden voor alle Belgen.<br />
De m<strong>in</strong>isters bestuurden <strong>het</strong> hele<br />
Belgische grondgebied.<br />
In die tijd was <strong>het</strong> Frans de enige<br />
offi ciële taal voor <strong>het</strong> parlement, de<br />
adm<strong>in</strong>istratie, <strong>het</strong> leger en <strong>het</strong> hoger<br />
onderwijs. Dat zorgde voor spann<strong>in</strong>gen<br />
tussen Vlam<strong>in</strong>gen en Walen. Vanaf<br />
de tweede helft van de negentiende<br />
eeuw ijverde de <strong>Vlaams</strong>e Beweg<strong>in</strong>g<br />
voor de erkenn<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> Nederlands<br />
als volwaardige taal naast <strong>het</strong> Frans.<br />
Die erkenn<strong>in</strong>g kwam er met de taalwetten<br />
van 1873 en later.<br />
… naar een federatie<br />
Na de Tweede Wereldoorlog namen<br />
de spann<strong>in</strong>gen tussen Vlaanderen en<br />
Wallonië nog toe. Het <strong>in</strong>zicht groeide<br />
dat Vlam<strong>in</strong>gen en Walen over bepaalde<br />
zaken beter zelf besliss<strong>in</strong>gen nemen.<br />
Daarom keurde <strong>het</strong> Belgische parlement<br />
tussen 1970 en 2014 zes staatshervorm<strong>in</strong>gen<br />
goed, die de Belgische<br />
staat geleidelijk omvormden van<br />
een unitaire tot een federale staat.<br />
Vlaanderen en Wallonië kregen<br />
op die manier meer zelfbestuur.<br />
Waarom is de Belgische staatsstructuur<br />
zo <strong>in</strong>gewikkeld?<br />
België heeft twee soorten deelstaten:<br />
gewesten en gemeenschappen. Dat<br />
maakt onze staatsstructuur <strong>in</strong>gewikkeld.<br />
Die opdel<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gewesten en<br />
gemeenschappen kwam er omdat<br />
Vlam<strong>in</strong>gen en Walen elk om andere<br />
redenen een federale staat wilden.<br />
> > De Vlam<strong>in</strong>gen streefden vooral<br />
naar culturele autonomie voor alle<br />
Nederlandstaligen, ook de Brusselse<br />
Vlam<strong>in</strong>gen. Daarom werden drie<br />
gemeenschappen gevormd: de<br />
<strong>Vlaams</strong>e Gemeenschap, de Franse<br />
Gemeenschap en de Duitstalige<br />
Gemeenschap. Het woord ‘gemeenschap’<br />
verwijst naar de bevolk<strong>in</strong>gsgroep,<br />
die eigen besliss<strong>in</strong>gen moet<br />
kunnen nemen.<br />
> > De Walen wilden vooral een eigen<br />
sociaal-economisch beleid kunnen<br />
voeren. Om die reden werden drie<br />
gewesten gevormd: <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong>e<br />
Gewest, <strong>het</strong> Waalse Gewest en <strong>het</strong><br />
Brussels Hoofdstedelijk Gewest.<br />
Het woord ‘gewest’ verwijst naar<br />
<strong>het</strong> grondgebied.<br />
24
8. Het budget van Vlaanderen<br />
Vlaanderen kreeg er tussen 1970 en<br />
2014 veel bevoegdheden bij. Om al<br />
die taken goed te kunnen uitvoeren,<br />
heeft Vlaanderen geld nodig, veel<br />
geld. Denk maar aan de kosten voor<br />
onderwijs, de begeleid<strong>in</strong>g van mensen<br />
met een handicap of de bouw<br />
van cultuurcentra en sportzalen.<br />
Het grootste deel van dat geld krijgt<br />
Vlaanderen via de federale staat<br />
(een dotatie). Vlaanderen kan ook<br />
zelf gewestbelast<strong>in</strong>gen heffen, bijvoorbeeld<br />
de onroerende voorheff<strong>in</strong>g,<br />
registratierechten en erfenisrechten.<br />
34% van de <strong>Vlaams</strong>e <strong>in</strong>komsten<br />
komt uit eigen belast<strong>in</strong>gen.<br />
25
4,07 miljard (9,7%)<br />
Andere eigen ontvangsten<br />
6,22 miljard (14,9%)<br />
<strong>Vlaams</strong>e gewestbelast<strong>in</strong>gen<br />
INKOMSTEN<br />
€ 41,810 miljard<br />
<strong>2017</strong><br />
23,92 miljard (57,2%)<br />
Federale middelen<br />
7,61 miljard (18,2%)<br />
<strong>Vlaams</strong>e opcentiemen<br />
1.202 miljoen (2,8%)<br />
Cultuur, Jeugd, Sport en Media<br />
1.486 miljoen (3,5%)<br />
Economie, Wetenschappen<br />
en Innovatie<br />
1.374 miljoen (3,2%)<br />
Leefmilieu, Natuur en Energie<br />
2.363 miljoen (5,5%)<br />
F<strong>in</strong>anciën en Begrot<strong>in</strong>g<br />
3.520 miljoen (8,2%)<br />
Mobiliteit en Openbare Werken<br />
3.905 miljoen (9,1%)<br />
Algemeen reger<strong>in</strong>gsbeleid,<br />
werk<strong>in</strong>g overheid, reger<strong>in</strong>g, <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong>, gemeenten, prov<strong>in</strong>cies<br />
828 miljoen (1,9%)<br />
Ruimtelijke Orden<strong>in</strong>g,<br />
Woonbeleid en Onroerend Erfgoed<br />
UITGAVEN<br />
€ 42.905 miljoen<br />
<strong>2017</strong><br />
190 miljoen (0,4%)<br />
Landbouw en Visserij<br />
3.595 miljoen (8,4%)<br />
Werk en Sociale Economie<br />
172 miljoen (0,4%)<br />
Internationaal Vlaanderen<br />
11.433 miljoen (26,6%)<br />
Welzijn, Volksgezondheid en Gez<strong>in</strong><br />
12.835 miljoen (29,9%)<br />
Onderwijs en Vorm<strong>in</strong>g<br />
26
Het <strong>Vlaams</strong>e budget bedraagt ongeveer<br />
42 miljard euro. De begrot<strong>in</strong>g<br />
voor <strong>2017</strong> heeft een verdel<strong>in</strong>g van<br />
<strong>in</strong>komsten en uitgaven zoals <strong>in</strong><br />
de grafieken is voorgesteld. Zowel<br />
de <strong>in</strong>komsten als de uitgaven zijn<br />
ram<strong>in</strong>gen. Uitgaven zijn de maximumbedragen<br />
die de reger<strong>in</strong>g<br />
mag uitgeven.<br />
Het budget voor Welzijn, Volksgezondheid<br />
en Gez<strong>in</strong> en dat voor<br />
Onderwijs en Vorm<strong>in</strong>g zijn de<br />
belang rijkste begrot<strong>in</strong>gsposten, met<br />
elk ongeveer 28% van <strong>het</strong> totaal.<br />
Hoe wordt een begrot<strong>in</strong>g opgesteld?<br />
Een begrot<strong>in</strong>g opstellen is keuzes<br />
maken. Kiezen is waar <strong>het</strong> <strong>in</strong><br />
politiek om gaat.<br />
Elk jaar stelt de <strong>Vlaams</strong>e Reger<strong>in</strong>g<br />
een begrot<strong>in</strong>g op voor een volledig<br />
jaar. Ze giet die <strong>in</strong> begrot<strong>in</strong>gsdecreten.<br />
Daar<strong>in</strong> staan de geschatte<br />
<strong>in</strong>komsten (uit belast<strong>in</strong>gen en<br />
federale dotaties) en de toegestane<br />
uitgaven voor alle taken van de<br />
overheid.<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> bespreekt<br />
die begrot<strong>in</strong>gsdecreten grondig en<br />
stemt er nadien over, eerst <strong>in</strong> de<br />
commissie, daarna <strong>in</strong> de plenaire<br />
vergader<strong>in</strong>g.<br />
Regelmatig kijkt de reger<strong>in</strong>g<br />
na of de begrot<strong>in</strong>g nog klopt<br />
(de begrot<strong>in</strong>gs controle). Soms<br />
moet de reger<strong>in</strong>g wijzig<strong>in</strong>gen aanbrengen<br />
aan de begrot<strong>in</strong>g: dat kan<br />
met een begrot<strong>in</strong>gs aanpass<strong>in</strong>g.<br />
27
Hoe weet u wat er <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> gebeurt?<br />
Als u iemand naar <strong>het</strong> parlement<br />
afvaardigt, wil u<br />
weten of die daar goed werk<br />
levert en wat die verkozene<br />
allemaal doet. De koepel <strong>in</strong><br />
ons gebouw is <strong>het</strong> symbool<br />
voor de openheid van <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>. Een<br />
koepel is niet alleen een<br />
element dat verb<strong>in</strong>dt<br />
– iedereen moet er zich<br />
thuis onder voelen – maar<br />
is ook transparant. Wil u<br />
weten wat de <strong>Vlaams</strong>e<br />
volksvertegenwoordigers<br />
doen? Langs een van deze<br />
kanalen v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong>formatie:<br />
Website van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
Op www.vlaamsparlement.be v<strong>in</strong>dt u alle<br />
<strong>in</strong>formatie over <strong>het</strong> werk van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong><br />
<strong>Parlement</strong>: agenda’s en verslagen van de<br />
vergader<strong>in</strong>gen, persberichten, parlementaire<br />
documenten… U v<strong>in</strong>dt er ook gegevens<br />
over de <strong>Vlaams</strong>e volksvertegenwoordigers,<br />
de werk<strong>in</strong>g en <strong>het</strong> reglement van <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>, en de twee gebouwen.<br />
Via de website kunt u live de plenaire<br />
vergader<strong>in</strong>gen en sommige commissievergader<strong>in</strong>gen<br />
volgen, en ze herbekijken.<br />
Vergader<strong>in</strong>gen bijwonen<br />
Vergader<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
zijn openbaar: dat geldt zowel voor vergader<strong>in</strong>gen<br />
van de commissies als voor plenaire<br />
vergader<strong>in</strong>gen. U kunt ze volgen vanop de<br />
publiekstribune. Het publiek mag de debatten<br />
niet storen. Meld u op vergaderdagen<br />
aan bij de bezoekers<strong>in</strong>gang, aan de<br />
Leuvenseweg 27 (zie plattegrond).<br />
Actieve en mondige burgers<br />
U kunt als burger een verzoekschrift <strong>in</strong>dienen,<br />
alleen of als groep. U hebt dus een<br />
petitierecht. Als ten m<strong>in</strong>ste 15.000 mensen<br />
<strong>het</strong> verzoekschrift hebben ondertekend,<br />
moet een commissie uw vraag grondig<br />
behandelen. De eerste ondertekenaar<br />
van de petitie mag de vraag uitleggen <strong>in</strong><br />
de commissie.<br />
28
Ook andere mensen komen aan<br />
<strong>het</strong> woord <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
Het parlement nodigt regelmatig<br />
zelf specialisten of ervar<strong>in</strong>gsdeskundigen<br />
uit om uitleg te<br />
geven over een bepaald onderwerp.<br />
Dat noemen we hoorzitt<strong>in</strong>gen.<br />
Contact opnemen met<br />
een volksvertegenwoordiger<br />
U kunt volksvertegenwoordigers op<br />
de hoogte brengen van uw men<strong>in</strong>g<br />
of bedenk<strong>in</strong>g. De contactgegevens<br />
van de volksvertegenwoordigers<br />
v<strong>in</strong>dt u op de website van <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
Sociale media<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> <strong>in</strong>formeert<br />
u ook via Facebook en Twitter. Volg<br />
ons op facebook.com/<strong>Vlaams</strong><strong>Parlement</strong><br />
of op Twitter: @vlaparl.<br />
Informatie via de media<br />
Journalisten <strong>in</strong>formeren burgers<br />
over wat er <strong>in</strong> <strong>het</strong> parlement<br />
gebeurt. Zij kijken met een kritische<br />
blik naar de politiek en <strong>het</strong> werk<br />
<strong>in</strong> <strong>het</strong> parlement. De plenaire vergader<strong>in</strong>gen<br />
worden uitgezonden<br />
op Actua TV en op Villa Politica<br />
op tv-zender Eén.<br />
Rondleid<strong>in</strong>gen<br />
Wie een rondleid<strong>in</strong>g wenst <strong>in</strong> <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>, kan een groepsbezoek<br />
aanvragen of als <strong>in</strong>dividuele<br />
bezoeker aansluiten bij een groepsbezoek.<br />
Tijdens zo’n rondleid<strong>in</strong>g<br />
krijgt u uitleg over de werk<strong>in</strong>g en<br />
29
de rol van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
Ook de architectuur van de gebouwen<br />
en de kunstwerken komen aan<br />
bod. Een bezoek duurt ongeveer<br />
anderhalf uur.<br />
Om een rondleid<strong>in</strong>g aan te vragen,<br />
belt u naar 02 552 46 11.<br />
De Loketten<br />
Met De Loketten beschikt <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> over een<br />
prachtig ontvangstcentrum met<br />
groot videoscherm, leeshoek en<br />
tentoonstell<strong>in</strong>gsruimte.<br />
Alle rondleid<strong>in</strong>gen starten <strong>in</strong><br />
De Loketten. B<strong>in</strong>nenkort wordt<br />
<strong>in</strong> De Loketten een <strong>in</strong>teractief en<br />
<strong>in</strong>formatief bezoekerscentrum<br />
<strong>in</strong>gericht, waar u meer kunt leren<br />
over <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
De Loketten<br />
IJzerenkruisstraat 99, 1000 Brussel<br />
Tel.: 02 552 46 11<br />
De educatieve dienst van<br />
<strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
De educatieve dienst maakt educatief<br />
materiaal over de werk<strong>in</strong>g van<br />
onze democratie en de rol van <strong>het</strong><br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>. De educatieve<br />
dienst van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
wil daarmee leraren en vorm<strong>in</strong>gswerkers<br />
ondersteunen bij hun<br />
opdracht om k<strong>in</strong>deren, jongeren<br />
en volwassenen te vormen tot<br />
democratische en actieve burgers.<br />
Voor leerl<strong>in</strong>gen organiseert de<br />
educatieve dienst ook educatieve<br />
dagprogramma’s, waar<strong>in</strong> jongeren<br />
30
door een simulatiespel leren hoe<br />
democratisch overleg <strong>in</strong> zijn werk<br />
gaat. Samen met <strong>het</strong> Brusselse<br />
parlement zet de dienst ook dialoogklassen<br />
op, waar<strong>in</strong> een Brusselse en<br />
een <strong>Vlaams</strong>e klas met elkaar praten<br />
over thema’s die jongeren boeien.<br />
Informatie over <strong>het</strong> educatieve<br />
aanbod v<strong>in</strong>dt u op<br />
www.dekrachtvanjestem.be.<br />
Adres en plan van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong> v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong> de<br />
Hertogsstraat <strong>in</strong> <strong>het</strong> hart van Brussel.<br />
De contactgegevens van de <strong>Vlaams</strong>e<br />
volksvertegenwoordigers, de politieke<br />
fracties, de diensten van <strong>het</strong> Algemeen<br />
Secretariaat enzovoort v<strong>in</strong>dt u op<br />
www.vlaamsparlement.be. Volg ons<br />
via Facebook (/<strong>Vlaams</strong><strong>Parlement</strong>)<br />
en Twitter (@vlaparl).<br />
Post<br />
<strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>, 1011 Brussel<br />
Bezoekers<br />
Leuvenseweg 86, 1000 Brussel<br />
Rondleid<strong>in</strong>gen/Bezoekerscentrum<br />
De Loketten<br />
IJzerenkruisstraat 99, 1000 Brussel<br />
rondleid<strong>in</strong>gen@vlaamsparlement.be<br />
Tel.: 02 552 46 11<br />
K<strong>in</strong>derrechtencommissariaat<br />
Leuvenseweg 86, 1000 Brussel<br />
Tel.: 02 552 98 00<br />
Fax: 02 552 98 01<br />
k<strong>in</strong>derrechten@vlaamsparlement.be<br />
www.k<strong>in</strong>derrechtencommissariaat.be<br />
<strong>Vlaams</strong>e Ombudsdienst<br />
Leuvenseweg 86, 1000 Brussel<br />
Tel.: 02 552 98 98<br />
Fax: 02 552 98 50<br />
<strong>in</strong>fo@vlaamseombudsdienst.be of<br />
klachten@vlaamseombudsdienst.be<br />
www.vlaamseombudsdienst.be<br />
<strong>Vlaams</strong> Vredes<strong>in</strong>stituut<br />
Leuvenseweg 86, 1000 Brussel<br />
Tel.: 02 552 45 91<br />
Fax 02 552 44 08<br />
vredes<strong>in</strong>stituut@vlaamsparlement.be<br />
www.vlaamsvredes<strong>in</strong>stituut.eu<br />
31
Colofon<br />
Redactie: directie Communicatie, Informatie<br />
en Externe Relaties van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
E<strong>in</strong>dredactie: Liesbeth Van den Berghen; W<strong>in</strong>ke Brits<br />
Vormgev<strong>in</strong>g: Karakters, Gent<br />
Druk: Artoos, Kampenhout<br />
Datum van afsluit<strong>in</strong>g: 1 maart <strong>2017</strong><br />
Verantwoordelijke uitgever: Julie Clément, directeur<br />
Communicatie, Informatie en Externe Relaties<br />
Wettelijk Depot D/<strong>2017</strong>/3933/8
Kon<strong>in</strong>gsstraat<br />
Hertogsstraat<br />
Regentlaan<br />
(Kle<strong>in</strong>e r<strong>in</strong>g)<br />
Kunstlaan<br />
Kon<strong>in</strong>gsstraat<br />
Plan<br />
Een uitvoerige route beschrijv<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt u op de website van <strong>het</strong> <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong>.<br />
1<br />
De Loketten<br />
IJzerenkruisstraat 99<br />
M Madou<br />
2<br />
Bezoekers <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
K<strong>in</strong>derrechtencommissariaat<br />
<strong>Vlaams</strong>e Ombudsdienst<br />
<strong>Vlaams</strong> Vredes<strong>in</strong>stituut<br />
Leuvenseweg 86<br />
Congresstraat<br />
1<br />
Noordstraat<br />
Madouple<strong>in</strong><br />
Drukpersstraat<br />
3<br />
Het <strong>Vlaams</strong> <strong>Parlement</strong><br />
Hertogsstraat 6<br />
4<br />
IJzerenkruisstraat<br />
Leuvenseweg<br />
2<br />
3<br />
4<br />
togsstraat<br />
Her<br />
Leuvenseple<strong>in</strong><br />
Bezoekers vergader<strong>in</strong>gen<br />
Leuvenseweg 27<br />
Koloniënstraat<br />
Wetstraat<br />
Warandepark<br />
M<br />
Kunst-Wet<br />
Centraal<br />
Station<br />
M<br />
Centraal<br />
Station<br />
Kantersteen<br />
Kunstberg<br />
Ravenste<strong>in</strong>straat
www.vlaamsparlement.be