kracht-van-het-compliment_Hoofdstuk 1

Henk Jan Kamsteeg
De kracht van het compliment
Met positieve feedback naar grootse resultaten
Uitgeverij Business Contact Amsterdam/Antwerpen

Aan oom Henk, die mij misschien wel het mooiste compliment ooit gaf.

Voorwoord: Verse rijst en zoete broodjes
Vaderdag, warme broodjes dampend in een rieten mandje voor m’n neus. Mijn
drie kinderen hebben echt werk gemaakt van het ontbijt. Papa wordt vandaag
stevig verwend. Heerlijk die extra aandacht, ik geniet met volle teugen.
Waarom is daar eigenlijk een speciale dag voor in het leven geroepen? Het
moet toch de normaalste zaak van de wereld zijn om in de watten gelegd te
worden? Gezien de moeite die mijn vrouw en ik steken in de levens van de
kids lijkt een maandelijkse vader- of moederdag meer op zijn plaats.
Een enquête onder vijfduizend zorgprofessionals leert ons dat 55 procent van
hen vindt dat leidinggevenden te weinig waardering geven aan de werknemer
op de werkvloer. Eén op de zeven werknemers denkt erover om over te
stappen naar een baan in een andere sector vanwege een gebrek aan
waardering. Twintig procent krijgt zelfs helemaal geen bevestiging dat het
werk naar believen is gedaan.
Wie iets fout doet, hoort dat snel genoeg. Met complimenten is ‘men’ in het
algemeen veel minder scheutig: ‘Je doet toch gewoon je werk!’ Is kritiek dan
makkelijker te geven dan een compliment? Zijn we als volk aan het verzuren?
Het lijkt er tegenwoordig wel op. De media lijken steeds meer heil te zien
in negatief nieuws. Giftige jury’s steken de hoopvolle wannabe’s van
Nederland geen hart onder de riem maar walsen ze keihard plat. YouTubefilmpjes
met gênante of pijnlijke missers krijgen de meeste hits. Zuur heeft
marktwaarde, zuur is populair.
Maar zuur bijt. Zuur geeft zelden of nooit groei of een constructieve focus.
Recent heb ik me verdiept in het onderzoek van Masaru Emoto. Hij beweert
dat emoties een impact hebben op de vorming van waterkristallen. Hij is de
oorzaak achter honderden filmpjes waarin mensen weckpotten met gekookte
rijst verschillend bestickeren en bejegenen. Op de ene pot zet je liefdevolle
woorden en de andere scheld je stijf. Na een aantal weken blijkt de ‘pijnrijst’

te gaan schimmelen en de andere pot blijft vers.
Ik kreeg kippenvel bij een filmpje waarin een vader dit experiment met zijn
zoon doet. Aan het eind staan ze beiden vol verbazing te kijken naar de ernstig
verkleurde rijst in de ‘pijnpot’ en zegt de vader: ‘Luister jongen, op moleculair
niveau zijn wij identiek aan water. Cirkelende neuronen en protonen met een
beetje energie ertussen. Ziehier wat er gebeurt wanneer je andere kinderen
pest!’
Laten we met elkaar wat meer tegenwicht geven aan de verzuring van onze
wereld. Er moet meer ‘verse rijst’ komen tussen de mensen.
En hier komt het boek van Henk Jan Kamsteeg goed van pas. Het zou
verplichte kost moeten zijn voor alle beïnvloeders van Nederland.
Leidinggevenden, onderwijzers, ouders en politici. Velen op deze aardkloot
hebben zichtbaar coaching nodig op het gebied van positieve affirmatie.
Henk Jan is het gelukt om deze beïnvloeders een geloofwaardig en
inhoudelijk verhaal voor te schotelen dat glashelder duidelijk maakt waarom je
mensen moet complimenteren. Omdat ze dan groeien in plaats van verzuren.
Als het merendeel van de mensheid de kracht van het compliment leert snappen
en toepassen, zou de wereld er totaal anders uitzien. Tegen die tijd hebben we
misschien ‘De Nationale Klaagdag’. Lekker één keer per jaar therapeutisch
ontzuren. Gewoon om ons er nog eens aan te herinneren hoe het vroeger was.
Maar dan snel weer terug naar de complimentenstroom... én de twaalf
vaderdagen!
Remco Claassen, trainer, spreker, bestsellerauteur

Inleiding
Tijdens een training aan een groep militairen had een deelnemer voortdurend
praatjes. Bij elke gelegenheid maakte hij zijn collega’s belachelijk. Tijdens
een oefening in het geven van complimenten ging hij totaal onverwacht over de
rooie. Een paar van zijn collega’s hadden hem niet – zoals de opdracht was –
een compliment gegeven, maar trakteerden hem op een koekje van eigen deeg.
Boos stond hij op en riep verontwaardigd dat iedereen deze oefening serieus
moest nemen...
Toen in 2011 mijn boek Dienend leiderschap verscheen, kreeg ik veel leuke
reacties van lezers. Opvallend genoeg zorgde vooral het hoofdstuk over
complimenten voor veel herkenning. Want wat vinden we het vaak moeilijk om
iemand een compliment te geven en wat missen we het soms dat we zelf niet de
erkenning krijgen die we verdienen!
Ook in trainingen en lezingen waarin ik dit onderwerp behandel, roept het
vaak veel discussie op. Aan de ene kant zijn we vaak pas bereid om
complimenten te geven als onze medewerkers uitzonderlijk gepresteerd hebben
(‘als ze vervolgens maar niet om salarisverhoging beginnen te piepen’), aan de
andere kant beseffen we dat we diep vanbinnen allemaal smeken om
complimenten, zoals de boze reactie van de militair liet zien – dat geldt dus
zelfs voor degenen die met hun grote mond roepen dat ze het allemaal niet
nodig hebben. Zo hoopte ik zelf tijdens mijn studie dat studiegenoten mij
zouden waarderen omdat ik van de daken riep dat ik het niet belangrijk vond
wat anderen van mij dachten. ‘Lekker belangrijk’ was mijn lijfspreuk.
Inmiddels besef ik hoe belangrijk ik het vond om complimenten te krijgen.
In dit boek wil ik je meenemen in de zoektocht van hoofdpersoon Dennis naar
de kracht van het compliment. Als coach van een voetbalelftal en manager in
het bedrijfsleven wil hij het beste uit zijn mensen halen. Maar dat lukt hem niet
door anderen alleen op hun fouten te wijzen...

Henk Jan Kamsteeg
Najaar 2012
#krachtvancompliment

Hoofdstuk 1
‘Schiet die bal dan ook naar voren!’ Dennis liep rood aan. Zijn jongens
stonden met 1-0 achter en speelden als een natte krant. ‘Kijken! Naar voren!’
Hadden ze in de jaren dat hij hun voetbalcoach was dan helemaal niets
geleerd? Hoe moeilijk kon het zijn om de vrijstaande spits aan te spelen?
Sukkels!
De scheidsrechter floot voor de rust. Gelukkig, dacht Dennis, vijftien
minuten om stevig op zijn elftal in te praten om de spelers weer op de rit te
krijgen. Ze konden beter. Ze móésten beter!
In de kleedkamer ging Dennis helemaal los. Niets wat de elfjarige jongens
op het voetbalveld hadden laten zien, kon ermee door. Een enkeling had het lef
om tegen te stribbelen dat de tegenstander wel erg sterk was en dat hun keeper
onmogelijke ballen tegenhield. Dennis wuifde het weg en verloor zichzelf in
een tactische beschrijving van het spel waar zelfs de onnavolgbare Johan
Cruijff nog een puntje aan kon zuigen. Maar geen van de jongens hoorde hem
nog praten. Met gebogen schoudertjes waren ze de kleedkamer binnengelopen,
en met een geknakt zelfvertrouwen kwamen ze er weer uit. Zelf dachten ze nog
een kans te hebben, maar na de donderpreek van hun coach was er van die
hoop weinig meer over.
Terwijl Dennis in discussie was met de scheidsrechter, liepen de jongens het
veld weer op. Een voor een kregen ze een schouderklopje en enkele
bemoedigende woorden mee van Erwin, de vader van een van de jongens en
een trouwe bezoeker van de wedstrijden van zijn zoon. Ook vandaag had hij
weer vijf spelers naar deze uitwedstrijd gereden. Stilletjes had hij in de
deuropening van de kleedkamer naar de woorden van Dennis geluisterd. Beetje
bij beetje had hij de jongens in elkaar zien kruipen. Er moest toch een andere
manier zijn om het elftal weer op de been te krijgen. Erwin besloot om Dennis
die middag op zijn verbale geweld aan te spreken. Want, zo wist Erwin,
Dennis bedoelde het goed. Hij had echt het beste met het team voor. Zijn

aanpak deugde alleen niet.
In de tweede helft bleef er weinig van Dennis’ team heel. Met 4-1 verlies
stapten de jongens teleurgesteld van het veld – de fanatieke aanwijzingen van
Dennis ten spijt.
Op weg naar de kleedkamer zagen de meeste jongens Dennis niet staan. Wel
grepen een paar van hen de kans om even met Erwin over de wedstrijd te
praten. Zijn geruststellende woorden deden hen goed. Blijkbaar hadden ze niet
alles slecht gedaan en waren er wel degelijk positieve punten te noemen.
Na het douchen was het dringen wie van de jongens bij Erwin in de auto
mocht. Het gevecht leek een beetje langs Dennis heen te gaan.
‘Zullen we nog een biertje doen?’ Dennis sloeg Erwin vriendschappelijk op
zijn schouder. ‘Om het verlies te verwerken,’ voegde hij er lachend aan toe.
Deze kans liet Erwin niet aan zich voorbijgaan. Hopelijk bood dit een goede
gelegenheid om met Dennis over zijn manier van coachen te praten.
‘Ach, het zijn mooie jongens.’ Dennis nam een slok van zijn tweede biertje.
Tijdens zijn eerste biertje had hij in zijn analyse van de wedstrijd bewezen niet
te misstaan als analyticus bij Studio Voetbal. Streng doch rechtvaardig, zo
vond hij zelf.
‘Dat zijn het zeker,’ antwoordde Erwin. ‘Maar denk je dat zij weten dat je
zo over hen denkt?’
Dennis keek Erwin vragend aan. ‘Hoe bedoel je? Natuurlijk weten ze dat.
Ik train die gastjes al zes jaar! In weer en wind sta ik voor ze langs de lijn.
Nee, dat lijkt me duidelijk. Het zijn mijn maatjes.’
‘Ik geloof graag dat je hart voor die jongens hebt, Dennis. Ik zie dat je in ze
wilt investeren en alles voor ze over hebt. Mag ik je feedback geven op wat ik
zie gebeuren?’
Dennis nam een slok en knikte.
‘Wat ik zie, is een bevlogen trainer die alles uit zijn jongens wil halen.
Maar wat ik óók zie, is dat je door je enthousiasme soms juist het tegendeel
bereikt.’
Erwin stopte even om Dennis de kans te geven deze boodschap te laten
landen en te reageren. Dennis bleef zwijgen en keek zijn gesprekspartner
vragend aan. Erwin pakte een bierviltje en begon op de achterkant te schrijven.
Hij gaf het viltje aan Dennis, die het verbaasd voorlas:

Alles wat je aandacht geeft, groeit.
‘Wil je zeggen dat ik ze geen aandacht geef?’
‘Nee, ik zie dat je als doel hebt dat je jongens beter worden in hun spel.
Maar kijk nu eens naar de wedstrijd van vandaag. In de rust stonden we nog
met 1-0 achter, maar na de rust werden we echt afgedroogd. Het leek wel of de
jongens zenuwachtig waren geworden en bang om fouten te maken. Daardoor
stapelden de fouten zich alleen maar op. Begrijp me niet verkeerd, maar ik
denk dat de nadruk die je in de rust op hun fouten legde, hier mede de oorzaak
van was. Jij gaf alle aandacht aan de verkeerde ballen, waardoor het aantal
fouten groeide. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer je meer aandacht op de
positieve punten had gevestigd, de jongens een totaal andere tweede helft
hadden gespeeld.’
‘Maar had ik ze dan niet moeten wijzen op de dekkingsfouten? En op hun
constant verkeerde dieptepassjes?’
‘Natuurlijk wel. Maar het probleem is dat je daar bleef steken. Ik heb in de
eerste helft namelijk ook mooie dingen zien gebeuren. Daarmee hadden ze wel
degelijk kans gehad in de tweede helft. Maar nu waren de jongens zo gefocust
op hun fouten, dat ze als verlamd waren en alleen maar meer fouten maakten.
Dus: wat je aandacht geeft, groeit.’
Erwin nam een slok en keek of Dennis meer feedback aankon. Hij zag een
wat vertrokken gezicht.
‘Weet je, Dennis, jij bent echt niet de enige die in deze valkuil trapt. Ik deed
het vroeger ook zo. Ik was altijd negatief kritisch. Totdat iemand me daar eens
op wees en zei dat het prima is om kritisch te zijn, maar dan wel positief
kritisch. Dat heeft mij zo aan het denken gezet, dat ik ben gaan onderzoeken hoe
ik zo kritisch was geworden.’
‘En?’
‘Onderzoekers zijn erachter gekomen dat het menselijk brein vooral gericht
is op het negatieve. Ga maar na: waar gaat jouw aandacht naar uit als je
dochter thuiskomt met een rapport met daarop een vier, een paar zessen en
zevens en een negen?’
‘Ja, naar die vier natuurlijk.’
‘Dat bedoel ik. Zeventig procent van de ouders besteedt de meeste tijd en

aandacht aan die verrekte vier.’
‘Wat je aandacht geeft, groeit toch!’ lachte Dennis nu.
‘Natuurlijk moet je van die vier een vijf proberen te maken. Anders ga je
niet over. Maar zouden de talenten van je dochter liggen in het vak waar ze een
vier voor haalt? Je kunt beter aandacht schenken aan de zevens. Want als je
daar aandacht aan geeft, groeien ze ook en dan bevorder je haar talenten. Je
probeert van je aanvallers toch ook geen topverdedigers te maken of
andersom? Je benut in je elftal toch ook de kwaliteiten die de spelers al
hebben? Ik heb iemand eens horen zeggen dat je van je onvoldoendes
acceptabele onvoldoendes moet zien te maken en van je voldoendes
uitmuntende voldoendes. Met een vier ga je niet over. Met een vijf wel. Maar
door van de zesjes of zevens achten en negens te maken kun je uitblinken.’
‘Dat klinkt logisch, Erwin. Maar ik weet niet meteen wat ik hiermee kan. Ik
wil erover nadenken. Want je hebt gelijk dat ik echt het beste met de jongens
voorheb. Ik wil dat ze beter worden. Het laatste wat ik wil, is dat ze door mijn
coaching minder gaan presteren.’
‘Dat wist ik wel. Daarom wilde ik dit ook graag met je delen.’
De mannen hieven hun glas en proostten. ‘Op de jongens!’
Die avond plofte Dennis op de bank. Erwins woorden bleven hem
bezighouden. Was hij echt zo’n zeikerd? Zag hij alleen maar de fouten van zijn
jongens? Dennis dacht nog eens aan de wedstrijd die hij had gezien. Natuurlijk
zaten er wel degelijk goede momenten in. Maar hij had ze inderdaad niet
benoemd, zo realiseerde hij zich.
Op het moment dat Dennis de afstandsbediening van de tv wilde pakken,
kwam zijn vrouw de kamer in. Ze hield een grote, witte envelop in haar hand.
‘Er lag iets voor je op de mat. Pakketje.’
Nieuwsgierig scheurde Dennis de envelop open. Er zat een dvd’tje in. Op de
cover zat een geeltje geplakt, beschreven in een handschrift dat hij direct herkende
van het bierviltje van die middag:
Dennis,
Dank voor je inzet voor onze jongens! Hierbij een korte film. Dit naar
aanleiding van ons gesprek vanmiddag.

Veel kijkplezier,
Erwin
Nieuwsgierig keek Dennis naar de titel van de film: Butterfly Circus. ‘Pak jij
de chips, schat?’ Dennis stopte de dvd direct in de dvd-speler en ging ervoor
zitten.
Van het eten van chips kwam tijdens het kijken van de film weinig terecht.
Dennis en Natalie werden zo geraakt door wat ze zagen, dat ze geen hap door
hun keel kregen. Ze waren geschokt toen ze zagen dat Will, de hoofdpersoon uit
de film, in een freakshow van een rondreizend circus te kijk werd gezet omdat
hij geen armen en benen had. Een man die zelfs door God de rug was
toegekeerd, aldus de lachende circusdirecteur.
Het was aangrijpend om te zien hoe de directeur van een ander circus niet
de spot met Will dreef, maar hem juist leerde in zichzelf te geloven. Will was
geen foutje van de schepping, maar iemand met unieke mogelijkheden.
Toen de film was afgelopen, bleven Dennis en Natalie een paar minuten stil
zitten. Dit hakte erin.
Dennis was de eerste die iets zei. ‘Wat een verhaal, hè?’ Nadat ze een paar
minuten over de film hadden gepraat, zei hij: ‘Ik móét Erwin even bellen.’ Hij
liep naar de keuken, waar zijn mobiel lag, en zocht het nummer van Erwin op.
Erwin nam vrijwel direct op. ‘En?’
Dennis bedankte hem voor de dvd en vertelde dat de film indruk op hem
had gemaakt. ‘En ja, ik begrijp nu wat je me vanmiddag duidelijk probeerde te
maken. Eigenlijk schaam ik me een beetje. Niet dat ik de spot drijf met de
jongens uit ons team, maar wel dat ik geneigd ben de nadruk op hun fouten te
leggen. Nu besef ik dat ik hier niets mee bereik.’
‘Hoe zei de directeur van het Butterfly Circus het ook al weer?’
Er is niets inspirerends aan het tonen van
iemands imperfecties.

‘Ja, precies. Dat is eigenlijk ook wat jij vanmiddag tegen mij zei. Misschien
had het team inderdaad meer bereikt als ik tijdens de rust meer had gewezen op
hun positieve kanten en hun mogelijkheden.’
‘Weet je wat Will in de film belemmerde om zichzelf verder te
ontwikkelen?’
Dennis dacht even na.
Erwin vroeg door. ‘Weet je nog hoe hij zichzelf zag?’
‘Ja, als een loser. Een freak.’
‘Klopt, omdat hij heel zijn leven niets anders had gehoord. Als jij denkt dat
je niets kunt bereiken, zul je ook niets bereiken. Maar andersom werkt het ook
zo. Wanneer je ergens in gelooft, is de kans dat je het kunt ook groter. Of zoals
de circusdirecteur het tegen Will zei:
Besefte je maar dat uit as schoonheid kan
verrijzen.
Je hebt gezien wat dit nieuwe geloof met Will deed. Hij verruilde de
freakshow voor een heldenrol in het circus. Hij ontpopte zich van rups tot
mooie vlinder.’
‘En dat is precies wat mijn rol als trainer van de jongens is...’ mompelde
Dennis als antwoord. ‘Ja, de boodschap is binnengekomen, Erwin. Ik ga ermee
aan de slag.’
‘Als je het op prijs stelt, wil ik je wel helpen. Ik ken namelijk iemand die je
hier graag meer over zou vertellen.’
‘Stuur z’n gegevens maar door!’
De mannen wensten elkaar nog een goede avond en hingen op. Binnen een
minuut ontving Dennis een WhatsApp’je met het telefoonnummer van Ferdy
Hoekman en een bericht van Erwin. ‘Deze man móét je spreken. Doe hem de
groeten.’
‘Ferdy Hoekman,’ las Dennis zachtjes. Ergens kwam deze naam hem bekend
voor... Hij besloot hem de volgende dag te bellen.