OM oktober 2017

Leerkracht:
“Ik ga vanaf nu testen of
iedereen zijn gezicht in de
plooi weet te houden als
ik een onderbroekwoord
gebruik.”
Seksuele opvoeding
en omgang door de
jaren heen
Positieve seksuele
interactie of seksuele
overschrijding?
Trump snijdt in
subsidie seksuele
voorlichting
SEKSUALITEIT

ODIOM
REDACTIONEEL
Lieve OM-lezers,
Toen jullie lekker vakantie aan het vieren waren, toen waren wij al met
ons laatste OM bezig! Een OM met wel een heel bijzonder onderwerp:
seksualiteit. Enthousiast gingen wij vanaf juni aan de slag en gingen we op
zoek naar leerkrachten, studenten en deskundigen die ons iets konden leren
over seksuele voorlichting en seksueel misbruik. Uiteindelijk is daar dit OM uit
voortgekomen. En wat zijn wij er als RedacCie blij mee! Minder blij zijn wij met
het feit dat dit het laatste OM van deze RedacCie (2016-2017) is. Toch zijn wij
niet helemaal treurig, want ieder lid van de RedacCie is weer klaar voor het
nieuwe schooljaar met weer nieuwe uitdagingen. Daarom maak ik even een
rondje langs de RedacCie-leden.
Maaike heeft dit keer weer een column en een interessant
artikel over seksueel misbruik geschreven. Ze heeft nu ongeveer
anderhalf jaar bij de RedacCie gezeten en zij is op
dit moment bezig met een hele spannende uitdaging: een
half jaar studeren in Boedapest! Het komende half jaar zullen
wij Maaike dus niet in real-life bij ODIOM zien *sniksnik*.
We zullen het moeten doen met de jaloersmakende foto’s
op Instagram!
Geertje heeft haar bachelor afgerond en gaat aan haar
master Orthopedagogiek beginnen. Het eerste half jaar
staat haar een interessante stage te wachten bij Portalis:
de interne school van het Poortje (jeugdinrichting). Ondanks
de drukte van haar stage heeft ze nog een artikel
geschreven over seksuele voorlichting door de jaren heen
en haar bijdrage geleverd door op zoek te gaan naar de
juiste schrijvers.
Mayke is haar eerste jaar van PW goed doorgekomen en is
helemaal klaar voor het tweede jaar. Waarbij ze heeft gekozen
voor de richting Orthopedagogiek. Ze heeft sinds dit
schooljaar haar eigen leuke kamertje in Groningen.Mayke
(stiekem een echte sterschrijfster) heeft weer flink haar best
gedaan op het vinden van het laatste nieuws en het bij
elkaar zoeken van TED-talks die aansluiten bij dit onderwerp.
Sara Jonker
Eline van der Aa
Mayke Blok
Maaike Greydanus
Sara Jonker
Geertje Koehoorn
Rikst Lolkema
Marije Remmers
Vormgeving
Rikst Lolkema
Sara Jonker
Marije Remmers
De Brouwerij
Jaargang 16
Editie 1
Oktober 2017
Rikst heeft dit OM vooral weer haar deskundige blik geworpen
op de vormgeving en illustraties van het magazine.
Ook zij heeft het eerste jaar van PW succesvol afgesloten
en is klaar voor het tweede jaar met als richting Onderwijskunde.
Hopelijk zal zij haar deskundigheid in vormgeving
weer gaan inzetten in een andere commissie dit jaar.
Namelijk de AcCie!
Marije, die een paar maanden geleden is aangesloten bij
de RedacCie, begint dit schooljaar aan haar LIO-stage en
hoopt haar bachelordiploma’s voor de Pabo en PW eind
dit schooljaar op te kunnen halen. Zij kijkt er erg naar uit om
het komende half jaar les te gaan geven aan groep 4 en
zal hier haar volledige energie in gaan stoppen. Burgerlijk
leventje dus. Marije heeft er in dit OM nog voor gezorgd
dat je met een kruiswoordpuzzel leuke prijzen kan winnen,
ODIOM-stellen gevonden en zich bezig gehouden met
vormgeving.
2

Ook mij (Sara) staat het komende halfjaar een LIO-stage vol kleuters te wachten! Ook ik
zal vooral mijn energie stoppen in deze vier- en vijfjarigen en zal daarnaast weinig tijd over
hebben, behalve natuurlijk voor de nodige borrels, koppen thee en leuke activiteiten. De
afgelopen periode heb ik ook nog tijd gestopt in het OM door studenten te zoeken voor
‘lieve ODIOM’er’ en andere schrijvers. Ook heb ik mij bezig gehouden met de vormgeving
van dit OM.
Wij hopen dat jullie net zoveel plezier beleven aan het lezen van dit OM als wij hadden aan het maken van
dit OM. Wij willen hier aan toevoegen dat wij vinden dat het thema ‘seksualiteit’ open behandeld moet
kunnen worden. Dit hebben wij dus ook geprobeerd in het OM. Daarom hebben wij gebruik gemaakt van
echte verhalen. Hier en daar zullen dus citaten van kinderen voorbij komen die minder ‘netjes’ zijn Openheid,
eerlijkheid en relatiteit zijn onze steekwoorden geworden tijdens het maken van dit OM. Dit is ook terug te zien
in het gehele OM, zoals de voorkant.
Als laatste willen wij graag de volgende RedactieCommissie heel veel succes en plezier wensen met het
maken van de volgende OM’s!
Liefs namens de RedacCie,
Sara Jonker
3

P12 P16
P24P25
inhoud
OM 2017
7 Cijfers
10 Sexuele opvoeding en
omgang
door de jaren heen
9 Nieuws
12 Commissie aan ht wood
De LustrumCie!
13 Lieve ODIOMér
16 Column
17 Centrum voor seksuele
gezondheid Noord-Nederland
20 Ted-Talks
18 Leerkrachten aan het woord
Twee leerkrachten doen hun eigen verhaal over het
geven van seksuele voorlichting.
21 Positieve seksuele interactie of
overschreiding?
23 Kruiswoordpuzzel
25 ODIOM-stellen
24 Een week uit het leven van een alumna
Jessica Boer doet haar verhaal
26 Kinderquatsch
4

VOORWOORD BESTUUR
Lieve ODIOM’ers.
De zomervakantie is weer ingeruild voor het (drukke) studentenleven. Wij hopen dat jullie allemaal leuke
landen hebben bezocht, terrasjes hebben gepakt, een mooie loonstrook hebben gekregen of plezier hebben
gehaald uit vrijwilligerswerk. Bij ODIOM zijn we al weer druk bezig en vaak te vinden in het hok. Je bent
dan ook van harte welkom je leuke vakantieverhalen te vertellen!
Een paar weken geleden was de KEI-week druk aan de gang in Groningen. Het laatste dag-evenement van
de KEI-week stond onder andere in het teken van liefde en seksualiteit. Er werden workshops gegeven en je
kon in de lounge praten over de onderwerpen. Tijdens je studententijd ga je veel verleidingen tegenkomen
op deze gebieden. Dus zeker voor de aankomende studenten is zo’n voorlichting niet onverstandig.
De RedacCie heeft ook voor deze onderwerpen gekozen in dit ODIOM Magazine. Liefde en seksualiteit
zijn brede begrippen waar veel onder valt. Of het nu gaat over voorlichting, problemen in de liefde of het
ontdekken van je geaardheid. Ik vind dat het thema goed aansluit bij onze studie. Op alle vlakken kunnen
we het namelijk tegenkomen. Als leerkracht zul je aandacht aan dit onderwerp dienen te schenken en als
gedragswetenschappen kom je deze problematiek zeker ook tegen bij verschillende casussen. Denk maar
aan grooming, loverboys en sexting.
Veel eerstejaars studenten, die weer een beetje zijn bijgekomen van de KEI-week, stromen nu binnen bij
ODIOM. Het is erg leuk om de nieuwe leden zo enthousiast te zien over de vereniging en de commissies. Ook
mogen zij net als ons beginnen met het echte studeren. Welke richting ze opgaan is aan hen, maar over
Freud en zijn obsessie over seksualiteit zullen ze zeker wat leren. Dit was dan ook een van de eerste dingen
die me te binnenschoot toen ik over het onderwerp hoorde. Freud had veel theorieën waar seksualiteit aan
verbonden was. Hij omschrijft de drijfveer van het menselijke bestaan in termen als: seksuele energie, seksuele
driften of ‘libido’. Seksualiteit en de ervaring dat lichamelijke klachten verdwijnen door te praten, zetten Freud
echter op een spoor dat hij niet meer heeft losgelaten. In de collegezalen werd er soms om gelachen maar
er zit soms ook een kern van waarheid in.
Waar ik ook aan moet denken bij het onderwerp seksualiteit is dat het onderwerp sekse vaak in het nieuws
voorkomt de laatste tijd. Dienen we onze sekse niet meer gaan typeren? Moet er maar één WC komen en
zullen we geen ‘Dames en Heren’ meer gaan horen? Dan gaat de wereld er heel anders uitzien. Ik ben benieuwd
hoe dit proces gaat lopen.
Er is genoeg te schrijven over dit interessante thema en dit heeft de RedacCie dan ook zeker gedaan. Dus
lees maar snel verder!
Veel leesplezier toegewenst!
Liefs, namens het derde lustrumbestuur,
Joke Hoekstra
Voorzitter 2017-2018
5

KOMENDE ACTIVITEITEN
Dinsdag 10 oktober is het weer tijd voor Prominent in de Tent! Het thema is dit jaar ‘Netflix
& Pils’. Dit is je kans om samen met je vrienden voor één avond in de huid te kruipen van
een personage uit je favoriete film of serie. De deuren van Huize Maas gaan open om
22:00 uur en sluiten om 00:00 uur. Kom dus op tijd! Het feest zelf duurt tot 03:00 uur. Als
ODIOM-lid kan je voor jezelf en je introducés voor slechts €17,50 p.s. in de voorverkoop
een toegangsbewijs bemachtigen. Tot dan!
18 oktober is het weer tijd voor de eerste algemene ledenvergadering. De
alv zal in het teken staan van het uitslaan van oude en inslaan van nieuwe
commissies.
Op 19 oktober kunnen jullie een kijkje gaan nemen in de cv’s van een aantal
alumni-leden. Aan de hand van hun cv’s zullen ze ons wat gaan vertellen
over hun loopbaan. En leer je meer over wat je te wachten staat als je bent
afgestudeerd!
24 oktober zal de eerste borrel van de nieuwe FeestCie plaatsvinden! Wat
het thema is zal later bekend worden gemaakt.
Op 14 november kunnen jullie dan eindelijk naar de eerste AcCie activiteit.
Ook hierbij is het nog even afwachten wat jullie gaan doen!
Wil jij op de hoogte blijven van alle activiteiten van ODIOM?
kijk dan op www.odiom.nl en volg ons via de social media!
6

CIJFERS
In 2017 heeft de helft van de jongeren geslachtgemeenschap gehad op een
leeftijd van 18,6 jaar. Vijf jaar eerder, in 2012, was deze leeftijd 17,1 jaar.
Jongeren wachten dus langer. 60% van de vrouwen geniet van seks.
1 op de 5 vrouwen is ooit onbedoeld zwanger geworden.
30% van alle content op het internet is porno.
Cira 87 procent van de scholieren in het voortgezet
onderwijs zegt wel eens verliefd te zijn geweest.
Driekwart van de mannen kijkt weleens naar porno. 6% van de mannen kijkt
hier dagelijks naar. Hiertegenover kijkt één derde van de vrouwen porno.
De groep die dagelijks kijkt is zeer klein (0,4%).
Net iets meer dan de helft (56%) van de jongeren voelt zich niet vrij om het
gesprek over seksualiteit met hun ouders aan te gaan.
Respectievelijk 11% van de mannen en 31% van de vrouwen tussen de 15 en 24 jaar
was ooit in zijn of haar leven slachtoffer van seksueel geweld. Tussen de 25 en 70
jaar is dit respectievelijk 13% en 42%.
Een groter percentage jongeren geeft aan eerder seksuele
voorlichting te hebben gehad van een docent (76%) dan
van hun eigen ouders (62%).

‘Genderneutraliteit is geen culturele gekkigheid’
Een tijdje geleden kondigde de gemeente Amsterdam aan haar bewoners aan te spreken als
‘Amsterdammers’. De NS besloot haar reizigers aan te spreken als ‘reizigers’, in plaats van ‘dames
en heren’. “Helder en inclusief”, zegt Linda Duits, sociaal wetenschapper, schrijver en gespecialiseerd
op het gebied van gender en seksualiteit. Toch roept deze gender neutrale taal veel
weerstand op in Nederland. VVD’er Patrick van Schie verbond genderinclusiviteit aan China en
Saoedi-Arabië. Volgens hem zijn voorstanders van genderneutraliteit pas tevreden als iedereen
in een uniform onder een boerka loopt. Genderneutraliteit wordt zelfs afgedaan als culturele
gekkigheid. Volgens Duits zijn mensen bang dat ze iets kwijtraken met het voornemen ‘beste
Amsterdammers’ te zeggen. Er komt volgens haar echter helemaal geen verbod op het zijn van
binair of cisgender, dit is het overeenstemmen van je genderidentiteit met je biologisch geslacht.
Voorstanders van deze genderneutrale taal proberen wel opgelegde heteronormen bloot te
leggen. Genderneutrale taal is helemaal niet nieuw, het benoemen van deze taal wél. Dit geldt
ook voor genderneutrale wc’s. Thuis bestaan deze al lang. Het advies van Duits aan organisaties
die ook genderneutraliteit willen toepassen: ‘Doe het, maar geef er geen ruchtbaarheid aan.
Het kan ook stiekem’.
Bron
Kamernood onder buitenlandse studenten is hoog
Er is een groot tekort aan studentenkamers ontstaan door de snelle groei van het aantal buitenlandse studenten.
De internationale vraag naar kamers komt in een oververhitte kamermarkt.
Onderwijsinstellingen en studentenhuisvesters hebben een voorraad kamers die speciaal voor buitenlandse
studenten zijn gereserveerd. Vanuit het buitenland is het namelijk moeilijker om een kamer te vinden, omdat
ze niet kunnen uitwijken naar familie of vrienden. Deze voorraad van kamers is in veel steden totaal gevuld.
Volgens een woordvoerder van de Stichting Studenten Huisvesting (SSH) ging het dit jaar dit veel sneller
dan afgelopen jaren. Dit jaar zullen er meer buitenlandse studenten zijn dan vorig jaar, 28.000 studenten
studeerden toen aan een hogeschool of universiteit. Buitenlanders die geen kamer kunnen vinden via universiteit
of studentenhuisvesters worden verplicht de particuliere woningmarkt op te gaan, maar daar is de
ruimte ook beperkt. Internationale studenten hebben daarnaast te maken met discriminatie bij het hospiteren.
Zo worden Duitse studenten sneller gekozen dan Aziatische studenten. Kences, de organisatie van
studentenhuisvesters, berekende dat er 125.000 extra kamers gebouwd moeten zijn in 2030 om de groei van
het aantal buitenlandse studenten bij te houden. Hierbij wordt al rekening gehouden met een verdrievoudiging
van het aantal buitenlandse studenten.
Bron
Reisgegevens honderden studenten doorgespeeld aan fraudejagers
TEKST GEERTJE KOEHOORN
De reisgegevens van honderden studenten zijn doorgegeven
aan het ministerie van Onderwijs. Translink, het
bedrijf achter de ov-chipkaart, deed dit op verzoek van
de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Duo onderzoekt
of studenten frauderen door verkeerde adresinformatie
te geven. Zo kunnen ze een studiebeurs voor uitwonenden
krijgen, terwijl ze bij hun ouders wonen. De gegevens
van 377 studenten werden de afgelopen twee jaar opgevraagd.
Afgelopen voorjaar is een betrapte student
naar de rechter gestapt. Daar kreeg hij zijn gelijk. De
rechtbank oordeelde dat DUO de privacyregels heeft
overtreden. In principe mag Translink alleen gegevens
afstaan als een officier van justitie dat opdraagt, daar is
vanaf geweken. DUO reageert op het nieuws en zegt te
werken met zorgvuldig opgestelde ‘risicoprofielen’ van
studenten en geeft aan dat er met de adresfraude veel
gemeenschapsgeld betrokken is. Er is beroep aangetekend
tegen dat vonnis en DUO wacht op de uitspraak.
Bron
8

Trump snijdt in subsidie
seksuele voorlichting
In Amerika wordt fors gesneden
in de subsidie voor onderwijsprogramma’s,
waarin voorlichting
wordt gegeven over
het gebruik van anticonceptiemiddelen.
Openbare scholen
ontvangen hiervoor momenteel
nog 200 miljoen euro
van de federale overheid. In
de lessen seksuele voorlichting
wordt het gebruik van abortus
aanbevolen. Dat is de reden
dat de regering-Trump heeft
besloten de subsidiëring vanaf
het schooljaar 2018-2019
stop te zetten. Deze maatregel
wordt geprezen door de
prolifebeweging. Een woordvoerder
zegt dat de lessen ingingen
tegen de persoonlijke
levensovertuiging van sommige
ouders. Daarnaast heeft
de voorlichting niet geleid tot
substantiële afname van het
aantal tienerzwangerschappen,
wat verwacht werd bij
de start van de subsidiëring.
Het aantal tienerzwangerschappen
is echter wel degelijk
lichtelijk gedaald, blijkt
uit de cijfers van het ministerie
van Volksgezondheid. Voorstanders
van abortus vrezen
daarom dat de maatregel zal
leiden tot een explosie van
tienerzwangerschappen. De
maatregel zou het gevolg zijn
van de invloed van Valerie
Huber, verantwoordelijk voor
de jongeren vraagstukken
op het ministerie van Volksgezondheid.
Zij is voorstander
van het voor onthouden van
seks voor het huwelijk. Trump
heeft tijdens zijn campagne
al bekend gemaakt dat hij
zich wilde inspannen voor het
ongeboren leven. Het stoppen
van de subsidiëring is hier
een onderdeel van.
Studenten hebben weer hoop op terugkeer van de basisbeurs
Met het aanschuiven van de ChristenUnie onder kabinet-Rutte III, heeft het CDA een
bondgenoot gevonden in de strijd om de terugkeer van de basisbeurs. Beide partijen
maakten er in hun verkiezingscampagne een belangrijk punt van. De ChristenUnie
schreef dat de lening leidt tot ongelijke kansen; kinderen met rijke ouders hebben
meer kans om te studeren dan kinderen met armere ouders. Daarnaast werd er
gevreesd dat jongeren hun schulden gingen stapelen. Het CDA vindt de lening een
‘onacceptabele drempel’. De andere twee partijen aan de formatietafel, VVD en
D66, zijn juist voorstander van het leenstelsel en medeverantwoordelijk voor de invoering
hiervan.
De invoering van het leenstelsel wordt gezien als een van de grootste onderwijsvernieuwingen.
Daarnaast kost het opnieuw invoeren van de basisbeurs 900 miljoen per
jaar. Het geld wat vrijkomt door het leenstelsel wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van
het onderwijs. Dit zal weer verdwijnen door de basisbeurs en ook de ov-studentenkaart
zal mogelijk versoberen. Voorzitter Tariq Sewbaransingh van de Landelijke Studentenvakbond
(LSVb) waarschuwt
voor teveel optimisme: ‘Wij houden
ons hart vast voor Rutte III. De partijen
hebben grote beloftes gedaan. We
hopen dat de partijen die toezeggingen
nakomen’.
Bron
Fietsvaardigheden van kinderen gaan achteruit
Uit cijfers van Veilig Verkeer Nederland (VVN) blijkt dat twintig procent van
de basisscholen in Nederland niet meedoet aan het praktisch verkeersexamen.
Uit onderzoek is gebleken dat de tijdrovende organisatie en het gebrek
aan vrijwilligers en fietsen de belangrijkste reden is voor scholen om niet
mee te doen. Ondertussen gaan de fietsvaardigheden van kinderen er juist
op achteruit merken leerkrachten en verkeersouders. Dit komt volgens Wilma
Slinger, onderzoeker bij verkeersplatform CROW, deels door de groep
kinderen van migranten die de laatste jaren naar Nederland zijn gegaan.
Zij leren niet altijd veilig fietsen en hebben niet altijd een eigen fiets. José de
Jong van VVN zegt dat het goed zou zijn als meer scholen meedoen aan het
fietsexamen, maar dat de verantwoordelijkheid voor het veilig leren fietsen
ook bij de ouders ligt. Opvoedkundige Tamar de Vos - Van der Hoeven merkt
op dat ouders daar te laat mee beginnen. Volgens haar begint aandacht
voor het verkeer al voor een kind leert fietsen. Uiteindelijk hebben ouders
meer mogelijkheden om in de praktijk met hun kind te oefenen dan scholen.
Bron
Bron
9

“Als de jonkies eerst moeten groeien in de buik van de moeder, – zoals bij de marmotten – dan
moet ook het zaadcelletje in het marmottenlijfje gebracht worden (…).” “Maar heb jij dat dan
ook gedaan vader?” “Ja, jong.” “Hoe kwam het zaadje dan in moeders buik? Door een sneetje?
Of heb je het opgedronken met een beetje water, moeder?”
(Tijdschrift voor Ervaringsopvoedkunde, 1926).
Seksuele opvoeding en omgang door de jaren
DAT kinderen op jonge leeftijd al nieuwsgierig zijn naar waar ze vandaan komen, is een feit. Hoe ouders hier
in de thuissituatie mee omgaan en hoe er over het algemeen tegen seksualiteit wordt aangekeken, verschilt
echter van periode tot periode. De Nederlandse cultuur van de jaren vijftig en hierna verschilt in seksueel
opzicht sterk van de hedendaagse cultuur.
Pastoor:
“Wanneer komt
er weer een
volgende?”
Hoe het vroeger was...
IN de jaren vijftig was de opvoeding vooral gericht op het voorkomen van seksuele
activiteit voor het huwelijk. Het huwelijk werd gezien als iets dat bedoeld was
voor de voortplanting en de opvoeding van kinderen. Seks was dan ook iets voor
binnen het huwelijk: het meisje moest zichzelf ‘bewaren’ voor haar man. Katholieken
mochten in principe niet aan geboortebeperking doen. Daarom werden
echtparen door de kerk gestimuleerd om grote gezinnen te stichten.
IN de opvoeding in die tijd overheerste dan ook de biologistische kijk op seksualiteit. Wanneer jongeren in de
puberteit kwamen, zouden ze te maken krijgen met biologische ‘driften’, die in bedwang dienden te worden
gehouden. Seksualiteit werd zelfs als hét probleem van de adolescentie beschouwd, waarin deze strijd tegen
ontwakende seksuele driften centraal stond. Tussen en ouders en kinderen werden er thuis nauwelijks over
seksualiteit gesproken. Wanneer dit wel gebeurde, werd dit meestal beperkt tot één gesprek en werden er
termen gebruikt zonder dat er precies werd uitgelegd hoe het allemaal in elkaar stak. Ook werd het contact
tussen jongens en meisjes zoveel mogelijk beperkt. Seks voor het huwelijk keurden de ouders al helemaal af.
WANNEER een ongehuwd meisje toch geslachtsgemeenschap had gehad met een
man, werd zij bestempeld als een ‘gevallen vrouw’. De man werd echter niets kwalijk
genomen. Hij had per slot van rekening de lakens gedeeld met een ‘gevallen vrouw’.
Er werd in die tijd echter weinig bij stil gestaan dat er ook vrouwen waren die door
een man gedwongen werden geslachtsgemeenschap te hebben. Over verkrachting
“Gevallen
vrouwen” en
“moetjes”
werd zelfs niet eens nagedacht, laat staan gesproken. Wanneer een ongehuwde vrouw met iemand naar
bed was gegaan en zwanger was geraakt, moest ze trouwen. Dit werd in de volksmond een ‘moetje’ genoemd.
Behalve dat het een enorme schande voor de familie was, diende je ook nog eens tijdens de huwelijksvoltrekking,
in het openbaar, schuld te bekennen.
TEKST GEERTJE KOEHOORN
ALS het meisje niet ging trouwen, had ze drie opties: illegale abortus, bij haar ouders blijven of vertrekken
naar een huis voor ongehuwde moeders. In die tijd heerste namelijk de opvatting dat ongehuwde moeders
het kind zowel geestelijk als materieel weinig te bieden hadden. Er werd bij deze moeders dan ook sterk op
aangedrongen abortus te plegen of het kind af te staan. Als het meisje thuis niet meer welkom was, kon ze
naar een (katholiek) tehuis voor ongehuwde moeders. Daar mocht ze drie maanden voor de bevalling tot
drie maanden na de bevalling blijven, waarin ze kon bedenken of ze zelf voor het kindje ging zorgen of het
ter adoptie zou afstaan. Pas na 1965 werd ongehuwd moederschap meer geaccepteerd in de samenleving.
Nederland was echter wel één van de laatste landen in Europa dat adoptie regelde, namelijk in 1956.
10

De seksuele revolutie
IN de jaren zestig en zeventig vond de seksuele revolutie plaats, wat er toe leidde dat seksualiteit – in tegenstelling
tot de voorgaande jaren – niet alleen in het teken van voortplanting stond; seks werd steeds meer
beschouwd als een genotmiddel. Seks werd in het gezin dan ook minder een taboe. Dit gold ook voor het
gebruik van voorbehoedsmiddelen. Zo werd in 1964 de anticonceptiepil geïntroduceerd, waarmee seksualiteit
en huwelijk verder van elkaar af kwamen te staan. Grote gezinnen werden daardoor zeldzaam. Vanaf
de jaren zestig werd abortus in verschillende landen ook gelegaliseerd. De actiegroep Dolle Mina gaf daar
in 1971 de aanzet toe, met hun actie ‘Baas in eigen buik’! Twee jaar eerder, in 1969, was de Dolle Mina al
begonnen met ludieke acties tegen het traditionele rolpatroon waarin de man voor de inkomsten zorgde
en de vrouw het huishouden deed. Dit heeft er onder andere toe geleid dat de emancipatie van de vrouw
is toegenomen en de plaats van de vrouw binnen het gezin enorm veranderd is. Zo kunnen getrouwde
vrouwen er bewust voor kiezen weinig kinderen te nemen of zelfs kinderloos te blijven, zodat ze zich volledig
kunnen focussen op hun carrière. Een ander gevolg van de seksuele revolutie
was het ontstaan van andere samenlevingsvormen dan het huwelijk. Waar een
vrouw vroeger moest trouwen met de man waarmee ze voor het huwelijk seks
had gehad – en dit als een grote schande werd ervaren door de maatschappij
– kon je vervolgens samenwonen en kinderen krijgen met je partner zonder in het
huwelijksbootje te moeten stappen.
“Baas in eigen
buik”
Heksenjacht op
de homoseksuelen
MET de seksuele revolutie werd ook de weg vrijgemaakt voor verdere veranderingen
in de jaren tachtig en negentig, zoals de acceptatie van homoseksualiteit.
Dit werd steeds meer als normaal beschouwd, terwijl er voor die tijd
nog een heksenjacht werd gehouden op homoseksuele mensen. De acceptatie
van het homohuwelijk heeft langer geduurd, hoewel Nederland in 2001 wel het
eerste land was dat het homohuwelijk bij wet heeft bekrachtigd.
IN de jaren tachtig en negentig vond er ook een omslag plaats in hoe ouders omgingen met de beleving van
seksualiteit van hun kinderen. Zo lieten ouders hun kinderen meer vrijer in hun keuzes en in hun seksuele activiteiten.
In de jaren negentig gold dit nog steeds, maar ouders hielden wel meer controle op wat hun pubers
uitvoerden, met wie ze dat deden en of ze het wel veilig deden. Ouders beseften steeds meer het belang
van open communicatie over seksualiteit en vonden het fijn op de hoogte te
worden gehouden van wat hun kind uitvoerde op seksueel gebied.
Pubers blijven
pubers
Gecontroleerde
vrijheid
Hoe is het nu?
CONCLUDEREND kan er worden gezegd dat er door de jaren heen op verschillende
manieren tegen seksualiteit is aangekeken en dat ouders op een variërende
manier over seksualiteit hebben gesproken tegen hun kinderen en hen op
verschillende manieren in hebben gelicht. Ouders beseffen tegenwoordig de
gevaren van seks, maar ook het plezier dat seks kan bieden. Ze proberen hun
kinderen daarin dan ook zo goed mogelijk te begeleiden, ook gelet op het feit
dat zij vroeger zelf vaak beperkte seksuele voorlichting kregen van hun ouders.
Communicatie met ouders over seksualiteit zal altijd een zekere invloed hebben op het seksueel gedrag dat
kinderen vertonen, maar er moet wel in het achterhoofd worden gehouden dat het nog altijd aan het kind
zelf is om invulling te geven aan zijn of haar seksuele activiteiten.
Wil je meer weten over communiceren over seks? Maak dan gauw de kruiswoordpuzzel in de bijlage en
maak kans op mooie prijzen!
11

COMMISSIE AAN HET WOORD
Lieve lezer,
Inmiddels zijn we met z’n zessen al een tijdje bezig met de voorbereidingen van HÉT LUSTRUM! In
de komende maand hopen we er twee nieuwe toppers bij te krijgen en hen aan jullie te mogen
voorstellen. Voor nu zal je het met ons moeten doen ;).
Het derde lustrum is de 15de verjaardag van ODIOM. Deze wordt uitgebreid gevierd met een
week vol leuke activiteiten, waaronder een symposium en leuke feestjes. Gedurende dit studiejaar
zullen jullie ook versteld staan van de leuke dingen die de Lustrumcommissie te bieden heeft!
Allereerst stellen we onszelf graag even aan jullie voor.
Tijdens dit derde lustrum is Tessa Miedema onze voorzitter. Ze is begonnen op de AOLB, maar
deze twijfelkont is toch overgestapt en hoopt dit jaar haar bachelor Pedagogische Wetenschappen
te halen. Verder doet ze aan hardlopen en houdt ze van bier of een combinatie hiervan.
De volgende is Welmoed van der Woud, onze secretaris. Een kleine rode stuiterbal die je wellicht
al eens hebt opgemerkt. Welmoed zit vaak vol energie en is in haar vrije tijd dan ook graag in de
kroeg te vinden. Gelukkig heeft ze ook nog een andere (iets wat rustigere) kant. Ze sport graag
en spendeert tijd met vrienden en familie. En ohja, ze drinkt graag bier.
Annerens Hoekstra
is onze penningmeester.
Ze houdt van
dansen, feestjes,
haar vrienden
en familie, BIER
en kan niet door
het leven zonder
humor. Ook houdt
ze ervan om te
kletsen, zelfs tijdens
colleges met
commissiegenoot
Welmoed (sorry
AOLB2’ers).
Sanne Nijhof is ons eerste promolid. Van Sanne weten we dat ze van
vakantie houdt, zo ook tijdens de eerste vergadering... Verder zit ze in
het derde jaar van Orthopedagogiek, sport ze veel en om dit te compenseren
drinkt ze ook graag bier.
Sophie Bel is ons tweede promolid, ze begint aan het derde jaar van Pedagogische
Wetenschappen met de richting APW/OWK. In haar vrije tijd
knuffelt ze met haar hamster Goofy. Ook knuffelt ze graag met wat gele
rakkers tijdens het stappen.
Felice de Maar
zal de functie
Acquisitie gaan
vervullen. Ze zit
in haar derde
jaar en heeft
voor de richting
Orthopedagogiek
gekozen.
Verder houdt ze
ontzettend van
gezelligheid (biertjes
gaan er dus
ook wel in) en ze
is graag creatief
bezig. Na een
paar biertjes staat
ze te popelen om
al haar ‘goede’
moves te showen.
Wij hebben allemaal ontzettend veel zin in het jaar en we hopen jullie
allemaal te zien bij een van onze activiteiten (of eigenlijk bij allemaal).
Liefs,
De LustrumCommissie
12

LIEVE ODIOM’ER,
Lieve Jessica,
Seksuele voorlichting. Jij, ik
en iedereen - ik mag toch
hopen iedereen - kent het: een
(vaak ongemakkelijk)persoonlijk
of klassikaal gesprek over
seks. Mijn seksuele voorlichting
bestond uit een boek, een
schoolbord vol ‘sekswoorden’,
een tampon en nep-penissen (een donkere en een
witte, “want we discrimineren niet”). Oh en ook een
filmpje die zo oud was dat de docent van te voren
vermeldde dat het stuk over het maagdenvlies genegeerd
moest worden, want dat klopte niet meer.
Sinds eind 2012 (wat laat eigenlijk, vind je niet..?)
zijn scholen verplicht om hier aandacht aan te besteden.
Volgens kerndoel 38 moeten kinderen, naast
geestelijke stromingen, leren respectvol om te gaan
met seksualiteit en diversiteit. Goed. Maar mijn
vraag is dan Jessica, hoe doe je dat? Hoe leer je
kinderen respectvol om te gaan met diversiteit en
seksualiteit?
Jaarlijks ben ik begeleider bij een kamp van groep
8 en elk jaar komen de vragen: “juf, waarom mogen
de jongens niet op de meisjesslaapkamer
komen?”, “Juf, *giechel* wat is neuken?”. Mijn eerste
automatische reactie is dan: “nou zeg, dat zeg je
niet zo”, waarna ik snel naar de andere begeleiders
loop en vraag: “ehh.. hoe reageer ik hierop? Mag ik
hier een serieus antwoord op geven?”.
Seksuele voorlichting moet én is nodig, maar hoe
geef je seksuele voorlichting? En wanneer geef je
dat? Is er een grens als het gaat om waar je het over
kan hebben en wanneer? Zo ja, waar ligt die dan?
En in hoeverre mag je kinderen een eigen mening
laten hebben en in hoeverre mag je ze beïnvloeden
als het gaat om diversiteit?
Veel vragen, ik weet het. Maar het zijn wel belangrijke
vragen. Ik heb 2,5 jaar de academische pabo
gedaan en in die 2,5 jaar heb ik niets geleerd over
het geven van seksuele voorlichting (of het werd besproken
in één van de colleges die ik gemist heb).
Best wel lastig vind ik dat. Ik snap dat kinderen vragen
hebben, want die had ik vroeger ook. Ik was
alleen te verlegen ze te durven stellen.
Persoonlijk vind ik dat kinderen, ongeacht leeftijd,
een eerlijk antwoord moeten krijgen op de vragen
die ze hebben. Wat voor een antwoord is dat dan?
In ieder geval een passend antwoord voor de leeftijd
van het kind. Passend en eerlijk. Maar dan de
vraag: wat is passend? En in hoeverre is een passend
antwoord eerlijk?
Hoe denk jij hier over?
Lieve Marith,
Ik heb je brief met veel plezier
gelezen. Alle vragen die je hebt
(en dat zijn er best veel) zijn interessant
en zoals je zelf al noemt
ook noodzakelijk. Net als
jij heb ik ook maar weinig over
dit onderwerp geleerd bij onze
opleiding, maar gelukkig bracht
het werk bij de kindertelefoon hier verandering in.
Bij de kindertelefoon heb ik geleerd dat je kinderen
alles mag uitleggen wat ze graag willen weten en
dat je daarbij vooral heel duidelijk moet zijn. De vage
beschrijvingen over ‘het doen’ worden achterwege
gelaten en de woorden ‘neuken, piemel en kut’ vormen
de basis voor deze seks-gesprekken. Kinderen
zijn ontzettend verbaasd als ze opeens een serieus
antwoord krijgen met in de beschrijving de ‘foute’
woorden die ze van hun ouders en leerkrachten niet
mogen gebruiken. Met veel gelach en achtergrondgegiechel
blijven de vragen maar komen en zo merk
je al snel dat er toch veel nieuwsgierigheid en onwetendheid
heerst bij de kinderen.
Deze nieuwsgierigheid is ook in het klaslokaal goed
te merken. Er lijkt een soort onderlinge wedloop te
zijn tussen de kinderen over wie het meeste weet. De
leerlingen schreeuwen elkaar allerlei ‘vunzigheden’
toe, maar wat het betekent? Stiekem weet niemand
het. Wat ze wel weten is dat volwassenen er geschokt
op reageren en dat je het er dus eigenlijk niet
over mag hebben. Hoe stoer is het dan om deze
woorden toch te blijven gebruiken!
Hoe kun je hier dan als leerkracht mee om gaan?
Het aanzetten van duidelijke dokter Corrie filmpjes
zorgt immers voor ruzie met preutse ouders, maar
het negeren van het onderwerp draagt bij aan het
idee dat seksualiteit iets vies en slechts is. Dat is
ook weer niet de bedoeling. Daarnaast is het feit dat
het spreken over seksualiteit bij veel leerkrachten
gepaard gaat met gestamel, rode oortjes en een
enorm schaamtegevoel ook niet bevorderlijk voor
het bespreekbaar maken van seks…
Mocht je nu denken ‘wat moet ik dan precies vertellen
bij die seksuele voorlichting?!’ Dan verwijs ik je
met alle liefde naar de website sense.info. De veilige
site met alle vragen over seks voor jongeren.
Ik hoop hierbij voldoende antwoord te hebben
gegeven op jouw vragen en dan wens ik iedereen
die dit leest veel plezier bij het ontdekken van de
website!
Liefs, Jessica
13

klik hier voor
spetterende dia
Introductiedag AOLB
Introductieweekend
WUP Ontmoeting

Commissiemarkt
en studievriendjesdag
Dinner met WUP
Van de partij op de
kinderboerderij
een
show!
Van paperclip
tot villa
Heroes vs. Villains
Fiets spuiten

COLUMN
Plots was die daar het nieuwe thema van het OM; Seksualiteit. Vanaf dat moment
bleef de stroom met verhalen maar komen. Zo vertelde commissiegenootje Sara
dat haar oma vroeger ongesteld werd en geen idee had wat er met haar lichaam
gebeurde. Er werd haar een stuk maandverband toegestopt en op zijn Gronings
gezegd; ’Als ‘t fout gaat, ken je ’t stoeppie krieg’n.’
Ik moest vooral denken aan het moment waarop
mijn ouders mij seksuele voorlichting gingen geven. Ik
kan het me goed herinneren dat ik de dag erna op
school kwam en dat ik niet kon wachten om dit spannende
verhaal met mijn vriendjes en vriendinnetjes te
delen. Mama had mij namelijk verteld dat kinderen
niet van de bloemkool komen (Ja echt, zo begon
ze het gesprek!). De klasgenootjes reageerden geschokt
toen ze het echte verhaal achter de geboorte
van kinderen hoorden; “Gatver, wat vies”.
Een vriendinnetje kon het maar niet geloven en zei
zelfs: “Nou, zoiets doen mijn papa en
mama echt niet.” Waarop ik het natuurlijk
niet kon laten om te zeggen:
“Nou, als jouw ouders dat niet doen,
dan besta jij lekker niet.”
Ik was een jaar of 7 en 8 toen mijn moeder besloot
om uit te leggen hoe kinderen op deze wereld terecht
komen. Mijn ouders hadden de instelling van:
‘Zolang je als ouders open over seksualiteit spreekt,
dan is het spannende eraf en is er geen aanleiding
om er niet verstandig mee om te gaan.’ Natuurlijk
komen de welbekende praktijken uit grootmoeders
tijd niet meer voor en is er bij kinderen steeds minder
onwetendheid over ongesteld zijn en seksualiteit.
Toch geeft seksueloge Goedele Liekens in een interview
met het Parool aan dat ouders anno 2017 het
nog steeds lastig vinden om het gesprek over seks
met hun kinderen aan te gaan. Ooit zag ik een interview
op televisie waarin een bekende Nederlander
vertelde over dit onderwerp. Hij durfde het gesprek
niet aan te gaan, bang dat zijn zoon er meer vanaf
zou weten dan hij en zou zeggen: “Vertel maar pa,
wat wil je weten?” Hoe kan het eigenlijk dat we in
zo’n transparant land als Nederland, waar overal
aandacht voor is, zo bekrompen kunnen zijn over
verliefdheid?
“Kinderen komen niet
uit de bloemkool”
We moeten het belang van seksuele voorlichting
en het beeld dat kinderen over seks hebben niet
onderschatten. Zo meldt een artikel van Trouw dat
het aantal tienerzwangerschappen in een westers
land als de VS in de jaren ‘90 schrikbarend hoog
was. Onderzoekers vermoeden dat de oorzaak ligt
bij het gebrekkige onderwijs op dit gebied en het
beeld dat de media geeft over seksualiteit. Maar in
2008 lijkt er een ommekeer zichtbaar in de cijfers; het
aantal tienzwangerschappen in Amerika nam langzaam
af. De reden? Onderzoekers van de universiteit
van Maryland vermoedden dat de
MTV-serie ‘Teen Mom’ de aanleiding
was.
Dus dienen we onze tieners massaal
naar Teen Mom laten kijken en laten zien hoe al die
tienermoeders mislukken in hun moederschap omdat
dat wel zal afschrikken? Niet echt een subtiele
manier als je het mij vraagt. De kinderen komen niet
uit de bloemkool, maar wat mij betreft hoeven we
niet zo geheimzinnig te doen over de realiteit. Het
perfecte voorbeeld (en ook zeker grappig om te
lezen) is voor mij de enige echte meester Jaap. Zo
beschrijft meester Jaap gemeenschap als: ‘Soms vinden
mensen elkaar zo lief dat ze wel in elkaar willen
kruipen, dan kan het zijn dat een man zijn piemel in
het spleetje van de vrouw stopt. Ze voelen zich dan
samen zo fijn, dat er zaadjes uit de piemel kunnen
komen.’
Als je het mij vraagt ben ik blij dat meisjes nu wel weten
waarom ze ongesteld worden, maar wat mij betreft
mogen we ook best wat opener zijn over emotionele
kant van seksualiteit. Dat kan best subtiel en met een
beetje humor. Wat meester Jaap kan, kunnen wij ook
TEKST MAAIKE GREYDANUS
16
Wil je meester Jaap ook gebruiken als aanleiding tot
gesprek in jouw stageklas of wil jij jouw oppaskinderen
een plezier doen? Of ben jij stiekem eigenlijk nieuwsgierig
geworden naar wat meester Jaap nog meer te
zeggen heeft over seksualiteit? Wij mogen jullie lezers
trakteren op een echte ‘Meester Jaap gaat nooit verloren’.
Wil jij kans maken? Maak de kruiswoordpuzzel in
de bijlage en mail de uitkomst naar redaccie@odiom.
nl.

Centrum voor seksuele gezondheid noord Nederland
De stichting
Iedereen heeft wel eens te maken gekregen met enige vorm
van seksuele voorlichting. Dit kan bijvoorbeeld worden gegeven
door ouders, op de basisschool of op de middelbare
school. Maar er zijn ook een aantal stichtingen die zich bezighouden
met de seksuele gezondheid van jongeren, een voorbeeld
hiervan is het Centrum voor Seksuele Gezondheid Noord
Nederland (CSGNN). Het CSGNN heeft als doel om de seksuele
gezondheid te bevorderen in de drie noordelijke provincies. Dit
doel proberen ze op verschillende manieren te behalen.
Als je benieuwd bent hoe ze dit doen, lees dan snel verder
Het Centrum voor Seksuele Gezondheid Noord Nederland bestaat uit Stimezo (abortuskliniek) en
SGNN (voormalig Rutgershuis). Op het gebied van seksuele gezondheid biedt de stichting een
totaalpakket aan hulpverlening en preventie. Dit pakket bestaat bijvoorbeeld uit het bieden van
hulp bij een ongewenste zwangerschap, ook geven zij voorlichting aan groepen jongeren of ouders.
Het aanbod van de voorlichtingen die SGNN biedt aan jongeren is divers. Een eerste voorbeeld
is dat er voorlichting wordt gegeven over anticonceptiemiddelen, dit doet de stichting onder anderen
door verschillende middelen te laten zien en deze te bespreken. Ook wordt er hierbij aandacht
besteed aan de meest voorkomende soa’s.
Ten tweede wordt er door de stichting voorlichting gegeven over cyberseks. Tegenwoordig
bestaat het leven van veel jongeren voor een groot deel uit het gebruik maken van internet, maar
ook op het internet kunnen jongeren te maken krijgen met seksualiteit. Door middel van een interactieve
les wordt de jongeren geleerd om bewuste keuzes te maken op het internet.
Een ander voorbeeld is de voorlichting over onbedoelde zwangerschappen. Hierbij wordt er informatie
gegeven over hoe vaak tienerzwangerschappen voorkomen, wat de oorzaken zijn, bij wie
je terecht kan als het je overkomt en hoe je dan tot een goed besluit komt. Kies je om het kind te
houden, kies je voor een abortus of neem je afstand van het kind ter adoptie?
Ook worden er interactieve lessen over loverboys en lovergirls aangeboden. Er komen steeds vaker
situaties voor met loverboys of girls en daarom moeten de jongeren leren herkennen wanneer ze
in een dergelijke situatie zitten. Door middel van filmfragmenten leren de jongeren de situaties herkennen
en wordt er uitgelegd wat je dan moet doen.
Lespakketten
Naast het geven van de voorlichtingen worden er verschillende lespakketten aangeboden. Deze
komen van Rutgers wpf, het kenniscentrum over seksualiteit. Lang leve de liefde, lentekriebels
en Let’s talk zijn drie pakketten die onder andere gebruikt worden. Deze pakketten zijn allemaal
specifiek voor bepaalde leeftijdsgroepen. Lang leve de liefde is bijvoorbeeld voor jongeren en
leert ze zich bewust te zijn van hun eigen opvattingen en attitudes ten aanzien van seksualiteit,
genderrollen en weerbaarheid. Lentekriebels kan daarentegen weer gebruikt worden bij kinderen
uit groep 1 tot en met 8. Dit lespakket biedt een goede basis voor relationele en seksuele vorming
welke aansluit bij kinderen van verschillende leeftijden. Op deze manier wordt ervoor gezorgd dat
kinderen en jongeren van alle leeftijden de juiste voorlichting kunnen krijgen.
Training
Voor professionals uit het onderwijs, de jeugdzorg, gezondheidszorg en kinderopvang organiseert
CSGNN trainingen. Tijdens deze trainingen wordt er aandacht besteed aan allemaal verschillende
onderwerpen die van nut kunnen zijn wanneer het om seksualiteit bij jongeren gaat. Een voorbeeld
van zo’n onderwerp is het duiden van normaal en afwijkend seksueel gedrag. Dit kan voor afgestudeerden
bij pedagogische wetenschappen of de AOLB dus zeker iets zijn om naar te kijken.
Vind jij dit nou interessant en wil je meer over de csgnn weten? Ga dan naar www.csgnn.nl
17
TEKST RIKST LOLKEMA & MAYKE BLOK

Leerkrachten aan het woord
Het geven van seksuele voorlichting op de basisschool is verplicht. De overheid vindt
seksuele gezondheid en voorliching hierover belangrijk. Duidelijk. Maar wat vinden
leerkrachten hier eigenlijk van? En hoe gaan zij hier mee om? Het bleek dat iedere leerkracht
hier op z’n eigen manier mee omgaat. Soms heel serieus en soms wat ludieker.
We lieten twee (ex-)leerkarchten van het basisonderwijs aan het woord.
Ik vind het een volstrekt normale zaak, dat er op de basisschool (in groep
8) seksuele voorlichting wordt gegeven. Dit blijkt ook al uit het feit, dat in
onze methode “Wijzer! Natuur en techniek” een aantal lessen is opgenomen
over dit onderwerp. Het gaat hier dan over bijvoorbeeld:
“Lichamelijke en geestelijke veranderingen, verliefdheid, verschillende
relaties en veilig vrijen. “
Ik heb dan ook totaal geen moeite met de verplichting om deze lessen op
de basisschool te moeten geven. Maar ook toen het nog geen verplichting
was, heb ik ieder jaar aandacht besteed over dit voor de leerlingen
toch wel spannende onderwerp.
Mijn ervaring is, dat er na een inleidend gesprekje ter voorbereiding, de
leerlingen over het algemeen heel normaal omgaan met de lessen over
seksuele opvoeding. Ik ben er van overtuigd, dat door het geven van deze lessen, de leerlingen
ook later op een gezonde manier zullen omgaan met seksualiteit.
We krijgen ook van de ouders regelmatig positieve reacties over het feit, dat we op school aandacht
besteden aan dit onderwerp.
Het werkt volgens mij ook beter om samen met meerdere kinderen van dezelfde leeftijd te spreken
over seksualiteit in de klas, dan een 2 op 1 gesprek tussen ouders en kind.
Het is juist zo, dat door de lessen op school, de kinderen ook thuis vragen gaan stellen aan hun
ouders en zo het onderwerp bespreekbaar maken.
Aizo Elgersma is leerkracht van groep 8 op een christelijke basisschool: ‘de Stiens’. We
danken Aizo Elgersma voor zijn inbreng, mening en informatie.
Het zoemde natuurlijk al een tijd rond; in groep acht krijg je seksuele
voorlichting! Yeah! Ouders waren op de hoogte, de VHS cassette met
bijbehorend filmmateriaal lag klaar en ik, de meester van groep 8, had
twee kinderen. Ik had Het dus gedaan!
Lange tijd duwde ik het thema voor mij uit, dat was een bewuste keuze.
De tweede helft van het schooljaar gingen veel methodes stof herhalen,
kwam de klad erin, duurde het kamp nog lang en zo ontstond er
ruimte voor dit boeiende hoofdstuk. Vragen over ‘Wanneer krijgen we
seksles?’ pareerde ik ondertussen met opgetrokken wenkbrauwen en
een niet-wetende blik.
18

Totdat ik op een middag, ergens in het voorjaar, losjes vroeg of ze klaar waren voor een paar
lessen over voortplanting, vrijen, seks en zo. Nou en of, zo werd mij verzekerd. Ruggen werden
gerecht, veelbetekenende blikken vlogen door het lokaal, de pennen werden neergelegd, zou
dan nu het Echte Werk beginnen? Er viel een stilte.
‘Maar’ zo vervolgde ik peinzend ‘hoe kan ik weten dat jullie er echt klaar voor zijn? Dat jullie
niet van de stoel vallen als ik zaadbal zeg?’. Geproest alom, consternatie, gelach, vies kijkende
meisjes waren het gevolg. ‘Zàààdbal’, ik liet het woord nog eens galmend door de klas vliegen
en de hilariteit was groot. Hierop stelde ik fijntjes vast dat de groep er nog niet klaar voor was.
‘Wanneer dan wel?’ vroegen de bijdehandjes. ‘Als ik dat soort woorden kan noemen zonder
dat er ook maar één van jullie een spier vertrekt’ antwoordde ik ‘..en dat ga ik testen vanaf nu,
ik begin ermee als iedereen zijn gezicht in de plooi weet te houden als ik een onderbroekwoord
gebruik’.
Aldus geschiedde. Bij het dictee gaf ik het woord penis op en ter plekke ontstond er gejoel, bij
de les aardrijkskunde sprak ik onverwacht over een zaadleider en bij het decimaal stelsel
kwam de vagina naar voren. Allemaal met groot succes: gelach, geproest en dikke pret.
Gevolgd door mijn hoofdschudden en de opmerking ‘…dan schuiven we het nog een week op’.
Dit leidde tot verhitte discussies in de gang waarbij vooral de meiden een aantal heren aansprak
op hun kinderlijk gedrag.
En zo naderde dan toch het moment dat ik mijn vinger opstak en met een rollende rrr het woord
eeeerrrectie declameerde en het muisstil bleef. ‘Ach kijk nou’ zei ik ‘zou het dan echt zo ver zijn?.
Ik keek speurend rond en fluisterde ‘vaaaagina’ en zag sommige koppies dieprood worden van
ingehouden adem maar het bleef stil. “Dan denk ik dat we vrijdag beginnen’ was mijn verlossende
opmerking.
En vrijdag begonnen we.
Wat we deden? Ik had een doos achter in de klas staan, daar konden alle vragen over seks in.
Ik had een video met een serie over pubers in de uitprobeerfase. Dat leidde tot gesprekken over
gedrag, gevoelens, normen, grenzen aangeven. “Dat zou ik nooit doen! En helemaal niet met
die eikel!’. Vanuit dit gesteggel over de relationele kant kwamen we vanzelf bij de biologie van
het geheel terecht en bleek dat aardig wat leerlingen beschikten over feitelijke informatie die
misschien hier en daar wat eenzijdig was ingekleurd (‘Hoe weet jij dat allemaal?’ werd er dan
gevraagd aan een leerling die dan blozend aangaf dat er bepaalde boekjes in de ouderlijke
slaapkamer te vinden waren).
Elke sessie eindigde met de Vragen Uit De Doos. De vragen konden anoniem ingeleverd worden
maar zoals het gaat in een groep acht; ze herkennen elkaars handschrift, elkaars papier, elkaars
belangstelling. ‘Hoe kun je het snelste neuken?’ werd direct herkend door de klas als zijnde een
vraag van leerling G en de vraag over inbrengstaafjes van tampons bleek een gecombineerde
actie te zijn van een aantal meiden om mijn parate kennis te testen inzake menstruele perikelen.
Als de videoserie was afgelopen kwam er ook een eind aan de voorlichtingslessen. De doos bleef
nog een tijdje staan en toen de oogst ook daar opdroogde wist ik dat het thema van de baan
was. Inmiddels was een fluistercircuit op gang gekomen van groep 8 naar groep 7 ‘Volgend jaar
krijg je seksuele voorlichting…’
Harry Hommes is docent op de pabo in Assen. Daarvoor was hij meester op een
basisschool in Assen. Ook Harry Hommes wordt bedankt voor de bijdrage!
19

TED TALKS
Ione Wells vindt dat men een betere aanpak nodig heeft
om sociale media te gebruiken voor sociale rechtvaardigheid.
Nadat Wells zelf het slachtoffer is geworden van
misbruik heeft zij een brief geschreven naar de dader.
Deze brief heeft zij gepubliceerd en was het begin van
haar campagne #NotGuilty. Ze vertelt hoe het delen van
haar verhaal anderen hoop geeft en dat het een krachtige
boodschap is tegen de cultuur van online shaming.
Burgerjournalist Meera Vijayann heeft in haar geboorteland
India veel te maken gehad met misbruik, dit omschrijft ze
in het begin van de video. Het feit dat dit moeilijk kan zijn
om naar te luisteren is precies waar Vijayann op doelt, het
praten over taboeonderwerpen is het begin van een verandering.
Ze gebruikt digitale media om te spreken over
haar ervaringen en roept anderen op om er ook over te
spreken.
Huishoudelijk geweld en seksueel misbruik worden vaak
gedefinieerd als vrouwenvraagstukken, maar volgens
Jackson Katz betreft dit juist mannen. Je moet niet het
slachtoffer de schuld geven, zoals nu vaak wordt gedaan,
maar focussen op de dader. Katz roept mannen en vrouwen
op om onaanvaardbaar gedrag aan te pakken en
leiders te worden van de verandering.
Voor transgenders is de puberteit een grote nachtmerrie,
dit omdat zij groeien in lichamen die niet bij hun passen.
Norman Spack zet zich daarom in voor transgenders. Spack
behandelt als één van de weinige artsen in de VS minderjarige
transgenders met hormoontherapie die de puberteit
uitstellen. Deze therapie geeft transgenders de tijd die ze
nodig hebben zodat ze uiteindelijk in het goede lichaam
terecht komen.
Jenni Chang en Lisa Dazols, een lesbisch koppel levend in
de VS, hebben hun leven kunnen leven zoals ze dat willen.
Maar hoe zit het met de rechten buiten de VS? Om dit te
achterhalen gingen zij op wereldreis op zoek naar de ‘supergays’,
LGBT mensen die iets buitengewoons doen. Zo
bezochten ze landen als India en Argentinië, en kregen ze
de verhalen van de ‘supergays’ die ze zochten.
20
TEKST MAYKE BLOK

Positieve seksuele interactie of seksuele overschrijding?
Kun jij het je nog herinneren dat je de eerste keer vlinders in je buik kreeg? Hoe was jouw eerste
zoen? Of wanneer had jij voor het eerst verkering? Bij deze vragen komen er vast een heleboel
grappige, schattige of misschien wel gênante verhalen naar boven.
Gemiddeld komen kinderen op achtjarige leeftijd steeds meer te weten over seksualiteit. Vanaf
een jaar of negen begrijpen ze zelfs dat seks niet alleen voor voorplating is, maar dat daarbij ook
gevoelens van pas komen. Zo komen kinderen stukje bij beetje steeds meer te weten over seksualiteit
en verliefdheid. We spreken dan van positieve seksuele interactie.
Toch zijn er ook kinderen die op een onprettige manier in aanraking komen met seksualiteit, soms
zelfs al op zeer jonge leeftijd. Op de vraag hoe groot deze groep is, is geen eenduidig antwoord te
geven. Misbruik vindt vaak plaats in huiselijke kring door een familielid of andere bekende, waardoor
volgens Sensoa misbruik zelden gemeld wordt door minderjarigen. Het Openbaar Ministerie
behandelt ‘slechts’ tussen de 2.050 en 2.350 zaken per jaar.
‘Het openbaar ministerie behandelt ‘slechts’
tussen de 2.050 en 2.350 zaken per jaar.’
Movisie, een Nederlandse organisatie die zich inzet voor participatie en onafhankelijkheid van
burgers, maakt liever gebruik van de term seksuele overschrijving. Deze term omvat namelijk alle
vormen van seksueel ongewenste handelingen. Zo gaat seksuele grensoverschrijding niet alleen
over misbruik door een volwassene bij een minderjarige, maar ook over uit de hand gelopen experimenteer
gedrag van jongeren.
Tegenwoordig is er meer inzicht in specifieke groepen. Zo weten we nu dat ook mannen en jongens
slachtoffer kunnen worden, dat mensen met een verstandelijke beperking een verhoogd
risico hebben om misbruikt te worden en dat seksuele overschrijding ook voorkomt in religieuze
gemeenschappen en zelfs in de jeugdzorg. Door de komst van sociale media zijn er ook andere
vormen van seksuele overschrijding bijgekomen, waaronder Loverboys die kinderen benaderen
via het internet. Hoe ervaart deze groep, waarvan we niet precies kunnen zeggen hoe groot die
is, onwenselijke seksualiteit?
TEKST MAAIKE GREDANUS
Vaak gaat misbruik kinderen niet in de koude
kleren zitten, omdat het vertrouwen van de kinderen
is geschaad door een bekende of door
iemand ze vertrouwden. Wat voor gevolgen dit
precies heeft is afhankelijk van de leeftijd waarop
de seksuele overschrijding plaats vindt.
Zo zijn de signalen bij kleuters; verlatingsangst,
prikkelbaarheid en terugval in de ontwikkeling.
Er zijn bijvoorbeeld kleuters die weer beginnen
te duimen. Oudere kinderen en Jongeren reageren
weer anders. Zo is het mogelijk dat zij
zich volledig afsluiten van de buitenwereld.
Op volwassenheid leeftijd kunnen misbruikte kinderen
nog steeds last hebben van deze negatieve
ervaring. Van posttraumatische stressstoornis
tot verslavingsproblemen, maar ook persoonlijkheidsstoornissen
komen voor. Veel slachtoffers
hebben moeite om hun eigen koers te varen en
hun grenzen aan te geven. Dit resulteert er vaak
in dat deze kinderen op latere leeftijd weer in
aanraking komen met situaties tegen wil en zin.
Veel slachtoffers hebben moeite om hun eigen
koers te varen en hun grenzen aan te
geven.
21

Nu we weten welke groepen in aanraking komen met seksuele overschrijding en we weten wat
de gevolgen kunnen zijn, zijn we benieuwd naar de plegers. Wie zijn nou de daders van seksueel
misbruik? Vaak wordt er gedacht dat misbruik gepleegd wordt door volwassen mannen bij minderjarigen.
Dit beeld is ook wat de media ons geeft en doordat dit grote leeftijdsverschil indruk op ons
maakt blijven deze verhalen hangen.
Niets is minder waar; zo moeten we er ook rekening mee houden dat seksueel geweld ook tussen
minderjarigen plaatsvindt. Namelijk een kwart van de plegers van seksueel geweld tegen kinderen
is zelf ook minderjarig. Overwegend zijn dit jongens die leeftijdsgenoten verkrachten en aanraden.
Het is ook niet alleen het mannelijke geslacht dat seksueel geweld aandoet. Er zijn ook vrouwen die
seksueel misbruik plegen. In twee procent van alle bekende gevallen gaat het om een vrouwelijke
pleger. Echter is niet bekend of het in deze gevallen om de moeder gaat (Rapport op goede grond
van Nationaal Rapporteur).
Wil je verder lezen over seksuele overschrijding? Wil je weten waarom minderjarigen over gaan tot
misbruik of ben je benieuwd naar de signalen van kindermisbruik? Klik dan hier!
Als je het interessant vindt om een persoonlijk verhaal over dit onderwerp
te horen, kun je naar de documentaire ‘Mama, ik moet je iets vertellen...’
kijken. Deze documentaire is gemaakt door Linda Tijssen . Zij is vroeger
seksueel misbruikt en praat hier na 20 jaar eindelijk met haar familie over.
Klik hieronder om naar de documentaire te gaan.
22

Kruiswoordpuzzel
Voor de speurneuzen onder jullie hebben wij weer een nieuw onderdeel in onze bijlage. Deze keer
kun je een prijs winnen met het maken van de onderstaande kruiswoordpuzzel. De antwoorden kun
je overal in het OM vinden, zoek dus goed! Je kunt dit keer hele leuke boeken winnen, die je zeker
wilt hebben. Het uiteindelijke antwoord kun je vinden door de letters in de gekleurde vakjes, in de
volgorde van de bijbehorende nummers te zetten. Heb je het antwoord dan gevonden? Mail deze
voor 23 oktober naar redaccie@odiom.nl. Succes!
1.
14. 2.
11. 3. 6.
8.
15.
2. 12. 10.
11.
9.
9. 10.
5. 13.
4. 7. 12. 3.
13. 7.
4. 1.
8. 5.
6.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
1. 60% van de … geniet van seks (7)
2. Land dat als eerste toestond dat homoseksuelen mochten trouwen (9)
3. Het gevolg van de seksuele revolutie was dat seks steeds meer werd beschouwd als ... (12)
4. Thema van Prominent in de Tent 2017 (13)
5. Voornaam van LustrumCie voorzitter (5)
6. Signaal van misbruik bij kleuters (15)
7. Plaats waar Mart en Mirjam elkaar hebben ontmoet (3)
8. Term voor seksueel contact via het internet (9)
9. Naam van de campagne van misbruikslachtoffer Ione Wells (9)
10. Ander woord voor ‘seksuele driften’ (6)
11. Naam van de stad waar Maaike (uit de redactie)nu studeert (9)
12. 30% van de content op internet is … (5)
13. Naam voor iemand die in de jaren 50 moest trouwen vanwege een ongeplande
zwangerschap (6)
14. In de jaren 50 was seksualiteit het … van de adolescentie (8)
15. CSGNN is een … (9)
23

EEN WEEK UIT HET LEVEN VAN EEN ALUMNA
Info
Jessica Boer
Werkt sinds 2012 bij Koninklijke Kentalis en sinds 2015 als gedragsdeskundige/
trajectbegeleider bij Aanmeldpunt Onderwijs regio Noord.
Studeerde pedagogische wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen
Tijdlijn
Jessica Boer
Maandag
Aan het begin van het schooljaar zijn er weer veel
nieuwe dossiers en aanvragen binnengekomen.
Vandaag staat in het teken van het opstarten
van de aanvragen en contact leggen met de
betrokkenen. Op kantoor maak ik een begin met
ongeveer 10 nieuwe dossiers door de documenten
te screenen en een inschatting te maken van
welke informatie nog nodig is. Voor een aanvraag
zijn o.a. logopedische, psychologische en
onderwijskundige gegevens nodig en moet behandeling
onvoldoende groei hebben laten zien.
Mijn dossiers zijn verspreid over de gehele regio;
Friesland, Drenthe, Groningen
en Overijssel. Ik heb contact met
ouders, leerkrachten en intern
begeleiders. Ook heb ik contact
met een ambulant begeleider
voor een warme overdracht nu
het arrangement is toegekend.
Jessica Boer
Woensdag
Vandaag heb ik een afspraak staan op een
school. Tijdens een afspraak voer ik een observatie
uit in de klas, heb ik een gesprekje met
de leerling en een gesprek met ouders, school
(leerkracht en/of intern begeleider) en eventuele
overige betrokkenen (zoals de behandelend
logopedist). Tijdens een gesprekje met de leerling
maak ik gebruik van de materialen op de
foto; aan het eind is het papier vaak een kleurrijk
geheel! Het in kaart brengen van de onderwijsbehoeften
van de leerling en de ondersteuningsbehoeften
van school staan bij het gesprek met
ouders en school centraal om uiteindelijk tot een
aanvraag van een onderwijsarrangement
te komen.
Na het schoolbezoek gebruik
ik mijn tijd om de vergadering
van de volgende
dag voor te bereiden.
Jessica Boer
Dinsdag
Na een eerste screening van meerdere dossiers,
duik ik vandaag dieper in één dossier, maak ik met
de dossiergegevens een begin met mijn uiteindelijke
rapportage en heb ik telefonisch contact met
de intern begeleider van deze leerling. We maken
een afspraak voor een observatie en gesprek op
school. De gehele middag heb ik telefoondienst.
Dit houdt in dat er met mij als inhoudsdeskundige
doorverbonden wordt op het moment dat er uit de
regio een eventuele aanvraag voor een arrangement
of vraag om mee te denken binnenkomt. Ik
heb contact met een ouder, een intern begeleider,
interne collega’s en overige professionals rondom
Deventer, Almelo, Veendam, Emmen en Drachten.
Hieruit volgt één aanvraag voor een onderwijsarrangement.
Voor de overige
vragen denk ik mee welke acties
nodig zijn om een arrangement
aan te kunnen vragen, zet ik door
naar andere afdelingen of organisaties
of maak ik een terugbelafspraak.
Jessica Boer
Donderdag
In de ochtend heb ik vergadering in Zwolle. Het
eerste gedeelte is samen met de dienst Ambulante
begeleiding gepland. Na toekenning van een
licht of medium arrangement wordt de begeleiding
door deze afdeling uitgevoerd. Het overleg is
gericht op het nog meer afstemmen van elkaars
werkwijze, meer inzicht bieden in de verschillende
processen en casusbesprekingen. Het tweede
gedeelte is het multidisciplinaire overleg met mijn
team. We bekijken elkaars dossiers voordat het
arrangement ter beoordeling wordt ingediend bij
de Commissie van Onderzoek. Ook gebruiken we
dit overleg om met elkaar mee te denken voorafgaand
een schoolbezoek. In de middag heb ik
een afspraak op het Audiologisch Centrum van
Kentalis. Hier zijn onderzoeken uitgevoerd en samen
met ouders sluit ik aan bij het adviesgesprek om de
resultaten te horen.
24

ODIOM stellen
Patrick Holtkamp en Sara Jonker
Het begon allemaal op een grauwe dinsdagavond tijdens een
ODIOM-borrel. Bij een koppelpoging van Maaike en Patrick tussen
Thijs en Sara besloot Patrick er zelf met de buit vandoor te gaan.
Hoe de preciese ontmoeting is gegaan, is door de vele biertjes en
wijntjes een eeuwige discussie geworden. Vooral wie het initiatief
heeft genomen, brengt altijd een discussie op gang. Zoals nu tijdens
het schrijven van dit stukje!
Na een aantal leuke dates is het vonkje bij ons overgeslagen. Nu zijn
we al meer dan vier maanden een officieel ODIOM-koppel. Dat we
elkaar hebben ontmoet via de studievereniging vinden we allebei
vooral leuk. Aangezien Sara nogal verslaafd was aan Tinder, is het
ook erg bijzonder dat we elkaar niet op die manier hebben ontmoet.
Het leuke aan een ODIOM-relatie is dat je samen bepaalde interesses
hebt en vanaf de eerste date kunt praten over die interesses en
gemeenschappelijke kennissen en vrienden. Wel doen we allebei
een andere studie (AOLB en PW) en daarom hebben we wel echt
onze eigen studiegenoten en vakken. Misschien is hierdoor
de invloed van ODIOM op onze relatie niet heel groot.
Mart en Mirjam’s love story
Lieve lezer,
Mart had na het behalen van zijn VWO-diploma zijn studiekeuze mede gebaseerd op de hoeveelheid
vrouwen binnen de studie. Zijn keuze was dan ook al gauw gevallen op de studie Pedagogische
Wetenschappen in Groningen. Tijdens het introductiekamp van ODIOM op 4 t/m 6 september
2013 werd zijn oog al gauw getrokken door een brunette met soepele heupjes. Mirjam stond
tijdens de bonte avond op zaterdag namelijk 100 mensen de chachacha te leren. Voor Mirjam
was dit een eitje, maar dit bleek echter niet voor iedereen het geval te zijn. De van nature wat stijf
ogende Mart had duidelijk moeite de pasjes van Mirjam na te doen. Toch deed hij heel erg zijn best
zich enigszins voor Mirjam uit te sloven. Mirjam had hier echter geen oog voor, aangezien zij met de
rug naar de zaal de pasjes voor stond te doen.
In discotheek Fox te Stadskanaal (of all places) raakten
de twee aan de klets en vlogen de eerste vonken
van het tweetal af. Na het introductiekamp wilde
Mart graag Mirjam Facebook stalken, maar helaas
was hij haar achternaam vergeten. De roostermaker
van de Rijksuniversiteit hielp Mart een handje, want de
twee werden namelijk ingedeeld in hetzelfde mentorgroepje.
Zo kon Mart via Blackboard de achternaam
van Mirjam opzoeken. Nadat de twee Facebookvrienden
waren geworden en nadat ze wat gechat hadden,
begon het echte daten. Na een paar succesvolle
dates bracht het tweetal naar buiten dat ze officieel
een relatie hadden. En ze leefden nog lang en gelukkig.
25

De kinderen van groep
7, moesten naar de
schoolarts. Vraagt één
van de kleuters aan
een jongen uit deze
groep: “Moet jij ook
naar de veearts?”
Het konijn van één van
de leerlingen van
groep 1/2 is gisteren
dood gegaan. Hij krijgt
meteen de vraag: “Ga
je hem begraven of
creperen?”
De juf vraag: “Waarm ben
je te laat?”De leerling
antwoordt: “Mijn moeder
moest nog poepen.”
Een meisje (groep 1)
vraagt aan de juf:
“Wanneer ben ik jarig?”
De juf antwoordt”Ïn
mei”. Een paar dagen
later vraagt ze ter
bevestiging aan de juf:
“Ik ben toch in jou jarig
he?”
De juf is met een
jongetje uit de
kleuterklas de vingers
aan het benoemen. Juf
vraag: “Hoe heet deze
vinger?” (en wijst de
middelvinger aan ) Het
jongetje zegt: “Fuck you!”