Zorggids Antwerpen 2017-2018

INSULINETHERAPIE
REDACTIONEEL
Insulinetherapie is de behandeling
van mensen die lijden aan diabetes
door hen extra insuline toe te dienen.
Bij patiënten met diabetes type 1
maakt het lichaam zeer weinig tot
geen insuline aan, en is het noodzakelijk
in alle voor het lichaam
noodzakelijke insuline te voorzien
uit externe bron. Bij patiënten met
diabetes type 2 is de werkzaamheid
van de door het lichaam aangemaakte
insuline verminderd, en
wanneer deze werking zodanig
verminderd is dat andere medicijnen
niet voldoende helpen moet
ook bij hen extra insuline uit externe
bron toegediend worden.
Insulinetherapie is geen geneesmiddel
in die zin dat ze niet leidt tot
genezing. In principe zal een diabetes-patiënt
de rest van zijn leven afhankelijk
zijn van deze therapie.
DOEL
Het pancreas (alvleesklier) van
iemand zonder diabetes geeft
voortdurend, dag en nacht, kleine
hoeveelheden insuline af aan de
bloedsomloop. Daarnaast wordt
er tijdens en na een maaltijd een
grotere hoeveelheid insuline (ook
wel bolus genoemd) geproduceerd
om de glucose van het
voedsel te verwerken. Het doel
van insulinetherapie is om deze
natuurlijke insulinehuishouding zo
goed mogelijk na te bootsen.
WIJZE VAN TOEDIENING
In tegenstelling tot andere bloedsuiker
regulerende middelen kan insuline
niet oraal worden toegediend
omdat het in het maag-darm kanaal
wordt afgebroken voordat het in
het bloed kan worden opgenomen.
Insuline kan op verschillende manieren
toegediend worden, direct
in het bloed (intraveneus) of, meer
gebruikelijk, door een onderhuidse
(subcutane) injectie.
TOEDIENEN VAN INSULINE KAN
DOOR:
• een “gewoon” infuus.
• injecties met een insulinepen,
• een insulinepomp,
ANDERS:
• een inhaler (inhaleerbare insuline)
De meest gebruikte toedieningsvormen
zijn injecties en de insulinepomp.
Een intraveneus infuus
wordt alleen gebruikt in een ziekenhuissetting
bij noodgevallen
(bijvoorbeeld in het geval van ketoacidose).
INJECTIES
Insulineinjecties worden in het algemeen
door de patiënt zelf uitgevoerd
met behulp van een injectiepen.
Hiervoor wordt door de
behandelaar, in samenspraak met
de patiënt, een schema opgesteld
(ook wel “regime” genoemd). In
dit schema wordt vastgelegd welke
soorten insuline gebruikt worden
en wanneer deze toegediend
dienen te worden.
Het doel is om de insulineafgifte
van een gezond pancreas zo goed
mogelijk na te bootsen maar de
patiënt ook zo veel mogelijk flexibiliteit
te geven. Om dit te bereiken
wordt er vrijwel altijd gebruikgemaakt
van een combinatie van
langwerkende of middellang werkende
insulines en kortwerkende
of ultrakort werkende insulines.
De (middel)langwerkende soort
wordt 1 of 2 keer per etmaal toegediend
en dient om de basale,
continue insulineafgifte van het
pancreas na te bootsen. De (ultra)
kortwerkende soort wordt meerdere
keren per dag toegediend,
meestal vlak voor een maaltijd,
om de verhoogde insulineafgifte
van het pancreas tijdens en na de
maaltijd na te bootsen.
INSULINEPOMP
Een insulinepomp zorgt ervoor
dat er voortdurend insuline wordt
toegediend. Deze methode wordt
vooral gebruikt bij patiënten bij
wie het gebruik van injecties
geen goede resultaten oplevert,
bij patiënten voor wie het (zelf)
toedienen van injecties problematisch
is (zoals kleine kinderen) en
bij zwangere vrouwen. Naast de
voortdurende toediening van basale
insuline zorgt een pomp ook
voor verhoogde afgifte tijdens de
maaltijd. Dit laatste gebeurt echter
niet automatisch maar in opdracht
van de drager.
In uitzonderlijke gevallen kan een
insulinepomp in het lichaam geplaatst
worden.
INHALER
Inhaleerbare insuline is een poedervormige
insuline die na inhalatie
in de longen terechtkomt
en via de longen naar de bloedsomloop
wordt getransporteerd.
Geïnhaleerde insuline heeft dezelfde
werking als geïnjecteerde
(kortwerkende) insuline en dient
gebruikt te worden in combinatie
met een langwerkende insuline.
In 2005 en 2006 werd er in Engeland
en in de VS inhaleerbare
insuline op de markt gebracht. Dit
bleek echter geen succes en de
ontwikkeling en productie van inhaleerbare
insuline is in 2008 vrijwel
helemaal gestopt.
SOORTEN
Medicinale insuline bestaat uit een
speciale samenstelling van insuline
en andere, aanvullende, stoffen.
Deze aanvullende stoffen vertragen
de absorptie van de insuline
in het lichaam of versnellen deze
juist. De werkzame insuline zelf is
(tegenwoordig) meestal een speciale
variatie van natuurlijke menselijke
insuline die insuline-analoog
wordt genoemd. Ook deze insuline-analogen
hebben tot doel de
werkingssnelheid en werkingsduur
van de insuline te veranderen.
De keuze van een combinatie van
insulines (een snelwerkende en een
langwerkende) en de tijdstippen
waarop deze toegediend worden
is erop gericht de natuurlijke insuline-afgifte
van een gezond pancreas
zo dicht mogelijk te benaderen
en de patiënt tegelijkertijd zo veel
mogelijk comfort te bieden.
(Middel)langwerkende insuline
wordt gebruikt om de basale insuline-afgifte
van een gezond pancreas
na te bootsen. Snel- en kortwerkende
insuline dient om de
verhoogde insuline-afgifte tijdens
en na de maaltijd na te bootsen.
Dit wordt een bolus genoemd.
ZORGGIDS ANTWERPEN | 119
Zorggids Antwerpen 2018 OK.indd 119 26/10/17 14:18