Roots editie 4 - april 2018

MIDDEN IN DE NATUUR
APRIL 2018 € 5,49
WANDELEN
12 ONGEWONE
WANDELPADEN
PULSVISSEN
Onschuldig of
schadelijk?
DOORZICHTIGE DIEREN
geven zich bloot
NA DE STORM
Sint Maarten na
orkaan Irma
ONGRIJPBARE
ROVERS
WEZELS & HERMELIJNEN

Fazantenbalts
Elk voorjaar bakent de fraai
gekleurde fazantenhaan zijn
territorium af. Hij verdedigt
dit fel, met klapperende
vleugels en een luid toeterend
geluid, meestal in
de vroege ochtend en late
namiddag. Afhankelijk van de
populatie verzamelt de haan
een harem met meerdere
hennen om zich heen. De hen
maakt daarna een eenvoudig
nest in hoog gras of ruige
begroeiing, waarin ze
10 tot 14 egaal olijfbruine tot
groenblauwe eieren legt. Na
24 dagen broeden komen de
kuikens uit. Ze lopen direct
rond en eten voornamelijk
kleine insecten. Na acht
weken zijn ze zelfstandig en
na een jaar geslachtsrijp. In
hun eerste herfst krijgen ze
het volwassen verenkleed.
De populatie fazanten is
redelijk stabiel. De dieren
hebben een grote voorkeur
voor open (gras)landen
en akkers met ruigtes, en
dan vooral gebieden met
voldoende reliëf (duinen).
TEKST PAUL BÖHRE
FOTO MONIQUE ACHTERBERG
Filmtip
Bekijk en beluister
een roepende fazant
op rootsmagazine.nl
onder Video.
2 APRIL

WWW. MAG.NL 3

Inspiratiebron
Voor deze editie mocht ik een interview doen met Pierre-Yves
Cousteau, zoon van de bekende natuurbeschermer en duiker
Jacques Cousteau. Ik trof hem op een conventie over zeegras
op Formentera, het kleinste bewoonde eiland van de Balearen,
waar hij spreker was. Ik was blij hem te vertellen dat ik mijn
carrière aan zijn vader te danken had. Ik kom namelijk uit een
niet erg bemiddeld gezin waar elke cent omgedraaid moest
worden. Onze vakanties vierden we steevast op een camping
in Nederland en het buitenland leek onbereikbaar. Daarom
zat ik altijd aan de beeldbuis gekluisterd wanneer er een
documentaire van Cousteau op televisie te zien was. Die
exotische natuurbeelden onder water gaven mij een doorkijk
naar een andere wereld die ik dolgraag wilde ontdekken.
Soms gebeurt er iets in je leven waardoor je ineens weet wat je
doel gaat zijn. Het gebeurde bij mij in een weekend, ik was toen
een jaar of tien. Van school had ik de opdracht gekregen een
opstel te schrijven en ik had bedacht dat ik een verslag ging
maken over een documentaire van Cousteau die ik had gezien.
Ik ging zitten en de woorden vloeiden als vanzelf uit mijn pen.
Het was een gevoel dat alles wat ik geleerd en gelezen had nu
eindelijk samenvielen in één verslag. Ik was dan ook benieuwd
naar het cijfer dat ik ervoor zou krijgen. Helaas kreeg ik het
papier een aantal dagen later op mijn bureau gesmeten, met
een dikke onvoldoende erboven. Als reden kreeg ik dat ik het
vast en zeker ergens uit overgeschreven moest hebben. In
eerste instantie was ik van slag, maar al heel snel kreeg het
gevoel de overhand dat het dan wel een erg goed opstel moest
zijn geweest. “En dus”, vertelde ik Pierre-Yves, “was jouw vader
voor mij de inspiratiebron voor wat ik wilde worden: journalist!”
Pierre-Yves keek me dankbaar aan en zei zachtjes: “Ja, ik
begrijp wat je bedoelt; hij was ook mijn inspiratiebron.”
48
Op zoek naar mysterieuze rovertjes
Fanny Glazenburg, hoofdredacteur
fanny.glazenburg@newskoolmedia.nl
facebook.com/rootsmag
twitter.com/rootsnl
instagram.com/rootsnl
Roots is ook beschikbaar via Blendle.nl
Volg de laatste
ontwikkelingen van
het Roots Natuurpad
op Facebook
@RootsNatuurpad.
60
Pleisteren in Zeeuws-Vlaanderen

Sint Maarten na de storm 44
inhoud
- April -
Transparante trucjes
66
Foto’s van lezers
54
Beleven & ontdekken
06 Natuur in april
38 Wandelen in een krijtgroeve
44 Sint Maarten na
orkaan Irma
60 Pleisterplaats
Paviljoen ’t Schor
84 12 aparte wandelpaden
94 Sterren kijken met Govert
Schilling
Flora & fauna
24 Wat een vraag:
hebben planten ontlasting?
28 Dieren & hun kroost
42 Frans & flora:
gevlekte aronskelk
48 Speuren naar ongrijpbare
wezels & hermelijnen
66 Doorzichtige beestjes
52 Kwestie: pulsvissen
80 Zeegras bij Formentera
Fotografie
54 Lezersfoto’s: thema
‘In het midden’
90 Winnaar in beeld
Columns
15 Boswachter André Donker
37 Roots’ Natuurnotities
97 Boerin uit liefde
Elke maand
14 Agenda met natuur-uitjes
23 Shopping
36 Jaarabonnement op Roots
+ Vogelmagazine
65 Post
92 Roots recenseert
98 Colofon & lezersservice
99 Volgende maand
100 Te koop in de Roots-shop
Naar buiten
16 Lentewandeling door
het Hart van Drenthe
( + routekaart)
76 Natuurommetje door de
Purmer & het Purmerbos
Dierenouders & hun kroost
28
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO EDWIN GIESBERS
WWW. MAG.NL 5

ouders en hun kroost
DE JEUGD VAN
ZSSD/MINDEN
Naar het schijnt gaan mensenkinderen pas na de geboorte van hún eerste kind steeds sterker
op hun ouders lijken. Maar dan hebben we het over karakter en gedrag. In de dierenwereld
is dat anders; daar lijken de meeste kinderen sowieso sprekend op hun ouders, in alle opzichten.
Kijk maar naar deze vertederende plaatjes van dierenouders en hun kroost.

waterpret • Nijlpaarden
brengen het grootste deel van
hun leven door in het water. Ook
de jongen worden daar geboren,
na een draagtijd van 8 maanden.
Bij de geboorte weegt het jong
zo’n 40 kilo. Moeder brengt circa
1.500 kilo op de schaal.
TEGENWOORDIG
WWW. MAG.NL 29

xxxxx sint-pietersberg Xxxxxxxxxx
De groeve is het gevolg van
decennialange kalksteenwinning.
ISTOCK
Veldparelmoervlinder
Vanaf het uitzichtpunt daal je met
de trap af tot in de groeve.
Mergellandschapen zorgen dat bomen
geen kans krijgen groot te groeien.

Oehoe
ISTOCK
Kuieren
- DOOR HET KRIJT -
Vlak bij het centrum van Maastricht ligt een uniek natuurgebied:
de Sint-Pietersberg, een van de warmste plekjes van Nederland.
Roots beleefde een tijdreis dankzij een wandelroute dwars door
de kalksteengroeve. Waar eens mosasaurussen de zee
domineerden, loop je nu door een fascinerend landschap.
TEKST DAPHNE DOEMGES-ENGELEN FOTO’S DAPHNE DOEMGES-ENGELEN E.A.
WIKI
Boswachter José Hermens staat te wachten
bij de parkeerplaats op de Sint-Pietersberg
aan de voet van Fort Sint Pieter, klaar om
de route van zo’n zeven enhalve kilometer
te wandelen. Direct de eerste meters merk
je al dat je in Zuid-Limburg bent, de weg
loopt steil omhoog. Vervolgens lopen we
over een plateau met heischrale graslanden
en biologische fauna- akkers naar
de Luikerweg. Het eerste wauw-moment
laat niet lang op zich wachten: vanaf het
platform hebben we een spectaculair
uitzicht op de kalksteengroeve, die je
vervolgens via een trap kunt betreden.
“Je beleeft eigenlijk een tijdreis”, vertelt
Hermens. “Je daalt miljoenen jaren af,
naar een plek waar de fossielen van de
mosasaurussen Carlo, Lars en Bèr zijn
De mosasaurus uit de Krijtzee die
op deze plek is gevonden, kun je nu
in het Natuurhistorisch Museum in
Maastricht bewonderen.
gevonden.” Mosasaurussen waren sauriërs
die 65 tot 71 miljoen jaar geleden leefden
in de ondiepe tropische zee die destijds, in
het krijttijdperk, het huidige gebied rond
Maastricht bedekte.
On-Nederlandse natuur
Als je vanuit het platform de trap afloopt,
ga je onder aan de trap door een stuk
mergel gangen stelsel de groeve in. Het
water is on-Nederlands blauw, het doet
denken aan een Oostenrijks bergmeer.
Alleen zijn hier geen alpenweiden,
maar worden de meertjes omgeven
door kalksteen.
In de verte zien we een graaf machine
happen mergel wegschrapen. Een beeld
dat snel zal verdwijnen. De ENCI (Eerste
Nederlandse Cement Industrie), die hier
al sinds jaar en dag mergel wint, stopt
daar vanaf juli 2018 mee. Er wordt dan
tot 2020 nog gewerkt aan de inrichting
van de groeve. Natuurmonumenten krijgt
>
WWW. MAG.NL 39

doorzichtige Dieren
Camouflage is de kunst om weg te vallen
tegen elke achtergrond. Sommige dieren nemen dat
erg letterlijk – je kunt namelijk dwars door
ze heenkijken. We nemen een (door)kijkje in de
wereld van dieren die zich helemaal blootgeven.
TEKST KIM VEENMAN
e natuur kent nogal wat camouflagetechnieken.
Dieren of planten nemen bijvoorbeeld
de vorm, kleur of zelfs geur aan van andere, gevaarlijker
soorten (zoals zweefvliegen die wespen imiteren)
of onschuldige objecten (wandelende takken),
hebben ingenieuze schutkleuren waardoor ze amper
van hun omgeving te onderscheiden zijn (berkenspanner
en tal van andere vlinders) of hebben juist
opvallende kleurpatronen waardoor hun contouren
vervagen ( zebra’s). Maar er is een camouflagetechniek
die je zó onzichtbaar maakt, dat je in vrijwel elke
achtergrond verdwijnt: transparantie. Eigenlijk is
het heel simpel: wie doorzichtig is, valt nergens op.
Niet tussen de bladeren, niet in het water en zelfs
niet in de lucht. Op deze manier is onzichtbaarheid
een strategie van dieren om zich te verstoppen
voor roofdieren.
Nu hebben verschillende diersoorten deze strategie
ontwikkeld, maar hoe en waar in de evolutie deze
transparantie bij elke diersoort precies is ontstaan,
is voor wetenschappers vaak nog onduidelijk. Hoe
dan ook, ze zijn en blijven prachtig.
66 APRIL

ISTOCK
De glasvleugelvlinder is een
vliegend mozaïekkunstwerkje.
Het weefsel tussen haar
vleugels is namelijk gemaakt
van een transparant materiaal.
Deze vleugels hebben een
hoge opaciteit, wat betekent
dat de mate van licht die het
materiaal doorlaat erg hoog
is, en bij deze vlinder komt
dat door het ontbreken van
pigment. Wat gek is, want
juist in de vlinderwereld draait
het vaak om zoveel mogelijk
op te vallen, om zo te communiceren
of roofdieren af te
schrikken. Die wilde kleuren
bij vlinders komen door
minuscule schubben op
de vleugels. Die ontbreken
op de vleugels van deze
vlindersoort grotendeels.
De vleugels reflecteren zo
weinig licht dat je zelfs
de kleinste verdwaalde
twinkeling niet ziet. Dit komt
door de speciale chaotische
nanoschaalstructuur van
de vleugels, die ervoor zorgt
dat er vrijwel geen reflectie
optreedt. Wetenschappers
willen dit effect dolgraag
nabootsen voor niet-verblindende
schermen voor computers
en smartphones.
Waar deze fantastische
vlinders vliegen? In Midden-
Amerika. Al is de kans groot
dat áls je hem tegenkomt, je
er dwars doorheen kijkt.
WWW. MAG.NL 67