De krant van morgen

De Krant va n Morgen

Kees Haak
De Kra nt van Morgen
met een woord vooraf van
Fredrik W.Sijthoff
Amsterdam 2009

De Krant van Morgen is het ochtendgebed van de moderne mens
vrij naar Hegel

VO O RWO O R D
IN MIJN ACTIEVE KRANTENLEVEN is het altijd mijn intentie geweest om contact
te hebben met lezers, met burgers. Dat was in mijn visie een voorname taak van
de Haagsche Courant. En ook vandaag nog heeft de journalistiek de belangrijke
opdracht om de interesse van de lezers, en daarmee hun welzijn, te stimuleren;
wellicht meer dan ooit.
Ik mag dan nu wat ouder zijn, maar ik voel mij nog steeds zeer betrokken
bij het wel en wee van de dagbladpers in Nederland. Wat ik in Nederland en internationaal
zie gebeuren, baart mij zorgen. Dagbladen maken zware tijden
door. Dat maakt de uitdaging waar ze voor staan echter des te groter.
VOOR HET ONDERHOUDEN van een inhoudelijke dialoog met de maatschappij
is het dagblad juist in deze tijd van onschatbare waarde. Het geschreven
woord in de krant is van beslissende betekenis in het denken van de mens. Het levert
gespreksstof op in gezinnen en huishoudens, op het werk, in het onderwijs,
kortom, in de gehele maatschappij. De krant leidt tot bezinning en reflectie.
Hoofdredacties hebben de sleutel in handen om dat ook in de toekomst zo te laten
zijn. De krant zal haar functie in de maatschappij niet verliezen als zij die
sleutel goed gebruikt. Juist omdat de maatschappij steeds sneller verandert en
ingewikkelder wordt, is dat van het grootste belang. Landelijk, maar zeker ook
plaatselijk, dient de krant haar rol als bindende factor te blijven vervullen. Men
voelt zich immers pas thuis als men de omgeving kent. Daartoe zullen de journalisten
van kranten verslag moeten doen van wat in de samenleving gebeurt.
5

Mensen aan het woord laten, naar hun mening vragen, aanwezig zijn in politiek,
kunst wetenschap, onderwijs, in de gehele maatschappij.
VANZELFSPREKEND IS HET evenzeer van belang om de krant toegankelijk te
maken voor jongeren, zonder de oudere lezer af te schrikken. Het maken van een
compacte krant kan een oplossing betekenen, mits daardoor redactionele ruimte
ontstaat voor wat er in de maatschappij speelt. Het idee dat jongeren slechts een
krant willen lezen die sterk gepopulariseerd is, zie ik als een doemscenario, dat
geen recht doet aan wat de huidige en komende generatie jongeren van dagbladuitgevers
en journalisten verwacht. Op (verdere) vervlakking zit niemand te
wachten, zeker ook jongeren niet. Popularisering is geen panacee om het dalende
aantal abonnees een halt toe te roepen. Een aanmerkelijk beter perspectief
biedt investeren in functiebehoud van de krant. Zorg ervoor dat de inhoud van de
krant onmisbaar is voor jongeren en ouderen. Dat mensen naar de krant grijpen
wanneer men echt wil weten hoe het zit, bewijzen juist de problemen en nieuwsontwikkelingen
van deze tijd. Het nieuws over de kredietcrisis en de Amerikaanse
presidentverkiezing zijn twee voorbeelden van deze stelling.
NAAR MIJN MENING kan een democratische samenleving alleen functioneren
als de nieuwsvoorziening zo objectief mogelijk is, terzake kundig en voorzien
van een duiding. De democratie leeft en begint bij mensen in hun eigen omgeving
en in de plaatselijke politiek. Daarvoor zijn journalisten nodig die ter plekke zijn
en in staat hun waarnemingen te analyseren, hun informatie te schiften en bondig
samen te vatten. Diezelfde journalisten moeten de achtergronden van de ontwikkelingen
kennen en min of meer zelfstandig kunnen oordelen over wat zich
elke dag weer voor hun ogen afspeelt. Ook het kunst- en sportleven van stad en
6

egio heeft een kritisch, maar gastvrij podium nodig. Datzelfde geldt voor de
vormgeving van de stad in architectuur en planologie.
HET IS MIJN OVERTUIGING dat de regionale krant en de stadskrant hun kans
moeten pakken. In een stedelijke omgeving waar alom gebrek is aan samenhang,
maar waar burgers wel voortdurend op zoek zijn naar die samenhang,
moet dat kunnen. Zo’n krant is een product met een democratische forumfunctie
en is belangrijk voor het stedelijk geheugen en de identiteit van burgers. De
krant moet daarom niet alleen willen overleven, maar zich in vele opzichten vernieuwen
en verbreden. De krant van morgen blijft de spiegel van de snel veranderende
maatschappij, een podium waarop deskundige journalisten belangrijke
feiten en gebeurtenissen in verschillende perspectieven plaatsen, lezers diverse
gezichtspunten voorleggen en hun een verscheidenheid aan meningen aanreiken.
DAGBLADEN, LANDELIJKE EN REGIONALE, HEBBEN TOEKOMST. Kranten zijn in
mijn overtuiging ook morgen het beste in staat om de zo belangrijke brugfunctie
tussen mensen en de omgeving waar zij wonen te blijven vervullen, een brugfunctie
tussen de verschillende bevolkingsgroepen in land, stad en regio. Kranten
dienen daarvoor de benodigde gespreksstof aan te leveren, dag na dag.
IK HOOP DAT de bevindingen en interviews die Kees Haak in dit boekje optekende
hieraan een bijdrage leveren. Opdat krantenmakers in de breedste zin
van het woord er hun voordeel mee doen en, net als ik, blijven geloven in en werken
aan een toekomst voor geschreven en gedrukte dagbladen. Tevens beveel ik
dit geschrift van harte aan bij de leden van de door minister Plasterk ingestelde
Commissie Innovatie Pers. Ik sluit dit voorwoord graag af met wat er op de titelpagina
van dit boekje staat: De Krant van Morgen.
1 maart 2009, Fredrik W. Sijthoff
7

Is er morgen nog een geschreven en gedrukte krant?
Valt er morgen nog een geschreven en gedrukte krant in de brievenbus? Of
is de toekomst van onze nieuwsvoorziening louter aan bloggers en surfers?
De vraag stellen is haar beantwoorden. Toch is dat volgens filosoof Jan-Hendrik
Bakker de kwestie niet. De kwestie is, of we willen dat de nieuwsvoorziening
straks geheel in handen is van individuele bloggers, communicatiebureaus van bedrijven
en overheidsinstellingen, op entertainment gerichte websites als Geenstijl.nl
en persbureaus die niet anders functioneren dan als toeleverancier van
nieuws(berichten). Bakker vindt van niet. Een democratische samenleving kan
volgens hem alleen functioneren als de nieuwsvoorziening zo objectief mogelijk
is, terzake kundig en voorzien van een duiding.
Bakker is om die reden een warm pleitbezorger van stadskranten, die naar
zijn mening wel degelijk toekomst hebben. In een globaliserende wereld wordt
het lokale immers weer belangrijk. Democratie begint in eigen stad of streek.
Stadskranten hebben een democratische forumfunctie en zijn belangrijk voor het
stedelijk geheugen en de identiteit van burgers, zoals Fredrik Sijthoff in zijn voorwoord
ook aangeeft. De stadskrant zal zich daarom aan moeten passen en weer
een echt informatieplein van de eigen stedelijke wereld willen worden, een moderne
agora die de beschikbare informatie bovendien duidt en van achtergrond
voorziet.
Een democratische samenleving kan alleen functioneren als de nieuwsvoorziening
betrouwbaar is, en wordt voorzien van een interpretatie. Bakker
zegt er dit over: ‘De eigen stad of streek is de plek waar de democratie begint. Het
is de ruimte waar we wonen en concreet samen moeten leven. Hoeveel tijd we ook
investeren in virtuele ruimten van Hyves, You Tube of De Wereld Draait Door, de
buurman komen we steeds weer tegen. Ook het denken over oplossingen begint
dichtbij, in de wijken en de commissies van de gemeenteraad. Daar hoort ook morgen
verslag van te worden gedaan in een geschreven en gedrukte krant.’
8

Regionale kranten hebben zelfbewuste,
kritische journalisten nodig
In 2004 sprak ik met Kees van der Malen, in maart van dat jaar opgestapt
als hoofdredacteur van het Leidsch Dagblad. Aanleiding voor het gesprek was de
verschijning van zijn boekje De kracht van de krant, een ode aan de krant in het
algemeen, aan regionale kranten in het bijzonder en aan ‘zijn’ Leidsch Dagblad
bovenal .
‘Natuurlijk’, zei Van der Malen, ‘ regionale kranten maken stormachtige tijden
door als gevolg van maatschappelijke schaalvergroting en gelijktijdige reductie
van personeelsformaties. Economisch guur weer zorgt voor afkalvende lezersaantallen
en teruglopende advertentie-inkomsten.’
‘Maar’, zo schrijft hij in zijn boekje, ‘weg uit de regio is een defensieve
strategie die haaks staat op de tijdgeest en de behoefte van de lezer. Wie goed
oplet, ziet in de Nederlandse samenleving een renaissance van de regio. Die
ontwikkeling biedt regionale kranten nieuwe mogelijkheden die juist vragen om
een offensieve aanpak.’
Waar het informatietijdperk de wereld transformeerde tot een global village,
ziet hij de burger in een tegenbeweging zoeken naar regionale oriëntaties
die soms teruggaan tot de maat van een stad, een dorp of alleen een buurt of een
straat.
Een goede regionale krant is in zijn ogen een kritische volger van de samenleving
waarin zij verschijnt. Diezelfde krant is tegelijk een maatschappelijke
speler die zich zichtbaar manifesteert in de regio - of het nu gaat om de toekenning
van een cultuurprijs of de organisatie van een sportevenement. Als
nieuwsmedium en als maatschappelijke partij is zo’n krant een hoeksteen van een
regionale samenleving. Voor Van der Malen staat dan ook vast dat een regio die
haar regionale krant verliest, sterk aan identiteit inboet.
Opiniemakers, politici en maatschappelijke partijen hebben de neiging
zich overtrokken te richten op landelijke media. Zij miskennen, zegt Van der
Malen, de kracht van de regionale krant die dicht op de huid van de lezer zit en
die een unieke band met haar lezers heeft. ‘Het echte nieuws voltrekt zich altijd
in de wereld die dicht bij de mensen staat.’
Als akelige voorbeelden noemt de auteur van De kracht van de krant een
vliegtuig dat crasht op een woonwijk, een café waar op nieuwjaarsdag een rampzalige
brand uitbreekt en een woonwijk die in de as wordt gelegd door de ontploffing
van een vuurwerkfabriek. Stuk voor stuk gebeurtenissen die zich lokaal
afspelen. ‘Wie kunnen daar beter over rapporteren dan de kenners van die veelkleurige
woonwijk, dat eigenzinnige dorp of die stoere arbeidersstad?’
9

10
Regionale kranten hebben absoluut toekomst, meent Van der Malen, mits
zij worden gemaakt door zelfbewuste en kritische journalisten, en worden uitgegeven
door geëngageerde uitgevers voor wie – naast het maken van winst - het
leveren van een bijdrage aan een pluriforme samenleving een uitdaging is. ‘Een
regionale krant heeft de taak de omgeving van haar lezers te schetsen en te verklaren.’
Ze beschrijft het echte leven en wordt gemaakt door redacteuren die specialist
zijn in het beschrijven van de menselijke maat, de couleur locale en de sociale
verbanden.
Zo is de krant niet alleen informant en platform van discussie, maar ook een
belangrijke maatschappelijke factor. Burgers, bestuurders en zelfs lezers onderschatten
vaak de betekenis van een regionale krant. Zij heeft een unieke
functie, die eigenlijk steeds sterker wordt. Zij informeert lezers niet alleen over
hun directe omgeving; zij verleent die omgeving ook een identiteit .’Een regio zonder
regionale krant is geen regio.’
Nationaal en internationaal nieuws krijgen nieuwsconsumenten via ontelbare
kanalen aangeboden. Regionaal nieuws krijgen ze in de vorm van berichten,
analyses en commentaren in feite alleen van hun regionale krant. Van der Malen:
‘Een goede regionale krant is als een aardige buurvrouw. Ze houdt je op de
hoogte van de laatste nieuwtjes, is onderhoudend en verrast je met bijzonderheden
uit je directe omgeving. Een lezer van een regionale krant is iedere dag op
zoek naar die spreekwoordelijke buurvrouw. Want de lezer hongert naar nieuws
van dichtbij en vooral naar nieuws over mensen: mensen die hij kent of mensen die
iets spraakmakends te vertellen hebben. Natuurlijk, nota’s en rapporten uit officiële
bronnen zijn ook interessant, maar de lezer van een regionale krant wil
vooral worden geïnformeerd wat dat allemaal voor hem betekent, hij verwacht
van zijn krant dat plannen en besluiten die direct van invloed zijn op hun leefomgeving
snel en begrijpelijk worden geduid.’
‘Mensennieuws’ noemt Van der Malen dat. Het brengen van ‘mensennieuws’
is wat hem betreft de voornaamste rol van een regionale krant: via verhalen
van mensen uit het leven van alledag zichtbaar maken wat er gebeurt en tegelijk
duiden wat verandert.
Nieuws is weliswaar de kern van een krant, maar een krant is tegelijk meer
dan een boodschapper van nieuws. ‘Een goede krant is ook een seismograaf die
registreert welke veranderingen zich in de samenleving voltrekken. En dan gaat
het niet alleen om zichtbare veranderingen, maar ook om onzichtbare veranderingen,
die wel worden aangeduid als het sentiment of de mood van een samenleving.
Ik denk dat als een krant er in slaagt zowel spiegel als seismograaf te zijn,
ze haar functie waarmaakt en haar lezers aan zich verplicht.’
Samenvattend spreekt Van der Malen in zijn boekje de verwachting uit dat
de regio steeds belangrijker wordt. En de rol van de regionale krant groter. ‘Regionieuws
is sexy!’

In een inleiding op de bundel van Van der Malen constateert Hubert
Smeets, redacteur van NRC Handelsblad en destijds hoofdredacteur van
De Groene Amsterdammer, dat de journalistiek in Nederland zich (toen
al, K.H.) heeft onderworpen aan bureaucratisering om de commerciële eisen
van de tijd het hoofd te bieden. Smeets: ‘Er zijn geen courantiers meer,
er zijn alleen nog beheerders die hun gezag ontlenen aan de mate waarin
zij het productieproces beheren. Controle is een kerntaak geworden, regie
het toverwoord.’
11

Lezers eisen dat de krant present is
in het maatschappelijk debat
12
Lezers, zo blijkt ook uit recent onderzoek, willen dat hun krant bericht
over plaatselijke initiatieven, dat hun krant verslag doet van bijeenkomsten waar
mensen elkaar ontmoeten. Zij willen lezen over mensen die hun woongebied vertegenwoordigen
in de gemeenteraad, welke ideeën die vertegenwoordigers er
op na houden, welke hiaten hun besluiten vertonen. Kortom, de lezer eist meer
dan ooit dat zijn krant present is in het maatschappelijke debat, dat debat op de
voet volgt, van achtergrond voorziet, de betekenis ervan duidt en becommentarieert.
Democratie bestaat bij de gratie van het publieke debat, van de politiekmaatschappelijke
dialoog tussen burgers. Journalistiek en pers zijn in onze democratische
samenleving bij uitstek de dragers van de politieke openbaarheid.
Journalisten verschaffen de burgers niet alleen informatie over het politieke reilen
en zeilen van de samenleving, maar brengen ook politieke opvattingen en wensen
in de bevolking tot expressie en faciliteren het politieke discours tussen de burgers
onderling.
De pers voert van oudsher belangrijke taken uit voor de samenleving.
Naast het registreren van feiten en gebeurtenissen legt zij zich tevens toe op het
brengen van achtergronden, analyses en commentaren. Deze taken monden
wat kranten betreft uit in diverse soorten van gebruiksmogelijkheden voor de burgers.
Zo is er de toezichthoudende functie: men gebruikt informatie in kranten
om de omgeving bij te houden, om te zien welke ontwikkelingen en gebeurtenissen
van belang zijn.
De twee belangrijkste terreinen waarop de regionale lezer geïnformeerd
wenst te worden, zo blijkt eveneens uit onderzoek, zijn gezondheidszorg en onderwijs.
De krant die daaraan tegemoet komt, wordt weer gesprekstof in het
gezin, op het werk, op plaatsen waar mensen elkaar ontmoeten. Maar ook is er
de besluitvormingsfunctie, waarbij informatie wordt gebruikt om te beslissen
over de voortgang van een bepaalde handeling, of om een mening te vormen of
standpunt in te nemen. Niet in de laatste plaats vervullen kranten ook een recreatieve
functie. En voorts is er de sociaal-culturele interactie van kranten: sociale
en culturele groepen maken gebruik van informatie die afzonderlijke leden
in staat stelt gemeenschappelijke kennis te hebben op basis waarvan zij met elkaar
kunnen praten en handelen.
Gezien de afnemende sociale samenhang en de ontzuiling worden de
kansen om informatie met elkaar te delen en erover van gedachten te wisselen
steeds kleiner. Ook om die reden is het waarschijnlijk dat de functie van de journalist
verschuift naar duiding en naar bijdragen aan het maatschappelijke debat.

De journalistiek is immers een van de laatste burchten van generalisme in een toenemend
gespecialiseerde en verkokerde samenleving. De grotere vrijheid en individualiteit
van burgers betekent dat deze, meer dan ooit, behoefte hebben
aan gezamenlijke oriëntatie. Daar ligt voor de komende jaren de belangrijkste opdracht
van journalisten, zeker in de regio.
Om die reden dienen regionale kranten opnieuw hun plaats te bepalen in
een samenleving die ook in hun verspreidingsgebied sterk is veranderd. En nog
zal veranderen. Een samenleving die seculier is, open, meer op media aangewezen,
transnationaal, en waarvan de leden relatief hoog opgeleid zijn. Juist in die
veranderende samenleving vervult de regionale krant twee wezenlijke rollen. Allereerst
draagt ze bij aan het collectieve kennispeil van de samenleving. Daarnaast
is er de bredere community building-functie: informatie en ideeën worden aan de
samenleving overgebracht, waardoor burgers in staat worden gesteld te participeren
in hun samenleving en in het bestuur daarvan.
Nauw daarmee verbonden is de watchdog-functie van de pers: het signaleren
van misstanden. Een goede regionale krant moet informatie bieden waaraan
de lezer iets heeft in zijn dagelijkse bestaan. De krant moet hem duidelijk maken
hoe de zaken waarmee hij te maken heeft, passen in een bredere context. En
zij moet de lezer handvatten bieden om zijn leven te kunnen inrichten. Dat betekent
dat de regionale dagbladjournalistiek zich niet alleen zal moeten afvragen
wat nieuws is, maar ook of dit nieuws voor de lezers van belang is. Journalisten
moeten hun agenda niet volledig laten bepalen door wat er zich toevallig voordoet
(de klassieke verslaggeving), en proberen zelf bredere onderwerpen uit te
diepen of op de agenda te plaatsen.
Om een breder en jonger publiek te trekken is het aan te bevelen meer in
te spelen op de interesse van een grote groep jongeren. Hoe? Door bijvoorbeeld
meer informatie te bieden over culturele activiteiten en festivals in de regio.
Het bieden van degelijke op jongeren gerichte informatie zal de positie van
de lokale pers kunnen versterken. Om die positie van de regionale pers als informatiebron
op het gebied van regionale en politieke en actualiteiten te verbeteren
is het van belang dat informatie up-to-date is en dat de focus op de regio
niet te overheersend is. Dateline-journalistiek is core business voor journalisten
en uitgevers die lezers willen terugwinnen.
Goede regioverslaggeving veronderstelt fijnmazigheid. Uit recent onderzoek
blijkt dat in bijna zestig procent van de gevallen een artikel het beste
wordt gelezen in de plaatsen die in de dateline zijn vermeld. Dit principe geldt niet
alleen op plaatselijk niveau; in de steden varieert de interesse ook per wijk. Ook
op bijvoorbeeld de kunstpagina wil de lezer vooral nieuws over kunst en cultuur
in de eigen leefomgeving. Ook uit onderzoek blijkt dat bij lezers van regionale dagbladen
de interesse in nieuws afneemt in concentrische cirkels rond de eigen
13

woonplek. Men is het meest geïnteresseerd in de buurt of wijk waar men woont,
vervolgens in de eigen gemeente en streek, de provincie en in nationaal nieuws.
Regionale kranten kunnen een belangrijke rol spelen bij de continue herdefiniëring
van lokale en regionale identiteiten. Burgers krijgen in reactie op
een proces van culturele homogenisering weer belangstelling voor wat hen bindt
en voor de eigenheid van hun leefomgeving. Door te berichten over wat er in de
regio gebeurt en door te schrijven over de maatschappelijke processen die hieraan
ten grondslag liggen, en door te reflecteren op wat de inwoners van een gebiedt
bindt, kan de krant dit stimuleren. Het regionale dagblad kan zo in een
complexer wordende wereld een belangrijke functie (terug)krijgen als bindmiddel
in de gemeenschap.
Een functie die beslist niet door kranten dient te worden losgelaten is het
bieden van context. Dat betekent volgens de Engelse antropologe Jennifer James
meer dan louter het verslaan van nieuws. ‘Lezers hebben behoefte aan een leidraad
om de chaos in de wereld het hoofd te bieden. Chaos die wordt veroorzaakt
door snelle technologische en culturele veranderingen. Het is aan de krant die
leidraad af te rollen. Omdat de behoefte daaraan in een almaar complexer wordende
samenleving steeds groter wordt, moet de krant blijven zorgen voor ordening
van gebeurtenissen in samenhang, verklaring en oriëntatie. Analyses,
commentaren en historische perspectieven zijn de daartoe geëigende middelen.
Volgens James hebben vooral jongere lezers behoefte aan een door de redactie
geboden raamwerk waarin zij gebeurtenissen kunnen plaatsen.
Geraadpleegde bronnen
14
• ‘De kracht van de krant’, Kees van der Malen (ISBN 90-806378-9-0)
• ‘Het bedreigde debat’, beleidspamflet over pers, journalistiek en democratie.
Bedrijfsfonds voor de Pers.
• ‘Van vangnet naar springplank’. Bedrijfsfonds voor de Pers.
• ‘Tegen de trend, regionale journalistiek in een veranderende samenleving’,
dr. Marcel Broersma, docent Geschiedenis en Journalistiek Rijksuniversiteit Groningen.
• ‘Op zoek naar vertrouwen in de pers’. Wetenschappelijk instituut voor het CDA.
• Jennifer Jones, antropologe

Het Friesch Dagblad, krant met een missie
De krant als bindmiddel in de samenleving. Een lezenswaardig en aan te bevelen
artikel over het noodzakelijke contact tussen krant en lezer schreef Lútsen
Kooistra in zijn eigen krant, het Friesch Dagblad, waarvan hij hoofdredacteur/directeur
is. De enige zelfstandige christelijke regionale krant van Nederland
bewijst dat kleinschaligheid in krantenland succesvol kan zijn, hoewel uiteraard
ook in Friesland de economische crisis zich doet voelen. Met slechts
circa 18.000 abonnees is de krant behalve small ook beautiful.
Van oudsher is het Friesch Dagblad een krant die niet alleen voor de lezers,
maar ook van de lezers is. De krant heeft haar lezers niet alleen beschouwd als
consumenten van het nieuws, maar ook als mensen die mede verantwoordelijk
konden zijn voor wat er in de krant stond. Dat kwam omdat de krant er één was
en is met een missie. Het Friesch Dagblad was en is eigendom van een vereniging,
de Vereniging het Friesch Dagblad, waarvan lezers lid kunnen worden. De krant
besloot in 2006 geld te gaan lenen bij lezers. Het idee ervoor kwam van een lezer.
Voor ten minste 300 euro kunnen zij de krant sponsoren. Hoofdredacteur
en directeur Lútsen Kooistra kondigde aan met het op die manier bijeengesprokkelde
geld nog meer aan regionale journalistiek te doen.
Kranten maken en kranten lezen zijn, aldus Kooistra, geen ‘onschuldige’ bezigheden.
Wat staat geschreven heeft invloed. Krantenmakers en krantenlezers
zijn verbonden door het geschrevene, door wat daar aan betekenis in is gelegd
en door betekenis die er uit wordt gehaald. Daar ligt de binding tussen lezers en
krant. Het Friesch Dagblad is zich sterk bewust van wat lezers aan de krant bindt,
ook in de dagelijkse praktijk. In formele zin is die binding zichtbaar in de structuur
van de krant: een vereniging van lezers.
Het bestuur van de vereniging Het Friesch Dagblad die het Commissariaat
vervult van de Friesch Dagblad Holding bv, heeft nadrukkelijke opvattingen
over de binding tussen lezers en krant. In het Strategisch Beleidsplan staat als leidraad
voor het journalistieke werk dat dit wordt bepaald door de christelijke
overtuiging aangaande God, mens en wereld. In het verlengde daarvan ziet het
Friesch Dagblad het als zijn roeping om al zijn journalistieke arbeid in dienst te stellen
van het goede zoals dat in de christelijke traditie wordt verwoord. Termen die
hierbij genoemd kunnen worden zijn: waarachtigheid, betrokkenheid bij mens en
wereld en deugdelijkheid.
Deze passsage, zo schrijft Kooistra, is te zien als een soort verantwoording
van het journalistieke werk. Lezers - en anderen - kunnen de krant aanspreken op
de genoemde uitgangspunten en de krant is gehouden aan verantwoording: uitgangspunten
zijn niet vrijblijvend.
15

De christelijke ondergrond van het Friesch Dagblad is in de Nederlandse
verhoudingen een bijzonderheid. Christelijke kranten zijn een uitzondering geworden.
Dagelijks worden ongeveer 5,5 miljoen kranten verspreid. Daarvan
zijn ruim honderdduizend kranten ‘van christelijke huize’: Friesch Dagblad, Reformatorisch
Dagblad en Nederlands Dagblad. Wie Trouw meerekent - hoewel
die krant zich niet meer christelijk wil noemen - komt uit op ongeveer tweehonderdduizend
kranten. (Op de site van het Friesch Dagblad wordt dezer dagen
meegedeeld dat de krant zich aan het vernieuwen is. Kernwoorden daarbij zijn:
regionieuws, goede journalistiek en verjonging van de inhoud. De krant noemt zich
‘een regionale krant bij uitstek, zonder kneuterigheid en klein denken’.)
Het Friesch Dagblad is al lang niet meer het ‘griffermearde krantsje’, stelt
Kooistra in het artikel vast. ‘Te meer voelt de krant zich verbonden met iedereen
die leeft op de ondergrond van de christelijke traditie en met degenen die zich verwant
voelen aan de waarden die voortkomen uit die traditie.’
Het Friesch Dagblad, een kleine regionale krant met een duidelijke missie.
De verzuiling mag dan, met uitzondering van dit stukje Fries medialandschap, voltooid
verleden tijd zijn, de krant van Lútsen Kooistra laat zes dagen in de week zien
dat fuseren en dus groter groeien niet per se noodzakelijk behoeft te zijn.
16

Journalisten zijn teveel met zichzelf bezig
Verrassend actueel is ook vandaag nog de inhoud van hetgeen maar liefst
drie oud-hoofdredacteuren van Fredrik Sijthoffs Haagsche Couran te berde
brachten over krant, journalistiek en journalisten. Neem de speech waarmee Rob
Soetenhorst in 1994 afscheid nam als hoofdredacteur van de Haagsche Courant.
Hij citeerde o.a. Howard Kurz, perscriticus van The Washington Post. In zijn boek
Media Circus stelde Kurz dat journalisten veel te vaak herkauwen, of het nu
over de recessie gaat of het vredesproces in het Midden-Oosten. ‘Ze zijn geworden
tot verpakkers van het bureaucratisch nieuws. Soetenhorst hield zijn
gehoor voordat journalisten van gedrukte media als enigen orde kunnen scheppen
in de chaos van de dagelijkse werkelijkheid. Uitleg geven. Ze zijn de enig overgebleven
nieuwsdelvers als het er op aankomt te laten weten, wat de regering en
het zakenleven het publiek liever niet willen laten weten.’
Maar, zo voegde Soetenhorst er aan toe, dan moeten journalisten wel hun
best doen, zoeken naar eigen invalshoeken van het nieuws. ‘Geen papegaaiencircuit
vormen en met grote vasthoudendheid uit onze bronnen putten, geruchten
scheiden van feiten en boven alles nieuwsgierig blijven. De kloof tussen kranten
en lezers ontstond al in de jaren tachtig, omdat journalisten teveel met zichzelf
bezig zijn, te weinig op zoek naar nieuws dat de lezer raakt, omdat het zijn portemonnee
raakt, of zijn gevoel van veiligheid.’
17

Kranten moeten eigen kracht uitbuiten
Ook naar de overtuiging van Jan Schinkelshoek, Tweedekamerlid en opvolger
van Soetenhorst als hoofdredacteur Haagsche Courant, is de krant bepaald
nog niet rijp voor het museum. In een recent opiniestuk schrijft hij dat de krant toekomst
heeft als de eigen kracht wordt uitgebuit, als de concurrentieslag op vertrouwd
terrein wordt aangebonden. Het dagblad is een baken temidden van de
ontstellende, omvangrijke en nog steeds aanzwellende stroom aan informatie die
lezers, luisteraars en kijkers dag in dag uit te verwerken krijgen. Voor mensen is
nieuws, zo weet ook Schinkelshoek, pas nieuws als het in de krant heeft gestaan.
De krant is nodig om het nieuws na te lezen, te doorgronden en een plaats
te geven. Nieuws is volgens de oud-hoofdredacteur dat wat mensen bezig houdt.
‘Wat onder mensen leeft, wat mensen onderling bespreken, wat mensen een
zorg is. Aan dat nieuws, het echte nieuws schort het, aldus Schinkelshoek. ‘Kranten
zijn al te vaak voorspelbaar, volgzaam, plichtmatig, weinig opwindend, nauwelijks
baanbrekend, laat staan provocerend of controversieel. Mensen worden
te weinig geraakt door wat in de krant staat. Wat mensen echt bezighoudt - inkomen,
werk, huisvesting, onderwijs, criminaliteit, verkeer, gezondheid, milieu -
krijgt in de krant dikwijls iets afstandelijks, iets onherkenbaars, verpakt in taal van
het stadhuis. Opgediept uit rapporten en studies, niet levend op straat, in het café,
op de werkplek. ‘
18

Krant is nog steeds te institutioneel
Ook Peter ter Horst, opvolger van Jan Schinkelshoek als hoofdredacteur
van de Haagsche Courant, nu baas bij Intermediair, constateerde in ‘Een krant
die durft te kiezen’ (2004) dat de krant nog steeds te institutioneel is. ‘Dat is deels
onvermijdelijk, want instituties (gemeenteraad, Tweede Kamer, adviesorganen,
wetenschap) genereren nieuws. Maar wat voor nieuws eigenlijk? Een plan van B.
en W. is voor de lezer alleen de moeite waard, als hij weet dat de inhoud hem raakt.
Wat komt er terecht van beleidsvoornemens die wij bestuurders in onze kolommen
in de krant laten aankondigen?
In de ogen van Ter Horst behoort het belangrijkste onderdeel van een
krantenorganisatie het menselijk kapitaal te zijn. ‘Zonder goede journalisten is
geen goede krant te maken. Ook geldt: hoe beter de journalisten, hoe kwalitatief
hoogwaardiger de krant kan zijn.’
Hij noemt vijf vragen die iedere redacteur zich zou moeten stellen als hij een
stuk schrijft of een pagina samenstelt:
1 Hebben we voldoende eigen nieuws over onze stad of regio?
2 Hebben we de menselijke invalshoek gebruikt?
3 Is dit verhaal nuttig voor de lezer?
4 Zijn we eigentijds. Gevoelig voor de tijdgeest, voor trends? Spreken we
jongere lezers met onze artikelen aan?
5 Zijn we een family-krant, interessant voor gezinnen met kinderen?
19

Het nieuws ligt nog steeds op straat
Eenzelfde geluid laat journalist Marc de Koninck juni 2005 horen in vakblad
De Journalist. Hij herinnert zijn collega’s er fijntjes aan dat het nieuws nog
steeds op straat ligt. Kranten hadden dat jaar al te maken met dalende oplagen
en teruglopende advertentie-inkomsten. Dat kranten het toen reeds slecht deden
noemde De Koninck in het artikel een eufemisme. Niet de krant doet het
slecht, journalisten doen het slecht.
De Koninck waarschuwt dat journalisten vlijtig werken aan de afbraak van
krant en métier zolang zij hun werk baseren op twee noodlottige misverstanden.
• Wij denken dat de trage krant zich bezig moet houden met hetzelfde
nieuws (inclusief achtergronden, etc.) als waarmee de snelle media zich
bezighouden.
• Met alle media blijven wij vals (geagendeerd, institutioneel) nieuws aan
zien voor echt.
Maar het nieuws ligt nog steeds op straat. Op de vraag ‘Waarom blijven journalisten
dan toch hangen boven en turen in die smoglaag van overheden en instituten
die alle zicht op het ware leven beneemt?’ geeft antwoordt hij: ‘Omdat we
niet definiëren wat de straat journalistiek betekent en wat nieuws voor een papieren
krant is.’
De straat is, aldus De Koninck, een metafoor: de straat is alles wat en iedereen
die in het volle leven deel uitmaakt van een nieuwe ontwikkeling. Een dagbladjournalist
met toekomst registreert altijd overal - thuis, in een wijk, op een
feestje, in het ziekenhuis, op zijn werk, kortom: ‘op straat’ - wat er anders is dan
voorheen. Hij nieuwsanalyseert de geluiden en de beelden om hem heen. Die vullen
zijn journalistieke agenda. Een geluid is toeval. Twee soortgelijke geluiden vormen
een vermoeden. Elk nieuwsverhaal begint met een vermoeden.
De straat zal de krant pas weer lezen als de krant de straat leest, zo betoogt
De Koninck. Journalisten die een levensvatbaar dagblad willen maken moeten in
zijn ogen de volgende drastische maatregelen nemen:
20
• de institutionele agenda afschaffen. De straat is onze enige bron; alleen
op vertoon van een voorstel voor een waarachtig nieuwsverhaal van de
straat krijgt een redacteur toegang tot de redactie.

• Schaf alle gespecialiseerde portefeuilles af, inclusief parlementaire en
gemeenteraadsverslaggeving; bezie vervolgens per op-straat-vertrokken
verhaal of daarvoor een instituut (b.v. commentaar van politici,
data van de overheid) nodig is.
• Halveer het aantal nieuwspagina’s. Een echt nieuwsverhaal is meer
waard dan tien valse.
• Deel de redactie op in dure journalisten en goedkope serviceredacteuren;
de eersten doen het echte journalistieke straatwerk, de laatsten
voeg en praktisch nut toe en maken die paar traditionele eendimensio
nale berichten die onverhoopt niet uit de krant te houden zijn.
• Herschool de redactie.
Zó rigoureus zal het volgens De Koninck moeten. Het is volgens hem de
enige manier om te keren wat we razendsnel zien naderen: het einde van de papieren
krant, dat verrukkelijk fysieke medium, en van het vak dat zoveel boeiender
is dan wat nu beoefend wordt: de dagbladjournalistiek.
21

Show, don’t tell!
De Koninck is tegenwoordig journalistiek coach. Eerder was hij correspondent
in Den Haag, Brussel en Washington voor de NVU–dagbladen en plaatsvervangend
hoofdredacteur van De Gelderlander. In opdracht van die krant en
van het AD begeleidde hij de afgelopen jaren honderden dagbladredacteuren
door middel van één-op-één-sessies bij hun ambachtelijke – schijftechnische
en/of journalistieke – vaardigheden. In een artikel in De Journalist van14 januari
2009 stelt De Koninck dat algehele schrijfambachtelijke kwaliteitscriteria ter redactie
ontbreken. De geldende stijlboeken beperken zich vooral tot spelling.
Journalisten hebben volgens hem ook nooit echt geleerd om goed te schrijven.
Degenen die het kunnen, kunnen het van nature en beseffen veelal niet waarom
ze wat goed doen. Ze weten niet dat ze gewoon de regels volgen die voor goed
schrijven bestaan, die in elke taal dezelfde zijn en die in Nederland – in tegenstelling
tot in veel andere landen – nauwelijks worden onderwezen.
In bij voorbeeld de Verenigde Staten, waar De Koninck vele jaren werkte,
hebben schrijvers – of dat nu romanciers, journalisten, dichters of rapportenmakers
zijn – tal van regels onafgebroken in het voorhoofd. Hij noemt de belangrijkste:
• Go in fear of abstractions!
• Show, don’t tell!
• Elk bijwoord/bijvoeglijk naamwoord is een nederlaag
• You never get a second chance to get a first impression
• Kill your darlings
• Komen alle vijf de zintuigen aan bod?
De Koninck: Zulke wetten komen dikwijls ter tafel in mijn gesprekken met
de collega’s, die dan enkele dagen tevoren mij hun twaalf meest recente verhalen
– alle genres mogen – als platte Word-tekst hebben gemaild. Dat werk krijgt
talrijke rode strepen, vraagtekens en krabbels in de kantlijn.
22
De drie belangrijkste maatstaven die journalistiek coach De Koninck daarbij
hanteert zijn simpel:
• Snap ik wat er staat?
• Vind ik de informatie compleet?
• Ben ik geboeid tot de laatste punt? (Taal– en tikfouten zijn te banaal om

er onze tijd mee te verdoen. Als de redacteur daar een handje van heeft, dan had
hij al lang ontslagen moeten zijn).
Als enig antwoord ‘nee’ is op bovenstaande vragen, doet de schrijver volgens
De Koninck iets fout. Samen met de schrijver onderzoekt de coach vervolgens
waar het hem in zit. In het schrijvend of in het journalistieke vermogen?
‘Zien we een incidenteel dan wel een structureel euvel? Zijn er rules of writing geschonden?
Of is het verhaal zo pover geschreven omdat het een zwak journalistiek
resultaat probeert te verdoezelen?’
23

Ruitenwissers helpen niet tegen mist
Als stafdocent Journalistiek van Fontys Hogeschool Journalistiek (van
1982–2000) heb ik studenten die journalist bij een dagblad wilde worden altijd
voorgehouden dat ze moesten beseffen dat ruitenwissers niet helpen tegen mist.
In een maatschappij die met het jaar complexer wordt zijn journalisten nodig
die, met potlood en papier, de massale nonsens om ons heen doorlichten en
doorprikken. Vertel burgers wat er rond hen en met hen gebeurt!
Ik mocht ook graag de Tsjechische cultuurcriticus Kraus citeren. Is de journalist
de straatveger van de feitenwereld, vroeg Kraus zich af. Of is hij, zoals Harold
Evans, oud-hoofdredacteur van de Sunday Times en van The Times ooit zei:
de voetknecht van de democratie? Beide, vond ik toen en nu nog steeds.
Ton Neelissen, die in 1994 afscheid nam van (toen nog) de Academie voor
Journalistiek, stelde in zijn in druk verschenen college Schuivende betekenissen
dat door de opkomst van internet en andere nieuwe media de nieuwsjournalistiek
verschuift naar onderzoeksjournalistiek, analyse, reflectie en opinie. ‘Daarin kan
ze haar kwaliteit tonen. Kwantitatief blijft het primaat weliswaar bij de incidenten.
Hun dagwaarde blijft nieuwsgierigheid bevredigen. Maar vanuit haar eigen empirie
zoekt de krant meer naar tijdsbeeld en duiding. Welk nieuws heeft signaalfunctie?
Waar staat het voor, in welke kaders doet het zich voor en zijn er samenhangen
met andere kaders. De krant is de tastende gids geworden op zoek
naar thema’s, ze biedt de lezers als in een staalkaart een overzicht. Wat die lezer
er aan inzicht aan overhoudt is zijn zaak. Hij krijgt opinies uit de voorhoede,
maar blijft zelf uitmaken hoe hij wil omgaan met al die toetsbare partijdigheden.
De krant is, aldus Neelissen in zijn afscheidscollege, de breedste horizon op de
kleinste plek. ‘De complexiteit bijeengedreven.’
24

Investeer in deskundigheid journalisten
Warna Oosterbaan (NRC Handelsblad) en Hans Wansink (de Volkskrant)
pleiten in hun recent verschenen boek De krant moet kiezen voor handhaving van
de klassieke functies van de journalistiek. Ze doen dat aan de hand van zeven aanbevelingen.
Hun voorlaatste tip is meer een hartenkreet, maar spreekt mij het
meest aan: een krantentitel maakt bij voorkeur deel uit van een gezond concern
met hart voor krantentitels.
De ondertitel van hun boek luidt: ‘De toekomst van de kwaliteitsjournalistiek’.
Ook daarover doen ze enkele aanbevelingen. Zo stellen ze onder meer dat
de journalistieke missie journalisten vereist die zelfbewust, geëngageerd, onafhankelijk
en ter zake kundig zijn. Ze mogen niet bezwijken onder de druk van de
omstandigheden. De redacties van kwaliteitskranten moeten centres of excellence
vormen, specialisten in het Grote Nieuws, in de achtergronden en de interpretatie
daarvan. Het moet de ambitie van kwaliteitskranten zijn een net van
buitenlandse correspondenten in stand te houden en volwaardige deelredacties
op het gebied van cultuur, economie en politiek. Kranten moeten, menen Oosterbaan
en Wansink, om die reden voortdurend investeren in de deskundigheid
en het talent van hun redacties. ‘Dat is noodzakelijk om de steeds complexer wordende
wereld te kunnen volgen en vooral: om die te kunnen verhelderen.’
Over het succes tot nu toe van NRC Next zeggen Oosterbaan en Wansink:
Het is het enige zinvolle antwoord op de krantencrisis. De bedenkers en makers
zijn geslaagd in een bewuste poging de traditionele journalistieke aanbodfilosofie
– wij weten wat u moet weten - in een nieuwe vorm te gieten: met een eigen
journalistiek profiel, brutaal, een tikje ironisch, duidelijk gericht op een jong en
hoog opgeleid publiek.
Dat de kwaliteitskranten in een moeilijke markt zitten behoeft ook volgens
Oosterbaan en Wansink geen betoog. ‘Maar dat betekent niet dat de serieuze
dagbladjournalistiek geen toekomst heeft.’ Integendeel, zo beweren beide
auteurs in hun boek, er zullen waarschijnlijk in Nederland altijd enkele honderdduizenden
kritische, veeleisende, nieuwsgierige en goed opgeleide lezers
zijn die bereid zijn te betalen voor kranten met een serieuze journalistieke missie.
Ook in landen als Frankrijk, België en Engeland, waar de situatie voor serieuze
kranten nog een stuk moeilijker is, blijven de redacties geloven in de toekomst van
de serieuze dagbladjournalistiek.’
25

Leer jongeren nieuwswijsheid aan
Wim van der Oest, conceptbedenker en Roland Pelle, bedenker en uitgever
van jongerenkrant Kidsweek, stellen in de Volkskrant-bijlage Het Betoog
van10 januari 2009 dat het tijd is voor een gedegen offensief vanuit de media om
jonge lezers ‘nieuwswijsheid’ aan te leren. Ze bepleiten een campagne die jongeren
de ogen kan openen voor wat er echt gebeurt in de wereld. Een benadering
die jongeren kan leren hoe ze zin en onzin van elkaar kunnen scheiden.
De campagne zou naar hun mening gevoerd moeten worden door iedereen
die belang hecht aan onafhankelijke journalistiek, die de democratie een
warm hart toedraagt en die wil dat onze kinderen en jongeren goed geïnformeerde
wereldburgers worden. Zij zien in eerste instantie dat de taak om dat te
doen bij de media zelf ligt. Maar ook ouders, leerkrachten en overheid zouden
zich erachter moeten scharen en meewerken aan de verbreiding van de kennis
over nieuws. ‘Nieuwswijsheid’ is volgens Van der Oest en Pelle hét onderwerp voor
de komende jaren.
26

De krant heeft creatieve journalisten nodig
Wat de Krant van Morgen ook nodig heeft: creatieve journalisten. Maar wat
is creativiteit precies als we het over journalistiek hebben? Taalkundige W.Verlaeckt
schreef er een boekje over: ‘Creativiteit in Schrijven’ . Daarin onderscheidt
hij vier terreinen van creatief gedrag die direct met schrijven te maken hebben:
• Intellectuele creativiteit: het vermogen om ideeën te produceren die tegelijk
nieuw (origineel) en waardevol zijn;
• Artistieke creativiteit die uit emotionele ervaringsbronnen put en afhankelijk
is van expressieve vrijheid;
• Linguïstische creativiteit: het vermogen ook de taal op een originele en
betekenisvolle manier te gebruiken. Concreter: het vermogen om los te komen
van clichés, gemeenplaatsen en in taal vastgestelde stereotypen en vooroordelen,
het vermogen om in te gaan tegen de verstarring en de verloedering van de
taal;
• Existentiële creativiteit, het vermogen van het individu om zichzelf te
actualiseren, d.w.z. om het potentieel aan mogelijkheden waarover hij beschikt
tot ontwikkeling te brengen.
Dan is er ook nog zoiets als empirische creativiteit. Dat is, zou je kunnen zeggen,
de humuslaag van ervaringen die als compost het zintuig voedt van wat wel
en wat er niet voor de krant toe doet.
Dat brengt ons op de vraag: wat is creativiteit als je de naar de journalistiek kijkt?
Dat is de kunst van het doorbreken van geijkte patronen, gewoontes en zekerheden.
Creatieve journalisten moeten verbanden leren herkennen die vanuit
een niet-aangeleerd denken gezien worden, die door de achterdeur binnenkomen
terwijl ze aan de voordeur verwacht worden. Alleen dan zullen ze in staat
blijken iets nieuws te creëren, iets dat nuttig en verrassend is voor de lezers. Alleen
dan zullen ze erin slagen nieuwe mogelijkheden te vinden om een krant te
maken die ertoe doet, een krant die een nuttigheidsfunctie heeft, een krant die
weet te boeien en dus de lezer weet vast te houden. Omdat ze beseffen, zoals gezegd,
dat ruitenwissers niet helpen tegen mist.
27

Dat mede–uitgever van de Haagsche Courant tot 1983 Fredrik Sijthoff zich
nog steeds betrokken voelt bij het lot van ‘zijn’ Haagsche Courant blijkt duidelijk
uit de brief die hij op 10 mei 2007 aan mr. David Montgomery schrijft, Chairman
van de Mecom Group in Londen. Hier volgen de belangrijkste passages uit die
brief:
Dear mr. Montgomery,
‘Before I will introduce myself and will tell you about my life story in publishing
newspapers around The Hague, first of all I want to welcome you in the
Dutch newspaper world and wish you all success and satisfaction with your
planned take over of the publishing house of Royal Wegener, that has such a
dominant position in regional newspapers and still has big influence in publishing
in the province of South Holland, consisting in the Hague (Haagsche
Courant), Rotterdam (Rotterdams Dagblad) and adjacent in Utrecht (Utrechts
Nieuwsblad).
I would characterise the area as a very industrialised, high developed
agriculture and high percentage officials, national, regional and local: a fine
newspaper market.’
In enkele tussenalinea’s schetst Sijthoff de tijd dat zijn Haagsche Courant
120.000 abonnees telde, op vele weekdagen een advertentiebezetting tot 60
procent haalde en 600 mensen in dienst had.
Daarna vervolgt hij:
‘‘Then depression years hit the company. How to reorganise and cutting
costs, how to reduce the staff and workforce, were an unknown feature in our
family business. Changes came too late and losses hit the company, A joint venture
with Wegener was advised and regional identity for the Haagsche
Courant was guaranteed. Wegener seemed to be a company with a broad base
with many profit centers in publishing and marketing.’
28
‘Unfortunately as Wegener expanded too fast and was forced to start an
new venture with PCM to merge their Haagsche Courant, Goudsche
Courant, Utrechts Nieuwsblad and Amersfoortse Courant with PCM’s Algemeen
Dagblad, Rotterdams Dagblad, De Dordtenaar en Rijn en Gouwe. In this
complicated hurried operation newspapers went to tabloid and a new formula
was introduced in which the local atmosphere vanished in the national AD paper.’

‘’The flamboyant AD style of news handling and selection seemed not to
match the regional public. Local staffs were reduced to a minimum. The business
departments have been centralized in Rotterdam, local advertising was
reduced to a minimum – a small local editorial staff had to keep up local identity.
A lot of readers did not have the feeling any longer that their newspaper
delivered an essential connection with their community and way of living.’
‘Finally Mr. Montgomery, I want to share with you my trust as we see in
trade papers. Success is possible if the local paper knows how to reflect the
need for news, which will influence the thinking of the public. Such a paper will
reflect human interest and is part of a democratic society. I hope you are, with
your international experience, able to build this success also in this important
and fascinating part of the Netherlands.’
‘ In am sure, Mr. Montgomery, you wonder why such a long introduction
about the history of the publication in this region might help you to evaluate the
market. As an important shareholder you have the unique opportunity to influence
future developments.’
‘Still at my age (I am at present 85 years) newspaper publishing is a part
in my daily discussions. With many thanks for your attention, and best wishes for
the development of your company in this area.’
Yours sincerely ,
Fredrik W.Sijthoff
Op 13 juni 2007 antwoordt David Montgomery.
Dear mr. Sijthoff
‘‘Thank you for your informative letter. It is not often that I am presented
with an oversight of the newspaper industry in a particular region that goes
back more than one hundred years. I am sure the whole community is indebted
to your family’s contribution to these titles because through good times and
bad the newspapers have sustained society and protect democracy.
Of course, I am aware of the structural changes to the titles that you and
your family cherished. It may not be possible to turn the clock back but I assure
you that the most important characteristic of the papers is how close they are
to their community.
29

As Mecom continues to work with Wegener we will attempt to further
nurture this relationship with your community through the papers. It is
Mecom’s philosophy to entrust the management and editing of newspapers to
local people with a real stake in the society in which they live and work.
In these challenging and competitive times our strength is to serve readers
and advertisers with enhanced quality both in terms of content and reliability
and these days on-line as well in print .
I hope that Mecom can live up to the fine tradition that your titles created
over generations. Long may you and your wife and son continue to make a contribution
to the industry in your different ways.
Thank you again for your letter and I know that you will be supporting our
progress.’
Best wishes
David Montgomery.
30

Maak van de Newspaper weer een echte Usepaper
Wat er dit jaar met AD Haagsche Courant, een regionale editie van AD
Nieuws Media, gaat gebeuren is op het moment dat dit geschrift tot stand komt
nog onbekend. De gesprekken tussen de eigenaren van AD NieuwsMedia (63
procent PCM, 37 procent Wegener) en een van de potentiële kopers, de Belgische
Persgroep, zitten in een beslissende fase. Mocht de Persgroep de nieuwe
eigenaar worden dan is het te hopen dat Van Thillo erin zal slagen van de Haagsche
Courant weer een echte stadskrant te maken, de Krant van Morgen. Een
soortgelijke hoop koesteren de lezers in Rotterdam en Utrecht. In Amsterdam
lukte het De Persgroep met Het Parool. Het kan dus!
Fredrik W.Sijthoff hoopt in ieder geval, wie straks ook de scepter over zijn
vroegere krant moge zwaaien, dat de krant die hoofdredacties en journalisten
morgen maken vooral haar nuttigheidsfunctie terugkrijgt en dankzij een vernieuwd
en creatief elan de noodzakelijke band met haar lezers weer inhoud
weet te geven.
Ik onderschrijf zijn cri de coeur van harte: Maak van de newspaper weer een
echte usepaper: een krant waar de lezer minder snel omheen kan, bij voorkeur
in het geheel niet.
31

Deze uitgave kwam tot stand op initiatief van Fredrik W. Sijthoff
(1921–2009), directeur van Sijthoff Pers en uitgever van o.a. de
Haagse Courant.
© 2009 Kees Haak
Omslagtekening: Theo Gootjes
Typografie rudo Hartman Druk De Buitenkant
ISBN/EAN 978-90-813955-1-9
Sigrid dit is de allerlaatste pagina .
De kop van Gebruikte bronnen heb ik Geraadpleegde
bronnen van gemaakt. Het
werd mij teveel een ʻkringloop aangelegenheidʼ
.
32

Tekst achterkant boekje:
Bestaat er morgen nog een geschreven en gedrukte krant?
‘Ja’, oordeelt Kees Haak, journalist, schrijver en samensteller van De Krant
van Morgen. Haak werkte achtereenvolgens bij Het Vrije Volk, Haagsche Courant
en Economisch Dagblad, was stafdocent journalistiek Fontys Hogeschool
Journalistiek en ombudsman bij het Rotterdams Dagblad. Hij is ervan overtuigd
dat de krant toekomst heeft, in weerwil van alle doemdenkers.
De krant van morgen valt ook morgen gewoon in de bus. Volgens Haak zal
dat een compacte kwaliteitskrant zijn, al dan niet gratis. Zoals courantier Fredrik
Sijthoff (1921-2009), directeur van Sijthoff Pers en tot 1983 mede-uitgever van
de Haagsche Courant, in zijn voorwoord schrijft: ‘Juist in deze tijd is het dagblad
van onmisbare waarde.’ Mede daarom is het te hopen dat Rotterdam, Den Haag
en Utrecht weer een echte stadskrant krijgen. Democratie, samenhang en burgerschap
hebben er recht op.
33