Roots Vogelmagazine editie 1 - Voorjaar 2018
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VOORJAAR <strong>2018</strong>, €4,99<br />
MAGAZINE<br />
• Imposante gieren<br />
• De vogelvriendelijke tuin<br />
• 9 telescopen in de kijker<br />
• Zo fotografeer je mezen<br />
• Alles over eieren<br />
HET VIJLENERBOS<br />
Vogelen in Limburg<br />
AP<br />
JAN-VAN-GENTEN<br />
Op bezoek bij een Schotse megakolonie<br />
Het Zuidlaardermeer<br />
VOGELHEMEL<br />
+ 4 hotspots
Knobbelzwaan<br />
MAGAZINE<br />
Inhoud<br />
Vogels in de kijker<br />
06 Megakolonie: jan-van-genten<br />
32 Beleef de lente via de webcam<br />
44 Gieren kijken in Spanje<br />
06 SCHOTSE JAN-VAN-GENTEN<br />
In gesprek met vogelaars<br />
26 Saskia van Loenen &<br />
Jean-Pierre Geelen<br />
37 Bertwin Bergman<br />
49 Sven Valkenburg<br />
59 Caroline Walta<br />
18 VOGELEN IN LIMBURG<br />
40 ZO FOTOGRAFEER JE MEZEN<br />
32 BELEEF DE LENTE<br />
74 ZUIDLAARDERMEER<br />
44 GROOTSE GIEREN<br />
Hotspot Zuidlaardermeer<br />
74 Vogelwalhalla in ontwikkeling<br />
Eropuit<br />
18 Wandelen door het Vijlenerbos<br />
25 Agenda met vogel-uitjes<br />
38 Voorpret: Wadden Vogelfestival<br />
40 Zo fotografeer je mezen<br />
60 Dagtocht naar de Marker Wadden<br />
68 Donau-vogelreis met BirdingBreaks<br />
Columns<br />
17 Klaas de Jong<br />
63 Henk Meeuwsen<br />
82 Thomas van der Es<br />
Praktisch<br />
04 <strong>Roots</strong> Roofvogelboek<br />
16 Abonnement <strong>Roots</strong> + <strong>Vogelmagazine</strong><br />
30 Gevonden voor de vogelaar<br />
50 Alles over vogeleieren<br />
56 Kijk op telescopen<br />
64 Maak je tuin vogelvriendelijk<br />
72 De nieuwste vogelboeken<br />
83 Colofon & lezersservice<br />
COVERONDERWERPEN<br />
COVERFOTO’S MET DE KLOK MEE: BOB LUIJKS (GROTE GELE KWIK-<br />
STAART), DAVID PATTYN (JAN-VAN-GENTEN), BOB LUIJKS (OEHOE),<br />
MARCEL VAN KAMMEN (STELTKLUUT), BRIAN LIGHTFOOT/NPL (EI)<br />
WWW. MAG.NL 5
Kijk op rootsmagazine.nl onder Video<br />
voor een impressie van de jan-van-gentenkolonie<br />
op Bass Rock én voor een video waarin je leert<br />
hoe je een jan-van-gent herkent.<br />
FILMPJE<br />
JAN-VAN-GENT - [Morus bassanus]<br />
(vernoemd naar Bass Rock<br />
Lengte: 90-100 cm.<br />
Spanwijdte: 175 cm.<br />
Gewicht: gemiddeld 3 kilo.<br />
Kenmerken: slanke zeevogel met<br />
lange smalle vleugels. Volwassen<br />
vogels zijn overwegend wit met<br />
zwarte vleugelpunten, gelige kop<br />
en zwartomrand oog. Zwarte<br />
poten met zwemvliezen. Jonge<br />
vogels zijn geheel bruin met witte<br />
stippen, tussen het tweede en<br />
zesde levensjaar krijgen ze steeds<br />
meer witte veren.<br />
Vlucht: vliegt vaak op zo’n 10 tot<br />
45 meter hoogte boven de zee<br />
en duikt steil in het water om vis<br />
te vangen.<br />
Geluid: in de kolonies luidruchtig,<br />
met rauwe geluiden.<br />
Broedgedrag: in kolonies, variërend<br />
van tien tot vele duizenden<br />
vogels. Nestelen op 60 tot 80 cm<br />
van elkaar.<br />
Eileg: vanaf eind april tot in mei,<br />
één ei. Het nest ligt op rotsrichels<br />
van kliffen en wordt bekleed met<br />
zeewier, veren, gras en aarde. Het<br />
jong vliegt na 90 dagen uit.<br />
Leefgebied: na het broedseizoen<br />
zwerven de vogels rond op volle<br />
zee op zoek naar vis.<br />
Voedsel: zeker 50 vissoorten,<br />
variërend van 2,5 tot 30 cm.<br />
Vooral haring, makreel, sprot<br />
en zandaal.<br />
Trek: in het najaar via Het Kanaal<br />
tot voor de kust van West-Afrika.<br />
In het voorjaar en najaar ook voor<br />
de Nederlandse kust te zien,<br />
vooral bij aanlandige harde wind.<br />
Leeftijd: maximaal 35 jaar (in<br />
gevangenschap).<br />
10 VOGELMAGAZINE
Nestmateriaal<br />
Veel jan-van-genten vliegen af en aan<br />
om nestmateriaal aan te brengen.<br />
Hiervoor vissen ze zeewier uit het water,<br />
soms ook kleurige hebbedingetjes, zoals<br />
blauw touw of oranje stukken visnet.<br />
Verder bestaat hun nest uit een laag<br />
aarde, gras en veertjes. Vaak gebruiken de<br />
vogels jaren achtereen hetzelfde nest en<br />
daardoor wordt zo’n nest steeds hoger.<br />
Het is voor het mannetje telkens weer<br />
een hele kunst om zijn nest en vrouwtje<br />
in de enorme kolonie terug te vinden. En<br />
als hij haar dan eenmaal in de smiezen<br />
heeft, is het nog een hele klus om heelhuids<br />
het nestmateriaal over te brengen.<br />
Want het gaat er bepaald niet zachtzinnig<br />
aan toe in de kolonie; de kans is<br />
groot dat het zeewier onderweg wordt<br />
afgepikt door een buurman. Want<br />
bekvechten, dat kunnen ze.<br />
Snavelen<br />
Heeft een gentenpaar elkaar eenmaal<br />
heelhuids gevonden, dan hebben ze een<br />
vast ritueel: ze begroeten elkaar staand,<br />
borst tegen borst en de snavels kruisend<br />
als degens, het zogenoemde snavelen. Ze<br />
slaan daarbij hun lange vleugels op en<br />
neer en maken een rollend ‘r, rrrrh rrrrh<br />
rrrrrh’-geluid. Dat snavelen doen ze<br />
trouwens uiterst zorgvuldig, want hun<br />
snavels zijn heel scherp. Ongewenste<br />
vrouwtjes worden in de nek gebeten. Ook<br />
als de genten te dicht op elkaar zitten,<br />
zijn er geregeld schermutselingen, waarbij<br />
het er fel en gemeen aan toe kan<br />
gaan. De nestterritoria worden met<br />
hand en tand verdedigd.<br />
WWW. MAG.NL 11
TWINKELING<br />
Op de foto’s hieronder zie je twee kuifmezen in een vergelijkbare, fraaie pose.<br />
Met een groot verschil: op foto B heeft de kuifmees geen twinkeling in het oog.<br />
Hierdoor is de foto minder levendig en aansprekend. Daarnaast komt het licht<br />
van boven en is vrij hard, waardoor het gezichtje in de schaduw is gekomen. Op<br />
foto C heeft de kuifmees wel een twinkeling in het oog en is het licht in de foto<br />
zacht en komt van opzij.<br />
B<br />
Kuifmees<br />
40 VOGELMAGAZINE<br />
PIET VAN MERREBACH
A<br />
VEEL GEDULD<br />
Om het bijzondere tafereel op deze foto A vast te kunnen<br />
leggen, heb je veel geduld nodig. Ondanks de vrij korte<br />
sluitertijd van 1/400 is er toch al bewegingsonscherpte in<br />
de vleugels van de drie jonge koolmezen ontstaan. Dat<br />
maakt de foto wat dynamischer.<br />
Jonge koolmezen<br />
BEVERLEY BROUWER<br />
C<br />
ZO FOTOGRAFEER JE<br />
Mezen<br />
Ze zitten in elke tuin en daarom lijken<br />
mezen een makkelijk onderwerp.<br />
Maar een goede mezenfoto vraagt<br />
meer voorbereiding dan je denkt.<br />
TEKST RENÉ ALBLAS FOTO’S LEZERS VAN ROOTS<br />
LODE RUBBERECHT<br />
WWW. MAG.NL 41
NIELS KOOYMAN<br />
VALE GIER<br />
[Gyps fulvus]<br />
ARNOLD MEIJER/AGAMI<br />
Lengte: 95-105 cm.<br />
Spanwijdte: max. 270 cm.<br />
Gewicht: 7-10 kilo.<br />
Kenmerken: heel groot. Maakt<br />
tweekleurige indruk: donkere<br />
vleugel- en staartpennen, lichte<br />
vleugeldekveren en lichaamsveren.<br />
Vlucht: brede vleugels met zeer<br />
lange vingers, trage en zeer diepe<br />
vleugelslagen. Zweeft veel.<br />
Geluid: maakt sissende en hese<br />
knorrende geluiden, vooral op<br />
voederplaats.<br />
Broeden: nestelt in kleine kolonies<br />
op rotsrichels. Legt één ei, dat na<br />
52 dagen uitkomt. Jong vliegt na<br />
16 weken uit.<br />
Leefgebied: bergen in mediterraan<br />
gebied.<br />
Voedsel: aas, bij gebrek daaraan<br />
vallen ze levende dieren aan.<br />
Status: broedt in Zuid-Europa,<br />
Noord-Afrika en westelijk<br />
Centraal-Azië. Sommige vogels<br />
zijn trekkers en overwinteren in<br />
Afrika, andere zijn standvogels.<br />
Tot broeden zal het bij ons nooit<br />
komen omdat het leefgebied en<br />
voedselaanbod daarvoor niet<br />
toereikend zijn. Recent in de<br />
Cevennen en Alpen met succes<br />
geherintroduceerd.<br />
Voorkomen in Nederland:<br />
de grootste groepen, van 41 en<br />
61 exemplaren, werden in juni 2007<br />
waargenomen. Ook indrukwekkend<br />
waren de groepen op 3 juli<br />
2001 (18 gieren), 2 juni 2002 (17),<br />
21-22 mei 2011 (17), 14 juni 2015<br />
(29) en op 28 juni 2015 (35). Vorig<br />
jaar werd op diverse locaties een<br />
groep van 27 vogels gezien.<br />
44 VOGELMAGAZINE
Gieren<br />
op drift<br />
Sinds 2002 worden in Nederland en België<br />
vrijwel jaarlijks een of meerdere groepen gieren gezien, vooral bij<br />
langdurige zuidenwind in de zomermaanden. De grote aaseters komen<br />
hier terecht omdat ze honger hebben. Gelukkig kunnen ze steeds<br />
vaker thuis, in Spanje, naar de voedselbank.<br />
TEKST NIELS KOOYMAN EN PAUL BÖHRE<br />
In voeder -<br />
station Mas<br />
de Bunyol komen<br />
soms wel 400 vale<br />
gieren af op de<br />
kruiwagen met<br />
voedsel.<br />
WWW. MAG.NL 45
H OT S P O T Z U<br />
ID L A A R D ER M EE R<br />
- HET ZUIDLAARDERMEER -<br />
Vogelwalhalla<br />
in wording<br />
Vogelaars vinden steeds vaker hun weg naar het Zuidlaardermeer<br />
en de omliggende polders. Hier, op de grens van Groningen en Drenthe,<br />
tekende vogelschilder Erik van Ommen het afgelopen jaar voor een<br />
nieuw boek. Hij zag er bijzondere soorten, zoals broedende witwangsterns,<br />
steltkluten, zeearenden en kemphanen. Redacteur Paul Böhre<br />
ging een dag met hem mee en keek zijn ogen uit.<br />
TEKST PAUL BÖHRE ILLUSTRATIES ERIK VAN OMMEN FOTO’S MARCEL VAN KAMMEN E.A.<br />
RUDMER ZWERVER/NIS<br />
74 VOGELMAGAZINE
Witwangstern<br />
GERRIT KIEKEBOS<br />
Baardman<br />
Grutto