158 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen
vlinderbloemenfamilie 159 Rode klaver (Trifolium pratense) Wie heeft het in zijn kinderjaren niet gedaan: bloemetjes van de Rode klaver uit het hoofdje trekken en vanonder de zoetigheid er uit proberen te zuigen. Het was meer het idee dan de smaak, want proeven deed je niet veel. Bijenplant? De Rode klaver behoort tot het geslacht Klaver (Trifolium) van de Vlinderbloemenfamilie (Fabaceae) dat 300 soorten telt. Er is veel onderzoek naar de bestuiving bij deze soort gedaan. Vroeger nam men aan dat alleen hommels de bestuiving konden verzorgen, maar proeven hebben uitgewezen dat de Honingbij een aanzienlijke bijdrage kan leveren. Rode klaver vormt alleen zaad bij kruisbestuiving en in culturen zijn bijenvolken dus van groot belang. Diepe penwortel Rode klaver is een kortlevende overblijvende plant, die algemeen in ons land voorkomt in graslanden, bermen en langs dijken. De plant heeft een tot ongeveer 60 centimeter lange penwortel met stevige zijwortels. Bij het begin van de groei vormt zich voornamelijk het wortelstelsel. Door het krimpen van de wortels wordt de wortelhals naar beneden getrokken, veilig beschermd tegen winter en vraat. Uit de wortelhals vormt zich een rozet met de eerste bladeren, uit de oksels waarvan de stengels groeien. Onderaan de plant zijn de bladeren lang gesteeld. Naar boven worden de bladstelen korter en zijn de bladeren bijna zittend. De hele plant is aanliggend behaard. Lange bloembuis De bloemen staan in ronde tot eivormige hoofdjes, waarin 50 tot 250 bloemen aanwezig kunnen zijn. In 6 tot 8 dagen komen alle bloemen van een hoofdje in bloei. De kelk heeft vijf spitse tanden, waarvan de onderste duidelijk langer is. De bloemkroon is helder karmijnrood. Aan de basis zijn de kroonbladen met elkaar vergroeid en vormen samen een 8 tot 10 millimeter lange bloembuis. Hierin liggen de 10 meeldraden, die op één na grotendeels met elkaar vergroeid zijn. De helmknoppen worden omsloten door de kiel. De stamper is iets langer dan de meeldraden en de stempel ligt bovenin de kiel. Probleem voor de bijen Om nectar te kunnen puren hebben honingbijen een probleem: de lengte van de kroonbuis. Daar hebben ze minder last van in droge en warme periodes, want dan groeit de kroonbuis minder ver uit. Het probleem is ook kleiner als er veel nectar wordt afgescheiden, want die kan in de bloemkroon zo ver stijgen dat de bij het toch kan opnemen. Als zijn tong er net bij kan, wordt door capillaire werking toch de hele hoeveelheid opgenomen. In zuidelijker streken heeft Rode klaver een kortere kroonbuis. Bijen maken bij het nectar puren ook een dankbaar gebruik van de inbraakgaatjes die sommige hommelsoorten in de bloemkroon maken. Rode klaver is ook een belangrijke stuifmeelleverancier voor honingbijen. Als ze hun tong in de bloem steken worden de kiel en de zwaarden weggedrukt, waardoor de meeldraden en de stamper te voorschijn komen en tegen de onderzijde van de bij worden gedrukt. De stuifmeelklompjes zijn bruin. Eén zaad per bloem Wil zich zaad vormen dan moet een bloem binnen 2 tot 4 dagen nadat hij is opengegaan bestoven worden. Na bestuiving gaan de bloemen schuin omlaag hangen en verkleuren ze naar roestbruin. Er wordt meestal maar één zaad per bloem gevormd. plaat 67. Rode klaver A deel van bloeiende plant; B bloem; C doorgesneden bloem met meeldraden; D stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; E stamper; F stempel; G kelk met vrucht; H vrucht; I zaad.
Bijenplanten: nectar en stuifmeel v
Inhoudsopgave Voorwoord ...........
6 bijenplanten: nectar en stuifmeel
8 bijenplanten: nectar en stuifmeel
10 bijenplanten: nectar en stuifmee
12 bijenplanten: nectar en stuifmee
14 bijenplanten: nectar en stuifmee
16 bijenplanten: nectar en stuifmee
18 bijenplanten: nectar en stuifmee
20 bijenplanten: nectar en stuifmee
22 bijenplanten: nectar en stuifmee
24 bijenplanten: nectar en stuifmee
26 bijenplanten: nectar en stuifmee
28 bijenplanten: nectar en stuifmee
30 bijenplanten: nectar en stuifmee
32 bijenplanten: nectar en stuifmee
34 bijenplanten: nectar en stuifmee
36 bijenplanten: nectar en stuifmee
38 bijenplanten: nectar en stuifmee
40 bijenplanten: nectar en stuifmee
42 bijenplanten: nectar en stuifmee
44 bijenplanten: nectar en stuifmee
46 bijenplanten: nectar en stuifmee
48 bijenplanten: nectar en stuifmee
50 bijenplanten: nectar en stuifmee
52 bijenplanten: nectar en stuifmee
54 bijenplanten: nectar en stuifmee
56 bijenplanten: nectar en stuifmee
58 bijenplanten: nectar en stuifmee
60 bijenplanten: nectar en stuifmee
62 bijenplanten: nectar en stuifmee
64 bijenplanten: nectar en stuifmee
66 bijenplanten: nectar en stuifmee
68 bijenplanten: nectar en stuifmee
70 bijenplanten: nectar en stuifmee
72 bijenplanten: nectar en stuifmee
74 bijenplanten: nectar en stuifmee
76 bijenplanten: nectar en stuifmee
78 bijenplanten: nectar en stuifmee
80 bijenplanten: nectar en stuifmee
82 bijenplanten: nectar en stuifmee
84 bijenplanten: nectar en stuifmee
86 bijenplanten: nectar en stuifmee
88 bijenplanten: nectar en stuifmee
90 bijenplanten: nectar en stuifmee
92 bijenplanten: nectar en stuifmee
94 bijenplanten: nectar en stuifmee
96 bijenplanten: nectar en stuifmee
98 bijenplanten: nectar en stuifmee
100 bijenplanten: nectar en stuifme
102 bijenplanten: nectar en stuifme
104 bijenplanten: nectar en stuifme
106 bijenplanten: nectar en stuifme
208 bijenplanten: nectar en stuifme
210 bijenplanten: nectar en stuifme
212 bijenplanten: nectar en stuifme
214 bijenplanten: nectar en stuifme
216 bijenplanten: nectar en stuifme
218 bijenplanten: nectar en stuifme
220 bijenplanten: nectar en stuifme
222 bijenplanten: nectar en stuifme
224 bijenplanten: nectar en stuifme
226 bijenplanten: nectar en stuifme
228 bijenplanten: nectar en stuifme
230 bijenplanten: nectar en stuifme
232 bijenplanten: nectar en stuifme
234 bijenplanten: nectar en stuifme
236 bijenplanten: nectar en stuifme
238 bijenplanten: nectar en stuifme
240 bijenplanten: nectar en stuifme
242 bijenplanten: nectar en stuifme
244 bijenplanten: nectar en stuifme
246 bijenplanten: nectar en stuifme
248 bijenplanten: nectar en stuifme
250 bijenplanten: nectar en stuifme
252 bijenplanten: nectar en stuifme
254 bijenplanten: nectar en stuifme
256 bijenplanten: nectar en stuifme
258 bijenplanten: nectar en stuifme
260 bijenplanten: nectar en stuifme
262 bijenplanten: nectar en stuifme
264 bijenplanten: nectar en stuifme
266 bijenplanten: nectar en stuifme
268 bijenplanten: nectar en stuifme
270 bijenplanten: nectar en stuifme
272 bijenplanten: nectar en stuifme
274 bijenplanten: nectar en stuifme
276 bijenplanten: nectar en stuifme
278 bijenplanten: nectar en stuifme
280 bijenplanten: nectar en stuifme
282 bijenplanten: nectar en stuifme
284 bijenplanten: nectar en stuifme
286 bijenplanten: nectar en stuifme
288 bijenplanten: nectar en stuifme
290 bijenplanten: nectar en stuifme
292 bijenplanten: nectar en stuifme
294 bijenplanten: nectar en stuifme
296 bijenplanten: nectar en stuifme
298 bijenplanten: nectar en stuifme
300 bijenplanten: nectar en stuifme
302 bijenplanten: nectar en stuifme
304 bijenplanten: nectar en stuifme
306 bijenplanten: nectar en stuifme
308 bijenplanten: nectar en stuifme
310 bijenplanten: nectar en stuifme
312 bijenplanten: nectar en stuifme
314 bijenplanten: nectar en stuifme
316 bijenplanten: nectar en stuifme
318 bijenplanten: nectar en stuifme
320 bijenplanten: nectar en stuifme
322 bijenplanten: nectar en stuifme
324 bijenplanten: nectar en stuifme
326 bijenplanten: nectar en stuifme
328 bijenplanten: nectar en stuifme
330 bijenplanten: nectar en stuifme
332 bijenplanten: nectar en stuifme
334 bijenplanten: nectar en stuifme
336 bijenplanten: nectar en stuifme
338 bijenplanten: nectar en stuifme
340 bijenplanten: nectar en stuifme
342 bijenplanten: nectar en stuifme
344 bijenplanten: nectar en stuifme
346 bijenplanten: nectar en stuifme
348 bijenplanten: nectar en stuifme
350 bijenplanten: nectar en stuifme
352 bijenplanten: nectar en stuifme
354 bijenplanten: nectar en stuifme
356 bijenplanten: nectar en stuifme
358 bijenplanten: nectar en stuifme
360 bijenplanten: nectar en stuifme
362 bijenplanten: nectar en stuifme
364 bijenplanten: nectar en stuifme
366 bijenplanten: nectar en stuifme
368 bijenplanten: nectar en stuifme
370 bijenplanten: nectar en stuifme
372 bijenplanten: nectar en stuifme
374 bijenplanten: nectar en stuifme
376 bijenplanten: nectar en stuifme
378 bijenplanten: nectar en stuifme
380 bijenplanten: nectar en stuifme
382 bijenplanten: nectar en stuifme
384 bijenplanten: nectar en stuifme
386 bijenplanten: nectar en stuifme
388 bijenplanten: nectar en stuifme
390 bijenplanten: nectar en stuifme
392 bijenplanten: nectar en stuifme
394 bijenplanten: nectar en stuifme
396 bijenplanten: nectar en stuifme
398 bijenplanten: nectar en stuifme
400 bijenplanten: nectar en stuifme
402 bijenplanten: nectar en stuifme
404 bijenplanten: nectar en stuifme
406 bijenplanten: nectar en stuifme
408 bijenplanten: nectar en stuifme
410 bijenplanten: nectar en stuifme
412 bijenplanten: nectar en stuifme
414 bijenplanten: nectar en stuifme
416 bijenplanten: nectar en stuifme
418 bijenplanten: nectar en stuifme
420 bijenplanten: nectar en stuifme
422 bijenplanten: nectar en stuifme
424 bijenplanten: nectar en stuifme
426 bijenplanten: nectar en stuifme
428 bijenplanten: nectar en stuifme
430 bijenplanten: nectar en stuifme
432 bijenplanten: nectar en stuifme
434 bijenplanten: nectar en stuifme
436 bijenplanten: nectar en stuifme
438 bijenplanten: nectar en stuifme
440 bijenplanten: nectar en stuifme
442 bijenplanten: nectar en stuifme
444 bijenplanten: nectar en stuifme
446 bijenplanten: nectar en stuifme
448 bijenplanten: nectar en stuifme
450 bijenplanten: nectar en stuifme
452 bijenplanten: nectar en stuifme
454 bijenplanten: nectar en stuifme
456 bijenplanten: nectar en stuifme
458 bijenplanten: nectar en stuifme
460 bijenplanten: nectar en stuifme
462 bijenplanten: nectar en stuifme
464 bijenplanten: nectar en stuifme
466 bijenplanten: nectar en stuifme
468 bijenplanten: nectar en stuifme
470 bijenplanten: nectar en stuifme
472 bijenplanten: nectar en stuifme
474 bijenplanten: nectar en stuifme
476 bijenplanten: nectar en stuifme
478 bijenplanten: nectar en stuifme
480 bijenplanten: nectar en stuifme
482 bijenplanten: nectar en stuifme
484 bijenplanten: nectar en stuifme
486 bijenplanten: nectar en stuifme
488 bijenplanten: nectar en stuifme
490 bijenplanten: nectar en stuifme
492 bijenplanten: nectar en stuifme
494 bijenplanten: nectar en stuifme
496 bijenplanten: nectar en stuifme
498 bijenplanten: nectar en stuifme
500 bijenplanten: nectar en stuifme
502 bijenplanten: nectar en stuifme
504 bijenplanten: nectar en stuifme
506 bijenplanten: nectar en stuifme
508 bijenplanten: nectar en stuifme
510 bijenplanten: nectar en stuifme